Mail:

Transcriptie

1 Omgaan met gedragsproblemen door Anton Horeweg Leerkracht, gedragsspecialist (M SEN) Auteur Gedragsproblemen in Gedragsproblemen in de klas in het voortgezet onderwijs Mail:

2 Wat gaan we bekijken? Probleemgedrag Plannen voor: - alle kinderen: groepsvorming, leerkrachtgedrag - sommige kinderen: observatie, korte interventie, leerkracht gedrag - enkele kinderen: observatie, permanente ondersteuning, leerkracht gedrag

3 Wet Passend Onderwijs (augustus 2014) Toename kinderen die extra ondersteuningsbehoefte(zorg) nodig hebben. Geeft dat kans op meer gedragsproblemen? O.a. afhankelijk van U!

4 Probleemgedrag, wat is dat eigenlijk? Ontelbare definities Dat gedrag dat jij als leerkracht op dit moment niet wil zien

5 Probleemgedrag komt door: Oorzaken die we als onderwijsgevenden vaak buiten onszelf leggen. Leerkrachtgedrag doet er echter toe. Leerkrachten kunnen probleemgedrag voorkomen (preventie) Toch komt curatief handelen (nog)vaker voor.

6 Stoornis of probleem? Stoornis: in aanleg aanwezig, permanent, niet gebonden aan situatie Probleemgedrag: niet bij geboorte, interactieprobleem, oplosbaar

7 Wat vind jij probleemgedrag? Externaliserend gedrag Uitdagend, explosief, druk, brutaal, agressief Internaliserend gedrag Stil, teruggetrokken, angstig, passief, gesloten

8 1 e niveau: kinderen zonder problemen <5% 15% 80% 3 de niveau: kinderen met ernstige problemen 2 de niveau: kinderen met matige, veelal kortdurende problemen

9 Een plan voor alle kinderen..

10 Schoolregels In de gang mag je niet rennen We schelden niet op elkaar We gillen niet in school We vechten niet We pakken geen spullen van een ander af We pesten elkaar niet Zet de regels om in goede regels

11 Voorbeeld gedragsregels We vertrouwen elkaar Wij helpen elkaar We werken samen We hebben plezier We doen mee Bron: Kanjertraining

12 Eensgezind optreden is een must! Het voorkomt gedragsproblemen Het werkt de-escalerend als zich problemen voordoen* Dus afspreken en weten van elkaar hoe of wat *(Compernolle, 2002)

13 Benut het begin van het schooljaar (Een stukje groepsdynamica) Groepsvorming bestaat uit een aantal fases: Forming Storming Norming Performing Termination

14 Forming Wie zijn die anderen? Wat wordt van mij verwacht? Wat wordt van ons verwacht? Veiligheid bieden Informatie geven Jezelf voorstellen Kennis laten maken

15 Het goede pedagogische klimaat Stel je zelf echt voor Bespreek de regels en leg vast Herhaal regels regelmatig Ik verwacht dat..

16 Storming Opkomen voor jezelf Laten zien wie je bent Je plekje in de groep innemen Hoe lossen we conflicten op?

17 Norming Hoe gaan we met elkaar om Regels Wat kan (niet) Grenzen aangeven Hoe nemen we besluiten

18 Performing Lekker aan het werk Je plekje in de groep houden Samenwerking De groep werkt, maar pas op

19 Termination We kijken terug Regels? Niet nodig t Was toch niet zo leuk Regels handhaven Beroep doen op de groep

20 Beïnvloeden groepsproces forming forming norming storming norming storming Performing en termination

21 Je eigen klassenklimaat Geef een hand bij binnenkomst Geef persoonlijke aandacht Gebruik veel samenwerkingsvormen Breng structuur aan (regels en routines)

22 Groepsverantwoordelijkheid aanleren Betrek kinderen bij elkaars problemen Zoek samen naar mogelijke oplossingen

23 Wij! groepsidentiteit

24 Programma s voor Sociaal Emotioneel Leren (SEL) Kanjertraining** Vreedzame school* Leefstijl* PAD** SWPBS * * Theoretisch goed onderbouwd ** Effectief volgens goede aanwijzingen Zie

25 SEL: Sociaal Emotioneel Leren Besef hebben van jezelf Zelfmanagement Besef van de ander Relaties kunnen hanteren Verantwoordelijke keuzes maken The Missing Piece: A National Teacher Survey on How Social and Emotional Learning Can Empower Children and Transform Schools Bridgeland, J., Bruce, M., & Hariharan, (2013). The Missing Piece: A National Teacher Survey on How Social and Emotional Learning Can Empower Children and Transform Schools. Collaborative for Academic, Social, and Emotional Learning

26 De positieve groep zorgt ervoor dat: Kinderen met plezier naar school gaan Er minder orde problemen zijn Er betere leerresultaten behaald worden Kinderen elkaar corrigeren/helpen Er effectiever onderwijs mogelijk is

27 De leerkracht is een onderschatte factor Je kunt veel doen om probleemgedrag te bestrijden en te voorkomen 4:1 ratio Waarom moet JIJ voorkomen dat kinderen zich misdragen?

28 Ecologische benadering Leerling Situatie Leerkracht

29 Plannen voor sommige kinderen

30 De turflijst Een heel simpel handig hulpmiddel Roepen door de klas

31 De tijdsteekproef Tijdsteekproef-formulier Observator: Categorie Aantal Procenten Naam leerling: Groep: Datum observatie: Ta Kij Sto Lo An Totaal 100% Min Na 20 sec. Na 40 sec. Na 60 sec. Opmerkingen 1 Ta Kij Sto Lo An Ta Kij Sto Lo An Ta Kij Sto Lo An 2 Ta Kij Sto Lo An Ta Kij Sto Lo An Ta Kij Sto Lo An 3 Ta Kij Sto Lo An Ta Kij Sto Lo An Ta Kij Sto Lo An 4 Ta Kij Sto Lo An Ta Kij Sto Lo An Ta Kij Sto Lo An 5 Ta Kij Sto Lo An Ta Kij Sto Lo An Ta Kij Sto Lo An 6 Ta Kij Sto Lo An Ta Kij Sto Lo An Ta Kij Sto Lo An 7 Ta Kij Sto Lo An Ta Kij Sto Lo An Ta Kij Sto Lo An

32 ABC-Analyse Antecedents Consequences Behaviour

33 Uitvoeren ABC-analyse Antecedents Behaviour Consequences Buurman Jeroen fluistert naar hem Jeroen praat terug (luid) Terechtwijzing. Bas snapt rekenen niet. Gooit gum naar buurman Tafelgroepje lacht en stopt met werken Wanneer komt het gedrag NIET voor?

34 Dat ene kind Een individueel plan

35 GFA (Gedrags Functie Analyse) Alleen allerergste probleemgevallen Gegevens via: Leerlingdossier Vraaggesprek leerkracht (of jezelf) Herhaalde observatie (gedragsspecialist/ib-er)

36 Gedragsfunctieanalyse maken: Welk concreet gedrag zie je? Wanneer zie je dat? Zijn er situaties waarin het gedrag niet voorkomt?

37 Vervolg gedragsfunctieanalyse Hoe lang en hoe vaak is het gedrag aanwezig? Gevolgen voor klasgenoten, leerkracht, kind Versterkende en/of uitlokkende factoren Wat heeft het kind er aan?.

38 Wat heeft het kind eraan? Vermijden Verovering Aandacht Zintuiglijke input

39 Aanpak n.a.v. de analyses De Eerste Wet van de juf* (en ook de meester trouwens) De strafschoptraining** * Uit: In het hoofd van de meester (2007). K. van der Wolff **Uit: Echt wel!(2010) M. Noordzij

40 Bepaal functioneringsniveau* Hoog: met het kind zijn afspraken te maken Midden: kind komt afspraken niet na. Gedrag doet zich steeds weer voor Laag: kind wil niet praten, heeft geen probleem. Het komt door anderen * Noordzij, M. (2011). Echt wel. De aanpak van gedragsproblemen.

41 Bij herhaald verkeerd gedrag: Gesprek: maar niet eindeloos Check in check out Werk met het kind aan een oplossing

42 Behavior Education Program(BEP) CICO (Check In- Check Out) Check in Coördinator houdt data bij Feedback ouders Feedback leerkracht Wekelijkse evaluatie bijeenkomst Check out Doorgaan met programma Stoppen

43

44 Als je toch straft Zorg dat straf voorspelbaar is. Straf meteen /Straf consequent. Lange straf werkt niet beter dan korte. Relatie tot de overtreding. Ervaart kind de straf als straf?

45 Tot slot: ontplofbaar agressief kind

46 Agressiecurve Bron: Colvin, G. (2004). Managing the Cycle of Acting-Out Behavior in the Classroom.

47 Let op triggers Onduidelijke gedragsverwachtingen Een correctie Lesovergangen en afwijken routines Provocatie klasgenoot Opmerking leerkracht

48 Let op je eigen reactie Sarcastisch reageren/kind voor gek zetten Zelf gaan schreeuwen Kind vastpakken In discussie gaan Op je strepen staan

49 Don ts Lang oogcontact De handen in de heupen plaatsen Je handen of armen opheffen Aanraken Vluchtweg blokkeren Schelle stem

50 Do s Praat kalm en zo zacht mogelijk Beweeg zo weinig mogelijk Laat de uitgang vrij Maak een hoek van 45 graden t.o.v. het kind dus niet face to face Wees begrijpend

51 En in het algemeen Heldere gedragsverwachtingen Groepsvorming zeer belangrijk Routines aanhouden Veel complimenteren voor goed gedrag Zo min mogelijk aandacht verkeerd gedrag Consequenties verbinden aan verkeerd gedrag

52 VRAGEN?

53 Literatuur Horeweg. A. (2015). Gedragsproblemen in. Houten: Lannoocampus. Horeweg, A. (juni 2015). Gedragsproblemen in de klas in het voortgezet onderwijs. Een praktisch handboek. Houten Lannoocampus. Jeninga, J. (2010). Professioneel omgaan met gedragsproblemen. Praktijkboek voor het primair onderwijs. Baarn: HB uitgevers. Lieshout, T. (2009). Pedagogische adviezen voor speciale kinderen. Een praktisch handboek voor professionele opvoeders, begeleiders en leerkrachten. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. Mol, P. ( juni 2015). Passend onderwijzen. Pedagogisch vakmanschap in de klas. Houten: Lannoocampus. Overveld, K. van. (2013). Groepsplan gedrag. Planmatig werken aan passend onderwijs. Huizen: Pica. Teitler, P. &Brussel, A. (2012). Lessen in orde op de basisschool. Handboek voor de onderwijspraktijk. Bussum: Coutinho