Methodiek en systematiek voor de verpleegkundige beroepsuitoefening

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Methodiek en systematiek voor de verpleegkundige beroepsuitoefening"

Transcriptie

1 51 2 Methodiek en systematiek voor de verpleegkundige beroepsuitoefening H.I. de Graaf-Waar en H.T. Speksnijder Samenvatting Dit hoofdstuk behandelt de diverse aspecten van de methodiek en systematiek van de verpleegkundige beroepsuitoefening. Allereerst wordt in paragraaf 1 het verpleegkundig proces als handelingskader van de verpleegkundige neergezet. Er wordt ingegaan op het procesmatig werken en de ontwikkeling in het methodisch handelen. In paragraaf 2 worden de fases van het verpleegkundig proces behandeld. In paragraaf 3 worden de diverse aspecten van de verpleegkundige observatie beschreven. Paragraaf 4 besteedt aandacht aan de besluitvorming in het verpleegkundig proces en het verpleegkundig redeneren. Paragraaf 5 gaat nader in op standaardisatie van de verpleegkundige beroepspraktijk, waarbij uitgebreid wordt stilgestaan bij het gebruik van classificatiesystemen binnen de verpleegkunde. In paragraaf 6 worden diverse aspecten van de verpleegkundige observatie behandeld. Ook worden vormen en systemen van rapportage beschreven. Ten slotte wordt in paragraaf 7 de wetenschappelijke basis voor de verpleegkundige zorg belicht. In dat kader worden de begrippen evidence-based handelen en best practice behandeld. 2.1 Verpleegkundig handelen Inleiding Procesmatig werken Het verpleegkundig proces Ontwikkeling van het methodisch handelen Verpleegkundig handelen als kern van het verpleegproces Inleiding Fase van gegevens verzamelen Fase van diagnosticeren Fase van vaststellen van de gewenste resultaten 65 J.A.M. Kerstens (Red.), Theoretisch kader voor de verpleegkundige beroepsuitoefening, Basiswerk V&V, DOI / _2, 2015 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media BV

2 2.2.5 Fase van plannen Fase van implementatie Fase van evaluatie Observeren in het verpleegkundig handelen Inleiding Kenmerken van verpleegkundige observatie Belang en object van verpleegkundige observatie Observatiemethoden Observatie ten behoeve van multidisciplinair onderzoek en behandeling Observatie ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek Verstorende factoren in het observeren Besluitvorming en verpleegkundig redeneren Inleiding Kritisch denken Redeneervaardigheden en karaktereigenschappen Instrumenten voor het verpleegproces Inleiding Standaardisatie Classificatie van verpleegkundige kennis Classificatiesystemen Het nut van classificaties in de verpleegkunde Richtlijnen, standaarden en protocollen Rapportagesystemen en -instrumenten voor het verpleegproces Inleiding Functies van verpleegkundige rapportage Aandachtspunten bij het rapporteren Vormen van rapportage Ethische aspecten bij rapporteren Elektronische dossiervoering Elektronisch patiëntendossier Ontwikkeling en implementatie van het EPD 114

3 Evidence-based handelen en best practices Inleiding Evidence-based practice Best practices 120 Literatuur 120

4 54 Hoofdstuk 2 Methodiekensystematiekvoordeverpleegkundigeberoepsuitoefening 2.1 Verpleegkundig handelen Inleiding Het verpleegkundig proces is het handelingskader van de verpleegkundige. Dit proces verloopt doelgericht, planmatig en systematisch. De verpleegkundige stelt gewenste resultaten vast en handelt bewust om deze te bereiken. Wanneer zij ervan verzekerd wil zijn dat ze een gesteld doel zal bereiken, zal ze alvorens te handelen een weg uitstippelen. Ze kiest een route waarvan ze verwacht dat die haar bij het einddoel zal brengen. Methodisch handelen helpt de verpleegkundige in het nemen van de juiste stappen in het verpleegkundig proces. Het handelen is hierbij gebaseerd op het klinisch beoordelingsvermogen van de verpleegkundige en op wetenschappelijk bewijs. De afgelopen decennia is er meer oog gekomen voor het systematisch handelen in het verpleegkundig proces Procesmatig werken Het begrip proces geeft aan dat er sprake is van gebeurtenissen in een bepaald tijdsbestek die met elkaar in relatie staan. Met andere woorden, er is in de tijd gezien een ontwikkelingsgang. Vaak is er een vast verloop of zelfs een wetmatigheid, vergelijkbaar met processen als zonsopgang en eb en vloed. Als mensen een proces uitvoeren, is er doorgaans sprake van een bewust gekozen verloop. Denk hierbij aan studeren of werken: je begint iets, met de bedoeling een zeker doel dat voor je ligt te bereiken (een diploma). In de tijdsspanne die ligt tussen het begin van de studie en het verkrijgen van een diploma, moet een aantal met elkaar samenhangende activiteiten ontplooid worden om het gestelde doel te bereiken. Er zal een plan gemaakt moeten worden. Ook de verpleegkundige zorgverlening is een proces: het verpleegkundig proces. Gezien de beschrijving van het begrip proces is verplegen dus het verrichten van een serie doelgerichte handelingen in een zekere tijdspanne, waarbij een begin en eind kunnen worden onderscheiden. Processen zijn dus niet uniek voor de verpleegkunde. Ook muziek maken, een maaltijd bereiden of een auto repareren verlopen in principe volgens een aantal logisch op elkaar volgende stappen. Wanneer je jezelf ervan wilt verzekeren dat je een gesteld doel ook daadwerkelijk bereikt, zul je voordat je aan de slag gaat een weg moeten uitstippelen. Je kiest de route waarvan je verwacht dat het volgen ervan je bij het einddoel zal brengen. Met andere woorden: je bedenkt een methode waarmee je het proces kunt sturen. Een verpleegkundige stuurt op die manier het verpleegkundig proces, zoals een dirigent een muzikaal proces stuurt om een betere muzikale uitvoering te garanderen. Met methoden kunnen processen worden gestuurd. Onder een methode wordt verstaan: een samenhangend geheel van handelingen waarmee een gesteld doel bereikt kan worden. Ook het verpleegkundig proces is te sturen. Wanneer de verpleegkundige zorgverlening volgens plan, doelgericht en systematisch wordt toepast, is het verpleegproces bestuurbaar. Een methode die goed bij het verpleegkundig handelen past, is de probleemoplossingsmethode: een werkwijze die gebaseerd is op onze alledaagse (vaak onbewust plaatsvindende) manier van problemen oplossen (7 kader 2.1). In de literatuur wordt ook wel gesproken van probleemgeoriënteerde methodiek.

5 2.1 Verpleegkundig handelen 2 start verpleegrelatie anamnese diagnose planning evaluatie uitvoering einde verpleegrelatie. Figuur 2.1 Model methodisch handelen I. Kader 2.1 Kenmerken probleemoplossingsmodel Doelgerichtheid. Bij het verpleegkundig handelen en de keuzes die daarbij gemaakt worden, is duidelijk wat men wil of kan bereiken. Bewust handelen. Weten wat je doet en met welke reden. Systematisch handelen. Stap voor stap handelen, in een logische volgorde, richting het gestelde doel. Procesmatig handelen. De volgende stap wordt pas gezet, als de voorgaande stap het gewenste effect heeft gehad. Deze gegevens samen zouden (onterecht) het idee kunnen geven dat het verpleegkundig proces volgens een vastgesteld patroon verloopt, waarbij dezelfde stappen elkaar altijd opvolgen en aan het einde weer gestart wordt bij de eerste stap. In werkelijkheid verloopt het verpleegkundig proces cyclisch en iteratief. Dit wil zeggen dat in een latere fase van het proces (deels) teruggekeerd kan of moet worden naar een eerdere fase. Figuur 2.1 en. Figuur 2.2) en bij iedere volgende fase gebruik wordt gemaakt voortschrijdend inzicht om uiteindelijk tot een optimale situatie te komen. Dit voortschrijdend inzicht wordt ook wel het proces van verpleegkundig redeneren genoemd. Voor een verdere uitwerking van deze methodiek van verpleegkundige besluitvorming 7 par Het verpleegkundig proces Het verpleegkundig proces is een bewerking van een wetenschappelijke methode. In eerste instantie is het in 1958 beschreven als een proces met vier stappen: gegevens verzamelen, plannen, uitvoeren en evalueren. In die tijd was de uitvoering van dit proces veelal gerelateerd aan medische condities (Pesut & Herman, 1998). Het diagnosticeren als procesonderdeel is pas later toegevoegd. Dit is mede door de professionalisering van het beroep en het besef dat verpleegkundigen, net als andere zorgprofessionals, diagnoses stellen. De American Nurses Association (ANA) schrijft over het verpleegkundig proces het volgende:

6 56 Hoofdstuk 2 Methodiekensystematiekvoordeverpleegkundigeberoepsuitoefening 2 start verpleegrelatie anamnese verzamelen verifiëren ordenen vastleggen diagnose interpreteren verifiëren labelen vastleggen resulaten doelen prioritering afstemming evaluatie proces product verpleegplan bijstellen einde verpleegrelatie standaard verpleegplan planning individueel verpleegplan interventies uitvoering zelf uitvoeren delegeren mondelinge overdracht vastleggen. Figuur 2.2 Model methodisch handelen II.» The common thread uniting different types of nurses who work in varied areas is the nursing process the essential core of practice for the registered nurse to deliver holistic, patientfocused care. Bron: American Nurses Association, z.j. «De ANA onderschrijft hiermee dat het verpleegkundig proces herkenbaar is in iedere setting van de verpleegkundige beroepsuitoefening. Het verpleegkundig proces gebruikt het klinisch beoordelingsvermogen om een balans te vinden tussen persoonlijke interpretatie en wetenschappelijk bewijs. Hierbinnen is een belangrijke rol weggelegd voor het kritisch denken, om vast te stellen wat de gezondheidsproblemen van de patiënt zijn en welke doelen en interventies in overleg met de patiënt gesteld kunnen worden. Intuïtie speelt eveneens een grote rol bij het toepassen van verpleegkundige kennis. In het verpleegkundig proces zijn verschillende fases te onderscheiden (7 par. 2.2) Ontwikkeling van het methodisch handelen Methodische beroepsuitoefening volgens het verpleegkundig proces is de weg waarlangs het handelen tot stand komt. De ontwikkelde methodiek is een voorbeeld van het toepassen van kennis in de beroepspraktijk. Het verpleegkundig proces is in feite een theoretisch model

7 2.1 Verpleegkundig handelen 57 2 van een beproefde manier om het verpleegkundig handelen te sturen. Ook voor dit model geldt dat het een ontwikkelingsgang heeft doorgemaakt. Er wordt nog steeds geschaafd aan de methodiek van de verpleegkundige beroepsuitoefening. In de verpleegkunde gebruikt men de termen verpleegproces, verpleegkundig proces, methodisch verpleegkundig handelen en varianten hierop. Het model van het verpleegkundig proces is vanaf de jaren 80 van de vorige eeuw niet meer weg te denken uit de verpleegkundige literatuur en verpleegkundige opleidingen. In de dagelijkse beroepsuitoefening heeft het aanmerkelijk langer geduurd voordat methodisch handelen ging behoren tot het handelingsrepertoire van iedere verpleegkundige. Aanvankelijk werd vooral nadruk gelegd op de invoering van het verpleegkundig proces. De manier waarop verpleegkundigen inhoud moeten geven aan de verschillende fases van dit proces, werd overgelaten aan de individuele verpleegkundige en de afdelingsteams. Dit viel niet altijd mee, want al snel bleek dat verpleegkundig Nederland niet beschikt over een algemeen geaccepteerd verpleegkundig begrippenkader. 1 In de jaren 90 heeft de Nationale Raad voor de Volksgezondheid zich beziggehouden met de ontwikkelingen rond een eenduidig begrippenkader voor de verpleegkunde. Helaas is dit werk gestagneerd. In 2013 is dit door de beroepsvereniging Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN) opnieuw opgepakt. In het beroepsprofiel van 2012 (Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland, z.j.) wordt gesproken over standaardverpleegproblemen. Hiermee wordt een doorstart gemaakt met het eenduidig benoemen van verpleegkundige begrippen. Ook het gebruik van wetenschappelijke kennis is momenteel nog niet voldoende aanwezig in de verpleegkunde. In de afgelopen twee decennia is het verpleegkundig proces sterk wisselend ingevuld. Sommige verpleegkundigen omarmden een bepaalde visie op verpleegkunde en dan voornamelijk de systematische opsommingen van aspecten van de mens en het mens-zijn uit die visie. Aanvankelijk werd nog wel geprobeerd om in elke fase van het verpleegkundig proces op basis van zo n systematiek de inhoud van het verpleegkundig handelen te bepalen. Overigens niet altijd met evenveel succes; de vaardigheid om op een verantwoorde, doelmatige en efficiënte manier gebruik te maken van dergelijke kennis in een specifieke werksetting, was onvoldoende ontwikkeld. Vooral het inzicht in de werkelijke gebruikswaarde van de gekozen systematiek ontbrak nog vaak. In 7 kader 1.8 zijn systematieken weergegeven die doorgaans wél succesvol gebruikt zijn om in de anamnesefase alle relevante gegevens van patiënten te ordenen(7 par ). Het betreft: Orem: acht universele zelfzorgbehoeften; Roy: vier adaptiemodi; Gordon: elf gezondheidspatronen; NANDA-I-taxonomie II: dertien domeinen; Henderson: veertien menselijke basisbehoeften; Van den Brink-Tjebbes: achttien zelfzorggebieden. Ook nu nog kun je, wanneer je een verpleegkundig dossier opslaat, soms heel duidelijk een van deze systematieken herkennen. Opgemerkt moet worden dat het niveau van wetenschappelijke onderbouwing van de weergegeven systematieken sterk wisselend is. Anno 2015 lijken in Nederland de elf gezondheidspatronen van Gordon het meest in de belangstelling te staan. 1 Met verpleegkundig begrippenkader wordt bedoeld: De gegevens (soorten) die in de verpleegkundige beroepspraktijk worden aangetroffen en waarmee het gebied van de verpleegkundige beroepsuitoefening beschreven wordt of kan worden beschreven (Ten Napel, 1999).

8 58 Hoofdstuk 2 Methodiekensystematiekvoordeverpleegkundigeberoepsuitoefening 2 Al snel groeide het inzicht dat er meer uniformiteit moest komen in de hantering van het verpleegkundig proces. Met als voorbeeld de ontwikkelingen in de Verenigde Staten, werd in ons land het gebruik van gestandaardiseerde producten door individuele verpleegkundigen ingevoerd. Je kunt daarbij denken aan controlelijsten (checklists) voor bepaalde situaties, protocollen en standaardverpleegplannen. Onder meer onder invloed van het geneeskundig denken wordt in de VS sterk de nadruk gelegd op het diagnosticeren van problemen en het stellen van verpleegkundige diagnoses. Er wordt sinds de jaren 70 van de vorige eeuw in de VS gewerkt aan de ontwikkeling en onderbouwing van gestandaardiseerde verpleegkundige diagnoses. Eenzelfde ontwikkeling is gaande op het terrein van verpleegkundige interventies en zorgresultaten. Albersnagel-Thijssen et al. (1993) stellen dat in Nederland de aandacht groeit voor theorievorming die de praktijk als uitgangspunt neemt, namelijk die van de diagnostiek- en classificatieontwikkeling. In de laatste twee decennia zijn er binnen verpleegkundig Nederland niet veel wetenschappers die zich specifiek met theorievorming bezighouden. De auteurs baseerden deze stelling zowel op wat andere auteurs daarover schreven als op wat de overheid op dat moment stimuleerde op het terrein van het verwerven van eenduidigheid in terminologie. Zij verwezen dan naar onderzoeken en rapportages van de Nationale Raad van Volksgezondheid (NRV, 1991) en de WVC Vaste Commissie voor Classificaties en Definities (WVC, 1996; Van der Bruggen, 1993). Nogmaals, deze ontwikkelingen zijn gestagneerd en in 2014 opnieuw onder de aandacht gekomen van V&VN. De weg waarlangs iets gebeurt in het verpleegkundig proces, zegt nog niets over wat er moet gebeuren en op welke manier dit het beste gedaan kan worden. Ook zegt het niet vanuit welke visie op verpleegkunde dit gedaan wordt. Welke gegevens dienen er bijvoorbeeld bij de opname van een patiënt verzameld worden? Alleen die gegevens die betrekking hebben op de reden van opname of zijn ook andere zaken van belang? Welke gegevens zijn altijd belangrijk om kennis van te hebben en welke alleen bij specifieke zorgvragen? Hoe wordt de patiënt betrokken bij het vaststellen van verpleegproblemen en verpleegdoelen? Daarnaast zijn de naasten van de patiënt misschien van belang. Veel vragen, waar de individuele verpleegkundige mee moet omgaan. Zij moet immers weloverwogen handelen en verantwoording afleggen over de gemaakte keuzes. De aanpak per verpleegkundige of per afdelingsteam kan hierin verschillend zijn, bijvoorbeeld door een verschil in visie op verpleegkunde of doordat de zorgvragen waarmee de verpleegkundigen te maken krijgen sterk van elkaar verschillen. > > Ongeacht welke visie op verplegen iemand het meeste aanspreekt of over welke categorie patiënten het gaat, is het belangrijk dat de verpleegkundige kritisch denkt en al redenerend tot de juiste keuzes komt. Een efficiënt en effectief gebruik van wetenschappelijke kennis is daarvoor noodzakelijk. Een methodiek die hierbij behulpzaam is, is evidence-based practice (7 par. 2.7.) 2.2 Verpleegkundig handelen als kern van het verpleegproces Inleiding De methodiek van het verplegen heeft een probleem- en patiëntgeoriënteerd karakter. De patiënt, de aard en complexiteit van de zorgvraag sturen het verpleegkundig handelen. Tussen de vaststelling van het probleem en het handelen zelf ligt een proces van overweging, oordeelsvorming en besluitvorming. In dat proces gaat de verpleegkundige op professionele wijze na

9 2.2 Verpleegkundig handelen als kern van het verpleegproces 59 2 wat de aard en complexiteit van het probleem is, wat ze verwacht van het resultaat van haar handelen en welke handelingen het doelmatigst leiden tot het gewenste resultaat. In het verpleegkundig proces zijn diverse fases te onderscheiden: gegevens verzamelen, verpleegkundige diagnose(s) vaststellen, gewenste resultaten vaststellen, verpleegkundige interventies plannen, verpleegkundige interventies uitvoeren en evaluatie van de resultaten Fase van gegevens verzamelen De eerste fase van het verpleegkundig proces bestaat uit gegevens verzamelen. Dat kan op verschillende manieren; in de eerste plaats door observatie. Met de zintuigen (gezicht, gehoor, tast en reuk) neemt de verpleegkundige doelgericht en planmatig de patiënt waar. Eventueel gebruikt zij hierbij instrumenten. Hierbij gaat het om het vaststellen van de actuele situatie: de (gezondheids)toestand, de gevolgen van gezondheidsverstoringen, het zelfzorgvermogen en het feitelijke zelfzorggedrag van de patiënt op dit moment. Daarnaast zal de verpleegkundige vragen stellen. Verpleegkundige anamnese is de benaming van het gesprek dat de verpleegkundige met een patiënt voert om zich een totaalbeeld te vormen van diens (uitgangs)situatie. Het doel van dit gesprek is na te gaan of er sprake is van functionele of disfunctionele gezondheidspatronen. Een anamnesegesprek met de patiënt autoanamnese moet altijd onder dezelfde voorwaarden van start gaan: de verpleegkundige moet tijd en ruimte vrijmaken om ononderbroken, ongestoord en met respect voor privacy een gesprek te kunnen voeren. Zij moet duidelijk het doel en de procedure van het gesprek uitleggen. Ook moet zij aangeven wat er met de gegevens gebeurt en wat de rechten van de patiënt zijn. Om een zinvolle dialoog aan te gaan, moet rekening worden gehouden met de culturele achtergrond, de taalbeheersing en het ontwikkelingsniveau van de patiënt. Structuur bij de anamnese Een doelbewuste en systematische anamnese vraagt om een planmatige en gestructureerde aanpak. Traditioneel onderscheidt men op basis van een holistische mensvisie vier aspecten van het mens-zijn waarover de verpleegkundige gegevens verzamelt door observatie en anamnese (7 kader 2.2). Kader 2.2 Verpleegkundige anamnese 1. Fysiek. Toestand, functioneren en ontwikkeling van het lichaam, evenals het vermogen tot en de wijze van zelfzorg voor het lichaam of aspecten daarvan. 2. Psychisch. Kennis, inzichten, opvattingen, attituden, emoties, denk- en leerprocessen, evenals het vermogen tot en de wijze van zelfzorg voor het psychisch functioneren. 3. Sociaal. Feitelijk bestaande relaties met individuen, groepen en de samenleving, evenals het vermogen tot en de wijze van het aangaan, onderhouden, ontwikkelen en verbreken van sociale relaties. 4. Spiritueel. Geheel van waarden en normen dat samenhangt met een levensovertuiging en/of religie, evenals het vermogen tot en de wijze van uiting geven aan deze waarden en normen. Naast deze traditionele ordening is de ordening volgens de gezondheidspatronen van Gordon (1998) waarschijnlijk de meest bekende voor het verzamelen van gegevens, waarbij de eerdergenoemde vierdeling verder gespecificeerd wordt. Gordon heeft, om planmatig en gestructureerd anamnestische gegevens te verzamelen, elf functionele gezondheidspatronen vastgesteld.

10 60 Hoofdstuk 2 Methodiekensystematiekvoordeverpleegkundigeberoepsuitoefening 2 Zij stelt dat alle mensen bepaalde functiepatronen gemeen hebben, die bijdragen aan hun gezondheid, kwaliteit van leven en verwerkelijking van gestelde doelen. Deze patronen staan centraal in de verpleegkundige anamnese. Aan de hand van de beschrijving en beoordeling van de gezondheidspatronen kan de verpleegkundige functionele patronen (sterke vermogens en functies) en disfunctionele patronen (stagnerende functies en vermogens) vaststellen. In zelfzorgtermen gesproken, krijgt men zicht op het gezonde zelfzorggedrag en de zelfzorgtekorten (verpleegproblemen of verpleegkundige diagnoses). Bij opname van een patiënt bestaat de anamnese uit het optekenen van de basisgegevens en een kort lichamelijk onderzoek. Daarna worden de elf functionele gezondheidspatronen doorgenomen en beoordeeld op functionaliteit of disfunctionaliteit. Samen leveren deze de verpleegkundige basisgegevens op, die gebruikt worden als uitgangswaarden waarmee alle veranderingen gedurende de opname of het verpleegproces vergeleken kunnen worden. Om de gegevens later juist te kunnen interpreteren, is het nodig dat bij alle patronen objectieve en subjectieve gegevens worden verzameld. Het gaat daarbij niet alleen om wat de verpleegkundige waarneemt, maar ook wat de beleving van de patiënt is. Ook de mening van de patiënt over mogelijke oorzaken is van groot belang. Binnen een anamnese is het noodzaak de gegevens van de patiënt zo veel mogelijk te objectiveren: laat de patiënt zo volledig mogelijk zijn en maak in de anamnese bijvoorbeeld gebruik van standaardvragen (7 kader 2.3). Kader 2.3 Standaardvragen anamnese Wat verergert uw klacht en wat doet uw klacht verminderen? Kunt u de kwaliteit en kwantiteit van uw klacht omschrijven? Waar treedt de klacht precies op en tot waar in uw lichaam voelt u de pijn uitstralen? Op welke tijdstippen doet de klacht zich voor? Observeer gericht (bijvoorbeeld wat betreft conditie, wondjes, oedeem of blauwe plekken) en observeer klinisch (objectiveer). Dit wil zeggen: laat de informatie die de patiënt geeft volgen door onderzoek. Vraag je daarbij af of de gegeven antwoorden overeenkomen met de eigen observaties en inschattingen. Aan het eind van de anamnese vraagt de verpleegkundige of er volgens de patiënt nog onderwerpen of problemen onbesproken zijn gebleven en of hij eerder gegeven antwoorden en informatie nog wil aanvullen of corrigeren. De klinische bruikbaarheid van de elf gezondheidspatronen van Gordon (1998) als structuur wordt ondersteund door de wereldwijde toepassing ervan. Om uiteindelijk tot de juiste verpleegkundige diagnose te komen is het gebruik van een dergelijke structuur onontbeerlijk in de meeste settingen. Er zijn echter ook situaties waarbij een andere methode de voorkeur geniet. Binnen de spoedeisende zorgverlening is bijvoorbeeld de ABCDE-methode ( airway, breathing, circulation, disability en exposure/environment ) een bewezen kwalitatief bruikbaar instrument om de situatie van een patiënt snel en objectief in kaart te krijgen (Alkemade, 2010). De twee principes van deze methode zijn: Treat first what kills first behandel de meest levensbedreigende aandoeningen eerst, volg het ABCDE en ga pas verder naar de volgende stap als alle stoornissen binnen een onderdeel behandeld zijn en Do no further harm : maak de toestand van het slachtoffer niet erger dan die is; doe geen dingen die je niet kunt en voer geen onnodige handelingen uit. Daarnaast worden in de praktijk veelal F en G toegevoegd: Full set of vital signs en Get help. Naast observatie en autoanamnese kan de verpleegkundige ook gegevens verzamelen door informatie in te winnen bij:

11

Hoofdstuk 1 Verpleegkundig handelen

Hoofdstuk 1 Verpleegkundig handelen Hoofdstuk 1 Verpleegkundig handelen Samenvatting Het verpleegkundig proces is het handelingskader van de verpleegkundige. Dit proces verloopt doelgericht, planmatig en systematisch. De verpleegkundige

Nadere informatie

Methodiek en systematiek voor de verpleegkundige beroepsuitoefening

Methodiek en systematiek voor de verpleegkundige beroepsuitoefening Methodiek en systematiek voor de verpleegkundige beroepsuitoefening Helen I. de Graaf-Waar Herma T. Speksnijder Methodiek en systematiek voor de verpleegkundige beroepsuitoefening Houten 2014 Helen I.

Nadere informatie

Plannen van zorg Niveau 4

Plannen van zorg Niveau 4 Antwoorden stellingen Plannen van zorg Niveau 4 NU ZORG Editie 2014 Pagina 1 Hoofdstuk 1. Wanneer wordt verpleegkundige zorg gegeven? 1. In de jaren zestig was professionele zorg erg duur, daarom werd

Nadere informatie

Hoofdstuk 2 Verpleegkundig handelen als kern van het verpleegproces

Hoofdstuk 2 Verpleegkundig handelen als kern van het verpleegproces Hoofdstuk 2 Verpleegkundig handelen als kern van het verpleegproces Samenvatting De methodiek van het verplegen heeft een probleem- en patiëntgeoriënteerd karakter. De patiënt, de aard en complexiteit

Nadere informatie

Foto: halfpoint. 123rf.com. methodisch werken

Foto: halfpoint. 123rf.com. methodisch werken 1 Foto: halfpoint. 123rf.com methodisch werken Methodisch werken 1 Als zorgprofessional doe je nooit zomaar iets. Je werkt volgens bepaalde methodes en procedures. In dit hoofdstuk leer je wat methodisch

Nadere informatie

Verpleegkundig proces en klinisch redeneren

Verpleegkundig proces en klinisch redeneren en klinisch redeneren Kennislijn Blok1 wk 1 College verpleegkunde Drs. Helen de Graaf Inhoud college Overeenkomsten en verschillen Kader op Hogeschool Rotterdam 1 2 Definitie vpk proces Het verpleegkundig

Nadere informatie

Eindtermen voor de vervolgopleiding tot spoedeisende hulp verpleegkundige

Eindtermen voor de vervolgopleiding tot spoedeisende hulp verpleegkundige Eindtermen voor de vervolgopleiding tot spoedeisende hulp verpleegkundige De beschrijving van de eindtermen voor de vervolgopleiding tot spoedeisende hulp verpleegkundige is ontleend aan het deskundigheidsgebied

Nadere informatie

Organiseren van zorg Niveau 3

Organiseren van zorg Niveau 3 Antwoorden stellingen Organiseren van zorg Niveau 3 NU ZORG Editie 2014 Pagina 1 Hoofdstuk 1. Het zorgproces 1. De holistische mensvisie gaat uit van de hele mens. Lichamelijke, psychische en sociale aspecten

Nadere informatie

Voorwoord 15. Hoofdstuk 1 Oriëntatie op de verpleegkunde 19

Voorwoord 15. Hoofdstuk 1 Oriëntatie op de verpleegkunde 19 Voorwoord 15 Hoofdstuk 1 Oriëntatie op de verpleegkunde 19 Inleiding 19 Leerdoelen 20 Leerkern 20 1.1 Op zoek naar een definitie van verpleegkunde 20 1.1.1 Verpleegkunde in de loop van de geschiedenis

Nadere informatie

Eindtermen voor de vervolgopleiding tot oncologie verpleegkundige

Eindtermen voor de vervolgopleiding tot oncologie verpleegkundige Eindtermen voor de vervolgopleiding tot oncologie verpleegkundige De beschrijving van de eindtermen voor de vervolgopleiding tot oncologie verpleegkundige is ontleend aan het deskundigheidsgebied van de

Nadere informatie

Eindtermen voor de vervolgopleiding tot kinderverpleegkundige

Eindtermen voor de vervolgopleiding tot kinderverpleegkundige Eindtermen voor de vervolgopleiding tot kinderverpleegkundige De beschrijving van de eindtermen voor de vervolgopleiding tot kinderverpleegkundige is ontleend aan het deskundigheidsgebied kinderverpleegkundige

Nadere informatie

1.4. De kinderverpleegkundige organiseert en coördineert de verpleegkundige zorg rond het zieke kind.

1.4. De kinderverpleegkundige organiseert en coördineert de verpleegkundige zorg rond het zieke kind. De opleiding tot kinderverpleegkundige Eindtermen van de opleiding tot kinderverpleegkundige 1. Vakinhoudelijk handelen Verzamelen en interpreteren van gegevens 1.1. De kinderverpleegkundige verzamelt

Nadere informatie

Eindtermen voor de vervolgopleiding tot intensive care kinderverpleegkundige

Eindtermen voor de vervolgopleiding tot intensive care kinderverpleegkundige Eindtermen voor de vervolgopleiding tot intensive care kinderverpleegkundige De beschrijving van de eindtermen voor de vervolgopleiding tot intensive care kinderverpleegkundige is ontleend aan het deskundigheidsgebied

Nadere informatie

Eindtermen vervolgopleiding intensive care verpleegkundige

Eindtermen vervolgopleiding intensive care verpleegkundige Eindtermen vervolgopleiding intensive care verpleegkundige De beschrijving van de eindtermen voor de vervolgopleiding tot intensive care verpleegkundige is ontleend aan het deskundigheidsgebied intensive

Nadere informatie

Eindtermen voor de vervolgopleiding tot dialyse verpleegkundige

Eindtermen voor de vervolgopleiding tot dialyse verpleegkundige Eindtermen voor de vervolgopleiding tot dialyse verpleegkundige De beschrijving van de eindtermen voor de vervolgopleiding tot dialyse verpleegkundige is ontleend aan het deskundigheidsgebied van de dialyse

Nadere informatie

Verzamelen en interpreteren van gegevens

Verzamelen en interpreteren van gegevens De opleiding tot obstetrieverpleegkundige Eindtermen van de opleiding tot obstetrieverpleegkundige 1. Vakinhoudelijk handelen Verzamelen en interpreteren van gegevens 1.1. De obstetrieverpleegkundige verzamelt

Nadere informatie

Inhoud. Marieke Schuurmans. Lia van Straalen en Mariël Kanne. 1 De verpleegkundige van de toekomst... 1

Inhoud. Marieke Schuurmans. Lia van Straalen en Mariël Kanne. 1 De verpleegkundige van de toekomst... 1 VI Inhoud 1 De verpleegkundige van de toekomst.... 1 Marieke Schuurmans 1.1 Inleiding.... 2 1.2 Verplegen.... 2 1.2.1 Gezondheid.... 3 1.2.2 Ziekte... 3 1.2.3 Zelfzorg, zelfredzaamheid en zelfmanagement............................................

Nadere informatie

TRAINING INDICEREN MET NANDA NIC NOC Welkom

TRAINING INDICEREN MET NANDA NIC NOC Welkom TRAINING INDICEREN MET NANDA NIC NOC Welkom PROGRAMMA Hervormingen in de langdurige zorg Wetgeving Achtergrond en uitgangspunten indiceren Classificatiesystemen Methodisch werken NANDA: introductie Anamnese

Nadere informatie

E.M. Sesink Drs. J.A.M. Kerstens. Basisverpleegkunde. Niveau 4

E.M. Sesink Drs. J.A.M. Kerstens. Basisverpleegkunde. Niveau 4 E.M. Sesink Drs. J.A.M. Kerstens Basisverpleegkunde Niveau 4 V Voorwoord In de basisverpleegkunde wordt de basiszorg op systematische wijze uitgewerkt. Er is aandacht voor de verschillende rollen van de

Nadere informatie

Keuzedeel mbo. Triage. gekoppeld aan één of meerdere kwalificaties mbo. Code K0289

Keuzedeel mbo. Triage. gekoppeld aan één of meerdere kwalificaties mbo. Code K0289 Keuzedeel mbo Triage gekoppeld aan één of meerdere kwalificaties mbo Code K0289 Penvoerder: Sectorkamer zorg, welzijn en sport Gevalideerd door: Sectorkamer Zorg, welzijn en sport Op: 26-11-2016 2 van

Nadere informatie

Deel 2. Verpleegkundige interventies

Deel 2. Verpleegkundige interventies Deel 2 Verpleegkundige interventies Inleiding Susan Hupkens Verantwoording In deel 2 van Inleiding in de complementaire zorg worden de in Nederland meest gebruikte complementaire interventies besproken,

Nadere informatie

Methodisch handelen & Klinisch redeneren

Methodisch handelen & Klinisch redeneren Methodisch handelen & Klinisch redeneren Methodisch handelen & Doel: Begripsverheldering Kennismaken en oefenen met de methodiek en systematiek van klinisch redeneren aan de hand van casuïstiek Nieuwe

Nadere informatie

Stagedoelstelling exploratiestage

Stagedoelstelling exploratiestage Stagedoelstelling exploratiestage 2018-2019 1 Zorgverlener: verlenen verpleegkundige zorg/technische vaardigheden volgens de verpleegkundige basisprincipes Werkt systematisch en gestructureerd. Besteedt

Nadere informatie

Integrale lichaamsmassage

Integrale lichaamsmassage Integrale lichaamsmassage Eindtermen theorie: - De therapeut heeft kennis van anatomie/fysiologie en pathologie m.b.t. Integrale lichaamsmassage; - De therapeut is zich ervan bewust dat een massage behandeling

Nadere informatie

Methodisch werken met zorgleefplan, ondersteuningsplan of begeleidingsplan

Methodisch werken met zorgleefplan, ondersteuningsplan of begeleidingsplan Zorgleefplan, ondersteuningsplan en begeleidingsplan Methodisch werken met zorgleefplan, ondersteuningsplan of begeleidingsplan Om goede zorg en/of ondersteuning te kunnen geven aan een cliënt is het werken

Nadere informatie

Eindtermen voor de vervolgopleiding tot intensive care neonatologie verpleegkundige

Eindtermen voor de vervolgopleiding tot intensive care neonatologie verpleegkundige Eindtermen voor de vervolgopleiding tot intensive care neonatologie verpleegkundige De beschrijving van de eindtermen voor de vervolgopleiding tot intensive care neonatologie verpleegkundige is ontleend

Nadere informatie

Verantwoording Van de Amerikaanse uitgever voorwoord

Verantwoording Van de Amerikaanse uitgever voorwoord Voorwoord Deze vierde druk van de Handleiding verpleegkundige diagnostiek is de vertaling van de elfde druk van het Amerikaanse Manual of Nursing Diagnosis. Sinds de eerste editie daarvan in 1982 verscheen,

Nadere informatie

PR V1. Beroepscompetentie- profiel RBCZ therapeuten

PR V1. Beroepscompetentie- profiel RBCZ therapeuten PR 180724 V1 Beroepscompetentie- profiel Afgeleid van de niveaubepaling NLQF, niveau 6 heeft RBCZ kerncompetenties benoemd voor de complementair/alternatief therapeut. Als uitgangspunt zijn de algemene

Nadere informatie

Beroepsopdracht 4 De geriatrische zorgvrager

Beroepsopdracht 4 De geriatrische zorgvrager Beroepsopdracht 4 De geriatrische zorgvrager 1 Werkprocessen en competenties gericht op het verpleegplan 1.1 Stelt verpleegkundige diagnose en stelt het verpleegplan op. A: Beslissen en activiteiten initiëren

Nadere informatie

Klinisch redeneren BBL/BBL-i/ BOL/Vakbekwaam/HBOV Opdracht: Start klinisch redeneren: - observeren van een patiënt.

Klinisch redeneren BBL/BBL-i/ BOL/Vakbekwaam/HBOV Opdracht: Start klinisch redeneren: - observeren van een patiënt. Klinisch redeneren BBL/BBL-i/ BOL/Vakbekwaam/HBOV Opdracht: Start klinisch redeneren: - observeren van een patiënt. Inleiding In dit onderdeel beschrijven we de opdracht, maar allereerst krijg je algemene

Nadere informatie

Hoe kunnen studenten voorbereid worden op het werken met Omaha System?

Hoe kunnen studenten voorbereid worden op het werken met Omaha System? 1 Hoe kunnen studenten voorbereid worden op het werken met Omaha System? 1 Wat is de aanleiding om het onderwijs betrekken bij de implementatie van het Omaha System? Nieuwe medewerkers hebben onvoldoende

Nadere informatie

Patiëntproblemen. December 2015, Renate Kieft, programmaleider Nationale Kernset

Patiëntproblemen. December 2015, Renate Kieft, programmaleider Nationale Kernset Patiëntproblemen December 2015, Renate Kieft, programmaleider Nationale Kernset Inhoudsopgave 1 De term patiëntprobleem 3 2 Het verpleegkundig & verzorgend domein 3 3 Verschillende uitingsvormen van patiëntproblemen

Nadere informatie

Het goede verhaal vertellen

Het goede verhaal vertellen Het goede verhaal vertellen Leidraad wijkverpleegkundig dossier, op weg naar een (nieuwe) professionele omgeving Inès van Beek & Jerry Fortuin Zorg en ICT beurs 14 maart 2019 Het goede verhaal vertellen

Nadere informatie

Samenvatting leerstof Geriatrie opleiding

Samenvatting leerstof Geriatrie opleiding Samenvatting leerstof Geriatrie opleiding Klinisch redeneren doen we in feite al heel lang. VUmc Amstel Academie heeft hiervoor een systematiek ontwikkeld, klinisch redeneren in 6 stappen, om gedetailleerd

Nadere informatie

OPLEIDING INTENSIVE CARE VERPLEEGKUNDIGE

OPLEIDING INTENSIVE CARE VERPLEEGKUNDIGE OPLEIDING INTENSIVE CARE VERPLEEGKUNDIGE 1. Deskundigheidsgebied van de intensive care verpleegkundige blad 2 van 11 2. Eindtermen voor de opleiding intensive care verpleegkundige blad 6 van 11 LRVV Deel

Nadere informatie

Woord vooraf 2 e druk

Woord vooraf 2 e druk V Woord vooraf 2 e druk Verpleegkundig, zorgkundig en verzorgend Je zult merken dat in dit boek vaak het woord verpleegkundig gebruikt wordt. Dat is niet omdat verpleegkundig werk belangrijker zou zijn

Nadere informatie

INHOUD. Voorwoord 15. Hoofdstuk 1 Oriëntatie op de verpleegkunde 17. Inleiding 17 Leerdoelen 18 Leerkern 18

INHOUD. Voorwoord 15. Hoofdstuk 1 Oriëntatie op de verpleegkunde 17. Inleiding 17 Leerdoelen 18 Leerkern 18 INHOUD Voorwoord 15 Hoofdstuk 1 Oriëntatie op de verpleegkunde 17 Inleiding 17 Leerdoelen 18 Leerkern 18 1.1 Op zoek naar een definitie van verpleegkunde 18 1.1.1 Verpleegkunde in de loop van de geschiedenis

Nadere informatie

Indiceren. Indiceren. Nieuwe rol wijkverpleegkundige: Indiceren 13-1-2015. Saskia Danen - de Vries 1

Indiceren. Indiceren. Nieuwe rol wijkverpleegkundige: Indiceren 13-1-2015. Saskia Danen - de Vries 1 Indiceren Indiceren Doel: Begripsverheldering Kennismaken en oefenen met indicatiestelling en zorgtoewijzing. Nieuwe rol wijkverpleegkundige: Normenkader V&VN (2014): Indiceren en organiseren van zorg:

Nadere informatie

Signalering in de palliatieve fase

Signalering in de palliatieve fase 17 maart 2015 Signalering in de palliatieve fase Denk- en werkmethode voor verzorgenden Karin Willemse Gespecialiseerd wijkverpleegkundige Oncologie & Palliatieve zorg Consulent palliatieve zorg NHN en

Nadere informatie

Kwalificatie structuur en kwalificatie niveaus binnen het verpleegkundig onderwijs. Mw. Y. Lieuw A Soe

Kwalificatie structuur en kwalificatie niveaus binnen het verpleegkundig onderwijs. Mw. Y. Lieuw A Soe Kwalificatie structuur en kwalificatie niveaus binnen het verpleegkundig onderwijs Mw. Y. Lieuw A Soe FACTOREN DIE VAN INVLOED ZIJN OP DE ZORG EN HET VERPLEEGKUNDIG ONDERWIJS Toenemende vergrijzing Toenemend

Nadere informatie

Docentenexemplaar. Verzamelformulier beroepsgerichte examens. Beoordeling O V G. Consortium Beroepsonderwijs

Docentenexemplaar. Verzamelformulier beroepsgerichte examens. Beoordeling O V G. Consortium Beroepsonderwijs Consortium Beroepsonderwijs www.consortiumbo.nl Verzamelformulier beroepsgerichte examens Examinator: Organisatie: Kwalificatiedossier (KD): Mbo-Verpleegkundige Datum uitgifte KD: 2016 Crebonummer KD:

Nadere informatie

OPLEIDING SPOEDEISENDE HULP VERPLEEGKUNDIGE

OPLEIDING SPOEDEISENDE HULP VERPLEEGKUNDIGE OPLEIDING SPOEDEISENDE HULP VERPLEEGKUNDIGE 1. Deskundigheidsgebied van de spoedeisende hulp verpleegkundige blad 2 van 12 (aanpassing m.b.t. methodiek conform Collegebesluit april 2002) 2. Eindtermen

Nadere informatie

Evaluatie stage extra muros

Evaluatie stage extra muros Evaluatie stage extra muros Naam student: Stageplaats: Stagemeester ZIV Nummer : Stageperiode : Een competentie is het vermogen om adequaat te functioneren in een bepaalde (beroeps)context door het kiezen

Nadere informatie

Eindtermen. Eindtermen Praktijk: Eindtermen Voetreflextherapeut.doc 1

Eindtermen. Eindtermen Praktijk: Eindtermen Voetreflextherapeut.doc 1 Eindtermen Voetreflexzonetherapie: Eindtermen theorie: - De therapeut behandelt vanuit een holistische mensvisie en stelt binnen het kader van beroepsprofiel het lichamelijk en geestelijk functioneren

Nadere informatie

De CBP: Competentie Beoordeling Praktijk

De CBP: Competentie Beoordeling Praktijk De CBP: Competentie Beoordeling Praktijk Op de HBOV van de Hogeschool Leiden wordt sinds het studiejaar 2013-2014 gewerkt met CBP s, Competentie Beoordelingen in de Praktijk. Gedachte hierachter is, dat

Nadere informatie

Paramedisch OnderzoekCentrum

Paramedisch OnderzoekCentrum Van bruine klapper tot Extremiteiten. Manuele therapie in enge en ruime zin Prof.dr. Rob A.B. Oostendorp Boekpresentatie 25 augustus 2006 Wat kunt u verwachten? Boekzwangerschap: van knop naar extremiteit

Nadere informatie

COÖRDINATIEPUNT ZORG WELKOM

COÖRDINATIEPUNT ZORG WELKOM COÖRDINATIEPUNT ZORG WELKOM PROGRAMMA NANDA anamnesekader Stappen methodisch werken Diagnosticeren volgens NANDA Doelen en interventies vaststellen Rapporteren Afstemmen ZORGLEEFPLAN 4 DOMEINEN Woon/

Nadere informatie

Een praktijkgericht onderzoek bij verpleegkundigen naar het objectiveren van cognitieve functies

Een praktijkgericht onderzoek bij verpleegkundigen naar het objectiveren van cognitieve functies Een praktijkgericht onderzoek bij verpleegkundigen naar het objectiveren van cognitieve functies Marloes Peeters Verpleegkundig Specialist GGZ mpjpeeters@vvgi.nl 12-12-2014 Agenda Probleem Vraagstelling

Nadere informatie

In de praktijk wat kan, op school wat moet

In de praktijk wat kan, op school wat moet Els Grijmans Docent verpleegkunde HVA Lynette Menting, Claudia Bronner Klinisch Verpleegkundig Opleider OLVG In de praktijk wat kan, op school wat moet Nieuw HBOV duaal curriculum HVA AMC OLVG Programma

Nadere informatie

Intensivecareverpleegkundigen werken op de afdeling Intensive Care, intensivecarekinderverpleegkundigen

Intensivecareverpleegkundigen werken op de afdeling Intensive Care, intensivecarekinderverpleegkundigen De opleiding tot intensivecareverpleegkundige In dit deskundigheidsgebied wordt de specifieke intensive care zorg van de intensivecareverpleegkundige, de intensivecare-kinderverpleegkundige en de intensivecareneonatologieverpleegkundige

Nadere informatie

Multimorbiditeit & Klinisch redeneren. Karin Timm Hester Vermeulen

Multimorbiditeit & Klinisch redeneren. Karin Timm Hester Vermeulen Multimorbiditeit & Klinisch redeneren Karin Timm Hester Vermeulen Mw B Voorstellen Gezondheidsprobleem Multimorbiditeit Twee of meer (chronische) ziekten tegelijkertijd Bijna 2 miljoen mensen! Bij 2/3

Nadere informatie

Visie Dimence Groep op VerpleGinG en VerzorGinG

Visie Dimence Groep op VerpleGinG en VerzorGinG Visie Dimence Groep op verpleging en verzorging Visie Dimence Groep op verpleging en verzorging De zorg verandert en vindt zoveel mogelijk thuis of dichtbij huis plaats. Er worden minder mensen opgenomen

Nadere informatie

Thuiswerktoets Filosofie, Wetenschap en Ethiek Opdracht 1: DenkTank De betekenis van Evidence Based Practice voor de verpleegkunde

Thuiswerktoets Filosofie, Wetenschap en Ethiek Opdracht 1: DenkTank De betekenis van Evidence Based Practice voor de verpleegkunde Thuiswerktoets Filosofie, Wetenschap en Ethiek Opdracht 1: DenkTank De betekenis van Evidence Based Practice voor de verpleegkunde Universitair Medisch Centrum Utrecht Verplegingswetenschappen cursusjaar

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 11 DEEL 1 HET BEROEP VAN DE MBO-VERPLEEGKUNDIGE 13

Inhoud. Voorwoord 11 DEEL 1 HET BEROEP VAN DE MBO-VERPLEEGKUNDIGE 13 Inhoud Voorwoord 11 DEEL 1 HET BEROEP VAN DE MBO-VERPLEEGKUNDIGE 13 1 Waar gaat het om in de verpleging? 15 1.1 Oriëntatie op het beroep van mbo-verpleegkundige 15 1.1.1 Inhoud van het beroep 16 1.1.2

Nadere informatie

Kerncompetenties psychotherapeut

Kerncompetenties psychotherapeut Kerncompetenties psychotherapeut 5 oktober 2006 Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie Overname is toegestaan, mits ongewijzigd en met gebruik van bronvermelding. Nederlandse Vereniging voor Psychotherapie,

Nadere informatie

Eindtermen voor de vervolgopleiding tot obstetrische en gynaecologische verpleegkundige

Eindtermen voor de vervolgopleiding tot obstetrische en gynaecologische verpleegkundige Eindtermen voor de vervolgopleiding tot obstetrische en gynaecologische verpleegkundige De beschrijving van de eindtermen voor de vervolgopleiding tot obstetrische en gynaecologische verpleegkundige is

Nadere informatie

Verklarende woordenlijst

Verklarende woordenlijst Verklarende woordenlijst bij toetsingskader voor instellingen waar mensen verblijven die niet thuis kunnen wonen Utrecht, maart 2017 Behandeling Handelingen en interventies van medische, gedragswetenschappelijke

Nadere informatie

RED, de sprong voorwaarts voor cliënt en zorgprofessional. De rol van de patiënt in het EPD Datum: 28-11-2014 r.van.driel@rivas.nl

RED, de sprong voorwaarts voor cliënt en zorgprofessional. De rol van de patiënt in het EPD Datum: 28-11-2014 r.van.driel@rivas.nl RED, de sprong voorwaarts voor cliënt en zorgprofessional De rol van de patiënt in het EPD Datum: 28-11-2014 r.van.driel@rivas.nl Rivas zorggroep Rivas Zorggroep regelt de zorg die de cliënt wenst, direct

Nadere informatie

- Geplaatst in VISUS EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE?

- Geplaatst in VISUS EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE? - Geplaatst in VISUS 4-2017 - EBM IN DE OPTOMETRIE: HOE PAS JE HET TOE? Om de verschillen tussen de kennis uit het laatste wetenschappelijk bewijs en de klinische praktijk kleiner te maken is de afgelopen

Nadere informatie

Complementaire zorg. Waardevolle zorg

Complementaire zorg. Waardevolle zorg Complementaire zorg Waardevolle zorg n Kennismaking n Vertaling van theorie/ naar praktijk n Hoe interventies toe te passen in de praktijk n Voorbeelden uit de praktijk n Verschillende interventies: ademhalingsoefening,

Nadere informatie

Signalering in de palliatieve fase

Signalering in de palliatieve fase Utrecht, mei 2011 Signalering in de palliatieve fase Denk- en werkmethode voor verzorgenden Marja de Jong Jeroen Joosten Palliatieve zorg Als genezing van zorgvrager niet meer mogelijk is Gericht op voorkomen

Nadere informatie

VERPLEEGKUNDIGEN ZORG THUIS WELKOM

VERPLEEGKUNDIGEN ZORG THUIS WELKOM VERPLEEGKUNDIGEN ZORG THUIS WELKOM PROGRAMMA DAGDEEL 1 Veranderingen in de langdurige zorg Introductie diagnosticeren volgens NANDA Hoe ga je het gesprek aan? Belemmeringen/ Overtuigingen Oefenen a.d.h.v.

Nadere informatie

De verpleegkundige indicatiestelling

De verpleegkundige indicatiestelling De verpleegkundige indicatiestelling Aanleiding en achtergrond In 2015 zal de aanspraak verpleging in de wijk geïntroduceerd worden in de Zorgverzekeringswet (Zvw). Deze prestatie bestrijkt de zorg zoals

Nadere informatie

Visie op verpleegkundige professionaliteit

Visie op verpleegkundige professionaliteit Visie op verpleegkundige professionaliteit Verpleegkundige professionaliteit en trots Verpleegkundigen zijn van cruciaal belang voor het leveren van kwalitatief hoogstaande zorg in het MCL. De afgelopen

Nadere informatie

Praktijkopdracht Klinisch Redeneren

Praktijkopdracht Klinisch Redeneren Praktijkopdracht Klinisch Redeneren Inleiding Via deze praktijkopdracht werk je aan je verpleegkundige vakdeskundigheid. De opdracht helpt je om achtergrondkennis te verwerven van de patiënten binnen het

Nadere informatie

OPLEIDING SPOEDEISENDE HULP VERPLEEGKUNDIGE

OPLEIDING SPOEDEISENDE HULP VERPLEEGKUNDIGE OPLEIDING SPOEDEISENDE HULP VERPLEEGKUNDIGE 1. Deskundigheidsgebied van de spoedeisende hulp verpleegkundige blad 2 van 12 (aanpassing m.b.t. methodiek conform Collegebesluit april 2002) 2. Eindtermen

Nadere informatie

Aanvullen of aanvallen?

Aanvullen of aanvallen? Aanvullen of aanvallen? M E T H O D I S C H W E R K E N Methodisch werken is het kenmerk bij uitstek van de professionele beroepsbeoefenaar, dat wil zeggen: doelgericht, planmatig, systematisch gebruikmaken

Nadere informatie

Bijlage V. Bij het advies van de Commissie NLQF EQF. Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en Dublin descriptoren.

Bijlage V. Bij het advies van de Commissie NLQF EQF. Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en Dublin descriptoren. Bijlage V Bij het advies van de Commissie NLQF EQF Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en. Tabel ter vergelijking NLQF niveaus 5 t/m 8 en Dublindescriptoren NLQF Niveau 5 Context Een onbekende, wisselende

Nadere informatie

SOVAK kleurt levens. Volgens Wortels-Stam-Bloesem.

SOVAK kleurt levens. Volgens Wortels-Stam-Bloesem. SOVAK kleurt levens. Volgens Wortels-Stam-Bloesem. Zorg verlenen. Dat doen we bij SOVAK op onze eigen manier. Wij vinden het belangrijk dat we mensen met een (verstandelijke) beperking precies die zorg

Nadere informatie

Het goede GOED doen. Gerda van Brummelen - adviseur vereniging. 9 december 2014 Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland

Het goede GOED doen. Gerda van Brummelen - adviseur vereniging. 9 december 2014 Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland Het goede GOED doen Gerda van Brummelen - adviseur vereniging V&VN Beroepsvereniging >60.000 leden, grootste beroepsvereniging Alle sectoren, alle transities Beroepsontwikkeling Wetenschappelijk onderzoek

Nadere informatie

Functieprofiel Ambulanceverpleegkundige (uitgebreid)

Functieprofiel Ambulanceverpleegkundige (uitgebreid) Functieprofiel Ambulanceverpleegkundige (uitgebreid) Doelstelling van de functie: Verleent ambulancezorg aan patiënten, stelt een werkdiagnose en voert op basis daarvan conform protocol de noodzakelijke

Nadere informatie

LoopbaanIndicator. Voor een duurzame loopbaanplanning

LoopbaanIndicator. Voor een duurzame loopbaanplanning LoopbaanIndicator Voor een duurzame loopbaanplanning 1. Inleiding LoopbaanIndicator wordt ingezet om alle relevante waarden rondom menselijke inzetbaarheid gestructureerd en genormeerd in kaart te brengen,

Nadere informatie

Dr. Hilde Verbeek 15 april 2014. Department of Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 1

Dr. Hilde Verbeek 15 april 2014. Department of Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 1 Dr. Hilde Verbeek 15 april 2014 Department of Health Services Research Focusing on Chronic Care and Ageing 1 Doelstelling Nurses on the Move Bijdragen aan verbetering kwaliteit van zorg in verpleeg- en

Nadere informatie

Realiseren van VOET in Geschiedenis: leren leren I II III Leren leren

Realiseren van VOET in Geschiedenis: leren leren I II III Leren leren Realiseren van VOET in Geschiedenis: leren leren I II III Leren leren Welke afspraken worden gemaakt om geschiedenis te studeren? Wordt dit opgevolgd per graad en van graad tot graad? Leren leren blijft

Nadere informatie

Beoordelen in de praktijk: Wat en wie bepaalt of leren en beoordelen kwaliteit heeft

Beoordelen in de praktijk: Wat en wie bepaalt of leren en beoordelen kwaliteit heeft Beoordelen in de praktijk: Wat en wie bepaalt of leren en beoordelen kwaliteit heeft Trudy Wiersma Joost Philipsen Match2Learn Friesland College Wat gaan we doen? Informatie over de praktijkcasus Onze

Nadere informatie

Peer review Het elektronisch Kinesitherapeutisch dossier

Peer review Het elektronisch Kinesitherapeutisch dossier Peer review Het elektronisch Kinesitherapeutisch dossier Inleiding Waarom een dossier? Efficiëntie in het werk en communicatie dankzij informatisering en automatisering Hulp bij het nemen van beslissingen

Nadere informatie

Bijlage V. Bij het advies van de Commissie NLQF EQF. Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en Dublin descriptoren.

Bijlage V. Bij het advies van de Commissie NLQF EQF. Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en Dublin descriptoren. Bijlage V Bij het advies van de Commissie NLQF EQF Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en. Tabel ter vergelijking NLQF niveaus 5 t/m 8 en Dublindescriptoren NLQF Niveau 5 Context Een onbekende, wisselende

Nadere informatie

Keuzedeel mbo. Zorg en technologie. gekoppeld aan één of meerdere kwalificaties mbo. Code K0137

Keuzedeel mbo. Zorg en technologie. gekoppeld aan één of meerdere kwalificaties mbo. Code K0137 Keuzedeel mbo Zorg en technologie gekoppeld aan één of meerdere kwalificaties mbo Code K0137 Penvoerder: Sectorkamer zorg, welzijn en sport Gevalideerd door: Sectorkamer Zorg, welzijn en sport Op: 26-11-2015

Nadere informatie

Verpleegkundige diagnoses in de hemato-oncologie

Verpleegkundige diagnoses in de hemato-oncologie Verpleegkundige diagnoses in de hemato-oncologie Verpleegkundige diagnoses in de hemato-oncologie H.T. Speksnijder Redactie: J.M. Vink C.A.M. Verhoeven P.C. van Sintmaartensdijk-Schuijff Bohn Stafleu

Nadere informatie

- kiezen voor het gebruik van goede digitale informatiesystemen in de zorgpraktijk.

- kiezen voor het gebruik van goede digitale informatiesystemen in de zorgpraktijk. SAMENVATTING Het aantal mensen met een chronische aandoening neemt toe. Chronische aandoeningen leiden tot (ervaren) ongezondheid, tot beperkingen en vermindering van participatie in arbeid en in andere

Nadere informatie

Algemeen. Titel Functieomschrijving verpleegkundige in R&MSC Versie 1 Status Gepubliceerd. Auteurs: Driesen, Nancy

Algemeen. Titel Functieomschrijving verpleegkundige in R&MSC Versie 1 Status Gepubliceerd. Auteurs: Driesen, Nancy Algemeen Titel Functieomschrijving verpleegkundige in R&MSC Versie 1 Status Gepubliceerd Auteurs: Driesen, Nancy Beoordelaar: Driesen, Nancy Autorisator: Driesen, Nancy Documentbeheerders: Keim, Ulrike

Nadere informatie

ZELFEVALUATIEKADER EN INSTRUMENTEN

ZELFEVALUATIEKADER EN INSTRUMENTEN OPLEIDEN IN SCHOOL ZELFEVALUATIEKADER OPLEIDEN IN SCHOOL ZELFEVALUATIEKADER EN INSTRUMENTEN OPLEIDEN IN SCHOOL Er zijn instrumenten beschikbaar waarmee u de kwaliteit van opleiden in school (OIS) in beeld

Nadere informatie

Verzorgende-IG basisdeel kerntaak 1 werkproces 3 oefenopdracht A

Verzorgende-IG basisdeel kerntaak 1 werkproces 3 oefenopdracht A VZ-B-K1-W3-A Stelt (mede) het zorgplan op Verzorgende-IG basisdeel kerntaak 1 werkproces 3 oefenopdracht A In deze opdracht ga je je verdiepen in de zorgdossiers van zorgvragers en de methodiek en systematiek

Nadere informatie

PROEVE VAN BEKWAAMHEID

PROEVE VAN BEKWAAMHEID PROEVE VAN BEKWAAMHEID Inleiding Doel van deze opdracht is het methodisch werken te bevorderen en toe te passen. Het is een methode die moet leiden tot het vaststellen van de meest geschikte verpleegkundige

Nadere informatie

Standaard-actieplan stage 2 (PL2)

Standaard-actieplan stage 2 (PL2) Standaard-actieplan stage 2 (PL2) Voorbereidingsfase: voorafgaand aan stage 2 Actie Oriëntatie op stage-instelling / achterhalen reistijd / bereikbaarheid Regelzaken: Mantouxtest, dienstkleding, sleutels

Nadere informatie

Achtergrond. Missie Onze missie op basis van deze situatie luidt:

Achtergrond. Missie Onze missie op basis van deze situatie luidt: Achtergrond Basisschool De Regenboog staat in de wijk Zuid-west in Boekel en valt onder het bestuur van Zicht PO. Evenals de andere scholen onder dit bestuur gaan wij de komende periode vorm geven aan

Nadere informatie

Toetstermen en taxonomiecodes

Toetstermen en taxonomiecodes Toetstermen en taxonomiecodes Door middel van toetstermen is vastgelegd wat deelnemers moeten kennen en kunnen. Een toetsterm is bepalend voor de inhoud van de opleiding en de toetsing. Dit betekent dat

Nadere informatie

Methodisch handelen: graag nog SMARTER!

Methodisch handelen: graag nog SMARTER! OVERZICHTSARTIKEL Methodisch handelen: graag nog SMARTER! Voor goede diëtistische zorg is methodisch handelen onmisbaar. Methodisch handelen staat voor doelgericht, bewust, systematisch en procesmatig

Nadere informatie

Nationale Kernset. Gestandaardiseerde zorggegevens MIC-congres 2015

Nationale Kernset. Gestandaardiseerde zorggegevens MIC-congres 2015 Nationale Kernset Gestandaardiseerde zorggegevens MIC-congres 2015 Inleiding Organisatie door platform VZI (verpleegkundige en zorginformatietechnologie) Al langer bezig met standaardisatie als voorwaarde

Nadere informatie

Formatieve beoordeling (om te leren) MBO-Verpleegkundige - studentversie Naam cursist: Casus : Datum: SLB: Onderdelen Feedback NLQF (zie onderlegger)

Formatieve beoordeling (om te leren) MBO-Verpleegkundige - studentversie Naam cursist: Casus : Datum: SLB: Onderdelen Feedback NLQF (zie onderlegger) Formatieve beoordeling (om te leren) MBO-Verpleegkundige - studentversie Naam cursist: Casus : Datum: SLB: Onderdelen Feedback NLQF (zie onderlegger) 1. Je kunt de totale zorg van een cliënt a.d.h.v. het

Nadere informatie

Evidence Based Nursing

Evidence Based Nursing Evidence Based Nursing - filosofie - Bart Geurden, RN, MScN Van verpleegkundige Diagnostiek naar evidence-based handelen Medische Diagnostiek >1900 Multi- Disciplinaire Problemen 1980- Verpleegkundige

Nadere informatie

Pagina 1 van 5. Examenprogramma Profielvak: dienstverlening & producten. De kern

Pagina 1 van 5. Examenprogramma Profielvak: dienstverlening & producten. De kern Examenprogramma Profielvak: dienstverlening & producten De kern a. Algemene kennis en vaardigheden b. Professionele kennis en vaardigheden c. Loopbaanoriëntatie en -ontwikkeling De vier profielmodulen

Nadere informatie

TRAJECT WELZIJN_METHODIEK VAN BEGELEIDEN_9789006815597_INHOUD_KORT

TRAJECT WELZIJN_METHODIEK VAN BEGELEIDEN_9789006815597_INHOUD_KORT TRAJECT WELZIJN_METHODIEK VAN BEGELEIDEN_9789006815597_INHOUD_KORT Thema 1 Methodisch handelen 1 Methodisch handelen: wat is het? 1.1 Kenmerken 1.2 Stappenplan 2 Voor wie? 2.1 Doelgroep 2.2 Functionele

Nadere informatie

Nicolien van Halem Sjaak Groot. Planmatig zorg verlenen

Nicolien van Halem Sjaak Groot. Planmatig zorg verlenen Nicolien van Halem Sjaak Groot Planmatig zorg verlenen Nicolien van Halem Sjaak Groot Planmatig zorg verlenen Houten 2014 ISBN 978-90-368-0587-2 2014 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Voorwoord 7

Inhoudsopgave. Voorwoord 7 Inhoudsopgave Voorwoord 7 1 Beginselen van academisch-juridisch onderzoek 9 1.1 Academisch-juridisch onderzoek 9 1.2 Verschillen met ander juridisch onderzoek 10 1.3 Het onderzoeksproces 11 1.4 Eisen waaraan

Nadere informatie

Persoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod

Persoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod Persoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod U bent niet de enige Een op de tien Nederlanders heeft te maken met een persoonlijkheidsstoornis of heeft trekken hiervan. De Riagg Maastricht is gespecialiseerd

Nadere informatie

OPLEIDING tot MBO- VERPLEEGKUNDIGE. Ondersteuningsmagazijn gevorderd 1 BEROEPSTAAK E

OPLEIDING tot MBO- VERPLEEGKUNDIGE. Ondersteuningsmagazijn gevorderd 1 BEROEPSTAAK E OPLEIDING tot MBO- VERPLEEGKUNDIGE Ondersteuningsmagazijn gevorderd 1 BEROEPSTAAK E Albeda college Branche gezondheidszorg Kwalificatieniveau 4 Cohort: 2009-2010 Versie: 3 Fase: Gevorderd 1 Naam Student:.

Nadere informatie

Consortium Beroepsonderwijs

Consortium Beroepsonderwijs Consortium Beroepsonderwijs www.consortiumbo.nl Verzamelformulier beroepsgerichte examens Kwalificatiedossier (KD): Pedagogisch Werk Datum uitgifte KD: oktober 2015 Crebonummer KD: 23183 Cohort: 2016 ev

Nadere informatie

Examenprogramma Profielvak: dienstverlening & producten

Examenprogramma Profielvak: dienstverlening & producten Examenprogramma Profielvak: dienstverlening & producten De kern a. Algemene kennis en vaardigheden b. Professionele kennis en vaardigheden c. Loopbaanoriëntatie en -ontwikkeling De vier profielmodulen

Nadere informatie

Minder angstig in sociale situaties

Minder angstig in sociale situaties Minder angstig in sociale situaties Dit boek, Minder angstig in sociale situaties, Werkboek voor de cliënt, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in

Nadere informatie