RENOVATIE TOTAAL. 10 Nieuwe bestemming voor Afbramerij. 14 Inbraakpreventie. 18 Installatietechniek bij. 22 Preventieve aanpak. meenemen in renovatie

Transcriptie

1 Praktijkblad voor de renovatiesector Jaargang 4 # 4, juni 2014 RENOVATIE TOTAAL Gratis abonnement? Mail naar info@renovatietotaal.nl 10 Nieuwe bestemming voor Afbramerij 14 Inbraakpreventie meenemen in renovatie 18 Installatietechniek bij renovatie De Vijverhof 22 Preventieve aanpak insecten in hout

2 EPATENTEERD NIEUW GGEPATENTEERD ISSO D RGECERTIFICEE RecaPan Snel en voordelig na-isolatiesysteem voor pannendaken RecaPan is een klein en makkelijk hanteerbaar EPS HR isolatie-element. Met RecaPan kan een bestaand pannendak op een verantwoorde en bouwfysisch veilige wijze geïsoleerd worden. Het gepatenteerde RecaPan -systeem is de ideale oplossing voor renovatieprojecten met een beperkt budget. Snel en voordelig verhoogt u het isolerend vermogen van het dak met een R C -waarde van ca RecaPan is al succesvol toegepast op meer dan 1 miljoen m 2 dakoppervlakte. Snel en eenvoudig door 1 man verwerkbaar. Dun een beperkte opbouwhoogte (69 mm) geen aanpassing goot(-detail) nodig. Isoleren van de buitenzijde beperkte overlast voor bewoners. Een waterdicht isolatieschild. Door de vormgeving automatisch afvoer van overtollig vocht. Een goede ventilatie onder de dakpannen. Geschikt voor daken met oude en nieuwe pannen. Erkend door nagenoeg alle bekende pannenfabrikanten. Superieur isolerend EPS HR. Altijd in brandveilige SE-kwaliteit. Maatvast. Verouderingsbestendig duurzaam. Volledig recyclebaar.

3 In dit nummer Redactioneel Project in beeld: Nieuwe bestemming voor Afbramerij Installaties: Renovatie De Vijverhof Boeven in de bouw Wat een hoop narigheid kunnen bouwers hun klanten aandoen! Uit het programma Boeven in de Bouw blijkt dat sommige bouwbedrijven hun klanten achterlaten met een bouwval én een lege portemonnee. Hopelijk herkent niemand van de lezers van RenovatieTotaal zich in deze bedrijven. Want het gaat meestal wél over verbouwingen en renovaties. Bewoners van mindere woningen worden van deze boeven de dupe. Dat geldt ook voor andere boeven, namelijk inbrekers. Vooral in sociale huurwoningen, goed voor zo n dertig procent van alle woningen in Nederland, is de kans op een bezoekje van het dievengilde groot. Deze woningen in achterstandswijken zijn vaak slecht beveiligd. Maar natuurlijk komt inbraak ook in andere wijken voor. Zelf heb ik twee keer een inbraak meegemaakt en dat is toch raar thuiskomen. Onmiddellijk daarna werden alle deuren en ramen nagekeken op het hang- en sluitwerk en waar nodig (overal!) werd dit vervangen. Zó gebeurt het vaak, maar dan is het al te laat. Voor de aanpak van sociale huurwoningen moeten vooral woningcorporaties het punt van inbraakpreventie (hoger) op de agenda plaatsen. Bij een inventarisatie van wensen van bewoners bij renovatieplannen, wordt dit aspect al vaak genoemd: dat bewoners zich niet veilig voelen in hun eigen wijk en/of dat er al vaak ingebroken is. Een woningbouwvereniging liet daarom bijvoorbeeld onder andere de oude kunststof kozijnen vervangen door nieuwe houten kozijnen. Waarom? De kunststof kozijnen nog van de eerste generatie waren na inbraak niet meer te repareren; met houten kozijnen was dat wél mogelijk. En uiteraard werden de nieuwe kozijnen voorzien van deugdelijk hang- en sluitwerk. Onlangs maakte Opstelten van Veiligheid en Justitie bekend dat hij inbraakbeveiliging (veel) hoger op de agenda gaat plaatsen: maar liefst 111 duizend woningen worden de komende jaren beter beveiligd. Te beginnen met 11 duizend woningen die in een jaar tijd al moeten voldoen aan het Politiekeurmerk Veilig Wonen. Of hij er ook geld in steekt? Dat is in ieder geval beter besteed dan aan extra politie-inzet. Carla Debets Hoofdredacteur RenovatieTotaal Reageren? redactie@renovatietotaal.nl 22 Restauratietechniek: Preventieve aanpak insecten in hout 4 Actueel 7 Column André Thomsen 9 Techniek: Ophangsysteem zonder stof en geluid 13 Onderhoud: Renoveren met lagere ontwikkelkosten 14 Techniek: Inbraakpreventie meenemen in renovatie 17 Bouwkosten: Vervangen hang- en sluitwerk 21 Installatienieuws 24 Bouwkosten: Vervangen van voegwerk 27 Productoverzicht COLOFON RenovatieTotaal is een onafhankelijke informatiebron en verschijnt 7 maal per jaar. RenovatieTotaal gaat over renovatie, restauratie, herbestemming, onderhoud, op- en aanbouwen en alles wat met de bestaande bouw te maken heeft. Jaargang 4, nummer 4, juni 2014 Uitgever André Lardinois Hoofdredactie Carla Debets redactie@renovatietotaal.nl Redactie Frank de Groot Paul Engels Medewerkers Ed de Rechteren van Hemert André Thomsen, Nederlandse Bond van Timmerfabrikanten, Casa Data Advertenties André Lardinois (0570) a.lardinois@handelsuitgaven.nl Freddy Burgers (0570) freddy@handelsuitgaven.nl Hugo Arends (0570) hugo@handelsuitgaven.nl Abonnementen Mirjam Nijbroek (0570) mirjam@handelsuitgaven.nl Ontwerp en Opmaak De opmaakredactie, Wehl Cover Nieuwe bestemming voor Afbramerij, Ulft (pagina 10) Druk Dijkman Print / Rodi Media RenovatieTotaal is een uitgave van Nederlandse HandelsUitgaven BV Postbus 2273, 7420 AG Deventer Maagdenburgstraat ZC Deventer Tel info@handelsuitgaven.nl Copyright Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder de nadrukkelijke schriftelijke toestemming van de uitgever. Deze uitgave is zorgvuldig en naar het beste weten samengesteld. Uitgever en auteurs kunnen echter niet instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, als gevolg van handelingen of beslissingen die op deze informatie zijn gebaseerd. nr. 4 juni

4 Actueel Winnaars Gulden Feniks 2014 weer bekend Op de vastgoedbeurs Provada die van 3 tot en met 5 juni in de Amsterdamse RAI werd gehouden, zijn ook de winnaars bekend gemaakt van de Gulden Feniks In totaal werden er 66 projecten voor de prijzen ingezonden. De jury besloot ook nog een nieuwe categorie te introduceren. Renovatie In de categorie Renovatie met 26 ingezonden projecten - ging de prijs naar het Cygnus Gymnasium in Amsterdam. Wat de jury in deze categorie vooral opviel was het grote aantal woningbouwprojecten waarbij de deelnemende partijen veel werk hadden gemaakt van (toekomstige) energiezuinigheid. Zo worden onder andere de 240 woningen van QuaWonen in Krimpen aan den IJsel volgens werkwijze Slim & Snel genoemd (zie ook RenovatieTotaal 6 van 2013). Bij het Cygnus Gymnasium gaat het om de voormalige technische school aan de Wibautstraat in Amsterdam, die door restauratie en herindeling een modern schoolgebouw is geworden. Het gebouw is een Rijksmonument en verkeerde in zeer slechte staat. Het complex is nu aangepast aan de actuele onderwijsinzichten én aan de klimaateisen volgens de richtlijn Frisse Het Cygnus Gymnasium in Amsterdam, winnaar in de categorie Renovatie. Scholen. Uit het juryrapport: De jury vindt de renovatie zeer respectvol gedaan. Het zeer grondige kleurenonderzoek en het vervolgens waar mogelijk herstellen van de oorspronkelijke kleurstelling voegt veel waarde en karakter toe aan deze renovatie. Het gebouw is duurzaam gered en de renovatie heeft een voorbeeldfunctie. Transformatie Cultuurcentrum Energiehuis in Dordrecht won de Gulden Feniks in de categorie Transformatie. In deze categorie kwamen dit jaar de meeste inzendingen binnen, namelijk 30. Winnaar Cultuurcentrum Energiehuis (Dordrecht) betreft 3 x twee fabriekshallen; elk duo bestaat uit een ketel- en een machinehal. De belangrijkste ingreep is de snede : een met glasdaken afgedekte verkeersstraat over de volle lengte van het honderd meter lange complex. Met aan de buitenzijde twee entrees aan de Cultuurcentrum Energiehuis in Dordrecht, winnaar in de categorie Transformatie. uiteinden van die snede. De voormalige elektriciteitscentrale uit het begin van de 20e eeuw is omgetoverd tot een centrum voor podiumkunsten voor bestaande cultuurinstellingen. Uit het juryrapport: De jury vindt het prijzenswaardig dat er steeds weer vindingrijke architecten en creatieve plannenmakers zijn die het voor elkaar krijgen bouwvallen een nieuwe, glorievolle toekomst te geven. Het Energiehuis is een perfecte symbiose tussen opdrachtgever, theatermanager en architect. In veel opzichten procesmatig en wat samenwerking betreft is deze transformatie in de ogen van de jury een voorbeeld voor de rest van Nederland. In dit proces heeft de opdrachtgever het verschil gemaakt en ervoor gezorgd dat de ontwikkeling van de culturele programmering, de slimme opzet van de exploitatie en beheersorganisatie in het hele proces evenveel aandacht kregen als de transformatie van het gebouw. Gebiedstransformatie In de categorie Gebiedstransformatie ging Central District, Rotterdam, met de eer strijken. Doel van de aanpak van het Central District (Stationskwartier) van Rotterdam was (en is, want het project is nog niet klaar) in het hart van de stad Rotterdam een gevarieerd gebied realiseren met een hypermodern station en verschillende ovmogelijkheden, waar zowel startende ondernemers als multinationals zich kunnen ontwikkelen. Voor de jury staat niet ter discussie dat Rotterdam een van de mooiste stations van Europa binnen haar stadsgrenzen haalde. Met zijn schuin oplopende rvs-overkapping, ruimtelijke opzet en duidelijke routing maakt het ontwerp van Team CS (Benthem Crouwel, Meyer van Schooten, West 8) duidelijk hoeveel winst op het vlak van gemak en welbevinden de (haastige) stationsbezoeker en OV-gebruiker dagelijks ervaart. Een fenomenale prestatie, vindt de jury de manier waarop de dagelijkse verkeerschaos die jarenlang kenmerkend was voor het gebied tussen station en stad is opgelost. Kritische kanttekeningen heeft de jury ook: Tot nu toe is een klein deel van alle beschikbare plintruimte gevuld. De jury vraagt zich af welke Central District in Rotterdam, winnaar in de categorie Gebiedstransformatie. ondernemers hun plannen en dromen in de Rotterdamse plinten nog gaan waarmaken. Central District leunt in dit stadium nog teveel op station en plein. Low budget, high impact Dit jaar werd voor het eerst Low Budget, High Impact uitgereikt. Dit is een nieuwe NRP Gulden Feniks extra prijscategorie met een bijzonder karakter. Hij wordt door de jury toegewezen aan een opvallend geslaagd project met een relatief lage investering per vierkante meter. Deze categorie kent geen nominaties en het is niet mogelijk speciaal hiervoor een project in te zenden. De jury kiest uit alle inzendingen in de categorieën Gebiedstransformatie, Transformatie en Renovatie een project dat opvalt door het bereikte effect. Fenixloods II werd door de jury unaniem verkozen tot enige nominatie en eerste winnaar van deze bijzondere De Fenixloods II in Rotterdam, winnaar in low budget, high impact. prijs: Het is gelukt om met eenvoudige (bouwkundige) ingrepen en beperkte financiële middelen de Fenixloodsen te transformeren tot tijdelijke huisvesting. Een knappe prestatie. Het nieuwe leven dat de loodsen werd ingeblazen geeft bovendien een extra impuls aan verdere ontwikkeling van het Deliplein en omgeving. Dit Rotterdamse initiatief verdient in de ogen van de jury dan ook brede navolging. In het nieuwe NRP Gulden Feniks magazine zijn alle inzendingen gebundeld en de winnaars en genomineerden uitgelicht. Dit wordt in deze nieuwe jaaruitgave gecombineerd met inspirerende interviews met onder andere Daan Roosegaarde en uiteraard een uitgebreid juryrapport, waarin de uitzendingen worden geduid. Het NRP Gulden Feniks magazine is verkrijgbaar (tegen verzendkosten van 4,32 euro) via de website: Van drijvend naar onderheid Een particuliere drijvende woning aan de Nieuwkoopse Plassen in Noorden in Zuid-Holland is onlangs gerenoveerd tot een onderheide woning. De uitdaging zat in het bouwen op zudde, een laag van plantenresten en boomwortels in het water. Door het sterk wisselen van de grondwaterstand, zou de woning een aantal centimeter kunnen stijgen ten opzichte van de naastgelegen woning. Mede hierdoor was deze woning toe aan een opknapbeurt waarbij de bewoner de wens had om duurzaam te renoveren. Om hieraan te voldoen en als proef op de som koos de aannemer voor het duurzame Xella Ytong Energyplus blok. Het lichte en eenvoudig hanteerbare innovatieve cellenbetonblok voor dragende wanden en gevels bleek uitermate geschikt om te bouwen op drassige ondergrond. Doordat een grondlaag van zudde niet draagkrachtig is, moet worden voorkomen dat het toegepaste bouwmateriaal voor de renovatie wegzakt. Bovendien kon er op de bouwlocatie geen zwaar materieel worden gebruikt. De cellenbetonblokken dragen ook bij aan het zoveel mogelijk beperken van warmteverlies; de Rc-waarde van de gerenoveerde woning is verbeterd van circa 2 m 2 K/W naar 6,5 m 2 K/W. Voor de renovatie is de bovenbouw van de woning verwijderd: de onderbouw, oftewel het betonnen casco, lag drijvend in het water. Om te voorkomen dat de woning na renovatie opnieuw gaat verplaatsen, is er om het bestaande betonnen casco een nieuwe staalconstructie gerealiseerd. Daarbij is de woning gefixeerd met heipalen, zodat deze niet meer kan bewegen. 4 nr. 4 juni 2014

5 Actueel Centrum voor Ambachtseconomie opgericht Zesendertig ambachtelijke brancheorganisaties hebben onlangs het Centrum voor Ambachtseconomie opgericht. Hiermee krijgen veelal kleinschalige ambachtelijke ondernemingen met onder meer dakdekkers, glazenwassers en straatmakers een modern en digitaal ondersteuningscentrum. De ambachtseconomie kenmerkt zich door kleinschaligheid, daarom is het van belang dat brancheorganisaties en vakbonden nu de handen ineen slaan voor een sector die succesvol is, maar ook grote uitdagingen kent, zegt kwartiermaker Elrie Bakker. Ambachtelijke ondernemingen kiezen zelf voor het Centrum voor Ambachtseconomie en betalen geen verplichte heffingen meer. Voor een jaarlijkse bijdrage van rond de 30 euro ontvangen ondernemers branche specifieke ondersteuning om meer klanten en omzet te genereren en te voldoen aan verplichte wet- en regelgeving. We betrekken ook de overheid bij ons initiatief, maar het is de bedoeling dat het Centrum op eigen benen gaat Energiesprong heeft een vergelijkingswebsite woningconcepten.nl. Op deze website zijn en worden de energieneutrale woningconcepten van de diverse aanbieders vermeld. V.l.n.r. Andre Steijaert, FNV Zelfstandigen, Elrie Bakker, kwartiermaker Centrum voor Ambachtseconomie en Ben Wagemakers, voorzitter ProVoet. staan. Het Centrum voor Ambachtseconomie wordt komende maanden uitgewerkt. 1 januari 2015 openen de digitale deuren. Vergelijking energiezuinige woningconcepten Allereerst is er een keuzemenu voor beantwoording van vragen zoals: nieuwbouw, renovatie, welk budget, hoeveel m 2 oppervlak, casco of met keuken en/of badkamer. Via dit menu wil Energiesprong de keuze voor een duurzaam nieuwbouw of renovatieconcept net zo eenvoudig maken als het uitzoeken van een nieuwe keuken. De site is nog in ontwikkeling; op dit moment staan er ruim 20 concepten op. De energiezuinige concepten van enkele grote ontwikkelaars, zoals Bam, Ballast Nedam, Hurks, Heijmans en Dura Vermeer ontbreken nog. Het huidige aanbod vormt volgens Energiesprong echter een mooie eerste aanzet. De waarde van de website zal toenemen naarmate er meer concepten worden toegevoegd. Meer informatie: Bouwzone Renovatiebeurs De eerste Bouwzone Renovatiebeurs 2014 vindt plaats van 11 tot en met 13 september a.s. in de Expo in Houten. Bijna zestig leveranciers bundelen hun krachten op deze vernieuwende beurs: niet met afzonderlijke stands per leverancier, maar de verschillende bouwdelen met praktijkgerichte renovatieoplossingen staan centraal. Door deze vernieuwende opzet is het voor bezoekers direct inzichtelijk hoe een combinatie van verschillende producten resulteert in een totaaloplossing voor de betreffende renovatietoepassing. Oplossingsgericht, praktisch en interactief zijn kenmerkend voor deze nieuwe beurs. De bouwdelen fundering, vloeren, gevel, dak en afbouw staan centraal op de beursvloer. Daarnaast zijn luchtdicht renoveren, innovatieve renovatieconcepten en gezond en veilig renoveren de drie overkoepelende thema s die als een rode draad door de beurs lopen. Het resultaat is een praktijkgerichte beurs met complete renovatieoplossingen. Dat maakt deze beurs interessant voor aannemers, ZZP ers, klusbedrijven en renovatiespecialisten. Op dit moment hebben bijna zestig leveranciers hun medewerking toegezegd. De beurs in de Expo Houten (Meidoornkade 24, Houten) is op donderdag en vrijdag geopend van tot uur en op zaterdag van tot uur. Kijk voor alle informatie over de beurs en de complete deelnemerslijst op Hier kunt u ook gratis toegangskaarten bestellen. Webinar Hoe verdient u geld met duurzaamheid? Steeds meer particuliere woningbezitters willen hun eigen huis verbouwen, ofwel om redenen van energiezuinigheid, comfort of aanpassingen om er langer te kunnen blijven wonen. Al deze potentiële opdrachtgevers vormen een enorme markt van miljarden euro s, waarvan MKB bouwen installatiebedrijven kunnen profiteren. Hoe kun u meedoen om ook (extra) werk binnen te halen? Tijdens een online webinar op donderdag 17 juli krijgt u handvatten hoe u innovatief onderneemt ofwel uw concurrenten te slim af bent. Dit webinar wordt mede mogelijk gemaakt door RenovatieTotaal en De Energiewerkplaats. Er worden steeds meer goede en duurzame renovatieoplossingen aangeboden. Dit komt onder andere voort uit méér vraag naar energiezuinigheid, comfort en levensloopbestendigheid, maar ook uit oogpunt van milieu (zoals het behoud van goede casco s). Vandaar dat SBRCURnet een webinar Hoe verdient u geld met duurzaamheid organiseert op Donderdag 17 juli 2014, uur Na een korte introductie door programmamanager Philine Krosse, reageren diverse panelleden op de korte videofragmenten van Mariet Rutten, Ronald Provoost, Karen de Klerk, Rosalinde Klein Woolthuis en Gerard Bac. Zij hebben eerder een bijdrage geleverd aan een congres met dezelfde titel. Philine Krosse zorgt er bovendien voor dat de vragen die door de deelnemers tijdens het webinar worden gesteld, bij het juiste panellid neergelegd worden. Hoe werkt een webinar? Meedoen aan een webinar is eenvoudig. Na aanmelding ontvangt u per een link, waarmee u op het aangegeven tijdstip vanaf elke gewenste locatie kunt inloggen via een computer of tablet. Tijdens de uitzending kunnen alle ingelogde deelnemers via een chatfunctie vragen stellen aan de sprekers. Deelname is gratis. Meer weten over webinars of aanmelden? Ga naar: Live WEBINAR 17 juli Meld je GRATIS aan! nr. 4 juni

6 Actueel Michal hernik Specialist vochtbestrijding Medewerker Isoprofs vocht bestrijders pur sang Ons grillige en onvoorspelbare klimaat zorgt er voor dat we in Nederland altijd een paraplu bij de hand hebben om ons niet te laten verrassen door het weer. Iets wat voor onze woningen natuurlijk net ietsje anders ligt. Dag in dag uit worden deze blootgesteld aan veranderende weersomstandigheden met zon, regen, hagel en sneeuw die hun invloed niet alleen hebben op de temperatuur en vochtigheidsgraad van de lucht, maar ook van de bodem. Wateroverlast is misschien een te groot woord, maar de vochtigheid van gevels, kruipruimtes en daken kan ongemerkt een grote invloed hebben op het binnenklimaat en daarmee ons comfort. Vanuit onze jarenlange ervaring in het adequaat isoleren van woningen, weten wij als geen ander hoe belangrijk het is om er voor te zorgen dat vocht geen kans krijgt. Of het nu gaat om doorslaand vocht, optrekkend vocht, vochtige kelders, kruipruimtes, vloeren of buitenmuren; wij hebben altijd een passende oplossing. Bel ons voor een vrijblijvende afspraak of bezoek onze website en ontdek hoe wij zowel in nieuwbouw- als in renovatieprojecten het verschil maken. 6 nr. 4 juni 2014 Isoprofs BV TIendschuur 14 nl-5768 sb MeIjeL (Bedrijventerrein de Wielen) T+31 (0) f +31 (0) Info@Isoprofs.nL Isoprofs heeft vestigingen In meijel, hasselt (B) en lokeren (B)

7 Column Levensduur Optimaal geluidscomfort voor Waldorf Astoria Bij de transformatie van zes monumentale grachtenpanden uit de 17e en 18e eeuw in het Amsterdamse centrum naar een exclusief Waldorf Astoria-hotel van wereldformaat stond topkwaliteit voorop. Dat gold ook voor het optimale geluidscomfort van de oude houten etagevloeren. Over de toekomst van historische steden Erfgoed speelt een steeds prominentere rol in de ontwikkeling van de hedendaagse stad. Niet alleen in Nederland, maar ook in buitenlandse steden zoals Moskou, Paramaribo en Pretoria. Erfgoed blijkt een belangrijke vestigingsfactor voor een nieuwe generatie stadsbewoners, voor opkomende bedrijven in de dienstverlening en creatieve industrie en ook voor recreatie en toerisme. Tegelijk zet een ongebreidelde stedelijke groei de historische binnensteden steeds meer onder druk. Tijd voor een nieuwe oriëntatie op de historische stad. Hoe benutten we de bestaande kwaliteiten van de stad voor een vitale toekomst? Hoe keren we de toenemende bedreigingen die zich in alle historische kernen laten voelen? De uitgave Heritage As an Asset for Inner City Development put uit de ruime ervaring van docenten en deelnemers aan de cursus Urban Heritage Strategies en neemt de lezer mee op reis naar acht wereldsteden : Accra, Jaffna, Moskou, Paramaribo, Pretoria, Pulicat, Recife en Surabaya. Elke stad heeft op haar eigen wijze een historische band met Nederland. Na proefnemingen ter plekke met verschillende systemen en merken bleek een combinatie van Fermacell geluidsisolerende vloerelementen, Fermacell isolatiekorrels en een gipskartonsysteem aan de plafonds het beste te voldoen aan de strenge geluidscomforteisen. Ook wat verwerkingsgemak betreft was dit de beste keuze: In tegenstelling tot andere oplossingen was aantrillen van de isolatiekorrels niet nodig om een mooie egale vloer te kunnen realiseren. Zo n m² aan vloeroppervlak in het hotel is bedekt met Fermacell. De logistiek was ook een uitdaging; ondanks de bijna dagelijkse aanvoer van bouwmaterialen ondervond het verkeer op de smalle gracht nauwelijks hinder van het laden en lossen. De ongelijke vloerniveaus in de verschillende panden werden eerst geëgaliseerd met de isolatiekorrels. Vervolgens werden de vloeren in de slaapkamers afgewerkt met de vloerelementen met een isolerende laag van minerale wol. Op de vloeren in de gangen en andere druk belopen ruimten liggen twee E 31-vloerelementen met houtvezelplaat vanwege hun hoge drukvastheid. De combinatie van gipskartonplafonds en vloerelementen verzekert de gasten van Waldorf Astoria in alle kamers van een goede nachtrust zonder geluiden van onder- en bovenburen. Ook de brandveiligheid is gewaarborgd. Met een brandvertraging van minimaal 60 minuten draagt deze combinatie belangrijk bij aan de brandveiligheid op de etages. Dit boek is het resultaat van de eerste cursus Urban Heritage Strategies, georganiseerd door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, het IHS Institute for Housing and Urban Development Studies van de Erasmus Universiteit Rotterdam. De nieuwe cursus Urban Heritage Strategies, waarin dit boek een belangrijke rol speelt, start begin augustus Meer informatie Door: Jean-Paul Corten, Ellen Geurts, Paul Meurs, Remco Vermeulen, red., 29,50, 192 pagina s, nai010 uitgevers in samenwerking met o.a. de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). Bejaardenhofjes behoren tot de oudste bewaard gebleven voorbeelden van onze volkshuisvesting. Van de krotten en sloppen waarin de laagste inkomens tot het begin van de vorige eeuw woonden is vrijwel niets meer over. Maar de door rijke regenten gebouwde hofjes zijn nog in veel steden terug te vinden. Ondanks de minimale afmetingen van de woninkjes, de volstrekt ongeschikte voorzieningen en de inmiddels meestal peperdure kavels in het hart van de oude stad hebben ze de tand des tijds vele eeuwen overleefd. Die hoge leeftijd gaat de in de afgelopen halve eeuw gebouwde ouderenhuisvesting bij lange na niet halen. Vanaf het moment dat de overheid zich eind jaren vijftig met de ouderenhuisvesting begon te bemoeien zijn bejaardenwoningen zo n beetje de relatief meest gesloopte bouwvorm. De meeste bejaardenoorden die in de wederopbouwperiode overal in het land werden gebouwd zijn in de jaren tachtig vervangen omdat ze niet meer aan de eisen van de tijd zouden voldoen. De iets later gebouwde zelfstandige bejaarden- en aanleunwoningen ondergingen meestal het zelfde lot, of kregen uitstel van executie als jongerenhuisvesting. En nu zijn dus de vele als vervanging gebouwde woon-zorgcomplexen aan de beurt. De overheid wil dat mensen langer zelfstandig blijven wonen; deels omdat de mensen dat zelf willen maar vooral ook om in de kosten te snijden. Een deel van de complexen zal mogelijk worden verbouwd tot verpleeghuis voor ernstig zorgbehoevende al of niet demente ouderen of Korzakov-patiënten. Een deel zal worden afgestoten, getransformeerd of vooral gesloopt, want bouwgrond in de bestaande stad is schaars. Dat komt dus neer op een functionele levensduur van een jaar of dertig tot hooguit vijftig, en dat is verontrustend kort. Het meest verontrustend is de oorzaak: het overheidsbeleid. En de uitvoering daarvan door de hedendaagse regenten die onze maatschappelijke ondernemingen in wonen, zorg en onderwijs besturen. Want of het om gevangenissen, overheidskantoren, ziekenhuizen, scholen of ouderenwoningen gaat, van de meeste van dit soort (semi)publieke gebouwen schat ik de functionele levensduur op minder dan de helft van de technische levensduur. Bovendien zijn het veelal specifieke gebouwvormen die niet makkelijk te transformeren zijn in een andere functie. Of staan ze op een plek waarvan de grondwaarde sloop lucratiever maakt dan herbestemming. Ongetwijfeld hebben de verantwoordelijke gebouwbeheerders duurzaamheid hoog in het vaandel. Maar zo n korte levensduur kan toch echt niet duurzaam genoemd worden. Nog steeds wordt bij investeringsbeslissingen te weinig naar multifunctionaliteit, aanpasbaarheid en levensduur op de lange termijn gekeken. En nog steeds vormen de vastgoed-effecten van beleidsveranderingen een meestal niet in de calculaties meegenomen blinde vlek. Dat deden onze regenten vele eeuwen geleden toch beter. André Thomsen In elk nummer van RenovatieTotaal geeft prof. ing. André Thomsen zijn mening over een aspect van de renovatiewereld. André Thomsen is als emeritus hoogleraar Woningverbetering en Woningbeheer verbonden aan het Onderzoeksinstituut OTB van de TU Delft en onder meer voormalig voorzitter jury Nationale Renovatie Prijs, thans Gulden Feniks. nr. 4 juni

8 Investeer samen met Isotechniek in een energie zuinige toekomst Met Isotechniek is het direct besparen! Als bouwprofessional bent u voortdurend bezig met het realiseren van de woonwensen van uw klant. Het realiseren van een prettige woonomgeving waar uw klant zich thuis voelt, is hierbij het belangrijkste uitgangspunt. Een prettig woonklimaat levert namelijk een essentiële bijdrage aan het wooncomfort. Zorg vandaag nog voor een prettig woonklimaat voor uw klant! Als één van de weinige na-isolatiebedrijven van Nederland biedt Isotechniek u het totale scala aan na-isolatieoplossingen en denkt daarom in creatieve zin graag met u mee. Uiteraard verwerken wij uitsluitend hoogrenderende en milieuvriendelijke isolatiematerialen. Dat maakt ons niet alleen een isolatiebedrijf maar tevens dé sparringpartner om het ideale werk- of wooncomfort te creëren. Maak daarom een afspraak met een van onze Isotechniek adviseurs voor een vrijblijvend gesprek wat de diverse na-isolatiemethoden voor u, maar vooral uw klanten kunnen betekenen. We helpen u graag verder! Isotechniek Nederland B.V. Segment RC Duiven - Tel post@isotechniek.nl - isotechniek.nl

9 Techniek Ophangpunten maken zonder stof- en geluidsoverlast Op de speciale ophangpunten (geperforeerde stalen plaatjes met een hanger/ oog eronder) wordt lijm aangebracht. Bij renovatie- en herbestemmingsprojecten komt het regelmatig voor dat voor het vervangen van de bestaande plafonds nieuwe ophangpunten moeten worden geboord. Maar het kan ook anders: met de Uniqfast gelijmde ophangpunten wordt veel stof- en geluidsoverlast voorkomen. Omdat bovendien zonder steiger gewerkt kan worden, kan wel tot circa 30 procent op montage-uren worden bespaard. Er is de laatste tijd veel aandacht voor stofvrij werken. Daarbij gaat het vooral om het begrip zichtbaar stof dat bij diverse werkzaamheden zoals boren, hakken, slijpen en zagen, vrijkomt naar de ademzone van de werknemer. Om dit te voorkomen zijn er mogelijkheden van stofafzuiging bij het gereedschap of door afzuiginstallaties. Werkgevers hebben de verplichting om aan te tonen dat werkzaamheden gezond worden uitgevoerd. De Inspectie SZW heeft hiervoor een traject van handhaving opgezet; eventueel worden boetes en/of stillegging van werkzaamheden opgelegd. Naar gezonder werken Uniqem BVBA ontwikkelde samen met lijmfabrikant Bostik B.V. een alternatief om zonder boren een verlaagd plafond of leidingen onder een vloer te hangen. Bij nieuwbouw kunnen hiervoor al bij de bouw voorzieningen worden ingestort, maar bij renovatie en herbestemming moeten vaak nieuwe ophangpunten in bestaande vloeren worden aangebracht. In het ontwikkelde Uniqfast systeem worden de ophangpunten verlijmd. Daarbij maakt het niet uit of het om een betonnen, houten of stalen ondergrond gaat; de speciale lijm is voor alle materialen geschikt. Werkwijze Vóór het aanbrengen van de bevestigingspunten wordt de juiste plaats bepaald door deze punten te markeren op het bestaande plafond. Dat kan op elke gewenste manier, bijvoorbeeld door gebruikt te maken van een laser. Vervolgens worden deze punten voorzien van primer, waarvoor een droogtijd geldt van circa 15 minuten. De primer wordt op het plafond aangebracht met behulp van de Uniqfast Pole (een lange telescoopstok), vanaf de grond. Deze stok is voorzien van een adapter waarop een roller kan worden geschroefd waarmee de primer wordt aangebracht. De speciale ophangpunten Uniqfast Hangers - bestaan uit koudverzinkte stalen plaatjes van 50 x 50 mm, waaraan een hanger (oog) is bevestigd. Er zijn echter ook plaatjes verkrijgbaar met een busje of draadeind erop bevestigd. Bovenop de plaatjes wordt lijm (Uniqstrong ) aangebracht; de plaatjes zijn geperforeerd voor een betere hechting en snellere uitharding van de lijm. Vervolgens worden de ingelijmde ophangpunten op de uitgezette punten op het plafond gedrukt. Dit gebeurt weer met behulp van de telescoopstok, waarop nu een adapter voor het stalen ophangpunt is bevestigd. Eventueel kan vooraf de snelhanger al vast worden bevestigd aan het ophangpunt. De lijm moet circa 3 tot 4 uur uitharden, maar het ophangpunt hoeft daarbij niet te worden ondersteund. 30 procent minder montage-uren Elk bevestigd ophangpunt kan een belasting/ gewicht van maximaal 130 kg dragen. Deze belasting geldt bij volledig uitgeharde lijm, dus na ongeveer 7 dagen. Na 3 a 4 uur kan er al wel een systeemplafond opgehangen worden want de lijmverbinding is dan sterk genoeg om deze belasting te kunnen dragen. Na zo n 24 uur zijn de punten met 75 kg belastbaar. Behalve dat stofvrij kan worden gewerkt, is het systeem ook geluidloos, licht Hein van de Goor van Uniqem BVBA toe. En dat heeft niet alleen voordelen voor de werknemer of plafonneerder die met het systeem werkt. We zijn de afgelopen tijd betrokken geweest bij renovaties van diverse ziekenhuizen. Belangrijk uitgangspunt bij renovaties daar zijn vaak de zogenoemde boorvrije uren, ofwel uren dat je geen of maar beperkt lawaai mag maken. Met dit systeem kun je gewoon doorwerken. Voor het systeem is geen steiger nodig, nóg een belangrijk pluspunt. Dat scheelt dus ook op- en afbreken van de steiger én reduceert alle bijkomende veiligheidsrisico s tot nul. Qua montagetijd is het systeem circa 30 procent sneller dan het gebruikelijke systeem van aanbrengen van bevestigingspunten, stelt Van de Goor. Daarbij is werken tot circa 4 meter vanaf de vloer mogelijk. Dit heeft vooral te maken met de lengte van de telescoopstok: je moet nog wel goed kunnen zien waar de ophangpunten bevestigd moeten worden. Maar ook daarvoor zoeken we nog naar een betere oplossing. Aanbrengen van de primer op het plafond, met behulp van een lange telescoopstok. Het ophangpunt met lijm wordt weer met de telescoopstok op de gemarkeerde plaats gedrukt. De snelhanger is al vast aan het ophangpunt gehangen. Het ophangpunt mét de snelhanger is stofvrij en geluidloos bevestigd. nr. 4 juni