Landmacht. Militaire Vaders. Interview C-LAS. Nieuwe Landmachtbril. Vrouwenwerving. Waar genomen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Landmacht. Militaire Vaders. Interview C-LAS. Nieuwe Landmachtbril. Vrouwenwerving. Waar genomen"

Transcriptie

1 Landmacht Interview C-LAS Nieuwe Landmachtbril Waar genomen Naam: Adjudant Ralph Davies Onderdeel: School Voor Vredesmissies, Amersfoort Functie: instructeur Wat moet je doen als je in een missiegebied gegijzeld wordt? Een concreet antwoord bestaat niet, maar de lessen van adjudant Ralph Davies, instructeur aan de School voor Vredesmissies (SVV), dragen bij aan een goede voorbereiding hierop. In mijn les trauma en stress, vertellen cursisten vaak over hun eigen traumatische ervaringen, vertelt Davies. Nog niet zo lang geleden vertelde iemand hoe hij 3,5 week als gegijzelde in een bunker heeft doorgebracht. De reactie van mensen in stress-situaties is onberekenbaar, maar je kunt iemand wel voorbereiden zodat deze bewuster handelt. Met vakken als interculturele communicatie en algemene crisisbeheersing bereiden twaalf SVV-instructeurs de militairen, die voor uitzending op de rol staan, zo goed mogelijk voor. Theorie en praktijk komen bij de paarse SVV beide aan bod. Voor het theoriegedeelte roept de SVV regelmatig de hulp in van specialisten zoals historici en psychologen. Rollenspellen en gastlessen van ervaren militairen geven een indruk van de praktijk. Na twee gastlessen over mijn uitzending naar Kosovo, vroeg de SVV of ik wilde solliciteren. Dat deed ik. Naast het feit dat ik mijn werk geweldig vind, heb ik als docent ook geleerd met onverwerkte ervaringen om te gaan. Mijn zes-liter-rugzak vol ervaringen kan me redden, maar de jonge militairen hebben vaak maar een pukkel vol. Ik leer ze tot tien tellen, want bezinning leidt altijd tot bewustere en dus betere keuzes! Vrouwenwerving Militaire Vaders vierde jaargang nummer 7, september 2006

2 Redactie: Hoofdredacteur: kol Ronald Harmsma Eindredacteur: kap Klaas Daane Bolier Redacteuren: elnt Dave Coenen tlnt Corné Dalebout Ivanca Maas Vormgeving: Sectie Grafische Vormgeving, Frederikkazerne Den Haag Druk: Senefelder Misset, Doetinchem ISSN: Oplage: Landmacht verschijnt tien keer per jaar in een oplage van stuks Fotografie in dit nummer: AVDD, Kpl1 Hasan Yilmaz, Frank van Biemen, Mariska Grob, Bert de Groot, Hennie Keeris, Guido Kobessen Met dank aan: Roland Keja, elnt Ellen Beernink, kap Janneke Beenen, elnt Juul Platenburg Redactieadres: Lgen Knoopkazerne MPC 55A Postbus AA Utrecht MDTN: * KPN: Reacties: Reacties of ingezonden brieven kunt u via het interne netwerk mailen naar: KJ.Daane.Bolier@MINDEF.NL Adreswijzigingen: Landmachtpersoneel kan alleen maar adreswijzigingen doorgeven aan de eigen afdeling personeelszaken. Reservisten kunnen voor adresveranderingen bellen naar: Postactieven en veteranen kunnen terecht bij Nico Kamm: Betalende abonnees moeten zijn bij Abonnementenland: LANDMACHT IS EEN UITGAVE VAN HET COMMANDO LANDSTRIJDKRACHTEN, SECTIE COMMUNICATIE STAF CLAS. REACTIES OF INGEZONDEN BRIEVEN WOR- DEN ZEER GEWAARDEERD. DE REDACTIE IS VRIJ IN HAAR KEUZE VAN HET PLAATSEN VAN - AL DAN NIET INGEKORTE - INGEZONDEN STUKKEN. OVERNAME VAN (GEDEELTEN VAN) ARTIKELEN UIT DE LANDMACHT IS, ONDER BRONVERMELDING, TOEGESTAAN. Inhouds opgave Pag.4: Moderne Landmacht, moderne bril? Pag.14: Dubbelinterview in Afghanistan Pag.18: Militaire vaders in actie Pag.28: Explosieven ruimen in Bosnië Pag.30: Van Landmacht naar Leger des Heils Rubrieken PAG.7: De week van, PAG.32: Personeelsmutaties, PAG.34: Photoshoot, PAG.35: Uit de flank, PAG.36: Waargenomen Landmacht nummer 7 Personeelsblad van de Koninklijke Landmacht Interview luitenant-generaal Peter van Uhm PAG.8: Het is logisch dat we andere waarden en normen hebben dan de rest van de samenleving Voertuig van de toekomst: de Boxer PAG.12: Landmacht wil meer vrouwen PAG.24: Natuurlijk worden de opdrachten niet wandelend afgelegd LANDMACHT SEPTEMBER

3 Deze bril zet ik gerust op naar de disco Door de jaren heen zijn bij de Koninklijke Landmacht diverse dienstbrillen in omloop geweest. Rinus Spijkers, opticien bij de KL sinds 1976 en brillenexpert bij uitstek, geeft uitleg over de verschillende ontwerpen. Het is een kwestie van smaak. Er zijn duidelijke liefhebbers van de gevechtsbril met camouflageprint en personen bij wie de bril wellicht ongebruikt thuis in een la ligt. Sinds kort wordt een nieuw type gevechtsbril verstrekt met een moderner montuur. Maar wie bepaalt nu eigenlijk hoe de gevechtsbril, die duizenden militairen krijgen verstrekt, eruitziet? Rinus Spijkers is binnen Defensie de brillenexpert bij uitstek. Spijkers is hoofd optiek bij het Militair Geneeskundig Logistiek Centrum (MGLC) in Heerenveen. Op die locatie komen dienstbrillen binnen voor aanpassingen, bijvoorbeeld nieuwe glazen wanneer de ogen van de eigenaar achteruit zijn gegaan, of voor reparaties. Op zijn neus draagt Spijkers al de nieuwe gevechtsbril met bruin montuur. Om hem een beetje te promoten, glimlacht hij. Al was ik ook wel gecharmeerd van de bril met camouflageprint. Iedereen dacht altijd dat die print speciaal voor Defensie werd geproduceerd. In werkelijkheid was die vlekkenprint gewoon standaard. Ik heb het altijd maar zo gelaten. De nieuwe dienstbril verschilt danig van z n voorganger. Zo heeft het montuur nu een effen donkerbruine kleur en hebben de glazen een rechthoekige vorm. De bril oogt in ieder geval een stuk moderner. Brilmonturen zijn onderhevig aan de mode, legt Spijkers uit in zijn kantoor dat tot de nok toe gevuld is met verschillende brilmonturen uit alle jaren en windstreken. De camouflagegevechtsbril was bij de introductie ervan vrij hip. Tegenwoordig zie je dat vierkante glazen meer in de mode zijn. De nieuwe bril sluit meer aan bij de wensen van deze tijd. De dienstfiets Periode tot eind jaren 40. Deze bril staat bij ouderen bekend als de dienstfiets vanwege de volledig ronde brillenglazen. De glazen waren heel dun, plat en klein. Technisch was het toen nog niet mogelijk om grotere te maken. De buiten- en de binnenzijde hebben dezelfde kromming, waardoor het soms net vensterglas lijkt. Vanwege de vorm worden ze ook wel bi-glaasjes genoemd. Je ziet ze nog wel eens in toneelvoorstellingen waarin ze opvallen vanwege de schittering van de glazen. Deze bril is van voor mijn tijd. Ik ken wel de brillen met iets ovalere glazen uit de periode vlak erna. Sportbril Eind jaren Panthosbril Net als het huidige model is ook de vorige dienstbril, met camouflageprint, geproduceerd door het Italiaanse bedrijf Luxottica dat brilmonturen maakt voor beroemde modehuizen als Armani en Dolce & Gabbana. Aan de keuze voor een bepaald montuur en producent gaat een heel traject vooraf. Het is niet zo dat één of enkele personen beslissen welk montuur iedere militair krijgt verstrekt. Ook ik heb daar eigenlijk weinig invloed op, zegt Spijkers. In 1995 maakte hij deel uit van een werkgroep die een programma van eisen samenstelde voor de vorige dienstbril, de uiteindelijke variant met Begin jaren 50 eind jaren 50 Na de glazen met rond model, kwam het panthos-model in zwang. De glazen van die bril hebben dezelfde vorm als de camouflagedienstbril van nu, met een licht ovale vorm. Vanwege die specifieke vorm zijn de glazen eenvoudig te verwisselen met elkaar. Dat was voor opticiens en zeker bij Defensie heel praktisch. In de loop der jaren ging de mode een steeds belangrijker rol spelen. Het montuur van deze bril wijkt duidelijk af van z n voorgangers door de afgeronde hoeken. Hij werd ook wel de sportbril genoemd vanwege z n toen bijzondere vorm. In de winkel konden burgers hem ook aanschaffen tussen de tien à twaalf gulden. Het montuur werd door Defensie afgenomen bij een Nederlandse importeur die ze inkocht in het toenmalige Oost-Duitsland. De Nederlandse krijgsmacht heeft dus een tijdlang met een door communisten geproduceerde bril rondgelopen. camouflageprint. In die periode werd gekozen voor een nieuw type gasmasker waaronder de toenmalige dienstbril (de zogenaamde gasmaskerbril, zie foto s) niet gedragen kon worden. Daarop is gekozen voor de aanschaf van een nieuw montuur. De eisen waren eigenlijk simpel. De bril mag niet te opvallend zijn. Hij mag niet makkelijk van je gezicht afvallen, om die reden moeten er krulveren aan. En hij mag niet te groot zijn want hij moet in de ballistische bril passen. Aan de hand van dit eisenpakket in 1995 stuurden zeventien fabrikanten, naar Europese aanbestedingsregels, een prototype op. Niet elke producent had het programma van eisen goed doorgenomen, want er zaten ook brillen bij met een glimmend goudkleurig montuur. Dat is natuurlijk niet zo handig wanneer je gecamoufleerd in het veld opereert. Bij TNO zijn de verschillende monturen daarna technisch onderzocht. De pootjes werden bijvoorbeeld machinaal keer open en dicht geklapt en de bril moest D IENSTFIETS P ANTHOSBRIL S PORTBRIL G ASMASKERBRIL N IEUWE DIENSTBRIL LANDMACHT SEPTEMBER

4 Gasmaskerbril Tot halverwege de jaren zeventig bestond er geen bril die ook onder het gasmasker kon worden gedragen. Mede vanwege de communistische dreiging vanuit het oosten werd bepaald dat dit voortaan met het nieuwe C3-gasmasker wel mogelijk moest zijn. Omdat de uitstekende metalen pootjes van de bril lekkages zouden veroorzaken, werden ze vervangen door plastic strips. De strip had een bolle en een platte kant. De bolle kant werd in de huid gedrukt zodat de platte kant langs het masker liep. Met twee hengsels, die je over je oorschelpen moest schuiven, bleef de bril goed op je gezicht. Onderzoek van TNO wees uit dat het montuur op deze wijze geen lekkages veroorzaakte. De invoering van deze zogenaamde gasmaskerbril betekende het einde van de dienstfietsperiode met vrij ronde monturen. De gasmaskerbril, die uiteindelijk twintig jaar lang in gebruik is geweest, week daar voor het eerst sterk vanaf. De nieuwste dienstbril Camouflagebril Halverwege de jaren 90 zorgde opnieuw de keuze voor een ander type gasmasker voor dat er een nieuw dienstbrilmontuur moest komen. Onder het nieuwe gasmasker kon, zoals bij de gasmaskerbril wél mogelijk was, geen brilmontuur worden gedragen. Bovendien was de Canadese leverancier ervan intussen failliet gegaan. De camouflageprint is overigens niet speciaal voor Defensie aangebracht (zie verhaal onder), zoals vaak wordt gedacht. Met de werkgroep hebben we bedacht dat er een nieuwe dienstbril moest komen. In het nieuwe NBC-masker worden losse monocles geklikt. De nieuwe dienstbril hoefde niet meer onder het masker te passen. Omdat het contract met de producent afliep, deed de kans zich voor om een nieuw model uit te kiezen. Uitgebreide tests wezen dit montuur aan als meest geschikt. Net als het vorige montuur wordt deze geproduceerd door het Italiaanse bedrijf Luxottica dat ook monturen levert aan Armani. Het nieuwe montuur kent ook een model voor multifocale glazen, vaak voor de wat oudere werknemers binnen Defensie. Daarin zijn de lenzen wat groter. Het is een bril met rechthoekige glazen. Echt een product van deze tijd. de week van Nederland neemt dit jaar al 50 jaar deel aan de United Nations Truce Supervision Organization (UNTSO) in het Midden- Oosten. Het 13-koppige Nederlandse detachement telt zes militairen van de Landmacht. Een van hen is luitenantkolonel Wim Voncken, die naast Chief Military Personnel Officer ook de functie van Senior National Officer vervult vanuit het hoofdkwartier in Jeruzalem. Zijn dagboek verhaalt over de week waarin vier waarnemers van China, Oostenrijk, Canada en Finland de dood vonden op hun Patrol Base Khiam in Libanon. Maandag: Alle werkzaamheden op het hoofdkwartier staan in het licht van de gebeurtenissen in Libanon. Het bericht over de gewonde Italiaanse UNMO is ingeslagen als een bom en heeft iedereen met de neus op de realiteit gedrukt: dit kan nog vaker gebeuren! Mijn zorg gaat ook uit naar de familieleden van de VN-medewerkers uit Tiberias. Zij zijn afgelopen week naar Jeruzalem gebracht, weg uit het Fase 3-gebied. Woensdag: De hele nacht ben ik druk met allerlei berichtgevingen. Terwijl ik met andere sectiehoofden overleg heb met de Chief of Staff (COS), krijgt die een telefoontje van de VN-secretarisgeneraal Kofi Annan, die zich laat informeren en zijn medeleven uitspreekt. In de late ochtend pak ik wat uurtjes slaap. Om drie uur zit ik weer achter mijn bureau en verneem ik dat het vierde lichaam nog steeds niet is gevonden. Donderdag: In de ochtendbriefing krijgen we foto s van Khiam te zien. Ik maak deel uit van het ad-hoccomité dat alles moet regelen en organiseren met betrekking tot repatriëring. Voor China is dit trouwens de eerste militair die in een vredesmissie komt te overlijden. De eerste aandacht gaat uit naar een ceremonie die op zondag moet plaatsvinden. Ook heb ik contact met Nederland om steun van psychologen te krijgen. Iedereen in de Observer Group Lebanon (OGL), inclusief de Nederlanders, is flink geraakt door het gebeurde. Zaterdag: Later dan op een normale werkdag kom ik zaterdag weer op het werk om fase 4 verder uit te werken. Ik streef er tevens naar om voor het personeel van OGL op Cyprus stress-counseling te organiseren, maar loop telkens vast op onwil dan wel transportproblemen. Zondag: Om negen uur hebben we een generale repetitie van de ceremonie. De middag breng ik bij mijn appartement door met oude kranten van de afgelopen week. Om vier uur zet ik weer koers richting Government House voor de herdenking. In een bedrukte, maar sfeervolle ceremonie leggen vier vertegenwoordigers van de getroffen landen een krans en worden toespraken gehouden. Na de Last Post en een minuut stilte wordt onder de klanken van reveille de VN-vlag weer in top gehesen als symbolisch begin van een nieuwe dag. Morgen moet ik volop aan de slag om de eerste repatriëring van de Chinese lichaamsresten te regelen. in een zuurkast beproevingen met chemicaliën doorstaan, schetst Spijkers enkele proeven. Zeven monturen gingen vervolgens een laatste, bijzondere, testfase in. Bij de Afdeling Materieel Beproevingen in Huijbergen heeft een testpanel van 25 militairen de monturen onderworpen aan een acceptatieproef. Elke maandagochtend kwamen de panelleden bij elkaar en kregen door mij het bewuste montuur aangemeten en netjes afgesteld, legt Spijkers uit. Op de Koningin Wilhelmina Kazerne in Ossendrecht testten de panelleden onder leiding van een sportinstructeur of de bril hindernisbaanbestendig was. Ook werden er balspelletjes gespeeld om te ontdekken of de bril niet van het gezicht zou vallen. De positieve en negatieve bevindingen van de panelleden, waaronder draagcomfort en gewicht, werden op papier verzameld. Uit de resultaten van die testgroep kwam na zeven weken de zogenoemde camouflagebril als beste uit de bus. Daar hebben andere personen feitelijk geen invloed op gehad. De bevindingen van het testpanel zijn bepalend geweest bij de keuze voor de camouflagegevechtsbril. Ook bij de opvolger van de camouflagedienstbril, het rechthoekige model met effen bruin montuur, is gebruik gemaakt van een testpanel. Al waren er deze keer nauwelijks mensen voor te porren om de bril te testen. De nieuwe testgroep, van 17 personen, heeft vier verschillende monturen getest. Het panel was zeer te spreken over het uiteindelijke winnende ontwerp. Één van de vrouwelijke deelnemers zei zelfs: Deze bril zet ik gerust op naar de disco. Dinsdag: De dag gaat op aan allerlei vergaderingen. Om 23:15 uur krijg ik het verzoek om naar het hoofdkwartier te komen in verband met slachtoffers. Een kwartier later laat ik me al informeren door de Duty Officer. De eerste berichten melden dat Patrol Base Khiam door Israëlische bommen is getroffen en dat de vier waarnemers die daar aanwezig waren waarschijnlijk dood zijn. Vrijdag: De eerste fase, het terugbrengen van de lichaamsresten, wordt succesvol afgesloten. De tweede fase (de autopsie) begint na de Sabbat. Fase 3 is de ceremonie op zondag. Ik ben verantwoordelijk voor fase 4, de overdracht van de overledenen aan de nationale autoriteiten. Voor de overdracht op het vliegveld ontwerpen we een eenvoudige procedure. LANDMACHT SEPTEMBER

5 De professionele nuchterheid van mijn mensen, treft me diep De kop is eraf: één jaar Commando Landstrijdkrachten. Wat vond u ervan? Roerig en hectisch. Niet alleen op de niveaus boven ons, maar ook binnen het Commando Landstrijdkrachten gaan de reorganisaties gewoon door en zijn we bezig 100 % gevuld te raken. Verder hebben we met een missie als in Afghanistan naast de andere missies en onze overige taken de motor wel volop laten draaien. Het is een bewogen jaar geweest, waarin erg veel van de mensen is gevraagd. Waar bent u het meest tevreden over? (beslist) Over mijn mensen en hun niet aflatende inzet. Bij landoptreden gaat het over mensen. Het zijn de mensen die het uiteindelijk doen. Of ik nou bij een Opleidings- en Trainingscentrum kom, bij een Lokaal Facilitaire Dienst, bij het High-Readiness Hoofdkwartier in Münster, of bij de mensen die het materieel klaarzetten; iedereen zet de schouders eronder en maakt er het beste van. Wanneer ik dat zie en ervaar, ben ik zielsgelukkig. Een hoop werkgevers zijn jaloers op ons personeel. En een heleboel personeel van buiten Defensie is jaloers op onze organisatie. Dat blijkt wel als je nagaat dat Defensie dit jaar voor de eerste keer in de Top-10 van favoriete werkgevers staat. De politie staat bovenaan begreep ik. Ik denk ook echt dat we een goede werkgever zijn. We hebben bijna alle disciplines uit de maatschappij binnen onze organisatie zitten. Bij ons krijg je heel snel, heel jong verantwoordelijkheden. Is Defensie nog steeds een afspiegeling van de maatschappij? Natuurlijk, maar je moet twee dingen goed scheiden. Het personeelsbestand binnen defensie is een afspiegeling van de Nederlandse maatschappij. Maar de taken van Defensie zijn wezenlijk anders dan van welke andere organisatie. Dus ook de waarden en normen zijn anders. In die zin wil ik ook geen afspiegeling van de Nederlandse maatschappij zijn, want dan zou ik mijn militairen tekort doen. Dan stel ik ze niet goed gereed en dat is mijn taak: het gereedstellen van inzetbare eenheden. Wij stellen in veel opzichten hogere eisen. Daar werken wij aan tijdens de initiële opleidingen, maar dat mag daar niet stoppen. Vorming en coaching gaan altijd door. Ik vind Defensie een goede werkgever We maken allemaal deel uit van één team Een nieuwe structuur, een nieuwe baas en een nieuwe missie brachten luitenantgeneraal Peter Van Uhm niet uit zijn evenwicht. Een jaar geleden werd hij als kersverse Commandant Landstrijdkrachten geconfronteerd met één van de meest vergaande aanpassingen van het ministerie van Defensie. Het eind van de reorganisaties is nog niet in zicht en de personele vulling is nog niet helemaal op orde. We moeten nog even doorbuffelen. LANDMACHT SEPTEMBER

6 Defensie verpaarst. Blijft er nog ruimte voor een KL-gevoel? Wij zijn een deel van het geheel, maar wel met een eigen identiteit. En die identiteit van de landmacht moet overeind blijven staan. Wij hebben andere taken dan de luchtmacht, de marine en de marechaussee. Daar is een deel van onze identiteit op geënt. Je kunt het zien als een voetbalteam: de verdediger voetbalt anders dan de aanvaller. We zijn als defensie ook een voetbalteam: de landmacht beheerst de grond, de luchtmacht de lucht en de marine het water. Iedereen heeft zijn eigen specialiteit, maar gezamenlijk vormen we wel een hecht team. Verpaarsen wil trouwens niet zeggen dat we alles samen moeten voegen. We kunnen heel goed een bepaalde taak bij een van de operationele commando s neerleggen waarna eenheden vervolgens krijgsmachtbreed worden ingezet. Dat is ook paars. Waar moeten de KL-medewerkers zich de komende tijd op voorbereiden? Hoewel ik besef dat de druk hoog is, realiseer ik mij aan de andere kant heel goed dat we er nog niet zijn. Het Commando Landstrijdkrachten levert een uitstekend product, maar je moet altijd kritisch blijven op verbetermogelijkheden. Stilstand is achteruitgang. Zo hebben we eerder dit jaar gesproken over een bredere inzet van mensen en eenheden. De term every soldier a rifleman is inmiddels welbekend. De praktijk in de inzetgebieden maakt dat maar al te duidelijk. Logistiekeling, cavalerist, verbindelaar: iedereen moet zijn militaire basisvaardigheden beheersen. Dit is ook het defensiebeleid: elke militair die op het land kan worden ingezet, moet aan dezelfde eisen voldoen. Maar niet alleen de mensen, ook de eenheden van defensie moeten breder inzetbaar zijn. Een Bevoorradings- en Transportbataljon zou na een natuurramp de logistiek moeten kunnen regelen maar ook in staat moeten zijn om de hele operatie zelf te leiden, inclusief hun eigen beveiliging. Aan die bredere inzet van mensen en eenheden moeten we de komende jaren werken. En hoe ver staan we daar nu al mee? Het motto dat iedereen in de eerste plaats militair is, dat is beslist goed doorgekomen: iedereen wil nu bijvoorbeeld extra schietoefeningen doen. Mensen zien ook aan de missie in Afghanistan dat het nodig is. Aan mij de uitdagende taak om hiervoor de randvoorwaarden te scheppen, in de vorm van bijvoorbeeld voldoende munitie en voldoende beschikbaarheid van schietbanen en oefenterreinen. Landoperaties zijn complex, en dat vergt veel van de eenheden en van de individuele militair. Daar moeten we op blijven anticiperen. U bent onlangs op werkbezoek geweest in Uruzgan. Hoe was dat? Het is heerlijk om op de werkvloer te zijn tussen de mannen en vrouwen die het product van de landmacht neerzetten. Als je ziet hoe ze onder zeer moeilijke omstandigheden toch zeer professioneel, gedreven en enthousiast zijn, dan is dat gewoon een genot. Je ziet al de samenwerking ontstaan met de internationale collega s en de lokale autoriteiten. Dat geeft veel vertrouwen voor de toekomst. Uiteindelijk worden conflicten op het land beslist en wordt er veel van ons verwacht. Wat heeft tijdens het werkbezoek de meeste indruk gemaakt? Uiteindelijk toch de manier waarop de mensen daar met hun vak bezig zijn. Een aantal kampen is nog in opbouw. Dat betekent dat er prioriteiten moeten worden gesteld waarbij veiligheid het wint van comfort. Zo zag ik een tent op een compound die ze daar aan het bouwen zijn. Je moet weten dat die tent meer dan honderd mensen herbergt en dat het er binnen bloedheet is. De tent had een deur aan de voorkant en één aan de achterkant. Op de binnenkant van de deur staat gesloten houden in verband met de airco. Er is daar natuurlijk geen airco te bekennen. Dat is soldatenhumor. Die tent stinkt van de warme lichaamsgeuren en niemand klaagt. De professionele nuchterheid waarmee zij met hun vak en met de risico s omgaan, treft me diep. Mist u die soldatenhumor als u hier in Utrecht op de zevende verdieping zit? Wat denk jij! Je zou dat eens aan mijn vrouw moeten vragen. Natuurlijk mis ik dat. Het is gewoon heerlijk om tussen de mannen en vrouwen te staan en daadwerkelijk met je vak bezig te zijn. Om met je handen problemen aan te pakken en situaties naar je hand te zetten. Er zijn onlangs twee Nederlandse militairen omgekomen in Afghanistan. Bent u daar veel mee bezig? Het is dieptriest dat we twee collega s hebben verloren. In eerste instantie denk ik dan aan de nabestaanden. Ik ben bij de familie van de sergeant van Boxtel geweest om mijn steun te betuigen. Als ik die mensen op welke manier ook kan steunen, dan zal ik dat zeker doen. Maar uiteindelijk zijn alle militairen zich bewust van de risico s van hun beroep. Dat wil zeker niet zeggen dat ze graag sneuvelen, begrijp me niet verkeerd. We trainen voor onze taken en rusten onze militairen uit fysiek en mentaal - om zo goed mogelijk met die risico s om te gaan. Zo nuchter moet je daarin zijn en die nuchterheid tref ik ook bij de eenheden aan. Die soldatenhumor mis ik regelmatig De veiligheidssituatie in Afghanistan wordt er vooralsnog niet beter op. Slaapt u daar slechter door? Ik slaap nog steeds prima. Maar natuurlijk maak ik me zorgen! Ik heb mensen waarover ik me constant druk maak. Als er mensen in een inzetgebied zitten, dan maak ik me daar dus uiteraard zorgen over. Net zo goed als ik mij bewust ben van hun thuisfront dat toch ook een uitzending mee maakt. Het zijn wel professionele zorgen, want onze mensen zijn goed opgeleid, ze hebben goed materieel, we hebben er goede commandanten en goede mensen zitten die prima met de situatie om kunnen gaan. Maar de zorg neemt niemand van je af. Ik voel me absoluut verantwoordelijk voor onze mensen. Daarom is het ook zo belangrijk om bij al onze inzet goed te kijken naar de bescherming van onze mensen en ook hoe we die kunnen verbeteren. Bijvoorbeeld door de aanschaf van IED-Jammers en Bushmasters of door ons te richten op andere gebieden zoals de inlichtingencapaciteit. Je moet weten wat de ander kan, wat hij wil en wat hij doet. Wat kunnen we nog meer verwachten? We gaan als Defensie absoluut meer aan nationale operaties doen. Vroeger was Defensie het vangnet voor de lokale autoriteiten, maar we zijn nu een echte gelijkwaardige partner op het gebied van nationale operaties. Mensen moeten goed beseffen dat nationale operaties een volwaardige hoofdtaak is die gelijk staat aan expeditionaire operaties. Zo zullen we meer moeten oefenen met de civiele autoriteiten zodat we optimaal op elkaar ingespeeld raken. Het betekent ook dat we druk bezig zijn met de verdere professionalisering van de Natres. Daarnaast moeten we bepalen hoe we de Reservisten Specifieke Deskundigheid inzetten die we naast de Reservisten Militaire Taken hebben. Ik denk dan vooral aan een onderwerp als Cimic. Dat zijn nogal wat ontwikkelingen. Is het nog wel duidelijk voor de mensen? Om uit te leggen waar we mee bezig zijn, waar we naartoe willen en hoe we die weg aan het bewandelen zijn, hebben we in oktober twee CLASinformatiedagen gepland. Ik wil dat iedereen beseft dat ogenschijnlijk afzonderlijke zaken en ontwikkelingen eigenlijk in één pakket zijn samen te vatten en dat er één grote gedachtegang achter zit: blijven aanpassen aan de eisen die de toekomst ons stelt. Ik ben me ervan bewust dat er een grote last ligt op de schouders van mijn medewerkers, maar we moeten nu even blijven doorbuffelen om de last straks te kunnen verlichten. Dat kan alleen met de juiste blik naar de toekomst en dat is wat we gaan uitleggen. Militairen zijn zich allemaal bewust van de risico s van hun vak Terugkomend op de voetbalmetafoor: welke positie heeft u in het veld? Ik zou graag de aanvoerder willen zijn, invloed op de wedstrijd uitoefenen. Er heeft ooit iemand tegen mij gezegd: Je bent het boegbeeld van de KL. Toen heb ik geantwoord: Ben je bedonderd! Denk jij dat ik alleen maar aan de voorkant van het schip wil zitten om de klappen op te vangen? Ik wil ook een beetje kunnen sturen!. In oktober worden in Oirschot twee CLAS-informatiedagen gehouden die in het thema staan van Het CLAS op weg naar Op 18 oktober richt Commandant Landstrijdkrachten zicht tot het hogere kader van de landmacht (luitenant-kolonels en hoger, gelijk-geschaalde burgers en stafadjudanten) en op 19 oktober komen vertegenwoordigers van alle CLAS-eenheden aan bod. Begin september worden personen en eenheden uitgenodigd. LANDMACHT SEPTEMBER

7 Boxer nieuw werkpaard Landmacht De Landmacht krijgt hoogstwaarschijnlijk vanaf 2010 tweehonderd exemplaren van het Groot Pantserwielvoertuig, de Boxer. Centrale punten bij het ontwerp van dit voertuig zijn bescherming en mobiliteit. De Landmacht wilde een groot pantserwielvoertuig en dat gaan ze krijgen. Want groot is hij. Wie naast één van de acht wielen gaat staan, merkt dat alleen al die wielen met een hoogte van ruim 1 meter 30 behoorlijk indrukwekkend zijn. Het project Groot Pantserwielvoertuig is onderdeel van het project Vervanging pantservoertuigen M577 en YPR. De Boxer zal gebruikt gaan worden voor gevechtsondersteunende taken zoals commandovoering, gewondentransport, vrachttransport en als genievoertuig. De nieuwe wielvoertuigen worden verdeeld over de gevechtsondersteunende- en de manoeuvreeenheden. 2,99 m Remote controlled wapensysteem Het wapensysteem zoals u het op deze foto ziet, is niet definitief. Hoewel er wel een.50 wapen op zal komen, is nog niet bepaald welk merk wapenstation er komt. Wat wel duidelijk is, is dat het een remote controlled wapensysteem zal worden. Hierbij zit de schutter niet meer in zijn wapenstation, maar op een andere plaats in het voertuig. Van daaruit bedient hij zijn wapenstation met behulp van een beeldscherm en een stuurknuppel. Het wapenstation draait alleen bovenop het voertuig en niet in het voertuig, waardoor er veel ruimte wordt bespaard. Vijf verschillende uitvoeringen De Boxer bestaat in feite uit een gepantserd onderstel met daarbovenop een zogenaamde missiemodule. Er zijn vijf uitvoeringen. Van de eerste drie die hieronder genoemd staan is er al een prototype aanwezig. Van de andere uitvoeringen moet nog een prototype worden gebouwd. Commandovoertuig. Bestemd voor Vrachtvoertuig. Voor het verplaatsten van commandovoering. Plaats voor vier werkstations vracht. Dit voertuig is ingericht voor het transport die met een netwerk aan elkaar zijn gekoppeld. van algemeen materiaal. Er is plaats voor twee Aan deze module kan een tent van ongeveer drie NATO standaard pallets en twee manschappen. bij drie meter bevestigd worden. Deze tent wordt Cargo-C2. Een aantal vrachtvoertuigen met een pomp binnen twee minuten opgeblazen dient voor commandovoering binnen de en is binnen een kwartier gebruiksklaar. pantserinfanteriecompagnieën en tankeskadrons Gewondentransportvoertuig. In deze module te zijn voorzien van een Command & is plaats voor zes zittende of drie liggende Control-werkstation. Dit voertuig is bestemd gewonden. Een groot voordeel dat een voor de compagniessergeantmajoor en de wielvoertuig ten opzichte van een rupsvoertuig eskadronsopperwachtmeester en dient tevens heeft, is het feit dat de eerste minder lawaai en voor noodbevoorrading. trillingen veroorzaakt en daardoor beter geschikt Genievoertuig. Voor het verplaatsen van een voor gewondentransport. geniegroep en de omvangrijke uitrusting van deze geniegroep. Bescherming De Boxer heeft heel veel voordelen ten opzichte van zijn voorgangers. Maar het belangrijkste voordeel is toch wel zijn bescherming. Het wielvoertuig mag zich één van de best beschermde voertuigen in zijn soort noemen. De inzittenden zijn beschermd tegen vlakbaanvuur en artillerievuur en Improvised Explosive Devices (IED s). Maar ook tegen antitankmijnen. De eisen zijn onder andere dat hij bij het exploderen van een antitankmijn tot acht kilogram ervoor moet zorgen dat er bij de inzittenden geen blijvende letselschade ontstaat. De Boxer staat 50 centimeter van de grond en de passagiers zetten hun voeten op een voetsteun en niet op de grond. Hierdoor wordt letsel geminimaliseerd. Een ander voordeel van de Boxer in vergelijking met zijn voorgangers is dat de bescherming tegen een nucleaire, biologische of chemische aanval sterk verbeterd is. De staatssecretaris van Defensie informeert dit najaar de Tweede Kamer over hoe de verwerving van de Boxer zal plaatsvinden. Naar verwachting valt dan het definitieve besluit over de aankoop van dit voertuig. Mobiliteit De Boxer is enorm mobiel. Hij heeft negen versnellingen, zeven voorwaarts en twee achterwaarts. Met zijn 720 PK haalt hij tot 103 kilometer per uur. En dat met een gewicht van kilogram. Hij is alleen door zijn omvang wat minder manoeuvreerbaar dan de YPR. De Boxer heeft een 8 X 8 permanente aandrijving. De bandenspanning kan van binnenuit geregeld worden om ook op zachtere ondergrond een goede mobiliteit te hebben. In de wielen zit bovendien een run flat element. Dat zorgt ervoor dat je ook met een lekke of stukgeschoten band nog een stuk kunt doorrijden. 7,93 m 2,37 m LANDMACHT SEPTEMBER

8 N ICO TAK Als je niet kunt blijven, kun je beter wegblijven Het eerste contact Tak: Ik heb de contacten overgenomen van mijn Amerikaanse voorgangers. Het contact tussen het PRT en de Afghanen is overigens wederzijds. De bevolking loopt hier de deur plat, van het hoofd van de veiligheidsdienst tot en met de lokale boer en alles wat daar tussenin zit. D UBBELINTERVIEW MET COMMANDANT PRT EN COMMANDANT BATTLEGROUP P IET VAN DER SAR Van der Sar: De Battlegroup komt in de dorpen in contact met een ouderenraad. Dat is minder officieel, maar wel directer. Je krijgt een beter beeld van hoe de zaken er voor staan. We komen namelijk ook in gebieden die niet beïnvloed zijn door de regionale en landelijke regering. Tak: De Mission Teams van het PRT gaan veelvuldig mee op patrouille met de Battlegroup, zodat wij samen verhalen uit eerste hand hebben. Luitenant-kolonels Nico Tak en Piet van der Sar zijn beiden ondercommandant van de Task Force Uruzgan (TFU). Overste Tak is commandant van het Provincial Reconstruction Team (PRT) en overste Van der Sar van de Battlegroup. Landmacht vroeg ze naar het begin van de missie in Uruzgan. Want waar begin je mee? Van der Sar: Als we voor het eerst een gebied ingaan en nog niet precies weten wat we daar kunnen verwachten, krijgen we van de Mission Teams vragen mee. De antwoorden daarop vormen voor deze teams dan weer aanknopingspunten voor een volgende patrouille waar ze dan zelf bij aanwezig zijn. Tak: De Mission Teams koppelen hun bevindingen terug met de staf van het PRT. De staf op zijn beurt coördineert vervolgens met de lokale bestuurders en (Non-) Governmental Organizations om projecten van de grond te krijgen. Daarnaast zijn er een aantal lopende projecten die we hebben overgenomen van onze voorgangers. Ook daar komen contacten uit voort. Van der Sar: Tijdens de eerste patrouilles proberen we via kleine projecten het vertrouwen van de bevolking te krijgen, bijvoorbeeld door het eventueel aanbieden van onze medische capaciteit. Het liefst doen we dat via de lokale dokter die wij dan assisteren. Als we bepaalde dingen uitgedeeld willen hebben, laten we dat door leden van het Afghaanse leger (ANA) doen. Zo krijgt de bevolking meer contact met hun eigen leger: Put an Afghan face on everything. Onze belangrijkste missie is onszelf overbodig maken. De Afghanen moeten het uiteindelijk zelf doen. Tak: De Afghaanse overheid moet gaan zorgen voor haar bevolking. Wij vinden dat in Nederland heel normaal, maar hier ligt dat wat anders. We moeten proberen te bewerkstelligen dat de overheid er voor de bevolking is en niet andersom. Vergeet niet dat dit land een lange geschiedenis kent van strijd en dat het een generatie nodig heeft om over de afgelopen decennia heen te komen. LANDMACHT SEPTEMBER

9 Het eerste contact Tak: De eerste prioriteit van onze missie is de veiligheid van de burgers garanderen, vooral door meer en betere politie op straat te krijgen. Van der Sar: Daarvoor is het contact met de lokale bevolking zo belangrijk. Hier in Tarin Kowt is een gebied dat we de Green Zone noemen, een gebied met veel begroeiing. Onder Operation Enduring Freedom zijn de Amerikanen daar niet of nauwelijks geweest waardoor de Taliban daar vrij spel hadden en er dus geen hulp werd geboden aan de bevolking. Wij zijn daar naar binnen gegaan omdat je een missie niet alleen met de mond moet belijden; je zult de bevolking moeten tonen dat het je menens is. Tak: Voor de veiligheid zullen politie en leger overal aanwezig moeten zijn. De politie is nu zo goed als niet bestaand. Het zijn lokale milities die ten koste van de bevolking hun macht en daarmee hun inkomen veiligstellen. De politie is niet herkenbaar als zodanig en ze zijn dus niet betrouwbaar. Wij moeten dus, samen met de leiding van de politie, beginnen met het werven en trainen van mensen. We zullen ze discipline en goed leiderschap bij moeten brengen en ze voorzien van de juiste uitrusting. Deze maand nog moet de eerste opleiding beginnen. We moeten een basis leggen waarop onze opvolgers verder kunnen bouwen. Van der Sar: De bevolking staat nog wantrouwend tegenover ons. Ze kijken de kat uit de boom wie het nou eigenlijk voor het zeggen heeft in het gebied waar wij zitten. Ze voelen zich tussen twee vuren in zitten. Ze willen het liefst met rust gelaten worden zonder zich te moeten verbinden aan een groep van buiten hun stam. Met het Platoon House-concept (huizen waarin een peloton zich ophoudt in het dorp om contact te leggen en onderhouden met de bevolking, red.) krijg je uiteindelijk het vertrouwen van de bevolking. Tak: De mensen hier hebben 28 jaar oorlog gekend en hebben geleerd zich aan de sterkste partij te verbinden. Dat betekent dat ze heel makkelijk switchen van de ene partij naar de andere. Als je de sterkste partij bent, en dat zijn we, moet je zorgen dat wanneer je in een gebied komt, daar ook blijft. Als je niet kunt blijven, moet je wegblijven. Van der Sar: De olievlektheorie is hiermee bevestigd. Vandaar dat we ook willen beginnen met het uitvoeren van meerdaagse voetpatrouilles. Zo komt de wilde romantiek van de meerdaagse voetpatrouille van weleer opnieuw tot leven. Tak: De bevolking leeft in een tribale structuur. Het is de stam die de orde van de dag bepaalt. Er zijn stammen die altijd meer op hebben gehad met de centrale regering en stammen die zich daar zo veel mogelijk afzijdig van hielden. Tussen die stammen botert het meestal ook niet zo. Wij proberen een brug te slaan tussen die stammen met projecten die gunstig moeten zijn voor beide stammen. Zo raken ze tot elkaar veroordeeld. Van der Sar: Het is heel verleidelijk de dorpen in te gaan die al voor een centrale regering zijn. Het is juist de uitdaging om die dorpen in te gaan die sympathiek staan tegenover de Taliban. Dit neemt echter wel risico s met zich mee, want je weet niet hoe je onthaald wordt. Maar we kunnen niet anders als we willen dat de provinciale en nationale overheid hier een stevige basis hebben. Tak: Deze werkwijze leidt er toe dat we op de lange termijn moeten denken. Ook al zou Nederland hier na twee jaar weggaan, dan zit ISAF hier nog steeds. We zullen dus ook langlopende projecten van de grond moeten krijgen en niet alleen voor de quick-win gaan. We moeten aan de relatie bouwen tussen het lokale bestuur en de lokale bevolking en tussen stammen onderling. Snelle projecten, de zogenaamde Quick Impact Projects, zijn geen doel op zich. Van der Sar: ISAF kan niet elk probleem oplossen en dat moeten we ook niet willen. Bij problemen vragen we de bevolking wat ze zelf kunnen doen en hoe wij ze daarbij kunnen assisteren. Ze moeten het uiteindelijk zelf kunnen en doen. Doelstellingen voor de eerste zes maanden Tak: Naast de snelle kleine projecten, moeten we zorgen dat we zo snel mogelijk starten met het opleiden van de politie. De kwaliteit en effectiviteit van de politie moeten we verhogen. Bovendien moeten we de basis leggen voor middelgrote projecten op het gebied van gezondheidszorg en irrigatie en landbouw. Van der Sar: De lokale bevolking moet losgemaakt worden van de Taliban. Op deze manier sla je de bestaansgrond onder de Taliban weg. Het wegnemen van de voedingsbodem voor de Taliban is effectiever dan de Taliban uitschakelen door gevechtsacties. Tak: De tweede prioriteit ligt bij het bedenken van een plan om samen met de bevolking Uruzgan te ontwikkelen. Dat moeten we bottom-up en top-down benaderen. Voor de ontwikkeling van de provincie moeten we niet alleen goodies uitdelen, maar vooral aan capacitybuilding doen. De Australiërs bouwen een ambachtsschool waar allerlei opleidingen gegeven worden die de mensen in staat moet stellen zelf iets te maken van hun leven en hun provincie. LANDMACHT SEPTEMBER

10 Militaire vaders Sergeant Peter Coumans W AT KAN, WAT MAG EN WAT IS GEACCEPTEERD? Steeds vaker hoor je dat vaders ervoor kiezen om één of meerdere dagen thuis voor hun kinderen te zorgen. Termen als ouderschapsverlof en flexdagen zijn helemaal ingeburgerd in de Nederlandse samenleving. Ook voor mannen. Maar hoe zit dat voor militaire vaders? Is het voeden van een baby te combineren met een baan in de bosrand? Landmacht vroeg vijf groene vaders naar hun ervaringen. Iedere soldaat, officier en onderofficier, heeft het recht op ouderschapsverlof. Maar militairen moeten ook altijd inzetbaar zijn. De tegenstrijdigheid tussen de rechten van een militaire vader en de plichten van een militair, zorgt dan ook voor onduidelijkheid. Wat kan, wat mag, en wat is geaccepteerd? Dat iedere militair het recht heeft op ouderschapsverlof betekent niet dat iedereen verlof krijgt. Afhankelijk van de taak, eenheid en de lijn van de commandant, wordt hierover beslist. Sommige militairen denken niet eens aan ouderschapsverlof. Loyaliteitsgevoel kan hierbij een grote rol spelen. Ook een flex-dag levert soms een schuldgevoel op tegenover collega s. Voor een organisatie als Defensie zijn saamhorigheid en loyaliteit onmisbaar, maar volgens generaal-majoor Lex Oostendorp, plaatsvervangend Commandant Landstrijdkrachten en ambassadeur genderbeleid, kan het niet zo zijn dat kinderen hun vader moeten missen omdat ouderschapsverlof niet in een militaire cultuur zou passen. Ik hoop dat iedereen gebruik durft te maken van zijn rechten. De militaire professie laat soms weinig ruimte voor een gezinsrol en dat moet veranderen. Niet iedereen zal van het recht op ouderschapsverlof gebruik kunnen maken. Maar alle militairen, paraat of niet, mogen er aanspraak op maken. De tijd die ik destijds niet aan mijn twee zonen heb besteed, krijg ik niet meer terug. Tegenwoordig is er ruimte voor een vaderrol en als ik het over zou mogen doen, zou ik het waarschijnlijk anders doen. Militairen weten waar ze voor tekenen en ik vertrouw erop dat zij hun carrière en gezinsleven zo plannen, dat ze hun taak als militair, maar ook als vader, zo goed mogelijk invullen. De vraag is natuurlijk hoe doen militaire papa s dat en hoe zou Defensie volgens hen een meer vadervriendelijke sfeer kunnen creëren? In een team waar iedereen een plekje heeft, wordt vaak vergeten dat je ook nog een plek in een gezin hebt Zoon Bart, dertien weken Monteur 330 Herstelcompagnie, Geen ouderschapsverlof in verband met uitzending Zijn eerste woordjes zal ik waarschijnlijk missen, want momenteel zit ik in het opwerkingstraject voor Eufor 5. Zes maanden is lang in het eerste levensjaar. Als ik terugkom is Bart geen baby meer, maar een uk! Mijn uitzending is ook de reden dat ik nu nog geen ouderschapsverlof neem. Het heeft geen zin, want ik ben telkens weg voor oefeningen en heb totaal geen regelmaat. Mijn vrouw werkt twintig uur in de week waarvan de helft in de apotheek en de helft thuis. Aangezien we net verhuisd zijn, is ons leventje op dit moment chaos alom. We hebben geen familie, lees oppas, in de buurt en door de onregelmatigheid die het werk op dit moment met zich meedraagt, komt er best veel op mijn vrouw neer. Daar voel ik me soms schuldig om. Ik heb gelukkig al wel kunnen bespreken dat ik na mijn uitzending ouderschapsverlof op ga nemen. Ik krijg dan één dag in de week vrij, een jaar lang. Met ouderschapsverlof krijg je nog altijd 70% van je loon, dus financieel is het niet ongunstig. Ik maak me geen zorgen over de reactie van mijn collega s want zowel mijn commandant als mijn collega s staan gelukkig positief ten opzichte van ouderschapsverlof. Wat Bart betreft, die krijgt allemaal dvd s, voic s en bandjes te zien en horen zodat hij papa de komende maanden niet vergeet. LANDMACHT SEPTEMBER

11 Sergeant Anton van Beek Dochters Denise, drie jaar en Daniëlle, anderhalf jaar Instructeur bij OTCLog Twee keer ouderschapsverlof gehad bij parate eenheid Sergeant Gerard ten Lohuis Dochter Amber, drie maanden Junior Incidentenmanager, 101 Gevechtsteunbrigade Flex-dag Parate eenheid lastiger dan andere eenheden? Ondanks het parate karakter van een materieel logistiek peloton, weet ik zeker dat ik deze flexibiliteit nooit meer tegenkom. Iedere vier weken ging ik samen met mijn chef om de tafel om mijn ouderschapsverlof in te plannen. Nu, bij OTCLog, is het al lastig als je wilt flexen. Want dat betekent dat de klas een dag vrij heeft wanneer er geen instructeur is! De voorwaarden van Defensie zijn goed, maar de invulling grotendeels afhankelijk van bezetting (of onderbezetting) en de flexibiliteit van de commandant. Zelf je militaire en vaderlijke taken plannen is ook makkelijker gezegd dan gedaan. Loopbaanbegeleiders spelen hierbij namelijk ook een grote rol. Zo gaf ik tijden geleden aan dat ik interesse had in een functie bij OTCLog. Uiteindelijk werd er iemand aangewezen die helemaal niet wilde! Toen ben ik voor hem in de plaats gegaan. Goede planning of puur geluk? Beide functies hebben voor- en nadelen voor mijn kinderen. Een dagje verlof of flex is nu lastiger, maar door het regelmatige ritme van deze baan zie ik mijn dochters vaker. Ik ben in het weekend thuis en kan Denise nu met de fiets van school afhalen. Ook is de uitzenddruk minder. De oudste was één jaar, toen ik meeging met SFIR-3. Daniëlle zat toen nog in de buik. Nu is Denise drie, maar ze vindt het nog steeds vervelend wanneer ik wegga, omdat ze niet kan inschatten hoe lang ik wegblijf. Het maakt niet uit hoe oud de kinderen zijn, een afwezige vader heeft altijd impact. Ook in de puberteit is je aanwezigheid nog belangrijk, al is het maar om je vrouw te kunnen steunen! De afgelopen tien weken waren enorm chaotisch. Vriendin in het ziekenhuis, de geboorte van mijn dochtertje Amber en een knagend schuldgevoel naar mijn collega s. Toen mijn vriendin naar het ziekenhuis moest, stond ik op het punt om met mijn team op oefening te gaan. Wekenlang hadden we samen alles voorbereid en op het laatste moment moest ik afhaken. Ik had echt het gevoel dat ik mijn collega s in de steek liet. De toestand van mijn vriendin wisselde continu en telkens als ik dacht dat het goed ging, zei ik tegen de commandant dat ik snel weer aanwezig zou zijn. Dan ging het weer mis. Ik heb mijn collega s bijna naar mijn huis gesleept omdat ik zo graag wilde bewijzen dat de situatie echt serieus was. Gelukkig wisten ze dat en vertrouwden en begrepen ze mij volledig. Dat was anders dan ik gewend was. De kleine was inmiddels geboren en ik stond op de automatische piloot, bekaf. Pas toen wist ik hoe het moet hebben gevoeld voor de vaders bij mijn vorige eenheid die niet begrepen werden. Ik heb me er zelf ook schuldig aan gemaakt; vooroordelen. In een team waar iedereen een plekje heeft, wordt vaak vergeten dat je ook nog een plek in een gezin hebt waar je verantwoordelijkheid voor moet dragen. Ik heb echt geworsteld met schuldgevoel, maar ik weet dat ik geen keuze had. Thuis had een klein meisje me harder nodig en wat betreft mijn huidige collega s, die hadden het niet anders willen zien! Nu maak ik gebruik van de flex-dag. Mijn ouderschapsverlof bewaar ik nog even voor wanneer het echt een keer nodig is en ik een minder coulante commandant heb. LANDMACHT SEPTEMBER

12 Sergeant Raymond van den Ende Zoon Youri, acht maanden Transportgroep KCT Ouderschapsverlof Regels, documenten, brieven schrijven en heel nauwkeurig de kleine lettertjes lezen! Daar heb ik me sinds de geboorte van Kai mee bezig kunnen houden omdat ik graag van de ouderschapsregeling gebruik wilde maken. Niet dat er negatief op gereageerd werd door mijn commandant, maar omdat mijn contract volgend jaar afloopt was het onzeker of ik mijn ouderschapsverlof drie maanden achter elkaar kon opnemen. Normaal gesproken kun je zelf bepalen hoe je de papa-uren verdeelt. Maar ik heb geleerd om altijd de kleine lettertjes te lezen en dat was maar goed ook. Er stond namelijk dat militairen waar het BBT-contract van afloopt, de periode niet altijd in het laatste jaar mogen opnemen. Niet altijd, lekker vaag. Daarbij kwam dat als je het verlof opneemt en iemand is het er niet mee eens, je het risico loopt dat je alles moet terugbetalen. Mijn commandant was positief over mijn verzoek, maar ik durfde het risico niet te nemen. Een commandant kan immers ook wisselen van stoel. Ik heb dus naar het hoge niveau moeten schrijven en weet nu honderd procent zeker dat ik mijn drie maanden ouderschapsverlof krijg. Ik heb absoluut geen tegenwerking gehad, maar de papierenrompslomp en de onzekerheid kostten veel energie. Gelukkig was het geen verspilde moeite en krijg ik wat ik wil. Voor mij is dit de beste optie want ik ga zes maanden naar Bosnië. Moeders staat er niet alleen voor, want we hebben genoeg familie in de buurt. Daarna kan ik zelf drie maanden lang van mijn zoontje genieten, en dat mag ook wel want het heeft vijf lange jaren geduurd voordat hij er was! Korporaal Leon Tuitel Zoon Kai, dertien weken Instructeur bij 330 Herstelcompagnie Drie maanden aaneensluitend ouderschapsverlof na uitzending Niemand is onmisbaar, maar als commandant probeer ik toch om tijdens mijn papa-dag geen werk te laten liggen of het zo te doen dat mijn plaatsvervanger precies weet wat hij moet doen. Mijn telefoon staat altijd aan, dus mochten er problemen zijn, dan kan ik dat vanaf thuis oplossen. Ik mag dan ook niet klagen. Mijn groep bestaat uit veertien soldaten en korporaals. Als iemand mij om ouderschapsverlof zou vragen, zou ik dat onmiddellijk toezeggen. Er zijn vijf dagen in de week, dus vijf personen kunnen ouderschapsverlof opnemen. Daarna wordt het lastig. Voorlopig heb ik geen last van uitzenddruk. Ik zou eigenlijk nu weg moeten zijn, maar helaas is dat niet doorgegaan. Persoonlijk denk ik dat een kind het eerste jaar niet zo heel veel meekrijgt van wat er gebeurt. Voor mij zou het dan ook ideaal zijn geweest om nu te gaan. Hoe de situatie ligt als Youri ouder is, weet ik niet. Mijn leven is niet te vergelijken met dat van de commando s hier. Zij willen actie, uitzending en leven voor hun werk. Ouderschapsverlof of flex-dagen lijken mij onmogelijk bij hun functie. Een oplossing voor deze mannen zou een crèche op de kazerne kunnen zijn. Zo kunnen ze toch af en toe bij hun zoon of dochtertje gaan kijken en zien de kinderen papa ook wat vaker. LANDMACHT SEPTEMBER

13 V ROUWENWERVING Voor vrouwen die niet gematst willen worden Werken bij Defensie moet aantrekkelijker worden voor vrouwen, is de doelstelling van staatssecretaris Cees van der Knaap. Bij de verschillende krijgsmachtdelen moeten de komende jaren meer vrouwen in dienst komen. Óók op gevechtsfuncties. 45 Pantserinfanteriebataljon hield deze zomer wervingsdagen specifiek voor vrouwen. Deze ochtend zijn 35 meiden aanwezig bij de aftrap van de tweede wervingsdag voor vrouwen bij 45 Pantserinfanteriebataljon. De een gekleed in een net smetteloos wit pakje met hakschoentjes en de nagels gelakt, de ander in een sportievere outfit met spijkerbroek en sportschoenen eronder. Wij zoeken geen Rambo s of superatleten, maar mensen die voor elkaar door het vuur gaan. Onder elke omstandigheid, houdt overste Kees de Rijke, commandant van 45 Painfbat de deelneemsters voor. Eenheden van ons bataljon worden in 2008 naar Uruzgan uitgezonden. Dus mogelijk ook een aantal van jullie hier nu in de zaal. Enkele jongedames kijken bedrukt na deze openhartige mededeling. Maar we sturen jullie niet ongetraind weg. Jullie krijgen de best mogelijke fysieke en mentale training die er is, stelt de overste ze gerust. Teleurgesteld 45 Painfbat organiseert de vrouwenwervingsdag voor de tweede keer. De eerste leverde vierentwintig aanmeldingen op. En de opkomst nu is groter dan bij de eerste wervingsdag, jubelt projectofficier vrouwenwerving eerste luitenant Sophie Roestenberg. Het is belangrijk dat de meiden tijdens deze kennismakingsdag goed worden voorgelicht over de werkzaamheden van de infanterie. Dat is niet voor doetjes. Om die stelling te onderbouwen krijgen de vrouwen een demofilm te zien waarin de taken van een infanterist beeldend uit de doeken wordt gedaan. Te zien is hoe een YPR manschappen dropt in het voorterrein om een opdracht uit te voeren. Geniet, kijk, voel, ruik en zweet op deze dag!, geeft overste De Rijke de jongedames mee voordat ze naar buiten gaan om een demonstratie van een manoeuvre met een YPR bij te wonen. Onderweg naar het demonstratieterrein klampen twee identiek geklede meisjes (strakke spijkerbroek, zwarte bomberjacks en de haren met gel strak naar achter in een paardenstaart) kapitein Bert de Groot van WAKL aan. Wijzend naar haar vriendinnetje naast haar, vraagt ze Zij weegt maar 48 kilo. Moet ze dan de komende tijd flink eten en zeven kilo aankomen om alsnog aangenomen te worden? Het gaat erom dat je fysiek sterk genoeg bent om bijvoorbeeld voor langere tijd een zware rugzak te tillen, houdt de kapitein de beide meiden voor. Als je te weinig spieren heb, knak je gewoon in tweeën met zoveel gewicht op je rug. Die gewichtsgrens van 55 kilogram is er ook voor jouw bestwil. Je moet sterk genoeg zijn om het werk aan te kunnen. Een tegenslag voor de twee frêle meiden die teleurgesteld afdruipen. Het geeft niet als meiden er tijdens een wervingsdag achter komen dat een baan bij de KL niets voor hen is. Dan verdoen we in elk geval niet elkaars tijd, wanneer ze er pas achter komen in de opleiding. We willen duidelijkheid scheppen over wat we van elkaar verwachten, vertelt De Groot stellig. De KL moet tonen dat het meer is dan een leger, het is ook een werkgever met carrièreperspectief ook voor vrouwen. Maar dan wel voor vrouwen die niet gematst willen worden. Erica Kievit (20), Ermelo De opleiding tot infanterist lijkt me fysiek heel zwaar. Nu heb ik nog geen topconditie, maar dat wordt vanzelf opgebouwd. Werken bij de Landmacht lijkt me interessant omdat je ergens voor staat. Ik heb gewoon iets met orde en veiligheid. Dat je naar Uruzgan kan worden uitgezonden is deel van het werk. Je doet het voor een goede zaak. Je helpt mee aan de wederopbouw van een land. ``Het geeft niet als meiden er tijdens een wervingsdag achter komen dat een baan bij de KL niets voor hen is. Terzah Janssen (19), Zwinderen Ik wil iets doen bij de Landmacht, maar ik weet niet of m n hart bij de infanterie ligt. Ik twijfel of ik de infanterie volhoud. Fysiek zal me dat misschien lukken, maar ik weet niet of ik het infanteristenwerk leuk blijf vinden. Salaysa van den Bos (16), Zwolle Ik werk nu in een ijssalon en deels doe ik de administratie van een ander bedrijfje. Maar ik wil iets doen met meer verantwoordelijkheid. Vrouwen bij Defensie zijn heus niet alleen manwijven. Laat ze maar zeggen wat ze willen, ik weet dat het leuk is. Ik hou van sporten en doe fanatiek aan kickboxen. Veel beweging kan ik wel aan. LANDMACHT SEPTEMBER

14 Gekuch Nadat infanteristen van de B-cie de jongedames hebben getoond hoe een hit & run-actie met een YPR in zijn werk gaat, worden ze zelf fysiek op de proef gesteld. Verdeeld in groepjes moeten de vrouwen onder tijdsdruk opdrachten volbrengen, zoals het gooien van oefengranaten vanaf een touwbaan, het overmeesteren van een vijand en exerceren. Natuurlijk worden de gezichten gecamoufleerd en worden de opdrachten niet wandelend afgelegd. Ik moet vaker gaan hardlopen, concludeert één van de meiden al snel. Regelmatig klinkt haar gekuch boven de aanwijzingen van haar teamgenoten uit. Een lichtblonde jongedame neemt meteen het voortouw na het lezen van de opdracht. Direct sorteert ze haar teamgenoten op lengte wanneer een zes meter lange balk moet worden meegenomen over een hindernisparcours. Dat loopt een stuk makkelijker, houdt ze de rest voor. De anderen knikken instemmend. Sportschool Aan het eind van de middag komen de meiden voor het laatst samen voor een evaluatie. Wat vonden jullie van deze dag? vraagt Sophie Roestenberg oprecht geïnteresseerd aan het groepje meiden aan haar tafel. Ik moet duidelijk meer gaan sporten. Dan komt het goed. Vanavond ga ik maar eens op tijd naar bed, weet één van de meiden al. Ik had het eigenlijk veel zwaarder verwacht, reageert een ander meisje zichzelf licht verontschuldigend. Ik heb nu alleen iets van de infanterie gezien, maar weet niet hoe het op andere plaatsen binnen de Landmacht is. Dat maakt het lastiger om een beslissing te nemen, zegt een ander meisje. Ik wil het zeker proberen, maar ga wel eerst naar de sportschool! Uiteindelijk hebben zeventien deelneemsters aan de wervingsdag gesolliciteerd naar een baan als infanterist bij 45 Pantserinfanteriebataljon. Voor meer informatie over dit onderwerp: 45 Pantserinfanteriebatalon Overste Kees de Rijke is commandant van het 45 Pantserinfanteriebataljon in Ermelo. Het bataljon werd officieel (her)opgericht in Eind dit jaar moeten de drie compagnieën van het 45 Painfbat gevuld zijn. Overste De Rijke heeft zich als doel gesteld om vijftig vrouwen binnen zijn eenheid actief te hebben. Momenteel zijn dat er 35. De vrouwenwervingsdagen zijn bedoeld om infanteristen ook specifiek onder vrouwen te werven. Bij elkaar worden dit jaar vier vrouwenwervingsdagen georganiseerd. De jongedames kunnen hun voorkeur om infanterist te worden, aangeven bij een van de Banenwinkels. De laatste vrouwenwervingsdag is op 4 oktober. Natuurlijk worden de opdrachten niet wandelend afgelegd Laura Lippens (20), Enkhuizen Het werk in de supermarkt begint me te vervelen. Ik ben op zoek naar een baan met meer uitdaging en meer actie. Dat ik er vies van kan worden, maakt me niet uit. Ik ben sowieso niet zoveel met m n uiterlijk bezig, dus dat geeft niks. Dat de opleiding zwaar zal zijn maakt me niet bang. Pery Bagci (20), Den Haag Werken in het leger is steeds anders, steeds spannend en je kunt veel sporten. Ik ben nu een opleiding aan het afronden voor bedrijfsleider, maar werken bij de Landmacht lijkt me een stuk leuker. Pas sinds kort ben ik officieel Nederlandse, oorspronkelijk ben ik Turkse namelijk. In Turkije zitten maar een paar vrouwen in het leger. Voor een mogelijke uitzending ben ik niet bang. In de supermarkt kun je ook overvallen worden, ik bedoel maar, ook hier kun je in gevaarlijke situaties verzeild raken. Onderzoek Behoud vrouwen in de KL Het werven van vrouwen is één. Maar natuurlijk is het ook van belang deze vrouwen in kwestie te behouden. Binnen het Commando Landstrijdkrachten wordt daarom onderzocht wat de redenen of voorwaarden voor vrouwen zijn om langer in de organisatie te blijven. Tegelijk wordt bekeken hoe de doorstroom van vrouwen gestimuleerd kan worden zodat meer vrouwen op leidinggevende posities komen. Ook functies als compagniessergeantmajoor en en stafadjudant worden Dit meisje ontfermt zich tijdens dt reclamespotje over haar vriend daarom is zij geschikt! Tv-spotjes voor werving vrouwen Televisiecommercials voor werving van nieuw personeel bij de Koninklijke Landmacht waren tot nu toe vooral geënt op mannen. Daarin komt, met het oog op de wens van meer vrouwen bij de KL, verandering. In augustus werden in de Portugese Algarve twee specifiek op vrouwen gerichte wervingsspotjes opgenomen. De commercials met het thema geschikt/ongeschikt waren tot nu toe bedoeld voor de werving van BBT ers-algemeen. In de praktijk stonden vaak mannen centraal, vertelt Taco Remmers (WAKL, werving en aanstelling KL), de uitvoerend producent van Landmachtcommercials. De twee nieuwe spotjes zijn speciaal bedoeld voor vrouwen. We willen hen aan het denken zetten dat werken bij de Koninklijke Landmacht ook voor vrouwen aantrekkelijk en uitdagend is. De nieuwe commercials bestaan, daarin meegenomen. De doelgroep voor het onderzoek Behoud van vrouwen in de KL is afgebakend tot vrouwelijke militairen, al kunnen de uitkomsten van het onderzoek ook van belang zijn voor vrouwelijke burgerambtenaren bij Defensie. TNO voert het onderzoek uit in samenwerking met het Dienstencentrum Gedragswetenschappen van het Commando Dienstencentra. Eind dit jaar worden de uitkomsten van het onderzoek en eventuele maatregelen bekendgemaakt. net als de huidige geschikt/ongeschikt-spotjes elk uit een civiel en een groen deel. In spotje 1 stoeit een meisje met haar vriend op het strand. Maar wanneer de vriend het koud krijgt begint hij om het roze vestje van z n vriendin te zeuren, die helemaal geen kou heeft (zie foto). In het groene deel is vervolgens te zien hoe een vrouwelijke militair zich in een crisisgebied over een groepje locals ontfermt. In deze spot spelen we in op de humanitaire kant van de militair. We willen laten zien dat militairen meer doen dan vechten en welke rol een vrouw daarin kan hebben, duidt Remmers. In spotje twee wordt een jongeman gillend van de pijn aan zijn arm op een brancard het ziekenhuis binnengereden. De behandelend arts wil graag weten wat er gebeurd is. De jongen vertelt dat hij is gevallen. Het meisje vertelt dat ze wat hebben gestoeid. De jongen kermt enorm, het meisje reageert met een blik van doe niet zo soft. Het groene deel toont een jonge vrouw die samen met twee collega-militairen een berg op klimt. Door onderlinge samenwerking bereiken ze de top. Remmers: Daarmee spelen we in op het teamgevoel bij militairen. Samen werken we naar een doel. Voor de civiele delen van de spotjes zijn acteurs ingezet. Voor de groene delen zijn echte militairen gebruikt. Een acteur kun je nu eenmaal niet leren hoe een militair denkt en werkt. Militairen zouden meteen doorhebben dat het om acteurs gaat., aldus Remmers. Momenteel wordt de laatste hand gelegd aan de bewerking van de spotjes. Bedoeling is dat commercials vanaf oktober op tv verschijnen. LANDMACHT SEPTEMBER

15 EOD EUFOR-4 DRUK MET EXPLOSIEVE SITUATIE IN BOSNIË Archiefkast als opslagplaats voor munitie Levensgevaarlijke munitie in de kast of onder het bed? De Nederlandse Explosieven Opruimingsdienst (EOD) van Eufor-4 constateert dat er met de opslag van munitie in Bosnië veel mis is. Zij helpen de lokale bevolking met het ruimen van munitie en schatten de grootte van dit probleem in. Een dag mee met twee EOD ers. In Bosnië liggen nog miljoenen mijnen en andere explosieven. Ongeveer tweeduizend vierkante kilometer is bemijnd en zoals het er nu voor staat, wordt ongeveer anderhalve vierkante kilometer per jaar geruimd. De munitie wordt ter plekke onschadelijk gemaakt of ingeleverd bij vaste inleverpunten. Iedere gemeente heeft een Civil Protection Agency (CPA) waar burgers gevonden of eigen munitie kunnen inleveren. De CPA s moeten de munitie dan zo snel mogelijk naar een veilige opslagplaats brengen. Hier moet de lokale opruimingsdienst, zogenaamde tun-teams, de munitie onschadelijk maken. De EOD controleert de veiligheid van deze opslagplaatsen om te voorkomen dat Eufor-militairen in de buurt van explosiegevaar werken. Ligt er ergens gevaarlijke munitie, dan zorgt de EOD dat deze onschadelijk worden gemaakt. De EOD ers sergeant-majoor Tim Bais en sergeant 1 Ben van Schaik hielden zich de afgelopen maanden vooral bezig met de controle op, en de advisering van de veiligheid van deze munitieopslagplaatsen ; Bugojno CPA, binnen Het Bosnische hoofd van de Civil Protection Agency in Bugojno maakt zich zorgen over het feit dat de lokale opruimingsdienst hen overslaat. Nog niet zo lang geleden schijnt er een anti-tankgranaat ontploft te zijn. De chef van het verantwoordelijke tun-team kwam hierbij om het leven kwam. Hierdoor lopen de zaken bij dit tun-team wat stroef. Bais en Van Schaik controleren de archiefkast op munitie. Deze wordt namelijk regelmatig als opslagplaats gebruikt. Eigenlijk moeten de explosieven direct naar de container op het munitie-terrein van Bugojno worden gebracht. De containers staan vaak ver buiten het centrum vanwege explosiegevaar. De munitie wordt ingeleverd op het CPA waar het in de kast wordt gelegd en blijft liggen, vertelt Bais. Het tweetal kijkt dan ook niet vreemd op als ze in de archiefkast van CPA- Bugojno twee handgranaten (M75), een geweergranaat (M60), een geïmproviseerde handgranaat en ongeveer tien stuks klein kaliber munitie vinden. In deze regio werken Eufor-militairen en daarom nemen ze de meest gevaarlijke granaten mee naar het munitieterrein om ze daar onschadelijk te maken. Bosnië is anders Dat de granaten hier in de kast liggen, vinden we al niet meer vreemd, maar als je ziet hoe gevaarlijk sommige granaten zijn, is het soms best even slikken, vertelt Van Schaik. Dat er niet alleen bij de CPA s laconiek met explosieven wordt omgegaan bleek al bij de eerste melding die het tweetal in Bosnië kreeg. Van Schaik; Bij de eerste melding moesten we een granaat onschadelijk maken die bij een echtpaar onder het bed lag. In Bosnië zijn nog veel gezinnen die munitie achterhouden voor als er nog een keer oorlog uitbreekt of omdat ze het zonde vinden van het geld dat ze er ooit in investeerden. Over de opslag van munitie bestond tot voor kort geen regelgeving. Het was daarom onmogelijk om de veiligheid van de opslagplaatsen te toetsen en de CPA s te adviseren. De EOD legde het probleem uit aan de lokale autoriteiten. Deze namen het probleem serieus en het politieke orgaan voor de controle op explosieven (BHMAC), stelde direct een nationale regelgeving op. Nu kunnen de opslagplaatsen worden getoetst en de CPA s worden geadviseerd over hoe de opslag veiliger kan ; Bugojno CPA, buiten Bij het munitieterrein controleert het tweetal of de opslag veilig is. De container is goed en het terrein ligt tussen heuvels en veilig buiten de bebouwde kom. De heuvels zijn gunstig omdat deze bijvoorbeeld splinters en scherven tegenhouden die bij explosie vrijkomen. Op zich zijn de randvoorwaarden van deze opslagplaats in orde, alleen heeft de beheerder van dit terrein geen idee hoe gevaarlijk het materiaal is dat hier ligt. Alles ligt namelijk door elkaar en kan gemakkelijk exploderen, vertelt Bais. Eén van de adviezen is dan ook om materiaal in het vervolg te scheiden. De EOD neemt nog twee gevaarlijke handgranaten (M75) en een geïmproviseerde geweergranaat mee om onschadelijk te maken. Eufor steunt met opleidingen Eufor investeert veel geld in de mine awareness. Iedereen kent het gevaar van rondslingerende explosieven. Het probleem is daarmee niet opgelost, want mensen die met de munitie werken moeten ook weten wanneer een explosief op scherp staat en dus gevaarlijk is. Daarnaast hebben leden van de tun-teams weinig kennis van de vele mogelijkheden waarmee je munitie onschadelijk kunt maken. Bais: Tijdens een barbecue met alle tun-teams uit de omgeving constateerden we dat ze heel veel wisten op het gebied van geïmproviseerde explosieven. Ze weten waar de munitie vandaan komt en hoe de geïmproviseerde constructies werken. Omdat ze niet alle mogelijkheden om munitie onschadelijk te maken kennen, hebben we Eufor verzocht opleidingen te verzorgen. Inmiddels is in Brussel besloten dat Spanje de opleidingen gaat verzorgen. Hoe, wat en wanneer, wordt nog besproken , Explosieventerrein omgeving Bugojno Nog negentig seconden om weg te komen voordat het zaakje ontploft. Van Schaik rent naar de auto die al door sergeant-majoor Bais gestart is. Nu is het aftellen Dan klinkt er een oorverdovende knal en enigszins opgetogen kijken de mannen elkaar aan. Nu nog even controleren of alles ook daadwerkelijk geëxplodeerd is. Het gras ligt plat en de geur van de springstof is overheersend. Gelukt zegt Van Schaik. Opgelucht verlaten de mannen het terrein. LANDMACHT SEPTEMBER

16 Soup, soap and salvation S ERGEANT RIETVELD VERRUILT GROENE LEGER VOOR GEESTELIJKE LEGER Sergeant-1 Arie Rietveld verruilde in 2001 de Landmacht voor een compleet ander leger; het Leger des Heils. Ik heb altijd al een zwak voor minderbedeelden gehad. Ik heb nog steeds een zwak voor de Landmacht. Als ik alleen zou zijn, zou ik zo naar Uruzgan gaan. De helpende hand uitsteken. Maar ik vind het nu onverantwoord richting het thuisfront. Daarom heb ik de KL ook verlaten. Ik wil er als vader en echtgenoot ook voor mijn gezin zijn. Ikzelf ben één keer op uitzending geweest, in 1993 naar Vitez in voormalig Joegoslavië. De kogels vlogen om mijn oren terwijl mijn dochtertje nog geen half jaar oud was. Na mijn uitzending werd ik als instructeur op het Opleidingscentrum Logistiek vaak vrijgesteld van uitzendingen, omdat ik nodig was voor de continuïteit van de opleidingen. Maar om mij heen was het geen uitzondering dat collega s twee of drie keer snel achter elkaar op uitzending gingen. Van mijn instructeurgroep is daarom eenderde naar het bedrijfsleven. Ik was echter niet overtuigd van mijn eigen kwaliteiten. Uiteindelijk heb ik een assessment gedaan. Ik wilde vertrouwen in mezelf krijgen. De uitslagen waren uitstekend en legitimeerden mijn kennis- en denkniveau. Ik wilde dus hogerop, een nieuwe uitdaging tegemoet. Ik moest alleen nog drie jaar wachten op mijn promotie tot sergeant-majoor. En dat wilde ik dus niet. Dat gebrek aan carrièreperspectief gecombineerd met de uitzendingen gaf voor mij de doorslag om de dienst uit te gaan. Neem me terug! In samenwerking met een trainingsen adviesbureau ben ik voor mezelf begonnen maar dat viel vies tegen. In een voor mij nieuwe markt moest ik zelf klanten proberen te werven. Het heeft me veel moeite gekost om de situatie te accepteren. Ik wilde wel terug naar de poort en roepen: Neem me alsjeblieft terug. Maar toen begon Rietveld Training & Vorming langzaam te lopen. Financieel was het echter niet te behappen. We zaten aan de grond. Het spaargeld was op. Ik was ook mijn dagritme kwijt; liep met mijn ziel onder mijn arm. Ik zat er behoorlijk doorheen. Uiteindelijk kwamen mijn echtgenote en ik tot de conclusie dat ik een baan moest gaan zoeken. Dat zou mij de houvast en structuur bieden die ik nodig had. Arie Rietveld in een notendop Geboortedatum: 4 oktober 1964 Burgerlijke staat: gehuwd, twee kinderen Woonplaats: Elburg Niet wij, maar zij Toen heb ik gesolliciteerd bij het Leger des Heils. Opmerkelijk misschien, maar niet raar. Ik heb altijd al een zwak voor minderbedeelden gehad. Het Leger des Heils is een goededoelenstichting, waar het kerkgenootschap maar een onderdeel van is. Ik ben dan ook geen heilssoldaat, maar burgermedewerker bij de stichting. In eerste instantie solliciteerde ik voor een baan als Manager Bedrijfsvoering bij het Centrum voor Wonen, Zorg en Welzijn in Flevoland. Voor die functie werd ik afgewezen maar een dag later werd ik gebeld met de vraag of ik bij de stichting Dienstverlening wilde komen werken als Hoofd Algemene Zaken. Deze afdeling was toen net nieuw en ik moest de afdeling op poten te zetten en de mensen begeleiden bij deze verandering. Bij de compagnie werd het niks, maar het bataljon Loopbaan: heden Leger des Heils te Almere, hoofd Algemene Zaken heden Rietveld Training & Vorming: commerciële training, managementtraining, projectmanagement en werving & selectie Opleidingscentrum Logistiek te Bussum, instructeur Pelotonscommandant transportpeloton te Nunspeet Commandant transportdetachement te Vitez, centraal Bosnië Groepscommandant transportpeloton te Nunspeet Opleiding onderofficier Koninklijke Militaire School wilde graag met mij in zee, kun je de lijn doortrekken naar de landmacht. Zo zijn er trouwens wel meer vergelijkingen te maken. Opvallend is namelijk de hiërarchie en de duidelijke taakstelling van de verschillende onderdelen binnen de organisatie (zie kader). Toch is er minder sprake van rangen en standen, omdat alleen officieren verplicht in uniform lopen en er vooral burgers werken. Wel zie je, net als bij de KL cultuurverschillen tussen de verschillende eenheden. Door de aard van de werkzaamheden ontstaan die gewoon. Dat is ook niet erg. Als je maar samen rond die missie staat en dat als gezamenlijk doel hebt. Overzicht Leger des Heils Nederland Het Leger des Heils is in 1865 opgericht door de Engelse methodistenpredikant William Booth. In Nederland werkt het leger met 4000 betaalde krachten en 1500 vrijwilligers. Jaarlijks wordt ongeveer 180 miljoen besteed aan de doelstellingen, waarmee cliënten worden geholpen. Het Leger des Heils Nederland bestaat uit: - Kerkgenootschap Leger des Heils - Stichting Leger des Heils Welzijns- en Gezondheidszorg - Stichting Leger des Heils Fondsenwerving - Stichting Leger des Heils - Stichting Leger des Heils Dienstverlening Nieuw noodverbandje Natuurlijk zijn er ook duidelijke verschillen tussen de legers. Sowieso werken er veel meer vrouwen bij het Leger des Heils. Verder staan de eigen mensen en veiligheid minder centraal. Kijk naar de politieke discussie rondom Uruzgan. Dat gaat allemaal over de veiligheid van militairen. Bij ons staat meer de cliënt centraal; de mens waar we het voor doen. Soup, soap and salvation, daar draait het om. En vergis je niet, ook ons werk kan heel gevaarlijk zijn tussen drugsverslaafden en alcoholisten. Vertrouwend op God geven we handen en voeten aan ons geloof. Dat geeft diepgang én rust tijdens je werk. Je staat er niet alleen voor. Ook het noodverbandje is onderhevig aan modernisering. Voortaan wordt een nieuw soort noodverband verstrekt om in het bekende zakje aan de rechterbroekspijp van het gevechtstenue te steken. De voornaamste verschillen: het verbandje is niet langer kaki van kleur maar wit, het formaat van het wondkussen is voortaan 10 x 10 cm (uitvouwbaar naar 20 x 10 cm), in plaats van 16 x 10 cm. Ook de windsels zijn aangepast. In plaats van twee even lange gaaswindsels, heeft het nieuwe verband een kort (17 cm) en een lang (250 cm) elastisch windsel, zodat makkelijker drukverbanden kunnen worden aangelegd. Net als het oude verband is ook de nieuwe variant waterdicht verpakt én er zijn twee veiligheidsspelden bijgevoegd. De reden van de vervanging is simpel. Uit kostenoverwegingen is de oude fabrikant gestopt met de productie van de duurdere Defensienoodverbanden, die speciaal van een kakikleur werden voorzien. De nieuwe noodverbandjes zijn feitelijk dezelfde als in de burgermaatschappij. Zakboek voor beter materieelbeheer Sinds kortbestaat binnen de Koninklijke Landmacht het Zakboek kaderleden materieelbeheer en -tellingen. Dit zakboek biedt ieder kaderlid handvatten om op eenvoudige wijze het toegewezen materieel te beheren, te controleren en te tellen. Om met het juiste materieel, in de juiste aantallen en met de juiste kwaliteit te kunnen werken, ligt een belangrijke taak bij elke militair en burger bij de KL. Iedereen die materieel toegewezen heeft gekregen, moet hier op een verantwoorde manier mee omgaan. Het zakboekje is geen vervanging voor de reeds bestaande voorschriften, handleidingen of reglementen, maar enkel bedoeld om op beknopte en eenvoudige wijze informatie te geven over het beheren van materieel waarvoor de militair verantwoordelijk is. In de volgende Landmacht gaan wij hier uitgebreider op in. LANDMACHT SEPTEMBER

17 Militair personeel bevorderd generaal-majoor: K.A. Gijsbers (gn) kolonel: A.L.E. Arbouw (art), H.J. Engelsman (inf, per 23 okt), M.A. van der Laan (cav), D.G. Stallinga (gn) luitenant-kolonel: ir. T.C.A. Blankestijn (gn), P.J. van Broekhoven (log), R.W.C.R. Daalman (art, tijdelijke bevordering voor de duur van de uitzending), J. Doense (inf), J.R. Groen (inf), P. Kingma (gv), H.M. Klein Schaarsberg (inf), G.R. Kluin (log), J.M.H. Kremer (art), E.E. Lobbezoo bc. (art), P.A. Maarse (log), W.J.A. Smeets (vbdd), drs. J.R. Swillens (inf) majoor: M.A. de Beus (inf), M.H. Bots-Bottinga (mjd), M.J. Burrij (art), H.P. Feddema (log), R.B.A. Holtschlag (vbdd, per 2 okt), R.M.C.M. Koopman (cav), S.E.O. Kwa (art), J.A. te Lindert (gn), E.J.A. Marx (gn), H.J.A.M. Nacken (log, per 1 okt), T.A.H.F. Olivier (inf, tijdelijke bevordering voor de duur van de uitzending), R.J. Pauwels (log), J.L.A. van der Reijden (log), J.W.M. Thewessen (inf), J.G.L.P. Wagener (inf, per 1 okt) kapitein / ritmeester: ing. R.J. Albertema (log, aanstelling in de rang van kap), A.T.J. Bardok (inf, tijdelijke aanstelling voor de duur van de uitzending), B. Bastiaansen (inf, per 1 okt), A.J.G. van Bommel (art), R.M. Buisman (cav), R. van Dijk (log), M. Edelman (log), J.M. Evers (log), A.C. van Gilst (log), M.P. Goevaers (log), E. Gort (inf, per 31 dec), R.C.J. van Gurp (inf), J.J.H. Gijzen (log, aanstelling onbepaalde tijd) J.M. Jansen (art), L. Kamminga (art), R. van der Kamp (art), R.F.H.M. Keijenberg (art), H.M. Krom-Cents (log), M.R.M.J. Mesicek (vbdd), K. Messelaar- Sieckmeijer (log), H. Plakke (cav), J.H.H.T. Riepe (log), M.J.van Spijker (log), R. Stolwijk (log), L.A. Strik (inf, per 1 dec), E.F. Stijnman (cav), W. Teerds (log), P. de Vos (inf, per 15 dec), N. Voskuilen (log, per 1 okt), A.F.P. de Wit (log), O.J. van Wijk (cav), H.M. Zandbergen Actieve dienst verlaten kolonel: A.C.M. Fraanje (log), drs. W.J. Martens (mpsd, per 1 nov), A. de Munnik (inf, per 1 nov), A.V.C.M. van Nassau (vbdd), A.H.M. Seijkens (art), ir. H.M.H.G. Vaesen (ts), A.H. Wolters (cav, per 1 nov) luitenant-kolonel: M.M. Broekema (art, per 1 nov), V.J.W. van Bijnen (cav), W.J.D. Dresen (vbdd, per 1 nov), A.D. Engberts (gv), drs. G.J. Koop (gn, per 1 nov), C.M. Lodder (inf), H.I. Lollinga (art, per 1 okt), J. Meijer (cav), C.W. Meijll (lo/s) per 1 nov), C.H.M. Nouwens (inf, rectificatie: per 1 okt), T.J. van der Star (log, per 1 nov), ir. L.W.H. Thirion (ts, per 1 okt), D. Verschuure (cav, rectificatie: per 1 aug 07), F.J.M. Visser (gn, per 1 okt) majoor: : M. van Bergen-van Oss (inf), J. den Boer (gv), O. Bruijs (inf, per 1 nov), J.H.L. Hessels (art, per 1 okt), J.A. Rasink (log, per 1 nov), J.P. Ruiter (log/tandarts), J.H.A. Verhoeve (gn, per 5 okt), M.R. van der Vliet (inf, per 1 febr) kapitein / ritmeester: G.M.T. Backus (log, per 1 nov), W.I. Bos (cav), J.H.H. Coolegem (log, per 1 nov), A.M.W. van Dalen (log, per 1 nov), J. van Dam (log, per 1 nov), W.A.H.E. Dierks (log, per 1 nov), A.J.J. Heeren (inf, per 1 nov), A.J.J. Hubers (natres), J.C.J. Janssen (inf), J.J.M. Kampkes (log), E.S. Klaver (log), L.J. Missler (lua, per 1 okt), J.C.G.M. Offers (log), M. Ooms (log/arts), B. Poelmann (cav), G.M.M. Raedts (log, per 1 nov), R.G.A. van Rheenen (log), R. Roelofs (log/arts), B. Roorda (vbdd), A.D.M. Touw (gn, rectificatie: per 1 jul 07), P.J. Willemse (log) eerste-luitenant: M. van den Aarssen (log), J.M. Arp (log), G.J.M. Baremans (log), B.J. Beke (art), M. van den Berg (log), V.M. van Beurden (log), T.J. Bleeker (inf), N.W. Bobeldijk (log, tijdelijke bevordering voor de duur van de uitzending), T. Boekhout (art), M.A.L. Boelhouwers (inf), R.A. Bouter (cav), A.R.T. Brocken (inf), A. Bulteel (log), S. van Diepen (vbdd), P.N.J. Duurland (log), M.J. van Dijkhuizen (gn), P.C. van der Endt (inf), M.M. Flierman (log), H.W.M. Fredriks (log), ir. A. van der Horst (log), I.R. Gering (log), P.P. de Groot (inf), M. van der Hartt (vbdd), R.N. Haverhoek (inf), M.M.J. van Hees (art), B.J.C. Herijgers (log), G.H. Hoogsteen (art), O.P. Jagers (inf), M.D. de Jong (art), R.H.C. Keulers (inf), B.M. Koekkoek (art), A.P.K. Korf (inf), A.P. van Kreij (log), E.J. Latul (inf), H.J.W.H. Lenssen (cav), M.G.A. Mallekoote (log), A.W.M. Mensing (log), B.A.H.P. Noordzij (inf), S.H.S. van Oorschot (inf), E. Ringenier (inf), J.R.M. Roetgerink (natres), S.N. de Roo (log), C.H.M. Ruigrok (log), D.C. Saenen (log), B. Schellekens (inf), D. Schotmeijer (art), R.M.F.C. Schrijer (vbdd), F. Schultz (log), J.J.H. Simons (log), G. Smid (cav), A.A.A. Soeleman (log), R.G. Steehouwer (inf), F. Steenwijk (art), M. Strock (log), S.S. Tehi (vbdd), A.W.T.M. Thomassen (vbdd), P.D. Vastenhout (log), A.C.M. Veldkamp (log), M.E. Verhagen (log), R.P.G. Verheijen (log), J. Vinke (natres), M.L. Visser (log), M. Vreeken (log), K. de Vries (log), A.B. van der Wekken (natres), I.L. Wiltenburg (inf), M.M.P. Winden (log), A.C. Wöhler (cav), E.M.W.G. de Wijs (log) adjudant: P. Arlar (log), R.H. Benning (vbdd), B. Bijlard (vbdd), C.L. Ebbenhorst (log), J. van Egmond (cav), L.J.J. Franken (inf), E.R. Geway (log), H.J. Gierveld (gn), K. de Groot (log), H.R. Hanenburg (log), J.M.M. Kater (log), R.H.J. van Kilsdonk (log), G.F. zur Kleinsmiede (cav), A.F. Laarman (cav), E. Lammers (inf), A.P.M. van Lier (log), J.H. van Lieshout (log), A.P. Ligtvoet (log, per 2 jan), L. Oost (vbdd), R. Tiekink (cav), R.H. Vries (log, per 1 apr), D. Wassenaar (cav), H. Weggen (log), A.R. de Weijer (log), R.J. IJdo (log) eerste-luitenant: S.R. Bruinse (log), J. Goedhart (vbdd), E. Hendriks (inf), P.M. van Heumen (log, per 1 nov), T.M. Hopman (cav), M.W.F. van Houten (natres), K. Roos (log), L. van Steeg (art), C.D. Stoel (art), H. Tap (log) adjudant: J.H.F.L. Benders (cav, per 1 nov), F.C.J. Bergman (inf, per 1 nov), G. Geelhoed (vbdd, per 1 nov), L.J.E. Houwen (lo/s, per 14 jan), J.G.C. Houwers (log), H.J. Kortink (log), K.J. Lutjeboer (log, per 1 nov), R.M. Lijbaart (art, per 1 nov), A.H.G. Polman (log, per 1 nov), H.J.I.P. Sales (log, per 1 nov), J.H.A. Stekelenburg (log, rectificatie: per 1 jan), P.M.M. Vaassen (vbdd, per 1 nov), H.J.C.M. Verkaar (log, per 1 nov) sergeant-majoor / opperwachtmeester: T. Berkenpas (inf, per 1 jan), H.J. de Graaf (log), G. de Groot (cav), A.M. Jacobs (art), H.J. Prins (log, per 23 okt), F.W. Sorée (log), A. Wenting (log, per 1 nov), T.J.M. de Wit (log, per 1 nov) sergeant / wachtmeester der eerste klasse: J. Bijl (log), H.F. van Dijk (art), A.G.M. Dijkmans (log), S.F.J. Hemelrijk (log), J.M. van den Heuvel (inf, per 1 dec), C. van Kleeff (lo/s), R. Masseling (inf), E.C. Smit (lo/s), J.J.W.M. Vermeulen (inf), L.V.J. van der Vlist (inf), P. van Wanrooij (art), J. Wassink (inf) sergeant-majoor / opperwachtmeester: M.W. von Aesch (log), I.P.M. van den Brand (art), N.B.F. Brekelmans (log), M. Brons (log), M.H.G.M. Brugmans (gn), K.J. Bootsma (art), K.L.M. Crum (gn), J. Dobma (gn), J.J. Dijkhuis (art), A.W. Jacet (gn), F.P. van der Haak (log, tijdelijke bevordering voor de duur van de uitzending), R. Kruithof (log), J.L. Slui (vbdd), E.P. Smid (inf), R. Strelitski (log), A. van der Vegte- Zwanenburg (log), J. de Vries (art), Jhr. W. Witsen Elias (log), E.M.W.G. de Wijs (log), R.A. de Zwaan (gn) sergeant der eerste klasse: A. Al-Ebate (vbdd), R. Balk (lo/s), J. Bennink (log), M. Bothe (log), G.J. Bouwman (vbdd), A. Bregman (gn), M.C. Buist (lo/s), R. Buijsmann (cav), M. van Dam (log), P. Dijkema (inf), J.A. van der Drift (inf), P.A.M. van Duijl (log), A.R. Elberse (log), H. Feenstra (lo/s), A. den Hartog (log), J. Hoeksel (log), S.M.P. Houben (lua), H. Huisjes (log), R. Inen (log), S. van Kammen (log), I. Kamminga (inf), I.N. Kamphuisen (log), K. Knape (log), P.J. Kremers (inf), D. van der Leeden (vbdd), A. van Loo (cav), S.H. Luinge (cav), I.P.A. de Martino (log), S. Meppelink (inf), D.C.A. van Merrienboer (lo/s), A.J. van der Meulen (cav), A.W. Meijers (inf), A.C.P.G. Migchels (log), R. Nieuwenhout (vbdd), H.X.A. Nouwen (inf), W. van Opstal (log), S.W.T.A. Peeters (log), J.V.D. Polderman (log), S.M. Poll (lo/s), J. van Prooijen (log), S.H.A. Pullens (log), J.G.J. van den Reek (log), M. Reitsema (lo/s), J.A. Roose (log), G.C. Ruiter (cav),. R.H.J.F. Rijken (log), F.H.J Schopman (log), S.J.M.A.C. Schreurs (lo/ s), H.K. van Veen (vbdd), E. Verhoef (inf), J.M. Versnel (inf), B.M. Vlaskamp (cav), P.K. Westerveen (inf), T. Winkel (inf), C.F.J. van Woerkum (lo/s) korporaal der eerste klasse: M.G. Acton (inf), C.B.C. van den Akker (inf), C.J. Beniest (log), P. Bolt (art), M.M.M. Botermans (vbdd), G.J.M. Brantjes (log), C. de Bruijn (gn), J. Cazant (cav), C.J.M. Coolen (log), R.A. la Croes (log), H.M. van Dijk-Steehouder (log), H.J. Dijkstra (gn), C.G. Evers (log), N. Gijsbers (log), E. van Ginkel (cav), P.N. Goedhart (vbdd), B.J. Groeneveld (vbdd), J. Harmans (log), R. Hoekstra (log), H. Hofman (log), W.K. Holleman (art), V.G.M. Inees (inf), J. van Ingen (gn), S.L. Kamps (art), M.H. Klap (gn), L.P. van der Knaap (inf), D.E. van Kolthoorn (vbdd), D.A. Koning (inf), R.S. Kromkamp (vbdd), H.E. Kruiter (log), R. Krul (log), D.J. Kuhnen (log), F. Kurnaz (lua), M.H. Maarschalkerweerd (art), E.J.T. Meijer (cav), M.R. Molle (log), M.L. Mollema (log), S. Niemeijer (log), L.P. Nijssen (log), E.G. Noorman (inf), J.M. Norwicki (log), M. van Opdorp (log), E. Oudemast (log), D.D. Pietersen (log), J.J. Plas (log), R.W. van der Plas (log), J.J. Plat (log), A. Polo (cav), J.E. Pool (cav), J. van Reenen (gn), J.J. van Rijsewijk (log), C.M. Roos (log), G.A. de Roos (log), J. Saksak (inf), W. van Sligtenhorst (inf), S.B.A. Smeets (lua), J.P.M. Smit (art), A. Souare (inf), D. Stik (log), A. Swaders (gn), T. Verboon (inf), C.J. Verschuren (inf), J.W. Verstegen (gn), T. Vesterink (gn), W.A. van der Vet (log), M. Vos (log), J.G. van Wijk (log), L.G. van Woersem (log), W. Zwama (gn) Gegevens over personeelsmutaties zijn onttrokken aan PeopleSoft. Voor vragen of opmerkingen over de mutaties van militairen kunt u contact opnemen met majoor Yvonne Henkes-Pieters, telefoon MDTN: of KPN: korporaal der eerste klasse: D.A.L. van Aarle (vbdd), A.I.N. Akyuwen (vbdd), Y. Al Aoufi (vbdd), C. Arslan (cav), G. Bakker (vbdd), I.C. Barac (inf), D.G. van Batenburg (log), T. Beijering (gn), B. Bol (vbdd), R. Boogaard (inf), M. van de Bos (inf), L.L. Bosman (log), M.J.M. Bouwens (cav), R.J. Brandriet (inf), M.Q. Broerse (log), P. Cornelisse (vbdd), H.U. Dap (inf), S. van Deventer (log), J.A. van Dorst (gn), L.E. Driesten (vbdd), T. Dijkstra (art), M. Ekkel (inf), C.A. Eleveld (art), J.D.A. van den End (inf), J.M. Engelen (vbdd), R. Foekens (log), I.A. Fornerino (art), C.P.J. Franken (log), B. Gans (inf), J. Gebruers (log), C.F.L. Geurts (log), J.F. de Gouw (vbdd), S. Grooten (log), J.P.N. van der Gulik (log), J.H.R. Hakkenberg (vbdd), R.P.D. Hammerschmidt (gn), J.J.L. Heerkens (inf), F. Hendriksen (log), A. Heijmann (log), M. Hols (gn), G. van de Kerkhof (gn), K.J. Kin (inf), R.J. Knegt (inf), R. de Kok (gn), M.A. Korfage (inf), L. Kreeft (gn), S.I. Kremer (log), J. Kroon (log), S.J. de Laat (inf), B. Lamsma (vbdd), A.F.J. Lavrijsen (art), J.C.W. Lundahl (log), N.N.G.M.H. Lutgens (vbdd), J.M.W. Manshanden (inf), J. Martens (inf), K.O. Milechkin (vbdd), M. Milosevic (log), S. Niyat (cav), D. Noordhoek (log), F.J. Panneflek (cav), R.S. Pauwelsen (log), D.B.M. Peters (lua), R.J.W. Petersen (inf), B.C. Plug (log), T.A.P.J. Poels (vbdd), G. Pot (log), M.J. Prins (art), H. Punter (gn), R. Raadschelders (log), O. Raike (log), D. Reede (art), V.D. Repi (vbdd), P.J. Reijerkerk (inf), R. Riebeek (gn), M. Rolink (vbdd), M. Romijn (log), M.F.B. Roosendaal (gn), E.W. Rouweler (log), C.C. Samar (vbdd), H.R. Sancis (log), D.J.M.A. School (inf), F. Siersema (vbdd), V. Simon (vbdd), I. Sintmaartensdijk (gn), G.Y.H. Sistermanns (inf), S. Slager (log), H. van Slooten (log), D. Steenbergen (vbdd), J. Stoker (inf), N. van der Touw (gn), M. Treep (log), J.B.A. Udema (log), J. Veenema (vbdd), M.C. Veenendaal (log), R.T. Verdoes (inf), J.P. Visser (gn), M.J.M.H. Vlassak (vbdd), B. Vroegop (inf), J. Wedman (gn), D.H.A. Weerepas (inf), H.D. Yntema (gn), A. van der Zanden (log), D. van Zelm (log), J. Zwaan (cav) Mutaties burgerpersoneel bevorderd Schaal 13: H.D. van Ballegooij (per 1 jan 05), B.T. de Mars (per 1 jan 05), C.H.P. Vermeulen (per 1 jan 05) Schaal 11: R. Hoeks (per 1 jul 06), W.M. Steenis (per 1 jun 06) Schaal 10: M.L.P.M. van Berkel (per 1 jun 06) Schaal 9: P. Iedema (per 1 nov 05) Schaal 8: F.J.C. Mesker (per 1 jun 06) Schaal 7: T.H.M. Camps (per 1 jun 06), P. Henneke (per 1 jul 06), C.L.J. van Hese (per 1 jun 06), R.A.G. Hoeks (per 1 jul 06), F. Jonkergouw (per 1 jul 06), G. de Vries (per 1 mrt 06) Schaal 6: : E.J. van de Beek (per 1 mei 06), E.G. van Been (per 1 jul 06), Q.C. Bekkers (per 1 mei 06), A.W. Bramme (per 1 jul 06), S.Y. Graver (per 16 jan 06), R. van Koert (per 1 apr 06), E. Kuipers (per 1 jun 06), D.H. Jansen (per 1 jul 06), A.C. Koch (per 1 jun 06), M. van Renswoude- Witkamp (per 1 apr 06), J.M.J. Schuermans (per 1 jul 06), E.H. Wubbels (per 1 jun 06) Schaal 5: J.M.W. van den Berg (per 1 jun 06), W.J.D. van Doezelaar (per 1 jul 06), J.J.A.W. van Engelen (per 1 feb 06), P.M.A. Everaarts (per 1 jul 06), J.C.A. Gantevoort (per 1 jul 06), J.G.M. Huijsmans (per 1 jul 06), Y. de Jong (per 1 jul 06), M. Jonkergouw (per 1 jul 06), A. Knevel (per 1 jul 06), G.J. Kramer (per 1 jul 06), M.D. van Maurik (per 3 jul 06), M. van der Meyden (per 14 mrt 06), E.H. Rijnders (per 1 jul 06), G.P.I. Stroecken (per 1 jun 06), J. Tichelaar (per 1 jul 06), H.A. Uithoven (per 1 jul 06), Schaal 4: C.J. van Engelen (per 1 jun 06), A.H.G. Janssen (per 1 apr 06), B.A.J. de Vette (per 14 feb 05), G.J. Vos (per 1 apr 06), R. van Walderveen Seminar Juristen Het Opleidings- en Trainingscentrum Operatiën organiseert op 20 en 21 september het Juridisch Seminar Het seminar wordt gehouden op de Legerplaats bij Oldebroek en is bedoeld voor alle militair juristen van de krijgsmacht. Wapen Infodag Artillerie Commandant OTC Vuursteun, kolonel Fröling, en commandant 14 Afdeling Veldartillerie, luitenant-kolonel Rietdijk, nodigen alle artilleristen van harte uit voor de wapen infodag artillerie. Op 28 september zijn alle actief dienende artilleristen welkom en op 29 september is er een VIP-dag voor genodigden. Alle artilleristen zijn inmiddels uitgenodigd. LANDMACHT SEPTEMBER Dag: Locatie: Tijd: 28 september Legerplaats bij Oldenbroek ( t Harde) tot uur Mutaties burgerpersoneel dienstverlaten per 1 jun 06: Ir. R. Brouwer, A.D. Engberts, J.P.M. Gorissen, T. Kooiman, P.M. van Lunteren, M.L. Mulder, K. Retina, H. Timmer, G. Vlastuin per 1 jul 06: A.J.A.M. van Bergen, P.M.M. Blokx, G.J.H. Brouwers, H. van der Bijl, R. Damen, L.S. van Dommelen-Franse, A.J.F. Dros, J.M. Duitman-de Munnik, R. Harmenzon, V.M.J. Huysmans, S.K. Jagroep, G.M.T.C. Kees, P.M. Kissen-van Beek, R.A.I.M. de Kort, K. Kracht, C.M. Manders, J. Meems, E.A.B. Rijvers, F.H.W.J. van der Sanden, J.M.A. van Schijndel, F.L.J. Smulders, M.H.G. Steuten, F.E.L. van Uffelen, F.V. Valstar, J.C. Verschuren, J.M. Vlietland In memoriam de heer H. Allon, geplaatst bij LFD te Wezep adjudant H.J.C.N. Arens, geplaatst bij CDC/ Paresto te Soesterberg sergeant B. van Boxtel, geplaatst bij 11 Infbat te Schaarsbergen sergeant der eerste klasse M. Bruin, geplaatst bij 11 Afdra te t Harde de heer M. Groeneveld, geplaatst bij LFD te Garderen korporaal R.T. de Kleijn, geplaatst bij 45 Painfbat te Ermelo adjudant F. Reeuwijk, geplaast bij LBB/KPU Bdf te Soesterberg de heer M. Roelofs, geplaatst bij KL Uitvoeringsorganisatie te Vriezenveen sergeant-majoor F. Talacua, geplaatst bij OTC Log te Soesterberg soldaat der tweede klasse M.van der Zee, geplaatst bij 42 Painfbat te Oirschot reünies OVW Voor alle oorlogsvrijwilligers die zijn opgeleid in Engeland, Schotland en de Verenigde Staten wordt er op woensdag op 4 oktober 2006 in de Bernhardkazerne te Amersfoort een reünie gehouden. Al onze bekende adressen krijgen automatisch bericht. Zij die niet bij ons geregistreerd staan kunnen zich aanmelden bij L.J.C. van Alphen, Westdijk 3, 3244 BM Nieuwe Tonge. Telefoon of per ljcvalphen@planet.nl. Reünie Limburgse Jagers 432 BLJ, 16 BLJ en 42 BLJ Op 29 september zal er voor 432 BLJ en 16 BLJ een reünie worden gehouden in de Ruyter van Stevenick kazerne te Oirschot. Op 30 september zal er voor het 42 Mechbat LJ IFOR (Bosnië) een reünie worden gehouden. U kunt zich hiervoor aanmelden voor 10 september. Dit kan via Reünie Unmee Van november 2000 tot en met juni 2001 hebben 1500 mannen en vrouwen van de Nederlandse krijgsmacht deelgenomen aan de United Nations Mission in Ethiopia and Eritrea (UNMEE) in de Hoorn van Afrika. De Plaatsvervangend Commandant Zeestrijdkrachten, tevens Commandant van het Korps Mariniers, generaal-majoor Zuiderwijk organiseert voor hen een reünie op maandag 30 oktober op de Marinekazerne te Amsterdam De reünie staat open voor alle actief dienende militairen en postactieven die hebben deelgenomen aan UNMEE. Het tenue voor actief dienende militairen is DT. Voor postactieven is het tenue burger. Er zijn geen kosten verbonden aan deelname. De reünie wordt aangemerkt als een dienstverrichting. Aanmelden voor deze reünie voor maandag 16 oktober middels interne mail aan G.H. Driessen, externe mail aan gh.driessen@mindef.nl of middels brief/antwoordkaart t.a.v. UNMEE reünie/sgtlda Driessen, Antwoordnummer 300, 1780 VB Den Helder onder vermelding van naam, adres, evt. rang en krijgsmachtdeel. Verdere informatie over deze reünie is verkrijgbaar op de reünie-site van UNMEE (Voor overige vragen: tel )

18 photoshoot Deze foto is gemaakt in kamp Smitty (As Samawah), september Twee grote (gehuurde) groepstenten waren binnen twintig minuten tot op de grond toe afgebrand. Redactieraad: Voor ideeën en opmerkingen over het blad Landmacht bereikbaar kunt u terecht bij de leden van de redactieraad: 200 B&T: smi Erik Vriens * Painfbat: kap Jeroen Veenvliet * AMV er in opleiding: sgt 1 Marcel van Hemert via info@boekje-pienter.nl 43 Mechbrig: sm Douwe Bruinsma * Colua: kap Arjen Nijkamp * Gvtstbrig: kap Ronald Verkuijl * Hrstcie: kap Max Foppen * CISbat: sgt1 Bart Soffers * /22 DMO: maj Cas Le Mahieu * HQ 1(GE/NL) Corps: kapitein Tjeerd Dijkstra * ISK Harskamp: aoo Paul Fontein * KCT: kap Jack Bakker * Korps Natres: elnt (r) Fred Warmer * Persco: kap Ad Duimel * Artillerie: elnt Corné van den Berg * Staf CLAS: Pepijn Storm van Leeuwen * Is uw eenheid nog niet vertegenwoordigd in de redactieraad en vindt u het leuk een keer in de twee maanden mee te praten over de inhoud van het blad? Neem dan contact op met de redactie. * Dodenherdenking Regiment Stoottroepen Prins Bernhard De 61ste herdenking van gevallenen van het Regiment Stoottroepen Prins Bernhard, die zijn omgekomen als gevolg van inzet tijdens militaire operaties, vindt dit jaar plaats op zondag 8 oktober op het ereveld te Beneden-Leeuwen. Inlichtingen kunnen worden ingewonnen bij het secretariaat van de Stichting Herdenking Gesneuvelde Stoottroepers, p/a Jasmijnweg 64, 3852 GK Ermelo, tel. (0341) Geschikt voor Parttime Voorlichting? De afdeling Landmachtvoorlichting is op zoek naar enthousiaste, jonge officieren die parttime een bijdrage willen leveren aan de reputatie van de Koninklijke Landmacht, als onderdeel van Defensie. De mediabelangstelling voor Defensie neemt alsmaar toe. Dit geeft de Koninklijke Landmacht de kans om de organisatie op een positieve manier uit te dragen waardoor de reputatie wordt versterkt. Om al deze aandacht in goede banen te leiden, heeft de Landmacht behoefte aan Parttime Voorlichters. Het huidige bestand (zo n 30 militairen) is de afgelopen jaren wat verstoft geraakt. Vandaar dat het tijd is om het Parttime Voorlichterschap nieuw leven in te blazen. De taken van de Parttime Voorlichter (PTV er) worden uitgebreid met adviserende taken naar de commandant op media- en PR-gebied en het lesgeven in het omgaan met de media` binnen de eigen eenheid. Daarnaast gaat de nieuwe PTV er optreden als mediavoorlichter bij regionale en lokale mediamomenten onder verantwoordelijkheid van de regionale secties communicatie van de RMC s, de brigades, staf CLAS en het OTCo. In de nieuwe opzet wordt er aan deze regionale secties communicatie een aantal PTV ers gekoppeld. Eén wat meer ervaren senior Parttime Voorlichter en, in de meeste gevallen, twee (nieuwe) junior Parttime Voorlichters. Er zijn nog plaatsen beschikbaar. U kunt tot medio september reageren. (nr 2006/15, PARTTIME VOORLICHTER). Ben jij geschikt als Parttime Voorlichter (m/v)? Meer informatie over de vacature is te vinden op de intranetsite van Persco, kopje Loopbaan, link Infoop Wereldomroep en 3FM starten Uruzgan.FM Op 8 augustus is Uruzgan.FM van start gegaan. Dit is een dagelijks programma voor Nederlandse militairen in Uruzgan. Het programma duurt een uur en is elke dag om uur Nederlandse tijd via de ether te horen in de vier Nederlandse militaire kampen. De dj van het programma is Annemieke Schollaardt. Uruzgan.FM wordt een mix van muziek, entertainment en informatie die voor de doelgroep en het thuisfront van belang is. Verzoeken spelen in het programma een belangrijke rol. Militairen in Uruzgan en thuisblijvers kunnen platen aanvragen en berichten achterlaten. Het programma is in Afghanistan te beluisteren via een frequentie die Defensie heeft aangevraagd. Behalve het programma UruzganFM kunnen militairen via deze frequentie luisteren naar andere programma s van 3FM. In Nederland is het programma te volgen via verschillende lokale omroepen in kazerneplaatsen. Ook is het programma via internet te beluisteren via de site Op deze site is steeds de laatste uitzending te horen en te downloaden. Bovendien kunt u via deze pagina verzoeken aanvragen. uit de flank De wind gierde om de muren van de base ergens in de laagvlakte van Verweggistan. Binnen het kamp ging het echter nog vele malen harder te keer. Kolonel Hoog op t Paard brieste: voor de zoveelste maal was er een USB-stick kwijtgeraakt. Bedremmeld stond de schuldige, majoor Streber, voor zijn tafel. Streber s ogen staan gericht op de vloer. Ondanks het volume hoort hij nauwelijks de woorden die over hem heen zwiepen. Als de strafexpeditie tegen Streber na twee uurtjes eindelijk voorbij is, hervindt de kolonel zijn kalmte. treber, roep alle kaderleden binnen die je Smomenteel op de base vindt. annen en vrouwen, voor de zoveelste maal is Mer iemand zijn USB-stick kwijtgeraakt, roept Hoog op t Paard tegen de aanwezigen. Als dit nog eens gebeurt, kan ik net zo goed alle operationele informatie gelijk - vertaald en al - aan het prikbord hangen in alle dorpen in de omgeving olonel, onderbreekt Kadjudant Graspol hem, we moeten nu eenmaal soms belangrijke info meenemen naar andere locaties. Dan ontkom je niet aan een USBstick die inderdaad wat te makkelijk uit je broekzak glijdt. Zeker als je in een voertuig zit. Ik weet dat onze leiding de voorkeur geeft aan de ouderwetse diskette, maar kijk eens om u heen; er zijn hier geen computers meer waar een diskette inpast djudant, dat weet ik. Ik heb daarom gekozen Avoor een ander medium. Majoor Streber, komt u maar! Als de deur opengaat, ziet iedereen de majoor binnenkomen met wel opvallend dikke wangen. erwaarde collega s, het informatieopslagmedium E van de toekomst: de wangzak. Opvallend aan dit medium is dat geen enkele drager nog vergeet dat hij belangrijke informatie vervoert van locatie A naar locatie B. Een proef op de som leerde me bovendien dat er flink wat prints in kunnen. Streber was zo vrijwillig om de gehele uidraai van mijn komende memoires te vervoeren. Hoewel het enige moeite heeft gekost, kan ik u allen vertellen dat alles niettemin paste. olonel, maar die arme majoor Streber dan K h, mijn excuses. Ik vergat te zeggen dat dit Amedium een ander prettige bijkomstigheid heeft: geen van de dragers zal ooit in staat zijn om met een volle wangzak protest aan te tekenen. LANDMACHT SEPTEMBER

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd.

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd. Voorwoord In dit boek staan interviews van nieuwkomers over hun leven in Nederland. Ik geef al twintig jaar les aan nieuwkomers. Al deze mensen hebben prachtige verhalen te vertellen. Dus wie moest ik

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al:

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al: Niet meer overgeven Vaak is de eerste zin die de klant uitspreekt een aanwijzing voor de hulpvraag. Paula zat nog maar net toen ze zei: ik ben bang om over te geven. Voor deze angst is een mooie naam:

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

02-01-2006-28-04-2014 (8 jaar)

02-01-2006-28-04-2014 (8 jaar) BELLA (II) 02-01-2006-28-04-2014 (8 jaar) In 2007 kwam je voor het eerst lessen op onze hondenschool. Je had als pup eerder getraind op een andere school maar moest daar stoppen vanwege ED operaties aan

Nadere informatie

Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten

Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten Doortje Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten isbn: 978-90-484-0769-9 nur: 344 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgenomen

Nadere informatie

Nederlands uitgezonden personeel, Een bezoek aan een missiegebied is. grilliger dan pakweg een werkbezoek. aan een oefenende eenheid op de

Nederlands uitgezonden personeel, Een bezoek aan een missiegebied is. grilliger dan pakweg een werkbezoek. aan een oefenende eenheid op de Toespraak uitgesproken door de Minister van Defensie, E. van Middelkoop, bij gelegenheid van zijn Kerstbezoek aan Afghanistan, 24 december 2008 te Kaboel. Nederlands uitgezonden personeel, Een bezoek aan

Nadere informatie

werken bij DEFENSIE MARINE Denk je aan de Marine, dan denk je aan schepen. Logisch, want die hebben we bij de Marine in alle soorten en maten. Van mijnenjagers tot onderzeeboten. Toch is de Marine meer

Nadere informatie

Ten slotte wens ik je veel plezier bij het lezen. Hopelijk geeft het de kennis en de inspiratie om ook zelf met je kinderen aan de slag te gaan!

Ten slotte wens ik je veel plezier bij het lezen. Hopelijk geeft het de kennis en de inspiratie om ook zelf met je kinderen aan de slag te gaan! inleiding Voor al mijn kinderen schrijf ik hun ontwikkelingen op in een schrift. Ik schrijf op wanneer en hoelang ze sliepen, wat ze aten, hoe ze speelden en hoe we samen de dag doorbrachten. Dat lijkt

Nadere informatie

Persbericht. s Nachts lenzen dragen en overdag scherp zien zonder bril of lenzen. Steeds meer sporters stappen over op nachtlenzen

Persbericht. s Nachts lenzen dragen en overdag scherp zien zonder bril of lenzen. Steeds meer sporters stappen over op nachtlenzen Persbericht www.nachtlenzen.nl s Nachts lenzen dragen en overdag scherp zien zonder bril of lenzen Nachtlenzen; de nieuwe manier van lenzen dragen. s Avonds voor het slapen gaan, doet men de nachtlenzen

Nadere informatie

Wat mevrouw verteld zal ik in schuin gedrukte tekst zetten. Ik zal letterlijk weergeven wat mevrouw verteld. Mevrouw is van Turkse afkomst.

Wat mevrouw verteld zal ik in schuin gedrukte tekst zetten. Ik zal letterlijk weergeven wat mevrouw verteld. Mevrouw is van Turkse afkomst. Interview op zaterdag 16 mei, om 12.00 uur. Betreft een alleenstaande mevrouw met vier kinderen. Een zoontje van 5 jaar, een dochter van 7 jaar, een dochter van 9 jaar en een dochter van 12 jaar. Allen

Nadere informatie

Opvang na uw uitzending. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk

Opvang na uw uitzending. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Opvang na uw uitzending Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk werk helpt iedereen binnen of direct rondom Defensie met problemen die voortkomen uit het werk.

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

We hebben verleden week nog gewinkeld. Toen wisten we het nog niet. De kinderbijslag was binnen en ik mocht voor honderd euro kleren uitkiezen.

We hebben verleden week nog gewinkeld. Toen wisten we het nog niet. De kinderbijslag was binnen en ik mocht voor honderd euro kleren uitkiezen. Woensdag Ik denk dat ik gek word! Dat moet wel, want ik heb net gehoord dat mijn moeder kanker heeft. Niet zomaar een kankertje dat met een chemo of bestraling overgaat. Nee. Het zit door haar hele lijf.

Nadere informatie

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk?

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Verantwoordelijkheid. Ja, ook heel belangrijk voor school!!! Het lijkt veel op zelfstandigheid, maar toch is het net iets anders. Verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als

Nadere informatie

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman

Allemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige

Nadere informatie

1 Werkwoord. (wonen, werken, lopen,...) 8 Grammatica is niet moeilijk. wonen, werken, lopen,... noemen we werkwoorden.

1 Werkwoord. (wonen, werken, lopen,...) 8 Grammatica is niet moeilijk. wonen, werken, lopen,... noemen we werkwoorden. 1 Werkwoord (wonen, werken, lopen,...) wonen, werken, lopen,... noemen we werkwoorden. 8 Grammatica is niet moeilijk 1.1 woon, woont, wonen Ik woon nu in Nederland. Jij woont nu in Nederland. U woont nu

Nadere informatie

Mijn mond zat vol aarde

Mijn mond zat vol aarde Mijn mond zat vol aarde Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum,

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Meer succes met je website

Meer succes met je website Meer succes met je website Hoeveel geld heb jij geïnvesteerd in je website? Misschien wel honderden of duizenden euro s in de hoop nieuwe klanten te krijgen. Toch levert je website (bijna) niets op Herkenbaar?

Nadere informatie

Zondag 19 januari 2014. Viering in de Week van Gebed. voor de eenheid van de christenen. Paulusgemeenschap en. Protestantse Gemeente de Eshof

Zondag 19 januari 2014. Viering in de Week van Gebed. voor de eenheid van de christenen. Paulusgemeenschap en. Protestantse Gemeente de Eshof Zondag 19 januari 2014 Viering in de Week van Gebed voor de eenheid van de christenen Paulusgemeenschap en Protestantse Gemeente de Eshof Hoevelaken Thema: Is Christus dan verdeeld? (1 Kor. 1,13) 1 / 7

Nadere informatie

Wees duidelijk tegen je klanten

Wees duidelijk tegen je klanten Ronald Dingerdis Wees duidelijk tegen je klanten 3 In onze training Klantgerichtheid en communicatie vroeg een cursist me onlangs of je tegen je klant kan zeggen dat hij extreem vervelend is. Dat hij onredelijk

Nadere informatie

Interview Rob van Brakel

Interview Rob van Brakel Interview Rob van Brakel Atributes Consequences Values Hallo Rob van Brakel, mag ik jou een aantal vragen mogen stellen? Prima. Hoe oud ben je? 21 jaar Wat is je woonsituatie op het moment? Op het moment

Nadere informatie

Let op: Alleen gesproken woord geldt!

Let op: Alleen gesproken woord geldt! Spreekpunten staatssecretaris De Vries van Defensie ter opening van het congres Maak jezelf Zichtbaar op 11 maart 2010 te Den Haag. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Dames en heren, We leven in het

Nadere informatie

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Een land waar mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Lilian (48) vraagt haar zoontje om even een handje te komen geven. Dat doet hij en dan gaat hij weer lekker verder spelen. Wij nemen plaats aan

Nadere informatie

Dank u wel kolonel Lambrichts, mevrouw Sybilla Dekker, Generaal, geachte aanwezigen,

Dank u wel kolonel Lambrichts, mevrouw Sybilla Dekker, Generaal, geachte aanwezigen, Spreekpunten staatssecretaris De Vries van Defensie ter gelegenheid van de eerste deeltijdopleiding Middelbare Defensie Vorming te Den Haag. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Dank u wel kolonel Lambrichts,

Nadere informatie

Dames en heren, Toespraak van de Commandant der Strijdkrachten Generaal P van Uhm, ter gelegenheid van het symposium op 5 mei 2012 te Wageningen.

Dames en heren, Toespraak van de Commandant der Strijdkrachten Generaal P van Uhm, ter gelegenheid van het symposium op 5 mei 2012 te Wageningen. Toespraak van de Commandant der Strijdkrachten Generaal P van Uhm, ter gelegenheid van het symposium op 5 mei 2012 te Wageningen. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Dames en heren, Ik sta hier vandaag

Nadere informatie

Thema Kinderen en school. Demet TV. Lesbrief 9. De kinderopvang

Thema Kinderen en school. Demet TV. Lesbrief 9. De kinderopvang Thema Kinderen en school. Demet TV Lesbrief 9. De kinderopvang zoekt opvang voor haar kind. belt naar een kinderdagverblijf. Is er plaats? Is de peuterspeelzaal misschien een oplossing? Gaat inschrijven

Nadere informatie

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Ik denk eigenlijk dat deze blessure niet slecht is geweest voor mijn carrière

Ik denk eigenlijk dat deze blessure niet slecht is geweest voor mijn carrière In de rubriek vertelt een (oud) prof-voetballer/voetbalster over zijn/haar voorste kruisband blessure. Vanaf het moment dat deze blessure werd opgelopen, de operatie, de revalidatie, de rentree en daarna.

Nadere informatie

Toespraak bij de lancering van het Defensie Cyber Commando door de Minister van Defensie, J.A. Hennis-Plasschaert op 25 september 2014 te Den Haag.

Toespraak bij de lancering van het Defensie Cyber Commando door de Minister van Defensie, J.A. Hennis-Plasschaert op 25 september 2014 te Den Haag. Toespraak bij de lancering van het Defensie Cyber Commando door de Minister van Defensie, J.A. Hennis-Plasschaert op 25 september 2014 te Den Haag. Let op: Alleen het gesproken woord geldt! De lancering

Nadere informatie

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn

Nadere informatie

PeerEducatie Handboek voor Peers

PeerEducatie Handboek voor Peers PeerEducatie Handboek voor Peers Handboek voor Peers 1 Colofon PeerEducatie Handboek voor Peers december 2007 Work-Wise Dit is een uitgave van: Work-Wise info@work-wise.nl www.work-wise.nl Contactpersoon:

Nadere informatie

Toespraak Staatssecretaris de Vries t.b.v. Nationale Herdenkink bij Nationaal Indië-monument , zaterdag 6 september 2008

Toespraak Staatssecretaris de Vries t.b.v. Nationale Herdenkink bij Nationaal Indië-monument , zaterdag 6 september 2008 Toespraak Staatssecretaris de Vries t.b.v. Nationale Herdenkink bij Nationaal Indië-monument 1945 1962, zaterdag 6 september 2008 Geachte veteranen, excellenties, dames en heren, Elke dag schreef ik een

Nadere informatie

Hulp aan het thuisfront. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk

Hulp aan het thuisfront. Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Hulp aan het thuisfront Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk Werk Dienstencentrum Bedrijfsmaatschappelijk werk helpt iedereen binnen of direct rondom Defensie met problemen die voortkomen uit het werk.

Nadere informatie

ALLES DUBBEL. Survivalgids. voor startende tweelingmama s. Denise Hilhorst

ALLES DUBBEL. Survivalgids. voor startende tweelingmama s. Denise Hilhorst Voorproefje ALLES DUBBEL Survivalgids voor startende tweelingmama s Denise Hilhorst Inhoud Dubbel van start 7 Dubbel ervaren 8 Dubbel zwanger 10 Dubbel voorbereiden 19 Dubbel bevallen 25 Dubbel voeden

Nadere informatie

rust zetten. rust gezet) Commandant der Strijdkrachten.

rust zetten. rust gezet) Commandant der Strijdkrachten. 1 Toespraak van de komend Commandant der Strijdkrachten, generaal Middendorp, bij de aanvaarding van het commando over de Nederlandse krijgsmacht op 28 juni 2012 te Den Haag. Let op: Alleen gesproken woord

Nadere informatie

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen Neus correctie 2012 Aanleiding Al een tijdje heb ik last van mijn neus. Als kind van een jaar of 5 kreeg ik een schep tegen mijn neus, wat er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat mijn neus brak. Als kind

Nadere informatie

U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen.

U leert in deze les toestemming vragen. Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. TOESTEMMING VRAGEN les 1 spreken inleiding en doel U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. Bij toestemming vragen is het belangrijk dat je het op een

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

LES 9. Eet, drink en blijf gezond. Doe Lees. Lees. Schrijf Vraag thuis om een leeg blik, Loop Leer. Bid dat je gezonde beslissingen zal.

LES 9. Eet, drink en blijf gezond. Doe Lees. Lees. Schrijf Vraag thuis om een leeg blik, Loop Leer. Bid dat je gezonde beslissingen zal. Eet, drink en blijf gezond Sabbat Doe Lees Daniël 1 door. Lees Zondag 'Eet, drink en blijf gezond.' Schrijf Vraag thuis om een leeg blik, schrijf de power text op een stuk papier en plak deze op het blik.

Nadere informatie

Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren.

Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. 1/5 Fase 1: Wat wilde ik bereiken? Handelen/ ervaring opdoen Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. De opdracht wilde ik zo ontwikkelen,

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

DAGORDER. Twee mensen die de afgelopen jaren zo hebben gevochten voor Defensie, voor onze krijgsmacht.

DAGORDER. Twee mensen die de afgelopen jaren zo hebben gevochten voor Defensie, voor onze krijgsmacht. DAGORDER Collega s, Minister Hennis en generaal Middendorp zijn dinsdagavond afgetreden. Twee mensen die de afgelopen jaren zo hebben gevochten voor Defensie, voor onze krijgsmacht. En nu zijn ze op deze

Nadere informatie

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN?

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt met het spelen van games. Je beseft dat je hierdoor in de problemen kunt raken: je huiswerk lijdt

Nadere informatie

van de TFU, Welkom thuis! Eindhoven.

van de TFU, Welkom thuis! Eindhoven. Toespraak van de minister van Defensie, E. van Middelkoop, bij de terugkeer van de laatste Task Force Uruzgan, Vliegbasis Eindhoven, 8 augustus 2010. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Commandant van

Nadere informatie

hun familie, geachte aanwezigen,

hun familie, geachte aanwezigen, Toespraak van de minister van Defensie, J.S.J. Hillen, ter gelegenheid van de uitreiking van de eerste universitair erkende diploma s van de Nederlandse Defensie Academie op 26 maart 2012 te Den Helder.

Nadere informatie

Afghanistan. NAVO-militair gedood in Zuid-Afghanistan

Afghanistan. NAVO-militair gedood in Zuid-Afghanistan Afghanistan NAVO-militair gedood in Zuid-Afghanistan KABUL - In het zuiden van Afghanistan is dinsdag een militair van de internationale vredesmacht ISAF gedood. Dat maakte een woordvoerder van de troepen

Nadere informatie

Non smoking sponsor. Posted on 4 december 2012 by Yvonne

Non smoking sponsor. Posted on 4 december 2012 by Yvonne Non smoking sponsor Posted on 4 december 2012 by Yvonne Hoe geweldig het ook is op Orchid Garden, het heeft natuurlijk twee kanten.. Deze school had er niet hoeven zijn als er niet zo verschrikkelijk veel

Nadere informatie

Ik ben David de Graaf

Ik ben David de Graaf Ik ben David de Graaf geboren in 1984. met Downsyndroom Surprise! Ook voor mijzelf Ik heb het niet alleen, maar... ik ben ook in vaste dienst van de Stichting Downsyndroom Kort: de SDS www.downsyndroom.nl

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197 Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,

Nadere informatie

Gefeliciteerd. De allerbelangrijkste regel als we het hebben over kinderen en honden is:

Gefeliciteerd. De allerbelangrijkste regel als we het hebben over kinderen en honden is: Gefeliciteerd. Je bent zwanger en je hebt één of meerdere honden. Het wordt jullie eerste kind. Je bent net bij de verloskundige geweest, het gaat goed met je kindje, en je hebt deze folder meegekregen.

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Het meisje De volgende dag is de soldaat er niet. De negers zijn weer naar het front vertrokken, hoort ze de opgeluchte zuchten in het dorp. De sfeer verandert als blanke soldaten hen aflossen. De mensen

Nadere informatie

DOSSIER >>> Wat is een. goede papa? DOSSIER

DOSSIER >>> Wat is een. goede papa? DOSSIER DOSSIER >>> Wat is een DOSSIER goede papa? 42 PSYCHOLOGIES MAGAZINE april 2014 Beter in je vel op het werk Nu de strenge maar afwezige vader definitief heeft afgedaan is het voor papa s zoeken naar een

Nadere informatie

Mascha Pijnenborg. Naast een nieuwe outfit, hoort daar ook een natuurlijk ook nieuwe fiets bij. Deze fiets kon ik begin januari op gaan halen!

Mascha Pijnenborg. Naast een nieuwe outfit, hoort daar ook een natuurlijk ook nieuwe fiets bij. Deze fiets kon ik begin januari op gaan halen! Nieuwsbrief Mascha Pijnenborg Uitgave 1, 2011 Nieuw jaar, nieuwe ploeg, nieuwe fiets Een nieuw jaar is begonnen! Mijn oude ploeg bestaat nu écht niet meer en ik start nu officieel bij het nieuwe Dolmans

Nadere informatie

Verteld door Schulp en Tuffer

Verteld door Schulp en Tuffer Verteld door Schulp en Tuffer Het allereerste kerstfeest Het allereerste kerstfeest Verteld door Schulp en Tuffer Vertaald en bewerkt door Maria en Koos Stenger Getekend door Etienne Morel en Doug Calder

Nadere informatie

Spreekpunten staatssecretaris ter gelegenheid van 65 jaar vrouwen in de Krijgsmacht op 2 december te Utrecht.

Spreekpunten staatssecretaris ter gelegenheid van 65 jaar vrouwen in de Krijgsmacht op 2 december te Utrecht. Spreekpunten staatssecretaris ter gelegenheid van 65 jaar vrouwen in de Krijgsmacht op 2 december te Utrecht. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Dank mw. Coorens, Dames en heren, We vieren vanavond

Nadere informatie

Eindverslag SLB module 12

Eindverslag SLB module 12 Eindverslag SLB module 12 Marthe Verwater HDT 3C 0901129 Inhoudsopgave: Eindreflectie.. Blz.3 Reflectieverslag les 1.. Blz.4 Reflectieverslag les 2.. Blz.6 Reflectieverslag les 3.. Blz.8 2 Eindreflectie

Nadere informatie

Tineke Boudewijns VERSTAG

Tineke Boudewijns VERSTAG Tineke Boudewijns VERSTAG Colofon Eindredactie Joost Pool Redactie Boris Goddijn Vormgeving Pien Vermazeren Fotografie Boris Goddijn Beeldbewerking Pien Vermazeren Copyright en disclaimer Het overnemen

Nadere informatie

Ontmoeting. gezondnu.nl

Ontmoeting. gezondnu.nl Ger van der Gaast (64) weet sinds 2010 dat hij de ziekte van Alzheimer heeft. Inmiddels woont hij in een verpleeghuis in Utrecht. Als voormalig docent verpleegkunde volgt Ger zijn eigen zorg kritisch.

Nadere informatie

Het leger. Doel: Na deze opdracht weet je meer over het leger. Je kunt vertellen wat het leger doet en waarom we een leger hebben.

Het leger. Doel: Na deze opdracht weet je meer over het leger. Je kunt vertellen wat het leger doet en waarom we een leger hebben. Het leger Thema: Bestaat vrede? Samenleving Nederland De overheid Moeilijkheid; *** Tijd: *** Juf Yvonne Doel: Na deze opdracht weet je meer over het leger. Je kunt vertellen wat het leger doet en waarom

Nadere informatie

We gaan weer beginnen!

We gaan weer beginnen! Nieuwsbrief van CNS-basisschool Juliana Halderweg 43-45 6721 ZJ Bennekom info@juliana.cnsede.nl www.juliana.cnsede.nl 21 augustus 2015 We gaan weer beginnen! Komende maandag ontvangen we als team van CNS-basisschool

Nadere informatie

tje was saai. Haar ouders hadden een caravan, waarmee ze ieder jaar in de zomer naar Frankrijk gingen. Ook voor deze zomer was de camping al

tje was saai. Haar ouders hadden een caravan, waarmee ze ieder jaar in de zomer naar Frankrijk gingen. Ook voor deze zomer was de camping al Hoofdstuk 1 Echt? Saartjes mond viel open van verbazing. Maar dat is supergoed nieuws! Ze sloeg haar armen om haar vriendin heen. Waaah, helemaal te gek. We gaan naar Frankrijk. Zon, zee, strand, leuke

Nadere informatie

STICKY STORY DE NIEUWE MANIER OM EEN ELEVATOR PITCH TE MAKEN DIE BLIJFT HANGEN

STICKY STORY DE NIEUWE MANIER OM EEN ELEVATOR PITCH TE MAKEN DIE BLIJFT HANGEN STICKY STORY DE NIEUWE MANIER OM EEN ELEVATOR PITCH TE MAKEN DIE BLIJFT HANGEN Je zelf presenteren We zijn allemaal wel eens druk geweest met het maken van een pitch, of soms zelfs meerdere om in verschillende

Nadere informatie

Heleen slaat het boek dicht. Vanavond komt er niets van lezen, haar gedachten dwalen steeds af.

Heleen slaat het boek dicht. Vanavond komt er niets van lezen, haar gedachten dwalen steeds af. 1 Heleen van Rijnsburg zet de wekker op halfacht. Als ze nu nog een halfuurtje leest in bed, dan krijgt ze zeven uur slaap. Dat is precies genoeg. Zes uur is te kort en acht uur is te lang. Op het nachtkastje

Nadere informatie

Organiseren. werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye

Organiseren. werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye Organiseren werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye Inhoud 1. Organiseren is keuzes maken 6. Planning en digitaal organiseren 7. E-mail organiseren Pagina

Nadere informatie

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel Veertien leesteksten Leesvaardigheid A1 Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek Ad Appel Uitgave: Appel, Aerdenhout 2011-2016 Verkoopprijs: 1,95 Ad Appel Te bestellen via www.adappelshop.nl

Nadere informatie

Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in

Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in LINDA AMMERLAAN KINDERVOEDINGSCOACH Inleiding Wie ben ik? Als moeder van 2 kinderen weet ik hoe lastig het is om in deze tijd je kinderen gezond te laten opgroeien.

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

1 Vinden de andere flamingo s mij een vreemde vogel? Dat moeten ze dan maar zelf weten. Misschien hebben ze wel gelijk. Het is ook raar, een flamingo die jaloers is op een mens. En ook nog op een paard.

Nadere informatie

Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag.

Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag. Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag. Onze vragen: 1. Wanneer bent u met uw schrijfcarrière begonnen? 8 jaar geleden ben ik begonnen met het schrijven.

Nadere informatie

OBSERVATIE. Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt. Robbert Kooiman G&I 1-C

OBSERVATIE. Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt. Robbert Kooiman G&I 1-C OBSERVATIE Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt Robbert Kooiman G&I 1-C Contents Inleiding... 2 Covert of Overt... 2 Analyse... 3

Nadere informatie

Werkbladen. Uitdaging! Wat betekent succes en geluk voor mij? Gaat voor jou geluk samen met succes? Of gaat het

Werkbladen. Uitdaging! Wat betekent succes en geluk voor mij? Gaat voor jou geluk samen met succes? Of gaat het Werkbladen Uitdaging! Gaat voor jou geluk samen met succes? Of gaat het één ten koste van het ander? Waar word jij gelukkig van? De uitdaging van deze tool is dat je je eigen antwoorden bepaalt. We raden

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Toespraak van de minister van Defensie ter gelegenheid van de besloten uitreiking van de Dapperheidonderscheidingen op 7 oktober 2009 te Breda.

Toespraak van de minister van Defensie ter gelegenheid van de besloten uitreiking van de Dapperheidonderscheidingen op 7 oktober 2009 te Breda. Toespraak van de minister van Defensie ter gelegenheid van de besloten uitreiking van de Dapperheidonderscheidingen op 7 oktober 2009 te Breda. Let op: Alleen gesproken woord geldt! Ridders Militaire Willems-Orde

Nadere informatie

Mijn manier Onze wereld uitgedaagd. Welke rol speelt de ondernemer? - Bilderbergconferentie 2016

Mijn manier Onze wereld uitgedaagd. Welke rol speelt de ondernemer? - Bilderbergconferentie 2016 Mijn manier Onze wereld uitgedaagd. Welke rol speelt de ondernemer? - Bilderbergconferentie 2016 Hasmik Matevosyan, mode-onderzoekster Mode-industrie zonder verspilling Hasmik Matevosyan (1987) studeerde

Nadere informatie

Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te

Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te kijken...4 De mensenmenigte opende zich in het midden...5 Toen

Nadere informatie

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie.

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. De cliënt krijgt een groot vel papier en kleurkrijt. De opdracht is: Teken je gezin van herkomst rond de etenstafel. Een werkvorm

Nadere informatie

Uitzicht op de heuvels 10 km van Kabaya Uitzicht op de heuvels ten noorden van Kabaya. Ongeveer 7 km van het dorp.

Uitzicht op de heuvels 10 km van Kabaya Uitzicht op de heuvels ten noorden van Kabaya. Ongeveer 7 km van het dorp. Verblijf van Tautvydas Rindzevicius in Kabaya/RWANDA in het kader van het bezoek aan wezen en kwetsbare kinderen gesponsord door de Jyambere stichting. Inleiding Tijdens de periode van juli-augustus 2015,

Nadere informatie

Er gebeurt niets. Ze willen niet weg.

Er gebeurt niets. Ze willen niet weg. Veel nieuw bij de DUO Laatst was ik op bezoek bij de DUO om in het nieuwe gebouw in Groningen te kijken. Naar het gebouw zelf en het Nieuwe Werken dat ze daar toepassen. Er is veel nieuw, want is er blijkt

Nadere informatie

Voel je vrij en liefdevol 7 oefeningen

Voel je vrij en liefdevol 7 oefeningen Voel je vrij en liefdevol 7 oefeningen Soms voel je je gevangen door het leven. Vastgezet door de drukte, en beklemd in je eigen hoofd. Je voelt je niet vrij en je voelt geen liefde. Met deze tips breng

Nadere informatie

Charles den Tex VERDWIJNING

Charles den Tex VERDWIJNING Charles den Tex VERDWIJNING 3 Klikketik-tik-tik Het is halftwaalf s ochtends. Marja vouwt een hemd. En kijkt om zich heen. Even staat ze op haar tenen. Zo kan ze over de kledingrekken kijken. Die rekken

Nadere informatie

De bouw Conceptueel bouwen. Klinkt ingewikkeld,

De bouw Conceptueel bouwen. Klinkt ingewikkeld, De bouw Conceptueel bouwen. Klinkt ingewikkeld, heeft wel de toekomst. Over vijf jaar zal één op de vijf bouwwerken in Nederland volgens een concept gebouwd worden. Wat is dat en wat betekent het voor

Nadere informatie

Apostolische rondzendbrief

Apostolische rondzendbrief oktober 9, 2011 Jaargang 1, nummer 1 Lieve mensen, Zo bent u een voorbeeld voor alle gelovigen in Macedonië en Achaje geworden. Wij zijn nu al weer een tijdje hier in het zuiden van Griekenland, in de

Nadere informatie

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN E-blog HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN In talent & groei Het is belangrijk om je talent goed onder woorden te kunnen brengen. Je krijgt daardoor meer kans om het werk te

Nadere informatie

sarie, mijn vriend kaspar en ik

sarie, mijn vriend kaspar en ik sarie, mijn vriend kaspar en ik Leen Verheyen sarie, mijn vriend kaspar en ik is een theatertekst voor kinderen vanaf 4 jaar en ging in première op 12 september 2009 bij HETPALEIS in Antwerpen 1 ik: het

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

Alles onder de knie? 1 Herhalen. Intro. Met de docent. 1 Werk samen. Lees het begin van de gesprekjes. Maak samen de gesprekjes af.

Alles onder de knie? 1 Herhalen. Intro. Met de docent. 1 Werk samen. Lees het begin van de gesprekjes. Maak samen de gesprekjes af. Intro Met de docent Wat ga je doen in dit hoofdstuk? 1 Herhalen: je gaat herhalen wat je hebt geleerd in hoofdstuk 7, 8 en 9. 2 Toepassen: je gaat wat je hebt geleerd gebruiken in een situatie over werk.

Nadere informatie

Zondag 6 maart 2016, 10.00 uur Jeugddienst. Voorganger: ds. Bert de Wit

Zondag 6 maart 2016, 10.00 uur Jeugddienst. Voorganger: ds. Bert de Wit Preek Zondag 6 maart 2016, 10.00 uur Jeugddienst Thema: @Home Voorganger: ds. Bert de Wit Schriftlezing: Lucas 15:11-32 Een vader had twee zonen zo begint het verhaal. Met de beschrijving van een gezin.

Nadere informatie

10. Gebarentaal [1/3]

10. Gebarentaal [1/3] 10. Gebarentaal [1/3] 1 Gebarentalen Stel, je kunt niets horen. Je bent doof. Hoe praat je dan met andere mensen? Je kunt liplezen, maar dat is moeilijk en je mist dan toch nog veel van het gesprek. Bovendien

Nadere informatie

Klein Kontakt. Jarigen. in april zijn:

Klein Kontakt. Jarigen. in april zijn: A Klein Kontakt Het is alweer eind maart wanneer dit Kontakt uitkomt, het voorjaar lijkt begonnen, veel kinderen hebben kweekbakjes met groentes in de vensterbank staan, die straks de tuin in gaan. Over

Nadere informatie

Wie wil geen vervuld leven? 7 Een comfortabel leven 11 Een gezond leven 17 Een leven in geluk en liefde 23 Liefde beoefenen 29 Oefen je binnenwereld

Wie wil geen vervuld leven? 7 Een comfortabel leven 11 Een gezond leven 17 Een leven in geluk en liefde 23 Liefde beoefenen 29 Oefen je binnenwereld Wie wil geen vervuld leven? 7 Een comfortabel leven 11 Een gezond leven 17 Een leven in geluk en liefde 23 Liefde beoefenen 29 Oefen je binnenwereld meer liefde 39 Oefen je met de buitenwereld meer evenwicht

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Inge Test 07.05.2014

Inge Test 07.05.2014 Inge Test 07.05.2014 Inge Test / 07.05.2014 / Bemiddelbaarheid 2 Bemiddelbaarheidsscan Je hebt een scan gemaakt die in kaart brengt wat je kans op werk vergroot of verkleint. Verbeter je startpositie bij

Nadere informatie

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Leren & Werken

MEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Leren & Werken MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Leren & Werken Steeds opnieuw raak ik mijn baan kwijt. Waar ligt dat nou aan? Welke vervolgopleiding zou iets voor mij zijn? Is er voor mij extra ondersteuning

Nadere informatie