Rendement op maat. DOSSIER financiële producten. van beleggers voor beleggers. Het schip in Is uw scheeps-cv stormbestendig genoeg?

Transcriptie

1 A L L E W I N N A A R S V A N D E G O U D E N T A K i e x m a g a z i n e j a a r g a n g 3 n u m m e r 2 m e i / j u n i A E X 3 7 2, A P R I L m a g a z i n e van beleggers voor beleggers Het schip in Is uw scheeps-cv stormbestendig genoeg? Weg uit de kudde Zo wordt u dwars, contrair en succesvol Gouden tijden Wie drukt de goudprijs? Bankstelletjes De zin (en vooral onzin) van bankfusies Leer Chinees! Gesprek met investment biker Jim Rogers DOSSIER financiële producten Rendement op maat ALLES WAT U MOET WETEN OVER CLICKFONDSEN VASTGOED-CV S TURBO S GARANTIE-NOTES EN ANDERE KANT-EN-KLAAR-WINSTMAKERS jaargang 2 nummer 3 mei / juni 2005 m 4,95

2 I N H O U D F E A T U R E S 14 Nieuw! Bedrijfsbezoek Porceleyne Fles-topvrouw Ilja van Haaren temidden van het (bijna) Delfts Blauw 16 Interview: Jim Rogers De Indiana Jones of Finance vecht tegen een stevige jetlag om iex uit te leggen waarom China en grondstoffen de enige beleggingen voor de toekomst zijn 28 iex Centerfold Gouden tijden Goud is en blijft een magische belegging. Toch is er pas de laatste veertig jaar echt iets te beleven in de goudprijs C O L U M N S 21 Bankstellen Jacques Potuijt De bankenfusiegolf lijkt in Italië te beginnen. Beleggers moeten vooral letten op banken die slim expanderen 24 Cursus contrarian Corné van Zeijl U wilt zo graag dwars zijn, maar loopt toch steeds weer met de kudde mee. Hoe wordt u zo contrair als Corné? 26 Uw dagelijks TheAter Geert Jan Nikken en Gökhan Erem Onze dagelijkse technische analyses zijn altijd voer voor discussie. We leggen nog eens precies uit hoe wij te werk gaan 30 Gouden jaren Willem Middelkoop Mooi hè, die lange goudgrafiek. Een onvervalste goldbug vertelt de bijbehorende geschiedenis H E B B E N & H O U D E N 66 Mijn geld zit in... Jop Ubbens, directeur van Christie s, vertelt over de Nederlandse kunstkoper, zijn fascinatie met dandy s en een applaus voor Toon Hermans 70 Blinkend blik De enige belegging die binnen acht seconden op 100 km per uur zit P L U S : 5 Editorial / 6 Snapshots / 12 Stemlokaal / 64 iex op Tournee 72 Magnificent Seven / 74 Beleggingsfondsen 77 Vastgoed / 78 Klik hier / 80 Adverteerdersindex 82 Insider DOSSIER Financiële producten 34 De Gouden Tak Marcel Tak recenseert beleggingsproducten op iex.nl en reikte onlangs de eerste Gouden Tak uit voor het beste product. Hoe herkent u een goede belegging? 41 Nieuw! De handelende Tak Gestart per 1 april en live te volgen. Marcel Taks portefeuille van beleggingsproducten 42 The making of... IEX mocht rondlopen in de productiehallen van de financiële wereld en sprak met de bouwers van een gloednieuw beleggingsinstrument, een slimme obligatie en een ambitieuze vastgoed-cv 48 Terug naar de future Managed futures zijn de boiler room ontstegen. Frank van Dongen legt uit waarom 50 Scheepjes op het droge Soms raakt er één op drift, maar er zijn ook genoeg scheeps-cv s die aardig op koers blijven. Hoe is het met uw schip? 56 De CV-cocktail Misschien wel het populairste financiële product van het moment: de vastgoed-cv. Helemaal perfect zijn ze zelden, maar adviseur Kapé Breukelaar weet wel waar een goede cv aan moet voldoen 62 Adviseurtje pesten Jos Koets beoordeelt maandelijks nieuwe hypotheken voor u, maar voor een persoonlijk advies bent u aangewezen op een adviseur. Tip van Koets: laat hem zweten

3 E D I T O R I A L (Kant en) klaar Tweede jaargang Nummer 3 mei / juni 2005 Hoofdredactie: Pieter Kort (hoofdredactie@iex.nl) Eindredactie: Arend Jan Kamp, Janneke Vonkeman Art direction en vormgeving: Studio Jaap van der Zwan, Amsterdam Redactie en medewerkers: Jorik van den Bos, Joop Bresser, Kapé Breukelaar, Lukas Daalder, Gökhan Erem, Mark Glazener, Frans Gunnink, Leon Hillen, Bob Homan, Peter van Kleef, Jos Koets, Michael Kraland, Felix Lanters, Willem Middelkoop, Geert Jan Nikken, Ivan Nyssen, Jacques Potuijt, Corina Ruhe, Ad Schellen, Cees Smit alias Frank van Dongen, Rik Smit, Marcel Tak, Peter Paul de Vries, Jaap Westerling, Koos de Wilt, Marcel Wijma, Corné van Zeijl (redactie@iex.nl) Beeld: Ruud Binnekamp, Robert Elsing, Ton Hendriks, Ronald Hoeben, Hollandse Hoogte, Getty Images, Nico den Dulk, Yvette Zellerer Koersen: MarketXS; nieuws: Dow Jones; fundamentele data: ShareCompany Directie: Eric Visser, Hans-Poul Veldhuyzen van Zanten Uitgever: Peter van Sommeren Abonnementsprijzen: In Nederland voor zes nummers (voor het buitenland geldt een verzendtoeslag) Losse nummers: 4,95 Nazending: 5,95 Abonnementen en bezorging: Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan en lopen automatisch door, tenzij 8 weken voor de vervaldag schriftelijk wordt opgezegd. Nieuwe opgave schriftelijk of per Abonnementenland, Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Tel , Fax aboservice@aboland.nl IEX leden kunnen kostenloos een exemplaar aanvragen via Adreswijziging: Leden van IEX.nl kunnen zelf hun gegevens wijzigen via www. iex.nl/leden. Overige abonnees via Abonnementenland. Advertenties: IEX-sales: Jan Willem Goed, Martijn Arnold, Niek den Tex, Dirk Kamsteeg IEX Investor Relations: Frans Gunnink sales@iex.nl Traffic: Ferdinand Gipon IEXopTournee: Kim Lieuwen (kim.lieuwen@iex.nl) Techniek: Reinier Willems, Sebastiaan Drost TriLab: René van der Meyden Productie: Joost van Iperen Drukkerij: Senefelder Misset Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van iex InfoExchanges bv zijn van toepassing de voorwaarden welke zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam. iex magazine bevat informatie en wenken, die met de meeste zorgvuldigheid zijn samengesteld. iex InfoExchanges bv en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen, die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van in deze uitgave opgenomen informatie en wenken. De gegevens zoals wij die van u hebben ontvangen, kunnen worden gebruikt voor het toezenden van informatie en/ of aanbiedingen door iex InfoExchanges BV en speciaal geselecteerde bedrijven. Indien u dit niet wenst, gelieve een briefje te sturen naar: iex InfoExchanges BV, t.a.v. de klantenservice, Postbus 75662, 1070 AR Amsterdam. iex Magazine wordt uitgegeven door iex InfoExchanges BV en verschijnt zes keer per jaar. iex 2005 Snobs vind je overal. Ook onder beleggers. En dan bedoel ik niet het soort dat steevast de duurste wijn bestelt of louter de fijnste Italiaanse scheerwol uit het rek pakt. Nee, ik bedoel het soort snobs dat allergisch is voor alles dat geprefabriceerd is. De types die niet dood aangetroffen willen worden met een afhaalmaaltijd en liever hun zondagochtend besteden met het kneden en vouwen van hun zelfgemaakte pasta dan een zakje kant-en-klaar uit de Albert Heijn mee te nemen. In de beleggingswereld kom je hetzelfde slag tegen. De beleggers die het niet over hun hart kunnen verkrijgen om een afgerond productje van de bank te kopen, maar zélf hun asset allocatie bedenken en zélf hun aandelen selecteren. Dat kan ook best een goed idee zijn. Wie zijn smaakpapillen liefheeft en over een beetje culinair talent beschikt, kan beter zelf koken dan een kant-en-klaarmaaltijd warm maken. Maar daarvoor heb je naast kunde nog een essentiële factor nodig: tijd. Zelf beleggen is bewerkelijk; wie structureel onvoldoende tijd heeft om zijn huiswerk goed te doen en zijn posities te beheren gaat onvermijdelijk een keer de mist in. Met die groep op het oog zijn de afgelopen jaren hele financiële supermarkten volgepakt met kant-en-klare beleggingsproducten. Die variëren van mandjes beleggingen in gebieden of sectoren waar een privé-belegger zelf moeilijk aan kan komen (denk aan Chinafondsen, of funds of hedge funds) tot grote onroerend-goedprojecten die via vastgoed-cv s tot hapklare beleggingen worden teruggebracht. Inmiddels zijn er echter zoveel van dit soort producten dat je nog steeds nauwelijks een goede keuze kunt maken. Bij iex zijn we daarom eens diep in de materie gedoken, zie de uitgebreide special in dit nummer. Op hebben al deze producten een eigen afdeling gekregen, waar u wekelijks recensies van de nieuwste lanceringen kunt lezen. Wellicht kende u de 10 van Tak al (Marcel Taks rapportcijfer voor structured products); daar zijn inmiddels ook de Toets van Koets (hypotheken) en de cv-recensies door Kapé Breukelaar bijgekomen. Nergens anders vindt u zulke goede onafhankelijke product-besprekingen, inclusief rapportcijfers. Als u dit leest, is inmiddels ook de eerste iex Gouden Tak uitgereikt, de prijs voor het beste structured product van Ik weet op het moment van schrijven nog niet aan wie, u wellicht al wel. Is de winnaar van de Gouden Tak dan het ultieme beleggingsproduct? Niet voor wie het niet nodig heeft. Uiteindelijk zult u toch uw huiswerk moeten blijven doen. Om u toch wat kostbare tijd te besparen, proberen we daar wat bij te helpen met dit Magazine. Ik hoop dat u er iets aan heeft. Ik kan tot slot natuurlijk niet anders dan even stilstaan bij het vertrek van iex-godfather Michael Kraland. De man die iex bijna eigenhandig groot maakte, besloot een maand geleden dat hij na zeven jaar iets anders wilde gaan doen. Dat gunnen wij hem van harte, al is zijn vertrek als columnist, creatief brein en aanjager van de redactie een fikse aderlating voor iex. Wij zijn Michael veel verschuldigd. Zonder hem was iex.nl nooit de beste, grootste én leukste financiële site van Nederland geworden sterker nog, zonder hem was het nooit iets geworden. Michael, we hopen in de toekomst aan je méér dan strenge eisen te blijven voldoen. Bedankt voor alles en het ga je goed. Pieter Kort Hoofdredacteur iex

4 P S H O T S. S N A P S H O T S. 3 2,5 2 1,5 Koning Tóth De nieuwe smallcap-koning van het Damrak heet George Tóth. Zien we hier de fundamenten van een heus beursimperium? Waar hij ineens vandaan kwam is onduidelijk. Hij maakte assen voor caravans in Hongarije, waarmee je kennelijk flink kan verdienen, en zat in het vastgoed. Maar sinds een jaar is George Tóth de nieuwe smallcap-koning Tóth of de gladiolen Koersverloop De Vries Robbé Groep en de WMZ-meldingen van George Tóth 30 AUG 04 90% in De Vries Robbe 7 OKT 04 5,1% in Real Time Company van het Damrak. Leuk, want er was wel behoefte aan iemand die de ingedutte lokale markt wat nieuw leven inblies. En dat doet George Tóth. In de meest uiteenlopende bedrijven kocht hij het afgelopen jaar aanzienlijke belangen; van het Delfts Blauw 19 OKT 04 4,99% in Real Time Company 25 NOV 04 4,95% in Rood Testhouse van Porceleyne Fles tot de sportmodellen van Spyker. Is Tóth een nieuwe imperiumbouwer in de traditie van Joep van den Nieuwenhuyzen? Of bouwt hij gewoon een fiscaal vriendelijk deelnemingenfonds voor zichzelf op? In sommige opzichten zijn de gelijkenissen met Joep opvallend. Van den Nieuwenhuyzen kocht zijn aandelenbelangen vaak eerst op persoonlijke titel voor hij ze doorplaatste naar zijn bedrijf Begemann. Tóth doet hetzelfde, al heet zijn houdstermaatschappij De Vries Robbé Groep. En ze delen dezelfde durf. Tóth lijkt vaak impulsief te handelen soms zelfs een tikje naïef. Zo hees hij zich na de kerst in zijn witte ridderpak en kondigde aan de tsunami-slachtoffers te helpen door 1 miljoen aandelen De Vries Robbé voor 2 euro te zullen verkopen. Geconfronteerd met zo n verkooporder kon de markt maar op één manier rageren: omlaag met die koers. Uiteindelijk verkocht Tóth ruim stukken, nog wel genoeg voor een paar auto s voor een hulpkonvooi, meldde Tóth monter in de Volkskrant. Tot nu toe zit er niet veel samenhang in het imperium en als het doel is om veel geld te verdienen dan is de missie slechts ten dele geslaagd. Zowel Real Time Company als Rood Testhouse lieten sinds Tóth instapte spectaculaire stijgingen zien. In de recenter aangekochte pakketten zit minder schot, maar daar staat tegenover dat de 90% in De Vries Robbé Groep het in de tussentijd 14 MRT 05 4,18% Management Share 1 0, OKT 04 6,56% in Rood Testhouse 26 NOV 04 23,62% in Spyker Cars 29 DEC 04 5,05% in Porceleyne Fles 31 JAN 05 5,01% in Blue Fox 7 MRT 05 5,12% Management Share juli juli aug aug sep sep okt okt nov nov dec dec jan jan feb feb ma ma 0

5 S N A P S H O T S. S N A P S H O DE BELANGEN VAN GEORGE TÓTH aandeel aanschaf aanpassing huidig* rendement Real Time Company 0,03 0,07 133% Rood Testhouse 0,37 0,43 0,56 51%** Porceleyne Fles 17,00 17,15 0,9% Spyker Cars 10,80 9,02-17% Blue Fox 5,58 4,30-23% Management Share 0,38 0,34 0,35-8%** * peildatum 5 april 2005 ** op basis van eerste aanschafkoers Welke belegger die ooit in New York is geweest, staat niet op de foto met de fameuze charging bull? Als u geld over hebt mag ook uw naam erop. Dé stier staat te koop. De 3150 kilogram zware Charging Bull, hét symbool van Wall Street en het Amerikaanse kapitalisme, staat te koop. Het is niet voor niets dat een stier de beurs verbeeldt. De maker bedoelde het beeld als ondersteuning voor de beleggers die hun vermogen in de krach van 1987 verloren. Voor bijgelovigen brengt de stier geluk. Vandaar dat de snuit van het beest helemaal glanst van het aaien. In dat licht is het wel bedenkelijk dat ook het scrotum van de stier glanst als een spiegeltje. Oh ja, mocht u hem in uw achtertuin willen hebben, dat gaat niet. Als u hem koopt, moet u hem doneren aan de City of New York. De stier moet ook blijven staan op de plaats waar hij nu staat. Overigens is dat helemaal niet op Wall Street, maar een paar blokken verder op Bowling Green Park, natuurlijk ook aardig bleef doen. Zeker de helft van dat pakket kocht hij in 2002 al voor 1,25 euro. Daar kwam vorige zomer nog eens 15% bij voor een bedrag van circa 1,00 euro. DVRG noteerde begin april 1,63 euro. Dat zijn geen miljoenenwinsten we hebben het hier over enkele tonnen koerswinst. Het verlies op Spyker alleen compenseert dat ruimschoots in neerwaartse richting. Het aandeel daalde sinds Tóths aankoop van 10,80 tot 9,02 euro. Dat kostte hem op papier zo n zeven ton. Voor de man wiens kantoor naar eigen zeggen alleen al zeven miljoen waard is, zijn dat geen bedragen om van wakker te liggen. En dat zal hij dan ook vast niet doen. Voorlopig blijft Tóth kralen rijgen en er zullen de komende maanden nog wel meer fondsen in één adem met de Schiedams- Hongaarse bedrijvenverzamelaar worden genoemd. Hoe zijn masterplan eruitziet zullen we binnenkort trachten te onthullen als IEX eigen smallcap-specialist Leon Onno Hillen tegenover Tóth plaatsneemt voor een prettig (en pittig) gesprek. Binnenkort in dit theater. Stierengevecht het onderste puntje van Broadway. U mag er alleen een bordje met uw naam en/of gironummer bij plaatsen. Het bieden begint bij 5 miljoen dollar. Het hele geval kostte de maker dollar. Daarmee heeft de stier een veel beter rendement gemaakt dan de beurs waar hij de briesende mascotte van is. Riding the bull: IEX-columnist Corné van Zeijl in New York FAST FORWARD Wat vinden de grote beleggingsgoeroes? PETER LYNCH Na regen komt zonsondergang Volgens SEC-gegevens is investment guru Peter Lynch eind maart in smallcap Rainmaker gestapt. Lynch nam een belang van 7%, goed voor ongeveer 1,7 miljoen dollar. Het bedrijf, de naam zegt het al, levert diensten op het gebied van telesales, direct marketing en e-commerce. Mogelijk is de overname van Sunset Direct (klinkt leuk in combinatie met Rainmaker) aanleiding geweest voor Lynch om in te stappen. ( ED YARDENI 100 dollar voor een vaatje? De wereld ziet er goed uit, volgens Ed Yardeni. Afgezien van de prijs voor een vat olie. Analisten spreken van 100 dollar voor een vaatje, maar Yardeni ziet het niet zo ver komen. De wereldwijde liquiditeit neemt al voldoende af om zo n super spike te voorkomen. Yardeni zat overwogen en blijft dat ook. De weging van energieaandelen in de S&P-500 steeg sinds 1 januari van 5,7% tot 8,5%. Wat nu? Gewoon de rest van het decennium overwogen blijven zitten. We gaan naar een weging van zeker 15% toe, rekent Yardeni voor. (www. yardeni.com) MARC FABER Longposities afbouwen April profiteert van seizoenseffecten, stelt Marc Faber. Gekoppeld aan de korte-termijn oversold conditie van de aandelenmarkt wereldwijd én aan de waarschijnlijkheid dat de olieprijs wegzakt, na het koersdoel van 105 dollar dat Goldman Sachs afgaf en dat kan reden zijn voor een herstel in de zeer nabije toekomst. Faber adviseert echter geen gebruik te maken van deze rally om longposities in te nemen, maar juist om posities af te bouwen en shorts op te nemen. (

6 P S H O T S. S N A P S H O T S. Klare taal / That s the Gestion De naam Gestion kent u misschien nog als het effectenhuis van beurshandelaar Adri Strating. Inmiddels is het bedrijf een nieuw leven beginnen als fondsaanbieder en vermogensbeheerder. Sinds 1 april kunnen beleggers meedoen met het nieuwe Gestion Actief Beheer Fonds, dat wordt beheerd door een paar opvallende namen: Karel Vogel (ex-afm) en Richard Strating. Hoogste tijd om even te bellen met deze nieuwe speler. Meneer Vogel, gefeliciteerd met een nieuw beleggingsfonds. Maar zit Nederland daar op te wachten? Wat is in één zin uw toegevoegde veel andere fondsen wel het geval is. Vooral in dalende markten kan dit een goede bescherming bieden tegen waardedaling. U komt zelf bij AFM vandaan. In hoeverre beïnvloedt dat het fondsbeheer bij Gestion? Het beïnvloedt het fondsbeheer niet rechtstreeks. Wel zijn wij geheel transparant ten aanzien van de kosten en gaan we dagelijks na of het beheer in het belang van de participanten en in overeenstemming met het prospectus plaatsvindt. Met zo n achtergrond is het logisch dat het FD waarde? De doelstelling is om jaarlijks een positief Gestion als roomser dan de Paus betitelde. Beschouwt u dat als een compliment? rendement te behalen. We richten ons op absoluut rendement; het fondsvermogen kan afhankelijk van de marktomstandigheden ook worden aangehouden in liquiditeiten. De toegevoegde waarde zit in het feit dat we geen verplichting hebben om altijd vrijwel volledig belegd te zijn, wat bij Karel Vogel Rik Strating Wij hechten aan de doelstellingen die de effectenwetgeving nastreeft, en dat betekent dat de effectenmarkte adequaat kunenn functioneren en dat beleggers worden beschermd tegen malafide aanbiedingen en gebrekkige informatie. Hoe beoordeelt u de rol die AFM momenteel speelt als toezichthouder? Goed toezicht is essentieel voor de reputatie van de gehele Nederlandse financiële sector. Op dit moment functioneert dat voldoende, hoewel er door de nieuwe wetgeving nog wel wat optuigwerkzaamheden liggen te wachten. Afgezien van al die transparantie, wat mag de belegger aan rendement verwachten? Zoals gezegd streven we naar een goed positief jaarlijks rendement tegen aanvaardbare risico s, maar garanties kunnen we natuurlijk niet geven. Wel verbinden we zelf ons lot nasdrukkelijk aan dit fonds door met 2,5 miljoen euro te participeren. De favorieten van Lukas Daalder ik kinderen heb, kom ik niet echt meer aan lezen toe. Omdat SSinds ik toch graag boeken lees en mijn kostbare tijd zo efficiënt mogelijk wil benutten, vraag ik daarom altijd aan vrienden en collega s wat zij nou het beste, mooiste of indrukwekkendste boek vinden dat ze ooit gelezen hebben. Het niveau van het leeswerk komt hierdoor duidelijk hoger te liggen dan de gebruikelijke verjaardagsliteratuur die je anders in je maag gesplitst krijgt. Bovendien, zelfs als het boek een zware pil blijkt te zijn (Brad Easton Ellis schiet mij te binnen), dan nog is het interessant om te zien wat een ander goed, mooi of indrukwekkend vindt. Nu het mijn beurt is, valt me op dat het niet makkelijk is om de vraag te beantwoorden. Of ik een stukje wil schrijven over wat het meest invloedrijke boek is dat ik gelezen heb, wat mogelijk ook nog iets met beleggen te maken heeft. Beleggen? Je denkt toch niet dat ik na elf uur werk per dag ook nog een leuk boek over beleggen ga lezen? Het laatste vakgerelateerde boek dat ik gelezen heb was een standaardwerk over technische analyse van Pring, Technical Analysis Explained. Zeker leerzaam en het heeft zelfs mijn beleggingsbeleid beïnvloed, maar om het nou direct invloedrijk te noemen, nee. Ik vind de term invloedrijk überhaupt nogal zwaar aangezet. Mooi (Titaantjes van Nescio), goed (Nooit Meer Slapen van Hermans), sterk (Lord of the Rings), scherp (Animal Farm van Orwell) daar kan ik wel wat mee, maar invloedrijk? Als ik dan toch moet kiezen denk ik dat The History of an Atom het dichtst in de buurt komt van invloedrijk. Het boek gaat over een atoom en beschrijft het ontstaan van het heelal en de zeer bescheiden en tijdelijke rol die de aardbol daar tot nu toe in gespeeld heeft. Vervolgens wordt ook nog eens fijntjes duidelijk gemaakt dat de mens in het grotere geheel der dingen maar heel weinig voorstelt. Ik koop er weliswaar geen aandeel meer of minder om, maar ik vond het op zijn minst een indrukwekkend boek. Lukas Daalder is hoofd research van effectenhuis Oyens & Van Eeghen en vaste columnist van iex.

7 S N A P S H O T S. S N A P S H O Small Cap Saloon In de vorige twee nummers wisten we al te melden dat u in de Small Cap Saloon altijd op uw hoede moet zijn voor gebroken spiegels. Bij de vorig jaar geïpode maker van luxe paradepaardjes, Spyker Cars, ligt een droom aan diggelen. Om precies te zijn de droom van de ontwerper van de handgemaakte sportwagen, Maarten de Bruijn. Die trad op 30 maart 2004 overspannen terug uit zijn eigen raad van bestuur, uit onvrede over het beleid van topman Victor Muller. Of het verlies van 5 miljoen euro, bij een omzet die dat niveau niet eens haalt, daaraan debet is, blijft gissen. De minuscule sectie Automotive onder de Nederlandse beursfondsen is sowieso onrustig. We zagen recent ook een bestuurder annex grootaandeelhouder opkraasen uit de droomwereld van Antonov plc. Non executive director Cees Minnaar keerde de revolutionaire, maar o zo conceptuele, versnellingsbak de rug toe, omdat hij zich wil richten op andere interesses. Klinkt plausibel, zeker met zo n achternaam. Was er ook nog goed nieuws in de Small Cap Saloon? Jazeker, kastelein George Tóth, zie ook elders in deze rubriek, heeft zich ingelaten met het wegkwijnende muurbloempje Real Time Company. Zijn nieuwste verovering zag de koers van 2 tot 10 eurocent oplopen, een aardige sprong waarbij de roestige kroonluchters van de saloon ternauwernood gespaard bleven. Tot slot blijven de biobabes Pharming en Crucell de gemoederen bezighouden. Met name de laatste strooit met licentieovereenkomsten en begint zo langzamerhand te morrelen aan de klapdeurtjes van de saloon. Large Cap Lane, here we come. Oh, en de tip uit de vorige Small Cap Saloon over TomTom en AND enfin, u weet inmidels genoeg Sinus 3.0 opent een wereld van mogelijkheden Voor iedere koersbeweging bestaat een passende optiestrategie. Sinus zoekt en vindt deze strategieën. Sinus 3.0 is de software voor het werken met optiestrategieën, het beheren van uw portefeuille en veel meer... zoals gratis real time koersen*. Het enige dat beperkt is aan Sinus 3.0 is de prijs. * via Binck Bank 235,- omdat het resultaat telt K R A C H T T E R M E N De nieuwste modewoorden op de beursvloer Targeted drugs Een term uit de biotech die staat voor een belangrijke nieuwe groep medicijnen, die zich tot de traditionele farmacie verhoudt als smart weapons tegenover mortiergranaten. Deze medicijnen richten zich bijvoorbeeld alleen op kwaadaardige kankercellen en niet op de gezonde. Van deze producten wordt veel verwacht. Imclone, bekend van het Martha Stewart-schandaal, is een van de makers. Price frenzy Vrij vertaald: prijsgekte. Een buzzword uit de koker van Alan Greenspan, die ons jaren geleden ook al irrational exuberance aan de hand deed. Deze term introduceerde hij begin april om de stijging van de olieprijs mee te karakteriseren. Hoog dividend Nu er zelfs Hoog Dividend Vastgoedfondsen worden geïntroduceerd lijkt de dividendmanie zijn hoogtepunt te hebben genaderd. Na jaren topprestaties zijn de hoog dividend-fondsen zo populair dat je er angstige voorgevoelens van krijgt. Op pagina 72 geeft Magnificent 7-lid en hoog dividendtopper Jorik van den Bos zijn visie op de modegevoeligheid van het fenomeen. Meer info: s o f t w a r e sinus

8 P S H O T S. S N A P S H O T S. Sell in May..? MDe R is al bijna uit de maand en daarom is weer het tijd voor de moeder aller beurswijsheden. Sell in May, but remember: do come back in September. Statistische onzin, kul, wichelroedelarij, maar de koersen spreken boekdelen en de prijs is nog altijd het bewijs. Door de jaren is gebleken dat wie de zomermaanden aan de beurs mijdt, uiteindelijk beter af is. Althans, er lijkt een statistisch significant verband aan te tonen met de instroom van gelden in beleggingsfondsen. Met andere woorden, in de zomer komt er geen geld naar de markt - een enkele campingrally daargelaten - en daarom doen de koersen het niet goed. Allemaal leuk en aardig, maar wat moet u in de weerbarstige beurspraktijk van iedere dag met deze wijsheid? Vorig jaar werkte het uitstekend. Wie op 1 mei verkocht en pas op 1 september weer instapte vermeed een verlies van 18 punten in de AEX Was echter juist een jaar voor de sceptici: op 1 mei noteerde de AEX 279; vier maanden later was hij maar liefst 18% opgelopen tot 329. Verder terug? 2002 Was weer een glorieus jaar voor de vakantievierders. De index stortte in van 503 op 1 mei tot 371 in september. Trek zelf uw conclusies of luister naarvde wijze raad van IEX columnistencorps. Wij vroegen onze columnisten om de volgende slagzin af te maken: Sell in May Frank van Dongen:...net zoals u in februari, maart, april en de rest van het jaar moet doen. Lukas Daalder:...and please don t return, you idiot! Geert Jan Nikken:...en aan die wijsheid doe ik al jaren niet meer mee!! Jacques Potuijt:...may well be too late. Corné van Zeijl...en vraag niet hoe het kan, maar profiteer er van.

9 S T E M L O K A A L Leve de democratie Lopen beleggers achter de feiten aan? iex-lezers hebben het dit jaar wel goed gezien. Wat vond u nog meer? Het gaat lekker met de iex-index. Een jaar geleden begonnen op gelijk niveau met de aex (rond de 350 punten), heeft deze kleine long/short-portefeuille van de vier top- en flopaandelen volgens iex-lezers inmiddels een stand bereikt van 385,5. Dat is bij de laatste meting eind maart ruim tien punten meer dan de aex zelf. Oftewel, de iex-lezers versloegen dit jaar de index met een kleine 3%. Dat is knap, en des te meer reden om de laatste handelsdag van iedere maand blauw aan te kruisen in uw agenda, zodat ook u uw favoriete fondsen voor de komende maand kunt opgeven in de iex.nl Bull/Bear Enquête. Als u dat al niet trouw doet, natuurlijk. AEX Gemiddeld doen namelijk elke maand rond IEX de zevenhonderd beleggers mee aan deze enquête, waarmee de steekproef hoger ligt dan die van bijvoorbeeld de enquête van het consumentenvertrouwen van de Universiteit van Michigan. En dat is één van de grote market movers van Wall Street. Nederlandse ondernemers zijn optimistischer over de economie, de Duitse juist somberder. Hoe ziet u het? (903 stemmen) De iex Vermogenspitch helpt bij het zoeken van een beheerder. Heeft ú een vermogensbeheerder? (1416 stemmen) Ja, een hele goeie 12% Ja, maar ik zoek een ander 25% Nee, maar ik heb er wel een nodig 23% GOED GESTEMD De iex-index versus de aex-index Nee, ben je belazerd 40% De aex steeg 6,2% in het eerste kwartaal. Wat brengt het tweede? (1168 stemmen) Wat wordt dé commodity van 2005? (1036 stemmen) Goud 10% Zilver 26% Olie 34% Staal 30% Ik zie het zonnig in 36% 14% Minstens zo goed Weinig verandering 24% Nog wel omhoog, maar minder 39% Ik verwacht zware tijden 14% 26% Kan alle kanten op Gewoon weer 6,2% terug 17% 29% De Krach van klik hier Laat uw stem horen in het iex Stemlokaal / Kijk op

10 B E D R I J F S B E Z O E K Ilja van Haaren, ceo Koninklijke Porceleyne Fles Koninklijke Porceleyne Fles/Royal Delft is s werelds beroemdste en oudste aardewerkfabriek, bekend door het authentiek Delfts blauw. Nog steeds wordt in hartje Delft het aardewerk volledig met de hand geschilderd volgens tradities stammend uit de zeventiende eeuw. Opvallend? Volgens het jaarverslag was er in 2004 een forse toename van het bezoek aan de fabriek en van maatwerk-opdrachten van overheid en Nederlands bedrijfsleven. Nog meer opvallends? Op een goede beursdag gaan al gauw een paar honderd aandelen over de toonbank. Meest verkochte product: Gek misschien, maar dat is het toegangskaartje tot de fabriek. Van de Delfts blauwe artikelen is het de kerstbel. Nettowinst 2004: euro ( euro in 2003) Winst per aandeel 2004: 0,27 euro Omzet 2004: 3,8 miljoen euro Marktkapitalisatie: 4,5 miljoen euro Aandeelhouders: Werkhoven bv (51%), Oertel-Hofergroep (12%), D. Lindenberg (11%), G. Tóth (5%). 21 Overige aandeelhouders door Peter van Kleef / foto Ruud Binnekamp Wij streven ernaar het cultureel erfgoed in stand te houden. Dat kunnen de meeste beursfondsen ons niet nazeggen. Wij zijn geen museum, wij brengen een levend iets

11 i N T E R V I E W Merkwaardig, maar de man die zich profileert als globetrotter en s werelds enige adventure capitalist, worstelt zichtbaar met een simpel transatlantisch jetlagje. Jim Rogers heeft zojuist twee uur lang een zaal bankiers en beleggers toegesproken al pratend diende hij zichzelf al enkele malen wat oogdruppels toe en als wij hem na afloop treffen is er van de Indiana Jones of Finance weinig meer over dan een slaperige oudere Amerikaan in de hoek van de bank. Tot hij het woord neemt. Zijn ogen zitten nog halfdicht, maar als Rogers begint te praten over zijn visie op de wereld wordt hij bevangen door het heilig vuur. En luistert iedereen in zijn omgeving geboeid naar zijn toch niet altijd even opwekkende verhaal. Daarin staan drie grote thema s centraal: de val van Amerika en de dollar, de onstuitbare opkomst van China en de komende bullmarkt in grondstoffen. Hier, zegt Rogers grijnzend, en geeft ons een suikerklontje dat hij kennelijk net van een koffieschoteltje heeft gegrist. Goed Jetlag Jim door Pieter Kort Jim Rogers is wereldreiziger en één van de toonaangevende beleggingsgoeroes. Zijn boodschap is simpel: China en grondstoffen zijn de markten van de toekomst; maak dat je wegkomt uit aandelen, obligaties en vooral dollars. iex onderschepte Rogers in Amsterdam en mocht hem even uit zijn slaap houden.

12 bewaren, dat wordt later geld waard. Harde landing Rogers, die ooit samen met George Soros het legendarische Quantum Fund oprichtte en al twee lange wereldreizen maakte één op de motorfiets als investment biker en recent één met zijn vrouw in een speciaal voor hem gebouwde knalgele Mercedes met aanhanger is op zijn 62ste wat zachtmoediger geworden. Zijn tweejarige dochter Hilton Augusta is veelvuldig onderwerp van gesprek. Tien jaar geleden moest ik er niet aan denken, maar het is het beste dat me ooit is overkomen. Ik zou willen dat ik haar bij me had, maar daar is ze nog te klein voor. Rogers baby girl wordt wel te pas en te onpas ten tonele gevoerd als hij zijn visie op de wereld in het algemeen en beleggen in het bijzonder uiteenzet. Hilton, zo stelt Rogers, wordt nu al tweetalig opgevoed. Engels en... Chinees. China wordt het belangrijkste land ter wereld. De 21ste eeuw wordt die van China, net als de 19de die van Europa was of eigenlijk van Groot-Brittannië en de 20ste van de Verenigde Staten. Dat land is in opkomst en niets gaat dat tegenhouden. Het is een misverstand dat ze het kapitalisme niet zouden beheersen. De Chinezen zijn de beste kapitalisten ter wereld. Ze sparen meer dan 25% van hun inkomen! In Amerika is dat nog geen 2%. Kijk, ik verwacht niet dat die opkomst van China zonder tegenslag zal zijn. Sterker, ik verwacht nog dit jaar een harde landing van de Chinese financiële- en vastgoedmarkt. Daar vindt oververhitting plaats en de overheid zal proberen om de massale speculatie tot een eind te brengen. Ze willen de economie afkoelen. Dat is nog nooit een overheid gelukt. Dat zal betekenen dat ze met een harde klap terug op aarde komen. Maar de onderliggende beweging is en blijft omhoog. Wil je een tip? Leer je kinderen en kleinkinderen Chinees. Dat wordt nog tijdens ons leven de belangrijkste taal om te beheersen. En u neemt daarbij het risico dat uw dochter over 18 jaar zegt: China? Grondstoffen? Hoe kwam je dáár nou bij? Tja. Stel eens dat ik fout zit. Is dat een ramp? Ik denk dat het hoe dan ook heel nuttig is dat je Chinees beheerst. Het is hoe je het wendt of keert een van de grootste taalgebieden ter wereld. Maar is er geen kans dat de Chinese economie net als andere eeuwig opkomende, maar nooit doorgebroken markten, voorlopig helemaal niet zo n vlucht zal nemen, door welke oorzaak dan ook? China is anders. Ik heb ook al vijftien jaar gezegd dat het China zal zijn, geen andere markt. Wat heel belangrijk is, zijn de politiek en de mensen. Het arbeidsethos is er enorm. De Chinezen die naar het buitenland zijn gegaan komen nu in drommen weer terug met het geld dat ze hebben verdiend en de kennis die ze hebben opgedaan. Dat pompen ze allemaal weer terug in hun eigen land. Dat zie je in vrijwel geen enkele andere opkomende markt. Geld drukken De opkomst van China gaat, volgens Rogers, gepaard met een al even harde val van de Amerikaanse economie. Dat zal ook in Europa zijn weerslag hebben, denkt hij. De dollar is extreem verzwakt. Amerika heeft een serieus probleem. Het was een land met reserves, nu met schulden. De buitenlandse schulden bedragen 8 biljoen dollar! Dat is ongekend in de geschiedenis. In twintig maanden is de buitenlandse schuld met 1 biljoen opgelopen! Zo langzamerhand krijgen mensen door wat er daar gebeurt. People are catching on. De dollar verliest langzaam zijn status als reservevaluta. De Federal Reserve helpt daar gewoon aan mee, door een rampzalig beleid te voeren. Wat ze doen is gewoon geld drukken. Echt, dat moet je begrijpen. Dit gaat zijn invloed hebben op ieder eigendom die je hebt. Mijn kleine meid heeft in ieder geval een Zwitserse bankrekening en bezit geen dollar. Ik verwacht tijdens de harde landing van China een rally in de dollar. Die zou ik gebruiken om dollars te verkopen. Dat doen de Chinezen ook. En daarna nooit meer terugkomen. Ik voorspel dat de VS binnen tien jaar een lange rente van twee cijfers heeft. Dat zal zeker zijn weerslag hebben op Europa. Ach, Europa. Hoezeer Rogers als reiziger ook onder de indruk is van het oude continent, een veilige haven voor zijn geld vindt hij het nog niet. Met name de toekomst van de euro baart hem zorgen. Ik zou het prachtig vinden als de euro zou werken, maar het is een politieke valuta geworden. Dat zal ook de doodsteek voor de euro zijn. Ik denk dat de euro over vijftien jaar niet meer bestaat. O? Maar als de euro straks niet meer bestaat en de dollar is fundamanteel wankel, dan zit de wereld over vijftien jaar zonder reservevaluta. Welke munt moet die rol gaan overnemen? Ja, dat vind ik ook een moeilijke vraag. Ik denk er veel over na. Het kan de Chinese renminbi zijn. Dat is een krankzinnige stelling natuurlijk, want die munt heeft niet eens een vrije wisselkoers. Maar er zijn weinig andere kandidaten. Of misschien toch de euro? Nee, die munt is veel te politiek geworden. Pas nog besloten de minsters dat een lidstaat toch de 3%-grens voor het begrotingstekort mag overschrijden. Het is een speelbal van de politiek geworden en dat zal de ondergang van de munt betekenen. Bedenk je maar eens dat Portugal zegt, jongens, allemaal best, maar wij houden ons niet meer aan de regels. Stuurt Brussel dan Hier, zegt Rogers grijnzend, en geeft ons een suikerklontje. Goed bewaren, dat wordt later geld waard.

13 I N T E R V I E W De Chinezen zijn de beste kapitalisten ter wereld. Ze sparen meer dan 25% van hun inkomen! tanks naar Lissabon? Nee, natuurlijk niet. Dan is er maar een andere optie en dat is om ze uit de unie te zetten. Dus de renminbi is over vijftien jaar de wereldvaluta nummer één? Het is een hele wilde stelling. Maar het zou kunnen. Nu China lid is van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) hebben ze moeten toezeggen om voor 2007 de wisselkoers van de renminbi vrij te geven. Je hebt straks miljarden speculatief geld dat de renminbi omhoog zal willen hebben. Is dat een probleem voor de Chinese economie? Dat hoeft niet zo te zijn. De Japanse yen is de laatste twintig jaar 400% gestegen ten opzichte van de dollar, maar Japan heeft nog steeds een handelsoverschot met Amerika. 200% in zes jaar Rogers eigenlijke doel in Amsterdam is om te praten over zijn favoriete belegging van het moment: grondstoffen. ABN AMRO heeft zelfs een beleggingsproduct uitgegeven waarmee beleggers kunnen beleggen in Rogers eigen Commodity Index. Die index, waar tal van verschillende grondstoffen (van goud tot olie en van katoen tot zijde) in zijn opgenomen is sinds 1998 met ruim 200 procent gestegen. Zijn we te laat? Kijk eens naar de verschillende asset classes. Obligaties zullen de komende twintig jaar omlaag gaan. Aandelen zullen ook niet meer zo presteren zoals in de bullmarkt. Het zal meer zijn zoals de jaren zeventig en de late jaren zestig: je kunt alleen geld verdienen als je de goede trends te pakken hebt. Ook in vastgoed hebben we een grote, lange bullmarkt achter de rug en het is niet te verwachten dat dat nog lang doorloopt. Slechts een sector bevindt zich op een goed punt, namelijk aan het eind van een bearmarkt, en dat zijn grondstoffen. Blijven de Chinezen dollars kopen? Of Amerikaanse obligaties? Waarschijnlijk niet. Maar er is één ding dat China zeker zal blijven kopen de komende jaren: grondstoffen. Ik denk dat deze bullmarkt in commodities zal duren tot ergens tussen 2014 en Waarom zo lang? Simpel, het duurt gewoon heel lang om grondstofwinning te ontwikkelen en het product naar de markt te brengen. Probeer nu maar eens een loodmijn te beginnen. Voor je je financiering rond hebt, de bouw hebt afgerond en kunt beginnen met produceren ben je jaren verder. Het is een kwestie van vraag en aanbod. Alle grote olie-ontdekkingen zijn meer dan veertig jaar geleden gedaan. Alle grote velden nemen af in reserves. Maar de vraag neemt alleen maar toe. Dat zijn alle benodigde ingrediënten voor een bullmarkt, daar hoef je echt geen genie voor te zijn. Mijn kleine meisje heeft ook alleen maar commodities als belegging en daar is ze helemaal gelukkig mee. Goud? Liever sinaasappelsap De meeste beleggers die een ineenstorting van de Amerikaanse economie en de dollar voorspellen hebben een opvallende voorliefde voor goud. Maar Rogers is ook daar niet zo gerust op. Ik ben niet bearish op goud. Maar de fundamentals zijn ook niet geweldig. We zitten in een 25-jarige bearmarkt. De vraag en het aanbod liggen te ver uit elkaar. De productie stijgt ieder jaar. Vorig jaar ging 75% van al het geld dat in de exploratie van metalen werd gestoken naar de goudindustrie. Ik bezit wel goud en zilver, trouwens. Maar ik denk toch dat je meer kunt verdienen in andere grondstoffen. Sojabonen, katoen, sinaasappelsap, suiker. Dat zullen de komende tijd de best presterende commodities zijn. Suiker staat 85% onder zijn all time high. Sinaasappelsap 75%. Dat heb ik liever dan lood, dat nu juist wel op een all time high staat. Hoewel hij liever andere commodities koopt, is Jim Rogers gek op lood als het gaat om het maken van zijn punt. Waarom staat dat zo hoog? Niet omdat de vraag zo groot is. Het zit niet meer in benzine, het zit niet meer in verf. Maar het aanbod is simpelweg verdwenen. De laatste nieuwe loodmijn is meer dan 25 jaar geleden geopend. Dat is het verhaal van veel grondstoffen. Er is de laatste 20 jaar vooral geïnvesteerd in technologie, communicatie, efficiency en dergelijke. Niemand had er interesse voor. Nu is er wel vraag naar grondstoffen maar te weinig productiecapaciteit. En het duurt jaren voor dat een keer is ingehaald. Een belegging met weinig risico dus? Het grootste risico voor mij is als er ergens een reusachtige nieuwe ontdekking wordt gedaan of als de hele wereldeconomie in elkaar klapt. Dat verwacht ik niet. Aandelen hebben een groter risico, ook die van producenten van grondstoffen. Je had het de laatste jaren 30 procent beter gedaan in fysieke commodities dan in aandelen van producenten. Aardgas is in prijs verdrievoudigd; Enron een van de grootste partijen op die markt is naar nul gegaan. Dat is het leuke van commodities: ze kunnen nooit naar nul. Koper en nikkel weten niet wie Alan Greenspan is. klik hier Van grote goeroes tot Hollandse goeroes: volg alle uitspraken van de Nederlandse adviseurs op

14 C O L U M N door Jacques Potuijt Iedereen een banca Valt in Italië het startschot voor een Europese golf van bankenfusies en -overnames? Misschien, maar beleggers kunnen beter letten op banken die slimmer expanderen. Jacques Potuijt was analist, fondsmanager en fusiespecialist bij ABN AMRO en hoofd particulier vermogensbeheer en hoofd beleggingsresearch bij Deutsche Morgan Grenfell in Amsterdam. Begin 1996 richtte hij de Provest Group op. Potuijt schrijft regelmatig fundamentele analyses op iex.nl. Hij belegt privé uitsluitend in beleggingsfondsen. Is met de belegering van Italië door ABN AMRO en BBVA de al zo lang voorspelde consolidatie van het Europese bankwezen begonnen? Misschien, maar dat wordt hooguit een kostenverslindend achterhoedegevecht. Beleggers letten op banken die langs geheel andere wegen expanderen. Internationale consolidatie van de financiële sector is een dankbaar onderwerp. Onvermoeibaar schrijven academici al decennialang rapporten vol over de uitdaging en de noodzakelijkheid van grensoverschrijdende bankfusies. De realiteit van alle dag staat in schrille tegenstelling tot de populariteit van het onderwerp in academische kring. Opvallend is dat juist in deze sector op het punt van grensoverschrijdende fusies of overnames de laatste jaren zo weinig gebeurt. Sterker nog, banken die eerder hun teen in het water staken, hebben die vaak ijlings teruggetrokken. Zie ING dat opgelucht afscheid nam van zowel Barings in het Verenigd Koninkrijk als BHF Bank in Duitsland. Misschien dat de aanval van abn amro en de Spaanse BBVA op de afgeschermde Italiaanse bankensector een impuls kan geven aan de consolidatie van de Europese financiële sector. Ooit zal het er van moeten komen, wil de Europese Unie (EU) uitgroeien tot een volwaardig economisch blok dat de Waarom een bank van steen concurrentie met de VS en Azië aan kan. Efficiënte financiële dienstverlening is een minimale voorwaarde daartoe. La bella Italia Een blik op de Italiaanse bankensector, die met de verrassende actie van de twee belegeraars in beeld is gekomen, stemt weinig hoopvol. Italië is een van de landen binnen de EU waar de binnenlandse concentratie van het bankwezen nauwelijks op gang is gekomen. Volgens gegevens van de European Banking Federation kent het land 788 zelfstandige banken, wat een rijkgeschakeerd, maar vooral inefficiënt pakket van bancaire diensten oplevert (zie kaders). Die verschillen binnen Europa leiden tot spanningen. Banken die hun thuisbasis hebben in landen met hoge concentratie lopen tegen de grenzen van hun groei aan en worden gedwongen uit te wijken naar staten met een gefragmenteerde sector. In die optiek is de belangstelling van ABN AMRO voorspelbaar. De bank had zijn oog ook op Frankrijk, Oostenrijk of Duitsland kunnen laten vallen, maar gezien de vigerende tariefverschillen ligt Italië het meest voor de hand. kopen met overtollig personeel en weerstand van klanten? De Italiaanse financiële markt wordt door het conservatieve en naar het schijnt ook enigszins xenofobe bestuur van de centrale bank van Italië effectief afgeschermd. Helemaal onbegrijpelijk is dat niet. De Banca d Italia geeft er de voorkeur aan eerst binnen de Nederland goedkoopst Uit het onlangs gezamenlijk door Cap Gemini, efma en ing uitgebracht World Retail Banking Report over de banktarieven in negentien landen blijkt dat Italiaanse banken hun cliënten de hoogste vergoeding in rekening brengen. Nederlandse banken zijn verreweg het goedkoopst en de verschillen zijn enorm. Voor een basispakket bancaire diensten betaalt u per jaar in: Italië: 252 euro Duitsland: 223 euro EU (gemiddelde): 108 euro Nederland: 34 euro

15 Italiaanse landsgrenzen het concentratieproces op gang te brengen, alvorens aan buitenlandse gegadigden vrij baan te geven. betere marktwerking niet ten goede komen aan de partijen die consolidatie afdwingen, maar aan hun Italiaanse clientèle. Waarom, in een tijd waarin de snelle uitrol van virtuele banken tot in elke uithoek van deze wereld tot de mogelijkheden behoort, nog kiezen voor overname van bestaande uit steen opgetrokken banken met alle legacy-problemen, overtollig personeel, weerstand van monetaire autoriteiten en wellicht protesterende cliënten, die daarbij om de hoek komen kijken? Zo anachronistisch als de defensieve houding van de Italiaanse monetaire autoriteiten is, zo gedateerd lijkt ons ook expansie via acquisities Moeilijk terugverdienen Het ziet ernaar uit dat de Italiaanse banken die tijd niet meer wordt gegund. De weerstand tegen buitenlandse inmenging van wat als een vitaal Italiaans belang wordt gezien, is anno 2005 zo anachronistisch dat onder druk van eurocommissarissen Neelie Kroes (mededinging) en Charlie McCreevy (economische integratie) de conservatieve krachten in Italië aan het kortste eind moeten trekken. Of dat voor de twee overnemende banken tot een eclatant succes leidt, is een andere zaak. Beide hebben zich in een moeilijk terug te verdienen avontuur gestort. ABN AMRO heeft 25 keer de jaarwinst voor Banca Antonveneta over en BBVA is bereid voor Banca Nazionale del Lavoro zelfs 32 keer de jaarwinst te betalen. Dat wil zeggen, de geschatte winst voor het lopende jaar, want in 2004 leed deze brekebeen verlies. De omvang van de vanaf medio 2006 te behalen synergieën wordt ook in twijfel getrokken. Er zijn nog tal van redenen te bedenken waarom de geforceerde overname de overnemende partij geen onverdeeld genoegen oplevert. Klanten kunnen uitwijken naar banken die zich in vertrouwde Italiaanse handen bevinden. Belangrijker is dat de vruchten van Gedateerd Als het ABN AMRO en BBVA al lukt om in de Italiaanse markt door te breken, dan vormen ze waarschijnlijk een voorhoede van een grotere groep buitenlandse banken en is het met de bijzondere winstkansen snel afgelopen. Zo anachronistisch als de defensieve houding van de Italiaanse monetaire autoriteiten is, zo gedateerd lijkt ons ook expansie via een moeizaam te implementeren internationale acquisitiestrategie. Banken, banken en nog eens banken Hoe staat het met de concentratiegraad op nationaal niveau van banken? Nederland behoort met Zweden en het Verenigd Koninkrijk tot de kopgroep in Europa, waar de vijf grootste banken een gezamenlijk aandeel in de nationale markt van zo n 70 à 80% bezitten. In Europa is concentratie eerder uitzondering dan regel. De volgende landen kennen de volgende aantallen zelfstandige banken: Italië: 788, Oostenrijk: 896 Frankrijk: 925 Duitsland: Pakt ING met haar internetbank ING Direct het dan niet slimmer aan? Binnen vijf jaar heeft ING Direct 11,5 miljoen nieuwe klanten in acht verschillende landen met een gezamenlijk ingelegd vermogen van 145 miljard euro binnen gehaald. Ter vergelijking, de aan Banca Antonveneta toevertrouwde middelen bedragen nog geen 20 miljard euro. Langs geheel andere weg Consolidatie van de bankensector zal nog wel lang onderwerp van gesprek blijven. De ontwikkelingen in Italië dragen bij aan versnelling van dat proces, maar voor beleggers is van belang hoe ze hieraan kunnen verdienen. De ABN AMRO Banca Antonveneta casus illustreert hoe moeilijk het is de financiële uitkomsten van zo n geforceerde en ingewikkelde overname te beoordelen. In plaats van het reikhalzend zoeken naar mogelijke fusie- of overnamekandidaten met arbitraire vaststelling van vage synergieën, lijkt het ons voor beleggers vruchtbaarder om alert te zijn op banken die verrassend gebruikmaken van de mogelijkheden die nieuwe techniek biedt, om langs een geheel andere weg internationale expansie te realiseren. Wat ons betreft is in dat opzicht ING Direct een kampioen. klik hier Meer uitgebreide analyses van beursfondsen door Jacques Potuijt vindt u op magazine.iex.nl/potuijt

16 C O L U M N door Corné van Zeijl Zo contrair als Corné Laag kopen en hoog verkopen is het geheim.waarom volgt u dan altijd die kudde die het verkeerd doet? Hoe u eigenwijs en impopulair wordt, maar wél betere rendementen boekt. Corné van Zeijl is senior portfoliomanager bij sns Asset Management, waar hij verantwoordelijk is voor de Nederlandse aandelenportefeuilles. Ook is hij auteur van het boek Centen en sentiment en de beginnerscursus Beleggen in effecten, te bestellen via de iex Beleggersshop. Stel, u bent boer. U hebt twee weilanden en u kijkt naar uw schapen. Meestal staan ze bij elkaar te grazen. De kans is daarom het grootst dat in het lege weiland het meeste en sappigste gras te vinden is. Waarom steekt er geen over naar dat walhallaweiland? Omdat schapen kuddedieren zijn. Een wolf pakt altijd het dier dat het verst van de groep verwijderd is. Kortom, de schapen die blijven leven hebben een hoog ontwikkeld kuddegedrag. Dit probleem hebben u en ik als belegger ook. Wij gedragen ons ook als kuddedieren. Als iedereen naar links gaat, hebben we de neiging te denken dat dit de beste kant is. Om dit met een pijnlijk voorbeeld te illustreren: toen de meute enkele jaren geleden riep dat internetaandelen de beste beleggingen waren, namen wij beleggers automatisch en voetstoots aan dat dit ook zo was. Iedereen schreeuwde het toch van de daken? Achteraf weten wij dat we in dit geval niet een kudde schapen, maar een meute lemmingen achterna holden. Om het neutraal uit te drukken, ons volgzame gedrag had dramatische effecten op rendement. Dat zit zo: als beleggers aandeel A mooi en veelbelovend vinden, hebben ze het al gekocht en zit hun euforie al in de koers verwerkt. De kans op een tegenvaller is daardoor relatief groot. Bovendien, als iedereen al positief is, wie moeten dan nog het aandeel kopen? Auw! Het beste en meest schrijnende voorbeeld hiervan is natuurlijk de internethype, waar zovelen van ons hun billen aan hebben gebrand. De volkomen op hol geslagen kudde ging maar één kant op: omhoog. Er was geen houden meer aan. U en ik waren dom en ouderwets als wij niet in internetaandelen belegden. Nou gebiedt de eerlijkheid mij te zeggen dat ik dit nooit deed. De rit omhoog heb ik daarom finaal gemist, maar gelukkig ook de daling daarna. Als u vaker artikelen van mij leest, dan weet u dat ik er altijd tot vervelens toe op hamer om tégen de massa en het heersende sentiment in te beleggen. Waarom is dit zo moeilijk? Als u buiten een groep wordt gesloten of eenzaam borrelnoten eet op een feestje, dan spreken uw zenuwen de gebieden van uw hersenen aan waarin ook fysieke pijn wordt geregistreerd. Ofwel, iedere keer als u zich afwendt van de meute, dan voelt dat alsof u uw hoofd stoot. Contrair Vooruit, u wilt voortaan sterk in uw schoenen staan. U wilt u niets meer aantrekken van de denkbeelden van de massa en u bent vast There s no such thing as a free lunch Eind 2002 lunchte ik met ex-ceo Cees van der Hoeven van Ahold. Hij vertelde mij dat hij geen winstgroeidoelstellingen van 15% afgaf, als hij er zelf niet in geloofde. Ergo, de lunch smaakte goed en in de maanden erna kocht ik vrolijk aandelen Ahold bij, voor rond de 10 euro. Ik lachte mij slap om al die stomme beleggers die zich weer lieten meeslepen door de massa en verkochten. U weet hoe deze lunch mij is bekomen. Na een maand of vier kwam De Fraude naar buiten en stortte de koers in naar 2 euro. Was dat stom van mij? Ja, ik heb er geld mee verloren. Aan de andere kant, fraude voorspellen is onmogelijk. Onder normale omstandigheden had dit aandeel alles in zich om een prachtige belegging te worden. De koers was al met 70% gedaald, voordat de grootgrutter in februari 2003 met zijn jobstijding naar buiten kwam. Beleggers waren namelijk al sceptischer over Ahold geworden. Onder dergelijke omstandigheden doe ik daarom de volgende keer precies hetzelfde.

17 van plan hoon en spot te trotseren. U gaat voor het rendement en u wordt contrarian. Wat moet u doen? Stel vast wat de massa denkt. Om in schapentermen te blijven: waar is de kudde? In het optimistische weiland of in het pessimistische? In beleggingsland zijn er cijfers genoeg, maar het meten van sentimenten over aandelen en indices schiet te kort. Het bedrijf Stockscore ( doet een aardige poging, maar verder en zeker in Nederland zijn deze gegevens moeilijk te vinden. Eigenlijk zijn er alleen de iex.nl Bull/Bear Enquête van Lukas Daalder en mijn enquête onder professionele Nederlandse beleggers. Zoek uit wat de analisten vinden. Analisten zijn altijd gewillige slachtoffers. Dat komt doordat hun adviezen publiek zijn en daarom is het resultaat eenvoudig te meten. Zelf houd ik sinds 1998 alle adviezen van Nederlandse analisten bij. Dat zijn er nogal wat en omdat deze beroepsgroep vrij divers is, is dit een uitstekende contra-indicator. Als iedere analist reeds positief is over een aandeel, dan is er ten slotte niemand meer over om nog enthousiast te worden. 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0-0,2-0,4-0,6-0,8 AHOLD EN DE KUDDE Het optimisme onder analisten versus de koers van Ahold Ahold de dief Eenvoudig hè? Dat de praktijk weerbarstiger is, bewijst Ahold dat in de loop van % koopadviezen op haar naam had staan. Er was daarom geen Nederlandse analist meer over, die zijn advies kon verhogen. De koers van Ahold stond toen ruim boven 30 euro. Cees van der Hoeve was toen de keizer onder de ceo s. Niemand zag dat hij geen kleren aan had. Anderhalf jaar later kampte Ahold met tegenwind. Van de elf ondervraagde analisten gaven nog maar vijf een koop af. Er was toen zelfs één verkoopadvies. Ere wie ere toekomt, dat was afkomstig van Friesland Bank Securities. Het aardige is dat de hele analistengoegemeente Ahold op een verkoop zette na het uitkomen van de fraude in februari Achteraf gezien was dat een prachtig moment om juist in te stappen. U kon het aandeel voor zo n 2 euro oppikken. Als ik dit artikel schrijf (begin maart), noteert de koers net iets minder dan 7 euro. Anno 2005 trekt u zich de haren uit het hoofd, omdat u toen niet vol in het fonds bent gestapt. Stelt u zich alleen eens voor hoe dat toen, tijdens die donkere februaridagen van 2003 had gevoeld. De kranten kopten dat Ahold misschien failliet ging en Het Journaal opende dagenlang de bulletins met interviews met verbijsterde personeelsleden, beleggers, analisten, handelaren, bankiers en de schuimende Peter Paul de Vriesen van deze wereld. Fokker, DAF en KPNQwest Wees eens eerlijk, had u toen écht Ahold op durven pikken? Had u dat thuis, op uw werk, op feestjes of in de sportkleedkamer durven vertellen? Waarschijnlijk was u uitgelachen. Voelt u die emotionele pijn al? Het is daarom belangrijk om de voelsprieten uit te hebben staan, zodat u weet wat de massa denkt. Als iedereen links staat, kunt u beter kijken of er rechts leukere dingen te koop zijn. Aan de hand van de adviezen van analisten krijgt u een beeld van waar iedereen staat. Besef wel dat voor een goede belegging er altijd meer nodig is dan Iedere keer als u zich afwendt van de meute, dan voelt dat alsof u uw hoofd stoot maximaal pessimisme. U moet ook uw fundamentele huiswerk goed blijven doen, of zo u wilt, grafieken analyseren. Want besef dat er op een gegeven moment ook voor Fokker, daf en kpnqwest een moment van ultiem pessimisme was. Tja, beleggen is niet gemakkelijk, tegendraads investeren al helemaal. Behalve rapporten en verslagen lezen, moet u in staat zijn de massa te trotseren en bijna fysieke pijn te verdragen. klik hier Volg de maandelijkse sentimentspeiling van Corné van Zeijl onder beroepsbeleggers op magazine.iex.nl/sentiment 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0

18 T E C H N I S C H E A N A LY S E door Gökhan Erem en Geert Jan Nikken Uw dagelijkse TheAter Misverstanden, ruzie en Babylonische spraakverwarring. Weinig op iex.nl houdt de gemoederen zo bezig als de technische analyses van het ta-tandem Geert Jan Nikken en Gökhan Erem. Hun antwoorden op de vragen die u altijd al had willen stellen. Gökhan Erem (r) en Geert Jan Nikken (l) zijn dé technisch analisten van iex. Het duo werkte samen bij Generale Bank en Fortis Bank, maar bleek niet onafscheidelijk: Erem werkt sinds 2004 voor Rabo Securities, Nikken bleef bij Fortis. Op iex houden zij echter hun bijnaam ta twins in ere. Wat is eigenlijk het nut van een dagelijkse technische analyse van de aex? De Amsterdamse Mickey Mouse-index volgt toch de Dagobert Ducks op Wall Street? Natuurlijk is het te simpel om domweg te stellen dat de Amsterdamse hoofdindex volledig aan de leiband loopt van andere indices, maar die moeten wel nauwlettend in de gaten worden gehouden. Als u van Erem en Nikken een visie leest op de aex en Dow Jones, dan mag u er voetstoots van uitgaan dat daarin ook hun ideeën over de technische conditie van andere toonaangevende indices zijn ver- werkt. Dat geldt niet alleen voor aandelenmarkten, maar ook voor obligaties, valuta s, goud en dergelijke. Die grafieken moeten de bewegingen vestigen al dan niet contrair. Future voorspellen Hoe dat werkt? Stel dat de aex dicht bij een steunzone sluit, maar s avonds maakt de Dow Jones een uitglijder. Dan durft Nikken al stelliger te beweren dat deze steun die handelsdag sneuvelt. Ik kijk s ochtends als eerste waar de Nikkei 225 op dat moment handelt. Ben ik op basis van de slotstand van Wall Street negatief gestemd voor de komende handelsdag, dan wil ik mijn visie voor die dag bevestigd zien in de Nikkei. Die index is de eerste die kan reageren op datgene wat in Amerika is gebeurd. Valt de schade in Japan mee, dan is dat voor mij een reden om de scherpe kantjes van mijn mening bij te schaven. Daarna kijk ik naar de stand van de s&p 500 future. Trouwens, hoewel die in de loop van de dag fluctueert, is het mij in de loop van de jaren opgevallen is dat die stand van s ochtends vroeg vaak overeenkomt met die vlak voor de start van de Amerikaanse handel. Doe hier uw voordeel mee. Gökhan Erem: Let wel op dat het vaak voorkomt dat de future louter het sentiment van de Europeanen weergeeft over wat de Amerikaanse handel die dag brengt, terwijl Wall Street op dat moment nog in diepe slaap is. Alleen kijken naar de stand van de future is daarom niet voldoende. Indicatoren en technieken Nee, dé indicator bestaat niet, roepen Erem en Nikken in koor. Het scala indicatoren en technieken wordt steeds breder. Iedere technisch analist kiest zijn of haar eigen methodieken. Die keuze is onder andere afhankelijk van factoren als risicoacceptatie en beleggingshorizon. Nikken is aanhanger van de klassieke technische analyse. Dat betekent dat 90% à 95% van mijn werk bestaat uit het uitpluizen van het koersverloop. Ik ben altijd op zoek naar relevante bodems en toppen voor de bepaling van mijn trendlijnen. Bovendien speur ik vooral naar koerspatronen. Ik gebruik zelden indicatoren. De enige die ik regelmatig gebruik is de Relatieve Sterkte Indicator (rsi), maar dan wel een dynamisch aangepaste rsi (zie kader). Erem grijpt wat vaker naar de geavanceerde gereedschapskist. Ik zet volumeontwikkeling, Fibonacci-niveaus (zie kader), de Average Directional Movement Index (adx) of de Directional Movement Indicator (dmi) in. Handelssystemen?

19 Bedenk goed dat dat geautomatiseerde methodieken zijn. Naarmate het aantal items groeit dat een technisch analist bijhoudt denk maar eens aan alle fondsen op de New York Stock Exchange (nyse) wordt het belang hiervan steeds groter. Tijdshorizon Veel misverstanden over de analyses van Erem en Nikken ontstaan doordat lezers de tijdshorizons door elkaar halen. Waar de een denkt dat volgens Nikken de aex vandaag 25 indexpunten moet stijgen, denkt de ander dat de graadmeter daar nog de rest van het jaar voor heeft. Het beste advies in dezen luidt natuurlijk: lees secuur. Misschien is het ook verhelderend om te weten hoe het ta-duo zelf zijn visie bepaalt. Nikken bijvoorbeeld bepaalt eerst zijn lange-termijnvisie aan de hand van de dag- en weekgrafiek. Daarna is zijn werk relatief eenvoudig. Iedere dag kijkt hij of het koersverloop van die dag daarbinnen past. Daarom hanteer ik geen scheidslijn tussen korte en lange termijn. Ik pas mijn scenario s aan als de markt daar aanleiding toe geeft niet omdat er zoveel dagen, weken of maanden voorbij zijn. Ik bepaal steunen en weerstanden, maar ik weet nooit wanneer die van het bord verdwijnen. Erem: Ik switch steeds heen en weer tussen verschillende tijdshorizons, ofwel week-, dag- of intradaggrafieken, omdat de verschillende soorten grafieken steeds een andere rol vervullen binnen een bepaalde periode (zie tabel). Kortom, een enkele grafiek kan daarom verschillende functies vervullen. De daggrafiek gebruik ik het meeste en verwarring omtrent de beleggingshorizon ontstaat dan ook meestal rond de rol hiervan. ALLES-IS-RELATIEF-INDICATOR Regel één in de technische analyse is: There is no Holy Grail, ofwel dé methodiek, hét systeem, of dé indicator voor welke grafiekontwikkeling dan ook bestaat niet. Neem bijvoorbeeld de Relatieve Sterkte Indicator (rsi): deze neemt een door de gebruiker zelf opgegeven periode en deelt het aantal stijgingsdagen door het aantal dalingsdagen. Deze waarde wordt afgezet op een schaal van 100. Naarmate de koers dichter bij die 100 komt, des te onwaarschijnlijker wordt een onmiddellijke verdergaande stijging. Het nadeel van de rsi is dat deze werd bedacht voor een zijwaartse beweging. Hij is aan te passen, maar zeker bij een uitbraak werkt hij niet. In de grafiek ziet u niet de standaard rsi. Erem en Nikken gebruiken deze met name voor het bepalen van divergenties en niet alleen voor oversoldof overbought-indicaties. ITALIAANSE WISKUNDE De Italiaanse wiskundige Leonardo Pisano ( ), ofwel Fibonacci, ontwierp een cijferreeks waarbij het volgende getal ontstaat door de vorige twee bij elkaar op te tellen. Die patronen worden gebruikt in de technische analyse, waarbij 38,2%, 50% en 61,8% de extensie- (opwaarts) en correctieniveaus zijn. Koersen hebben de neiging op deze niveaus steun of weerstand te ondervinden, zoals u bijvoorbeeld in de grafiek ziet. Nikken: Ik gebruik Fibonacci vaak, maar als er één markt is die bijna feilloos reageert op de niveaus dan is dat de Duitse Bund future. Erem: Bij mij komt Fibonacci in beeld als het overduidelijk is dat deze techniek passend is voor de geanalyseerde waarde, zoals bijvoorbeeld de Nasdaq, in de grafiek hiernaast. Tot slot is er nog het lezen van de markt, zeggen Erem en Nikken. Wij kijken soms letterlijk urenlang ononderbroken naar onze schermen om de marktbewegingen KORT, MIDDEL EN LANG te duiden. Op welke niveaus komen bijvoorbeeld steeds verkoopmandjes voorbij? Probeer het zelf ook eens. U staat versteld hoeveel u daarvan leert. ACHTERGROND SIGNALERING DAGGRAFIEK lange termijn maandsgrafiek weekgrafiek daggrafiek middellange termijn weekgrafiek daggrafiek uurgrafiek korte termijn daggrafiek uurgrafiek kwartiergrafiek

20 C E N T E R F O L D G o u d e n b e r g e n Is het een grondstof als alle andere of een eeuwig waardevaste belegging? Hoe dan ook, goud blijft een magische aantrekkingskracht uitoefenen op beleggers. En toch is er pas een jaar of veertig echt iets te beleven op de goudmarkt. Voor aan de muur: de grillen van vijftig jaar handel in goud Beurscrash in oktober De Amerikaanse dollar laat de gouden standaard los maart 2000: Nasdaq bereikt zijn hoogste punt op 5048, Westerse centrale banken vormen de Gold pool, en spreken een vaste koers van $35 per ounce af maart 1968: Centrale banken laten de vaste goudprijs van $35 per ounce los 1980 De goudprijs bereikt op 21 januari 1980 intradaay een recordhoogte van 870 dollar per ounce Start van de handel in goudfutures in Chicago en New York 1999 Introductie van de euro De grafiek der grafieken kunt u als pdf of jpg downloaden op magazine.iex.nl/centerfold

21 C O L U M N door Willem Middelkoop Gouden jaren De grafiek van de goudprijs is pas echt te begrijpen als je je verdiept in de denkwereld van bankiers. Willem Middelkoop is freelance journalist en verslaggever van rtl-z. Hij belegt voor zijn eigen pensioenopbouw in aandelen, onroerend goed en beleggingsfondsen, maar neemt geen posities in op de Amsterdamse beurs. Het is raar spul, dat goud. Je kan er bijna niets mee en toch wil iedereen het hebben. In de afgelopen zesduizend jaar speelde goud in vrijwel elke cultuur een belangrijke rol. Hij is goudeerlijk, dat is een goudmijn, een gouden idee ; onze taal zit boordevol superlatieven over het edelste edelmetaal. De afgelopen eeuwen is geld vrijwel altijd gedekt geweest door goud. Daarom spelen centrale banken een sleutelrol in de prijsontwikkeling van goud. We kunnen de bewegingen in de goudgrafiek op de voorgaande pagina s pas echt begrijpen als we ons verdiepen in de denkwereld van bankiers. Niemand op deze wereld accepteert in eerste instantie papier als waarde. Maar zodra het publiek dat papieren geld wel vertrouwt, duurt het meestal niet lang voor de geldpersen harder gaan draaien. De verlokkingen zijn simpelweg te groot voor de meeste bankiers en politici die herverkozen willen worden. Het verkopen (lees uitlenen) van geld, aandelen en obligaties is tientallen keren winstgevender dan het verkopen van goud. Manipulatie Het idee om imf-goud te verkopen heeft dus andere redenen dan de armen van deze wereld te hel- pen. Het onder controle houden van de goudprijs is de echte reden. De manipulatie van de goudprijs begon in de jaren vijftig toen onder aanvoering van de vs door centrale banken werd besloten de goudprijs op 35 dollar te houden. Een goede beschrijving daarvan leest u in het boek Goldwars van de Zwitserse oud-bankier Ferdinand Lips. Ook De Nederlandsche Bank (dnb) maakte deel uit van de zogenaamde Goldpool van westerse centrale banken. Deze groep vergaderde in het geheim bij de moeder der banken, de bis in Bazel. Uiteindelijk mislukten de pogingen en werd de goudprijs vrijgegeven. Onmiddellijk daarna steeg het goud sterk. In de zomer van 1971 herinnerde Nederland Amerika aan zijn belofte dat de dollar altijd voor goud mocht worden omgeruild. Dat wilden wij wel. En we hadden, na de wederopbouw, ook zeer veel dollars op voorraad. Toen ook Frankrijk dollars wilde ruilen voor goud besloot Nixon die oude belofte, uit de Bretton Woods-conferentie van 1944, overboord te gooien. Het loslaten van die Gouden Standaard zorgde voor een jarenlange daling van de dollar. De goudprijs steeg juist sterk tot de piek van 800 dollar tijdens de goldrush in Daarna begon de prijs te dalen. Eerst was dat nog een normale correctie, maar sinds 1993 wordt die een handje geholpen door de Amerikaanse Federal Reserve (fed). Dumpen Uit de notulen van de Amerikaanse centrale bank in die tijd blijkt dat werd vergaderd over de manier waarop de goudprijs het beste onder controle kon worden gehouden. Alan Greenspan was nerveus geworden door een opvallende stijging van de goudprijs van 20% een paar weken eerder. Greenspan zag liever een lage goudprijs, omdat die de positie van de dollar versterkt, een lage lange rente ondersteunt en leidt tot minder angst voor inflatie. Tijdens de vergadering werd voorgesteld gebruik te maken van de goudvoorraden van de westerse centrale banken. Als de fed de centrale bankiers duidelijk kon maken dat goud niet Alan Greenspan zag liever een lage goudprijs, omdat die de positie van de dollar versterkt meer interessant was, zou er vanzelf neerwaartse druk op de goudprijs komen. En zo geschiedde. De goudprijs bleef tot 1999 dalen. Een noodkreet van Zuid-Afrikaanse goudmijnen om te stoppen met het dumpen van goud leidde tot een akkoord, waarin werd vastgelegd dat Europese centrale banken per jaar niet meer dan 400 ton mogen verkopen. Op dit nieuws steeg de goudprijs prompt van 260 naar 320 dollar. Het bodemniveau van 260 dollar werd begin 2001 nog een keer bereikt, maar vanaf dat moment is goud in dollars aan een gestage opmars bezig. Dat heeft twee redenen: de dollar daalt en de vraag naar goud stijgt, terwijl de productie terugloopt. Maar als de centrale banken helemaal ophouden met hun verkopen, begint de stijging van de goudprijs waarschijnlijk pas goed.

22 m a g a z i n e D O S S I E R Financiële producten 34 De Gouden Tak Marcel Tak vertelt hoe een goed product eruit ziet De handelende Tak 42 Nieuw! Een heuse productportefeuille. Doel: 5% per jaar. The making of... In de machinekamer bij de succesvolste beleggingsproducten 48 Van Dongen gaat terug naar de future 50 Scheepjes op het droge 56 Gestrand? Er is hoop voor beleggers in scheeps-cv s Onroerend goed of ontzettend fout? 62 Kapé Breukelaar gidst u naar de juiste vastgoed-cv Hypotheken volgens de Toets van Koets