Colofon. Waarom, wanneer en hoe? Ergotherapie, januari 2009

Transcriptie

1 Colofon Ergotherapie, januari 2009 Tekst en vormgeving Deze brochure is, in het kader van hun afstudeerproject, samengesteld door Sabine Fekkes en Marijke Vermond, studenten Ergotherapie aan de Hogeschool van Amsterdam. Waarom, wanneer en hoe? Illustraties In eigen beheer gemaakt. Meer informatie Voor al uw vragen omtrent aangepaste kleding kan u terecht bij de verzorgenden van de psychogeriatrische afdelingen Molengaard en Muldershof of de ergotherapeut. Kleding aanpassingen Voor aanpassingen aan kleding kunt u contact opnemen met: Ria Hofstee, tel , mbhofstee@home.nl Carint, Woonzorgcentrum De Stoevelaar; afdeling Ergotherapie, Anke Karsijns. Amsterdamse Hogeschool for Health Professionals (ASHP); Opleiding Ergotherapie.

2 Inhoudsopgave Inleiding 1 Aangepaste kleding 2 Wat is aangepaste kleding? 2 Waarom aangepaste kleding? 3 Wanneer aangepaste kleding? 4 Aanschafmogelijkheden 4 Kosten 6 Aanpassingsprocedure 7 Inleiding Waarschijnlijk heeft u wel eens iets over aangepaste kleding gehoord of gelezen. Het doel van deze brochure is u informatie te verstrekken over de vele mogelijkheden van aangepaste kleding. Deze brochure is gericht op aangepaste kleding, als oplossing voor kleedproblemen voor psychogeriatrische bewoners van Woonzorgcentrum De Stoevelaar. Hij is geschreven voor familie en zaakwaarnemers, maar bevat ook waardevolle informatie voor anderen met een kleedprobleem en hun familie/ verzorgenden. Op welke steun en begeleiding kunt u rekenen? 7 Wat kunt u zelf doen? 8 Tips en adviezen 9 Aankoopadviezen 9 Materiaal/ technische aspecten 12 Samenvatting per kledingstuk 13 Aanpassingstips 16 1

3 Aangepaste kleding Wat is aangepaste kleding? Aangepaste kleding is een verzamelnaam voor zeer diverse soorten aanpassingen aan kledingsstukken. Deze zijn onder te verdelen in aanpassingen van bestaande kleding en kleding die specifiek voor dit doel is ontworpen en gemaakt. Specifiek ontworpen kleding kan weer worden onderverdeeld in een aantal standaardmaten en een deel dat echt op maat en/ of smaak gemaakt wordt. Bij aangepaste kleding gaat het over het algemeen om extra sluitingen en ontwerpen met als doel dat het aan- en uittrekken veel eenvoudiger kan verlopen. Waarom aangepaste kleding? Aangepaste kleding vergemakkelijkt het aan- en uitkleden. Onderzoek heeft aangetoond dat aangepaste kleding voordelen biedt ten opzichte van reguliere kleding. * Doordat er minder aan de kleding gesjord hoeft te worden, wordt de belasting (pijn, vermoeidheid) voor bewoner en verzorgende verminderd. Aangepaste kleding voorkomt dat armen en benen door arms- en beengaten moeten worden gestoken. Het hoofd van bewoners die in lig worden gekleed, hoeft niet te worden opgetild, draaien en tillen vinden zeer beperkt plaats. Daarnaast biedt juiste aangepaste kleding meer draagcomfort. De Stoevelaar beschikt over een aantal aangepaste kledingstukken: een eigen kledinglijn.* Deze kledinglijn is samengesteld uit zowel aanpassingen van bestaande kleding, alsook specifiek voor dit doel gemaakte kleding. De gehele kledinglijn is via een van de Eerst Verantwoordelijk Verzorgenden (EVV-er) of kledingcoördinator te bekijken. Nachthemd voor extra open. Achter extra ver open met overlap. * Een deel van deze kledinglijn is gesponsord door De Vrienden van De Stoevelaar. 2 * Knibbe, H., Geuze L. & Knibbe, N. (2005). Ergonomische Aspecten van Aangepaste Kleding voor Zorgverleners. Onderzoek in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Bennekom: LOCOmotion. 3

4 Wanneer aangepaste kleding? Wanneer een bewoner gedeeltelijk of volledig van hulp afhankelijk is geworden, kan het meermalen per dag aan- en uitkleden voor zowel de bewoners als de verzorgenden te belastend gaan worden. In dat geval is het raadzaam om over te gaan op aangepaste kleding. Hoe eerder zaken worden gesignaleerd, des te eerder kan er iets aan gedaan worden. Mede dankzij de oplettendheid van u en de verzorgenden kan een bewoner in sommige gevallen al in een vroeg stadium profiteren van de voordelen van aangepaste kleding. Aanschafmogelijkheden Er zijn vier mogelijkheden. Aanpassen van kleding die nog bruikbaar is. Nieuwe (aanpasbare) kleding kopen en deze aanpassen. Bestellen van aangepaste kleding bij een leverancier. Geheel op maat gemaakte kleding. Op zich zijn al deze mogelijkheden bruikbaar en kunnen even goed werken. In het geval er toch nieuwe kleding moet worden gekocht, die daarna nog moet worden aangepast, is het een overweging om aangepaste kleding bij een leverancier te kopen. De kosten van nieuwe kleding, incl. de kosten voor het laten aanpassen door een coupeuse, zijn ongeveer gelijk aan de aanschafkosten van aangepaste kleding bij sommige leveranciers. 4 Dit overhemd is verkrijgbaar bij een leverancier. Dankzij de knoopsluiting in/ onder de kraag gemakkelijk aan- en uit te trekken bij derden. In sommige gevallen zal een combinatie van bovengenoemde mogelijkheden het meest gunstig zijn. Persoonlijke voorkeur, wensen en ideeën spelen een grote rol in uw keuze voor de wijze waarop u aan aangepaste kleding voor betrokkenen komt. Daarnaast is het belangrijk dat er aan een aantal zaken aandacht wordt besteed. Zie hiervoor het hoofdstuk Tips en adviezen. 5

5 Kosten In de meeste gevallen hebben mensen die in een verzorgingshuis wonen meer kleding nodig dan voorheen. Dit komt enerzijds door de veranderde leefgewoonten waardoor betrokkenen meer zitten/ liggen en minder bewegen. Anderzijds doordat de kleding veelal vaker en intensiever gewassen moet worden. Ook heeft kleding meer te lijden indien deze lastiger aan- en uit te trekken is. Er komt dan meer spanning op naden, sluitingen en de stof te staan. Uw EVV-er zal u, als familie of zaakwaarnemer, een lijstje met benodigde kledingstukken geven. Aangepaste kleding brengt altijd extra kosten met zich mee. Rondom de regels voor eventuele vergoeding hiervan verandert er steeds veel. Voor recente informatie over een eventuele bijdrage in deze extra kosten, kunt u contact opnemen met de kledingcoördinator van de afdeling of de ergotherapeut. Aanpassingsprocedure Op welke steun en begeleiding kunt u rekenen? In het Multi-Disciplinair Overleg (MDO), waarbij u als familielid of zaakwaarnemer aanwezig mag zijn, wordt besloten of een bewoner baat heeft bij aangepaste kleding. Zo ja, dan gaan de EVV-er en kledingcoördinator in overleg met u achterhalen waardoor het kleedprobleem is ontstaan en zoeken naar een oplossing. Wordt er een oplossing gevonden, dan wordt u geïnformeerd over de benodigde aangepaste kleding. Vervolgens wordt van u verwacht dat u ervoor zorg draagt dat een deel van de kleding van betrokkene op die manier wordt aangepast of dat u aangepaste kleding koopt. Daarna gaat de verzorging de kleding uitproberen en evalueren. Als de kleding bevalt, is het zeer wenselijk dat meer kleding wordt aangepast en/ of aangeschaft. Bevalt de aangepaste kleding niet, dan zoeken de EVV-er en kledingcoördinator, in overleg met u, naar een andere oplossing, etc. 6 7

6 Wat kunt u zelf doen? Zoals hiervoor besproken, wordt van u, als familielid of zaakwaarnemer, verwacht dat u zorg draagt voor aangepaste kleding. Het is aan u om te besluiten op wat voor wijze u dat doet (bestaande/ gewone kleding aan (laten) passen of aangepaste kleding aanschaffen). In gesprek treden met anderen, die reeds met de problematiek rond (aangepaste) kleding te maken hebben gehad, kan ook heel waardevol zijn. Tips en adviezen Aankoopadviezen Indien u nieuwe kleding voor betrokkenen gaat kopen, of een selectie maakt van kledingstukken die reeds in zijn/ haar bezit zijn die u wilt (laten) aanpassen, is het advies om daarbij een aantal punten mee te nemen. Hantering Hierbij is het met name belangrijk dat de kleding gemakkelijk aan en uit te trekken is en geen ingewikkelde of moeilijk hanteerbare sluitingen bevat. Bijvoorbeeld een elastische taille in plaats van een rits en knoopsluiting. Blouse voorzijde. Blouse achterzijde met extra knoop sluiting. 8 9

7 Kledingstukken die van achteren dichtgemaakt kunnen worden en waarbij de achtersluiting helemaal open kan, zijn bij een liggende bewoner zonder extra draaien en zonder dat het hoofd opgetild hoeft te worden aan te trekken. Ook wijde arm- en halsopeningen en rekbare kleding vergemakkelijken het aan- en uit trekken. Draagbaarheid De kleding moet in eerste instantie comfortabel zitten. Daarnaast is het belangrijk dat er geen naden en sluitingen zijn die drukplekken veroorzaken tijdens het liggen of zitten. Aanpasbaarheid Niet alle stoffen en sluitingen zijn geschikt voor aanpassingen. Zo zijn oudere tricotstoffen, die al vaak gewassen zijn, niet meer geschikt om aan te passen. Meer informatie hierover kunt u krijgen bij uw EVV-er of de kledingcoördinator van de afdeling. Daarnaast kan men er niet omheen dat bestaande kledingstukken die worden aangepast wat strakker gaan zitten. Dit komt doordat er voor elke nieuw te maken naad of sluiting een extra zoompje nodig is. Het is wenselijk dat u hierop, bij aanschaf of selectie, let en kiest voor ruimzittende kleding; eventueel een of twee maten groter dan u van betrokkene gewend bent. Goed bedekkend Voor kleding die gedragen wordt door bewoners die in een rolstoel zitten, geldt dat rokken en broeken vaak korter uitvallen. Dit komt doordat heup en knieën in zit gebogen zijn. De lengte van een rok dient daarom extra lang te zijn, zodat de knieën ruim bedekt worden. Bij voorkeur heeft een rok elastiek in de taille en heeft deze geen voering. Voering heeft immers in deze situatie geen meerwaarde, maar is wel lastig met kleden. Een broek met een langer achterpand en een korter voorpand voorkomt dat de broek aan de achterkant naar beneden zakt en zich aan de voorkant samenbundelt. Tevens is, indien er gebruik wordt gemaakt van incontinentiemateriaal, wat extra ruimte bij de billen zeer wenselijk. Net als de lengte van een rok dient de lengte van de broek langer te zijn dan van iemand die loopt. De zojuist genoemde aspecten verhogen het draagcomfort aanzienlijk

8 Materiaal/ technische aspecten Voor de levensduur van de kledingstukken is het belangrijk rekening te houden met de wasbaarheid daarvan. Voor de wasbaarheid geldt machinewasbaar vanaf 40 C. Dit geldt uiteraard ook voor sluitingen als klittenband, drukknoopjes en dergelijke. Onder technische aspecten wordt verstaan: stevigheid van naden, die bij voorkeur rekbaar en stevig zijn. Ook gaat het om naadsoorten, fournituren, (professionele) uitvoering en sluitingen die op de juiste plaats zitten en op kwetsbare plaatsen verstevigd zijn. Meer informatie hierover vindt u onder aanpassingstips verderop in deze brochure. Samenvatting per kledingstuk Bovenstaande informatie is nog redelijk algemeen, maar waar kunt u nu concreet op letten bij de aanschaf van kleding voor betrokkenen? Om u hiervoor wat meer structuur te geven, worden diverse kledingstukken hieronder apart benoemd. De adviezen zijn er op gericht het aan- en uitkleden voor zowel bewoner als ook de verzorgende zo soepel mogelijk te laten verlopen. Blouse en overhemd Ruimzittend, ook bij de mouwinzet, bredere bovenarmwijdte en een breed achterpand. Blouse voorzijde. Blouse achterzijde met extra sluiting en verkort achterpand. Geschikt voor mensen in een rolstoel

9 Lange broek Elastiek in taille en ruimzittend. Voor rolstoelgebruikers: bij voorkeur het achterpand hoger dan het voorpand en extra lange broekspijpen. Voor gebruikers van incontinentiemateriaal: extra ruimte bij de billen. Zulke broeken, specifiek voor rolstoelgebruikers, zijn nauwelijks vanuit een bestaande broek aan te passen. Een dergelijke boek is het beste via een leverancier van aangepaste kleding te verkrijgen. Panty s Kousen tot aan de dijen (zogenaamde hold-up panty s) of pantykousjes in plaats van panty s. Pyjamajas of nachthemden Van tricot. Bij incontinente bewoners korter achterpand met voor- en/of achtersluiting. Jurk Het dragen van jurken heeft geen voorkeur, omdat ze bij iemand in een rolstoel de neiging hebben om samen te bundelen boven en onder de taille. Een combinatie van een lange broek of rok met blouse is zowel comfortabeler als praktischer. Rokken Extra lang, elastiek in taille, zonder voering. Truien of vesten Geen wol, goed rekbaar, ruimzittend met V-hals of polo sluiting. Sokken Katoen dat niet krimpt. Hemden Ruime, eenvoudige hemden zonder kant die eventueel met een schouder- of achtersluiting kunnen worden aangepast. Bh s Eventueel met voorsluiting. Onderbroeken Taillemodel, ruimzittend en zonder kant. Hemd met Schoudersluiting

10 Aanpassingstips Bij nachtkleding geen sluitingen onder het liggende deel van het lichaam. Bescherming van sluitingen, zodat deze niet op de huid komen en daar huidbeschadigingen kunnen veroorzaken. Van klittenband en drukknopen de meest gladde zijde richting het lichaam gekeerd. Mocht de sluiting loslaten, of niet goed gesloten zijn, dan is er minder kans op drukplekken/ huidbeschadigingen. Er is drukknoopjesband in verschillende kleuren en met diverse afstanden tussen de knoopjes verkrijgbaar. Losse drukknopen zijn niet geschikt om zo op rekbare stoffen te naaien. Maak dan, ter versteviging, gebruik van biasband of gebruik drukknoopjesband. Zorg voor stevige en rekbare naden. Koop klittenband, drukknopen, ritsen, garen, etc. in de betere fourniturenzaak. Vraag daarbij naar wasbaarheid, duurzaamheid en specifieke eigenschappen. Zelfklevend klittenband kleeft meestal niet voldoende. Dit klittenband is, aangezien de lijm daarbij aan de naald blijft kleven, niet geschikt voor vaststikken. Knip nooit naden eruit, maar maak ze zorgvuldig open. Op deze manier verliest u de minste stof en blijft de kleding zo optimaal mogelijk in model. Gebruik voor het aanpassen van tricot kledingstukken een tricotnaald en tricotsteek op de naaimachine. Bij gebruik van een gewone naaimachinenaald is de kans groot dat er na een aantal keren wassen gaatjes in de stof ontstaan. Oudere tricotstof is niet meer geschikt om aan te passen. 16