Voedingsadviezen bij obstipatie

Transcriptie

1 Voedingsadviezen bij obstipatie In deze folder vindt u informatie over de oorzaken en behandeling van obstipatie. Verder leest u hoe dit toe te passen is in het dagelijks leven. Inhoud Wat is obstipatie? Oorzaken van obstipatie Aanbevolen hoeveelheid vocht Voedingsvezels Zemelen Bewegen Regelmaat Medicijnen Klachten bij obstipatie Probiotica Voorbeeld dagmenu met voldoende vezels en vocht Hoeveel vezels hebt u vandaag gegeten en hoeveel glazen drinken hebt u gedronken? Keuzetabel vezelrijke producten Samenvatting Meer informatie Wat is obstipatie? Obstipatie wordt ook wel verstopping, trage stoelgang of constipatie genoemd. Wanneer u minder dan 3 keer per week ontlasting produceert of als dit alleen lukt door hard te persen is er sprake van obstipatie. Uw eten wordt in de darmen 1 /

2 verteerd, tijdens dit proces worden de bruikbare voedingsstoffen en vocht onttrokken. Wanneer dit gebeurd is, is deze ontlasting klaar om het lichaam te verlaten. Als de ontlasting te lang in de dikke darm blijft, wordt er teveel vocht aan onttrokken en wordt het moeilijker om naar het toilet te gaan. Oorzaken van obstipatie Voedsel wordt door de darmen gekneed, verteerd en ingedikt en in de richting van de anus voortgeduwd totdat u aandrang voelt om naar het toilet te gaan. Obstipatie kan verschillende oorzaken hebben: Obstipatie wordt ook wel verstopping, trage stoelgang of constipatie genoemd. Wanneer u minder dan 3 keer per week ontlasting produceert of als dit alleen lukt door hard te persen is er sprake van obstipatie. Uw eten wordt in de darmen verteerd, tijdens dit proces worden de bruikbare voedingsstoffen en vocht onttrokken. Wanneer dit gebeurd is, is deze ontlasting klaar om het lichaam te verlaten. Als de ontlasting te lang in de dikke darm blijft, wordt er teveel vocht aan onttrokken en wordt het moeilijker om naar het toilet te gaan.voedsel wordt door de darmen gekneed, verteerd en ingedikt en in de richting van de anus voortgeduwd totdat u aandrang voelt om naar het toilet te gaan. Obstipatie kan verschillende oorzaken hebben: Te weinig drinken Onvoldoende vezels in de voeding Te weinig lichaamsbeweging Aanleg: sommige mensen hebben minder actieve darmen De spieren onder in het bekken werken niet goed mee Aandrang negeren Spanning, drukte en afleiding Gebruik van medicijnen met een verstoppende werking, bijvoorbeeld: antidepressiva, ijzertabletten, morfine en morfine-achtige medicijnen, parkinson medicijnen, anti-epileptica en plaspillen. 2 /

3 NB: Bovenstaande klachten zijn mogelijk niet van toepassing bij gevoelsstoornissen zoals bij een dwarslaesie of andere neurologische aandoeningen. Aanbevolen hoeveelheid vocht Drink tenminste 1,5 tot 2 liter per dag. Dit komt overeen met 10 - glazen (150 ml) per dag, verdeel dit gelijkmatig over de dag. U kunt hierbij afwisselen in de volgende dranken: water, limonade, (vruchten)sappen, frisdranken, koffie, thee, zuiveldranken en soep. Bij gebruik van alcohol wordt geadviseerd niet meer dan 1 consumptie voor vrouwen tot 2 consumpties voor mannen te gebruiken. Voedingsvezels Voedingsvezels zijn onverteerbare bestanddelen, aanwezig in groenten, fruit, granen, peulvruchten en aardappelen. Voedingsvezels zijn essentieel voor een optimale werking van de darmen. Er zijn twee soorten vezels, waarvan de werking sterk verschilt: 1. Oplosbare vezels. Deze voedingsvezels worden in de dikke darm afgebroken (gefermenteerd) door bacteriën. Daarbij komen vetzuren vrij die verbrand kunnen worden.de vetzuren die bij fermentatie vrijkomen, houden de massa in de darm soepel en bevorderen zo de stoelgang. Oplosbare vezels zitten met name in groenten, fruit en peulvruchten. 2. Onoplosbare vezels. Deze voedingsvezels worden niet afgebroken door bacteriën. Ze verlaten het lichaam dus ongewijzigd. Deze vezels vergroten het volume van de darminhoud. Dit bevordert de beweeglijkheid van de darm en daarmee een vlotte stoelgang. Onoplosbare vezels zitten met name in volkoren- en graanproducten, zoals volkorenbrood, bruinbrood, muesli, cruesli, havermout en zemelen. U hebt per dag tussen de gram voedingsvezels nodig. De keuzetabel 3 /

4 vezelrijke producten in deze folder kunt u gebruiken om uw voedingsvezelinname te berekenen. Zemelen Zemelen zijn het buitenste omhulsels van tarwekorrels, die na het malen van de tarwekorrels overblijven. Ze bevatten veel plantenvezels. Zemelen hebben een stimulerende werking. Ze worden gebruikt bij verstopping (obstipatie) en aambeien. Zemelen mengen zich met de darminhoud en zwellen op doordat ze water opnemen. U krijgt hierdoor meer en zachtere ontlasting. Dat prikkelt de darm om harder te gaan werken. Het is belangrijk bij gebruik van dit middel veel te drinken: liter per dag, anders kan het middel gaan klonteren in de darm en kan dit verstopping of afsluiting van de darm veroorzaken. Bewegen Bewegen is goed om uw lichaam in een goede conditie te houden en daarmee tegelijkertijd uw darmen, waardoor de ontlasting beter op gang komt. Zorg wanneer u kunt bewegen dat u iedere dag ten minste een halfuur beweegt (drie keer tien minuten of twee keer een kwartier mag ook). U kunt bijvoorbeeld wandelen, rennen, fietsen, handbiken, zwemmen of tuinieren. Huishoudelijke werkzaamheden als stofzuigen, dweilen en ramen zemen tellen ook mee. NB: Bovenstaande adviezen zijn niet bij iedereen mogelijk. Regelmaat Regelmaat in uw voeding helpt bij regelmaat in uw darmwerking. Eet op regelmatige tijden en sla geen maaltijd(en) over. Neem bij voorkeur een groot, vezelrijk ontbijt om de darmen wakker te schudden. Medicijnen 4 /

5 Wanneer u uw leefwijze, voeding en eventueel obstipatie veroorzakende medicijnen zijn aangepast en dit onvoldoende helpt kan er laxantia worden gebruikt. Ook voor mensen die door omstandigheden geen aandrang voelen of niet zelf kunnen persen is laxantia een goede oplossing. Onderstaande middelen zijn i.v.m. mogelijk gewenningseffect van de darmen enkel bedoeld, wanneer het u niet lukt om de stoelgang op gang te laten komen. Volumevergrotende laxeermiddelen, oftewel bulkvormers. Deze laxeermiddelen houden water vast en zwellen hierbij op. De darminhoud neemt toe, de ph wordt verlaagd en de bacteriemassa neemt toe. Bij gebruik van deze producten wordt aanbevolen om naast 2 liter vocht, 2 glazen vocht per eenheid bulkvormer te gebruiken. (Vb.: Metamucil, Volcolon, Psyliumvezels, Agiolax, Movicolon en Forlax). Osmotisch werkende laxantia. Deze laxeermiddelen zorgen dat er water in de darm wordt vastgehouden. De ontlasting wordt zachter en er is sprake van een betere darmwerking. (vb.: Magnesiumoxide, Lactulose). Emolientia of glijmiddelen. Deze verhogen het watergehalte van de ontlasting en beïnvloeden direct de water en zoutopname en uitscheidingsprocessen in de darmwand.(vb. verschillende Klysma s, Microlax en Paraffine emulsie). Contactlaxantia. Deze laxeermiddelen bevorderen de darmwerking en verhogen het watergehalte van de ontlasting. (vb. Ricinusolie. Bisacodyl en Normacol Plus) Klachten bij obstipatie De meest voorkomende klachten bij obstipatie zijn: geringe productie van ontlasting; gevoel niet leeg te zijn na de stoelgang harde, keutelachtige ontlasting 5 /

6 lage stoelgangfrequentie loze aandrang moeizame stoelgang (persen) pijnlijke stoelgang buikpijn/krampen diarree: de ontlasting die zich hoger in de dikke darm bevindt, wordt afgebroken door bacteriën tot een semivloeibare oplossing dat langs de vastzittende ontlasting in het lager gelegen deel van de dikke darm sijpelt flatulentie met eventueel borrelingen in de buik opgezette (opgeblazen) buik; slechte eetlust, malaiseklachten, zuurbranden, misselijkheid en braken (dit gebeurt zelden bij obstipatie, maar kan wel een klacht zijn) bloed bij de ontlasting (dit is vaak het gevolg van aambeien) NB: Bovenstaande klachten zijn mogelijk niet van toepassing bij gevoelsstoornissen zoals bij een dwarslaesie of andere neurologische aandoeningen. Probiotica Probiotica kunnen helpen bij obstipatie en sommige vormen van diarree. De bacteriedrankjes worden geschaard onder de Functional Foods en kunnen helpen de bacterieflora te verbeteren. (vb. van deze Functional Foods: Yakult, Vifit met LGG, Danone Activia). Voorbeeld dagmenu met voldoende vezels en vocht Dit dagmenu bevat : g vezels en liter vocht Ontbijt sneetjes volkoren brood, besmeerd met halvarine en beleg naar wens. 6 /

7 - 2 glazen drinken naar wens In de loop van de ochtend - 1 portie fruit met schil - 2 glazen drinken naar wens Tweede broodmaaltijd sneetjes volkoren brood, besmeerd met halvarine en beleg naar wens - 2 glazen drinken naar wens In de loop van de middag - 1 portie fruit of een glas vruchtensap - 2 glazen drinken naar wens Warme maaltijd - 1 portie vlees, kip, vis - 1 juslepel jus of saus - 1 portie groente (200 gr.) - 1 portie aardappelen (200 gr.) - 1 portie rauwkost Nagerecht (zuivel/fruit) - 2 glazen drinken naar wens In de loop van de avond - 2 glazen drinken naar wens - 1 stuk fruit /2 volkoren koekjes - Gebruik per dag 10- glazen vocht (150 ml), waarvan 2-3 zuivelproducten. Toelichting op het voorbeeld dagmenu Dit is slechts een voorbeeld dagmenu, u kunt de eetmomenten naar eigen keuze aanpassen. Ook kunt u de aardappelen vervangen door zilvervlies rijst of 7 /

8 volkorenpasta. Bij het aanpassen van het dagmenu naar eigen keuze kunt u gebruik maken van de keuzetabel vezelrijke producten. Hoeveel vezels hebt u vandaag gegeten en hoeveel glazen drinken hebt u gedronken? Eetmoment Aantal vezels Aantal ml Ontbijt Tussendoor ochtend Lunch Tussendoor middag Avondmaaltijd Tussendoor avond (Nacht) Totaal gram ml 8 /

9 Keuzetabel vezelrijke producten Producten hoeveelheid Vezels (g) Brood en graanproducten Beschuit, volkoren 1 stuk 1 Bruinbrood 1 snee 2 Witbrood 1 snee 1 Volkorenbrood 1 snee 3 Roggebrood 1 snee 3 Bruin broodje 1 stuk 3 Knäckebröd, vezelrijk 1 stuk 1 Muesli 3 eetlepels 2 9 /

10 Havermout 3 eetlepels 2 Producten hoeveelheid Vezels (g) Brinta 4 eetlepels 2 Cornflakes 6 eetlepels 1 Aardappelen, rijst,pasta Aardappelen gekookt 1 aardappel 2 Zilvervliesrijst 1 opscheplepel 1 Pasta, volkoren 1 opscheplepel 2 Pasta, meergranen 1 opscheplepel Groente en fruit Groente 1 opscheplepel 1 10 /

11 Rauwkost 1 schaaltje 1 Producten hoeveelheid Vezels (g) Peulvruchten 1 portie 4 Fruit 1 portie 4 Vijgen vers 3 stuks 11 Krenten/rozijnen 1 eetlepel 1 Gedroogde zuidvruchten 1 schaaltje 8 Vruchtensap met vruchtvlees 1 glas 1 Extra vezels Zemelen 2 eetlepels 4 Fibrex 3 eetlepels 18 All Bran 5 eetlepels 7 11 /

12 Diversen Producten hoeveelheid Vezels (g) Volkoren biscuit 1 stuk 1 Ontbijtkoek 1 plak 1 Mueslireep 1 stuk 1 Evergreen 1 stuk 1 Krentenbol 1 stuk 2 Noten, pinda s 1 eetlepel 2 Pindakaas Voor 1 snee 1 Pruimenmoes 3 eetlepels 3 Samenvatting Obstipatie wordt in de meeste gevallen veroorzaakt door een vezelarme en vochtarme voeding. Daarnaast kunnen onvoldoende beweging en bepaalde medicijnen een rol spelen. Voor een effectieve behandeling zijn voldoende vezels 12 /

13 en vocht nodig. Indien uw klachten niet afnemen is contact met een behandelend arts wenselijk. Meer informatie Voor meer vragen over de voeding kunt u zich wenden tot de diëtisten. Reade, locatie Overtoom Afdeling Diëtetiek: dietetiek@reade.nl Tel /