Een rijk verleden, een gouden toekomst

Transcriptie

1 Jaarverslag 2009

2 Een rijk verleden, een gouden toekomst Het gaat goed met Loevestein! De groeistuipen van de puberteit zijn achter de rug, het jonge museum is volwassen geworden. In alle opzichten zijn we sterker en voorbereid op een toekomst vol inspirerende en spannende activiteiten en projecten. Die zullen zeker bijdragen aan waar we voor staan: onze bezoekers een historische sensatie bieden! De kracht van onze organisatie zijn de betrokken mensen die er werken. In 2008 is een bijzonder en intensief scholingstraject gestart dat recent is afgerond. Vanuit de visie dat ieder mens het beste functioneert als hij zijn kernkwaliteiten optimaal kan inzetten, is er hard gewerkt aan de ontwikkeling van aanwezige kwaliteit. Het unieke van onze medewerkers en het unieke van Slot Loevestein heeft tot synergie geleid. Dat is fantastisch voor ons, maar vooral voor onze bezoekers. Zij genieten van de nieuwe verhalen en workshops die eruit zijn voortgekomen. Veel duidelijker dan eerst is er ook een connectie ontstaan tussen het museum en de medewerkers. Maar er is meer om naar uit te kijken Het voorontwerp van de eerste fase van het masterplan is klaar. Vier gebouwen krijgen deels binnen, deels buiten een metamorfose. Hierdoor kunnen we ons aanbod veel beter presenteren en het publiek beter bedienen. Het streven is in 2011 hét bezoekerscentrum van het zuiden van de Hollandse Waterlinie te zijn en een prikkelende presentatie over de vesting Loevestein te openen. Loevestein is meer dan een museum! Ook op toeristisch gebied zijn er tal van ontwikkelingen. Onder de ruim bezoekers zijn vele duizenden fietsers en wandelaars, die - als ze de vesting naderen - ontdekken dat Loevestein in een prachtig natuurgebied ligt. Waar water al eeuwen dé verbinding is met de buitenwereld en in vele opzichten voor zijn bewoners een belangrijke rol heeft gespeeld. Waar afgelopen jaar 1500 kinderen op Expeditie Loevestein zijn gegaan en jaarlijks honderden kinderen van een Geuzentocht genieten. Op deze struintochten met GPS of PDA langs de uiterwaarden van Maas en Waal komen ze Rode Geuzen, witte reigers of zelfs een zeerarend of ijsvogeltje tegen. Komend voorjaar wordt in Loevestein ook een Fietstop geopend: een pleisterplaats langs diverse (lange afstand) fiets- en wandelroutes. Zo mooi is Loevestein, zijn toekomst veelbelovend en zo inspirerend om er te werken! Ien Stijns directeur 2

3 Inhoudsopgave Woord vooraf 2 Directie 4 Collectie 5 Onderzoek en documentatie 7 Publiek 8 Activiteiten 9 Educatie - primair onderwijs 11 Educatie - voortgezet onderwijs 12 Marketing & Sales 13 Commerciële activiteiten 15 Personeel en organisatie 16 Veiligheid en preventie 17 Jaarrekening 18 Partners en samenwerking 20 Projecten 21 Facilitaire zaken 22 Bijlagen I II III IV V Colofon Prestatieverantwoording Organigram Overzicht bezoekers Samenstelling Raad van Toezicht Overzicht partners 3

4 Directie Financiële positie In 2009 is een positief resultaat gerealiseerd van Het eigen vermogen is hierdoor toegenomen van in 2008 tot in Dit bedrag is grotendeels niet vrij besteedbaar. De algemene reserve bedraagt per 31 december en is bestemd als buffervermogen om onvoorziene risico s op te vangen. Als niet bestede OCW subsidie is een bedrag van gereserveerd voor (mede) financiering van fase 1 van het masterplan. Voor veiligheid is gereserveerd. Dit zal in de huidige beleidsperiode - gekoppeld aan het masterplan - worden besteed. Toekomstvisie Het museum is in de basis gezond en kan, dankzij de algemene reserve, kleine tegenslagen opvangen. Dit bleek afgelopen jaar ook nodig. De economische crisis zorgde voor een terugslag op de commerciële activiteiten van het museum. Daarom is een verkennend onderzoek gestart naar mogelijke alternatieven voor de toekomstige exploitatie van de horeca. Ook andere externe factoren zorgen voor onzekerheid. De toenemende druk van extra bezuinigingen, onvoldoende capaciteit om noodzakelijke achterstanden weg te werken, beperkte investeringsmogelijkheden en steeds hogere normeringen vanuit het Rijk maken toekomstprognoses lastig. Ondanks deze onzekerheden blijft Slot Loevestein optimistisch. De nadruk ligt de komende jaren op ontwikkeling en innovatie. Alleen zo kan ook in de toekomst de kwaliteit geboden worden die onze duizenden bezoekers van een topmonument mogen verwachten. Masterplan Voor de ontwikkeling van de vesting is een masterplan opgesteld, dat in drie fases wordt uitgevoerd. Fase 1 beoogt een sterke verbetering van de kwaliteit en capaciteit van de publieksopvang. Hiervoor zullen vier gebouwen een metamorfose ondergaan. In deze fase worden ook een bezoekerscentrum en een publiekspresentatie over de Hollandse Waterlinie gerealiseerd. Er wordt naar gestreefd fase 1 in de huidige beleidsperiode te realiseren. Fase 2 (kasteel) en 3 (vestingwerken) zijn in 2015 en 2020 gepland. Elke fase start pas als een substantieel deel van de benodigde middelen verworven is. De huidige recessie kan dan ook van invloed zijn op de planning. Raad van Toezicht De Raad van Toezicht heeft in 2009 vergaderd op 24 april, 28 augustus en 11 december. De directeur heeft alle vergaderingen bijgewoond en de Raad geïnformeerd over het gevoerde en voorgenomen beleid en financiën. De gedragscode voor Cultural Governance en het profiel van de Raad van Toezicht zijn in 2009 geëvalueerd. Dit heeft geleid tot een nieuw profiel: de Raad is uitgebreid met een lid met expertise op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) en publiek private samenwerking (PPS). De Raad heeft het jaarverslag 2009 op 22 april 2010 schriftelijk goedgekeurd. De leden zijn daarnaast twee maal informeel samengekomen: voor een nieuwjaarsborrel in januari en het afscheid van twee scheidende leden in mei. 4

5 Collectie Collectieregistratie In 2009 zijn de gegevens in AdLib geüpdatet en flink uitgebreid: op 31 december waren in Adlib objecten geregistreerd, een flinke toename ten opzichte van 2008 (1.600 items). Dit is grotendeels gerealiseerd door de inzet van een vrijwilliger van de historische commissie. In Cardbox zijn archeologische objecten beschreven (2008: 4.669). Het aantal objecten dat via Collectie Gelderland is ontsloten, is 100% van de totale collectie in Adlib. Ook MUSIP (Museum Inventarisatie Project) is in 2009 geüpdatet. Conform afspraak met de Erfgoedinspectie is in januari 2009 de bruikleenovereenkomst met het Ministerie van OCW geüpdatet. Depot In 2009 is een nieuwe klimaatinstallatie in het depot geplaatst. De installatie regelt tevens het klimaat van de serverruimte. Het depot moest hiervoor tijdelijk ontruimd worden. Na het inruimen van het depot is een standplaatscontrole gehouden en zijn kleine onrechtmatigheden gecorrigeerd. De conservator is toegetreden tot de Werkgroep Normen voor het project Nieuw Museumregister, die nieuwe normen opstelt voor de Museumregistratie. Collectieplan In 2009 is een nieuw collectieplan geschreven voor de beleidsperiode Het plan geeft richting aan de plannen en ambities van Loevestein als museum. Er zijn drie uitgangspunten voor het museale beleid: - Het museum concentreert zich op het verzamelen van objecten die de ontstaansgeschiedenis, militaire functie, woonfunctie, recreatieve en museale functie van de vesting Loevestein weergeven. - De collectie wordt ingezet om bezoekers de geschiedenis van Loevestein te laten beleven, de historische sensatie van het ensemble te laten ervaren. Een museaal object gaat leven door het verhaal dat het vertelt. - Een deel van de collectie wordt tentoongesteld. De niet getoonde collectie is via internet voor iedereen toegankelijk. 5

6 Collectie Passieve en actieve conservering Het Gelders Erfgoed heeft tweemaal een klimaatcontrole uitgevoerd. Ook de lichtinval en de werking van de UVwering zijn gecontroleerd. Er zijn diverse conserverende handelingen en restauraties aan de archeologische collectie verricht. Het werk is uitgevoerd door de Werkgroep, onder supervisie van de conservator. De muurschildering in de Grote Camer (1494) is in maart schoongemaakt door restaurateur D. Schellaars. De schildering is weer een stuk frisser en details zijn beter zichtbaar. In 2010 volgt nog een rapportage van dhr. Schellaars. In opdracht van de Rijksgebouwendienst zijn enkele grafstenen op het Kerkhofbastion gerestaureerd. Collectievorming, verwerving en afstoting Er zijn diverse schenkingen afgewezen omdat zij niet pasten in het verzamelbeleid. Wel aanvaard zijn enige papieren en een boek, geschonken door oud-slotvoogd dhr. G. Heuff. Daarnaast zijn twintig prenten aangekocht, onder andere van Gideon van den Boetzelaar en Petrus Cupus. Bruiklenen Net als in 2008 zijn er nog steeds twee uitstaande bruiklenen aan het Gorcums Museum (pijpenkoppen) en 13 instaande bruiklenen. Boeken De werkbibliotheek is met 145 werken uitgebreid. Het grootste deel van deze boeken is afkomstig uit de in 2008 aangekochte Collectie Alberts. 6

7 Onderzoek en documentatie Onderzoek Voor diverse doeleinden is onderzoek gedaan in archieven: Nationaal Archief, Gelders Archief, Utrechts Archief, Streekarchief Bommelerwaard en bij de Menno van Coehoorn Stichting. De onderzoeksresultaten zijn zowel gebruikt als input voor het ontwikkelen van nieuwe verhalen, activiteiten en projecten als voor het opstellen van visies. Er zijn diverse rapporten verschenen over Loevestein: Een groene landschapsvisie op Slot Loevestein en het Munnikenland, Verkennend bodemonderzoek gedempte gracht Slot Loevestein en een archeologisch verslag van de werkzaamheden aan de fundamenten van Blok F. De conservator heeft aan deze rapporten inhoudelijk bijgedragen en kritisch meegelezen, leden van de Werkgroep Loevesteyn hebben aan de laatste twee meegewerkt. Daarnaast is inhoudelijk bijgedragen aan het Visiedocument voor de vesting Loevestein en aan rapporten over Ruimte voor de Rivier. Voor het oral history project zijn drie nieuwe interviews afgenomen. Ook zijn bijdragen geleverd aan eigen publicaties als de Heraut en de website en - op verzoek - teksten geschreven voor externe websites als Collectie Gelderland en Mareliberum.nu. Als gebruikelijk zijn ook weer gemiddeld twee aanvragen per maand behandeld over genealogie, geschiedenis (Loevestein), kunst en specifieke vragen vanuit het onderwijs. Publicatiereeks Loevestein heeft zich ten doel gesteld een wetenschappelijke publicatiereeks in zes delen uit te geven over de geschiedenis van Loevestein. In 2009 is een projectplan geschreven en een team samengesteld voor het eerste deel. Tijdens een officiële aftrap op 7 november hebben auteurs en expertteam elkaar ontmoet. Het eerste concept van deel 1 over de bouwhistorie is in 2009 geschreven en zal uiterlijk in 2011 verschijnen. Archeologie/ Werkgroep Loevesteyn Twintig leden van de Werkgroep hebben samen 93 mandagen in de vesting gewerkt. Een deel van hen heeft thuis meegewerkt aan de publicatie bouwhistorie. Voor het aanbrengen van verlichting langs de toegangsweg zijn een aantal lange kabelsleuven parallel aan de weg en een sleuf over de wallen getrokken. De Werkgroep heeft de graafwerkzaamheden begeleid en vastgelegd. De vondsten die voor de brug over de vestinggracht zijn gevonden, zijn geregistreerd als TW09A (TW=toegangsweg); het betreft fragmenten van een glazen fles, stenen vensterbank en scharnierduim, mogelijk aangespoeld puin uit Brakel. Het materiaal (fragmenten beton, baksteen en ijzer) dat bij de stenen bank bij de grote parkeerplaats is aangetroffen, is onder TW09B geregistreerd. De Werkgroep was ook betrokken bij werkzaamheden aan de fundamenten van Blok F. In het Museumweekend en tijdens Loevestein Bewoond heeft een aantal leden een educatieve activiteit met de collectie begeleid. Eén lid van de Werkgroep is betrokken bij de ontwikkeling van een visie op educatie. 7

8 Publiek Openstelling Slot Loevestein is in uur open geweest voor publiek, 275 uur meer dan de norm van uur. Het museum biedt buiten de vaste openingstijden op reservering ook rondleidingen en groepsbezoeken aan. Loevestein is dit jaar voor het eerst ook in de voorjaar- en kerstvakantie open geweest. Daarnaast is een proef gestart met twee avondopeningen op 15 juli en 19 augustus. Bezoekers Loevestein streefde naar minimaal bezoekers aan de vesting, het werden er uiteindelijk Loevestein komt hiermee in de top 30 van de 55 best bezochte Nederlandse musea (bron: NMV). Hiervan bezochten mensen het kasteel en mensen de (gratis) expositie van de collectie. Er zijn historische personages geïntroduceerd die de verhalen vanuit hun persoonlijke perspectief vertellen, zoals Maria van Reigersberch, Herman de Ruijter, Hugo de Groot en een VOC beambte. Nieuw was Hugo4kids ; een kinderverhaal over Hugo de Groot waarbij kinderen kunnen voelen hoe het is om in een kist te zitten. De thematische verhaallijnen zijn in de schoolvakanties verwerkt in publieksgerichte activiteiten als workshops en verklede rondleidingen voor kinderen. Onder de noemer Piraten toen en nu is in de herfstvakantie een thematisch programma aangeboden rond het Mare Liberum, waarmee Slot Loevestein één van de tien genomineerden was voor de Week van de Geschiedenis prijs. Visitor management In 2007 is gestart met de voorbereiding van nieuw visitor management. Dankzij een bijdrage van het VSBfonds en de open opstelling van het volledige team - in het bijzonder de gidsen en publieksmedewerkers - is er grote vooruitgang geboekt in de doelstelling om bezoekers meer keuze te bieden en meer op maat te informeren. De standaard rondleidingen zijn vervallen; sinds 1 januari 2009 kunnen bezoekers het kasteel zelfstandig bezoeken. Gidsen vertellen nu verschillende historische verhalen over de geschiedenis van de vesting, het slot en zijn bewoners. De verhalen zijn in 2009 aangepast en uitgebreid, onder andere met Engelstalige verhalen en een aantal in het Frans en Duits. Ook de zaalteksten zijn aangepast. 8

9 Activiteiten Slot Loevestein heeft in 2008 nieuw publieksbeleid vastgesteld. Hoofdpunten hierin zijn meer keuze en differentiatie naar doelgroepen en innovatie van het aanbod. Dit beleid is vertaald naar een activiteitenbeleid dat streeft naar vernieuwing van het aanbod. Museumweekend Het Museumweekend op 4 en 5 april had het thema Verleiden. De Werkgroep Loevesteyn verzorgde dat weekend twee gratis educatieve activiteiten. Volwassenen en kinderen werden verleid zelf actief te worden als archeoloog: ze konden objecten determineren in de expositie of op zoek naar bouwsporen. De ware determineertalenten werden beloond met een kaartenboekje of een gratis exemplaar van Opgegraven!. Er deden 441 mensen mee aan deze activiteiten. Mare Liberum Hugo de Groot publiceerde in 1609 zijn fameuze Mare Liberum. In 2009 is dit vierhonderdjarig jubileum groots herdacht door de gemeente Den Haag met een festival van 16 september t/m 11 december Slot Loevestein heeft - samen met het Haags Historisch Museum, Museon en het Haags Kinderatelier - bijgedragen aan de (tijdelijke) website igohugo.nl voor kinderen. Daarnaast is met het Prinsenhof, de Nieuwe Kerk, het Haags Historisch Museum, Historisch Museum Rotterdam en het Gorcums Museum het passepartout In het voetspoor van Hugo de Groot ontwikkeld, een pelgrimage langs zes herdenkingspunten uit het leven van De Groot. De bezoekaantallen vielen tegen: ruim 100 personen hebben het passe-partout gekocht, de website is 829 keer bezocht. Wiki loves Art Loevestein was een van de 30 musea in Nederland die van 1 t/m 30 juni meededen aan Wiki loves art/nl. Bezoekers mochten speciaal geselecteerde collectiestukken fotograferen om onder een Creative Commons licentie online te plaatsen. Om de online encyclopedie Wikipedia met beelden van Nederlands cultureel erfgoed te verrijken, werden amateur fotografen en andere bezoekers met een wedstrijd uitgedaagd hun mooiste foto s te uploaden. Dankzij het project is Wikipedia uitgebreid met foto s van Nederlands erfgoed. 1e Midwinterfeest Op 24, 27 & 28 december vond het 1e Loevestein Midwinterfeest plaats. De traditionele Kerstrondleidingen zijn in een nieuw concept gegoten; de hele vesting en het kasteel waren geheel in kerstsfeer verlicht en het activiteitenprogramma is uitgebreid met kinderboekenschrijvers, gospel en koren en meer culinair aanbod. Het evenement is bezocht door bezoekers. 9

10 Overige activiteiten Napoleontische exercities (25 januari, 1 & 29 maart & 29 november): vrij entree. Demonstraties valkenier (3 mei, 5 & 26 juli, 16 augustus): vrij entree. Demonstraties boogschieten (17 mei, 28 juni, 9 augustus, 6 september): vrij entree. Soldatenhuisje bewoond (18 & 19 juli): vrij entree. Middeleeuws tableau vivant (22 & 23 augustus): vrij entree. Korenfestival (19 september): vrij entree. Taaltoontheater (27 september): vrij entree. Workshops schoolvakanties: 99 deelnemers. Concert Batauwe Musica (21 maart): 100 bezoekers. Concerten Oude Muziek (23 april, 14 mei, 22 oktober): 240 bezoekers. Loevestein Bewoond (24 & 25 oktober): bezoekers. Neerlands Trots in Barre Tijden, theaterstuk (5 & 6 november): 141 bezoekers. 10

11 Educatie primair onderwijs In 2009 hebben leerlingen (4-12 jaar) in het primair onderwijs Loevestein bezocht. Het educatieve aanbod van Loevestein beperkt zich al lang niet meer tot een bezoek aan het kasteel: de afgelopen jaren zijn er diverse producten ontwikkeld rond de vesting, zoals GPS tochten en natuureducatie. Daarnaast worden ook digitale producten aangeboden via de website. Informatiepakketten Het derde deel van de serie informatiepakketten voor de bovenbouw van het primair onderwijs is sinds 1 april 2009 gratis te downloaden via de website. Deel 3, Slot Loevestein, is 457 keer gedownload, deel 1 over kastelen 258 keer en deel 2 over Hugo de Groot 301 keer. GPS Geuzentocht De GPS Geuzentocht vertelt op speelse wijze het verhaal van De Opstand tegen de Spanjaarden. De tocht wordt gedaan als kinderfeestje, maar ook in gezinsverband en als (onderdeel van) een schoolreis. Voor scholen is er een arrangement samengesteld met een indoor speelparadijs in Hedel, dat door 384 leerlingen is gedaan. In totaal hebben kinderen de Geuzentocht gedaan. Reiscoffer De Reiscoffer, het lespakket over de middeleeuwen, is door kinderen in gezinsverband gebruikt bij een bezoek aan het kasteel en door 343 leerlingen in schoolverband, totaal kinderen. Dit is meer dan in Omdat in 2009 zelfstandig bezoek is ingevoerd, kan de Reiscoffer nu dagelijks worden aangeboden. Kinderrondleiding Het aantal deelnemers aan een kinderrondleiding loopt al enige jaren terug. Er wordt daarom gewerkt aan vernieuwing van de kinderrondleiding. In de herfstvakantie is aangesloten bij het thema Mare Liberum met een piratenrondleiding. In 2009 hebben 872 kinderen en 291 begeleiders de kinderrondleiding gedaan. Speuren naar Sporen De educatieve tocht Speuren naar Sporen laat kinderen kennismaken met de collectie van Slot Loevestein. Mede door de laagdrempelige prijs van 0,50 is de speurtocht in 2009 door kinderen gedaan, vaak in combinatie met een kasteelbezoek. Expeditie Loevestein Onder de noemer Kids & Klimaat hebben het Wereld Natuur Fonds, Staatsbosbeheer en ARK Natuurontwikkeling een nieuw natuurconcept geïntroduceerd bij Slot Loevestein. Expeditie Loevestein betrekt jeugd bij een toekomstig Nederland met een ander klimaat en nieuwe natuur. Zowel scholen als particulieren kunnen op expeditie gaan ; hiervoor zijn verschillende producten ontwikkeld die via Loevestein worden aangeboden. Na een try-out met 125 kinderen en 26 begeleiders hebben maar liefst kinderen en 255 begeleiders een natuurexpeditie gedaan in het gebied. 11

12 Educatie voortgezet onderwijs In 2009 ontving Loevestein 757 leerlingen uit het voortgezet onderwijs voor een regulier kasteelbezoek. Daarnaast worden ook voor deze doelgroep een aantal aanvullende diensten aangeboden. Expeditie Loevestein Ook het Cambium College uit Zaltbommel is op expeditie gegaan bij Loevestein. Met 7 groepen (175 jongeren en 14 begeleiders) is een try out gedaan om te onderzoeken of er ook voor het voortgezet onderwijs een Expeditie Loevestein ontwikkeld kan worden. Webquest Sinds de introductie van de nieuwe website op 1 april 2009 biedt Slot Loevestein scholieren in het voortgezet onderwijs een webquest aan. De webquest is gebaseerd op de tentoonstelling De Erfenis van Loevestein, die permanent te zien is in Slot Loevestein. De webquest past in het profiel Cultuur en Maatschappij en behandelt thema s als vrijheid van meningsuiting en massamedia. In 2009 zijn zo n 589 interne webpagina s van de webquest bezocht en het aantal hits is stijgend. Loevesteins dagboek Op 10 december hebben vier leerlingen van het Merewade College in Gorinchem Loevesteins dagboek voor ca. 60 mensen gespeeld in de Zael van het kasteel. Het toneelstuk, een eindexamenopdracht drama, is door de leerlingen zelf bedacht, geschreven en gespeeld. Ook de keuze voor het onderwerp en de locatie waren hun eigen initiatief. De samenwerking is zo goed bevallen dat Loevestein ook de komende jaren soortgelijke initiatieven wil starten om leerlingen uit het voortgezet onderwijs te bereiken. 12

13 Marketing & sales Huisstijl Met Bureau Thonik uit Amsterdam is in 2008 een nieuwe huisstijl ontwikkeld. Begin 2009 is de nieuwe huisstijl ingevoerd en toegepast op alle externe communicatiemiddelen. Met de nieuwe beeldtaal wil Slot Loevestein vier kernwaarden uitdragen: historische sensatie, toegankelijkheid, vernieuwend/onderscheidend, stijlvol. De huisstijl zal geleidelijk worden doorgevoerd in nieuw te ontwikkelen producten en presentaties. Website Tegelijk met de nieuwe huisstijl is een nieuwe website ontwikkeld. De website is op 1 april online gegaan en zal nog worden uitgebreid met interactieve toepassingen. Van april t/m december 2009 is de site keer bezocht; dit zijn gemiddeld 402 bezoekers per dag. Loevestein blijft het goed doen op het internet. Het medium zorgde in 2009 voor ongeveer 31% van het totale museumbezoek; 19% kwam via de eigen website, de overige via gelinkte websites. Deze percentages zijn hoog in vergelijking met andere musea (bron: MuseumMonitor). Publieksonderzoek Sinds 2004 voert Loevestein permanent publieksonderzoek uit met de MuseumMonitor. Deze voldoet niet helemaal aan de wensen; zowel de vragen als de selectieprocedure zijn niet helemaal representatief voor de specifieke situatie van Loevestein. Er wordt in 2010 gezocht naar een aanvullend of vervangend onderzoek. Marketingplan In 2009 is ook een nieuw marketingplan gemaakt. Hierin zijn doelgroepen niet ingedeeld op basis van leeftijd, opleiding of postcodegebied, maar gesegmenteerd op basis van behoeften en waarden. Aansluitend op het beleidsplan is hierbij uitgegaan van de mate van interesse in cultuur of natuur (of een combinatie daarvan) als belangrijkste bezoekreden. In de marketingcommunicatie zullen de onderscheiden segmenten vervolgens worden aangesproken op hun specifieke behoeften. Promotie Slot Loevestein stuurt elke maand een digitale nieuwsbrief naar ca abonnees. De website wordt wekelijks geüpdatet met nieuws en agenda-items. Loevestein deed mee aan betaalde en gratis vermeldingen op een aantal geselecteerde websites. Ook zijn diverse acties uitgezet: via uitmetdekinderen.nl zijn 99 gezinskaarten ingeleverd (439 bezoekers); een kortingsactie met CoupOnline leverde 89 volwassenen en 35 jongeren op; de Eropuit kortingsactie met de NS was matig succesvol met 29 volwassen bezoekers en 11 jongeren. In de zomer is een placemat voor de horeca gemaakt om de vestingbezoeker beter te informeren over het aanbod en te motiveren het kasteel te bezoeken. De activiteiten van het museum worden ook maandelijks gepromoot via Vestingstad FM en de uittips bij Omroep Brabant. Uitingen 2009:Poster :45 Pagina 1 Beleef de middeleeuwen! Loevestein Bewoond 24 & 25 oktober

14 Collectieve promotie Als onderdeel van de Vesting3hoek participeert Loevestein in alle marketingacties die de Vesting3hoek uitvoert. In 2009 waren dat onder andere deelname aan de 50+ beurs in september en de lancering van de nieuwe website vesting3hoek.nl. Via het Projectbureau Hollandse Waterlinie participeert Loevestein in de gezamenlijke promotie van de forten en vestingen in de waterlinie. De forten hadden een gezamenlijke stand op de Vakantiebeurs van januari. Ook zijn er collectief Uittips van Meta de Vries ingekocht, zodat deze voor de promotie van Loevestein Bewoond en het Midwinterfeest konden worden ingezet. Loevestein doet mee aan diverse uitingen van RBT Rivierenland, waaronder een publicatie in het magazine RVRLD, dat gratis wordt verspreid. Free publicity Er zijn in totaal 15 persberichten verstuurd die 722 publicaties opleverden, voornamelijk in regionale dagbladen en huis-aan-huisbladen. Vanaf 2010 zal een dashboard worden bijgehouden met de PR-waarde van de publicaties. De conservator en PR-medewerker werkten mee aan het live radioprogramma Verre verwanten van Teleac op 10 maart. Omroep Brabant maakte opnames op 26 februari voor het tv-programma Inz en Uitz, Omroep Gelderland op 28 maart voor Het Arendsnest (radio), Brabant10 op 1 mei en Radio Klara (België) op 9 juni. Op 24 juni is Vensters op de tijd, de canon van de Nederlandse geschiedenis door Jan van Reenen in Loevestein gepresenteerd. Museumbende & Museuminspectie Junior AVRO s Museumbende kwam in juni naar Loevestein om de geschiktheid van het museum voor kinderen te testen. Loevestein kreeg vier van de maximaal vijf sterren. De aflevering is op 13 september op Nederland 3 uitgezonden. Op 30 september kreeg Loevestein bezoek van de Museuminspectie Junior, een initiatief van het Gelders Erfgoed. Ook deze museuminspecteurs gaven Slot Loevestein vier van de vijf sterren. De jeugdige inspecteurs hadden ook tips voor verbeteringen. Loevestein gaat met de aanbevelingen aan de slag om ook de vijfde ster binnen te halen. Beurzen Naast de 50+ beurs en de Vakantiebeurs heeft Loevestein nog aan een aantal kleinere beurzen meegedaan. Het seizoen werd geopend met het Altena Weekend op 18 en 19 april in Fort Altena. Op de braderie in Zaltbommel in september zijn ca kortingbonnen uitgedeeld, tijdens de Botenbeurs en de Open Havendag in Gorinchem zijn door de promotiecommissie flyers uitgedeeld. 14

15 Commerciële activiteiten De economische crisis heeft zich in 2009 hard laten voelen op de evenementenmarkt. De inkomsten uit commerciële activiteiten zijn in 2009 dan ook gedaald met Besloten ontvangsten In het kasteel zijn 38 partijen in besloten kring ontvangen, waarbij gasten aanwezig waren. Dit is een flinke afname ten opzichte van 2008, toen er 88 partijen waren. De Schotse Kamer is acht keer verhuurd voor een vergadering of andere kleine bijeenkomst (2008: 14). Hierbij waren in totaal 79 gasten aanwezig. Samenwerking huiscateraar Hutten Met het creëren van de sector Marketing & Sales is er meer aandacht gekomen voor de ontwikkeling van gezamenlijke marketingactiviteiten van het museum en huiscateraar Hutten. Het teruglopende aantal partijen en feesten in het kasteel maken dit noodzakelijk. Ook zijn er een aantal administratieve processen tussen Slot Loevestein en Hutten beter gestroomlijnd, zoals het werken met een gezamenlijke digitale agenda. Huwelijken Ook het aantal huwelijksvoltrekkingen is gedaald van 38 in 2008 tot 19 in Hierbij waren 787 gasten aanwezig. Een meerderheid heeft aansluitend of voorafgaand aan het huwelijk een rondleiding gekregen, een arrangement in de taveerne afgenomen of een avondontvangst in het kasteel gehad. Foto-opnames De inkomsten uit fotoreportages en filmopnames zijn iets afgenomen; in 2009 was dit 2.689, in Bed & Breakfast De Bed & Breakfast in de vesting heeft het met een bezetting van 80 nachten goed gedaan in Hoewel de meeste overnachtingen in het voorjaar waren, is er toch het hele jaar door gebruik gemaakt van deze nieuwe faciliteit. De B&B wordt geëxploiteerd door de huiscateraar. 15

16 Personeel en organisatie Om de voorgenomen beleidsdoelen te kunnen realiseren, is de organisatiestructuur per 1 januari aangepast. Halverwege het jaar zijn twee nieuwe functies ingevuld: marketing & sales en projectmedewerker. De organisatie bestaat nu uit de directie, een bedrijfsbureau en drie sectoren: museum & collectie, marketing & sales en facilitaire zaken. Het totaal is 11,98 fte. In bijlage II is het nieuwe organigram opgenomen. Ziekteverzuim Het totale ziekteverzuim in 2009 was 0,74%, in 2008 was dit nog 2,29%. Van dit totaal betrof 0,65% vaste medewerkers en 1,09% tijdelijke medewerkers. Vrijwilligers Het aantal vrijwilligers is constant gebleven; vijf nieuwe vrijwilligers hebben zich aangemeld en vijf namen afscheid. Er zijn 72 vrijwilligers actief geweest in zes commissies, samen 3,6 fte (4,6 in 2008). Dankzij deze enthousiaste club vrijwilligers heeft het museum in 2009 weer een vol activiteitenprogramma kunnen aanbieden. Op 1 oktober is voor het eerst een personeelsdag georganiseerd voor vrijwilligers en betaalde medewerkers samen; dit initiatief is zeer goed ontvangen. Drie jubilarissen hebben die dag als dank voor hun 10-jarige inzet een aandenken gehad, een lid van de Werkgroep Loevesteyn zelfs voor 20 jaar. De coördinator heeft op 26 september het congres In veilige handen van MOVISIE bijgewoond. Het congres gaf inzicht in (preventie van) kindermisbruik bij vrijwilligersorganisaties. Scholing Het scholingstraject dat in 2007 met steun van het VSBfonds is ingezet, is eind 2009 formeel afgesloten met een follow up van de training communicatie- en presentatievaardigheden. Bijna alle medewerkers hebben hieraan deelgenomen. Ook een wandeling en lezingen over de geschiedenis van het Munnikenland en de archeologie van het gebied waren onderdeel van de scholing. Een deel van het managementteam heeft een aantal workshops gevolgd om een visie op educatie te formuleren. Ook de gidsen hebben een workshop educatie gedaan; centraal stond het overdragen van historische informatie aan de verschillende doelgroepen. De medewerker marketing & sales en de projectmedewerker hebben in november de tweedaagse training Crossmediaal denken gevolgd, georganiseerd door Erfgoed Nederland. De projectmedewerker is in november tevens begonnen met de cursus Prince2 Foundation. Medezeggenschap Loevestein heeft geen ondernemingsraad, noch een personeelsvertegenwoordiging. Alle medewerkers worden twee maal per jaar uitgenodigd voor een plenaire personeelsvergadering. Op de agenda staan onderwerpen die relevant zijn voor alle medewerkers, zoals algemeen beleid, bedrijfsresultaten en arbeidsomstandigheden. 16

17 Veiligheid & preventie Rookmelders Een aantal rookmelders in de bijgebouwen en de kruittoren veroorzaakte regelmatig ongewenste meldingen, waardoor de vrijwillige brandweer van Brakel diverse keren onnodig gealarmeerd werd. De rookmelders zijn daarom vervangen door een ander type rookmelder. Sindsdien zijn er geen ongewenste meldingen meer geweest. Verlichting In september/oktober is oriëntatieverlichting geplaatst langs de toegangsweg van de grote parkeerplaats tot aan de vestingpoort. De 32 verlichtingspaaltjes bevatten energiezuinige LED-verlichting. Op de grote en de kleine parkeerplaats zijn nieuwe schijnwerpers met energiezuinige PL-lampen aangebracht. De verlichting wordt uit het bestemmingsfonds OCW Veiligheid gefinancierd. De hele elektrotechnische installatie in de bijgebouwen en het kasteel is gekeurd en aangepast aan de NEN 3140 veiligheidsnorm. De verlichting op de zolder van het kasteel was dusdanig verouderd dat deze geheel moest worden vernieuwd. Ontruimingsoefening Maandag 2 november hebben medewerkers, vrijwilligers en personeel van Hutten Catering een grote ontruimingsoefening gehouden, in samenwerking met de brandweer van Brakel en Gameren. Er was een scenario gemaakt met een brand op de eerste verdieping van het kasteel. Vier slachtoffers moesten door Bedrijfshulpverleners (medewerkers van Loevestein) en de brandweer in veiligheid worden gebracht. Op een aantal geconstateerde leerpunten is actie ondernomen. 17

18 Jaarrekening Het boekjaar 2009 is afgesloten met een positief resultaat van Volgens de richtlijnen van het handboek musea is dit als volgt verdeeld: Toevoeging aan algemene reserve Bestemmingsfonds OCW - Bestemmingsfonds OCW project veiligheid Eigen vermogen Het eigen vermogen is deels niet vrij besteedbaar. De algemene reserve is vrij besteedbaar en gereserveerd voor onvoorziene gebeurtenissen. De reserve bedraagt per 31 december in euro s Eigen vermogen Toevoeging 2009 Algemene reserve Bestemmingsfonds OCW Bestemmingsfonds OCW project veiligheid Balans per 31 december 2009 in euro s ACTIVA Materiële vaste activa Voorraden Vorderingen Liquide middelen Totale Activa PASSIVA Algemene reserve Bestemmingsfonds OCW Bestemmingsfonds OCW project veiligheid Totaal Eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totale passiva

19 Categoriale exploitatierekening 2009 Baten BATEN Directe opbrengsten Entreegelden Museumkaarten Winkelverkopen Indirecte opbrengsten Zakelijke activiteiten Doorberekende huur Doorberekende personeelskosten Subsidie OCW Overige subsidies/bijdragen Directe opbrengsten Indirecte opbrengsten opbrengsten Subsidie exploitatie Subsidie exploitatie Subsidie huur Subsidie huur Projectsubsidie huur veiligheid Projectsubsidie Rentebaten/-lasten veiligheid veiligheid Overige subsidies Overige subsidies Totale bijdragen LASTEN Lasten Salarislasten Afschrijvingen Huren Aankopen Overige lasten Rentebaten/-lasten Totale lasten EXPLOITATIERESULTAAT Salarislasten Afschrijvingen Afschrijvingen Huren Huren Aankopen Overige Aankopen lasten Rentebaten/-lasten Overige Rentebaten/-lasten Rentebaten/-lasten 19

20 Partners en samenwerking Vesting3hoek Met de Vesting3hoek zijn weer een aantal promotionele activiteiten uitgevoerd en producten ontwikkeld, waaronder een nieuwe website. Op 19 september vond het eerste Koorfestival plaats in de Vesting3hoek. Op verschillende locaties in de Vesting3hoek zongen koren waar bezoekers gratis naar konden luisteren. Loevestein ontving die dag 322 mensen. ARK Natuurontwikkeling/WNF/SBB In 2009 is de samenwerking met ARK Natuurontwikkeling, het Wereld Natuur Fonds en Staatsbosbeheer verder uitgebreid. Onder de noemer Expeditie Loevestein worden een aantal natuurproducten in de museumwinkel aangeboden, zoals een landschapskaart en een speurspel. De producten worden ook vermeld op de website. Veerdiensten Het fiets-/voetveer uit Gorinchem heeft passagiers overgezet van en naar Loevestein, meer dan in Mogelijk is deze toename te danken aan het tijdelijk vervangen van het voetveer uit Woudrichem. Door het onverwachte vertrek van de veerman is het voetveer Woudrichem-Loevestein van 1 april tot 24 juni uit de vaart geweest. Een nieuwe veerman heeft van 24 juni tot 14 september dit veer geëxploiteerd en volwassenen, kinderen en fietsen overgezet. Stichting Vrienden Het bestuur van de Stichting Vrienden werkt samen met het museum om private middelen te genereren ten behoeve van nieuwe museale presentaties. Deze middelen komen uit donaties van zowel particulieren (de Vriendenkring) als bedrijven (de Leenheren van Loevestein). Het jaar 2009 is afgesloten met 105 particuliere donateurs en 59 Leenheren. 20