Voorwaarden en reglementen Kenmerken en risico s beleggingsrekening

Transcriptie

1 Voorwaarden en reglementen Kenmerken en risico s beleggingsrekening Inhoud Kenmerken en risico s van effecten en effectendienstverlening 1 Reglement beleggingsrekeningen Reaal Bancaire Diensten 3 Bepalingen SNS Global Custody BV 11 Voorwoord Bijgaand vindt u alle relevante informatie met betrekking tot uw Beleggingsrekening en de Beleggersgiro. Met uw Beleggingsrekening kunt u participaties in Beleggingsfondsen kopen en gelden tijdelijk stallen. KenmerKen en risico s Van effecten en effectendienstverlening Als u zelfstandig beleggingsbeslissingen neemt zonder dat sprake is van beleggingsadvies van de bank, is er sprake van zogenaamde execution-only dienstverlening. De bank voert dan uitsluitend uw orders uit, voor zover uw saldo toereikend is, en zal zich niet bemoeien met de samenstelling van uw beleggingsportefeuille. Zelfstandig beleggen is alleen geschikt voor beleggers die voldoende kennis en ervaring hebben om de risico s te kunnen inschatten, zowel de algemene risico s als die van specifieke beleggingen. Voordat u specifieke beleggingsbeslissingen neemt zou u zich opnieuw moeten afvragen of u voldoende zicht hebt op de risico s van de betreffende Effecten en of u die risico s kunt en wilt dragen. Als u nog niet veel kennis en ervaring heeft met betrekking tot beleggen, is het van belang dat u zich inleest voordat u een beleggingsbeslissing neemt. De informatie in deze tekst kunt u daarvoor gebruiken. Daarnaast raden wij aan ook altijd de prospectussen en Financiële Bijsluiters door te nemen om een beter zicht te krijgen op de risico s en de werking van bepaalde Effecten. Deze kunt u vinden op reaal.nl. Beleggingsfondsen Beleggingsfondsen kunnen zeer gespreid beleggen in bijvoorbeeld ondernemingen, overheden maar ook grondstoffen, vastgoed of een index. Zo beheersen zij het beleggingsrisico terwijl zij streven naar een bepaald rendement. Met rendement wordt bedoeld de winst die een belegger maakt over een zekere periode, en met risico wordt bedoeld de kans dat de inleg (deels) verloren gaat door koersdalingen. De mate van risico hangt af van wat er werkelijk bij het beleggingsfonds in de portefeuille zit. Hoe meer aandelen- en vastgoedbeleggingen (offensieve beleggingen) het beleggingsfonds aanhoudt, hoe hoger het beleggingsrisico en hoe groter de verwachte stijgingen en dalingen in de koers. Liquiditeiten Onder liquiditeiten verstaan wij geldsaldi die direct kunnen worden opgevraagd, of deposito s. Als een beleggingsfonds in liquiditeiten belegt streeft het ernaar een optimale rente te verkrijgen. Beleggingen in liquiditeiten kennen een zeer klein risico. Dit risico bestaat eruit dat de bank of het fonds waar het saldo of het deposito wordt aangehouden, niet terugbetaalt. Vastrentende waarden (obligaties) Onder vastrentende waarden verstaan we alle beleggingen waarvan de periodieke betalingen in de vorm van rente en aflossing contractueel zijn vastgelegd. De bekendste zijn de obligaties van overheden (staatsobligaties) en bedrijven (bedrijfsobligaties). Risico s In het algemeen geldt dat als de (vaste) uitkering van een obligatie relatief hoog is, dat dan de risico s ook relatief hoog zijn. De belangrijkste risico s zijn: renterisico, kredietrisico, valutarisico en liquiditeitsrisico. Onder renterisico verstaan we het risico dat een obligatie in waarde daalt ten gevolge van een rentestijging. Het renterisico wordt bepaald door twee factoren. Ten eerste is dat de beweeglijkheid van de rente. Daarnaast speelt de gevoeligheid van de obligatie(portefeuille) voor renteveranderingen een belangrijke rol. Onder kredietrisico verstaan we het risico dat een debiteur niet aan zijn betalingsverplichtingen kan voldoen. Dat wil zeggen dat de uitgevende instelling niet in staat is om de rente en/of aflossing te betalen aan de belegger. Er zijn verschillende manieren om dit risico in kaart te brengen. De bekendste manier is de credit rating. Ratingbureaus als Moody s, Standard & Poor en Fitch geven aan obligaties en leningen credit ratings - een soort rapportcijfer maar dan in de vorm van letters - die uitdrukking geven aan het kredietrisico. Bij Standard & Poor is de hoogste credit rating AAA; deze wordt bijvoorbeeld verstrekt aan overheden met een solide financiële positie. De laagste rating is C en deze wordt verstrekt aan bedrijven die een groot risico lopen om in financiële moeilijkheden te geraken. Beleggers hebben twee mogelijkheden om het kredietrisico dat ze lopen te beïnvloeden. Enerzijds is dat door de keuze van de debiteur. Indien een belegger een zo laag mogelijk kredietrisico wil lopen dan dient hij zich te richten op de obligaties en leningen van overheden en bedrijven met een zeer solide financiële positie. Anderzijds kan de belegger het kredietrisico beïnvloeden door zijn keuze voor een bepaald type obligatie of lening van een debiteur. Sommige ondernemingen geven zowel secured als unsecured obligaties en/of leningen uit. We noemen een obligatie en/of lening secured indien deze beschermd is door een bepaald onderpand. Dat wil zeggen dat bij faillissement de houder van deze obligatie of lening als eerste recht heeft op de opbrengsten vanuit de verkoop van dit onderpand. Een unsecured obligatie heeft deze bescherming niet. Derhalve hebben secured obligaties en leningen een lager kredietrisico dan unsecured obligaties en leningen. Onder valutarisico verstaan we het risico dat een obligatie of lening die is genoteerd in een andere valuta dan de euro daalt in waarde ten gevolgde van een relatieve versterking van de euro. Een fonds kan dit risico reduceren door het afdekken van het valutarisico. Onder liquiditeitsrisico verstaan we het risico dat een belegger niet tegen normale prijzen zijn positie kan verkopen of een positie kan aangaan vanwege een gebrek aan voldoende kopers en verkopers in de betreffende obligatie of lening. Dit zal zich met name voordoen bij obligaties en leningen die klein zijn van omvang. Onderverdeling van de markt Een eerste onderscheid dat gemaakt kan worden is tussen obligaties van overheden en van bedrijven. Bij overheidsobligaties kan vervolgens weer onderscheid worden gemaakt in overheidsobligaties van overheden in ontwikkelde landen en opkomende landen. Onder de ontwikkelde landen wordt in de regel verstaan de Euro-landen, Engeland, Australie, Canada, Denemarken, Japan, Zweden, Zwitserland en de Verenigde Staten. In zijn algemeenheid wordt verondersteld dat staatsobligaties van opkomende landen een hoger kredietrisico hebben vanwege een mindere financiële positie van de overheden; bovendien hebben deze obligaties veelal een groter valutarisico. Tussen de ontwikkelde landen kunnen echter ook grote verschillen bestaan in kredietrisico. Bij de bedrijfsobligaties wordt in de regel onderscheid gemaakt tussen obligaties met een hoge kredietkwaliteit (investment grade) en met een lage kredietkwaliteit (high yield). In termen van de credit rating van het ratingbureau Standard & Poor hebben investment grade obligaties een credit rating AAA, AA, A of BBB, terwijl high yield obligaties een credit rating BB, B, CCC, CC of C hebben. 1

2 Een specifieke groep van obligaties vormen obligaties waar rente en aflossing worden bepaald door de kasstroom karakteristieken van een specifieke groep van activa. Dit kunnen zijn hypotheken (we spreken dan van hypotheek obligaties), maar ook studentleningen of vorderingen van credit card maatschappijen. Om een inschatting te kunnen maken van het risico van dergelijke obligaties is kennis nodig omtrent de risico s van de specifieke groep van activa waarop de obligatie betrekking heeft. Veelal geldt de credit rating als eerste indicatie van dit risico. Aandelen Aandelen zijn beleggingsinstrumenten waarbij de periodieke vergoeding (dividend) niet contractueel is vastgesteld maar afhankelijk is van de financiële prestaties van de onderneming. Verder geldt dat de aandeelhouders als laatste aan bod komen bij een eventueel faillissement; eerst komen de vreemd vermogen verschaffers aan bod. Dit betekent dan ook dat aandeelhouders een relatief groot risico lopen (ten opzichte van beleggers in vastrentende waarden). Risico s Aandelen kennen verschillende type risico s. De belangrijkste risico s zijn: afname economische groei vooruitzichten, renterisico, kredietrisico, waarderingsrisico, valutarisico en liquiditeitsrisico. Omdat aandelen geen contractueel overeengekomen periodieke vergoeding betalen maar een onzekere periodieke vergoeding die afhankelijk is van de financiële prestaties van de onderneming geldt dat de economische groei vooruitzichten van bijzonder groot belang zijn. Immers, hoe beter de economische prognoses, hoe hoger de groei in de resultaten van de onderneming en hoe hoger de waarde van het aandeel. Op gelijke wijze geldt dat een verslechtering van de groei vooruitzichten een negatief effect heeft op de waarde van de onderneming. Hoewel de renteontwikkeling voor aandelen relatief minder van belang is dan voor obligaties geldt dat een stijgende rente veelal niet goed is voor beleggers in aandelen. Dit komt omdat een periode van rentestijgingen veelal gepaard gaat met een periode waarin de inflatieverwachtingen toenemen, en inflatie heeft doorgaans een drukkend effect op de winstmarges van bedrijven. Ondanks dat beleggers in aandelen geen juridisch afdwingbaar recht hebben op een bepaalde periodieke uitkering, staan zij toch bloot aan kredietrisico. Immers, indien een onderneming niet langer aan zijn verplichtingen kan voldoen dan bestaat er een reële kans op faillissement. In geval van faillissement staan de beleggers in aandelen achteraan in de rij. Pas wanneer de vreemd vermogensverschaffers zijn betaald komt de aandelenbelegger in beeld. Tal van wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat de waardering op de aandelenmarkten - veelal gemeten met indicatoren als de koers/winst verhouding of het dividendrendement - niet altijd oorzakelijk verbonden is met de ontwikkelingen in de economie. Vaak heeft dit zijn oorsprong in het sentiment op de aandelenmarkt. Een goed voorbeeld was de periode (de internet bubble) toen de waarderingen op de aandelenmarkt op een bijzonder hoog niveau stonden zonder dat dit werd ondersteund door een spectaculaire economische ontwikkeling. Een hoge waardering in de aandelenmarkten kan om die reden een bron van risico zijn. Net als ieder andere belegger die belegt in aandelen genoteerd in buitenlandse valuta loopt een aandelenbelegger die aandelen aanhoudt van buitenlandse beurzen valutarisico. Echter, het relatief belang van het valutarisico is over een wat langere periode bezien beperkt. Liquiditeitsrisico is een risico dat zich doorgaans voordoet bij aandelen van kleinere ondernemingen (small caps). In deze aandelen zal in de regel weinig worden gehandeld, en daarmee loop je als belegger het risico dat wanneer je van je aandelen af wilt dat dit niet tegen normale prijzen kan. Onderverdeling van de aandelenmarkt Er zijn vele manieren om de aandelenmarkt onder te verdelen. De eerste onderverdeling is geografisch. Hierbij wordt in eerste instantie onderscheid gemaakt tussen de ontwikkelde markten en de opkomende markten. De ontwikkelde markten worden gevormd door de landen met een relatief goed ontwikkelde en stabiele economie. Zoals het woord reeds zegt worden de opkomende markten gevormd door de landen met een economie die nog in ontwikkeling is. De referentie index die op het moment van het publiceren van deze tekst als standaard geldt voor de rendementsontwikkeling van de ontwikkelde aandelenmarkten is de MSCI World Developed Market index. In deze marktwaarde gewogen index zitten 24 landen, te weten Australië, Oostenrijk, België, Canada, Denemarken, Finland, Frankrijk, Duitsland, Griekenland, Hong Kong, Italië, Ierland, Israel, Japan, Nederland, Nieuw Zeeland, Noorwegen, Portugal, Singapore, Spanje, Verenigd Koninkrijk, Zweden, Zwitserland en de Verenigde Staten. De standaard voor de opkomende markten is de MSCI Emerging Market index. In deze marktwaardegewogen index zitten 21 landen, te weten Brazilië, Chili, China, Colombia, Tsjechië, Egypte, Hongarije, India, Indonesië, Korea, Maleisië, Mexico, Marokko, Peru, de Filippijnen, Polen, Rusland, Zuid Afrika, Taiwan, Thailand en Turkije. Een andere onderverdeling is die naar sectoren. Zo kan onderscheid worden gemaakt naar cyclische sectoren en nietcyclische sectoren. Cyclische sectoren zoals de staalindustrie, de chemische industrie en de automobielindustrie zullen in de regel sterker afhankelijk zijn voor hun resultaten van de economische ontwikkeling dan de niet-cyclische sectoren, zoals de voedingsindustrie en de utiliteitsindustrie. Een derde onderverdeling is die naar beleggingsstijlen. Een eerste onderscheid is die naar grote, middelgrote en kleinere ondernemingen (gemeten in marktwaarde). Een tweede onderscheid is tussen waarde-aandelen en groei-aandelen. Waarde-aandelen zijn in de regel aandelen met een relatief lage waardering en een stabiele winst- en cash flow ontwikkeling. Groei-aandelen zijn aandelen met een hoge verwachte toekomstige groei in de winst en cash flow; veelal gaat dit gepaard met een hogere waardering. Vastgoed Een beleggingsfonds kan vermelden dat het beleggingen heeft in de vastgoedsector. De vastgoedbeleggingen van breed gespreide beleggingsfondsen betreffen meestal investeringen in aandelen in beursgenoteerde vastgoedbedrijven. Daarom zijn deze wat betreft kenmerken en risico s gelijk te stellen aan aandelenbeleggingen, zoals hierboven beschreven. Tot slot Deze tekst heeft tot doel u zo goed mogelijk te informeren over de belangrijkste kenmerken en risico s van het beleggen in beleggingsfondsen. De tekst kan echter niet volledig zijn. Raadpleeg voor volledige informatie over een bepaald beleggingsfonds altijd het betreffende (verkorte) prospectus of voor een snelle blik op rendementen, kosten en risico s de Financiële Bijsluiter. 2

3 Reglement Beleggingsrekeningen REAAL Bancaire Diensten 1 algemeen 1 algemeen In dit reglement wordt verstaan onder: Bank RegioBank N.V., statutair gevestigd te Utrecht, handelend onder de naam Reaal Bancaire Diensten. Beleggersgiro De Stichting SNS Beleggersgiro, statutair gevestigd te Utrecht. De Beleggersgiro is een giraal systeem waarmee de Cliënt Orders kan geven voor alle Beleggingsfondsen. Beleggingsdienst De dienst die de Bank aan de Cliënt verleent. Daarbij geeft de Bank Orders door die de Cliënt geeft, of voert deze uit. Beleggingsfonds De beleggingsinstelling als bedoeld in de Wft die de Bank via de Rekening aanbiedt. Bijlage Bijlage bij het Reglement. Cliënt Elke tenaamgestelde van de Rekening is Cliënt. Een Cliënt kan vertegenwoordigd worden door zijn Wettelijk vertegenwoordiger of zijn Gevolmachtigde. Dienstenwijzer Het overzicht met informatie over het openen en het gebruik van de Rekening en de faciliteiten die daarmee verband houden. De Dienstenwijzer bevat ook andere informatie, waaronder de contact- gegevens van de Bank. De Dienstenwijzer is te vinden op de web- site van de Bank ( De Dienstenwijzer kan ook bij de Bank worden opgevraagd. Effecten De financiële instrumenten als bedoeld in de Wft, waarin de Cliënt via de Rekening kan beleggen, waaronder de Beleggingsfondsen genoemd op de website Effectenbeurs Een gereglementeerde markt als bedoeld in de Wft. Gevolmachtigde De natuurlijke persoon die gevolmachtigd is door de Cliënt om namens hem bepaalde handelingen te verrichten, waaronder het opgeven van Orders. Handelsdag Een dag waarop handel in een Effect plaatsvindt op een Effectenbeurs waar het betreffende Effect genoteerd is. Betreft het een Effect dat niet op een Effectenbeurs is genoteerd, dan is de Handelsdag de dag waarop dit Effect verhandeld wordt. Internet Bankieren De elektronische dienstverlening Internet Bankieren die de Bank via het internet biedt aan de Cliënt. Daaronder vallen de diensten en producten die de Bank op deze manier aan de Cliënt ter beschikking stelt en in de toekomst kan stellen. Deze worden omschreven in de Voorwaarden Internet Bankieren. Koers De prijs van een Effect die op een Handelsdag wordt vastgesteld. Order Een opdracht die de Cliënt aan de Bank opgeeft om (fracties van) Effecten te kopen of verkopen. Orderuitvoeringsbeleid Het beleid van de Bank voor de uitvoering van Orders. Dit beleid stelt de Bank van tijd tot tijd vast. Overeenkomst De overeenkomst tussen de Cliënt en de Bank voor het verrichten van Beleggingsdiensten. In de Overeenkomst zijn de wederzijdse rechten en verplichtingen van de Cliënt en de Bank vastgelegd. Participatie Een vordering van de Cliënt op de Beleggersgiro. De vordering luidt in (fracties van) Effecten, weergegeven tot hoogstens vier decimalen. Reglement Dit Reglement Beleggingsrekeningen Reaal Bancaire Diensten, inclusief de Bijlagen. Rekening Een geld- en effectenrekening die de Cliënt op zijn naam aanhoudt bij de Bank. Deze Rekening is niet bestemd voor betalingsverkeer en voorzien van een uniek rekeningnummer. Op deze rekening: a n administreert de Bank het geldsaldo ten laste waarvan zij de bedragen die de Cliënt is verschuldigd, kan debiteren; n crediteert de Bank de bedragen die aan de Cliënt toekomen; dit alles in het kader de Beleggingsdiensten die de Bank verleent; en b administreert de Bank de Participaties van de Cliënt. Tegenrekening De betaalrekening bij een Nederlandse bank die de Cliënt aan de Bank heeft opgegeven als Tegenrekening. Overboekingstransacties kunnen uitsluitend ten gunste van de Tegenrekening plaatsvinden, tenzij anders bepaald. De Cliënt moet per Rekening minimaal één Tegenrekening op zijn/haar naam opgeven. Wettelijk vertegenwoordiger Degene die het gezag heeft over een minderjarige Cliënt. Wft Wet op het financieel toezich t of elke wet die daarvoor in de plaats treedt. 2 doel 1 De Cliënt kan via de Rekening gebruikmaken van de faciliteiten die de Bank aan de Rekening verbindt. Hieronder valt het geven van Orders of het overboeken van bedragen ten gunste van de Tegenrekening(en). Hiervoor gelden de voorwaarden die de Bank daaraan stelt. Deze voorwaarden maken deel uit van de Overeenkomst en zijn daarop van toepassing verklaard. Bij de voorwaarden gaat het onder andere om dit Reglement, de Algemene Bankvoorwaarden, de Kenmerken en risico s van Effecten en de Bijlage Orderuitvoeringsbeleid (Bijlage 1). 2 De Rekening mag niet worden gebruikt voor handelingen die strijdig (kunnen) zijn met wet- en regelgeving. Ook mag de Rekening niet worden gebruikt voor handelingen die de integriteit of reputatie van de Bank (kunnen) schaden. De Bank bepaalt zelf haar integriteitsbeleid. Zij mag dit beleid wijzigen of uitbreiden, als zij dit voor haar reputatie en integriteit van belang vindt. Wanneer de Cliënt (al dan niet feitelijk) de Rekening op een niet- toegestane wijze gebruikt, mag de Bank de Overeenkomst eenzijdig beëindigen. De Bank mag dan tevens het gebruik van de Rekening beperken, opschorten of staken. 3 De Cliënt kan de rechten die hij aan de Overeenkomst kan ontlenen, uitsluitend aan de Bank overdragen, verpanden, of op een andere manier met een (zekerheids)recht bezwaren. Onder de rechten vallen ook het saldo en de Participaties op de Rekening. Onder deze beperking valt ook dat de Cliënt uitsluitend met de Bank een financiële zekerheidsovereenkomst tot overdracht of tot vestiging van een pandrecht mag aangaan. De Cliënt mag een dergelijke overeenkomst of vestiging van pandrecht alleen met een ander dan de Bank aangaan als de Bank hier expliciet vooraf schriftelijk toestemming voor geeft. 3 tenaamstelling, adressering en beschikking over en/of-rekening 1 De Rekening staat op naam van de Cliënt. 2 De Rekening wordt gesteld op het woonadres van de Cliënt. De Bank stuurt al haar schriftelijke berichtgeving over de Rekening, waaronder effectennota s en overige correspondentie, naar dit adres. Zij kan een ander adres gebruiken als de Bank en de Cliënt dit zijn overeengekomen. Wanneer berichten van de Bank zijn bezorgd op dit adres, wordt de Cliënt geacht hiervan kennis te hebben genomen. De Bank mag ervan uitgaan dat alle Gevolmachtigden en Wettelijk vertegenwoordigers van elk bericht kennis nemen. 3

4 3 De Cliënt is verplicht de gegevens die de Bank gebruikt, direct op juistheid te controleren en wijzigingen tijdig door te geven. 4 Als de Rekening op naam staat van twee of meer Cliënten (een zogenaamde en/of-rekening ), geldt het volgende: a De Bank hoeft maar aan één van de Cliënten informatie te geven en mededelingen te doen. Ook kan de Bank met één van de Cliënten (rechts)handelingen verrichten in verband met het gebruik van, en het beschikken en het beheer over de Rekening en de daaraan verbonden faciliteiten. Dit geldt ook voor het doorvoeren van wijzigingen daarin. De Cliënten moeten elkaar hierover direct zelf informeren. Alle Cliënten zijn gebonden aan de informatie en mededelingen die de Bank aan één van de Cliënten doet. Ook zijn alle Cliënten gebonden aan de (rechts) handelingen die de Bank verricht ten gunste of ten laste van één van de Cliënten voor het gebruik van en het beheer over de Rekening. b Iedere Cliënt kan zelfstandig de Rekening gebruiken en over het saldo beschikken. Ook kan iedere Cliënt afzonderlijk andere (rechts)handelingen voor het gebruik van en het beheer over de Rekening en de daaraan verbonden faciliteiten verrichten, ook tegenover de Bank. De rechtsgevolgen daarvan zijn bindend voor alle Cliënten van de Rekening, ongeacht of de Cliënt daar van op de hoogte wa(s)(ren) of daar (achteraf ) wel of niet bezwaar tegen heeft (hebben). Op de Bank rust geen verplichting om dit vooraf, tijdens of achteraf bij de Cliënt te controleren. 5 Voor zover de wet verlangt dat de afzonderlijke Cliënten van de Rekening elkaar volmacht geven voor handelingen zoals bedoeld in de voorgaande bepalingen (art. 3, lid 4, onder a en b), verlenen zij elkaar een dergelijke volmacht. De Cliënten geven elkaar deze volmacht door de Overeenkomst met de Bank aan te gaan. Dit laat onverlet dat de Bank altijd het recht heeft om in bepaalde gevallen of bij bepaalde handelingen de gezamenlijke medewerking van alle Cliënten van de Rekening te verlangen. De Bank bepaalt bij welke handelingen of in welke gevallen dit geldt. 6 De Cliënten zijn hoofdelijke schuldenaren van alles wat de Bank, op welke grond ook, met betrekking tot de Rekening te vorderen heeft of krijgt volgens haar administratie. Dit geldt ook als het te vorderen bedrag is ontstaan door het toedoen (of nalaten) van de andere Cliënt. 7 De Cliënten verbinden zich zowel gezamenlijk als ieder afzonderlijk om de Bank te vrijwaren tegen alle aanspraken die tegen haar worden ingesteld, door wie dan ook, met betrekking tot de Rekening als gevolg van het (niet) handelen door (een van) de Cliënt. 8 Na het overlijden van één van de Cliënten is de overblijvende Cliënt bevoegd over de Rekening te beschikken, met uitsluiting van de erfgenamen van de overleden Cliënt. Dit doet niets af aan de rechten van deze erfgenamen op het saldo van de Rekening. 9 De Cliënten doen afstand van de rechten die zij kunnen ontlenen aan artikel 6:9 Burgerlijk Wetboek. Dit houdt onder meer in dat kwijtschelding van een schuld, of ontslag uit de Overeenkomst die de Bank aan een van de Cliënten geeft, de andere Cliënt niet ontslaat van zijn (hun) verplichtingen als hoofdelijk schuldenaar tegenover de Bank. 4 minderjarige cliënt 1 Als de Cliënt jonger dan achttien jaar is, kan hij alleen met toestemming van zijn Wettelijk vertegenwoordiger een Rekening afsluiten. 2 Zolang de Cliënt minderjarig is, kan hij niet zelfstandig over de Rekening beschikken. Ook kan hij geen handelingen ten behoeve van of ten laste van de Rekening verrichten. 3 Zolang de Cliënt minderjarig is, kan de Wettelijk vertegenwoordiger die de Overeenkomst heeft ondertekend, de Rekening gebruiken. 4 Wanneer de Wettelijk vertegenwoordiger nog geen Internet Bankieren heeft, kan hij Internet Bankieren aanvragen om toegang tot de Rekening te krijgen. 5 Als er meerdere Wettelijk vertegenwoordigers zijn, kunnen zij allen de Rekening gebruiken en de bevoegdheden uitoefenen zoals in dit artikel is beschreven. 6 Als één van de Wettelijk vertegenwoordigers bezwaar maakt tegen het gebruik van de Rekening, kan de Bank de Rekening helemaal of voor een deel blokkeren. De Wettelijk vertegenwoordigers moeten dan samen bepalen wat er met de Rekening gebeurt. 7 Zodra de Cliënt achttien jaar wordt, vervalt de vertegenwoordiging door de Wettelijk vertegenwoordiger. De Bank informeert de Cliënt en Wettelijk vertegenwoordiger hier vooraf over. 8 Zolang de Cliënt minderjarig is, kan er geen Gevolmachtigde aan de Rekening worden toegevoegd. 5 Volmacht 1 De Cliënt kan een of meerdere natuurlijke personen als zijn Gevolmachtigde(n) aanwijzen. Zij vertegenwoordigen hem tegenover de Bank als het om de Rekening gaat. De Cliënt verstrekt zulke volmachten op een formulier dat de Bank beschikbaar stelt of akkoord bevindt. De Bank kan aan de volmacht en het gebruik daarvan voorwaarden stellen. De Bank is niet verplicht om een volmacht of een Gevolmachtigde op de Rekening toe te staan. 2 Onder vertegenwoordigen wordt verstaan dat de Gevolmachtigde(n) namens de Cliënt: a gebruikmaakt (gebruikmaken) van de Rekening en de daarop aanwezige Participaties en saldo, bijvoorbeeld door Orders en (overboekings)opdrachten te geven; b gebruikmaakt (gebruikmaken) van de faciliteiten die aan de Rekening zijn verbonden als de Bank deze ter beschikking stelt aan de Gevolmachtigde op verzoek van de Cliënt. Dit gaat bijvoorbeeld om opdrachtformulieren of Internet Bankieren. 3 De voorwaarden (waaronder het Reglement), aanwijzingen en voorschriften van de Bank die voor de Cliënt gelden, gelden ook voor de Gevolmachtigde. De Cliënt zorgt er zelf voor dat de Gevolmachtigde hier kennis van neemt en zich hieraan houdt. Dit geldt ook voor wijzigingen daarvan. 4 De Cliënt is en blijft zelf volledig verantwoordelijk en aansprakelijk (ook tegenover de Bank) voor handelingen die de Gevolmachtigde(n) op grond van de volmacht verricht(en). 5 De volmacht is strikt persoonlijk. De Gevolmachtigde kan de volmacht niet overdragen. 6 Alleen de Cliënt kan de volmacht intrekken. De Cliënt moet dit schriftelijk meedelen aan de Bank. Zolang de Bank hierover geen bericht van de Cliënt heeft ontvangen, kan de beëindiging van de volmacht niet tegen de Bank worden aangevoerd. Evenmin is de Bank dan aansprakelijk voor de gevolgen daarvan. Als de Gevolmachtigde een opdracht geeft vlak voor of nadat de Cliënt de Bank van de intrekking van de volmacht heeft bericht, mag de Bank die opdracht nog uitvoeren als zij dit in alle redelijkheid niet meer kan voorkomen. 7 De volmacht vervalt wanneer de Cliënt of de Gevolmachtigde: n overlijdt; of n failliet wordt verklaard; of n onder bewind wordt gesteld; of n op hem/haar de wettelijke schuldsanering van toepassing wordt verklaard; of n aan hem/haar (voorlopige) surseance van betaling wordt verleend; of n bij ontbinding, als de Gevolmachtigde of de Wettelijk vertegenwoordiger een rechtspersoon is. Het vervallen van de volmacht om een van deze redenen kan niet tegen de Bank worden aangevoerd zolang zij hier niet van in kennis is gesteld. Dit doet de Cliënt, of - als dit voor de Cliënt zelf niet meer mogelijk is - degene die hier namens de Cliënt toe bevoegd is. 6 classificatie als belegger 1 De Bank merkt de Cliënt aan als niet-professionele belegger. Deze indeling geldt voor alle Beleggingsdiensten en nevendiensten die de Bank verleent, ongeacht de soort Effecten waarin de Cliënt transacties wenst te verrichten. 2 De Bank is niet verplicht medewerking te verlenen aan een verzoek van de Cliënt om als een professionele belegger te worden aangemerkt. 2 risico s Van beleggen en beleggingsdiensten 7 risico s Van beleggen en ontvangen Van informatie 1 Bij het openen van een Rekening verstrekt de Bank aan de Cliënt informatie over de kenmerken van de Effecten waarop de dienstverlening van de Bank betrekking heeft. Daaronder zijn de specifieke beleggingsrisico s die aan de Effecten zijn verbonden. 4

5 Dit betreft de kenmerken die bij de Bank bekend zijn op het moment dat zij de informatie opstelt. Dit is nader toegelicht in de tekst Kenmerken en risico s van effecten en effectendienstverlening, die aan dit Reglement vooraf gaat. Deze tekst is niet uitputtend. Voor omschrijvingen van alle kenmerken en risico s van specifieke Effecten wordt tevens verwezen naar de informatie over de Beleggingsfondsen die op de website beschikbaar is, zoals de Essentiële Beleggersinformatie en (vereenvoudigde) prospectussen. 2 De waarde van een belegging in Effecten kan geheel of gedeeltelijk verloren gaan. De Cliënt moet er daarom zelf op toezien dat hij voortdurend in staat is om deze verliezen te dragen. 8 execution-only 1 De Beleggingsdienst van de Bank aan de Cliënt beperkt zich ertoe dat de Bank Orders die zij op initiatief van de Cliënt en voor rekening en risico van de Cliënt ontvangt, doorgeeft en/of (laat) uitvoeren. Deze vorm van dienstverlening heet execution-only. Van enige vorm van advies van de Bank is bij execution-only-dienstverlening geen sprake. 2 Zelfstandig beleggen (execution-only) is alleen geschikt voor Cliënten die zelf kennis van en ervaring met beleggen hebben. Daarbij gaat het om kennis en ervaring die goed zicht bieden op de risico s van beleggen in het algemeen en van beleggen in Beleggingsfondsen in het bijzonder. Cliënten die hierover niet beschikken, moeten zich realiseren dat zij risico lopen op verliezen waarvan zij de hoogte van tevoren niet (goed) kunnen schatten. Voordat Cliënten gaan beleggen, moeten zij kennisnemen van de informatie zoals genoemd in artikel 7, eerste lid. 3 Voordat de Overeenkomst met de Bank tot stand komt, verstrekt de Cliënt juiste en volledige informatie over zijn kennis over en ervaring met de Beleggingsdienst en de Effecten waarin hij wil gaan beleggen. Voor zover van toepassing neemt hij kennis van de waarschuwing van de Bank over de risico s die verbonden zijn aan zelfstandig beleggen. Deze waarschuwing is opgenomen in de Overeenkomst. 4 Als de Cliënt Orders opgeeft, is de Bank niet verplicht enige nadere waarschuwing of enige vorm van advies te geven. De Bank toetst de Order die de Cliënt opgeeft, uitsluitend aan saldo- en dekkingseisen. 5 De Bank beoordeelt de portefeuille van de Cliënt niet periodiek. De Cliënt moet zelf nagaan of de verhouding tussen risico en rendement in zijn beleggingsportefeuille nog aansluit op de individuele situatie van de Cliënt. Dit geldt ook als de Cliënt beleggingsadvies inwint bij een derde partij. 3 beleggersgiro 9 beleggersgiro 1 De Bank biedt de Cliënt de mogelijkheid Orders op te geven via de Beleggersgiro. Dit doet de Bank door een Rekening te openen. Als de Cliënt via de Beleggersgiro belegt, verkrijgt hij een of meer vorderingen op de Beleggersgiro. Deze vorderingen luiden in Effecten (Participaties). De Beleggersgiro is de juridisch gerechtigde tot de Effecten. De Cliënt is de economisch gerechtigde. 2 De Bank is belast met de administratie van de Participaties op de Rekening van de Cliënt. De Effecten waarop de Participaties betrekking hebben, worden op naam van de Beleggersgiro geadministreerd en bewaard. 3 De Beleggersgiro treedt uitsluitend op in het belang van de Cliënt. De enige activiteiten die de Beleggersgiro mag verrichten, zijn dat hij de Effecten administreert en bewaart voor de Cliënt. Dat doet de Beleggersgiro voor rekening en risico van de Cliënt. De Bank garandeert de Cliënt dat de Beleggersgiro alle verplichtingen tegenover de Cliënt nakomt. 4 De Bank is belast met en verantwoordelijk voor de werkzaamheden die zijn verbonden aan het administreren van de Effecten die de Beleggersgiro voor de Cliënt bewaart. Tot deze werkzaamheden behoren onder andere, volgens wat in dit Reglement is bepaald: n het innen van rente en dividenden; n aanmelden en deponeren van stukken en kennisgevingen voor vergaderingen; n de behandeling van Orders; n de afwikkeling van in- en uitschrijvingsopdrachten en n het (laten) geven van instructies aan derden over deze werkzaamheden. 5 De Beleggersgiro is niet verplicht de bewaarde Effecten per Cliënt te individualiseren. 6 De Beleggersgiro draagt er zorg voor dat het aantal bewaarde Effecten overeenkomt met het aantal geadministreerde Effecten. De Effecten worden per Beleggingsfonds in aparte depots bewaard. 7 De Bank en de Beleggersgiro zijn altijd gerechtigd (maar niet verplicht) om Beleggingsfondsen, van welke aanbieder ook, niet meer toe te laten in het girale systeem van de Beleggersgiro. Een Cliënt die posities heeft in een Beleggingsfonds dat niet meer aangeboden wordt, krijgt gedurende een redelijke termijn de gelegenheid n in te stemmen met (kosteloze) omzetting in een alternatief Beleggingsfonds dat de Beleggersgiro eventueel biedt; of n te kiezen voor een ander beschikbaar Beleggingsfonds, mogelijk onder inhouding van kosten; of n te kiezen voor omzetting in een tegoed op de Rekening, hetgeen kosteloos is als de Bank geen alternatief Beleggingsfonds biedt. Als de Cliënt binnen de gestelde termijn geen keuze maakt, beslist de Bank. n De Bank en de Beleggersgiro zijn bevoegd ook zonder inacht neming van enige termijn participaties in een Beleggingsfonds kosteloos te vervangen door een andere subklasse in datzelfde Beleggingsfonds, met een gelijkwaardige beleggingsportefeuille en dezelfde of lagere kosten. 8 De Bank en de Beleggersgiro mogen de rechten en verplichtingen ten aanzien van Effecten die geadministreerd zijn op de Rekening van de Cliënt, overdragen aan een andere partij. Daaronder valt ook de plicht om de effecten te bewaren. De Cliënt verleent bij voorbaat toestemming voor deze overdracht, mits hij daar geen financieel nadeel van ondervindt. 9 In het geval waarin Effecten niet bewaard worden door de Beleggersgiro maar door SNS Global Custody B.V. zijn de Bepalingen SNS Global Custody van toepassing. 10 opgeven Van orders 1 De Cliënt kan op twee manieren een Order aan de Bank opgeven: a elektronisch, via Internet Bankieren; n in welk Beleggingsfonds hij Participaties wil aan- of verkopen; n het aantal te verkopen Participaties of het bedrag in euro waarvoor hij Participaties wil aan- of verkopen. b schriftelijk, hiertoe vult de Cliënt het opdrachtformulier in dat de Bank ter beschikking stelt, en ondertekent het rechtsgeldig met zijn originele handtekening, en stuurt het op naar de Bank. 2 Een Order voor aankoop kan alleen worden uitgevoerd wanneer de Cliënt over voldoende saldo beschikt om het aankoopbedrag inclusief kosten te voldoen. 3 Een Order voor verkoop kan alleen worden uitgevoerd wanneer de Cliënt over voldoende Participaties in het betreffende Beleggingsfonds beschikt. 4 De Cliënt geeft hierbij aan de Bank - voor zover rechtens is vereist - een onherroepelijke volmacht om alle bedragen die voor de uitvoering van de Order(s) verschuldigd zijn, af te schrijven van zijn Rekening. De Cliënt geeft eveneens volmacht om Participaties af te schrijven ter waarde van de verstrekte Order(s) tot verkoop van Effecten. 5 Bij uitvoering van een Order tot aankoop of verkoop vindt er een bijschrijving respectievelijk afschrijving van Participaties plaats. Deze bij- of afschrijving komt overeen met een gelijktijdige afschrijving respectievelijk bijschrijving van het geldsaldo op de Rekening. De Bank houdt kosten voor aan- en verkoop in op het aankoop- of verkoopbedrag. Dit is conform artikel Iedere bijschrijving van gelden op de Rekening door de Bank vindt plaats onder het volgende voorbehoud: als de Bank de tegenwaarde voor de bijschrijving nog moet ontvangen, moet deze tijdig en volledig in haar bezit komen. Wanneer dat niet gebeurt, mag de Bank zonder nadere aankondiging de bijschrijving ongedaan maken. 11 orderuitvoering 1 De Bank voert een Order van de Cliënt uit of laat deze uitvoeren binnen een redelijke termijn, en voor rekening en risico van de Cliënt. Daarbij neemt de Bank haar Orderuitvoeringsbeleid in acht. Door een Order aan de Bank op te geven, verleent de Cliënt instemming en toestemming aan dit Orderuitvoeringsbeleid. De meest recente versie van het Orderuitvoeringsbeleid is beschikbaar op de website Deze is tevens toegevoegd als Bijlage 1 bij dit Reglement. 5

6 2 De Bank voert een Order uit tegen de eerstvolgende Koers van het betreffende Effect of de Koers van een Handelsdag later. Dit is afhankelijk van het tijdstip waarop de Bank de Order accepteert. Als de Order de Bank op een werkdag uiterlijk om uur heeft bereikt, voert de Bank deze Order uit tegen de Koers die gepubliceerd wordt op de eerste Handelsdag volgend op deze werkdag. 3 De Bank is bevoegd een Order die de Cliënt heeft gegeven, niet uit te voeren als: n de Cliënt de Order op een niet overeengekomen wijze heeft verstrekt; n de Order niet voldoet aan de voorwaarden die de Bank stelt; n het geldsaldo dat de Cliënt op de Rekening aanhoudt, niet toereikend is om alle bedragen en kosten te voldoen zoals in artikel 17 zijn bedoeld; n het aantal Participaties niet toereikend is om de Order in zijn geheel uit te voeren; n de Order voor de Bank niet duidelijk is of innerlijk tegenstrijdig is. In deze gevallen retourneert de Bank de Order aan de Cliënt. De Bank noch de Beleggersgiro is in deze gevallen aansprakelijk voor het niet (tijdig) uitvoeren van de Order. 4 De Bank voert de Order niet uit als zij hiertoe naar haar oordeel niet gerechtigd is. Bij dit oordeel baseert zij zich op de wet- en regelgeving, voorwaarden en condities die van toepassing zijn op de Effecten, de betreffende uitgevende instelling en/ of het betreffende bewaarbedrijf. 5 In bijzondere omstandigheden (waaronder het uitvallen van ordersystemen) is de Bank niet tegenover de Cliënt verplicht Orders (tijdig) uit te voeren. 12 ruilopdrachten 1 De Cliënt kan een ruilopdracht geven. Dat betekent dat hij achtereenvolgens een Order tot verkoop en een Order tot aankoop van Effecten doet, ter hoogte van hetzelfde bedrag in contanten. Deze Orders hebben als gevolg dat de Cliënt met het verkoopbedrag van de ene soort Effecten een aankoop doet in een ander soort Effecten. 2 De bepalingen in artikel 10 en 11 over het opgeven en uitvoeren van Orders zijn van overeenkomstige toepassing op de ruil van Effecten. 13 dividend 1 Als de Cliënt dividenden in contanten ontvangt, herbelegt de Bank deze in het betreffende Beleggingsfonds, tenzij anders bepaald. De Cliënt is bij herbelegging geen kosten verschuldigd. 2 Voor zover een Beleggingsfonds (dividend)belasting moet inhouden, komt deze belasting in mindering op de dividenduitkering. 14 stemrecht 1 Stemrechten verbonden aan de Effecten komen toe aan de Beleggersgiro als juridisch gerechtigde tot deze Effecten. De Beleggersgiro is gerechtigd, maar niet verplicht deze stemrechten uit te oefenen. De Beleggersgiro mag de stemrechten die betrekking hebben op al dan niet beursgenoteerde Effecten laten uitoefenen door een derde. Dit vindt plaats volgens een volmacht die de Beleggersgiro heeft opgesteld. Deze derde kan de Cliënt zijn, tenzij het Beleggingsfonds of regelgeving die van toepassing is, uitsluit dat een Cliënt stemrecht uitoefent. 2 Aan de Participaties zijn geen stemrechten verbonden, behalve wat hierna is bepaald. 3 De Cliënt die zelf het stemrecht wil uitoefenen in een algemene vergadering van aandeelhouders of participanten van een Beleggingsfonds, kan de Beleggersgiro verzoeken hem een volmacht te verstrekken. Hiertoe dient de Cliënt schriftelijk een verzoek in bij de Bank. Deze neemt dit verzoek namens de Beleggersgiro in behandeling. De Cliënt geeft hierbij aan voor welk aantal Participaties hij stemrecht wil uitoefenen in het betreffende Beleggingsfonds. De Bank dient dit verzoek uiterlijk vijf werkdagen voor de datum van de betreffende vergadering te hebben ontvangen. 4 Bij het bepalen van het aantal stemmen waarvoor de Beleggersgiro volmacht kan verlenen aan een Cliënt, blijven fracties van Effecten buiten beschouwing. 4 overige bepalingen 15 premiebetaling ten behoeve Van reaal levensverzekeringen 1 De Cliënt kan de verschuldigde premie terzake van een bij Reaal Levensverzekeringen afgesloten verzekering voldoen middels verkoop van Effecten. Reaal Levensverzekeringen is een handelsnaam van SRLEV N.V. SRLEV N.V. is gevestigd te Alkmaar, bij de AFM geregistreerd onder nummer en ingeschreven bij de K.v.K. onder nummer De Cliënt dient hiertoe Reaal Bancaire Diensten opdracht te geven en te machtigen tot het periodiek uitvoeren van verkoopopdrachten tot aan het bedrag terzake van de alsdan verschuldigde premie op de betreffende premievervaldatum. 2 Uitvoering van de periodieke opdrachten geschiedt tegen debitering van de Beleggingsrekening van Cliënt en tegen creditering van de door Reaal Levensverzekeringen opgegeven geldrekening, met de door de Cliënt verschuldigde premie terzake van de onder artikel 15.1 bedoelde verzekering, uitsluitend indien en voor zover de omvang van het Giraal Effectentegoed toelaat om de verschuldigde premie in zijn geheel te voldoen. 3 De in lid 1 van dit artikel genoemde opdracht en machtiging kan uitsluitend betrekking hebben op maximaal vijf soorten Effecten. Reaal Bancaire Diensten al niet namens Reaal Levensverzekeringen, heeft te allen tijde het recht bepaalde Effecten uit te sluiten van de mogelijkheid tot premiebetaling, na voorafgaande aankondiging op de wijze als genoemd in artikel De Cliënt die een verstrekte machtiging wenst te beëindigen dan wel de krachtens het vorige lid aangewezen soort Effecten wenst te wijzigen, dient zulks schriftelijk aan Reaal Bancaire Diensten kenbaar te maken, ten minste dertig kalenderdagen voorafgaand aan de eerstvolgende verschuldigde premiebetaling. 5 In afwijking van het bepaalde in artikel 17 worden met betrekking tot periodieke verkoopopdrachten, uitgevoerd uit hoofde van dit artikel, geen verkoopkosten in rekening gebracht. 16 rekeningafschriften en effectennota s 1 De Cliënt ontvangt minimaal één keer per jaar schriftelijk of elektronisch een rekeningafschrift. Daarnaast ontvangt de Cliënt na iedere uitgevoerde Order een effectennota tenzij anders is overeengekomen. Als de Bank de effectennota s niet elektronisch verstuurd worden deze naar het woonadres gestuurd dat de Cliënt heeft opgegeven., zoals bedoeld in artikel 3.2. De Rekeninghouder heeft via Internet Bankieren altijd inzicht in zijn Rekening. 2 De Cliënt ontvangt jaarlijks een schriftelijke of elektronische waardestaat van zijn beleggingen per 31 december. 3 De Cliënt is verplicht de informatie zoals genoemd in lid 1 en 2 direct na ontvangst op juistheid te (laten) controleren. Als de Cliënt ontdekt dat de inhoud van de rekeningafschriften, effecten- nota s of periodieke overzichten die de Bank hem heeft gestuurd, niet juist of onvolledig is, neemt de Cliënt zo spoedig mogelijk contact op met de Bank. De Cliënt wijst de Bank de gebreken aan die daarin volgens hem voorkomen. De Cliënt doet dit uiterlijk binnen 30 dagen na ontvangst van de stukken. Als er rekenfouten voorkomen in de stukken, is de Bank bevoegd en verplicht die rekenfouten te herstellen. 4 De Cliënt geeft de Bank toestemming om de informatie als bedoeld in dit artikel, elektronisch te verstrekken via een duurzame drager als bedoeld in de Wft. De Cliënt geeft hierbij voorts toestemming aan de Bank om de overige informatie die volgens de wet is voorgeschreven en die niet persoonlijk tot de Cliënt is gericht, te verstrekken door middel van de website 17 Kosten en tarieven 1 De Bank kan voor de door haar en de door de Beleggersgiro verrichte diensten (transactie)kosten in rekening brengen bij de Cliënt. De hoogte van deze tarieven wordt door de Bank vastgesteld. De actuele tarieven worden bekendgemaakt op de website reaal.nl. 2 Voor het aanhouden van de Rekening is aan de Bank een maandelijkse vergoeding verschuldigd. Deze vergoeding wordt automatisch op kwartaalbasis achteraf geïncasseerd van de Rekening. 3 Indien de vergoeding niet kan worden geïnd dan zal deze ten laste worden gebracht van het belegd vermogen. De in 17.1 genoemde (transactie)kosten zijn op deze transactie niet van toepassing. 6

7 4 De Bank behoudt zich het recht voor haar tarieven te allen tijde en met onmiddellijke ingang te wijzigen. De Bank zal de Rekeninghouder hiervan tijdig op de hoogte stellen via de website. De Rekeninghouder heeft in dat geval het recht de Overeenkomst met onmiddellijk ingang op te zeggen conform artikel uitbesteding De Bank en/of de Beleggersgiro mogen gebruikmaken van de diensten van derden, voor zover dat is toegestaan volgens wet- en regelgeving. Hieronder vallen diensten met betrekking tot de uitvoering van Orders en de bewaargeving van Effecten aan derden. 19 aansprakelijkheid 1 De Bank en/of de Beleggersgiro verrichten alle handelingen met betrekking tot de Effecten voor rekening en risico van de Cliënt. Dit geldt in het bijzonder de uitvoering van de Orders en de afwikkeling die daarmee samenhangt. Dit geldt ook als de Bank (al dan niet via haar bewaarbedrijf ) en/of de Beleggersgiro op eigen naam derden heeft gecontracteerd. 2 De Bank en de Beleggersgiro zijn niet aansprakelijk voor directe en indirecte schade als gevolg van een waardedaling of waardestijging van Effecten, verliezen die de Cliënt lijdt en/of winst die hij misloopt, of welke andere gebeurtenis ook. De Bank en/of de Beleggersgiro zijn uitsluitend aansprakelijk als en voor zover vaststaat dat deze schade het rechtstreekse gevolg is van opzet of toerekenbare, verwijtbare tekortkoming van de Bank en/of de Beleggersgiro. Deze aansprakelijkheid moet gerechtelijk of tussen partijen worden vastgesteld. 3 De Bank spant zich in haar diensten, overboekingsinstrumenten, apparatuur, software, infrastructuur, netwerken en overige systemen zo goed mogelijk en zonder storingen te laten functioneren. De Bank kan niet garanderen dat zij altijd en volledig juist werken. De Bank is niet aansprakelijk voor de gevolgen van het niet altijd of niet volledig juist functioneren daarvan. 4 De Bank en/of de Beleggersgiro zijn slechts aansprakelijk voor tekortkomingen van derden als aannemelijk wordt gemaakt dat zij bij de keuze van die derde niet de nodige zorgvuldigheid in acht hebben genomen. De Bank en/of de Beleggersgiro zijn ook niet aansprakelijk voor tekortkomingen van een Effectenbeurs, betaal- en afwikkelsystemen of (inter)nationale bewaarbedrijven. Als de Cliënt in dergelijke gevallen schade heeft geleden en deze ongedaan wil maken, is de Bank de Cliënt daarbij zoveel mogelijk behulpzaam. 5 De Bank en/of de Beleggersgiro zijn niet aansprakelijk voor de schade die de Cliënt lijdt als gevolg van maatregelen die de Bank gerechtigd of verplicht is te nemen op basis van een dwingend voorschrift, een aanwijzing van een toezichthouder of een voorschrift van een Effectenbeurs. De Bank en/of de Beleggersgiro zijn evenmin aansprakelijk voor de schade die de Cliënt lijdt als de Bank maatregelen neemt in verband met buitengewone omstandigheden. 6 Mogelijk rust er op de Bank enige aansprakelijkheid op grond van de voorgaande artikelen. Daarbij geldt dat de Bank niet aansprakelijk is als er sprake is van abnormale en onvoorziene omstandigheden, waarop de Bank in redelijkheid zelf geen invloed kon uitoefenen en waarvan zij de gevolgen niet kon voorkomen, ondanks alle voorzorgsmaatregelen. 7 Als er sprake is van schade bij de Cliënt die volgens hem verwijtbaar is aan de Bank en/of de Beleggersgiro, is de Cliënt altijd verplicht de schade zoveel mogelijk te beperken. Daaronder kan mede vallen dat hij Effecten aan- of verkoopt. 20 communicatie 1 De Bank en/of de Beleggersgiro kan op verschillende manieren met de Cliënt communiceren en informatie of andere berichten verstrekken. Onder deze manieren zijn schriftelijke middelen, de website van de Bank, Internet Bankieren (indien van toepassing), en telefoon. De Cliënt geeft de Bank in het kader van de Overeenkomst toestemming steeds de manier van communiceren te bepalen, tenzij dwingend recht zich hiertegen verzet. 2 Waar in het Reglement gesproken wordt van schriftelijk, valt daar ook informatie langs elektronische weg onder, behalve wanneer de Bank een schriftelijke handtekening eist. 3 De Overeenkomst wordt alleen in de Nederlandse taal gesloten. Communicatie tussen de Bank en de Cliënt vindt alleen in de Nederlandse taal plaats. De Bank heeft het recht mededelingen aan haar die niet in de Nederlandse taal zijn gedaan, als niet gedaan te beschouwen. Dit geldt niet als expliciet anders is overeengekomen tussen de Bank en de Rekeningouder. 21 privacy De Bank kan persoonlijke informatie vragen wanneer een financieel product of een financiële dienst wordt aangevraagd of gewijzigd. De Bank vraagt dan bijvoorbeeld om naam, adres en woonplaats. Dit zijn persoonsgegevens. De Bank behoort tot de groep van bedrijven van SNS REAAL N.V. De Bank heeft SNS REAAL N.V. aangesteld als verantwoordelijke voor het verwerken van persoonsgegevens van haar klanten. De gegevens worden voor de volgende doelen gebruikt: n om overeenkomsten te sluiten en uit te voeren; n om het klantenbestand te behouden en te vergroten; n om de veiligheid en integriteit van de financiële sector in stand te houden; n om fraude te voorkomen en te bestrijden; n om statistieken te berekenen en te analyseren; n om te voldoen aan de wet. Het volledige privacyreglement van de Bank is te lezen op Ook andere bedrijven die behoren tot SNS REAAL N.V. kunnen de persoonsgegevens voor deze doelen gebruiken. Daarnaast is op dit gebruik de Gedragscode Verwerking Persoonsgegevens Financiële Instellingen van toepassing. Deze Gedragscode is te lezen op 22 rekening 1 Overboeking van het geldsaldo van de Rekening naar de Tegen- rekening(en) vindt uitsluitend plaats op een manier die de Bank bepaalt. 2 De Rekening heeft geen debetfaciliteit. De Rekening is niet bestemd voor het lopende betalingsverkeer. Opname en storting in contanten zijn niet toegestaan op de Rekening tenzij anders is bepaald door de Bank. 3 De Bank vergoedt over het tegoed op de Rekening een variabele rente die zij zelf vaststelt. Dat de rente variabel is, betekent dat zij iedere dag kan wijzigen. De actuele rentepercentages zijn onder andere te vinden op 4 De Bank berekent de rente die zij vergoedt, per kalenderjaar volgens de dagelijkse methode. Zij schrijft de rente bij op de Rekening in januari van het volgende jaar, met valutadatum 1 januari. 5 De Bank mag de hoogte van de rente en de gehanteerde berekeningsmethode op elk moment en met onmiddellijke ingang wijzigen. 23 overboeken Van effecten naar een andere bank (uitlevering) en Vice Versa 1 De Cliënt kan de Bank opdracht geven de Effecten ten bedrage van zijn Participaties giraal te (laten) leveren op een rekening die hij aanhoudt bij een in Nederland gevestigde bank. Dit doet de Bank onder inhouding van kosten die zij de volgens artikel 17 berekent. De rekening die de Cliënt hiertoe opgeeft, moet (mede) dienen voor het aanhouden van Effecten. 2 De Cliënt kan Participaties in de Beleggingsfondsen die hij aanhoudt bij een andere beleggingsonderneming als bedoeld in de Wft, gevestigd in Nederland, (laten) overboeken naar zijn Rekening. Als de Bank een verzoek tot overboeking uitvoert, houdt dat in dat de Bank het aantal (fracties van) Participaties dat overeenkomt met het aantal Effecten dat de Beleggersgiro verkrijgt, bijschrijft op de Rekening. 3 De Bank kan een verzoek tot overboeking als bedoeld in lid 2 weigeren als: n de Bank en/of de Beleggersgiro hiertoe niet gerechtigd zijn op grond van de wet- en regelgeving, voorwaarden en condities die van toepassing zijn op de Effecten, de betreffende uitgevende instelling en/of het betreffende bewaarbedrijf van toepassing; n de levering van Effecten uitgesloten of praktisch onmogelijk is; n de Beleggersgiro geen posities in de betreffende Effecten aanhoudt of wenst aan te houden. 4 In geval van een verzoek tot overboeking, als bedoeld in lid 1 van dit artikel, is de Bank gerechtigd de fracties van Effecten niet te leveren maar te verkopen overeenkomstig artikel 10. 7

8 5 De Cliënt is geen kosten verschuldigd voor de uitvoering van de opdracht zoals bedoeld in lid 2 van dit artikel. De Cliënt is wel kosten verschuldigd voor de uitvoering van de opdracht zoals bedoeld in lid 1 van dit artikel. De Bank stelt de kosten vast. De hoogte van de kosten is op het moment van aangaan van de Overeenkomst te vinden op 24 wijzigingen in bevoegdheid cliënt 1 De Cliënt is verplicht de Bank direct schriftelijk in te lichten over (iedere aanvraag tot): n faillissement of wettelijke schuldsanering van de Cliënt; n indiening van een verzoek tot verlening van (voorlopige surséance van betaling en de verlening zelf; n (een aanvraag tot) onderbewindstelling of ondercuratelestelling; met betrekking tot de Cliënt zelf of diens Wettelijk vertegenwoordiger(s) of de Gevolmachtigde. 2 Wijzigingen in de bevoegdheid van de Cliënt of van zijn Wettelijk vertegenwoordigers of van de Gevolmachtigde(n) zijn pas van kracht als de Cliënt de Bank daarvan schriftelijk in kennis heeft gesteld. De Cliënt legt daarbij bewijsstukken aan de Bank over. Dit geldt ook al zijn de genoemde wijzigingen al ingeschreven in openbare registers. De Bank is echter bevoegd Orders te weigeren als zij op andere wijze kennis heeft genomen van (aanstaande) beperkingen in de beschikkingsbevoegdheid van de Cliënt of diens Wettelijk vertegenwoordiger(s) of de Gevolmachtigde. Dat mag de Bank doen om haar eigen belangen, die van eigen cliënten of die van derden te beschermen. 3 De Bank is gerechtigd nadere bewijsstukken te vragen om te kunnen vaststellen welke (rechts)persoon gerechtigd is over de Rekening te beschikken. De Bank kan besluiten de uitvoering van Orders op te schorten totdat zij naar haar oordeel adequaat is geïnformeerd. 25 administratie De Bank houdt voor eigen rekening een administratie bij die voldoet aan de eisen en voorschriften die daaraan bij of volgens de Wft worden gesteld. 26 Verpanding 1 Om de Bank zekerheid te bieden voor alles wat de Cliënt ooit aan de Bank verschuldigd is of zal zijn, verpandt de Cliënt aan de Bank: a de vorderingen luidende in Effecten die de Cliënt heeft of zal verkrijgen op de Beleggersgiro of de opvolgende bewaarnemer; b alle vorderingen en rechten die de Cliënt, ooit kan laten gelden tegenover de Bank op basis van de tegoeden die ooit ten gunste van hem aanwezig zijn. Dit geldt voor tegoeden in rekeningcourant, en voor tegoeden die op enige andere wijze aanwezig of geboekt zijn. 2 Het pandrecht omvat mede een recht van pand op alle vergoedingen en uitkeringen die de Cliënt ontvangt in verband met de vorderingen en rechten die in artikel 26.1 zijn genoemd. 3 De pandrechten als in artikel 26.1 bedoeld, komen tot stand telkens als er nieuwe vorderingen en rechten worden bijgeschreven op de Rekening van de Cliënt. Deze toevoeging geldt, voor zover nodig, ook als kennisgeving aan de Bank, Beleggersgiro en/of SNS Global Custody BV. 4 Het is de Cliënt niet toegestaan de vorderingen en rechten als bedoeld in dit artikel zonder toestemming van de Bank aan een derde over te dragen of ten behoeve van een derde met een beperkt recht te bezwaren, behoudens het bepaalde in dit Reglement. 5 Verpanding van de vorderingen en rechten als bedoeld in artikel 26.1 aan een derde, is uitsluitend mogelijk met toestemming van de Bank. In geval van verpanding aan een derde met toestemming van de Bank zal het in artikel 26.1 bedoelde pandrecht van de Bank bij het pandrecht van die derde achtergesteld zijn. 6 De Cliënt verleent de Bank uitdrukkelijke toestemming om, indien de rechten en vorderingen als bedoeld in dit artikel verpand zijn aan een derde, informatie te verstrekken over de Rekening aan de pandhouder of een door de pandhouder aan te wijzen derde. 27 overdraagbaarheid en Verpanding aan derden 1 Het is de Cliënt niet toegestaan de vorderingen en rechten op grond van de Rekening zonder toestemming van de Bank aan een derde over te dragen. Ook mag de Cliënt deze vorderingen en rechten niet ten behoeve van een derde met een beperkt recht bezwaren. Dit geldt niet voor wat in dit Reglement is bepaald. Als de Cliënt vorderingen en rechten aan een derde verpandt met toestemming van de Bank, is het pandrecht van de Bank zoals bedoeld in artikel 26, achtergesteld bij het pandrecht van die derde. 2 Als de rechten en vorderingen op grond van de Rekening verpand zijn aan een derde, verleent de Cliënt uitdrukkelijke toestemming aan de Bank om informatie over de Rekening te verstrekken aan de pandhouder. Dit geldt ook voor een derde die de pandhouder aanwijst. 28 duur en beëindiging 1 De Overeenkomst geldt voor onbepaalde tijd, tenzij in de Overeenkomst anders is vermeld. 2 Zowel de Cliënt als de Bank is gerechtigd de Overeenkomst met onmiddellijke ingang op te zeggen door een schriftelijk bericht aan de wederpartij. Daarbij gelden de volgende regels. 3 Als de Cliënt de Rekening wil opheffen, deelt hij dit schriftelijk aan de Bank mee. Hierbij geeft hij aan of de Effecten die de Beleggersgiro op dat moment voor hem houdt, moeten worden verkocht of uitgeleverd. 4 Als er een Rekening wordt opgeheven waarvoor meerdere Wettelijk vertegenwoordigers zijn, mag de Bank vragen om de schriftelijke opdracht van meerdere Wettelijk vertegenwoordigers. 5 Als de Bank de Rekening van de Cliënt wil opheffen, deelt zij dit schriftelijk aan de Cliënt mee. De Bank deelt desgevraagd de reden van opheffing aan de Cliënt mee. 6 Als de totale waarde van de Rekening minder dan e 100 bedraagt, kan de Bank gebruikmaken van haar bevoegdheid de Rekening op te heffen. Zij is daartoe niet verplicht. Zij brengt de Cliënt geen kosten in rekening voor deze opheffing. 7 Als de Bank de Rekening opheft, voert zij een Order tot verkoop uit overeenkomstig het bepaalde in artikel 11. De Bank voert een opdracht tot uitlevering van Effecten uit conform artikel 23 lid 1, onder inhouding van de toepasselijke kosten. 8 Als de Rekening wordt opgeheven, worden de nog openstaande Orders en overige zaken zo spoedig mogelijk afgewikkeld. Tijdens de afwikkeling blijft ieder der partijen gebonden aan de Overeenkomst en blijft dit Reglement van kracht. 9 De Bank boekt het geldsaldo dat na de afwikkeling op de Rekening van de Cliënt resteert, over naar de Tegenrekening. Dit gebeurt na inhouding van de kosten als bedoeld in artikel 17 lid nederlands ingezetene en geen us person Cliënt is ten tijde van het aangaan van de relatie met Reaal Bancaire Diensten een ingezetene van Nederland. Daarnaast is Cliënt niet tevens inwoner of staatsburger van de Verenigde Staten van Amerika (US Persons). US Persons zijn onder meer staatsburgers van de Verenigde Staten, Puerto Rico, Amerikaanse Maagden Eilanden, Amerikaans Samoa, Guam en de Noordelijke Marianen. Indien de Cliënt na het aangaan van de relatie US Person wordt of niet langer ingezetene is van Nederland, moet hij dit melden bij de Bank en heeft de Bank het recht de relatie onmiddellijk te beëindigen. 30 belangenconflicten In het bedrijf van de Bank bestaan zogenaamde Chinese Walls. Deze dienen om onder meer de verspreiding van koersgevoelige en andere vertrouwelijke marktinformatie te voorkomen. De Bank is niet verplicht koersgevoelige of andere vertrouwelijke marktinformatie die zij mogelijk heeft, te melden of te gebruiken bij haar dienstverlening. Dit geldt ongeacht de reikwijdte van wettelijke voorschriften hierover. 31 beleggerscompensatie- en depositogarantiestelsel Vorderingen van de Cliënt op de Bank en/of de Beleggersgiro vallen onder de reikwijdte van het depositogarantiestelsel en/of het beleggerscompensatiestelsel. Deze stelsels zijn geregeld in de Wft en nader uitgewerkt in het Besluit bijzondere prudentiële maatregelen, beleggerscompensatie en depositogarantie Wft. De Bank stelt in de Dienstenwijzer informatie hierover ter beschikking. Deze is te vinden op 32 toepasselijk recht, Klachten en jurisdictie 1 Op de relatie tussen de Bank en/of de Beleggersgiro en de Cliënt is Nederlands recht van toepassing. 8

9 2 Als de Cliënt ontevreden is over de dienstverlening door de Bank, kan hij schriftelijk of per een klacht indienen bij de Bank. De Bank neemt de klacht in behandeling, administreert deze en behandelt hem tijdig. Informatie over de klachtenprocedure en de adressen waar de klacht naar toe kan worden gestuurd, zijn te vinden in de Dienstenwijzer en op 3 Een klacht bevat in ieder geval de volgende gegevens: n het rekeningnummer van de Rekening; n naam, adres, postcode, woonplaats, telefoonnummer en adres van de Cliënt, voor zover deze beschikbaar zijn; n een duidelijke omschrijving van de inhoud van de klacht; n eventuele bijlagen die de klacht onderbouwen. 4 Als de Bank de klacht niet naar tevredenheid van de Cliënt oplost, kan deze zijn klacht voorleggen aan het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening (KiFiD), telefoon , Dit doet de Cliënt binnen drie maanden nadat hij de reactie van de Bank heeft ontvangen. 5 Geschillen tussen de Bank en/of de Beleggersgiro en de Cliënt naar aanleiding van de Overeenkomst, dit Reglement of de toepasselijke voorwaarden worden voorgelegd aan de daartoe bevoegde Nederlandse rechter. 33 onvoorziene gevallen In alle gevallen waarin dit Reglement niet voorziet, beslist de Bank, voor zover nodig in overleg met de Beleggersgiro. 34 wijziging Van het reglement 1 De Bank heeft het recht bepalingen uit de Overeenkomst, dit Reglement, de productspecifieke voorwaarden en andere voorwaarden altijd eenzijdig te wijzigen. Ook heeft de Bank het recht de specificaties en het gebruik van de Rekening en de daaraan verbonden diensten eenzijdig uit te breiden, te beperken of te wijzigen. 2 Deze wijzigingen gaan in op de datum die de Bank aangeeft. Deze datum is ten minste een maand na het moment dat de Bank de wijzigingen, of de vindplaats ervan op haar website, aan de Cliënt heeft meegedeeld. De Bank bepaalt op welke manier zij deze mededeling aan de Cliënt doet. 3 Als de Cliënt niet akkoord gaat met de (aankomende) wijziging(en), deelt hij dit schriftelijk aan de Bank mee. Dit doet hij binnen dertig dagen na de kennisgeving, zoals bedoeld in het tweede lid. De Bank kan bepalen dat de Cliënt dit op een andere manier moet melden. Nadat de Bank deze mededeling van de Cliënt heeft ontvangen, beëindigt zij de dienstverlening met onmiddellijke ingang. Daarbij neemt zij in acht wat is bepaald in artikel De Bank gaat ervan uit dat de Cliënt de wijzigingen heeft aanvaard als zij de melding van de Cliënt (zoals bedoeld in lid 3 van dit artikel) niet heeft ontvangen voor de ingangsdatum van de wijzigingen. 35 nietigheid en Vernietigbaarheid 1 Als een bepaling in de Overeenkomst, dit Reglement of andere toepasselijke voorwaarden nietig of vernietigbaar is, dan heeft dit niet tot gevolg dat andere bepalingen daarvan (deels) nietig of vernietigbaar zijn. Als een bepaling in de Overeenkomst, dit Reglement of de toepasselijke voorwaarden nietig of vernietigbaar is, wordt zij vervangen door een geldige bepaling die het meest de strekking van de nietige of vernietigbare bepaling benadert. 2 Bij eventuele strijdigheid tussen wat is bepaald in de Overeenkomst, dit Reglement en/of de Algemene Bankvoorwaarden, geldt de volgende rangorde: 1 de Overeenkomst; 2 dit Reglement; 3 de Algemene Bankvoorwaarden. Augustus 2014, Reaal Bancaire Diensten, Utrecht. 9

10 Bijlage 1 Orderuitvoeringsbeleid REAAL Bancaire Diensten Voor het uitvoeren van uw beleggingsorders is een orderuitvoerings beleid opgesteld. Het orderuitvoeringsbeleid geldt voor alle producten waarbij u kunt beleggen tenzij nadrukkelijk anders in de productvoorwaarden is aangegeven. Reaal Bancaire Diensten neemt alle redelijke maatregelen om het best mogelijke resultaat voor uw beleggingsorders te behalen. Hierbij houdt zij rekening met de prijs, kosten, snelheid, waarschijnlijkheid van uitvoering en afwikkeling, omvang, aard en alle andere aspecten die relevant zijn voor de uitvoering van de order. De aspecten prijs en kosten zijn daarbij het meest van belang. Alle beleggingsorders die Reaal Bancaire Diensten ontvangt, worden conform dit beleid uitgevoerd. Instructies die een andere manier van uitvoering inhouden, voert Reaal Bancaire Diensten niet uit. Wij gaan ervan uit dat u instemt met dit Orderuitvoeringsbeleid als u van onze dienstverlening gebruikmaakt. Reaal Bancaire Diensten heeft de volgende plaats van uitvoering geselecteerd voor de beleggingsproducten waarin u via een of meer beleggingsrekeningen van Reaal Bancaire Diensten kunt handelen. Product Plaats van uitvoering 1 Beursgenoteerde beleggingsfondsen van ASN Beleggingsfondsen N.V. Beleggersgiro Niet-beursgenoteerde beleggingsfondsen: ASN-Novib Microkredietfonds en ASN Groenprojectenfonds 2 Beleggersgiro Beursgenoteerde beleggingsfondsen van SNS Beleggingsfondsen N.V. Beleggersgiro Threadneedle beleggingsfondsen aangeboden via de Threadneedle-rekening Threadneedle Portfolio Services Limited Beursgenoteerde beleggingsfondsen van AXA Investment Managers Beleggersgiro Beursgenoteerde beleggingsfondsen van DWS Beleggersgiro 1 Waar als plaats van uitvoering de Beleggersgiro wordt genoemd, betekent dit dat de Beleggersgiro de aan- en verkooporders dagelijks saldeert. Voor details over de werking van de Beleggersgiro verwijzen wij u naar Hoofdstuk 3 van het Reglement beleggingsrekeningen 2 De koers van het ASN Groenprojectenfonds is dagelijks voor 9.30 uur beschikbaar. Reaal Bancaire Diensten publiceert de meest recente versie van haar orderuitvoeringsbeleid op Gepubliceerde wijzigingen treden een maand na publicatie in werking. De meest recente versie is kosteloos telefonisch opvraagbaar via telefoonnummer , te bereiken van maandag tot en met vrijdag van 9.00 tot uur. Augustus 2014, Reaal Bancaire Diensten, Utrecht. 10

11 Bepalingen SNS Global Custody BV SNS Bank NV (hierna te noemen de Bank ), en SNS Global Custody BV, (hierna te noemen SNSGC ), dragen er zorg voor dat: a Alle effecten niet opgenomen in een verzameldepot als bedoeld in de Wge, zoals deze van tijd tot tijd zal luiden, die de Bank in eigen naam onder zich heeft of onder zich zal krijgen ten behoeve van een Cliënt teneinde deze voor een Cliënt in bewaring te houden, door de Bank namens die Cliënt en op diens naam in bewaring zullen worden gegeven aan SNSGC en door SNSGC voor de Cliënt in bewaring zullen worden genomen. b Alle door de Bank uit hoofde van de relatie tussen de Cliënt en de Bank voor een Cliënt gehouden Rechten (als hierna omschreven) uitsluitend worden gehouden door SNSGC en door SNSGC ten behoeve van de betreffende Cliënt worden uitgeoefend, een en ander voor zover zulks ten aanzien van het betreffende Recht redelijkerwijs mogelijk is. Onder Rechten wordt verstaan alle door SNSGC als zodanig aanvaarde rechten die door de Bank en/ of SNSGC op eigen naam gehouden worden ten behoeve van Cliënten ten aanzien van I effecten aan toonder die zich in het buitenland bevinden en II niet aan toonder luidende effecten. Onder effecten worden verstaan aandelen, obligaties, en alle overige door SNSGC als zodanig aanvaarde goederen. De bepalingen 3 en 4 zijn uitsluitend van toepassing op de door SNSGC voor de Cliënt in bewaring genomen effecten. De bepalingen 5 tot en met 7 zijn uitsluitend van toepassing op de door SNSGC gehouden Rechten. Hoewel - behoudens in die gevallen waarin de effecten zouden zijn geïndividualiseerd - de juridische eigendom der effecten bij bewaarnemer berust, is het de bewaarnemer niet toegestaan enig aan de eigendom der effecten verbonden recht uit te oefenen, behoudens de rechten van de eigenaar voortvloeiend uit onvrijwillig bezitsverlies SNSGC zal voorzover het zulks nodig acht in verband met de werkzaamheden ten behoeve van Cliënten, gebruik maken van derden, waarbij onder meer sprake zal kunnen zijn van het in bewaring geven van effecten aan derden en het verkrijgen van rechten ten aanzien van effecten via derden. De Bank draagt zorg voor selectie van die derden. De Bank is niet aansprakelijk voor tekortkomingen van die derden indien zij aantoont dat zij bij de keuze van die derden de nodige zorgvuldigheid in acht heeft genomen. Indien de Bank niet aansprakelijk is voor tekortkomingen van die derden, dan zal zij, indien de Cliënt schade heeft geleden, in ieder geval al het redelijke doen om de Cliënt behulpzaam te zijn bij het ongedaan maken van zijn schade. SNSGC zal nimmer aansprakelijk zijn voor tekortkomingen van bedoelde derden, behoudens indien aan SNSGC zelf opzet of grove schuld te verwijten valt. De Bank en SNSGC zullen niet verplicht zijn de nummers van de door SNSGC gehouden Rechten of de daarmee corresponderende effecten te registreren, zij het dat met betrekking tot Rechten ten aanzien van effecten waarbij bijzondere rechten verbonden zijn aan bepaalde nummers, de betreffende nummers apart voor de Cliënt zullen worden geadministreerd, en dat voorzover de Rechten of de daartegenover staande effecten onderhevig zijn aan uitloting, de Bank en SNSGC ervoor zorg zullen dragen dat, telkens bij uitloting, een bedrag wordt toegewezen aan de Cliënt, dat overeenkomt met de gerechtigheid van de Cliënt tot voor aflossing aangewezen Rechten of daartegenover staande effecten. De voor- en nadelen welke voortvloeien uit of verband houden met de eigendom c.q. het eigenaarschap van de in bewaring gegeven effecten en gehouden Rechten komen voor rekening en risico van de Cliënt, zodat de SNSGC ter zake van deze effecten of Rechten geen enkel economisch of commercieel risico loopt De bewaarnemer is gehouden de nummers der effecten te allen tijde te individualiseren, met dien verstande dat zij a Van premie-obligaties en van andere effecten waarbij aan speciale nummers speciale rechten verbonden zijn de nummers te allen tijde voor iedere Cliënt afzonderlijk moet individualiseren. b Van effecten - niet onder I vallende - welke aan uitloting onderhevig zijn, tijdig voor het tijdstip waarop een uitloting plaatsvindt, de nummers of delen van nummers en/of andere kenmerken die bij loting van belang zijn, voor iedere Cliënt afzonderlijk moet individualiseren. c De onder a en b bedoelde nummers, delen van nummers en/of kenmerken aan de Cliënt moet verantwoorden. 4.2 De bewaarnemer heeft echter, wanneer hem dat in het belang van een Cliënt raadzaam voorkomt, de bevoegdheid ook andere effecten dan die hierboven onder a en b genoemd voor een Cliënt te individualiseren door vastlegging van de nummers en deze individualisering wederom op te heffen. 5 SNSGC zal met betrekking tot de door haar ten behoeve van de Cliënt gehouden Rechten uitsluitend jegens de Cliënt verplichtingen hebben. De Cliënt is bij uitsluiting bevoegd aan de Bank opdrachten met betrekking tot de voor hem gehouden Rechten te verstrekken, welke de Bank namens Cliënt aan SNSGC zal verstrekken. Het is SNSGC niet toegestaan de Rechten uit te oefenen, anders dan overeenkomstig de instructies van de Cliënt en het in deze bepalingen bepaalde. 9 De Bank is belast met de werkzaamheden die het beheer der aan SNSGC in bewaring gegeven effecten en door SNSGC gehouden Rechten met zich brengt, waaronder het innen van rente en dividenden, het realiseren van claimrechten, het verkrijgen van nieuwe coupon- of dividendbladen, het verrichten van conversiehandelingen, het deponeren van aandelen voor aandeelhoudersvergaderingen alsmede met het uitvoeren van verkoopopdrachten en het (doen) geven van instructies aan correspondenten met betrekking tot dergelijke werkzaamheden. Voorzover mogelijk zal SNSGC de Bank steeds in staat stellen deze werkzaamheden - zo nodig namens SNSGC te verrichten, waaronder wordt begrepen het waar noodzakelijk ter beschikking stellen van de effecten dan wel onderdelen daarvan aan de Bank. Behoudens in het geval van opzet of grove schuld van SNSGC en/of de Bank berust terzake van deze werkzaamheden geen aansprakelijkheid bij SNSGC en/of SNS SNSGC is verplicht met betrekking tot elke soort effecten en Rechten er te allen tijde zorg voor te dragen dat de door haar gehouden effecten en Rechten van die soort naar hun inhoud en - waar toepasselijk - hoeveelheid overeenstemmen met de daartegenover staande rechten (tot uitlevering) van Cliënten jegens SNSGC. 11

12 10.2 Indien door een oorzaak welke niet aan de opzet of grove schuld van de Bank en/of SNSGC kan worden toegerekend, I de door SNSGC gehouden Rechten van enige fondssoort te eniger tijd tekort schieten ten opzichte van de daartegenover staande rechten van Cliënten jegens SNSGC ten aanzien van genoemde fondssoort, dan wel II de door SNSGC bewaarde effecten van een fondssoort, welke niet door vastlegging van de nummers als eigendom van bepaalde Cliënten zijn aangemerkt, teniet gaan of op andere wijze uit de macht van SNSGC dan wel de Bank geraken, zal het tekort door SNSGC worden omgeslagen over de Cliënten die rechten ten aanzien van een betreffende fondssoort kunnen doen gelden jegens SNSGC aan het einde van de Werkdag in Nederland voorafgaand aan de dag waarop het verschil door de Bank in Nederland wordt vastgesteld en wel in verhouding tot de omvang van de rechten van die Cliënten ten aanzien van de betreffende fondssoort op dat moment. Ingeval een tekort wordt omgeslagen is SNSGC niet aansprakelijk jegens Cliënten dan wel tot enige schadevergoeding gehouden SNSGC en/of de Bank zijn in het geval als bedoeld in het voorgaande lid tot niet meer verplicht dan het nemen van maatregelen teneinde te trachten de oorzaak van het verschil voor zover mogelijk weg te nemen en het treffen van maatregelen om de uit de macht van SNSGC geraakte effecten te doen vervangen door duplicaten dan wel recherchemaatregelen te dien aanzien. Met name zijn SNSGC en/of de Bank niet verplicht effecten of Rechten te verwerven ter opheffing van het verschil. De kosten gemaakt met de in dit artikellid bedoelde maatregelen kunnen op dezelfde voet als in de vorige alinea voor het tekort bepaald is worden omgeslagen De in de tweede alinea bedoelde omslag van het tekort zal geheel of gedeeltelijk ongedaan gemaakt worden naarmate dat tekort ten gevolge van door SNSGC dan wel de Bank genomen maatregelen afneemt Zodra SNSGC ontdekt dat er een tekort is ontstaan of kan ontstaan heeft zij het recht uitvoering van opdrachten met betrekking tot de effecten of Rechten van de betreffende fondssoort te weigeren, totdat vastgesteld is dat geen tekort ontstaat of omslag van het tekort heeft plaatsgevonden. SNSGC zal in een dergelijk geval met de meeste spoed handelen en indien er sprake is van een omslag daarover terstond aan Cliënten die daarbij betrokken zijn mededeling doen Voor de door de Cliënt aan de Bank en SNSGC voor hun werkzaamheden verschuldigde bedragen zal de Bank de in haar boeken gevoerde rekening van de Cliënt debiteren. De Bank garandeert jegens de Cliënt de richtige nakoming van alle verplichtingen van SNSGC jegens de Cliënt. Wijzigingen en aanvullingen van deze bepalingen, mits door de Bank en SNSGC tezamen aangebracht, zullen ook voor de Cliënt bindend zijn één maand nadat daarvan door publicatie in tenminste twee veel gelezen Nederlandse dagbladen en één veel gelezen buitenlands financieel dagblad mededeling is gedaan. Het bepaalde in artikel 12 is echter niet voor wijziging vatbaar. Indien en voor zover op grond van haar onredelijk bezwarende karakter of op grond van redelijkheid en billijkheid op enige hier opgenomen bepaling geen beroep kan worden gedaan, komt deze de werking toe van een als een geldig aan te merken bepaling, waarvan de strekking in zodanige mate aan de eerste bepaling beantwoordt, dat aangenomen moet worden dat deze bepaling zou zijn opgenomen, indien van de eerste wegens haar ongeldigheid was afgezien. Op deze bepalingen en de door deze bepalingen beheerste werkzaamheden van de Bank en SNSGC is Nederlands recht van toepassing. 12