NATUUR, LEVEN, TECHNOLOGIE HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2017 V16.8.1

Transcriptie

1 NATUUR, LEVEN, TECHNOLOGIE HAVO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2017 V16.8.1

2 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de staatsexamens voortgezet onderwijs en draagt zorg voor de kwaliteit en het niveau van de examens. De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) is belast met de praktische uitvoering en organisatie van de staatsexamens. Met vragen over deze vakinformatie kunt u contact opnemen met de afdeling Examendiensten van DUO: (050) of staatsexamens@duo.nl. pagina 2 van 13

3 Inhoud 1 Kernpunten 5 2 Schriftelijk college-examen 5 3 Mondeling college-examen 5 4 Examenstof (schematisch weergegeven) 7 Bijlage 1 Beschrijving examenstof 8 Bijlage 2 Modules 12 Bijlage 3 Hulpmiddelen 13 pagina 3 van 13

4

5 1 Kernpunten Het examen NLT bestaat uit een schriftelijk en een mondeling college-examen. Voor het mondeling examen moet naast de examenstof voor het schriftelijk examen ook een aantal modules bestudeerd worden (zie 3 Mondeling college-examen en bijlage 2). De kandidaat heeft voor dit examen een zelf mee te brengen Binas (6 e editie) en grafische rekenmachine nodig. Het eindcijfer wordt als volgt berekend: (het cijfer van het schriftelijk college-examen + het cijfer van het mondeling college-examen) : 2, afgerond op een geheel getal. 2 Schriftelijk college-examen Wat, waar, wanneer Het schriftelijk college-examen bestaat uit één zitting van 120 minuten. De examenstof staat in hoofdstuk 4. Bij de aanmelding geeft de kandidaat een voorkeurplaats voor de schriftelijke examens op. Het examenrooster schriftelijk staat op de site: DUO/particulieren/staatsexamenkandidaat. De examenoproep voor de schriftelijke examens verstuurt DUO uiterlijk twee weken voor aanvang van het examen. Daarin staan datum, tijd en locatie vermeld. Hulpmiddelen Naast het basispakket hulpmiddelen (zie: bijlage 3) is een grafische rekenmachine noodzakelijk. Ook heeft de kandidaat een BINAS 6 e editie nodig. Oefenen Oude examens zijn geschikt om ervaring op te doen. Ga hiervoor naar: duo.nl, kies staatsexamenkandidaat en vervolgens Oefenen. Tips Oefen het invullen van formules en omrekenen van eenvoudige eenheden; besteed aandacht aan het taalgebruik; besteed aandacht aan de terminologie, zoals hypothese en conclusie. Beoordeling schriftelijk college-examen Het cijfer voor het schriftelijk college-examen telt voor 50% mee voor het eindcijfer. 3 Mondeling college-examen Wat, waar, wanneer Het mondeling college-examen duurt 40 minuten. De examenstof staat in hoofdstuk 4. Het examen vindt plaats in de periode juni/juli/augustus. Bij de aanmelding geeft de kandidaat een voorkeurplaats voor de mondelinge examens op. De examenoproep pagina 5 van 13

6 verstuurt DUO uiterlijk twee weken voor aanvang van het examen. Daarin staan datum, tijd en locatie vermeld. Direct vóór het mondeling examen krijgt de kandidaat gedurende 20 minuten de tijd om zich voor te bereiden op het examen aan de hand van een casus (een artikel en/of afbeelding) die hij in het voorbereidingslokaal ontvangt. Bij het mondeling examen wordt aandacht besteed aan: 1. De casus die betrekking heeft op natuur, leven en technologie. Over deze casus en de bijbehorende domeinen worden vragen gesteld. 2. Vragen over de overige domeinen en subdomeinen van NLT. Hierbij kan de kandidaat een eenvoudig model of experiment voorgelegd krijgen. Ook zullen vragen gesteld worden aan de hand van de verplicht gestelde modules en gekozen module in bijlage 2. Overzicht: voorbereiding vraagstukken naar aanleiding van de casus bespreking vraagstukken naar aanleiding van de casus mondeling examen beantwoorden van vragen en oplossen van vraagstukken overige domeinen, eventueel met eenvoudig model of experiment beantwoorden van vragen over de modules 20 minuten ca. 10 minuten ca. 30 minuten deelcijfer a deelcijfer b Hulpmiddelen Naast het basispakket hulpmiddelen (zie: bijlage 3) is een grafische rekenmachine noodzakelijk. Ook heeft de kandidaat een BINAS 6 e editie nodig. Oefenen Een voorbeeld van een casus staat op de site. Ga hiervoor naar: duo.nl, kies staatsexamenkandidaat en vervolgens Oefenen. Tip Bekijk de informatiefilm over het mondeling examen. Deze film staat op de site onder het kopje: Hoe het staatsexamen vo werkt. Beoordeling mondeling college-examen De kandidaat krijgt één deelcijfer voor de beantwoording van vragen over de casus: deelcijfer a Dit cijfer, afgerond op één decimaal, telt voor 15% mee voor het eindcijfer. De kandidaat krijgt één deelcijfer voor het beantwoorden van vragen over de overige domeinen en subdomeinen behorend tot de examenstof van het college-examen: deelcijfer b. Dit cijfer, afgerond op één decimaal, telt voor 35% mee voor het eindcijfer. pagina 6 van 13

7 4 Examenstof (schematisch weergegeven) In domein B staat de aard van NLT. De indeling in domeinen C t/m E volgt de deelgebieden van NLT: Natuur (C), (menselijk) Leven (D) en Technologie (E). Domein Subdomeinen college-examen schriftelijk mondeling Domein A. Vaardigheden Domein B. Exacte wetenschappen en technologie Domein C. Aarde en natuur Subdomein A1: Informatievaardigheden gebruiken Subdomein A2: Communiceren Subdomein A3: Reflecteren op leren Subdomein A4: Studie en beroep * Subdomein A5: Onderzoeken Subdomein A6: Ontwerpen Subdomein A7: Modelvorming Subdomein A8: Natuurwetenschappelijk instrumentarium Subdomein A9: Waarderen en oordelen Subdomein A10: Interdisciplinaire vaardigheden in studie en beroepspraktijk Subdomein A11: Redeneren Subdomein A12: Rekenkundige en wiskundige vaardigheden Subdomein A13: Samenwerken Subdomein B1: Interdisciplinariteit Subdomein B2: Wisselwerking tussen natuurwetenschap en technologie Subdomein C1: Processen in levende natuur, aarde en ruimte Subdomein C2: Duurzaamheid Domein D. Gezondheid, bescherming en veiligheid Domein E. Materialen, processen en producten Subdomein E1: Methoden en technieken van technologische ontwikkeling Subdomein E2: Processen en producten * Subdomein A4: Studie en beroep wordt alleen geëxamineerd in combinatie met het profielwerkstuk. In bijlage 1 van deze vakinformatie staat een beschrijving van de examenstof. Bij het bestuderen van de examenstof is het raadzaam om gebruik te maken van een lesmethode. In bijlage 2 staat daarnaast een aantal modules die bestudeerd moeten worden. pagina 7 van 13

8 Bijlage 1 Beschrijving examenstof Domein A Algemene vaardigheden Subdomein A1: Informatievaardigheden gebruiken De kandidaat kan doelgericht informatie zoeken, beoordelen, selecteren en verwerken. Subdomein A2: Communiceren De kandidaat kan adequaat schriftelijk, mondeling en digitaal in het publieke domein communiceren over onderwerpen uit het betreffende vakgebied. Subdomein A3: Reflecteren op leren De kandidaat kan bij het verwerven van vakkennis en vakvaardigheden reflecteren op eigen belangstelling, motivatie en leerproces. Subdomein A4: Studie en beroep De kandidaat kan aangeven op welke wijze natuurwetenschappelijke kennis in studie en beroep wordt gebruikt en kan mede op basis daarvan zijn belangstelling voor studies en beroepen onder woorden brengen. Subdomein A5: Onderzoeken De kandidaat kan in contexten instructies voor onderzoek op basis van vraagstellingen uitvoeren en conclusies trekken uit de onderzoeksresultaten. De kandidaat maakt daarbij gebruik van consistente redeneringen en relevante rekenkundige en wiskundige vaardigheden. Subdomein A6: Ontwerpen De kandidaat kan in contexten op basis van een gesteld probleem een technisch ontwerp voorbereiden, uitvoeren, testen en evalueren en daarbij relevante begrippen, theorie en vaardigheden en valide en consistente redeneringen hanteren. Subdomein A7: Modelvorming De kandidaat kan in contexten een probleem analyseren, een adequaat model selecteren, en modeluitkomsten genereren en interpreteren. De kandidaat maakt daarbij gebruik van consistente redeneringen en relevante rekenkundige en wiskundige vaardigheden. Subdomein A8: Natuurwetenschappelijk instrumentarium De kandidaat kan in contexten een voor de natuurwetenschappen relevant instrumentarium hanteren, waar nodig met aandacht voor risico s en veiligheid; daarbij gaat het om instrumenten voor dataverzameling en -bewerking, vaktaal, vakconventies, symbolen, formuletaal en rekenkundige bewerkingen. Subdomein A9: Waarderen en oordelen De kandidaat kan in contexten een beargumenteerd oordeel geven over een situatie in de natuur of een technische toepassing, en daarin onderscheid maken tussen wetenschappelijke argumenten, normatieve maatschappelijke overwegingen en persoonlijke opvattingen. Subdomein A10: Interdisciplinaire vraagstukken in studie- en beroepspraktijk De kandidaat kan van een breed spectrum van bètatechnische studies en beroepen pagina 8 van 13

9 voorbeelden geven van interdisciplinaire vraagstukken die daarbinnen een rol spelen. Daarnaast kan de kandidaat een verband leggen tussen de praktijk van deze studies en beroepen en de eigen kennis, vaardigheden en belangstelling. Subdomein A11: Redeneren De kandidaat kan met gegevens van wiskundige en natuurwetenschappelijke aard consistente redeneringen opzetten van zowel inductief als deductief karakter. Subdomein A12: Rekenkundige en wiskundige vaardigheden De kandidaat kan een aantal relevante rekenkundige en wiskundige vaardigheden correct en geroutineerd toepassen bij vakspecifieke probleemsituaties. Subdomein A13: Samenwerken De kandidaat kan bij het werken aan interdisciplinaire vraagstukken samenwerken met anderen, daarbij actief de inbreng van groepsgenoten stimuleren, deze op waarde schatten en gebruiken en een herkenbare eigen inbreng hebben bij het tot stand komen van het eindresultaat. Domein B: Exacte wetenschappen en technologie Subdomein B1: Interdisciplinariteit De kandidaat kan voor de context relevante conceptuele kennis en benaderingen uit in ieder geval de aardwetenschappen, de biologie, de natuurkunde, de scheikunde en de wiskunde toepassen op interdisciplinaire vraagstukken die betrekking hebben op de domeinen C t/m E. De kandidaat kan daarbij: de rol van de verschillende disciplines bij de aanpak van het vraagstuk aan de hand van voorbeelden toelichten; situaties beschrijven in termen van modelvorming, systeem, schaal en verandering; experimenteel onderzoek en/of simulaties uitvoeren dan wel resultaten van experimenten en/of simulaties interpreteren; technologische oplossingen ontwerpen dan wel ontworpen technologische oplossingen toelichten. Subdomein B2: Wisselwerking tussen natuurwetenschap en technologie De kandidaat kan de wisselwerking tussen de ontwikkeling van natuurwetenschappelijke kennis en technologie beschrijven en toelichten aan de hand van voorbeelden uit de domeinen C t/m E. Domein C: Aarde en natuur Subdomein C1: Processen in levende natuur, aarde en ruimte De kandidaat kan natuurwetenschappelijke en wiskundige concepten toepassen op interdisciplinaire vraagstukken met betrekking tot het monitoren en (duurzaam) beheren van de natuurlijke en ingerichte leefomgeving. Domein C gaat over de natuur, levend en levenloos, natuurlijk en ingericht. Bij havo gaat het over het monitoren en beheren van de natuurlijke en ingerichte leefomgeving. Deze pagina 9 van 13

10 natuurwetenschappelijke activiteiten dragen bij aan het streven naar duurzame oplossingen van vraagstukken rond energie, afvalstoffen, landinrichting, gezonde leefomgeving enz.. Zowel bij het analyseren van oorzaken en gevolgen van problemen als bij het ontwikkelen van oplossingen zijn natuurwetenschappen en techniek sterk betrokken. Overheidsinstellingen en bedrijven houden zich bezig met technische ontwikkelingen die kunnen bijdragen aan de vermindering van energiegebruik en van uitstoot van koolstofdioxide. Andere onderwerpen die zich lenen voor een interdisciplinaire aanpak zijn het meten of voorspellen van veranderingen in de milieucompartimenten bodem, water en lucht. Ook geluids- en lichtmetingen horen daarbij. Subdomein C2: Duurzaamheid De kandidaat kan natuurwetenschappelijke en wiskundige concepten gebruiken bij het analyseren van interdisciplinaire vraagstukken met betrekking tot het duurzaam gebruik van grondstoffen, energie en ruimte. Dit subdomein gaat over duurzaamheid. Het beperkt zich niet tot de thema's energie en klimaat, maar moet breed opgevat worden. Het gaat ook om ontwikkelingen op het gebied van duurzaam beheer van grondstoffen en de ruimtelijke omgeving. De eindigheid van fossiele brandstoffen heeft geleid tot een zoektocht naar alternatieve energievormen. Hierbij is zowel fundamenteel onderzoek naar energieomzettingen nodig, als het toepassen daarvan in het ontwerpen van schone en efficiënte motoren en energiecentrales. Andere zaken die schaars worden door toename van bevolking en welvaart zijn ruimte en grondstoffen zoals drinkwater en hout. Toename van de productie leidt aan de andere kant tot een overmaat aan afvalproducten. De verwerking daarvan, en het ontwerpen van producten die zo min mogelijk problemen bij de verwerking geven, is weer een andere uitdaging aan de natuurwetenschappen en de techniek. Domein D: Gezondheid en veiligheid De kandidaat kan natuurwetenschappelijke en wiskundige concepten toepassen op interdisciplinaire vraagstukken met betrekking tot bescherming, diagnose, genezing, verzorging of revalidatie van mensen. Domein D gaat over ziekte, gezondheid en bescherming van mensen. Bij havo gaat het vooral over het beschermen en genezen van mensen. Om veilig te kunnen leven is het van belang om gevaren op te sporen en te voorkomen. Natuurwetenschap en techniek zijn onmisbaar om onze zintuigen aan te vullen in de detectie van sporen en in de bescherming van mens, plant en dier. Naast bescherming en genezing, zijn diagnose, verzorging en revalidatie belangrijke activiteiten waarin biologische, natuurkundige en scheikundige kennis en technologie binnen een interdisciplinaire aanpak een belangrijke rol spelen. Voorbeelden hiervan zijn medische beeldvormingtechnieken, het ontwerpen en testen van geneesmiddelen en technische ontwerpen ten behoeve van revalidatie. pagina 10 van 13

11 Domein E: Materialen, processen en producten Subdomein E1: Methoden en technieken van technologische ontwikkeling De kandidaat kan een aantal voor recente technologieën belangrijke methoden en technieken benoemen en kan een of meer daarvan toepassen op interdisciplinaire (ontwerp)vraagstukken. Dit subdomein gaat over methoden en technieken die van belang zijn bij technologie en technologische ontwikkeling. Denk hierbij aan meet- en regeltechnieken, dynamisch modelleren, procestechnologie, enz.. Subdomein E2: Processen en producten De kandidaat kan een actueel technologisch proces of product beschrijven en daarbij de bouw of werking ervan verklaren aan de hand van relevante natuurwetenschappelijke en wiskundige concepten. Dit subdomein gaat over technologieën en technologische ontwikkelingen zelf. Het gaat er in dit domein om, dat de kandidaat een concreet proces (bijvoorbeeld drinkwaterzuivering of de opwekking van energie uit biomassa) of de werking van een product (mobiele telefoon, hybride auto) kan beschrijven/ verklaren/ analyseren. Ook het gebruik van technieken in forensisch onderzoek of in plaatsbepaling en navigatie kan binnen dit domein een plaats krijgen. Een uitgebreide beschrijving van de examenstof staat in de handreiking van SLO. pagina 11 van 13

12 Bijlage 2 Modules Voor het staatsexamen NLT moet een kandidaat zes modules bestuderen. Vijf modules zijn verplicht gesteld, namelijk: Verplichte modules: 1. Een feest zonder katers; 2. Sportprestaties; 3. Wat zeg je? 4. De bodem leeft; 5. Waterzuivering. De kandidaat mag de zesde module kiezen uit: Keuze-modules: 1. Forensisch onderzoek; 2. Plaatsbepaling en navigatie; 3. Dynamische modellen; 4. Medische beeldvorming. De modules kunnen worden gedownload uit de database van nlt: pagina 12 van 13

13 Bijlage 3 Hulpmiddelen Noodzakelijk Binas 6 e editie voor havo/vwo Voor Binas zijn errata-bladen uitgegeven. Zie voor errata de site (zoeken op Binas errata ). Het is toegestaan deze fouten in Binas te verbeteren. Grafische rekenmachine De toegestane grafische rekenmachines zijn: - Casio fx-9750gii, fx-9860gii (SD), fx-cg20 - Hewlett Packard Prime - Texas Instruments 84 plus (C) (SE), 84 plus CE - Texas Instruments TI-Nspire C (alleen de versie zonder CAS) Op machines die over CAS-functionaliteiten beschikken (HP Prime), dient deze functionaliteit te worden geblokkeerd in de examenstand. In machines met een SD-slot mag tijdens het CE geen SD-kaart zitten. Oudere types dan de hier genoemde, ook die eerder wel waren toegestaan, zijn in 2017 NIET meer toegestaan op de havo. In 2017 zijn oudere types nog wel toegestaan op vwo, maar de kans bestaat dat sommige examenopgaven daarmee niet of minder goed te maken zijn. Toegestaan De hulpmiddelen hieronder zijn toegestaan bij alle examens. Zij zijn niet alle nodig: Basispakket Het standaard basispakket bij alle centrale examens en college-examens bevat: - schrijfmateriaal - tekenpotlood - blauw en rood kleurpotlood - liniaal met millimeterverdeling - passer - geodriehoek - vlakgum Ook is het toegestaan om hulpmiddelen mee te brengen die geen relatie hebben met de exameneisen maar wel functioneel kunnen zijn, zoals: markeerstift, puntenslijper, leesliniaal (loep). Woordenboek Een eendelig verklarend woordenboek Nederlands is toegestaan bij alle schriftelijke examens. In plaats van het eendelig woordenboek Nederlands mag ook gebruik gemaakt worden van een woordenboek van Nederlands naar een vreemde taal (bijvoorbeeld naar de thuistaal van de kandidaat). Een digitaal woordenboek is niet toegestaan. Uitgebreide informatie over de hulpmiddelen voor de centrale examens en hulpmiddelen voor kandidaten met een beperking staat in de Regeling toegestane hulpmiddelen. Kies: examenblad.nl/ vwo of havo/ onderwerpen/ hulpmiddelen/ 2017 pagina 13 van 13

14 pagina 14 van 13