Mediargus PARTIJFINANCIERING MAART 2014

Transcriptie

1 B PARTIJFINANCIERING MAART 2014

2 36 euro voor Vlaamse partijen Uw stem is geld waard Op 25 mei stemmen we tegelijkertijd voor het Vlaamse en het federale parlement. Daardoor staat er voor de partijen veel geld op het spel. Heel veel geld. Professor Bart Maddens van de KU Leuven becijferde wat winst en verlies voor de Vlaamse partijen kunnen betekenen in en euro s. DOOR EWALD PIRONET H et koude zweet breekt heel wat penningmeesters uit als ze aan de verkiezingen van 25 mei denken. Ik heb eerlijk gezegd nog niet durven uit te rekenen wat de financiële gevolgen voor onze partij zouden zijn als de peilingen bewaarheid worden, bekent een van hen die liever anoniem blijft. Een paar procenten erbij op 25 mei staat gelijk met het winnen van de jackpot, een paar procenten eraf kan de partijwerking in het gedrang brengen en ontslagen tot gevolg hebben. Professor Bart Maddens, specialist partijfinanciering aan de KU Leuven, rekende het samen met zijn medewerker Jef Smulders uit: Onder de Vlaamse partijen valt er na 25 mei zo n 36 euro opnieuw te verdelen, nu de Vlaamse en federale verkiezingen samenvallen. De inzet is dus ongemeen groot. Affaires Vijfentwintig jaar geleden kregen de politieke partijen nauwelijks geld van de overheid. Ze haalden hun inkomsten grotendeels uit giften van de bedrijfs - wereld en al dan niet schimmige mecenas sen. Na corruptieschandalen zoals de Uniop- en de Agusta-affaire kwam daar verandering in. Vandaag is het vooral de overheid lees: de belastingbetaler die de politieke partijen 26 MAART

3 B PARTIJFINANCIERING N-VA 31% 11,8 CD&V 22% 8,3 25% 9,5 28% * 10,5 16% 6 19% * 7,3 Winst: 2,4 euro/jaar Winst: euro/jaar q Zonder verkiezingen zou N-VA in ,1 aan overheidsinkomsten krijgen. q Als de N-VA op 25 mei 28 procent* haalt, ontvangt ze 10,5 per jaar, een stijging met 2,4 euro. q Zonder verkiezingen zou CD&V in ,6 van de overheid krijgen. q Als CD&V op 25 mei 19 procent* haalt, ontvangt ze 7,3 per jaar, een stijging met euro. Maddens: De N-VA haalde in 2009 bij de Vlaamse parlementsverkiezingen 13 procent en in 2010 bij de federale verkiezingen bijna 28 procent. Als ze er op 25 mei in slaagt om haar resultaat van 2010 te evenaren, krijgt ze meer overheidsinkomsten vanuit het Vlaams Parlement. Een status-quo in vergelijking met 2010 is dus al winst. En elke stem die erbij komt, is extra. Als de N-VA 32 procent ** haalt, krijgt ze 4,1 meer overheidsgeld. Dat is de helft meer dan ze nu ontvangt. En dat jaarlijks. Dus als de regering 5 jaar zou aanblijven, is dat meer dan 20 euro extra aan inkomsten. Bovendien mag de partij bij winst ook nog eens meer fractiepersoneel aannemen, betaald door het parlement. De N-VA staat dus op het punt een gouden zaak te doen. Maddens: In 2009 bij de Vlaamse parlementsverkiezingen haalde CD&V bijna 23 procent, een jaar later bij de federale parlementsverkiezingen 17 procent. Bij de provincieraads - verkiezingen van 2012 zat ze aan bijna 22 procent en van zo n resultaat zal ze nu wel dromen. Als ze dat haalt, stijgen haar overheidsinkomsten boven de 8 en komt er dus meer dan 1,5 per jaar bij. Volgens peilingen haalt ze nu 19 * tot 18,5 procent **, met een foutenmarge van 3 procent. Stel dat ze maar 16 procent haalt, dan zakken haar overheidsinkomsten onder de 6 en krijgt ze ook minder fractiepersoneel dat op de loonlijst van het parlement staat. Dat zou dan een reden kunnen zijn om aan te sturen op nieuwe verkiezingen als de peilingen opnieuw gunstig zijn. financiert. Tenminste, als die voldoende stemmen en zetels behalen. De PVDA bijvoorbeeld kreeg tot nu toe geen dotatie en moet het alleen doen met de bijdragen van haar mandatarissen ( euro vorig jaar), lidgelden ( euro) en dan nog wat andere inkomsten ( euro), zoals de opbrengsten van het blad Solidair (zie infografiek: de inkomsten van de partijen). Bij de Vlaamse partijen schommelt de bijdrage van de mandatarissen erg van partij tot partij. Gemiddeld staat een parlementslid net geen tien procent van zijn wedde af. Veel levert dat de partijen overigens niet op: bij Open VLD slechts euro, bij SP.A toch 1,3. De inkomsten via de lidgelden zijn ook mager en dalen jaar na jaar. De N-VA haalde in 2012 zo bijvoorbeeld euro binnen. En dan zijn er nog de giften, De inkomsten van de politieke partijen in ,22 0,43 0,41 N-VA 9,20 0,47 0,60 0,91 8,14 7,89 5,84 6,11 opbrengsten van feestjes en publicaties enzovoorts, maar ook dat is geen vetpot. De overheidsdotaties en fractietoe - lagen vertegenwoordigen 80 à 90 procent van de inkomsten van de partijen. De N-VA kreeg in 2012 meer dan 8 euro, het meest van alle Vlaamse CD&V Open VLD SP.A 9,87 1,49 0,05 0,04 7,42 0,33 1,30 1,56 9,30 partijen, Groen met 2,5 het minst. Dankzij die hoge overheidsdotaties zijn de politieke partijen slapend rijk geworden, zegt Maddens. Ze hoeven geen leden te werven en niet op zoek te gaan naar giften. Er is geen enkele stimulans om steun te zoeken in de samenle MAART 2014

4 Open VLD SP.A 17% 6,6 16,5% 6,3 11% 4,3 14% * 5,3 10,5% 4 13,5% * 5,2 Winst: euro/jaar Status quo q Zonder verkiezingen zou Open VLD in van de overheid krijgen. q Als Open VLD op 25 mei 14 procent* haalt, ontvangt ze 5,3 per jaar, een stijging met euro. q Zonder verkiezingen zou SP.A in ,2 van de overheid krijgen q Als SP.A op 25 mei 13,5 procent* haalt, ontvangt ze nog steeds 5,2 per jaar. Maddens: Open VLD verloor het voorbije decennium al heel wat overheidsgeld. In 2003 haalde ze nog 24 procent, in 2004 en 2007 zakte ze onder de 20 procent, met veel minder overheidsgeld als gevolg. Als Open VLD nu volgens de peilingen 14 procent * of 13,3 procent ** haalt, is dat een bevestiging van haar achteruitgang, nadat ze in procent en in ,6 procent had behaald. Stel dat ze met de foutenmarge van de peilingen nog maar 10 procent haalt, krijgt ze geen 4 euro meer van de overheid. Dat zou opnieuw een serieuze aderlating zijn. Dan wordt ze gedegradeerd tot een kleine partij en zal de discussie over welk soort liberalisme Open VLD moet voorstaan veel belangrijker zijn. Maddens: SP.A heeft net als Open VLD al veel overheids - geld verloren. In 2003 haalde ze nog 23,5 procent, daarna ging het bergaf tot 14,6 procent in 2010 en nu spreken de peilingen nog van 13 procent */**. Als SP.A met de fouten marge van de peilingen onder de 10,5 procent zou zakken, krijgt ze minder dan 4. Dat zou een zware klap betekenen. SP.A is wel de rijkste Vlaamse politieke partij, met 13,4, maar ze heeft ook de meeste personeels leden op de eigen loonlijst staan, meer dan vijftig. Die nemen een serieuze hap uit het budget. De vraag is dan: bespaar je op personeel, waarmee je inboet op de werking van de partij, of spreek je je spaarpot aan? Dat zijn de strategische keuzes. * volgens peiling De Standaard / VRT van oktober 2013 ** volgens peiling De Morgen / VTM van februari ,02 0,17 0,50 Overheidsdotaties 1,98 0,14 0,12 2,51 Bijdragen Lidgelden 5,56 0,65 Rest Vlaams Belang Groen PVDA 6,25 0,06 0,45 5 ving, er is geen democratische toetsing tussen de verkiezingen. De partijen zijn semioverheidsinstellingen. Arm en rijk De partijen zwemmen vandaag in de euro s, zo blijkt uit hun laatste goed - 0,91 gekeurde geconsolideerde jaarrekeningen, die over SP.A is met 13,41 mil - joen euro de rijkste partij, gevolgd door N-VA (13,19 ), Vlaams Belang (11,28 ), CD&V (11,12 ) en Open VLD (11,05 ). Dat een relatief kleine partij als Vlaams Belang zo rijk is, komt omdat we nauwelijks personeelskosten hebben, zegt nationaal penningmeester Patsy Vatlet. Vlaams Belang zette vooral het fractiepersoneel dat op de loonlijsten van de parlementen staat in voor partijwerking. Groen is met 2,63 heel wat minder rijk. We zijn een kleinere partij die altijd wat minder heeft gespaard en meer heeft ingezet op onze werking en personeel, zegt partijsecretaris Truus Roesems. De PvdA heeft nog nooit een geconsolideerde jaarrekening opgesteld en heeft naar eigen zeggen geen idee hoeveel alle afdelingen samen hebben. LDD, dat bij deze verkiezingen alleen maar in West-Vlaanderen meedoet, is 1 euro rijk. Als die partij er ooit helemaal mee stopt, valt er dus wel wat te verdelen. In Franstalig België is de PS het rijkst met 15,3, gevolgd 26 MAART

5 B PARTIJFINANCIERING Vlaams Belang Groen 13,5% 5,2 13% 5 7,5% 2,9 10,5% * 4 7% 2,7 10% * 3,9 Verlies: euro/jaar Winst: 1,6 euro/jaar q Zonder verkiezingen zou Vlaams Belang in ,4 van de overheid krijgen. q Als Vlaams Belang op 25 mei 10,6 procent * haalt, ontvangt de partij 4 per jaar, een verlies van euro. Maddens: Vlaams Belang haalde in 2004 nog 24 procent, nu zijn er peilingen die ze op 25 mei slechts 7,5 procent ** geven. Als ze dat resultaat haalt, krijgt de partij 1,5 of 30 procent minder overheidsgeld dan vandaag. Als ze maar 6 procent zou halen, ontvangt ze nog maar 2, dat is meer dan een halvering. Dat gaat dus heel hard. Bovendien krijgt ze ook minder fractiepersoneel en het Vlaams Belang heeft niet zo veel mensen op de eigen loonlijst staan. Dan zou dus de werking van de partij in het gedrang komen. Nu besteedt de partij ook veel geld aan tussentijdse communicatie, met een krantje dat je soms in de bus krijgt. De vraag is dan of ook dat kan worden volgehouden. q Zonder verkiezingen zou Groen in ,3 van de overheid krijgen. q Als Groen op 25 mei 10 procent * haalt, ontvangt de partij 3,9 per jaar, een winst van 1,6. Maddens: Bij de verkiezingen van 2003 haalde Groen (toen Agalev) 3,8 procent, had de partij geen verkozenen meer en ontving ze ook niet langer een federale dotatie of fractietoelagen. Toch heeft ze zich kunnen handhaven, omdat ze nog de inkomsten van het Vlaams Parlement had. Waren de Vlaamse en federale verkiezingen in 2003 samengevallen zoals nu op 25 mei het geval is dan was Groen van de kaart geveegd. Dan had de partij nauwelijks nog inkomsten gehad en was een kartel of fusie met bijvoorbeeld SP.A bijna een noodzaak geweest. Als Groen nu 10 procent * haalt, verdubbelt het bijna zijn overheidsinkomsten. Winst of verlies kan zeker voor de kleinere partijen grote gevolgen hebben. door MR (8 ) en CDH (3,4 ). Beleggingsfonds Wat doen de partijen met het geld dat ze opzij kunnen zetten? Storten ze dat op een spaarrekening, of beleggen ze het in de hoop op een hogere opbrengst? De N-VA haalt van alle partijen het hoogste rendement uit haar spaargeld. We hebben momenteel 10 euro op zicht-, spaar- en termijnrekeningen staan, zegt algemeen directeur Piet De Zaeger. We belegden ook 5 euro in een fonds dat wordt beheerd door KBC Institutional Asset Management. In dat fonds zitten 70 procent overheids- en bedrijfsobligaties en 30 procent aan - delen. Zo konden we profiteren van de recente beurshausse. In 2011 en 2013 groeide die portefeuille een dikke 3 procent, in 2012 zelfs 9 procent, aldus De Zaeger. Open VLD belegt niet met overheidsgeld, stelt Mark Vanleeuw, verantwoordelijk voor het financieel beheer. Of toch niet meer sinds de partij een zestal jaar geleden daarbij een beperkt verlies opliep. We hebben nog wel 1,4 euro zitten in een fonds waar de kapitaalsinleg gegarandeerd is en we een hogere rente kunnen vangen. We zijn erin gestapt net voor de bankencrisis. Vandaag vind je zo n product jammer genoeg niet meer. De Vlaamse liberalen hebben meer dan 9 op zicht- en termijnrekeningen geparkeerd. Ik weet het, zegt Vanleeuw, dat brengt nauwelijks iets op. Een eender verhaal hoor je bij CD&V. We zitten met bijna 1,5 in klikfondsen, aldus woordvoerder Steffen Van Roosbroeck. Een klikfonds is een beleggingsfonds dat je winst op bepaalde momenten vastklikt, zodat je die niet meer kunt verliezen. Verder heeft CD&V bij grootbanken nog eens 1,5 op termijnrekeningen staan, plus 6 euro die onmiddellijk beschikbaar is. De SP.A was enkele jaren geleden nog de partij die het meest belegde, maar we hebben om principiële redenen beslist dat niet meer te doen, aldus haar boekhouder Luc Hooylaerts. De socialistische partij heeft voor bijna 6,5 aan beleggingen en nog eens zo veel aan liquide middelen in de boeken staan. Al dat geld staat op termijn- en spaarrekeningen en ja, de opbrengst is gering, met de inflatie maken we misschien zelfs verlies, weet Hooylaerts. Ook het spaargeld van Vlaams Belang, bijna 9 dat onmiddellijk beschikbaar is en MAART 2014

6 PVDA 1% 0 7% 2,4 4% * 1 Inkomsten verveelvoudigen q PVDA ontvangt vandaag geen geld van de overheid. De partij had vorig jaar euro aan inkomsten dankzij mandatarisbijdragen, lidgelden en andere opbrengsten. Als PVDA 4 procent * haalt, krijgt ze 1 van de overheid. Maddens: PVDA moet in heel Vlaanderen naar schatting 3,5 procent halen, meer dan een verdubbeling in vergelijking met 2010, vooraleer ze in aanmerking kan komen voor overheidsgeld. Dan zou ze in Antwerpen de kiesdrempel kunnen halen en een verkozene krijgen en meteen ook euro per jaar van de overheid. Haalt ze 4 procent *, wordt dat euro. Stel dat de peilingen het succes nog onderschatten en PVDA haalt 7 procent, dan krijgt ze 2,4. Dat loopt dus snel op. Bovendien wordt verwacht dat PVDA in Luik een zetel kan halen. Dan krijgt ze op basis daarvan ook overheidsinkomsten. PVDA zal na 25 mei mits ze een goed resultaat behaalt haar inkomsten exponentieel zien stijgen en ook fractiepersoneel op kosten van het parlement krijgen. dat vastligt, staat op spaar- en termijnrekeningen, zegt Patsy Vatlet. Het Vlaams Belang is klant bij Argenta, Crelan en ING maar dat laatste wordt nu afgebouwd omdat ze daar te hoge kosten aanrekenen. Groen heeft geen beleggingen en zette 2 op een spaarrekening bij Triodosbank, de meest ethische bank, aldus Truus Roesems. En wat doet de PVDA met haar spaargeld? In haar partij programma stelt ze dat ze geen ethiek verwacht van privéspelers (de banken) die alleen op profijt uit zijn. De PVDA, die zichzelf omschrijft als een partij die er iets aan doet, heeft haar geld op spaarrekeningen bij BNP Paribas Fortis en Rabobank staan, bekent Lydie Neufcourt, financieel verantwoordelijke. Ze laat wel meteen weten dat ze dat niet graag vermeld ziet, * volgens peiling De Standaard / VRT van oktober 2013 ** volgens peiling De Morgen / VTM van februari 2014 Rijkdom van de partijen* (2012, euro) SP.A 13,41 N-VA 13,19 Vlaams Belang 11,28 CD&V 11,12 Open VLD 11,05 Groen 2,63 * bezit min schulden, plus voorzieningen voor verkiezingsuitgaven want de partij ziet haar naam liever niet verbonden met bepaalde banken. Stemmen en zetels Op 25 mei beslist de kiezer bij welke partij de kraan van de voornaamste inkomstenbron meer open of dicht gaat. De overheid geeft op twee manieren geld aan de Vlaamse partijen, zegt Maddens. Ze keert dotaties uit op basis van het aantal stemmen en fractietoelagen op basis van het aantal zetels. Dat zowel voor het Vlaamse als het federale parlement. En er zijn ook nog fractie toelagen voor het Brussels Hoofdstedelijk Parlement en de Raad van de Vlaamse Gemeenschapscommissie. Op verzoek van Knack gingen Maddens en Smulders na wat stemmenwinst en -verlies op 25 mei voor elke Vlaamse partij in euro s betekent, op basis van simulaties van de zetelverdeling. De berekeningen van Maddens en Smulders wijzen op de grote inzet van deze moeder aller verkiezingen. Als bijvoorbeeld de N-VA 30 procent van de stemmen haalt, zoals sommige peilingen voorspellen, zal ze 11,5 aan overheidsdotaties ontvangen. Dat is bijna 3,5 of bijna 45 procent meer dan wat ze dit jaar zou krijgen zonder verkiezingen en zonder hervorming van de Senaat. En dat mogelijk vijf jaar lang. Aan de andere kant, als het Vlaams Belang onder de 9 procent zakt, zal het financieel bloeden: het riskeert dan jaarlijks meer dan 1 minder aan overheidsgeld te ontvangen. Bovendien krijgt het dan ook minder fractiepersoneel, zodat het zelf meer personeel op de loonlijst zal moeten zetten om de werking van de partij te garanderen (zie kaders voor bespreking partij per partij). Maddens: Uit onze berekeningen blijkt ook hoeveel je stem waard is. Voor elke stem die een partij krijgt voor het Vlaams Parlement ontvangt ze gemiddeld 3 euro. En voor elke stem die ze daar verliest, gaat er 3 euro af. Voor elke stem die een partij wint of verliest voor de Kamer, komt er liefst 6 euro bij of gaat er 6 euro af. Dat een stem voor de Kamer dubbel zo veel waard is als een stem voor het Vlaams Parlement, komt omdat de Senaat werd afgeschaft: de dotaties die vroeger aan de Senaat waren gekoppeld zijn gewoon overgeheveld naar de Kamer, zodat die nu twee keer zoveel waard zijn. Uw twee stemmen voor het Vlaamse en het federale niveau zijn samen dus 9 euro waard. En als die regeringen vijf jaar aan de macht blijven, wordt dat 45 euro. De kleinste verschuiving op 25 mei kan dan ook ingrijpende gevolgen hebben voor de financiering en toekomst van een partij MAART