nummer 7 september 2011 jaargang 2 DE WEG NAAR DE CLOUD

Transcriptie

1 Cloud nummer 7 september 2011 jaargang 2 Works HET Vakblad over cloud computing DE WEG NAAR DE CLOUD Klaar voor de start? Hoe, wat en welk type? Checklist INTERVIEW ANGELIQUE DE VRIES, SAP EN VERDER: INTERVIEW SAP, BUSINESS INTELLIGENCE UIT DE CLOUD, VEILIG VIRTUEEL, SALES- FORCE DREAMFORCE 2011, MICROSOFT WORLDWIDE PARTNER EVENT, PRODUCTIVITEITSTOE- NAME VIA MOBIELE CLOUDDIENSTEN, PRINTEN VIA DE CLOUD, BEVEILIGING VAN DE CLOUD

2 Colofon Verkoopkracht Het zijn turbulente tijden, met een kwakkelende Eurozone en de angst voor een double dip. Het vertrouwen in de economie daalt en als gevolg daarvan houden zowel de consument als het bedrijfsleven weer de hand op de knip. Slechte timing, aangezien de economie nog herstellende was van de financiële crisis die in 2008 en 2009 overwaaide vanuit de VS naar Europa. Hoewel de vorige crisis er op alle fronten goed ingehakt heeft, was er één bedrijfstak die ook in recessietijd bleef groeien: cloud computing. Kwam het door de hypecycle waar de cloud de top naderde? Of was het juist vanwege de recessie, waardoor bedrijven genoodzaakt werden te bezuinigen? In tijden van economische tegenwind gaan bedrijven vaak terug naar de basis en kiezen zij ervoor om niet-kerntaken uit te besteden aan een bedrijf dat het beter en vaak ook goedkoper kan. Het uitbesteden van de IT hoort daar natuurlijk ook bij. En cloud computing is dan om meerdere redenen interessant: outsourcing, betalen naar gebruik, flexibiliteit, kostenreductie op korte termijn, minder personeel, enzovoorts. Waar weinig van de crisis te merken was, was Dreamforce Dit evenement in San Francisco, van cloudpionier Salesforce, werd in drie dagen tijd door bezoekers bezocht. Het event was zo groot dat alle gebouwen van het bekende Moscone-center (waar ook Apple, Intel en Oracle hun events organiseren) in gebruik waren. Zelfs de vierbaans Howardstreet was speciaal voor deze gelegenheid afgesloten dan konden bezoekers tenminste gemakkelijk oversteken. Verder werd een heel blik celebrities uit de kast getrokken: Neil Young, MC Hammer, Will.I.am, Metallica, Eric Schmidt (Google) en zelfs onze eigen Neelie Kroes gaven acte de presence. Ieder jaar groeit het aantal bezoekers van het event naar eigen zeggen het grootste op het gebied van enterprisesoftware en als dat zo doorgaat, is het Moscone-center volgend jaar te klein. De groei van Dreamforce is een positief teken voor de cloudmarkt, want er ligt nog een grote markt open. Overigens was er ook ditmaal weer enige strijd zichtbaar (zie ook mijn voorwoord in CloudWorks #6). Zo was Oracle alweer present, ditmaal in de vorm van ingehuurde jongeren die in een speciaal pak en met een grote ballon op straat stonden, vlak voor de ingangen van het event. Op de ballonnen was de tekst Oracle #1 CRM te lezen. Marc Benioff, CEO van Salesforce reageerde daar indirect op in zijn openingskeynote door Sun en Oracle de false cloud te noemen. De concurrent zou geen echte clouddienst leveren, omdat de klant alsnog hardware in huis haalt (in plaats van de off-premise public cloud via de webbrowser). Wat Salesforce nog meer te melden had, is te lezen vanaf pagina 26. Maar er is meer. Vanaf pagina 10 leest u een exclusief interview met Angelique de Vies, Managing Director van SAP Nederland. Op pagina 20 en 21 staat het verslag van een recent cloudonderzoek. En op pagina 36 leest u een artikel over de beveiliging van de cloud. Verder staat dit nummer in het teken van de weg naar de cloud, in goede én slechte economische tijden. CloudWorks maakt onderscheid tussen feit en fictie op het gebied van cloud computing en helpt organisaties om cloud computing optimaal in te zetten. Toezending van CloudWorks vindt plaats op basis van abonnementen en controlled circulation. Vraag uw abonnement aan via info@cloudworks.nu. Hoofdredacteur: Jeroen Horlings, jeroen@cloudworks.nu Uitgever: Arnoud van Gemeren, arnoud@fenceworks.nl +31 (0) Postadres redactie: Maredijk 17, 2316 VR Leiden redactie@cloudworks.nu Vormgeving: Ron Rossen Media Services Uitgeest B.V. Druk: Drukkerij Profeeling Kopij kan worden ingezonden in overleg met de redactie. Geplaatste artikelen vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs de mening van de redactie. De redactie noch de uitgever aanvaarden enige aansprakelijkheid voor de inhoud van artikelen van derden, ingezonden mededelingen, advertenties en de juistheid van genoemde data en prijzen. Het kopiëren of overnemen van artikelen, geheel of gedeeltelijk, wordt aangemoedigd, maar is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de uitgever en onder vermelding van: Overgenomen uit CloudWorks, de publicatie over cloud computing, plus jaargang en nummer. Copyright 2011 FenceWorks BV. CloudWorks is een uitgave van FenceWorks BV. Jeroen Horlings, hoofdredacteur CloudWorks jeroen@cloudworks.nu september cloudworks -

3 Inhoud THEMA: De weg naar de cloud Klaar voor de start? De weg naar de cloud Geen KEMA-keurmerk maar een checklist 10 Interview Angelique de Vries, SAP Ook een op het gebied van on-premise applicaties zeer succesvolle aanbieder als SAP kan niet om de cloud heen. Volgens Angelique de Vries, Managing Director van SAP Nederland, kun je beter zeggen dat SAP niet om de cloud heen wíl. De cloud is zeer belangrijk voor ons. Echter, het is geen Haarlemmerolie die voor ieder probleem de ultieme oplossing biedt VASTE RUBRIEKEN 6-9 Nieuws 50 The Legal Look PRAKTIJK DIKW, business intelligence uit de cloud Printen via de cloud SECURITY Beveiliging van de cloud 20 Productiviteitstoename via mobiele clouddiensten Tijdens het reizen of wachten even je mail checken, applicaties gebruiken of aankopen doen op je smartphone of tablet. Het is voor steeds meer mensen een dagelijkse gang van zaken. Mobiele clouddiensten hebben ervoor gezorgd dat verloren uurtjes productiever worden ingericht. Hoewel de consument er klaar voor is, blijven de dienstverlenende bedrijven achter EVENTS Dreamforce Microsoft Worldwide Partner Conference INTERVIEW Interview Angelique de Vries, SAP ONDERZOEK Productiviteitstoename via mobiele clouddiensten COLUMNS 25 Gert Brouwer 26 Dreamforce 2011 Met maar liefst bezoekers, kijkers via internet en een flink aantal grote namen was Dreamforce 2011 een reusachtig cloudevent. Zo groot zelfs, dat alle conventiecomplexen van het Moscone Center in San Francisco in gebruik waren en ook de straat speciaal voor dit event was afgezet. CloudWorks doet exclusief verslag Stefan Bosman - cloudworks - september 2011 september cloudworks - 42

4 Nieuws MARKTONDERZOEK Cloud verwerkt in % van alle informatie Steeds meer informatie wordt door cloudomgevingen verwerkt. Onderzoeksbureau IDC voorspelt dat in procent van alle data uit de cloud komt. IDC doet de uitspraken in het onderzoek Extracting Values from Chaos (PDF). IDC stelt dat 10 procent van alle data in 2015 daarnaast opgeslagen staat in de cloud. Het opzetten van een private cloud is voor een organisatie een pittige taak. Niet alleen moeten virtuele servers worden opgezet, ook moeten deze mogelijkheden bieden voor gevirtualiseerde opslag, en veilig en beheerbaar zijn. Het aantal private clouds dat momenteel binnen organisaties draait, is volgens IDC daarom beperkt. Het onderzoeksbureau voorspelt dat dit in 2015 zal veranderen doordat de gevirtualiseerde infrastructuur van bedrijven zich ontwikkelt. IDC voorspelt daarom dat de populariteit van private cloudomgevingen tot en met 2015 een flinke groei door gaat maken. SaaS-markt groeit hard De wereldwijde omzet die door software as a service (SaaS)-diensten wordt gegenereerd stijgt tot 12,1 miljard dollar in Dit is een stijging van 20,7 procent in vergelijking met de omzet van 10 miljard dollar in Dit voorspelt onderzoeksbureau Gartner. Ook in de nabije toekomst gaat de markt voor SaaS-diensten het volgens Gartner goed doen. Het bureau voorspelt dat de omzet in deze markt in 2015 is gegroeid tot 21,3 miljard dollar. Gartner gaat er hierbij vanuit dat SaaS software is die op afstand geleverd en beheerd wordt door één of meerdere providers. Gartner zegt dat de twijfels over veiligheid, reactietijd en beschikbaarheid van SaaS-diensten bij veel organisaties verdwenen is. Daarnaast zegt het bedrijf dat computingmodellen volwassen zijn geworden en het gebruik hiervan wijder verspreid is. Virtualisatie is evil Virtualisatie is evil, verklaarde Linus Torvalds, de man achter Linux, tijdens een keynote op LinuxCon tegen het aanwezige publiek. Virtualisatie zou de afstand tot de onderliggende hardware vergroten. Tijdens de keynote legde Torvalds uit waarom Xen als vanouds meer commentaar ontving dan KVM. Volgens de man achter Linux heeft Xen nooit goed samengewerkt met het Linux kernal-team. Xen zou hierbij niet snel genoeg wijzigingen die het Linux-team in de kernal doorvoerde, hebben toegepast op haar eigen software. Ondersteuning bieden voor Xen zou daarom een grote hoeveelheid extra werk met zich meebrengen voor het Linux-team. KVM is al lange tijd geaccepteerd binnen de kernal. Om te voorkomen dat Linux-gebruikers massaal overstappen op KVM heeft Xen volgens Torvalds besloten de feedback van het Linux-team ter harte te nemen, waardoor de samenwerking aanzienlijk zou zijn verbeterd. Citrix introduceert XenDesktop 5.5 Citrix Systems heeft een nieuwe versie van Citrix XenDesktop aangekondigd. XenDesktop 5.5 bevat de Personal vdisk -technologie, die door de overname van RingCube in handen van Citrix kwam. De technologie moet het voor gebruikers eenvoudiger maken gepersonaliseerde virtuele desktops te lanceren tegen lagere kosten. Daarnaast bevat XenDesktop 5.5 de Citrix HDX-technologie, waarmee gebruikers high-definition virtual desktops tot drie maal sneller kunnen implementeren via zowel LAN als WAN. Hierdoor kunnen medewerkers in het veld of in een ander kantoor snel worden voorzien van een virtuele desktop. De Citrix Receiver-oplossing maakt implementeren van applicaties en desktops op verschillende platformen mogelijk. Denk hierbij aan pc s, Mac s, tablets, smartphones en thin clients. Alle grote besturingssystemen zouden hierbij worden ondersteund zoals Apples ios, Android, en Googles ChromeOS. Dell en HP ondersteunen OpenStack Dell en HP kondigen aan OpenStack te gaan ondersteunen. Dell gaat de open-sourcecloudsoftware aanbieden in combinatie met PowerEdge C-servers. Daarnaast heeft het bedrijf een eigen tool geïntroduceerd om OpenStack-clouds te implementeren. HP is minder duidelijk over haar plannen. Dell introduceert de OpenStack Cloud Solution. De oplossing bestaat uit het OpenStack-cloudbesturingssysteem, Dell PowerEdge C-servers, en een aantal diensten van RackSpace. Daarnaast bevat het pakket ook Crowbar, een tool van Dell waarmee OpenStack-clouds kunnen worden geïnstalleerd. HP is minder duidelijk over haar plannen met OpenStack. Het bedrijf doet geen uitspraken over het leveren van OpenStack of het bundelen van OpenStack met andere oplossingen. OpenStack is opensourcecloudsoftware die is gebaseerd op serversoftware van RackSpace en NASA. De serversoftware wordt in de datacenters van beide bedrijven gebruikt. Securitydebacle Diginotar Internettrustprovider Diginotar, verantwoordelijk voor de beveiligingscertificaten van onder andere Nederlandse overheidswebsites, had de beveiliging niet op orde. Het bedrijf hield zich niet aan de afspraken en procedures en verzuimde bovendien om basismaatregelen te nemen. Fox IT deed onderzoek bij Diginotar naar aanleiding van een hack die bij Diginotar plaats had. Door de hack werden certificaten goedgekeurd die niet veilig zijn. Bezoekers van websites die certificaten van Diginotar gebruiken, zoals DigiD, konden hierdoor niet Op 8 november 2011 wordt in De Kuip in Rotterdam het IT Room Infra-event georganiseerd door de brancheorganisatie FHI - IT Room Infra, samen met bijna dertig exposanten. Het doel van dit event is technische managers, ondernemers en beheerders van computerruimtes en datacenters te informeren over de laatste trends en ontwikkelingen om de prestaties van hun ruimte te optimaliseren. Zowel duurzaamheid, de computerruimte van de toekomst als de kabelinfrastructuur komen in de presentaties aan de orde. In één dag wordt de bezoeker volledig geïnformeerd. De plenaire sprekers haken in op applicaties, infrastructuur en wetgeving. Jack van Driel van Advanced Programs langer op de certificaten vertrouwen. Onder andere de Nederlandse overheid heeft daarom het vertrouwen in Diginotar opgezegd. Uit onderzoek blijkt dat alle systemen van Diginotar binnen één Windows-domein te hebben gefunctioneerd, waardoor werknemers via hun werkplek toegang hadden tot de administratie van certificaten. Ook bij het uitgeven van overheidscertificaten blijkt Diginotar fouten te hebben gemaakt. De computers die deze certificaten uitgeven, staan in een kluis en mogen nooit verbonden zijn met het netwerk van Diginotar. Dit blijkt echter wel het geval te zijn geweest. Verder had Diginotar verzuimd om een aantal basisbeveiligingsmaatregelen te nemen; men had geen virusscanner en gebruikte simpele wachtwoorden die eenvoudig te kraken waren. Bovendien bleek dat men al op 28 juli jl. op de hoogte was van de hack, maar niet aan de bel trok. Daardoor konden hackers ongestoord hun gang gaan. De discussie over cloud- en on-premise security is door dit debacle weer opgelaaid. De computerruimte van de toekomst gaat als eerste plenaire spreker in op de trends die aan de voorkant gebeuren en uiteindelijk bepalen wat er aan de achterkant gebeurt. Sleutelwoorden in zijn presentatie zijn: SaaS, ASP, Cloud, Apps, Networked Organizations en informatiemanagement. Vervolgens vertelt Andre Kwakernaat van Twinfield (online boekhouding) hoe zij als aanbieder van SaaS-oplossingen ervoor zorgen dat de gegevens van klanten veilig staan. Volledige controle is voor Twinfield van groot belang. Na de aftrap begint het parallelle programma met vier tracks (circa 26 presentaties). Op de website van IT Room Infra staat het totale programma. MARKTONDERZOEK Nederlandse bedrijven twijfelen over cloud Nederlandse bedrijven hebben twijfels over de cloud. Dat blijkt uit een onderzoek van Heliview Research & Consulting. De ondervraagde bedrijven blijken bedrijfskritische processen vooralsnog niet naar de cloud te willen overzetten. Van de Nederlandse bedrijven die meededen aan het onderzoek gaf 20 procent aan clouddiensten voornamelijk in te zetten voor secundaire processen. Denk hierbij aan Gmail of Hotmail. Slechts 5 procent geeft aan één of meer bedrijfskritische applicaties in de cloud te draaien. Heliview stelt dat de meeste Nederlandse bedrijven inmiddels bekend zijn met de voordelen die de cloud biedt. Ze vinden deze echter nog niet opwegen tegen de nadelen die zij in de cloud zien. Bedrijven hebben hierbij verschillende tegenargumenten. Zo geeft 74 procent aan dat huidige oplossingen uitstekend voldoen, terwijl 61 procent de veiligheid van data voorop wil stellen. Zorgen over de continuïteit van de cloudleverancier spelen voor 56 procent een rol. Het onderzoek Cloud Annual Market Outlook is volledig beschikbaar via Heliview. Cloud computing laag op agenda s van CFO s Cloud computing staat niet hoog op de strategische agenda van de chief financial officer (CFO). Tegelijkertijd geeft ruim de helft van de CFO s aan dat hun bedrijf al gebruikmaakt van de cloud of van plan is dat binnen twee jaar te gaan doen. Dit blijkt uit de CFO Survey van Deloitte. 78 procent van de ondervraagden geeft aan dat de cloud momenteel niet op de strategische agenda staat bij bestuursvergaderingen. 90 procent van de CFO s maakt zich met name zorgen over risico s met betrekking tot databeveiliging. Daarnaast mist 64 procent van de CFO s een assurancestandaard. Uiteraard zien CFO s in cloud computing ook voordelen. Als belangrijkste voordeel wordt de grote flexibiliteit of schaalbaarheid van de cloud genoemd. - cloudworks - september 2011 september cloudworks - 7

5 MARKTONDERZOEK Citrix neemt Cloud.com over WERKNEMERS WILLEN VAKER CLOUDDIENSTEN Doordat steeds meer werknemers thuis gebruikmaken van clouddiensten, willen zij dat op hun werk ook kunnen. De Citrix Systems maakt bekend de overname van Cloud.com te hebben afgerond. Cloud.com is een leverancier van software-infrastructuurplatformen voor turen verstevigen. De overname moet daarnaast helpen bij het ondersteunen van OpenStack. Citrix is een van de oprichters van deze beweging voor opensourcecloudinfrastructuur. Amazons datacenter in Virginia heeft recentelijk te kampen gehad met problemen. Door een blikseminslag waren veel klanten die gebruikmaken van EC2 impact van deze trend op de IT-organisatie cloudproviders. De voorwaarden van de OpenStack tijdelijk onbereikbaar. is volgens IDC te groot om te overname zijn niet bekendgemaakt. bestaat uit ruim cloudontwikke- Klanten die door de downtime zijn ge- negeren. Cloud.com s CloudStack is een oplossing die cloudproviders helpt bij het ont- laars en 80 bedrijven. troffen zijn onder andere Reddit, Heroku, Foursquare, Instagram, Quora, Turn- Dit schrijft IDC in het onderzoek IT Consumers Transform the Enterprise: Are You Ready? (PDF), dat in opdracht van CA Technologies werd uitgevoerd. De clouddiensten bieden voordelen werpen en beheren van eenvoudige en kosteneffectieve clouddiensten. Met de overname van het bedrijf wil Citrix haar positie in de markt voor cloudinfrastructable.fm en Netflix. De downtime heeft ongeveer veertig minuten geduurd. Op haar statuspagina geeft Amazon aan dat als een verhoogde productiviteit, flexibelere bedrijfsvoering en snellere EMC Homomorfische lanceert storagebeheer voor cloudomgevingen beslissingen. IDC stelt dat het voor de CIO en IT-manager tijd is deze consumerization of IT te omarmen en effectief te gebruiken. encryptie moet cloud veiliger maken Resource Management (SRM)-oplossing EMC introduceert de ProSphere Storage Het onderzoek maakt onderscheid Microsoft werkt aan een aanzienlijk veiligere ingediend voor de AMC Computer & voor storagebeheer in cloudomgevin- tussen voorlopers in de acceptatie cloud. Het bedrijf heeft de nieuwe Communications Security-conferentie. gen. De oplossing geeft een overzicht en implementatie van consumententechnologie, en volgers die pas later instappen of dat nog niet gedaan hebben. De voorlopers zijn IT-organisaties die het voortouw nemen en nauw samenwerken met beslissingsbevoegde cloud gedemonstreerd in een proof of concept. Deze cloud beveiligt data met behulp van homomorfische encryptie, waarbij bewerkingen op bestanden kunnen worden uitgevoerd terwijl deze bestanden voorzien blijven van encryptie. In deze paper wordt een methode beschreven waarbij efficiënte onderdelen van homomorfische encryptie worden geïmplementeerd. De encryptie is hierdoor snel genoeg om daadwerkelijk toe te passen in bijvoorbeeld de medische van alle onderdelen van een storageinfrastructuur, waardoor het mogelijk is vanuit één centraal punt de prestaties van de opslagomgeving te beheren. Met de ProSphere SRM-oplossing wil EMC kunnen voldoen aan de steeds hoger wordende eisen die bedrijven stel- mensen binnen het bedrijf. Volgers De techniek voorziet bewerkte data onmiddellijk van een encryptie, waardoor wereld. stappen later in, of laten de beslissingen len bij de migratie naar gevirtualiseerde in het geheel aan anderen over. De resultaten wijzen uit dat de voorlopers het meest profiteren van de consumerization of IT. Zo was 45 procent van de voorlopers in staat het aantal IT-medewerkers, fte s en trainingskosten te verlagen. Bij de volgers was dit 35 procent. Bij de de data nooit onbeveiligd is. Door gebruik te maken van homomorfische encryptie is het mogelijk om op veilige wijze bijvoorbeeld dossiers van financiële bedrijven in de cloud bij te werken. Ook voor het bijwerken van medische en cloudgebaseerde IT-omgevingen. De oplossing biedt onder andere een oplossing die het installeren en beheren van verschillende host agents overbodig maakt. Met behulp van Smart Groups kunnen IT-beheerders daarnaast objecten met gelijksoortige eigenschappen onderbrengen in een groep en deze gezamenlijk beheren. voorlopers verbeterde 36 procent zijn dossiers kan homomorfische concurrentiepositie, bij de volgers 28 encryptie een uitkomst zijn. procent. Publieke clouddiensten helpen Homomorfische encryptie 36 procent van de voorlopers bij het opvangen van pieken in de vraag naar producten of diensten. Bij de volgers heeft als nadeel dat het continu encrypten van bewerkingen die op data worden was dit 26 procent. uitgevoerd veel rekentijd in Generatie Y heeft haar intreden gedaan beslag neemt. Kristin Lau- in het bedrijfsleven en heeft hiermee ook VMware introduceert vsphere 5 VMware introduceert VMware vsphere 5 en een aantal technologieën voor cloudinfrastructuur. De oplossingen helpen klanten meer rendement te halen uit bestaande investeringen en operationele flexibiliteit te verbeteren. Het virtualisatieplatform VMware vsphere 5 ter van Microsoft Research heeft hierover een paper is uitgerust met een aantal nieuwe functionaliteiten. Zo levert het platform betere applicatieprestatie en -beschikbaarheid voor bedrijfskritische applicaties. Daarnaast automatiseert vsphere 5 het beheer van een steeds bredere groep datacenterresources. Daarnaast introduceert VMware VMware vshield 5, VMware vcenter Site Recovery Manager 5 en VMware vcloud Director 1.5. Deze oplossingen maken schaalbare cloudactiviteiten mogelijk. Storing bij Amazon EC2 Tooling Event 2011 impact op de manier waarop organisaties op dit moment met hun werknemers omgaan. Ontwikkelingen rondom het nieuwe werken springen hier op in en bieden medewerkers de mogelijkheid om flexibeler hun werk te kunnen doen. Geen standaardwerkuren meer, multitasken, collaboration en always on. Hieruit vooruitvloeiend is een andere ontwikkeling; de consumerization of IT die draait om het samensmelten van de wereld van consumenten- en zakelijke technologie. Een antwoord hierop is het thema bring haar datacenter in Virginia weer volledig operationeel is. Het is niet de eerste keer dat Amazon te kampen heeft met downtime. In april 2011 kwam een datacenter van Amazon eveneens in de problemen. Hierdoor waren Reddit, Quora en Foursquare niet your own (BYO) computer of device naar kantoor. De werknemer is gewend aan de eigen smartphone, ipad/of laptop die zelfs vaak beter is dan die van de zaak. Dus waarom zouden deze devices niet toegestaan worden op de werkvloer? BYO is echter niet alleen een ontwikkeling gericht op de individuele medewerker, maar ook op afdelingsniveau kan deze ontwikkeling worden doorgetrokken. Door de ontwikkelingen van cloud computing is het mogelijk abonnementen af te sluiten voor applicaties die uit de cloud worden aangeboden zonder IT hierbij te betrekken. Nieuws of nauwelijks te bereiken. Achteraf bleek dat er data definitief verloren was gegaan. Alle gebruikers van Amazons EC2 die in de getroffen Availability Zone een EBC-volume of RDS-database huurden, krijgen compensatie. Amazon kijkt hierbij niet of de gebruiker daadwerkelijk is getroffen door de storing. Klanten die data zijn verloren door de problemen krijgen extra compensatie. Toegang tot de cloud via CloudID s LionGate CloudID introduceert gratis beveiligde toegang tot de cloud via het securityplatform Lion- Gate. LionGate is een portaal met diensten voor ict-beheerders. Gebruikers kunnen via single sign-on, op een portaal in de eigen bedrijfshuisstijl veilig toegang krijgen tot zakelijke cloudapplicaties. LionGate bestaat uit een portaal voor de beheerder en een portaal voor de gebruiker met maatwerk voor identity & accessintelligentie. Daarnaast biedt LionGate een veilige single sign-on gateway naar cloudapplicaties. CloudID biedt service level agreements aan voor haar platform, consultancy en helpdesk. Er zijn geen kosten verbonden aan gebruikerslicenties. Al deze ontwikkelingen brengen een grote verscheidenheid aan devices en applicaties, vergen meer van het netwerk, de infrastructuur en security, en vereisen een 24/7 availability en business continuity. Samengevat: de impact die deze ontwikkelingen hebben op beheer zijn enorm. Bovenstaande ontwikkelingen en de impact die dit met zich meebrengt voor de beheerorganisatie worden dit jaar centraal gesteld op het het Tooling Event. Dat wordt gehouden op 2 en 3 november in de Jaarbeurs in Utrecht. - cloudworks - september 2011 september cloudworks -

6 Angélique de Vries, Managing Director van SAP Nederland: Interview AppStore staat model voor strategie van SAP Ook een op het gebied van on premise -applicaties zeer succesvolle aanbieder als SAP kan niet om de cloud heen. Volgens Angelique de Vries, managing Director van SAP Nederland kun je beter zeggen dat SAP niet om de cloud heen wíl. De cloud is zeer belangrijk voor ons. Echter, het is geen Haarlemmerolie die voor ieder probleem de ultieme oplossing biedt. Klanten keuzevrijheid bieden, daar draait het om en daar doen we zeker in mee. Door Hans Vandam, freelance journalist Als het etiket niet al zo vaak was gebruikt, zou ik bijna durven spreken van een paradigm shift, zegt Angélique de Vries. In het geval van de cloud denk ik echter dat we wel degelijk te maken hebben met een fenomeen dat een ongekend grote impact heeft. Onder invloed van de cloud zien we grote veranderingen ontstaan in de manier waarop bedrijven applicaties en businessservices ontwikkelen, kopen, in gebruik nemen, onderhouden en toepassen. Minstens zo interessant is de manier waarop bedrijven tegenwoordig nadenken over applicaties en informatietechnologie in het algemeen. Meer en meer draait het om de vraag: wat doen wij als organisatie zelf en wat besteden we liever uit aan een andere partij? Het is in feite de klassieke make or buy -beslissing. Die focus op kerntaken zorgde er eerder al voor dat we bijvoorbeeld het wagenpark gingen uitbesteden, of de transportafdeling. Ook de IT kreeg hier al mee te maken in de vorm van outsourcing. Maar de cloud maakt het mogelijk om nog veel verder te gaan in die afweging. De cloud daagt ons als het ware uit na te denken over de vraag waar we binnen de IT nu werkelijk waarde creëren. En wat we wellicht beter als een service kunnen inkopen. Probleem oplossen De voordelen van cloud computing zijn op papier snel geschetst. Maar dan komt de praktijk. Hoe vullen we die make or buy -beslissing nu optimaal in? Onze klanten denken hier over na en komen tot een aanpak die goed aansluit bij hun eisen en wensen. Aan ons als SAP is het de taak om klanten altijd te kunnen helpen welke keuzes zij ook maken als het om zelf doen of uitbesteden gaat. Door de grote aandacht die momenteel voor de cloud bestaat, is het soms lastig het startpunt goed in de gaten te houden. Welk probleem (of problemen) proberen bedrijven nu eigenlijk met de cloud op te lossen? De Vries: Dat is een interessante vraag, omdat daarmee direct duidelijk is dat de cloud niet een op zichzelf staand fenomeen is, maar past in een historische ontwikkeling. Al heel lang zijn IT-afdelingen en businessmanagers met elkaar in discussie over de vraag hoe de business nu het beste kan worden ondersteund met IT. Daar hebben we de kreet business-it-alignment voor bedacht. Beide kanten hebben op dit punt een enorme ontwikkeling doorgemaakt. IT was ooit zeer technisch en vooral intern gericht. Diezelfde IT-afdeling richt zich tegenwoordig steeds meer op het slim ondersteunen van de bedrijfsorganisatie bij het uitvoeren van zijn taken en activiteiten. De businessorganisatie heeft op zijn beurt geleerd dat IT niet iets is van een of andere technische afdeling diep verstopt onder in het gebouw. Men is steeds meer gaan beseffen dat IT juist een enabler is. Zonder weldoordachte IT is geen efficiënte supply chain mogelijk. Zonder uitstekende IT-infrastructuur is geen winstgevende webshop of soepel verlopend facturatieproces mogelijk. Beide groepen hebben aan elkaar moeten wennen. En wat we de cloud zijn gaan noemen, zou daar wel eens het uiteindelijke resultaat van kunnen zijn. Keuze van de klant Uiteindelijk willen de business en de ITafdeling hetzelfde, meent De Vries: een flexibele en betaalbare ondersteuning van de businessprocessen. IT-oplossingen die direct in gebruik genomen kunnen worden en die wat functionaliteit en bijvoorbeeld prestaties betreft passen bij de zakelijke behoeften. Die oplossingen moeten bovendien snel en gemakkelijk kunnen worden gekocht en in gebruik genomen. Bovendien moet er sprake zijn van een continue beschikbaarheid van die IT-oplossingen en moet het werken met die applicaties in alle opzichten prettig verlopen niet in de laatste plaats wat betreft de prestaties. Dat is precies wat de cloud belooft. Of beter gezegd: wat de cloud in de toekomst belooft te worden. Uit vrijwel ieder onderzoek dat ik lees, blijkt dat klanten zich zorgen maken over de vraag of cloudproviders wel in staat zijn om bedrijfskritische oplossingen te leveren. Dat geldt zeker voor organisaties die wereldwijd actief zijn en die niet alleen in Amsterdam maar ook in Manilla, Melbourne of Mexico City over dezelfde functionaliteit willen beschikken. Veel cloudoplossingen die we nu zien, zijn eerder gericht op specifieke problemen en vallen eigenlijk nooit in de categorie bedrijfsinformatiesysteem. Terwijl dat voor veel bedrijven natuurlijk wel het meest belangrijke IT-systeem vormt. Bovendien zien we dat er aan veel van de huidige generatie cloudoplossingen nog wel het een en ander te verbeteren valt als het om het gebruik in de dagelijkse praktijk gaat. Is dat een pleidooi voor on-premise oplossingen? Absoluut niet, stelt De Vries. Ik wil zeker niet de indruk wekken dat ik on-premise oplossingen hoger inschat dan cloudservices. Bovendien: dat is ook niet waar het om gaat. In mijn ogen gaat het erom dat bedrijven de vrijheid moeten hebben om die oplossingen te kiezen die het beste bij hun situatie passen. Soms is het van cruciaal belang dat het bedrijf over een bedrijfsinformatiesysteem beschikt met alles erop en eraan. Dan ligt een keuze voor on-premise natuurlijk voor de hand. In andere gevallen is een applicatie die als een service over internet wordt geboden precies wat men nodig heeft. Niets meer, niets minder. Software as a service (SaaS, red.) zou dan wel eens de beste keuze kunnen zijn. SAP wil zijn klanten die keuzevrijheid bieden en altijd kunnen helpen ongeacht de keuze die de klant maakt. Businessproces as a service Die wens zien we volgens De Vries dan ook terug in de strategie van SAP. Wij bieden klanten de mogelijkheid om die oplossing te kiezen die op dat moment het beste bij hen past: on-premise, SaaS of platform as a service (PaaS, red.). Heeft SAP daarmee een cloudstrategie? Ja, al zou ik liever spreken van een strategie die zich niet zozeer richt op de cloud als zodanig, maar waarvan cloudoplossingen een integraal onderdeel vormen. Dus niet zozeer: on-premise of cloud, maar veel meer: kies wat u nodig heeft. Vaak wordt onderscheid gemaakt tussen SaaS, PaaS en IaaS. Wat doet SAP op deze gebieden? Software as a service is wat wij noemen een on-demand solution. Zeg maar applicaties die vanuit de cloud door een bedrijf, een afdeling of een divisie kunnen worden afgenomen. Platform as a service is ook een heel interessante. Daarmee bedoelen wij niet zozeer een applicatie uit de cloud, maar juist een compleet businessproces dat vanuit de cloud wordt afgenomen. Infrastructure as a service is een dienst waar SAP zich niet mee bezighoudt. Of beter gezegd: wij leveren geen IaaS rechtstreeks aan klanten. Wij hebben echter 10 - cloudworks - september 2011 september cloudworks - 11

7 Interview KETEnBEwAKInG Tm MONITOR VALIDATIE TUNE CONTROL intern wel een hoogwaardige infrastructuur gecreëerd waarmee wij zowel onze eigen organisatie als onze partners ondersteunen om goede clouddiensten aan klanten te kunnen aanbieden. Daarnaast hebben wij technologie en diensten ontwikkeld voor het beheren van cloudoplossingen, maar bijvoorbeeld ook voor het virtualiseren van on-premise implementaties. Dit laatste punt is cruciaal in de strategie van SAP, stelt De Vries. Wij werken nauw samen met aanbieders van IaaS-diensten, maar zullen zelf niet een cloudinfrastructuur aan onze klanten aanbieden. Dat laten wij aan onze partners over, die wij uiteraard wel zo goed mogelijk ondersteunen zodat zij op hun beurt wél clouddiensten aan hun klanten kunnen leveren. The SAP Store wordt dé plek waar klanten on-demand oplossingen van SAP kunnen afnemen AppStore Klanten willen echter wel zekerheid. Het beheer van de door een partner geleverde SAP-uit-de-cloudoplossing dient dus zeer goed geregeld te zijn. Denk dan aan zaken als provisioning, capaciteitsmanagement en business-continuityaspecten als cloning en copying. Dat moet prima in orde zijn. Daarnaast bieden we klanten zekerheid doordat wij cloudaanbieders certificeren. Cloud Services Certified by SAP noemen we dat. Op die manier geven we klanten zekerheid over de kwaliteit van de dienstverlening van de IaaS-partner die zij kiezen. De SaaS-oplossingen van SAP worden aangeboden via een aparte organisatie: de ONE on demand solutions services unit. Ook hier geldt: we willen de klant zekerheid bieden. Daarom werkt deze organisatie volgens de hoogste normen: SAS 70, ISO en ISAE Het is voor ons van vitaal belang dat deze cloudomgeving aan de hoogste eisen voldoet. Daarom passen we zeer moderne technologie toe. Denk aan bladeservers, in-memory computing, enzovoorts. Door de keuze geheel aan de klant over te laten on-premise, meerdere vormen van cloudservices kan SAP klanten optimaal ondersteunen, meent De Vries. Hoewel de cloud daarmee een integraal onderdeel van de strategie van het concern is geworden, treden er wel belangrijke wijzigingen op in de manier waarop klanten zaken doen met SAP. Waren het voorheen de partners die met klanten contracten voor cloudservices afsloten, nu komt dit genuanceerder te liggen. Wij groeien door naar een model waarbij wij ook een AppStore gaan gebruiken. The SAP Store wordt dé plek waar klanten on-demand oplossingen van SAP kunnen afnemen. En daar kunnen zij ook de uitbreidingen vinden die onze partners hiervoor ontwikkelen. Dit is een aspect waarin wij naar mijn mening toch flink afwijken van wat andere aanbieders doen: voor SAP is een gezond ecosysteem van ontwikkelaars die extra functionaliteit toevoegen aan onze oplossingen zeer belangrijk. Daarmee kunnen wij onze klanten immers alleen maar nog beter helpen. Daarom is die AppStore ook zo belangrijk: klanten moeten op zeer eenvoudige wijze een uitstekende oplossing kunnen aanschaffen. The SAP Store speelt hier een absolute hoofdrol in. CW Voordelen van Ketenbewaking tm Verbetering van de beschikbaarheid, kwaliteit en performance van uw ICT-keten Opsporen en oplossen van prestatieproblemen binnen uw ICT-keten Meer controle op uw IT-organisaties Geen software investering Korte doorlooptijd Telefoon cloudworks - september 2011

8 Praktijk Business intelligence uit de cloud: geen toekomstmuziek Bij de toepassing van business intelligence kan een dag vertraging het verschil zijn tussen een flinke omzetstijging of omzetverlies. Soms zijn vragen ad hoc en moet op korte termijn een grote hoeveelheid data verwerkt worden. Schaalbaarheid is daarom een kernkwaliteit van de infrastructuur, evenals beschikbaarheid. DIKW heeft besloten haar Astragy Intelligence Platform via het cloudmodel aan te bieden om zo sneller aan de klantvraag te kunnen voldoen. De leverancier en consultancyorganisatie heeft daarbij voor de Enterprise Cloud van Terremark gekozen. Door Hans Vandam, freelance journalist DIKW (Data Information Knowledge - Wisdom) bestaat sinds 2007 en biedt zowel consultancy als servicegeoriënteerde diensten aan. Op basis van vele jaren ervaring heeft DIKW een business-intelligenceoplossing ontwikkeld die volledig in de cloud van Terremark draait: het Astragy Intelligence Platform. Dit platform biedt onder andere de mo- connectedness data information understanding relations knowledge gelijkheden tot business intelligence, competitive intelligence en social media intelligence. De software biedt inzicht in bedrijfsprestaties (door middel van rapportages, dashboards en KPI s) om markten concurrentieprofielen te ontwikkelen en om social-media-analyses te maken om de doelgroep en belangrijkste beïnvloeders te achterhalen en te volgen. understanding patterns wisdom understanding principles Concurrentievoordeel DIKW heeft uiteindelijk voor de clouddiensten van Terremark gekozen omdat de leverancier en consultancyorganisatie wilde opereren met een wereldwijde speler die de flexibiliteit en snelheid kan leveren waar DIKW zijn concurrentievoordeel uit haalt. De beveiligingscertificaten (ISO en ISEA 3402) waar Terremark over beschikt, waren tevens een belangrijke factor met het oog op de veiligheid en functionaliteit van de infrastructuur. Natuurlijk willen onze klanten weten waar de data staat en hoe deze beveiligd is. Dan laten we zien dat we een strategische samenwerking hebben met Terremark, hoe zij werken en wie zij tot hun klanten rekenen. Hiermee worden vaak veel vragen weggenomen. Voor sommige klanten is de locatie van de data bepalend; nu Terremark haar eigen datacenter opent op Schiphol kunnen we klanten zelfs meenemen naar de locatie waar hun gegevens staan. De strategische samenwerking met Terremark zorgt voor een aanzienlijk onderscheidend vermogen, door de snelheid en schaalbaarheid die het bedrijf zijn klanten kan bieden. Pilots kunnen soms al binnen een dag worunderstanding Op dit moment is de organisatie vooral binnen Nederland actief, maar ook buitenlandse bedrijven houden zij in het vizier. Wim Lubbers, directeur van DIKW: Wij hebben bij de keuze voor onze cloudprovider gekeken naar de beschikbaarheid van de dienstverlening, naar de schaalbaarheid van het platform, naar de internationale dekking van de leverancier, en naar de veiligheid. Intern is er getest op deze criteria, en vervolgens ook met een aantal klanten. DIKW bleek in staat om testen zelfstandig uit te voeren zonder inmenging van Terremark. den opgeleverd en ook de realisatie van de projecten verloopt in rap tempo. Doordat de hardware en software zo snel opgeleverd en aangepast kan worden onderscheidt DIKW zich van andere B.I.-platforms. Business intelligence Business intelligence in haar verschillende verschijningsvormen verschuift van IT-gecentreerd naar een bedrijfsbrede analytische organisatie, inclusief realtime operationele processen van afdelingen waardoor diensten zoals die van DIKW onderdeel worden van het bedrijf. DIKW vindt het daarom belangrijk om optimaal betrokken te blijven bij de klant. Het bedrijf is dan ook regelmatig te vinden op de werkvloer bij klanten om te kijken wat er speelt en welke mogelijkheden er zijn. Lubbers: We sluiten erg nauw aan op de applicaties van onze klanten; dat houdt ook in dat we ons op de hoogte moeten houden van changes binnen hun infrastructuur om ervoor te zorgen dat alles blijft functioneren. We zorgen er daarom voor dat we zichtbaar blijven door periodiek langs te gaan voor een bespreking. De interne ict ers moeten ons als collega s gaan zien. Trend DIKW is ervan overtuigd dat er met CI en BI in de cloud sprake is van een marktbrede trend, vooral veroorzaakt door de servicegeoriënteerde maatschappij. Het is volgens Lubbers een missiekritisch aspect van de business, terwijl het behoorlijk kostbaar is om als organisatie zelf het systeem aan te schaffen en in de lucht te houden. Vooral bij kleinere organisaties kan het erg op het budget drukken, waardoor de beslissing om uit te besteden logisch is. Een groot voordeel van deze uitbesteding is tevens dat gegevens van derden heel snel in het platform geladen kunnen worden om bijvoorbeeld te benchmarken tegen de eigen data tegen een aantal vastgestelde KPI s, bijvoorbeeld op het gebied van ziekteverzuim. Hierdoor krijgen organisaties niet alleen inzicht in hun eigen bedrijfsvoering, maar kunnen zij deze ook vergelijken met concurrerende of verge- lijkbare bedrijven. De cloud-bi-leverancier heeft een diverse klantportfolio. Zo verloopt bijvoorbeeld de WOZ-registratie van de Belastingsamenwerking Rivierenland (BSR) via het DIKW-platform waardoor deelnemers inzicht krijgen in de resultaten, afhandeling van bezwaren en de voortgang van belastingprocessen. Maar het Astragy-platform verwerkt ook de informatie voor een leverancier van cv-ketels. En voor een grote parkeergaragebeheerder analyseert DIKW gegevens, zodat het bedrijf beter inzicht krijgt in onder andere de bezetting en het rendement. Conclusie Door het Astragy Intelligence Platform via een cloudmodel aan te bieden, via de Enterprise Cloud van Terremark, kan DIKW sneller inspelen op de behoefte van de klant. Men verwacht dat andere dit voorbeeld zullen volgen doordat bedrijven steeds meer servicegeoriënteerd worden, waarbij business intelligence in de cloud een grote rol speelt. CW 14 - cloudworks - september 2011 september cloudworks - 15

9 Thema Klaar voor de start? Cloud! De cloud is hot. Dat kan niemand ontgaan zijn aangezien de cloud de laatste tijd hét IT-onderwerp van gesprek is. Er zijn veel partijen in de markt die oplossingen bieden die in meer of mindere mate gebruikmaken van cloudtechnologie. De voordelen zijn legio en worden op evenzoveel manieren in kaart gebracht. Veel leveranciers doen hun best om aan te tonen op welke manier de cloud kan voorzien in de behoefte. Hierbij zijn veelgehoorde argumenten het verlagen van de beheerlast (en dus de beheerkosten), het bieden van schaalbare oplossingen en het draait allemaal vanzelf. Door Niels de Groot, Businessconsultant bij Macaw Toch zal niet voor elke organisatie in één oogopslag duidelijk zijn wat de toegevoegde waarde is van cloudtechnologie. Sterker nog, er zullen organisaties zijn waarvoor de cloud zelfs totaal geen oplossing biedt. Maar hoe kom je daar nou achter? Bestaat er zoiets als klaar zijn, of geschikt zijn voor de cloud? En als dat bestaat, waar moet je op letten en hoe meet je dat? Een van de eerste gebieden waar cloudtechnologie haar intrede heeft gedaan is de webbased omgeving. Voor veel afnemers van webdiensten is er echter bijzonder weinig verschil te merken tussen een hosted oplossing of een oplossing die in de cloud draait. Het zal bijvoorbeeld in de praktijk niet veel verschil maken of een organisatie de digitale producten op een server bij een hostingpartij plaatst of uploadt naar de cloud. De grote verandering zit m natuurlijk wel aan de kant van de hostingpartijen en heeft een grote impact op de wijze waarop zij hun diensten aanbieden. Klaar zijn van de organisatie Het voor een organisatie kunnen inzetten van cloudoplossingen zoals Windows Azure, CRM Online en Microsoft Office 365 hangt af van een groot aantal aspecten. In die zin zou je kunnen spreken van het klaar zijn van de organisatie voor het gebruikmaken van cloudoplossingen. Daarbij gaat het echter meer om het onderzoeken van de organisatie op geschiktheid. Dit artikel gaat daarentegen meer over de vraag of de cloud een geschikte oplossingsrichting biedt voor de organisatie in de huidige vorm. Organisatorische aspecten Een van de organisatorische aspecten die spelen bij het klaar zijn van de organisatie voor de cloud, zijn de juridische. In hoeverre is het juridisch bijvoorbeeld mogelijk informatie op diverse locaties in de wereld onder te brengen? Het kan namelijk zijn dat er wettelijke bepalingen gelden die eisen dat de informatie fysiek in Nederland of Europa wordt opgeslagen. Welke eisen worden er bijvoorbeeld gesteld aan het beheer van de verschillende omgevingen, zowel intern als in de cloud? Wat ga je wanneer en op welke wijze migreren? Waar ligt in de organisatie de focus: is dat op kostenbesparing of juist op groei? Op welke wijze wordt er ingekocht, en heeft de cloud gevolgen voor het inkoopbeleid? En heel belangrijk: hoe ziet de strategie eruit voor de komende jaren en sluit de roadmap die de cloudtools hebben hierop aan? Naast aandacht voor de organisatorische aspecten zal er ook gekeken moeten worden naar de technische, zoals de huidige infrastructuur, de noodzaak om verschillende systemen met elkaar informatie te laten uitwisselen en het op orde zijn van de identitymanagementvoorziening. Kritische bedrijfstoepassingen Voor de meer kritische bedrijfstoepassingen staat het fenomeen cloud nog in de kinderschoenen. De eerder gestelde vragen zijn dan wel valide, er schuilt ook een risico in. De suggestie wordt namelijk gewekt dat het inzetten van cloudgebaseerde oplossingen het ultieme streven zou zijn. Het lijkt dan alleen nog maar de vraag hoe en wanneer de organisatie klaar zal zijn om aan het grote cloudavontuur te beginnen. De realiteit is echter dat de cloud slechts een extra dimensie geeft aan een mogelijke keuze voor een oplossing. In de praktijk blijkt bijvoorbeeld dat voor een groot deel van de internationale organisaties een goede infrastructuur nog wel eens een grote uitdaging vormt. Hoewel we in Nederland allemaal beschikken over een snelle internetverbinding is het in een groot aantal landen nog maar de vraag of er een dag lang onafgebroken stroom kan worden geleverd. Dit geldt overigens voor meer landen dan je zou verwachten en storingen als stroomuitval komen ook in landen binnen Europa nog geregeld voor. Om nog maar te zwijgen over de infrastructuur en de capaciteit van het datanetwerk. Voor organisaties in dit soort landen ligt het dan ook helemaal niet voor de hand om de cloud in te zetten. Identitymanagement Een voorbeeld van een ander belangrijk aspect van oplossingen in de cloud is de inrichting van identitymanagement. Dit speelt zeker voor het gebruik van business productivity tools (zoals Office 365) een cruciale rol. Het is namelijk ondoenlijk om zonder goed ingerichte identityprovider (zoals Active Directory) gebruik te maken van dit soort oplossingen. En dan gaat het eigenlijk alleen nog maar kort over een tweetal willekeurige technische aspecten. Voorop staat hoe dan ook het proces dat ondersteund dient te worden en de vraag welke oplossing daarvoor nodig is. Vervolgens dient een afweging te worden gemaakt tussen de verschillende mogelijke oplossingsrichtingen. Uiteraard is het wenselijk te overwegen de cloud hierin mee te nemen. Als echter blijkt dat de cloud geen valide oplossing is, dan zal de vraag over het klaar zijn voor de cloud logischerwijs ook niet meer van toepassing zijn. Microsoft Office 365 Microsoft Office 365 is een abonnementservice en combineert de cloudversies van de vertrouwde communicatie- en samenwerkingsproducten met 16 - cloudworks - september 2011 september cloudworks - 17

10 w Thema de nieuwste versie van de bekende Office-desktoptoepassingen. Office 365 is zo ontworpen dat het voldoet aan de behoefte van organisaties, variërend van onafhankelijke zelfstandigen tot kleine, middelgrote en grote bedrijven, overheidsorganisaties en onderwijsinstellingen. Deze gecombineerde oplossing helpt niet alleen tijd en geld te besparen, maar zorgt er ook voor dat waardevolle resources worden ontlast zodat deze gericht kunnen worden op de kernactiviteiten van de organisatie. Goede infrastructuur ontbreekt nog wel eens, vooral in het buitenland Praktijk Twee voorbeelden uit de praktijk laten zien dat de cloud, specifiek Office 365, wel degelijk een goede oplossing biedt. In de afgelopen jaren heeft een internationale organisatie de nodige lokale bedrijven overgenomen. Hierdoor is de situatie ontstaan dat er weinig eenheid en saamhorigheid is. Concurrenten zijn ineens elkaars collega s geworden. De IT-beheerorganisatie wordt zwaar belast door het moeten samenvoegen van de diverse systemen en de afdeling Communicatie is op zoek naar een middel om de eenheid en het wij-gevoel terug te brengen in de organisatie. In deze situatie biedt Office 365 met SharePoint Online de mogelijkheid om zonder te veel belasting voor de IT-organisatie een tijdelijk intranet in te richten dat kan worden aangeboden aan de specifieke gebruikersgroepen. Door middel van gerichte vormgeving en communicatie kan vanuit deze tijdelijke omgeving worden gewerkt aan de clanvorming alvorens de gebruikers over te zetten op een organisatiebreed intranet. Een onderwijsinstelling in ons land heeft zichzelf ten doel gesteld om de studenten (deelnemers) te voorzien van een totaalpakket aan onderwijsdiensten. Het pakket bevat het feitelijke onderwijs, maar ook onderwijsondersteunende faciliteiten. Zo kunnen studenten gebruikmaken van een stagemarktplaats waarin stagebedrijven en stagiairs elkaar kunnen vinden. Maar de onderwijsinstelling zou de studenten ook graag een volledig digitale werkplek willen bieden zodat er een integrale leeromgeving wordt aangeboden. Het is echter voor de ITorganisatie ondoenlijk om dit uit te voeren, gezien de toestroom van duizenden studenten per jaar. Ook hierin kan Office 365 een belangrijke rol spelen. Het in korte tijd aansluiten van enkele duizenden studenten is voornamelijk een administratieve handeling die weinig belasting zal vormen voor de IT-organisatie. Voor de studenten is een volledig werkende omgeving beschikbaar die zij kunnen benaderen vanuit elke willekeurige locatie. Ook eventuele piekbelastingen tijdens het starten van de stageperiodes of tijdens examenweken kunnen eenvoudig worden opgevangen door een schaalbare omgeving. Tot slot Er zijn veel vragen die aan bod komen bij het onderzoeken van mogelijkheden van de cloud. Hoewel de cloud een volgende stap is in de ontwikkeling van IT en IT-dienstverlening, verdient het toch de aanbeveling kritisch te blijven en te onderzoeken in hoeverre er ook echt voordeel kan worden behaald met het investeren in de cloud. CW GREEN IT WORKS IS DE ENIGE NEDERLANDSE PORTAL DIE IS GERICHT OP GROENE IT EN GROENE DATACENTERS cloudworks - september 2011

11 Onderzoek Inzet mobiele cloudtoepassingen leidt tot: Productiviteitstoename Tijdens het reizen of wachten even je mail checken, applicaties gebruiken of aankopen doen op je smartphone of tablet. Het is voor steeds meer mensen een dagelijkse gang van zaken. Mobiele clouddiensten hebben ervoor gezorgd dat verloren uurtjes productiever worden ingericht. Hoewel de consument er klaar voor is, blijven de dienstverlenende bedrijven achter. Door de redactie 38 dagen per jaar kunnen er worden teruggewonnen door verloren uurtjes productiever in te richten, zo heeft CA Technologies in samenwerking met professor Chanaka Jayawardhena van de University of Hull, UK berekend. Ze hebben de verloren uurtjes die ingevuld worden met mobiele internetactiviteiten gedoopt tot mobile economic time, of kortweg MET. Het onderzoeksrapport geeft naast dit cijfer een nadrukkelijke waarschuwing: het bedrijfsleven moet nú werk maken van mobiele dienstverlening om niet de boot te missen. Er ontstaat een zero-tolerancehouding ten aanzien van slecht functionerende mobiele toepassingen. Eindgebruikers haken snel af als een dienst niet doet wat ze ervan verwachten of als de dienst niet stabiel of veilig is. Bedrijven die investeren in een stabiele dienstverlening en uitstekende mobiele internetervaring, plukken de vruchten. Servicedelivery De grote uitdaging in het leveren van een cloudservice naar een smartphone ontstaat doordat de betrokken technologieën complex en dynamisch zijn en zich niet op één plek, bijvoorbeeld op het apparaat, bevinden. Smartphones en tablets zijn slechts een eindpunt van een lange, veelzijdige keten. Elke zwakke plek in die keten heeft nadelige gevolgen voor het eindresultaat. Goede afstemming is dus essentieel. De drie criteria voor goede mobiele diensten zijn dus functionaliteit, beschikbaarheid en veiligheid. App-ontwikkelaars zullen verantwoordelijk worden gehouden voor het eerste element, maar Berekening van mobile economic time Onderzoekers van CA Technologies en de University of Hull hebben drie momenten gedefinieerd waarop smartphones en tablets het meest worden gebruikt: tijdens reclame op televisie, tijdens algemene ontspanning of metime (zoals koffiepauzes of afleidingsmomenten), en tijdens het reizen met het openbaar vervoer. Wanneer deze momenten worden opgeteld kom je op een totaal van 36,5 uur uur + 24,27 uur is 279,77 uur op jaarbasis. In werkdagen is dat 37,91 dagen. de IT-organisatie krijgt de andere twee onder haar hoede. Het is de taak van de IT-organisatie om servicedelivery veilig en stabiel te maken. De geringste downtime of twijfel bij de gebruiker zal vertaald worden in directe omzetderving. Zeker in het geval van deze MET, waarin het aankomt op een kort moment dat de klant de dienst zal gebruiken. Het is van belang dat het volledige servicedeliveryproces centraal wordt beheerd. Op die manier zijn enerzijds problemen snel op te lossen omdat direct duidelijk is waar het knelpunt zich bevindt. Anderzijds is een bedrijf dat volledig overzicht heeft beter in staat sneller in te spelen op ontwikkelingen zoals MET. Servicesassurancemanagementtools overzien de infrastructuur en analyseren welke issues als eerste geadresseerd moeten worden om grotere problemen te voorkomen. Kwaliteit en veiligheid van de dienst wegen hierbij zwaar, maar issues die de levering van de dienst in gevaar brengen, moeten ook snel worden opgelost. Door proactief management ontstaan voorspelbare IT-services en blijft de infrastructuur functioneren zoals verwacht. Mobile cloud Huidige servicedeliveryomgevingen zijn vaak al zeer complex. Tablets, smartphones, mobiele apps, mobiel internet en cloud computing zijn allemaal ontstaan vanuit de basale informatie- en communicatietechnologieën. Ze zijn zo veel mogelijk op elkaar afgestemd, maar maken de complexiteit alleen maar groter. De mobiele cloud is geen toekomstmuziek meer, maar zorgt voor steeds meer uitdagingen: hoe gaan verschillende serviceproviders om met de gezamenlijke verantwoordelijkheid om de levering van diensten de hoogste prioriteit te geven? De combinatie van gebruikerservaring, interactie, transactie en de stabiliteit van een mobiele toepassing kan en moet als één geheel worden bekeken. Veelal wordt gedacht dat mobiele internetdiensten een typerende vorm van cloud computing zijn. Daarbij wordt over het hoofd gezien dat een veelvoud van de diensten en van het netwerkverkeer via vaste verbindingen en datacenters loopt. Juist de omvang en veelzijdigheid van het traject dat een mobiele internetdienst aflegt, zorgt voor risico s. Er zijn veel plekken waar de servicedelivery tegen problemen aan kan lopen. Door serviceassurancetools in te zetten, zijn deze risico s te minimaliseren. Serviceassurance in drie stappen Aanbieders van mobiele diensten moeten drie stappen volgen voor een goede servicedelivery. Ten eerste moet er volledig, realtime inzicht zijn in de prestatie van een dienst. Hierbij draait het om het verzamelen van gegevens afkomstig van mobiele apparatuur, de toepassing en het netwerk. Op die manier is te overzien hoe de prestaties zijn op verschillende computingplatformen, mainframe, fysiek, virtueel en cloud. Hierbij zijn bestaande meetinstrumenten vaak goed te gebruiken, zodat er geen extra kosten hoeven te worden gemaakt. Vervolgens moet deze data omgezet worden in informatie waarmee kan worden ingespeeld op risico s. Grondige analyse van deze data is essentieel voor serviceassurance. Op basis van deze analyse is servicedelivery te voorspellen en te verbeteren. De derde stap is het inrichten van een enkelvoudige database van deze informatie. Datasets die hetzelfde zeggen te meten maar met verschillende uitkomsten als resultaat, of achterhaalde gegevens zijn funest voor de kwaliteit van servicedelivery. Alle betrokkenen moeten kunnen putten uit dezelfde informatiebronnen. Uiteraard is hierbij verschil te maken tussen bevoegdheden en wat de een wel en de ander niet te zien krijgt, zolang de basis maar hetzelfde is. Een centrale administratie maakt het mogelijk rapporten te maken waarbij koppelingen mogelijk zijn van gegevens uit verschillende bronnen. Daarnaast zijn rolgebaseerde overzichten te maken die netwerkprestaties direct relateren aan SLA s. Mobile ready De grote vraag is: wanneer is een bedrijf werkelijk in staat die servicedelivery te garanderen die het verschil voor eindgebruikers maakt? Wanneer is een bedrijf mobile ready? Om de mobiele gebruiker te bereiken en MET ten volle te benutten, moet de gebruikerservaring naar een zeer hoog niveau worden getild. En dat op verschillende platformen. Het leveren van veilige en stabiele diensten zal de omzet doen groeien en klanttevredenheid vergroten. Degene die hier het beste in slaagt, wint de gunst van de mobiele gebruiker. CW 20 - cloudworks - september 2011 september cloudworks - 21

12 Migratie naar de cloud Thema Hoe, wat en welk type? Anno 2011 blijken traditionele ict-infrastructuren te star voor de snel veranderende behoeften van ondernemingen. Het identificeren van de zakelijke voordelen van cloud computing vormt slechts het halve werk voor ict-managers. Een minstens zo uitdagende opgave is om te bepalen welk type cloud er moet worden gebruikt en welke toepassingen aan deze cloud moeten worden toevertrouwd. Door Ruud Koster, cloudexpert van Dell Een van de belangrijkste punten waaraan ict-professionals aandacht moeten schenken, is waar de bedrijfsvoering precies om vraagt. Is het belangrijkste doel van de cloud om de ict-kosten te reduceren, of kan de cloud ook een rol spelen bij het consolideren van de ictinfrastructuur? Dergelijke vragen zullen van cruciaal belang blijken bij het bepalen van het juiste cloudmodel. Een manier om dit vraagstuk te benaderen is door een cloudevaluatie uit te voeren. Een cloudevaluatie biedt ict-professionals een gerichte planning voor het analyseren van de zakelijke, operationele en ict-doelstellingen. Dit helpt bedrijven om te bepalen welke bedrijfstoepassingen in de cloud kunnen worden ondergebracht en welke cloudplatforms hiervoor het meest geschikt zijn. Een cloudevaluatie is onmisbaar voor bedrijven die hun doelstellingen op de korte, middellange en lange termijn willen realiseren door middel van bedrijfsefficiëntie. De voordelen Cloudevaluaties en adviesdiensten bieden bedrijven een traject om te bepalen welke oplossing de juiste is. Hoewel elk bedrijf een uniek implementatieplan vereist, zijn er drie zaken waarmee elke onderneming rekening moet houden, namelijk: De beveiligings- en compliancevereisten. Is er een omgeving nodig die snel kan reageren op wisselende workloads? Moeten eindgebruikers op elk moment snel kunnen beschikken over ict-bronnen? Een ict-evaluatie kan bedrijven helpen om vast te stellen welk model het beste aansluit bij hun bedrijfsbehoeften en uitkomst bieden bij het aanpassen van hun ict-strategie. Een manier om een dergelijke evaluatie uit te voeren is door een consultant in te schakelen. Consultants kunnen een grondige evaluatie van de zakelijke, operationele en ict-doelstellingen uitvoeren. Ze voeren een gedetailleerde analyse uit van de workloads van bedrijfstoepassingen, hun afhankelijkheden en de gerelateerde infrastructuur en bedrijfsprocessen. Vervolgens stellen ze een op maat gesneden plan op voor de migratie naar de cloud. Soorten clouddiensten Nadat de bedrijfsbehoeften in kaart zijn gebracht, kunnen bedrijven kiezen uit drie cloudmodellen. Software as a service (SaaS) is hiervan het bekendste model en vertegenwoordigt het meest volwassen type clouddienst. Als de dagelijkse bedrijfsvoering afhankelijk is van grootschalige maattoepassingen waarvoor een speciale infrastructuur moet worden aangeschaft die routineonderhoud vereist, is SaaS de ideale oplossing. Platform as a service (PaaS) biedt bedrijven een omgeving waarin ze software kunnen ontwikkelen en hosten, compleet met alle benodigde ontwikkelingstools, databases, middleware en infrastructuursoftware. Op deze manier houdt het ict-personeel tijd over voor innovatie, zonder de complexiteit en kosten die gepaard gaan met investeringen in hard- en software op locatie. Ten slotte biedt Infrastructure as a service (SaaS) flexibiliteit en betrouwbaarheid, terwijl er vrijwel geen investeringen voor zijn vereist. Evolutionair of revolutionair? Voor de overstap naar de cloud bestaan twee manieren: de revolutionaire en de evolutionaire aanpak. Bij de revolutionaire aanpak worden geavanceerde toepassingen in de cloud ontwikkeld en gehost. Deze aan de cloud eigen toepassingen worden gebouwd met het oog op grotere schaalbaarheid. Ze worden gehost op een verscheidenheid aan servers om een optimaal reactievermogen en een efficiënte gebruikerservaring te garanderen. Er zijn drie belangrijke aanleidingen voor ict-professionals om de revolutionaire weg naar cloud computing te bewandelen: baarheid in de software in te bouwen dan dit over te laten aan de fysieke infrastructuur. Als er sprake is van deze drie factoren, is de revolutionaire aanpak van cloud computing de meest geschikte. De evolutionaire aanpak omvat een veel geleidelijker overstap naar cloud computing. Voor veel bedrijven is het bouwen van een private cloud simpelweg de volgende stap in het traject dat ze insloegen met datacenterconsolidatie. Als de onderneming echter beschikt over een omvangrijke gevirtualiseerde omgeving en gebruikmaakt van traditionele toepassingen, is de evolutionaire aanpak op het gebied van cloud computing een logische keuze. Deze aanpak stelt bedrijven namelijk in staat om geleidelijk aan een private cloud te bouwen door laag voor laag nieuwe functionaliteit toe te voegen, zoals geautomatiseerde toekenning van bronnen en instellingen aan gebruikers, facturatie op basis van het Er is geen legacy-infrastructuur binnen de organisatie aanwezig. Er is schaalbare ondersteuning nodig voor web 2.0-toepassingen. Vanwege de schaalomvang is het beter om veerkracht en beschikverbruik, het creëren van een pool van ict-bronnen en een selfserviceportaal dat op een gevirtualiseerde infrastructuur draait. Tegelijkertijd kunnen zij hun bedrijfsprocessen en beleidsregels aanpassen aan het nieuwe model. Het bepalen van de juiste cloudstrategie en het juiste migratietraject vormt slechts de helft van het werk. Als bedrijven eenmaal voor een aanpak hebben gekozen, moeten ze namelijk vaststellen hoe ze bedrijfstoepassingen op succesvolle wijze in de cloud kunnen hosten. Ook voor dit vraagstuk kunnen zij een beroep doen op adviesdiensten. Bedrijven die reeds gebruikmaken van clouddiensten, moeten echter nauwgezet analyseren welke toepassingen ze in de publieke, private of hybride cloud moeten onderbrengen. Verschillende toepassingen, verschillende clouds Private clouds zijn het meest geëigend voor bedrijven die zich zorgen maken over de risico s op het gebied van privacy en beveiliging en de gevolgen voor het beheer die gepaard gaan met het hosten van gevoelige bedrijfsgegevens binnen een gedeelde, publieke infrastructuur. Het is niet voor niets dat private clouds meestal worden gebruikt voor het hosten van financiële en HRsoftware en samenwerkings-, - en andere communicatietoepassingen. Publieke clouds vereisen geen kapitaalinvesteringen en bieden flexibiliteit en efficiëntie op een gigantische schaal. Pay as you go -oplossingen bieden ictafdelingen de flexibiliteit en kostenefficiëntie die van cruciaal belang zijn binnen een snel veranderend bedrijfsklimaat. Het feit dat deze ict-bronnen worden gedeeld met andere partijen blijft een punt van zorg wat betreft de beveiliging en het risico van gebondenheid aan één leverancier. Hierdoor zijn bedrijven vaak geneigd om alleen generieke bedrijfstoepassingen en niet-gevoelige gegevens aan publieke clouds toe te 22 - cloudworks - september 2011 september cloudworks - 23

13 Thema vertrouwen. Toepassingen die niet bedrijfskritisch van aard zijn en de inzet van een toegewijde infrastructuur, zoals een private cloud, niet rechtvaardigen, kunnen op (kosten)efficiëntere wijze binnen een publieke cloud worden gehost. Een hybride cloud biedt vooral uitkomst wanneer er additionele verwerkingscapaciteit nodig is, of als de onderneming te maken heeft met periodieke vraagpieken. De private cloud kan bronnen aan de publieke cloud toewijzen om trage systemen in een hogere versnelling te zetten en om bottlenecks te voorkomen. Het hybride model stelt bedrijven in staat om een aanzienlijke mate van controle uit te oefenen op de beveiliging en biedt de mogelijkheid om een beroep te doen op de publieke cloud om capaciteit bij te schakelen. Er is een nauwgezette analyse vereist om te kunnen bepalen welke toepassingen in de verschillende typen clouds moeten worden ondergebracht. Bedrijven doen er goed aan om een specificatielijst op te stellen die de manier in kaart brengt waarop elk type cloud omgaat met bedrijfsgegevens, de beveiliging en het aanleveren van capaciteit. Vanwege hun historische architectuur kunnen legacytoepassingen mogelijk niet optimaal profiteren van de schaalbaarheid van de cloud. Andere, in het bijzonder nietbedrijfskritische toepassingen rechtvaardigen mogelijk niet de kosten van een speciaal gebouwde infrastructuur. Bij het analyseren van cloudmodellen moet de ict-organisatie zich nadrukkelijk richten op het verbeteren van de beschikbaarheid van toepassingen. In de praktijk Interne vs gehoste private cloud Een interne private cloud en een gehoste private cloud vormen twee andere opties binnen het overstelpende aanbod van keuzemogelijkheden op het gebied van cloud computing waaraan aandacht moet worden besteed. Interne clouds zijn meestal kleinschaliger van aard en hebben als gevolg van investeringslimieten vaak een minder sterk geautomatiseerd karakter. Voor bedrijven die reeds over een volwassen ict-infrastructuur beschikken, is het bouwen van een private cloud de meest geschikte oplossing. Dergelijke bedrijven hebben de fase van serverconsolidatie al achter de rug en zijn inmiddels bezig met het automatiseren van hun datacenters. Cloud computing omdat iedereen dat doet, kan rampzalige gevolgen hebben Interne private clouds vormen een aantrekkelijk alternatief voor bedrijven die grip willen houden op de beveiliging en beschikbaarheid van bedrijfsgegevens en legacyomgevingen in hun cloud willen opnemen. Nadelen van deze aanpak zijn dat bedrijven de kapitaalinvesteringen moeten zien te rechtvaardigen en vleugellam kunnen raken als gevolg van infrastructuurbeperkingen. In een gehoste private cloud hoeven bedrijven minder geld te investeren. De private cloud wordt gehost op servers die zijn afgeschermd met beveiligingsoplossingen van grootzakelijke kwaliteit. Aangezien de cloud wordt gehost binnen het serverpark van een dienstverlener, kunnen zij een beroep doen op de specialistische expertise van de cloudaanbieder om een beveiligingsstrategie op maat te creëren. Gehoste publieke clouds bieden belangrijke voordelen voor bedrijven van alle omvang die gebruik willen maken van samenwerkingstoepassingen. Deze toepassingen zijn via een publieke cloud direct beschikbaar, kunnen op eenvoudige wijze worden gebruikt, gaan gepaard met minimale kosten of kunnen op basis van een 'pay as you go'-model worden afgenomen. Wanneer bedrijven Toegespitst op de Nederlandse situatie, zien we in de praktijk vaak dat grote ondernemingen (met meer dan 500 werknemers) kiezen voor een private cloud of hosted private cloud, terwijl de kleinere bedrijven eerder voor publieke en hybride clouds kiezen. Publieke clouds worden vooral ingezet op applicatieniveau, zoals en een CRMsysteem. Ook is er een duidelijke trend zichtbaar dat bedrijven steeds vaker het beheer willen uitbesteden, om zich meer te richten op hun corebusiness. Een tussenoplossing is om het beheer meer te automatiseren. met elkaar samenwerken, beschikken ze vaak niet over dezelfde interne netwerken en technologische platforms. Integratie en interoperabiliteit kunnen in dergelijke situaties al snel bottlenecks opleveren, zeker wanneer er actie moet worden ondernomen in een relatief kort tijdsbestek. In dergelijke gevallen loont het simpelweg niet de moeite om voor uitgebreide integratie tussen verschillende samenwerkingsplatforms te zorgen. Vanwege zijn platformonafhankelijke karakter biedt een gehoste publieke cloud uitkomst voor bedrijven die op effectieve wijze willen samenwerken. Nauwgezet en weloverwogen De overstap naar cloud computing vereist een nauwgezette evaluatie. Bedrijven die op basis van een grondige analyse een doordachte strategie opstellen, kunnen profiteren van een breed scala aan voordelen. Cloud computing stelt bedrijven in staat om op snelle en kostenefficiënte wijze te beschikken over kant-en-klare software, hardware en infrastructuur. Aan de andere kant dienen zij bewust te zijn van de beveiligingsrisico s die gepaard gaan met cloud computing. Bovendien is het belangrijk dat zij de juiste aanpak kiezen om naar de cloud over te stappen. Cloud computing vereist een weloverwogen beslissing. In het diepe duiken omdat iedereen dat doet, kan rampzalige gevolgen hebben en tot geldverspilling leiden. Ondanks het overstelpende aanbod op het gebied van cloud computing is het mogelijk om op basis van de juiste planning en vakkundig advies een oplossing op maat te creëren. Hoewel dit de nodige tijd in beslag kan nemen, is het zonder meer de moeite waard om te beschikken over een succesvolle en toekomstgerichte strategie die de onderneming naar de cloud brengt. CW Er zijn tegenwoordig nog maar weinig bedrijven te vinden die iets aanschaffen om mee te doen met een hype of een bepaalde trend. Dus als we het over de cloud hebben, is de eerste vraag die op ons afkomt: wat levert het op? Stel je deze vraag aan een leverancier, dan komt hij zeker en vast met de een of andere mooie ROI-calculator aanzetten. Deze calculators laten in vrijwel elk scenario prachtig uitkomen hoeveel dit schoons wel niet gaat opleveren. Dergelijke calculators zitten vol met allerlei discutabele aannames en zaken waarvan je je afvraagt of je die wel moet meenemen in je calculaties. Zo lang het transparant is, maakt het niet uit; dan kun je er vaak nog wat aan sleutelen. Uiteindelijk wil je ook niet steeds het wiel opnieuw uitvinden. Besparingen kunnen er heel verschillend uitzien. Voor veel public-cloudgebruikers worden ze bepaald door het gemak en ook het feit dat de cloud schijnbaar weinig of niets kost. Zij bekommeren zich meestal nauwelijks om de twee securityaspecten. Het eerste aspect betreft het veilig stellen van de data tegen verlies. Men gaat er daarbij vaak te gemakkelijk van uit dat alles geregeld is, tot het tegendeel blijkt. Is dat het geval dan hoor je opmerkingen als: had ik maar En: als ik zelf ook nog voor een back-upkopie moet zorgen, kan ik het net zo goed niet in de cloud zetten. Dit kan een juiste conclusie zijn als men voor een dubbeltje op de eerste rang wil zitten. Het tweede aspect betreft de security. De meeste mensen zijn van mening dat hun data niet interessant is voor derden. Ik sprak onlangs nog met een administratiekantoor dat zijn klantendata in de cloud zette en van mening was dat deze data niet interessant zou zijn voor derden. Ietwat naïef, lijkt mij. Je ziet ook steeds meer professionele gebruikers, ondergetekende inclusief, die middels Teambox of Dropbox documenten met elkaar delen. Dit maakt het mogelijk vanuit verschillende locaties in de wereld aan dezelfde documenten te werken. Hoewel ondergetekende niet bekend staat als een voorstander waar het om een dergelijk semiongecontroleerd gebruik gaat, wint in sommige gevallen het gemak het van de security. Al zou ik er per definitie geen echt gevoelige klanteninformatie in opslaan. Bovendien lag in mijn geval de wens van het gebruik in beide gevallen bij de klant. Column Wat levert het op? Door Gert Brouwer, onafhankelijk adviseur en storage architect bij Brouwer Storage Consultancy De echte professionele gebruikers kijken vaak naar het toepassen van de voordelen van de cloud in de vorm van een private-cloudomgeving en dan kom je al gauw uit op de ontwikkelingen die er toch al in de markt waren, bestaande uit de combinatie van server-, netwerk-, desktop- en storagevirtualisatie. Soms wordt dit gecombineerd met of vervangen door de cloudoplossing van bekende merken of een combinatie daarvan. Voorwaarde is dan altijd wel dat het onder de streep tot een besparing in de capex en opex leidt en de risico s van mogelijke desinvesteringen in kaart worden gebracht. Het zal je maar gebeuren dat je gekozen favoriete leverancier besluit met de lijn te stoppen, zoals HP onlangs liet doorschemeren met zijn pc-tak (overigens deed IBM jaren geleden hetzelfde). Ook deze risico s kun je eventueel in kosten uitdrukken en dan kom je eigenlijk weer terug bij de ROI-calculator. Reken ze, zal ik dus maar zeggen. Ik heb er al menige zonnige middag ik kan toch moeilijk zeggen dat het hier in Oman ook regent mee doorgebracht. CW 24 - cloudworks - september 2011 september cloudworks - 25

14 Event Dreamforce 2011 Met maar liefst bezoekers, kijkers via internet en een flink aantal grote namen was Dreamforce 2011 een reusachtig cloudevent. Zo groot zelfs, dat alle conventiecomplexen van het Moscone Center in San Francisco in gebruik waren en ook de straat speciaal voor dit event was afgezet. Het was het negende jaarlijkse event van Salesforce, een cloudpionier gespecialiseerd in software via de webbrowser. CloudWorks was erbij als enige Nederlandse titel en doet exclusief verslag. Door Jeroen Horlings, hoofdredacteur van CloudWorks Ruim mensen woonden de keynote van Benioff bij. Al een uur voor de aftrap zat de zaal die zo breed was dat de bezoekers aan de linker- en rechterkant van het podium met geen mogelijkheid de sprekers konden zien, nagenoeg vol. Er was plek voor maar liefst mensen. Zij konden live meekijken op reusachtige schermen die aan weerszijden van het centrale podium waren opgesteld. Peter Coffee, voormalig technologieredacteur van eweek (Ziff Davis) en sinds 2007 in dienst bij Salesforce, warmde de zaal op door met microfoon in de hand her en der een praatje aan te knopen met klanten en andere bezoekers. Daarna kwam CEO Marc Benioff op die in 1999 Salesforce startte vanuit een gehuurd appartement in San Francisco. Destijds zette hij de softwaremarkt op z n kop met zijn motto het einde van software, geïllustreerd door het bekende softwarelogo met een streep erdoor. Zijn filosofie was een softwaremodel gebaseerd op het internet, dat de manier waarop traditionele software werd gedistribueerd en geïnstalleerd zou vervangen. Oftewel, Benioff introduceerde in feite het software as a service -model (SaaS). Ook was hij de eerste die de term platform as a service (PaaS) gebruikte, waarbij klanten hun eigen applicaties konden ontwikkelen op de architectuur van Salesforce. Benioff werkte eerder voor Apple en Oracle. Eric Schmidt van Google, in gesprek met Salesforce CEO Marc Benioff. CEO Marc Benioff roemde Facebook als voorbeeld van de sociale revolutie. woorden. Naast brieven, telefoontjes en s worden vragen en klachten aan bedrijven steeds vaker via sociale media geuit. Uiteraard maakte Benioff een link naar Radian6, de software die dat allemaal behapbaar moet maken en nog niet zo lang geleden door Salesforce werd aangekocht. Luisteren naar de klant Ook toonde Marc Benioff integratie van sociale media in nieuwe Salesforceproducten. Zoals Data.com (voorheen Jigsaw) waarmee onder andere informatie van klanten geïmporteerd kan worden uit sociale media, opdat de helpdesk beter kan inspelen op de behoefte van de klant. Zou het niet mooi zijn als een hotel bij het boeken weet wie je bent en de kamer voorbereid op je komst, door bij voorbaat rekening te houden met specifieke wensen? Bijvoorbeeld door een taxi naar het vliegveld te sturen waar je aankomt, je kamer van een computer met internet en printer te voorzien, en je favoriete eten en drinken klaar te zetten? Dat kan met behulp van sociale media; maar zover is het helaas Sociale revolutie Benioff bracht al vrij snel de sociale revolutie, zoals hij dat noemde, ter sprake. Hij doelde op de massale adoptie van sociale media zoals Facebook en Twitter, die mensen een stem geven. De impact daarvan is groter dan veel mensen denken, stelde hij. Als concreet voorbeeld noemde hij de Arabische lente die tot de val leidde van de dictatoriale staatshoofden van Tunesië, Egypte, Libië en Yemen. In een filmpje werden verschillende foto s met daarop borden en muurbeschilderingen uit het Midden-Oosten getoond met de tekst Thank you Facebook. Benioff benadrukte het bijzondere hieraan door aan de zaal te vragen: Heeft u ook ergens dank u, Microsoft of dank u, IBM zien staan? Benioff maakte een link tussen staatshoofden en burgers en bedrijven en klanten, met de opmerking dat de rol van de klant dankzij sociale media veranderd is. De klant heeft een duidelijke stem, dankzij Twitter en Facebook. Klanten uiten hun blijheid, maar vooral ook kritiek via sociale media. Bedrijven kunnen dat maar beter serieus nemen. De eerste dictators zijn al gevallen door de impact van sociale media. Het is nu wachten op de eerste CEO die van de aandeelhouders het veld moet ruimen omdat hij de klant niet serieus neemt. Benioff adviseerde bedrijven om te reageren op klanten via sociale media, om zo snel mogelijk hun vragen te beantnog niet. Het Nederlandse KLM werd als voorbeeld aangehaald met een filmpje dat op YouTube staat (KLM Surprise). KLM, een klant van Salesforce, is actief met een webcareteam op internet dat inspeelt op vragen en klachten van klanten die geuit worden via sociale media. In het filmpje vraagt KLM zich af of men ongevraagd wachtende passagiers kan verblijden met behulp van sociale media, door verveling om te zetten in blijdschap. Men begon met het traceren van mensen die via FourSquare waren ingecheckt op Schiphol. Vervolgens probeerde een speciaal team op een discrete manier meer te weten te komen over deze mensen. Vervolgens werd op basis van die informatie een cadeautje gekocht en probeerde men de passagiers eveneens via sociale media te lokaliseren. Zo werd er bijvoorbeeld een Nike Plus-bandje gegeven aan een sportief iemand die op weg was voor een weekend Rome. Het experiment gaf volgens Het is wachten op de eerste CEO die afgestraft wordt voor het negeren van sociale media (Marc Benioff) KLM aan dat sociale media concreet kan worden ingezet en dat een echte glimlach meer waard is dan een smiley. De campagne leverde KLM eveneens via sociale media exposure op richting meer dan een miljoen mensen. Benioff sloot af met de opmerking dat er 16 miljard mobiele apparaten op de wereld zijn en dat mensen tegenwoordig al meer via mobiele apparaten van het internet gebruiken, dan via pc s. Maar liefst 22 procent van de tijd op internet zou besteed worden aan sociale media cloudworks - september 2011 september cloudworks - 27

15 Event Thank you Facebook, de kracht van sociale media. RTL Nederland CloudWorks sprak tijdens Dreamforce onder anderen met Eric ten Hoopen, ITmanager bij RTL Nederland. RTL ging 2,5 jaar geleden met Salesforce in zee, om de software als CRM- en ERP-systeem in te zetten voor het verkoop- en het inkoopteam (waarbij het laatstgenoemde team programma s inkoopt en het eerste op zoek gaat naar bijbehorende sponsoren en adverteerders). We waren niet tevreden met het CRMpakket dat we gebruikten en gingen op zoek naar een alternatief, aldus Ten Hoopen. Naast Salesforce werd er gekeken naar andere leveranciers, waaronder Microsoft. Maar de cloudstrategie van Salesforce sprak ons het meeste aan. Je bent door het gebruik van de cloud het operationele beheer kwijt, inclusief alle zorgen van patches en upgrades. Ook heb je goed inzicht in de False cloud Een opvallende uitspraak van Benioff was de waarschuwing van (toekomstige) klanten voor de false cloud. Een dienst die in feite draait op on-premise hardware en daardoor geen echte cloud is. Al grappend werd een plaatje van een serverrack getoond, met een cloudlogo eroverheen geplakt. Een rechtstreekse aanval op Oracle-Sun. Private cloud en ook hosted diensten (zoals SAP) blijven lokaal onderhoud vereisen, zoals patches en upgrades. Ook zou dat het aanpassen van specifieke wensen bemoeilijken omdat die opnieuw tegen het licht moeten worden gehouden bij een nieuwe hard- of softwarematige upgrade. Het feit dat veel bedrijven nog steeds Internet Explorer 6 gebruiken, werd als voorbeeld genoemd. Door de gedateerde browser kan geen gebruik worden gemaakt van nieuwe webdiensten (via HTML5). In de praktijk wordt de update van de browser uitgesteld, omdat men het onderliggende platform (Windows) ook wil upgraden. En omdat dit invloed heeft op (de compatibiliteit van) alle onderliggende applicaties is dit een migratieproces dat veelal jaren in beslag neemt. Wat Salesforce betreft gelooft men volledig in de multi-tenant public cloud. Eén onderliggende infrastructuur voor alle klanten die door de Pas op voor de valse cloud (Marc Benioff) kosten en is het geheel zeer snel te implementeren. Ten Hoopen wilde weerstand en drempelvrees bij de werknemers zoveel mogelijk wegnemen door in de eerste fase te inventariseren wat men graag wilde en het pakket daarop aan te passen. Ten Hoopen: Op die manier werkt IT faciliterend en kunnen de afdelingen zelf beslissen hoe ze een pakket het beste kunnen gebruiken. Sinds de ingebruikname van het pakket werken het in- en verkoopteam beter samen, omdat ze volledige inzage hebben in wat er bij beide afdelingen speelt. Het is een kennisplatform; wat je erin stopt haal je er ook weer uit. Als technisch pluspunt noemt Ten Hoopen dat alle aanpassingen behouden blijven, ook als de onderliggende infrastructuur wordt geüpgraded. Dit in tegenstelling tot veel traditionele software. leverancier onderhouden wordt maar tegelijkertijd voldoende maatwerk (grote en kleine bedrijven) belooft. Productnieuws Uiteraard werd de Dreamforce-conferentie ook aangegrepen om updates in het productportfolio aan te kondigen. Onder andere Chatter dat in juni 2010 geïntroduceerd werd, is uitgebreid met nieuwe functionaliteit. Het pakket laat zich het beste omschrijven als een sociaal netwerk voor werknemers en klanten, in feite een omgeving om samen te werken met verschillende afdelingen. De interface ziet eruit als Facebook en werkt ook vergelijkbaar. Het is een hulpmiddel om eenvoudiger te communiceren, werkprocessen te stroomlijnen en vergaderingen te plannen. Volgens Salesforce is Chatter een gestructureerd alternatief voor en leidt het tot beduidend minder intern verkeer (volgens sommige klanten zelfs tot 50 procent minder). Ook zou Chatter thuiswerken makkelijker kunnen maken. Niet alleen kan er informatie (zoals documenten) gedeeld worden met individuen en groepen, ook kan er een vraag worden gesteld aan een groep waarbij de antwoorden vanzelf binnenstromen (soms uit onverwachte hoek). Chatter zou een bedrijf ook minder hiërarchisch maken, waardoor een talentvolle jonge werknemer zich makkelijker kan profileren. Chatter kan zich beperken tot alleen werknemers, maar het is desgewenst ook mogelijk om met klanten te communiceren (bijvoorbeeld door deze in een discussie te betrekken of door een afspraak voor een overleg te plannen). Sinds kort is Chatter gratis te gebruiken, ook zonder Salesforce-relatie. Tijdens het event werd Chatter Now aangekondigd, waarmee het zichtbaar is of iemand live en beschikbaar is. Ook is het mogelijk om een scherm te delen, om bijvoorbeeld door een probleem te lopen. Verder werd Chatter for Share- Point, Chatter Customer Groups en een Chatter API vrijgegeven. Verder werd Tough aangekondigd, een HTML5-applicatie waarop de volledige werkomgeving van Salesforce te gebruiken is, inclusief aanraakgevoelige besturing. Dat laatste is opvallend, want er zijn wel meer HTML5-applicaties die in een webbrowser draaien, maar die functioneerden tot voor kort als een webapplicatie. Hoewel het Salesforce-platform al toegankelijk is via iphone- en Androidapps, maakt de HTML5 het makkelijk om Salesforce vanaf ieder willekeurig apparaat (met HTML5) te gebruiken. Hoog bezoek Op de Dreamforce-conferentie liepen een aantal grote namen rond die op inhoudelijke of muzikale wijze een bijdrage leverden. Zo bevonden zich onder anderen Neil Young en MC Hammer onder het publiek en werd de eerste dag afgesloten met een concert van Metallica en Will.I.am. Inhoudelijk was er een discussiepanel met Neelie Kroes en Vivek Kundra (CIO in de Obama-regering) over de Digitale Agenda. Kundra is een groot voorstander van het gebruik van cloud computing en ziet het onder andere als een effectief middel om de overheidsuitgaven (op IT-gebied) terug te dringen, mede door het terugdringen van eigen hardware. Zo introduceerde hij samen met president Obama de Cloud First -policy, om de adoptie van cloud computing bij overheidsinstanties te versnellen. Hij vertelde dat als gevolg hiervan enkele afdelingen de IT-kosten hebben zien halveren. Kroes was het op hoofdlijnen eens met deze aanpak. Echter, over de Patriot Act die de cloud in feite splijt in een Europese en een Amerikaanse (omdat overheidsdata niet buiten de grens bewaard mag worden) werd met geen woord gerept. Afsluiter De conferentie werd afgesloten met een gesprek tussen Marc Benioff en Eric Schmidt (tot april dit jaar CEO van Google en nog steeds voorzitter van de raad De netwerkcomputing is 15 jaar te laat (Eric Schmidt) van commissarissen). Schmidt bevestigde de eerdere woorden van Benioff: sociale media heeft de klant meer invloed gegeven. Mede daardoor wordt de markt nu steeds meer vraaggestuurd, in Neelie Kroes deed mee aan een paneldiscussie over de digitale overheid. plaats van aanbodgestuurd (waarbij de fabrikant zelfstandig bedacht wat goed was voor de klant). De snelle opmars van clouddiensten zijn daar een goed voorbeeld van. Tot slot grapte Schmidt, die eerder voor Sun, de uitvinder van de netwerkcomputer, heeft gewerkt: De netwerkcomputing is vijftien jaar te laat. CW Cloudproducten en -diensten die ICT weer leuk maken! gosaas.nl levert cloudproducten van gerenommeerde leveranciers. We zijn echter niet afhankelijk van een leverancier en kunnen dus optimaal vergelijken. Dat doen we dan ook graag, zodat je duidelijk zicht krijgt op wat de mogelijkheden zijn. Wij leveren: in de cloud archivering in de cloud beveiliging in de cloud Samenwerken in de cloud Faxen in de cloud Migratiediensten Vraag een gratis presentatie aan op cloudworks - september 2011 september cloudworks - 29

16 Advertorial Carrierneutraal datacenter TelecityGroup ontzorgt Nog enkele maanden te gaan en het eigen datacenter van Ctac in Den Bosch sluit haar deuren. De laatste in eigen huis ondergebrachte infrastructuur verhuist naar TelecityGroup in Amsterdam. Datacenterexploitatie zit in hun DNA. Ctac is in Nederland een zeer bekende SAP-partner en leverancier van consulting-, hosting- en beheerdiensten. De hosting geschiedt vanuit verschillende datacenters, waaronder een eigen datacenter in Den Bosch en sinds enkele maanden ook bij TelecityGroup op Amstel Business Park. Het tijdperk waarin Ctac als IT-dienstverlener een eigen datacenter kon runnen is ten einde gekomen. De deuren in Den Bosch sluiten binnenkort en alle infrastructuur verhuist naar TelecityGroup. Een van de aanleidingen hiervoor is een verhuizing naar een nieuw kantoor in Den Bosch geweest, vertelt Léon van den Bogaert, directeur CMS Techniek bij Ctac. Maar dat is slechts een van de aanleidingen. Wij zijn een IT-bedrijf. Praat je over datacenterexploitatie, dan praat je over beveiliging, koeling en continue stroomvoorziening. Daar ligt niet onze kracht. Zelf exploiteren is niet rendabel voor onze schaalgrootte als je kijkt naar het niveau dat we beogen te leveren. Onze klanten zijn steeds afhankelijker van IT en we kunnen ons daarom ook geen enkele storing permitteren. Veilige locatie TelecityGroup kan in deze behoefte van Ctac voorzien. Robert Spierenburg, accountmanager bij TelecityGroup: Wij leveren, even kort door de bocht, het fundament voor hun SAP-platform. De apparatuur van Ctac staat op een veilige locatie, wij leveren de stroom en koeling die nodig zijn en zorgen dat hun apparatuur, de netwerkcomponenten en de servers, voortdurend beschikbaar is. Door die drie zaken goed gecontroleerd te doen, garanderen wij dat zij hun dienstverlening kunnen leveren. Belangrijk hierbij is dat de culturen van de twee bedrijven bij elkaar passen. Spierenburg: We zijn ons er beide van bewust dat investeren in techniek en communicatie het verschil tussen 99 en 100 procent bepaalt. Deze instelling is te vinden bij alle mensen, door onze beide organisaties heen. Een aantal zaken was doorslaggevend bij de keuze van Ctac voor TelecityGroup. De geografische ligging Robert Spierenburg, accountmanager bij TelecityGroup. bijvoorbeeld. Met het aantal kilometers tussen een datacenter op Schiphol Rijk en het datacenter van TelecityGroup op Amstel Business Park is er qua afstand de gouden cirkel gevonden. Van den Bogaert: De afstand is groot genoeg om dekking te blijven bieden bij uitval, maar klein genoeg om de koppeling van apparatuur optimaal te houden. Je kunt nu wel spreken van één cloud die over twee locaties ligt, waartussen we dynamisch kunnen schakelen. Specialisatie De geboden kwaliteit en het feit dat TelecityGroup een gespecialiseerde aanbieder van datacenters is, speelden daarnaast ook een rol. Qua faciliteiten en visie springen zij er positief uit. Daarvan zijn we zeer onder de indruk, ook door eerdere ervaringen met hen, zegt Van den Bogaert. Daarnaast is het prettig dat onze belangen niet conflicterend zijn, de partner is niet ook nog eens de concurrent. Dat is echter niet het belangrijkste. Datacenterontwikkeling en -operatie zit in het DNA van TelecityGroup. Je ziet dat er IT-bedrijven zijn die het allemaal zelf doen, inclusief het runnen van datacenters, maar het is een compleet ander vak. Het grote voordeel van een gespecialiseerd datacenter als TelecityGroup voor clouddienstverlening is tweeledig. Zo heeft het datacenter geen verwantschap met een netwerkpartij. Je kunt op meerdere manieren je platform ontsluiten, zegt Spierenburg. En anders dan bij een groot concern dat een datacenter erbij doet, worden bij een gespecialiseerde partij alle middelen aangewend voor het ontwerp, de ontwikkeling en het beheer van het datacenter. Spierenburg: Onze strategie is om constant te blijven investeren in onze kwaliteit als netwerkonafhankelijk datacenter, zowel in Nederland als op Europees niveau. Dat is een voorwaarde om te kunnen voldoen aan toekomstige ontwikkelingen. Waar internet groeit, groeit het datacenter. Je opereert daarom het liefst op een knooppunt waar partijen bij elkaar komen. Zo n knooppunt is TelecityGroup, waar alle carriers beschikbaar zijn om data over de wereld te distribueren. Aansluiting bij businessdynamiek De capaciteit die Ctac nodig heeft voor de hosting die het levert als cloudoplossing neemt alleen nog maar toe. Ontzorging is daarom belangrijk voor het ITbedrijf. Van den Bogaert: TelecityGroup kan eenvoudig opschakelen in capaciteit. Onze behoefte daaraan neemt alleen maar toe, maar omdat het businessgerelateerd is laat het zich moeilijk exact voorspellen hoe die behoefte er over drie jaar uitziet. Deze ontzorging sluit haarfijn aan bij hetgeen Ctac op zijn beurt aan klanten biedt: Onze propositie komt steeds dichter tegen de business van onze klant aan te liggen. Het hosten van SAP-systemen wordt ondertussen ook steeds meer een commodity, always on en utility based. Mensen die het gebruiken, willen er eigenlijk al bijna niet meer over nadenken. Ctac moet hierdoor de stap zetten naar de business. Je moet een stuk wendbaarheid hebben om steeds meer toenemende businessdynamiek naadloos te kunnen volgen, zegt de directeur van Ctac. Hij verwijst daarbij naar continuïteit, flexibiliteit en transparantie voor de klant. Dat zijn businesscriteria die de klant begrijpt en daarin moeten wij kwaliteit bieden. Dezelfde bloedgroep Voor een succesvolle partnership, zoals met Ctac, is het van groot belang dat beide organisaties dezelfde bloedgroep hebben. Je levert tenslotte samen een eindoplossing aan de klant die volledig vertrouwt op de geboden continuïteit en kwaliteit. En dit is de basis van het leveren van diensten in een cloudomgeving. We hebben dan ook het volste vertrouwen in een langdurige samenwerking met een mooi bedrijf zoals Ctac. Alexandra Schless, Managing Director TelecityGroup Netherlands 30 - cloudworks - september 2011 september SEPTEMBER cloudworks - 31

17 Praktijk Printen uit de wolken waar je ook bent In een wereld waarin steeds meer informatie digitaal wordt gecreëerd, opgeslagen en verspreid, blijft de wens om te printen bestaan. Ondanks de groei van draagbare apparaten zoals smartphones, laptops en tablets waarop digitale documenten ook onderweg (redelijk) goed weergegeven kunnen worden. Hoe print ik vanaf mijn smartphone/tablet? is niet voor niets een van de meest gestelde vragen op forums over apps en slimme telefoons. Om dat overal en altijd mogelijk te maken, zonder ingewikkelde technische capriolen uit te hoeven halen, ontwikkelde HP eprint dat gebruikmaakt van cloudtechnologie. Door Kees Verton, Country Director IPG Nederland De eisen aan printen vanuit de cloud verschillen uiteraard tussen consumenten en zakelijke gebruikers. Om aan de eisen van beide groepen tegemoet te komen, zijn er drie oplossingen binnen het HP eprint-portfolio: HP eprint, HP eprint Mobile Printing Solutions en HP eprint Enterprise. Oftewel (in een notendop): printen vanaf mobiele apparaten waar dan ook op de printer thuis, op printers voor algemeen gebruik tijdens het reizen, en vanaf mobiele apparaten waar dan ook op bedrijfsprinters. De eerste oplossing, met name bedoeld voor consumenten, maakt gebruik van de publieke cloud, de laatste van de eigen, private cloudinfrastructuur van een onderneming. Een complete bedrijfsstrategie voor mobiel printen kan één, twee of al deze oplossingen binnen het HP eprint-portfolio bevatten. De oplossingen hebben in elk geval één grotere overeenkomst: ze maken allemaal gebruik van cloudbewuste printers. Dit is overigens in het geval van HP wat anders dan alleen de allerlaatste modellen. Via de speciale cloudfirmware kunnen ook oudere zakelijke printers, in elk geval alle PCL 5- en PCL 6-modellen geüpgraded worden tot cloudprinter. eprintcenter Voor consumenten is de eerste stap het registreren van hun HP eprint-printer bij de openbare printcloudservice van HP ( Hier kan een uniek adres voor de printer aangemaakt worden, waarna vanuit elk programma printopdrachten verstuurd kunnen worden. Omdat HP eprint functioneert zonder drivers, wordt de naar HP s publieke eprint-cloud verzonden data weergegeven in een geschikte printopmaak bijvoorbeeld een Word-document, een PowerPoint-presentatie of een PDF-document en zo doorgestuurd naar de gespecificeerde HP eprinter. Het bericht zelf wordt gescheiden van eventuele bijlagen en alle documenten worden afzonderlijk in een afdruktaak verwerkt. Op dit moment worden de volgende bestandsformaten ondersteund: MS Word (2007 documenten) MS PowerPoint en Outlook, plaatjes in JPEG, BMP, GIF, PNG en Tiff, PDF-bestanden, en Rich Text- en HTML-bestanden. In het HP eprint-center kan de status van afdruktaken worden bekeken. Tevens kunnen hier instellingen (zoals de lijst met goedgekeurde gebruikers of spamfilters) aangezet worden om ongewenste afdrukverzoeken te voorkomen. Apps Printen vanuit de cloud gaat natuurlijk verder dan het te allen tijde en overal kunnen sturen van printopdrachten naar een printer op een vaste plek of dat nu thuis, in het kantoor aan huis of bij (groot)ouders is. De belofte van de cloud voor de professional is dat juist de locatie van werken flexibel is, zolang er bij de speciale HP eprint Enterprise-server voordat ze in de lijst met beschikbare apparaten te zien zijn. De methode van verzenden van de data naar de uiteindelijke printer hangt af van het type mobiel apparaat dat wordt gebruikt. Zo functioneren BlackBerry-apparaten doorgaans via de BlackBerry Enterprise-server, terwijl Android- en ios-apparaten een directe verbinding met de HP eprint Enterprise-server maken. Omdat de gegevens bij de BlackBerryoplossing niet buiten het eigen netwerk van de klant komen, zijn er aanzienlijke voordelen op het gebied van veiligheid en prestaties. Bij mobiele apparaten van Android en iphone worden gegevens overgedragen op de HP eprint Enterprise-server waardoor gebruikers even moeten wachten. De kanalen die gebruikt worden om de af te drukken gegevens in te dienen, zijn echter beveiligd en versleuteld. HP eprint Enterprise-server heeft wel administratievereisten. Voor het uitvoeren van deze taken kunnen beheerders gebruikmaken van de HP eprint Enterprise-server administration console. Deze console is toegankelijk vanaf elke geautoriseerde gebruiker met een ondersteunde webbrowser. Administratieve taken omvatten het toevoegen en beheren van gebruikers en afdrukapparaten, het configureren van de serverinstellingen, eenvoudige diagnose, en event tracking. HP eprint Enterprise is een schaalbare oplossing. Er kan een master/slaveconfiguratie worden gebruikt waar de primaire werklast wordt verzorgd door slave HP eprint Enterprise-servers en back-up of redundantie wordt verstrekt door de echte master HP Enterprise eprint-server. Naarmate de werkdruk toeneemt, kunnen extra slaveservers worden ingezet. Bij geografisch erg verspreide bedrijven kan de master HP eprint Entermaar connectie met internet gemaakt kan worden. Zoals bijvoorbeeld in hotels en op luchthavens. Speciaal voor de reizende professional, die behoefte kan hebben aan printouts van de tot op de laatste minuut in het vliegtuig bijgewerkte PowerPointpresentatie, heeft HP eprint Mobile Printing Solutions ontwikkeld. Na het installeren van een smartphone-app, beschikbaar voor BalckBerry s, Apple iphones en Android-toestellen, kunnen gebruikers via gps-coördinaten printers in de openbare ruimte lokaliseren en gebruiken. De eerste printers voor algemeen gebruik staan bijvoorbeeld in de FedEx-kantoorwinkels, Hilton Hotels en Air Canada-clubs. Nadat het document naar de printer is gestuurd, ontvangt de afzender een bevestigingsmail terug, met daarin een autorisatiecode voor de printer. Dit zorgt er niet alleen voor dat alleen degene met die code de printopdracht uit kan laten voeren, maar ook dat de factuur voor de printopdracht bij de juiste persoon belandt. Via HP eprint Mobile Printing Solutions kunnen prints vanuit de meest gebruikte zakelijke toepassingen worden gemaakt, waaronder de Microsoft Office-programma s, Open Office, StarOffice, PDF s en veelvoorkomende bestandsformaten voor afbeeldingen. Private cloud printservice Voor alle bedrijven die hun eigen privatecloudprintservice willen beheren is HP eprint Enterprise ontwikkeld. Een oplossing voor bijvoorbeeld bedrijven waar meer en meer mensen mobiel werken die toch toegang willen hebben tot bedrijfsmiddelen, zoals printers. HP eprint Enterprise gebruikt dezelfde app als HP eprint Mobile Printing Solutions, die in dit geval bedrijfsprinters opspoort. De printers moeten worden geregistreerd Techniek De HP eprint Enterprise-server communiceert met externe netwerkbronnen met behulp van twee primaire protocollen HTTP en SMTP. HTTP wordt gebruikt voor het werk statusberichten communiceren met handheldapparaten, terwijl de SMTP wordt gebruikt als een middel om de binnenkomende afdruktaak te verzamelen in de HP eprint Enterprise-printerwachtrijen. Met andere woorden, de HP eprint Enterprise-server geeft alleen afdruktaken in vorm een plaats in het verwerkingsproces. Eenmaal geaccepteerd door de SMTP-serverservice, wordt de opdracht omgezet naar de juiste printertaal (PCL of Postscript) via een intern renderingproces en voorgelegd aan het werkelijke afdrukapparaat via TCP-poort De HP eprint Enterprise-server is in staat om meerdere afdruktaken gelijktijdig te verwerken en de voortgang van iedere printopdracht apart te volgen. prise-server op het hoofdkantoor worden geïnstalleerd, terwijl de slave HP eprint Enterprise-servers in de regio s functioneren. Hierbij is de masterserver het belangrijkste punt van de communicatie die vervolgens de afdruktaken verspreidt onder de juiste slaveservers. Deze betrouwbaarheid en schaalbaarheid van de HP eprint Enterprise-server zijn essentieel voor cloud-computingarchitecturen. Conclusie Voor desktops en notebooks is printen de normaalste zaak van de wereld. Voor smartphones en tablets echter niet, terwijl deze wel steeds vaker worden ingezet in het werkveld. In plaats van allerlei onhandige omwegen is het nu gelukkig mogelijk om altijd en overal te printen. Waar je ook bent.. CW Figuur 1. HP eprint Printer Figuur 2. HP eprint Mobile Printing Solution Figuur 3. BlackBerry data flowchart. Figuur 4. iphone en Android-gegevens stroomdiagram cloudworks - september 2011 september cloudworks - 33

18 Ook op uw bureau? Cloud Works Cloud NUMMER 1 JUNI 2010 Cloud Voors en tegens HET VAKBLAD OVER CLOUD COMPUTING NUMMER 2 JULI 2010 Cloud Works Security Interview: HET VAKBLAD OVER CLOUD COMPUTING NUMMER 3 SEPTEMBER 2010 Cloud Risico s en kansen Veilig werken in de cloud Public of private cloud? Virtuele appliances Waar is mijn data? Begin met een exitstrategie HET VAKBLAD OVER CLOUD COMPUTING Kopen of uitbesteden? voor- en nadelen op een rij Works NUMMER 4 OKTOBER 2010 Redundant array of independant cloudproviders Baanbrekende storagemethodologie? SECURITY VOLGENS HET JERICHO-MODEL SERVICE LEVEL AGREEMENT 2.0: TRADITIONELE SLA S VOLDOEN NIET MEER ONDERZOEK: CLOUD IN NEDERLAND: VEEL INTERESSE, WEINIG IMPLEMENTATIE Interview David Parker, IBM Kostenbesparing is niet het belangrijkste CW1-verzameld.indd :45:34 SLA s Service-levelmanagement De afstand tussen vendor en klant Verschaffen SAS70 en ISO27001 zekerheid? Hoe zit het met Googles SLA? Stappenplan naar Saas Van multi-tenant tot multi-culti De TCO van de cloud EN VERDER: DE NOODZAAK VAN TRANSPARANTIE WINDMOLENS IN DE CLOUD: VAN FAILLISSEMENT TOT DOORSTART UNISERVERS CLOUD-IN-A- BOX ORSYP SP ANALYST CLOUDHOSTING LEGAL LOOK Works Cloud Spreiding van kosten speelt ook een rol CW2-verzameld-def.indd :55:59 ud-ready DATACENTER HET VAKBLAD OVER CLOUD COMPUTING NUMMER 5 NOVEMBER 2010 Cloud CLOUD-BASED SECURITY HET VAKBLAD OVER CLOUD COMPUTING Digitale onderwereld sterk in opkomst TESTOMGEVING IN DE CLOUD APPLICATIEVIRTUALISATIE DE HYBRIDE CLOUD KABEL- UUR VAN TELCO NAAR CLOUDPROVIDER ALLSOLUTIONS RE CLOUDMARKETING LEGAL LOOK rkomt catastrofale fouten CW3-verzameld-def.indd :49:33 EN VERDER: TRANSFORMATIE VAN HET DATACENTER AVAILABILITY EN PERFORMANCEMANAGE- MENT STAPPENPLAN NAAR DE CLOUD, DEEL 2 SERVERCAPACITEIT UIT DE KRAAN OXILIONS VIR- TUELE DATACENTER CLOUDHOSTING IMAGINE CUP LEGAL LOOK CW4-verzameld.indd :24:47 Mail uw gegevens naar abonnementen@fenceworks.nl en ontvang het magazine CloudWorks gratis!* *Indien uw functie en werkkring relevant zijn. Vergeet deze niet te vermelden. Works NUMMER 6 DECEMBER 2010 Works WERKEN IN DE CLOUD DESKTOPVIRTUALISATIE Clouddesktop binnen handbereik VEILIG INLOGGEN Via inlogmodel of usb-stick HET JAAR VAN DE CLOUD EN VERDER: RED HAT OVER OPEN SOURCE EN DE CLOUD VDI ALS BEVEILIGINGSMIDDEL QWISE NEBULA WORQSPACE VIDEOCONFERENCING VIA DE CLOUD VMWORLD 2010 CITRIX SYNERGY 2010 LEVERAGED OUTSOURCING VAN APPLICATIEBEHEER DE CLOUD IS OVERHYPED KANTOOR IN ZAKFORMAAT LEGAL LOOK Wat staat ons te wachten? CW5-verzameld.indd :24:48 EN VERDER: ONDERZOEK CLOUD IN NEDERLAND SAMENWERKEN VIA DE CLOUD SECU- RITY MIDDELS DEPERIMETRISATIE CLOUDBASED APPS VALKUILEN MIGRATIE NAAR DE CLOUD GROENE EN DUURZAME IT LEGAL LOOK CW6-verzameld.indd :33:57 Column Weten wat je waard bent Het zal je maar gebeuren: bij het bakkertje om de hoek waar je al jaren voor twee euro een brood haalt, is deze ochtend iets misgegaan. Een grote zak zout is in het meel terechtgekomen en het brood is eigenlijk niet meer geschikt voor verkoop. De bakker moet opnieuw beginnen en besluit de prijs van zijn brood die dag te verdubbelen. Klanten betalen nu voor de fout van de bakker. Veel van zijn klanten zullen dit niet accepteren en een andere bakker zoeken. Ontevreden eindgebruikers dus. Hoe gaan IT-dienstverleners om met ontevreden eindgebruikers? Kunnen hun klanten ook zo makkelijk voor een andere partij kiezen? Of moeten zij de kostenstijging maar accepteren? Hoe makkelijk mensen ook van bakker of groenteboer wisselen, IT ligt voor veel organisaties net even gevoeliger. Zeker bij een cloudmigratie. Een cloudmigratie laat je niet door de eerste de beste partij uitvoeren, dus maak je een uitgebreide selectie. De beste blijft over en samen ga je aan de slag. Er kan echter een hoop misgaan tijdens de migratie. En wat gebeurt er dan? Betaal je dan gewoon de extra kosten die dit met zich meebrengt? Na enige discussie waarschijnlijk wel, of je komt samen Door Stephan Bosman, directeur van BRIGHT Migration tot een regeling. Je wil namelijk geen nieuwe partner. Het zou alleen nog fijner zijn als je van tevoren al wist dat je geen risico loopt op extra kosten. Een verdubbeling van de broodprijs accepteer je niet van de bakker, dus waarom dan wel van de IT-serviceprovider? Dan heb ik het alleen nog maar over kosten. Tevredenheid speelt een net zo belangrijke rol en dan bedoel ik natuurlijk tevredenheid bij de eindgebruiker. Cloudmigraties draaien om communicatie. Maar helaas wordt dit nog te vaak vergeten, waardoor de onvrede groeit. De IT-manager is de schakel tussen de serviceprovider en de eindgebruiker en natuurlijk wil je dat de eindgebruiker minimaal een 8 geeft voor het eindresultaat. Zodra de eindgebruiker niet weet wat hij kan verwachten tijdens het project, zal hij steeds meer vragen gaan stellen en vraagtekens zetten bij de gang van zaken. Dat is namelijk wat mensen doen wanneer ze zich gepasseerd voelen. Om draagvlak te creëren bij de eindgebruiker moeten twijfels, wensen en eisen serieus genomen worden. Door de eindgebruiker centraal te stellen, bevorder je de communicatie tussen de IT-manager en de eindgebruiker. Plannen worden afgestemd, vragen besproken en verwachtingen gemanaged. Dit schept vertrouwen bij alle betrokken partijen. Het project is pas geslaagd als de eindgebruiker dat ook vindt. Ook de IT-serviceprovider Hoe gaan IT-dienstverleners om met ontevreden eindgebruikers? weet zo precies waar hij aan toe is en kan een realistische inschatting maken van de kosten. Fixed prices dus, iets wat naar mijn mening nog veel te weinig gebeurt in de IT. De serviceprovider weet wat er nodig is, waar de twijfels zitten en wie er overtuigd moeten worden. En is de eindgebruiker na afloop niet tevreden met het gebakken brood? Dan bak je gewoon opnieuw. Gratis. CW 34 - cloudworks - september 2011 september cloudworks - 35

19 Geen angst maar inzicht: Beveiliging van de Het lijkt erop dat de complete IT-wereld enthousiast is over de cloud. Duidelijk is wel dat cloud computing de bedrijfs-it positief kan veranderen. De cloud bevrijdt een organisatie van de verantwoordelijkheid van het directe beheer van (grote gedeeltes van) de IT-infrastructuur. Tegelijkertijd profiteren bedrijven van verbeterde efficiëntie en flexibiliteit door de IT-infrastructuur te verplaatsen naar een gedeelde resource. Toch staan we slechts aan het begin van een brede inzet van cloud computing. De reden? Twijfels over de geschiktheid van de cloud voor het veilig opslaan van gevoelige data. Door Gareth Williams, CEO van Interoute Er is veel aandacht voor de vrijheid die de cloud biedt. Het is daarom niet vreemd dat velen denken dat er geen fysieke apparatuur nodig is voor cloud computing. Het beeld bestaat dat alles zich bevindt in een vrij toegankelijke internetomgeving. Zo bezien is het dan ook logisch dat er grote twijfels bestaan over de geschiktheid van de cloud voor het veilig opslaan van gevoelige en vertrouwelijke data. Zelfs met SaaS en IaaS moeten de software, applicaties en fysieke infrastructuur ergens staan. Ook toegang tot data vereist een fysiek leveringsplatform. Deze componenten bepalen hoe veilig de cloud echt is. Onnodige risico s Drie van de vier bedrijven denkt dat de cloud onveilig is. Ze zien cloudbeveiliging dan ook als hun grootste uitdaging. Toegegeven: het delen van resources vanuit een grote hoeveelheid, niet-gedifferentieerde servers en switches brengt risico s met zich mee. Toch doen bedrijven er goed aan zich eerst te richten op de verbinding met de cloud. Iedere cloud die gebruikmaakt van het cloud publieke internet stelt data bloot aan onnodige risico s. CIO s en CTO s hebben dan ook gelijk als ze voorzichtig zijn voor clouds met zeer onvoorspelbare internettoegang die niet wordt ondersteund door SLA s. De private cloud vormt een alternatief voor de publieke cloud. Deze is gescheiden van het publieke internet en biedt hetzelfde beschermingsniveau als private netwerken, maar de flexibiliteit van een internettoegangsmodel. Sommigen vragen zich af of de private cloud eigenlijk wel cloud genoemd mag worden vanwege het feit dat er geen gebruik wordt gemaakt van vrij toegankelijke, gedeelde resources. Dat is niet helemaal terecht, want ook dit model gebruikt resources in een pool en levert on-demand diensten. Door een gedeelte van een IP-netwerk te isoleren en veilig te scheiden van het internet, kunnen bedrijven profiteren van gegarandeerde beschikbaarheid en prestaties van hun computing resources. Een sterk verbeterde veiligheid met de flexibiliteit van de publieke cloud zijn dan ook de grootste voordelen van private clouds. Veel bedrijven creëren deze vanuit hun eigen infrastructuur die zij goed (laten) beheren en beveiligen. In het geval dat databeveiliging niet alleen belangrijk maar ook cruciaal is, is de private cloud dan ook de beste optie. Door beveiligingsangsten blijven bedrijven twijfelen aan de cloud net zouden beveiligingsmaatregelen als DDoS-bescherming, firewalls en inbraakdetectietechnologieën en inbraakpreventietechnologieën standaard moeten zijn in private clouds. Er zijn tools om te monitoren of de nieuwste beveiligingsmaatregelen zijn toegepast. Door data te classificeren en vervolgens de juiste beschermingslagen aan te brengen, zorgen bedrijven ervoor dat hun data is beschermd. Zelf bouwen of aanschaffen? Het feit dat private clouds zijn gebouwd op een dedicated infrastructuur om zo een beter beheer en beveiliging te garanderen, zorgt ervoor dat dit de duurdere optie is. Het vereist investeringen om de infrastructuur aan te schaffen en een datacenter om te bouwen tot een Beveiliging: terug naar de basis Het lijkt een eenvoudige vergelijking, maar voor data in de cloud geldt hetzelfde als voor andere data: slecht beheer resulteert in slechtere beveiliging. De cloud op zich vergroot de kwetsbaarheid van data niet. Beveiliging blijft afhankelijk van de manier waarop een bedrijf de toegang tot data controleert. In tegenstelling tot het publieke interprivate cloud. Dit geldt ook voor de centralisatie van computer- en storagesystemen. Verder geldt dat deze clouds over het algemeen niet de voordelen van cloud computing bieden: open toegang voor eindgebruikers, en de efficiëntie en de mogelijkheid om snel data en resources te distribueren via een eigen privéinternet. Om over deze mogelijkheden te beschikken, is het zaak een leverancier te zoeken die de benodigde privacy biedt, maar ook de flexibiliteit van internetoplossingen. Door gebruik te maken van een privaat IP-netwerk van een leverancier is via het netwerk toegang tot gedeelde bedrijfsresources mogelijk en is data toch veilig afgescheiden van het internet. Private clouds die op deze manier dus als een service zijn opgezet, bieden een veilige, gecontroleerde cloudomgeving met een gegarandeerd Security hogere beschikbaarheid, betere disaster-recoverymogelijkheden en flexibele en schaalbare capaciteit. Bovendien zijn bedrijven beter beschermd dan met een zelfgebouwde private cloud en profiteren ze toch van de flexibiliteit van een internetmodel. Hybride cloud De hybride cloud bevindt zich tussen de publieke en private cloud en de traditionele manier van IT-beheer in. De hybride cloud is een optie als een bedrijf recent heeft geïnvesteerd in de fysieke infrastructuur of als een applicatie niet geschikt is voor de cloud. Met een hybride cloud is het mogelijk om bepaalde data in de private of publieke cloud op te slaan. Dit is een veelvoorkomende situatie, aangezien veel bedrijven overstappen van het traditionele kosten- en arbeidsintensieve model van ict-infrastructuurbeheer naar de flexibelere, kosteneffectievere en directe leveringsmogelijkheden van de cloud. Clouddiensten zijn nog volop in ontwikkeling. Tot het moment dat de verwarring en de beveiligingsangsten zijn verdwenen, zullen er bedrijven zijn die twijfelen aan de cloud. Toch zijn de voordelen flexibiliteit, betalen voor gebruik en betere prestaties niet te negeren. Welke organisatie staat niet voor de uitdaging om de IT-infrastructuur te migreren, te veranderen en opnieuw in te delen om te voldoen aan veranderende zakelijke behoeften? Zou er een CIO zijn die geen interesse heeft in de mogelijkheid om IT-kosten schaalbaar af te stemmen op volume en gebruik? Ook de centralisatie van fysieke technologie en het vergroten van de efficiëntie door onderhoud en ondersteuning uit te besteden, lijkt logisch. Bedrijven moeten niet alleen beveiligingsniveaus in stand houden, maar juist verbeteren. Ook het verbeteren van de interne en externe toegang en transparantie staan hoog op de agenda. Managers realiseren zich al lang dat de productiviteit toeneemt wanneer medewerkers overal toegang hebben tot informatie. Tot nog toe moesten ze echter kiezen tussen beveiliging en efficiëntie. Het geheim om hier niet tussen te hoeven kiezen, is inzicht in hoe de cloud wordt benaderd. Dan is het mogelijk om voor de hele organisatie of binnen de ondersteunde divisies of applicaties het cloudleveringsplatform te kiezen dat past bij de beveiligingseisen. CW 36 - cloudworks - september 2011 september cloudworks - 37

20 Ict-diensten (al dan niet via de cloud) met elkaar vergelijken Thema Geen KEMA-keur, maar een checklist Wat betekent cloud computing voor hoger onderwijs en onderzoek? Daarover schrijft SURF een reeks artikelen in CloudWorks. Vorige maand werd ingegaan op de onderzoeker. Deze maand: de aanbieders van clouddiensten. Door Miranda van Elswijk, freelance journalist In het artikel van vorige maand, over de betekenis van cloud computing voor onderzoekers, stond de uitspraak dat Nederlandse bedrijven wel inspringen op cloud computing, maar dat ze maar een wolkje zijn tegenover giganten als Microsoft en Google. Een oplossing zou kunnen zijn om een soort Eurocloud te vormen. Ook Jan Bakker, directeur SURFdiensten, noemt Europa als reële schaalgrootte: Je kunt niet altijd van cloudleveranciers verwachten dat ze de Nederlandse wetgeving hanteren, maar dan toch in ieder geval wel de Europese. Bakkers collega Geert Eenink (teammanager Software bij SURFdiensten) voegt daaraan toe: Eurocommissaris Neelie Kroes stuurt niet voor niets SURFdiensten voorziet sinds 1991 het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek in Nederland van betaalbare kwaliteitsproducten en -diensten op het gebied van ict. Inmiddels zijn met meer dan 100 ict-aanbieders ongeveer 150 bemiddelingsovereenkomsten afgesloten. Voordeel voor de aanbieders is dat ze met één partij te maken hebben in plaats van met vele onderwijsinstellingen afzonderlijk. aan op Europese wetgeving voor cloud computing! Die EU-wetgeving is belangrijk, omdat gegevens die in Amerika zijn opgeslagen door de Amerikaanse overheid opgevraagd kunnen worden. Veel organisaties, waaronder onderwijsinstellingen, hebben vragen over privacy en beveiliging bij cloud computing. Hoger op de agenda SURFdiensten wil het belang van onderwijsinstellingen wat hoger op de agenda krijgen bij bedrijven. Jan Bakker: Dat geldt bijvoorbeeld voor het spanningsveld dat je daar ziet op het gebied van privacy. De instellingen zelf maken zich daar terecht druk om, terwijl de eindgebruikers (studenten, docenten) daar veel makkelijker in zijn. Ze accepteren de gebruiksvoorwaarden van ict-aanbieders ongelezen (dat doe ikzelf als consument trouwens ook vaak!) Wat Geert Eenink betreft worden die voorwaarden veel te juridisch gepresenteerd: Waarom bestaan ze ook niet gewoon uit wat bullets die aangeven wat er met je gegevens gebeurt? Dit is het type vragen waar onderwijsinstellingen mee zitten en waar leveranciers hen bij kunnen helpen. Van wie zijn de gegevens? Wat gebeurt er als een student stopt met zijn opleiding? Van wie is de software die een student downloadt omdat hij die nodig heeft voor zijn opleiding? Geert Eenink noemt nog een aandachtspunt dat specifiek geldt voor het onderwijs: Als je gebruikmaakt van cloud computing, krijg je altijd automatisch de laatste versie van een ict-dienst. Studenten willen dat wel, maar docenten vaak niet. Zij hebben immers hun lessen gebaseerd op een eerdere versie van de dienst en lesmateriaal laat zich niet zo makkelijk actualiseren. Geen KEMA-keur, maar een checklist Wie gebruik gaat maken van ict-diensten (al dan niet via de cloud) doet er goed aan verschillende leveranciers met elkaar te vergelijken. Leveranciers kunnen zich bijvoorbeeld van elkaar onderscheiden door hun aandacht voor privacy, het volgen van Europese wetgeving of het bieden van specifieke diensten voor het onderwijs. Jan Bakker: Een soort KEMA-keur gaat wellicht wat ver, maar een checklist zou handig zijn. Het kan bijvoorbeeld best zo zijn dat een leverancier oranje of rood scoort op het gebied van beveiliging, maar dat hij op andere essentiële onderdelen in de groene zone zit. Het is dan aan de gebruiker om te bepalen wat hij belangrijk vindt. Onderwijsinstellingen kunnen binnenkort verschillende licenties met elkaar vergelijken. Dat zal een van de uitkomsten zijn van het SURFdienstenproject Licentiemodellen Next Generation (LMNG). Tot nu toe is het gangbaar dat Geert Eenink een hogeschool of universiteit bij SURFdiensten een licentie voor ict-diensten afsluit voor de hele instelling en voor de periode van drie jaar. Er is echter steeds meer behoefte aan licenties voor kleine groepen en met kortere looptijden. Bijvoorbeeld omdat die nodig zijn voor slechts één faculteit of voor maar één semester. Het LMNG-project zorgt voor een nieuw inkoopplatform, waarop instellingen kunnen kiezen uit vier soorten licenties: De consortiumlicentie, geldig voor een groep instellingen. De campuslicentie, geldig voor een gehele onderwijsinstelling. De groepslicentie, waarbij alleen voor een specifiek onderdeel van de organisatie een licentie wordt afgesloten. De individuele licentie. Nederland: niet te groot en niet te klein SURFdiensten startte het LMNG-project als een ict-project, maar het zorgt feitelijk voor een transformatie van de gehele organisatie. De dienstverlening van backoffice tot website wordt aangepast aan de veranderende vraag van onderwijsinstellingen. In de nieuwe structuur zijn SURFspot en SURFconext opgenomen. De eerste is de webwinkel waar medewerkers en studenten terechtkunnen voor voordelige software en andere ict-producten voor thuisgebruik. SURF- conext is een vernieuwende verbindingsinfrastructuur van SURFnet, die gebruikers uit verschillende instellingen en online diensten van diverse leveranciers aan elkaar koppelt. Jan Bakker: Samen met leveranciers van ict-diensten geven we deze innovatieve omgeving inhoud. We lopen in Nederland echt voorop Vergelijk hoe leveranciers zich van elkaar onderscheiden, bijvoorbeeld wat betreft privacy en ons land is ideaal niet te groot en niet te klein om nieuwe dingen uit te proberen. Geert Eenink: Dankzij het LMNG-project kunnen we onderwijsinstellingen flexibiliteit bieden. Als leveranciers dat zien, staan ze daar echt van 38 - cloudworks - september 2011 september cloudworks - 39