Aanpassing te reserveren biedladder middelen

Transcriptie

1 Aanpassing te reserveren biedladder middelen Door Walter F. Crommelin Afdeling Gastransport Planning Rapport Aanpassing te reserveren hoeveelheid biedladder capaciteit Gereed 15 januari 2013 Document Document1 Datum, versie 15 januari 2013, 1.0 Ons kenmerk Status Final 2013 Gasunie Transport Services B.V., Groningen Blad 1 van 10

2 Inhoud 1 Inleiding Startwaarde voor reservering van capaciteit Analyse Inleiding Aantal afroepen van de biedladder per zone Ingezette middelen bij de afroepen Prijsvorming op de biedladder Conclusies Gasunie Transport Services B.V., Groningen Blad 2 van 10

3 1 Inleiding Met dit rapport geeft GTS invulling aan hetgeen in artikel van de Transportvoorwaarden Gas LNB bepaalt is, dat GTS voor iedere verandering van de hoeveelheid te reserveren capaciteit op de biedladder een rapport opstelt met daarin een objectiveerbare onderbouwing van de hoeveelheid te reserveren capaciteit op de biedladder. De wens van GTS is om de hoeveelheid gereserveerde capaciteit tot nul te reduceren. De reden is dat aan de ene kant dat de biedladder sinds de invoering van het balanceringsregime relatief weinig afgeroepen is en dat er altijd voldoende gas aanwezig was (ook in het niet gereserveerde domein) terwijl aan de andere kant een gereserveerde capaciteit wel kosten genereert die door de markt gedragen moeten worden. De indeling van dit rapport is als volgt: hoofdstuk twee bevat een stuk achtergrond betreffende de oorspronkelijke reservering van biedladder capaciteit. Hoofdstuk drie bevat vervolgens de analyse naar de aard en omvang van het aanbod van capaciteit op de biedladder en de vraag naar capaciteit van de biedladder. Hoofdstuk vier bevat de conclusies ten aanzien van de analyse en de aanbevelingen voor de te reserveren hoeveelheden in de toekomst. Bij het opstellen van dit rapport is als uitgangspunt genomen dat de lezer welbekend is met het huidige balanceringsregime van GTS, zowel in concept, gaswet en technische codes, als in de dagelijkse praktijk met bijbehorende terminologie Gasunie Transport Services B.V., Groningen Blad 3 van 10

4 2 Startwaarde voor reservering van capaciteit Al bij het opstellen van de Transportvoorwaarden-LNB die de basis vormen voor het huidige balanceringsregime is rekening gehouden met het feit dat de hoeveelheid te reserveren biedladdercapaciteit het beste op basis van een periodieke evaluatie vastgesteld kan worden. Enige zaken die toen al genoemd zijn om als basis te dienen voor een evaluatie worden dan ook in hoofdstuk drie geanalyseerd. Daarnaast is in de Transportvoorwaarden-LNB opgenomen hoe GTS een wijziging van de bij de start in de Transportvoorwaarden-LNB vastgelegde hoeveelheid te reserveren biedladdercapaciteit kan doorvoeren en welke termijnen daarbij in acht genomen dienen te worden. Niet expliciet in de Transportvoorwaarden-LNB opgenomen is hoe de oorspronkelijk te reserveren hoeveelheid is vastgesteld. Logischerwijs kon dit toen nog niet op basis van een evaluatie gebeuren. Als uitgangspunt is toen gekozen voor het maximale niveau van onbalans buiten de toegestane grenzen in de voorgaande jaren gesommeerd over van de gezamenlijke shippers Gasunie Transport Services B.V., Groningen Blad 4 van 10

5 3 Analyse 3.1 Inleiding Zoals in de inleiding is gesteld wenst GTS voor de periode 1 april april 2014 geen biedladdermiddelen meer te reserveren. Volgens planning zal na 1 april 2014 de biedladder ophouden te bestaan en zal de within-day markt gebruikt worden voor herstel van de onbalans. Daarmee vervalt de vraag of er gereserveerde middelen nodig zijn. In dit hoofdstuk wordt de inzet van de biedladder (vraagzijde) afgezet tegen hoeveelheid aangeboden middelen (aanbodzijde) om te analyseren of het verplichte aanbod in de vorm van de gereserveerde middelen wel toegevoegde waarde heeft. De periode die in beschouwing genomen wordt beslaat die waarvoor data beschikbaar is: van 1 april 2011, de invoeringsdatum van het balanceringsregime, tot en met september Aantal afroepen van de biedladder per zone Als eerste stap van de analyse is gekeken naar het absolute aantal biedladder afroepen sinds de invoering van het balanceringsregime tot september 2012 alsmede de zone waarin het SBS zich bevond ten tijde van de afroep. Dit tweede aspect is van belang omdat voor reservering alleen snelle middelen in aanmerking komen. Het idee hierachter is dat als er capaciteit gereserveerd wordt op de biedladder, dit wel capaciteit moet zijn die te allen tijde nuttig gebruikt kan worden. Niet-snelle middelen doen als het SBS in de Oranje of Rode zone komt niet meer mee op de biedladder en vallen dus af. Het totale aantal biedladder afroepen in de beschouwde periode was 109. De overige uren in deze periode was de onbalans in het gastransportnetwerk zodanig dat er geen balanceeracties van GTS nodig waren. In de onderstaande grafiek staan deze afroepen uitgesplitst naar maand en naar de zone waarin het SBS zich bevond op het moment van afroepen. Hieruit blijkt dat alleen in de maand april en oktober 2011 er afroepen zijn geweest waarbij het SBS zich in de Oranje Zone bevond en waarbij dus exclusief snelle middelen zijn afgeroepen. Bij alle andere afroepen bevond het SBS zich in de Lichtgroene Zone en waren er geen snelle middelen nodig om de onbalans op te lossen Gasunie Transport Services B.V., Groningen Blad 5 van 10

6 Biedladder afroepen per zone 8 6 Aantal afroepen van de biedladder bij SBS Short SBS Long April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September -6-8 Red Short Orange Short Light Green Short Light Green Long Orange Long Red Long Bij de drie afroepen in de Oranje Zone in april 2011 is het zeer waarschijnlijk dat de eerste twee het resultaat zijn geweest van onbekendheid van de markt met het nieuwe systeem. Deze vonden namelijk kort na de introductie van het balanceringsregime in het weekend plaats. De derde afroep in de Oranje Zone trad op tijdens de problemen die GTS op de 7/8 april 2011 ondervond in haar IT-systemen en de serie in oktober 2011 is te wijten aan problemen met de data die een grote meetverantwoordelijke aanleverde voor de near-realtime allocaties op een gasproductielocatie en zijn derhalve niet maatgevend. 3.3 Ingezette middelen bij de afroepen Om te bepalen of er behoefte is aan gereserveerde capaciteit op de biedladder, is als eerste gekeken naar het aandeel van de gereserveerde capaciteit in de totale capaciteit die aangeboden wordt: de aanbodzijde van de biedladder. Daarna is er gekeken naar de daadwerkelijke behoefte aan capaciteit als er een afroep is: de vraag zijde van de biedladder. Voor de 99 afroepen van de biedladder waarbij het SBS zich in de Lichtgroene Zone bevond, waren per definitie geen snelle middelen nodig om de onbalans te corrigeren. Echter, omdat alleen snelle middelen gereserveerd kunnen worden en deze op basis van de afroepsystematiek mee doen bij alle afroepen is in eerste instantie voor de aanbodzijde alleen naar de snelle middelen gekeken. Onderstaande grafieken tonen de aanbodzijde en vraagzijde van de biedladder voor verkoop respectievelijk koop door GTS. De oranje lijnen tonen de aangeboden snelle capaciteit en de groene lijnen de hoeveelheid die volgens de transportvoorwaarden gereserveerd dient te worden. De geel met blauwe vierkantjes tonen de totaal afgeroepen hoeveelheden Gasunie Transport Services B.V., Groningen Blad 6 van 10

7 12 10 SBS Long, GTS verkoopt Miljoenen Hoeveelheden in kwh Afgeroepen Gereserveerd Aangeboden SBS short, GTS koopt Miljoenen Hoeveelheden in kwh Afgeroepen Gereserveerd Aangeboden Uit deze grafieken blijkt dat zowel aan de verkoop als koop zijde de aangeboden capaciteit op de biedladder ruim drie keer zo hoog als de gereserveerde capaciteit en de trend is stijgend. Voor beide richtingen geldt dat als de biedladder afgeroepen wordt de afgeroepen capaciteit gemiddeld genomen ook één derde van het totale aanbod aan snelle capaciteit bedraagt. Dit leidt tot de conclusie dat de capaciteit aan snelle middelen ook zonder gereserveerde capaciteit voldoende is om aan de vraag te voldoen. Als de langzame middelen nu ook nog bij de analyse betrokken worden, hetgeen gerechtvaardigd is omdat nagenoeg alle afroepen in de periode in kwestie plaats vinden als het SBS zich in de lichtgroene zone bevindt, wordt de noodzaak voor gereserveerde capaciteit nog kleiner. In 2013 Gasunie Transport Services B.V., Groningen Blad 7 van 10

8 de onderstaande grafieken wordt de capaciteit getoond die beschikbaar is voor een afroep in de Lichtgroene zone voor de situaties als er wel of geen gereserveerde middelen meegenomen worden SBS Long, GTS verkoopt Miljoenen Hoeveelheden in kwh Aangeboden zonder gereserveerd Afgeroepen Aangeboden met gereserveerd 0-5 SBS short, GTS koopt Miljoenen Hoeveelheden in kwh Aangeboden zonder gereserveerd Afgeroepen Aangeboden met gereserveerd De hoeveelheid capaciteit die in deze situatie op de biedladder aangeboden wordt, laat een grilliger verloop zien dan als alleen de snelle middelen in ogenschouw genomen worden. Wat echter van belang is, is dat het aanbod van capaciteit van de biedladder, ook zonder gereserveerde middelen, meer dan een factor 5 hoger ligt dan de vraag naar capaciteit Gasunie Transport Services B.V., Groningen Blad 8 van 10

9 3.4 Prijsvorming op de biedladder De prijs die een aanbieder van gereserveerde middelen mag vragen als hij zijn capaciteit op de biedladder zet, moet binnen een vooraf bepaalde bandbreedte blijven. Afhankelijk van hoe een partij die een middel ter reservering zijn aanbieding vorm geeft kan deze bandbreedte heel nauw (bijvoorbeeld tussen 120% en 150% van de neutrale gasprijs) of zeer ruim zijn (bijvoorbeeld tussen 105% en 300% van de neutrale gasprijs). Omdat een partij bij het indienen van zijn biedingen geen onderscheid maakt tussen de biedingen die gedaan worden voor de gereserveerde middelen en die voor zijn overige middelen, is het niet te achterhalen of de gereserveerde middelen zich aan de onderkant of aan de bovenkant van de prijsladder bevinden. Wat wel geanalyseerd kan worden is hoe de prijsverdeling van alle biedingen voor snelle middelen eruit ziet als deze vergeleken wordt met de bandbreedte van de geselecteerde gereserveerde capaciteit. De ruimste band bij de gereserveerde biedingen voor koop door GTS is tussen de 110% en 200% van de neutrale gasprijs. Van de biedingen die in de periode onder beschouwing voor snelle middelen gedaan zijn vallen er (~81%) in deze bandbreedte biedingen kennen een lagere prijs, een hogere. Bij een vergelijk van verkoop door GTS blijkt een nog hoger percentage van de biedingen in de band te vallen: de prijsband ligt tussen de 90% en 0%, waarbij van de gedane biedingen er (~95%) in deze band vallen, met 5371 een hoger en 4 een lagere prijs. Dat er zo weinig biedingen een lagere prijs hebben dan de ondergrens van de prijsband zal hoogstwaarschijnlijk met de psychologische grens van een vraagprijs van nul euro te maken hebben. Negatieve prijzen, waarbij men als met gas koopt nog geld toe krijgt, zullen voor veel marktpartijen onlogisch aanvoelen. De conclusie van voorgaande analyse is dat de markt voor niet gereserveerde capaciteit zich in dezelfde prijsband beweegt als die voor gereserveerde capaciteit en deze laatste dus niets toevoegt in de zin van een bodem (goedkoop, want gesponsorde capaciteit die als eerste ingezet wordt om onbalansen op te lossen) of plafond (duur, maar wel altijd aanwezige capaciteit die als laatste ingezet wordt om noodmaatregelen te voorkomen) Gasunie Transport Services B.V., Groningen Blad 9 van 10

10 4 Conclusies De analyse naar de aanbod en vraag zijde van de biedladder capaciteit in de periode van april 2011 tot en met september 2012 kan als volgt samengevat worden: In de praktijk balanceert de markt zichzelf heel effectief getuige het geringe aantal biedladder afroepen in de periode; slechts 109 keer in uur. Als de biedladder afgeroepen wordt, bevindt het SBS zich, behoudens bij ITstoringen, na 8 april altijd in de Lichtgroene Zone en worden langzame biedladder middelen voldoende geacht om de onbalans te herstellen. De gemiddelde vraag naar biedladdercapaciteit bij een afroep bedraagt een derde van het totale aanbod aan snelle middelen. Er is dus sprake van een ruim voldoende aanbod. Ook zonder gereserveerde middelen aan aanbodzijde kan makkelijk worden voldaan aan de vraag naar biedladder capaciteit aangezien het aanbod van middelen van alle snelheden deze vraag met een factor van meer dan 5 overstijgt. De gemiddelde vraag naar biedladdercapaciteit bij een afroep is ongeveer gelijk aan de gereserveerde hoeveelheid van snelle middelen. De gereserveerde middelen zouden het aanbod op de biedladder dus kunnen domineren/overige middelen wegconcurreren. Het feit dat de overige biedingen binnen eenzelfde prijsband aangeboden worden als de gereserveerde middelen en dat deze laatste gesubsidieerd worden, versterkt de mogelijkheden van de gereserveerde middelen om de overige weg te concurreren. Op basis van de voorgaande samengevatte analyse komt GTS tot de volgende conclusies: 1. Het is gerechtvaardigd om vraagtekens te zetten bij het reserveren van capaciteit voor de biedladder wetende dat deze gereserveerde capaciteit niet nodig is maar wel kosten genereert die door de markt gedekt moeten worden. 2. Een uitgangspunt van het balanceringsregime was en is om de vrije prijsvorming van onbalansgas zo min mogelijk te beïnvloeden, iets wat de vastgelegde reserveringssystematiek wel doet. 3. Het is daarom in het belang van de markt om de te reserveren capaciteit op de biedladder te reduceren tot nul, zowel voor koop als verkoop. Op basis van voorgaande conclusies komt GTS tot het besluit om per 1 april 2013 geen middelen meer te reserveren voor de biedladder Gasunie Transport Services B.V., Groningen Blad 10 van 10