OMZETTING BELEIDSOPTIES/ VERPLICHTINGEN RICHTLIJNEN IN AANBESTEDINGSWET

Transcriptie

1 OMZETTING BELEIDSOPTIES/ VERPLICHTINGEN RICHTLIJNEN IN AANBESTEDINGSWET Dit overzicht geeft weer hoe de beleidsopties uit de Europese richtlijnen zijn overgenomen in het wetsvoorstel Wijziging Aanbestedingswet Daarnaast gaat het in op enkele verplichtingen uit de richtlijnen die lidstaten nader moeten invullen. In de 3 nieuwe Europese aanbestedingsrichtlijnen staan 2 soorten wijzigingen. Enerzijds zijn er verplichte wijzigingen: bepalingen die Nederland als lidstaat rechtstreeks moet implementeren vanuit de richtlijnen, zonder keuzevrijheid. Anderzijds zijn er beleidsopties: bepalingen waarbij Nederland verplicht is aanvullende maatregelen te nemen ter invulling van de betreffende bepaling uit de richtlijnen of een keuze heeft bij de invulling van de betreffende bepaling. Dit overzicht richt zich op aanbestedende diensten. Voor de speciale sector zijn de beleidsopties nagenoeg hetzelfde omgezet. Uit de concessierichtlijn vloeit één beleidsoptie voort, die is meegenomen in dit overzicht. Meer informatie en factsheets over Wijziging Aanbestedingswet 2012 en nieuwe Europese richtlijnen op Omschrijving verplichting/ beleidsruimte ALGEMENE REGELS Lidstaten moeten passende maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat inschrijvers bij het uitvoeren van overheidsopdrachten voldoen aan de van toepassing zijnde verplichtingen op het gebied van milieu-, sociaal en arbeidsrecht, vastgesteld door EUwetgeving, nationale wetgeving, collectieve overeenkomsten of door specifieke bepalingen in internationale wetgeving op het gebied van milieu, sociale en arbeidszaken. Het is aan de lidstaten om hiervoor passende maatregelen te kiezen. (art. 18, lid 2) Hoe verwerkt in wetsvoorstel Aw 2012? Geen beleidsoptie maar verplichting om passende maatregelen te nemen. Daarvoor is artikel 2.81 tweede lid aangepast en artikel 2.81a toegevoegd. Toelichting op gemaakte keuze Het toepassingsbereik van artikel 2.81 is uitgebreid en gepreciseerd. Er wordt m.n. verwezen naar internationale verdragen op het gebied van arbeid en milieu (bijlage X van de richtlijn 2014/24/EU). Artikel 2.81a verplicht aanbestedende diensten om nietnaleving te melden bij de Inspectie SZW. Ook onder de drempel moet aan deze verplichtingen voldaan worden conform artikel 1.21a.

2 Lidstaten kunnen standaardvoorwaarden op stellen voor de wijze waarop combinaties van ondernemers aan de eisen m.b.t. economische en financiële draagkracht en technische en beroepsbekwaamheid moeten voldoen. (art. 19, lid 2, tweede alinea, tweede zin) Lidstaten kunnen het recht om deel te nemen aan aanbestedingsprocedures of de uitvoering ervan in bepaalde gevallen voorbehouden. (art. 20, lid 1) Lidstaten kunnen voor overheidsopdrachten voor werken en prijsvragen eisen dat gebruik wordt gemaakt van gespecialiseerde elektronische instrumenten. Bijvoorbeeld bouwinformatiesystemen zoals BIM. (art. 22, lid 4) Van deze optie is gebruik Artikel 2.82, eerste lid is aangepast Reikwijdte van artikel 2.82 is uitgebreid. Nu mogen aanbestedende diensten niet alleen opdrachten voorbehouden aan sociale werkplaatsen maar ook aan ondernemers die de maatschappelijke en professionele integratie van gehandicapten of kansarmen tot belangrijkste doel hebben, of de uitvoering van deze opdrachten voor te behouden in het kader van programma s voor beschermde arbeid. Dit mits ten minste 30% van de werknemers van deze werkplaatsen, ondernemingen of programma s gehandicapte of kansarme werknemers zijn. Lidstaten moeten het veiligheidsniveau specificeren dat vereist is voor elektronische informatie- en communicatiesystemen of een raamwerk vaststellen waarbinnen aanbestedende diensten dit zelf kunnen doen. (art. 22, lid 6) Geen beleidsoptie maar verplichting voor lidstaten om passende maatregelen te nemen. Dit moet leiden tot een AMvB op basis van artikel 4.12, eerste lid, onderdeel b. Artikel 4.12 biedt grondslag om bij algemene maatregel van bestuur nadere regels te stellen over de beveiliging van communicatie tussen aanbestedende dienst (of het speciale-sectorbedrijf) en een ondernemer.

3 Lidstaten moeten ervoor zorgen dat aanbestedende diensten passende maatregelen nemen om belangenconflicten effectief te voorkomen, te signaleren en te verhelpen (en waar het concessies betreft fraude, belangenverstrengeling en corruptie te bestrijden). (art. 24) PROCEDURES Voor decentrale aanbestedende diensten kunnen lidstaten bepalen dat bij de niet-openbare en de onderhandelingsprocedure een vooraankondiging voldoende is in plaats van een formele aankondiging. Lidstaten kunnen ook beslissen deze faciliteit te beperken tot bepaalde categorieën aanbestedende diensten op decentraal niveau. (art. 26 lid 5, tweede alinea) Lidstaten kunnen bepalen dat aanbestedende diensten in bepaalde gevallen een onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande bekendmaking mogen volgen. (art. 26 lid 6 en art. 32 lid 1) Geen beleidsoptie maar verplichting voor lidstaten om passende maatregelen te nemen. Deze verplichting is geïmplementeerd via artikel 1.10b, eerste lid. Van deze optie is gebruik opgenomen in (artikelen 2.32 tot en met 2.36.) (voorheen ) In artikel 1.10b, eerste lid is bepaald dat een aanbestedende dienst (of een speciale-sectorbedrijf) passende maatregelen neemt om fraude, bevoordeling, corruptie en belangenconflicten tijdens een aanbestedingsprocedure doeltreffend te voorkomen, te onderkennen en op te lossen, om vervalsing van de mededinging te vermijden, de transparantie van de procedure te waarborgen en gelijke behandeling van alle ondernemers te verzekeren. In de Memorie van Toelichting staan enkele passende maatregelen genoemd, zoals integriteitsprotocollen, integriteitscodes, normen, compliance regelingen, integriteitsbepalingen in cao s of intern meldpunt voor belangenconflicten. Aanbestedende diensten zouden over een langere periode dienen te bepalen wat zij willen inkopen. Indien zij later besluiten bepaalde aankopen niet doen, schaadt dit het gewekte vertrouwen bij ondernemers. De toepassing van deze procedure blijft beperkt tot zeer uitzonderlijke omstandigheden. Inhoudelijk zijn de artikelen nauwelijks gewijzigd, wel zijn enkele bepalingen nader ingevuld. Zo mag deze procedure gebruikt worden als geen of geen geschikte inschrijvingen of verzoeken tot deelname zijn ontvangen. Een inschrijving is o.a. ongeschikt indien zij niet relevant is voor de overheidsopdracht, omdat zij zonder ingrijpende wijzigingen, kennelijk niet voorziet in de in behoeften en eisen van de aanbestedende dienst.

4 Lidstaten kunnen bepalen dat in de niet-openbare procedure alle decentrale aanbestedende diensten (of specifieke categorieën daarvan) de tijdslimiet voor ontvangst van de offertes kunnen vaststellen met wederzijdse instemming tussen de aanbestedende dienst en alle geselecteerde gegadigden (met een minimum van 10 dagen indien er geen overeenstemming bereikt kan worden). (art. 28, lid 4, eerste zin) Van deze optie is gebruik opgenomen in artikel 2.74a, eerste lid. Een niet-centrale aanbestedende dienst kan in onderlinge overeenstemming met alle geselecteerde gegadigden de termijn voor inschrijving bepalen. Voorwaarde hierbij is dat alle geselecteerde gegadigden instemmen met de verkorte termijn en dat zij allemaal evenveel tijd krijgen om hun inschrijving voor te bereiden en in te dienen. Indien geen overeenstemming wordt bereikt, dan geldt de normale inschrijftermijn van veertig dagen. INSTRUMENTEN VOOR GEAGGREGEERDE AANKOOP Lidstaten kunnen het gebruik van elektronische catalogi verplicht stellen bij bepaalde typen aanbestedingen. (art. 36, lid 1, tweede alinea) CENTRALE INKOOPORGANISATIE Lidstaten kunnen bepalen dat aanbestedende diensten leveringen of diensten kunnen inkopen van een aankoopcentrale die gecentraliseerde aankoopactiviteit aanbiedt. (art. 37, lid 1, eerste alinea) Lidstaten kunnen bepalen dat aanbestedende diensten werken, leveringen of diensten kunnen verkrijgen via opdrachten die door een aankoopcentrale worden gegund, door gebruik te maken van door die centrale geëxploiteerde dynamische aankoopsystemen of door gebruik te maken van een raamovereenkomst die is gesloten door een aankoopcentrale. (art. 37, lid 1, tweede alinea) Lidstaten kunnen bepalen dat bepaalde aanbestedingen verplicht dienen te worden gedaan door gebruik te maken van (één of meer welbepaalde) aankoopcentrales. (art. 37, lid 1 derde alinea) Van deze optie is gebruik opgenomen in artikel 2.11, eerste lid. Van deze optie is wel opgenomen in artikel 2.11, tweede lid. Artikel 2.11, eerste lid biedt aanbestedende diensten de mogelijkheid om leveringen of diensten (geen werken!) in te kopen van een aankoopcentrale die optreedt als groothandel. Een aanbestedende dienst mag een aankoopcentrale als tussenpersoon inschakelen voor het aanbesteden van werken, leveringen of diensten. In dit geval geeft de aanbestedende dienst de aankoopcentrale instructies. De aanbestedende dienst bepaalt zelf op welk detailniveau hij deze instructies geeft. Omdat het gebruik van aankoopcentrales in Nederland (nog) nauwelijks voorkomt, is geen gebruik gemaakt van deze beleidsoptie.

5 Lidstaten kunnen bepalen dat aanbestedende diensten alleen gebruik mogen maken van gecentraliseerde aankoopactiviteiten, aangeboden door een aankoopcentrale die gevestigd is in een andere lidstaat. (art. 39, lid 2, tweede alinea) Aanbestedende diensten mogen zelf bepalen of zij gebruik willen maken van de gecentraliseerde aankoopactiviteiten die door een aankoopcentrale in een andere lidstaat worden aangeboden. PERCELEN Als meer dan één perceel aan dezelfde inschrijver kan worden gegund, kunnen lidstaten bepalen dat een aanbestedende dienst verschillende of alle percelen onder één opdracht plaatst en in de aankondiging van de opdracht - of in de uitnodiging tot inschrijving - specificeert dat en hoe de percelen of groepen percelen mogen worden gecombineerd. (art.46, lid 3) Lidstaten kunnen een verplichting opleggen overheidsopdrachten in afzonderlijke percelen te gunnen. (art. 46, lid 4 eerste zin) RAAMOVEREENKOMSTEN Lidstaten kunnen van aanbestedende diensten eisen dat zij elk kwartaal, binnen 30 dagen na het einde van elk kwartaal, de gebundelde aankondigingen van de onder een raamovereenkomst verleende opdrachten publiceren. (art. 50 lid 2, tweede alinea, tweede zin) Van deze optie is wel opgenomen in artikel 2.10, tweede lid Behoeft geen implementatie; optie is al geïmplementeerd in artikel 1.5, derde lid Dit artikel biedt aanbestedende diensten de ruimte om naar eigen inzicht combinaties van percelen te maken, om een maximum te stellen aan het aantal percelen per inschrijver en om de mogelijkheid te bieden om op alle percelen in te schrijven. Vastlegging in aanbestedingsstukken in wel een vereiste. Volgens de huidige Aanbestedingswet 2012 zijn aanbestedende diensten al verplicht opdrachten in percelen op de markt te zetten. Van deze mogelijkheid is afgezien om de administratieve last te beperken.

6 SELECTIE VAN DEELNEMERS EN GUNNING VAN DE OPDRACHTEN In openbare procedures mogen aanbestedende diensten offertes beoordelen voordat ze nagaan of gronden voor uitsluiting van toepassing zijn, dan wel of de inschrijver aan de geschiktheidseisen voldoet. Lidstaten kunnen dit verbieden of juist alleen toestaan bij bepaalde soorten aanbestedingen of onder specifieke omstandigheden. (Art. 56, lid 2, tweede alinea) UITSLUITING Lidstaten kunnen enkele facultatieve uitsluitingsgronden omzetten in verplichte uitsluitingsgronden. (art. 57, lid 4) Lidstaten kunnen aanbestedende diensten verplichten een ondernemer van deelneming aan een aanbestedingsprocedure uit te sluiten wanneer de aanbestedende dienst met elk passend middel kan aantonen dat de ondernemer niet voldoet aan zijn verplichtingen tot betaling van belastingen of sociale zekerheidsbijdragen. (art. 57, lid 2, tweede alinea) Lidstaten kunnen bepalen dat in bepaalde uitzonderingsgevallen van algemeen belang mag worden afgeweken van verplichte uitsluitingseisen. (art. 57, lid 3, eerste alinea) Als de uitsluiting te maken heeft met het nalaten van het betalen van belasting of sociale verzekeringspremies, kunnen lidstaten afwijking van de bepalingen voor uitsluiting regelen in gevallen waar uitsluiting duidelijk disproportioneel zou zijn. Bijvoorbeeld wanneer het slechts om kleine bedragen gaat die niet zijn betaald. (art. 57, lid 3, tweede alinea) Van deze optie is gedeeltelijk gebruik In artikel 2.87 eerste lid was al een kan bepaling opgenomen. Aanbestedende diensten worden niet verplicht tot uitsluiting over te gaan. Behoeft geen implementatie; optie is al geïmplementeerd in artikel 2.88, sub a. Van deze optie is wel opgenomen in een nieuw artikel 2.86a. Aanbestedende diensten mogen de volgorde van beoordelen zelf bepalen; ruimte voor maatwerk. Artikel 2.87, eerste lid, onderdeel j is nieuw en biedt de mogelijkheid inschrijvers uit te sluiten indien met elk passend middel is aangetoond dat de inschrijver niet heeft voldaan aan zijn verplichting tot betaling van belastingen of van bijdragen voor de sociale zekerheid. Met artikel 2.86a kan een aanbestedende dienst besluiten om ondernemers niet uit te sluiten voor het niet betalen van kleine bedragen aan belastingen of sociale zekerheidspremies of wanneer de ondernemer onvoldoende tijd heeft gehad om tot betaling over te gaan of tot het aangaan van een bindende regeling.

7 Niettegenstaande de mogelijkheid een ondernemer die failliet is of in insolventie of liquidatie verkeert, uit te sluiten, kunnen lidstaten eisen of voorzien in de mogelijkheid dat de aanbestedende dienst een ondernemer niet uitsluit. Dit indien de aanbestedende dienst vastgesteld heeft dat de ondernemer in kwestie in staat zal zijn de opdracht uit te voeren, rekening houdend met de toepasselijke nationale regels en voorschriften betreffende de continuïteit van de activiteit. (art. 57, vierde lid, nahef) Aanbestedende diensten kunnen door lidstaten verplicht worden in elk stadium van het aanbestedingsproces (ook na gunning) een ondernemer uit te sluiten, als ontdekt wordt dat op deze een facultatieve uitsluitingsgrond van toepassing is. 9art. 57, lid 5, tweede alinea) Lidstaten moeten bij wet, regeling of bestuurlijke voorziening de uitvoeringsvoorwaarden voor uitsluiting nader vaststellen. In het bijzonder dienen zij de maximale periode van uitsluiting vast te stellen (afhankelijk van genomen maatregelen) tot een maximum van 3 tot 5 jaar (afhankelijk van de uitsluitingsgrond). Aanbestedende diensten hebben dan de keuze tussen het opleggen van de maximale uitsluitingsperiode die de richtlijn toestaat, of kortere periodes. (art. 57, lid 7). Deze verplichting is geïmplementeerd. De maximum termijnen voor verplichte en facultatieve uitsluitingsgronden is aangepast en vastgelegd in artikel 2.86, zevende lid en in artikel 2.87, tweede lid. De termijn voor het toepassen van verplichte uitsluitingsgronden is uitgebreid van vier tot vijf jaar en voor facultatieve uitsluitingsgronden is deze ingeperkt van vier tot drie jaar.

8 OFFICIELE LIJSTEN OPDRACHTNEMERS Lidstaten kunnen officiële lijsten van erkende aannemers, leveranciers of dienstverleners vaststellen en bijhouden of zorgen voor een certificering door instellingen die voldoen aan bepaalde Europese certificeringsnormen. (art. 64 lid 1, eerste alinea) EMVI Lidstaten kunnen bepalen dat de aanbestedende diensten de prijs of de kosten niet als enige gunningscriterium hanteren of de toepassing ervan te beperken tot bepaalde categorieën aanbestedende diensten of bepaalde soorten opdrachten. (art. 67 lid 2, zesde alinea) ONDERAANNEMING Lidstaten kunnen aanbestedende diensten verplichten een inschrijver te verzoeken aan te geven welk gedeelte van de opdracht hij eventueel voornemens is aan derden in onderaanneming te geven en welke onderaannemers hij voorstelt. (art. 71 lid 2) Lidstaten kunnen bepalen dat aanbestedende diensten verschuldigde betalingen op verzoek van de onderaannemer, en indien de aard van de opdracht dit mogelijk maakt, rechtstreeks aan de onderaannemer over te maken. (art. 71, lid 3) Lidstaten kunnen de verplichting gegevens te verstrekken over onderaannemers rechtstreeks aan de hoofdaannemer op leggen. (art. 71, lid 5, tweede alinea) Reeds geïmplementeerd in art Reeds geïmplementeerd onder artikel In de Aanbestedingswet 2012 onder artikel 4.12 lid s gemaakte keuze om een delegatiegrondslag op te nemen, wordt gehandhaafd. De Aanbestedingswet 2012 schrijft al EMVI tenzij voor. Deze voorkeur is gehandhaafd. Het gunnen op laagste prijs kosten moet worden gemotiveerd. Het op verzoek van de onderaannemer rechtstreeks aan die onderaannemer overmaken van verschuldigde betalingen (waarmee geen contractuele relatie bestaat) past niet in het Nederlandse contractenrecht..

9 Lidstaten kunnen aanbestedende diensten verplichten aanvullende gegevens aan te leveren van onderaannemers die de hoofdaannemer wil betrekken bij de uitvoer van een opdracht voor leveringen of diensten. Dit voor zover die niet ter plaatse onder rechtstreeks toezicht van de aanbestedende dienst worden uitgevoerd, of gegevens betreffen van onderaannemers in de keten. (art. 71, lid 5, vijfde alinea) Lidstaten kunnen aanbestedende diensten verplichten gronden voor uitsluiting van onderaannemers te verifiëren en eisen dat de hoofdaannemer waarop dit van toepassing is een vervangende onderaannemer vindt. (art. 71, lid 6, onderdeel b) Lidstaten kunnen onder nationale wetgeving strengere aansprakelijkheidsregels stellen of onder nationale wetgeving verdergaan wat betreft directe betalingen aan onderaannemers, bijvoorbeeld door rechtstreekse betaling mogelijk te maken zonder de noodzaak hiertoe een verzoek in te dienen. (art. 71, lid 7) Waar een lidstaat van bovenstaande beleidsopties voor onderaanbesteding gebruik maakt, moet hij de voorwaarden voor uitvoering aangeven. Dat kan betekenen dat de reikwijdte van de beleidsoptie wordt beperkt tot bepaalde contracten, bepaalde aanbestedende diensten of ondernemers of voor bepaalde hoeveelheden. (art. 71, lid 8) Daarvoor is in het nieuwe lid vier van artikel 2.79, een kan bepaling opgenomen. Geen verplichting maar wel kan bepaling geïntroduceerd. Aanbestedende diensten mogen zelf bepalen of zij controleren of onderaannemers vallen onder een van uitsluitingsgronden. Dit is vastgelegd in artikel 2.79, vijfde lid, onderdelen a, b, d en e. Aangezien de beleidsoptie voor rechtstreekse betaling aan onderaannemers niet wordt geïmplementeerd, worden ook nog verdergaande maatregelen op het gebied van aansprakelijkheid en rechtstreekse betaling, niet geïmplementeerd. Doordat geen gebruik is gemaakt van de mogelijkheid om meer verplichtingen in het kader van onderaanneming op te leggen aan aanbestedende diensten dan waartoe de richtlijn verplicht, kan de toepassing daarvan ook niet worden beperkt.

10 TUSSENTIJDSE BEEINDIGING CONTRACTEN Lidstaten moeten ervoor zorgen dat aanbestedende diensten contracten in bepaalde omstandigheden kunnen beëindigen onder de voorwaarden vastgesteld in nationale wetgeving. (art. 73) SOCIALE EN ANDERE SPECIFIEKE DIENSTEN Lidstaten moeten passende procedures vaststellen voor de toewijzing van opdrachten vallend onder het lichte regime voor sociale en andere specifieke diensten, om ervoor te zorgen dat aanbestedende diensten voldoen aan de beginselen van transparantie en gelijke behandeling. De regels vaststellen is verplicht, maar welke dat zijn kan nationaal worden vastgesteld. (art. 76) Lidstaten kunnen regelen dat de keuze van een dienstverlener gemaakt moet worden op basis van de beste prijs kwaliteit verhouding, waarbij rekening wordt gehouden met kwaliteits- en duurzaamheidscriteria voor sociale diensten. (art. 76, lid 2) Verplichting behoeft geen implementatie De verplichting is geïmplementeerd in artikel 2.39, eerste en tweede lid. Het civiele recht biedt voldoende mogelijkheden om een al gesloten overeenkomst voortijdig te beëindigen. Op grond van het Burgerlijk Wetboek dienen overeenkomsten te worden nagekomen. Er bestaan echter gronden tot voortijdige beëindiging van de overeenkomst. Een voorbeeld daarvan is een wezenlijke wijziging van de overheidsopdracht. Partijen kunnen over deze beëindigingsgrond afspraken maken in de overeenkomst, maar het Burgerlijk Wetboek biedt daartoe ook mogelijkheden. Om de beginselen van transparantie en gelijke behandeling van ondernemers te waarborgen is gekozen voor het handhaven van de huidige B dienst procedure voor deze diensten en deze procedure alleen uit te breiden met de verplichtingen die uit richtlijn 2014/24/EU voortvloeien. Die verplichtingen betreffen: - het (langs elektronische weg) aankondigen van een opdracht met een waarde boven de , en - de aankondiging van een gegunde opdracht. Onder de huidige Aanbestedingswet 2012 is een aanbestedende dienst ook niet verplicht EMVI tenzij toe te passen op B diensten. Aanbestedende diensten hoeven het toepassen van laagste prijs dus niet te motiveren.

11 Lidstaten moeten zeker stellen dat aanbestedende diensten rekening kunnen houden met de kwaliteit, de continuïteit, de toegankelijkheid, de betaalbaarheid, de beschikbaarheid en de compleetheid van diensten, de specifieke behoeftes van verschillende gebruikerscategorieën inclusief achtergestelde en kwetsbare groepen, de betrokkenheid en de emancipatie van gebruikers en innovatie. (art. 76, lid 2) Lidstaten kunnen regelen dat aanbestedende diensten het recht om deel te nemen aan procedures voor de gunning van overheidsopdrachten voorbehouden aan organisaties voor bepaalde diensten op het sociale, het culturele en het gezondheidsvlak, die voldoen aan bepaalde voorwaarden. (art. 77, lid 1) Deze verplichting is niet uitgewerkt in de nieuwe Aanbestedingswet Van deze optie is gebruik opgenomen in het nieuwe artikel 2.82a, eerste lid. CONCESSIES EN ELECTRONISCHE COMMUNICATIE Bij concessies kunnen lidstaten een of meer communicatiemiddelen kiezen en het gebruik van elektronische communicatiemiddelen algemeen verplicht stellen. Dit geldt niet waar elektronische communicatie al verplicht is, zoals bij het openbaar maken van mededelingen en de beschikbaarheid van concessiedocumenten. (art. 29, lid 1, Concessie-richtlijn 2014/23/EU) Van deze optie wordt In de Memorie van Toelichting staat niets over de implementatie van dit artikel. Aanbestedende diensten kunnen deelneming aan procedures voor overheidsopdrachten op het gebied van bepaalde gezondheids-, sociale en culturele diensten voorbehouden aan organisaties die als doel hebben het vervullen van een taak van algemeen belang en die gebaseerd zijn op werknemersaandeelhouderschap of op beginselen van participatie van werknemers, gebruikers of belanghebbenden. Het voorgestelde artikel 2.52a, eerste lid, introduceert het uitgangspunt dat alle communicatie en informatieuitwisseling tussen een aanbestedende dienst en een ondernemer elektronisch verloopt. Hierbij wordt bij concessies aangesloten.

12 IMPLEMENTATIETERMIJN ELEKTRONISCHE COMMUNICATIE Lidstaten kunnen de eis voor elektronische communicatie uitstellen tot 30 maanden na de deadline voor omzetting van de richtlijn in nationale wetgeving. Lidstaten hebben de mogelijkheid om de toepassing van artikel 22, eerste lid, voor aankoopcentrales uit te stellen tot 18 april (art. 90 lid 2) Van deze optie is gebruik Artikel 4.35 bepaalt dat per 1 juli 2017 volledige elektronische communicatie en informatie uitwisseling, dient plaats te vinden. Aankoopcentrales zijn volgens artikel 4.34 per 18 april 2017 verplicht om volledig elektronisch aan te besteden. Lidstaten kunnen de elektronische verstrekking van het Uniform Europees Aanbestedings document (UEA) uitstellen tot 18 april (art. 90 lid 3) Behoeft geen aparte implementatie De richtlijn bepaalt dat de eigen verklaring alleen in elektronische vorm vertrekt wordt. Aangesloten wordt bij de algemene verplichting om elektronisch aan te besteden per 1 juli Lidstaten moeten er op toe zien dat de databanken die relevante informatie over ondernemers bevatten en die door hun aanbestedende diensten kunnen worden geraadpleegd, ook kunnen ook worden geraadpleegd, onder dezelfde voorwaarden, door de aanbestedende diensten van andere lidstaten. De verplichting toegang te verlenen kan tot 18 oktober 2018 worden uitgesteld. (art. 90 lid 4) Lidstaten kunnen de eis dat aanbestedende diensten gebruikmaken van e-certis en alleen bepaalde soorten documenten die door e-certis worden ondersteund gebruiken, uitstellen tot 30 maanden na de deadline voor omzetting van de richtlijn in nationale wetgeving. Uitstel is mogelijk tot 18 oktober (art. 90 lid 5) Verplichting behoeft geen implementatie. Het is nu al mogelijk voor aanbestedende diensten uit andere lidstaten om de relevante databanken te raadplegen. Uitstel van deze verplichting is dan ook niet nodig. Het gebruik van e-certis is verplicht vanaf de inwerkingtreding van de herziene Aanbestedingswet 2012.