<Belvedere.nu> Praktijkboek cultuurhistorie en ruimtelijke ontwikkeling

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "<Belvedere.nu> Praktijkboek cultuurhistorie en ruimtelijke ontwikkeling"

Transcriptie

1 BELVEDERE

2 <Belvedere.nu> Praktijkboek cultuurhistorie en ruimtelijke ontwikkeling

3 Inhoud Voorwoord 7 Inleiding 9 Belvedere Thema s Argumenten Nu Initiatief en beweging Feiten en waarden Verbeelding en ontwerp Kosten en opbrengsten Morgen en overmorgen Indexen

4 Voorwoord Tien jaar Belvedere Nog maar tien jaar geleden was het helemaal niet vanzelfsprekend om cultuurhistorie een plek te geven in de ruimtelijke ordening. Daar moest door de opstellers van de Nota Belvedere hard voor worden gevochten. Maar zo vernieuwend als Belvedere toen was, zo vanzelfsprekend is het nu. Belvedere is de norm geworden, ook in mijn beleid van de monumentenzorg. En er zijn mooie resultaten bereikt. Alleen al via de subsidieregeling zijn meer dan 400 projecten ondersteund, waarvan ik persoonlijk de Nieuwe Hollandse Waterlinie één van de meest aansprekende voorbeelden vind. Was de Nieuwe Hollandse Waterlinie tien jaar geleden als een verborgen geheim in het groen alleen bij fijnproevers bekend, nu is het een nationaal erkend project met een investeringsagenda van tientallen miljoenen euro s, waar ieder jaar duizenden Nederlanders volop van kunnen genieten. Inmiddels zijn diverse andere projecten rondom verdedigingswerken opgestart. Verdedigingswerken die ons meenemen door onze nationale geschiedenis: de restanten van de Romeinse rijksgrens (de Limes) uit het jaar nul, de Staats-Spaanse linies in Zeeland uit de tachtigjarige oorlog, de verdedigingswerken langs onze kust van de Atlantikwall uit de Tweede Wereldoorlog en tot slot de atoombunkers en militaire terreinen uit de koude oorlog. Juist omdat verdedigingswerken ons zo n tastbaar beeld geven van onze cultuurhistorie, steken publieke, private én particuliere partijen er graag tijd, geld en aandacht in. En gelukkig geldt dat niet alleen voor verdedigingswerken. Of het nu gaat om de inrichting van de openbare ruimte, de aanleg van nieuwe natuur of de ontwikkeling van woningbouw: de praktijk laat zien dat de cultuurhistorie waarde kan toevoegen aan ruimtelijke ontwikkeling en vice versa. Beide grootheden versterken elkaar. Maar wat is nu het geheim van de smid? Het standaardantwoord hierop is dat elk project anders is en dus ook anders aangepakt moet worden. Daar ben ik het mee eens. Maar desondanks zijn er, tussen de oogharen door kijkend, toch wat rode draden te ontdekken in die tien jaar ervaring met het Belvedere denken en werken. Deze lessen staan opgetekend in dit boek. Als naslagwerk voor degenen die al zo werken, ter inspiratie voor degenen die met Belvedere aan de slag willen. dr. Ronald H.A. Plasterk Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 7 belvedere.nu / Voorwoord

5 Inleiding Dagelijks worden er gemiddeld zo n tweehonderd woningen in Nederland opgeleverd. Per dag houden bijna zeven landbouwbedrijven op te bestaan en komt er ongeveer twee kilometer aan straten en wegen bij. De cijfers zeggen iets over het tempo waarin de ruimtelijke ontwikkeling van Nederland zich voltrekt. Dat is hoog. Maar ze vertellen niets over het landschaps- of stadsbeeld dat eruit voortkomt. Welke kwaliteiten hebben plaats moeten maken voor de nieuwe ontwikkelingen? Welke kwaliteiten komen er voor in de plaats? En hoe wordt een en ander gewaardeerd? Ruimtelijke ingrepen en transformaties hebben een grote invloed op de dagelijkse leefomgeving van een gemeenschap. Die leefomgeving heeft een belangrijke culturele betekenis. Er zijn geschiedenissen en herinneringen aan verbonden, soms ook tradities en mythen. Mensen genieten ervan en ergeren zich eraan. Juist die culturele betekenis van de leefomgeving is nogal eens ongrijpbaar gebleken en veronachtzaamd. Woonwijken, bedrijventerreinen, ruilverkavelingen en andere ruimtelijke interventies toonden aan het eind van de vorige eeuw een culturele onverschilligheid die steeds meer mensen tegen de borst stuitte. Rond de eeuwwisseling kwam daar een beleidsmatige reactie op. De cultuurhistorie kwam nadrukkelijk in beeld, omdat de culturele betekenis van de ruimte daar zijn wortels in heeft. Belanghebbenden kunnen er een gezamenlijke referentie in vinden, een gezamenlijke taal van waaruit nieuwe ontwikkelingen vorm kunnen krijgen. Het rijk bracht in 1999 de nota Belvedere uit, een beleidsnota over de relatie tussen cultuurhistorie en ruimtelijke inrichting. De cultuurhistorische identiteit wordt sterker richtinggevend voor de inrichting van de ruimte, en het rijksbeleid zal daarvoor goede voorwaarden scheppen, zo luidde de centrale doelstelling. Het devies van de nota Belvedere was Behoud door Ontwikkeling, een begrip dat kernachtig weergeeft waar het om te doen was: het voortbestaan van oude gebouwen en structuren, het voortzetten van inrichtingsprincipes en het voortbouwen op historische processen, in relatie tot nieuwe gebruiksvormen. Voortbestaan, voortzetten en voortbouwen: de cultuurhistorie moet kwaliteit en betekenis toevoegen aan ruimtelijke ontwikkelingen, maar zonder nieuwe belemmeringen op te werpen. Zo kreeg de cultuurhistorie een actievere rol in de ruimtelijke ordening. De reguliere monumentenzorg was tot dan toe vooral gericht op de bescherming van monumentale panden, objecten en structuren, maar onttrok zich over het algemeen aan de ruimtelijke dynamiek. Omgekeerd liet de ruimtelijke ordening de cultuurhistorie veelal links liggen. Zolang er geen monumentenstatus in het geding was, was er nauwelijks aandacht voor. Beide domeinen zijn inmiddels naar elkaar toegegroeid. De modernisering van de monumentenzorg zal deze toenadering ook instrumenteel bezegelen. Belvedere kiest positie tussen bescherming en ontwikkeling, maar zonder er afstand van te nemen. Bescherming 9 belvedere.nu / Inleiding

6 als doel op zich kan nog steeds een waardevolle strategie zijn en het blijft belangrijk om ook ontwikkelingen in gang te zetten met heel andere motieven dan de cultuurhistorie. Belvedere gaat mee in de ruimtelijke ontwikkeling, maar verrijkt deze met het gebruik en dus het behoud van al dan niet beschermde cultuurhistorische waarden. Leeswijzer Na een intensieve impuls van tien jaar begint de denk- en werkwijze van Behoud door Ontwikkeling tot tastbare resultaten te leiden. Deel 1 laat aan de hand van dertien thema s, geïllustreerd met concrete projecten, zien tot waar dit denken ons heeft gebracht, welke afwegingen zijn gemaakt en welke vragen er nog liggen voor het verder evolueren van dit denken. In vier argumenten, voorzien van korte toelichtingen, worden de conclusies veralgemeniseerd. In deel 2 wordt de rijke verzameling voorbeelden, kennis, redeneringen, ervaringen en tips ontsloten die de laatste tien jaar heeft opgeleverd. Ze zijn gerangschikt naar vijf domeinen die in meer of mindere mate aan ieder project verbonden zijn: initiatief en beweging; feiten en waarden; verbeelding en ontwerp; kosten en opbrengsten en morgen en overmorgen over het bestendigen van de opgedane kennis en ambitie. Iedereen kan daar zelf zijn weg in vinden, van de bouwer die een nieuwe woning op een agrarisch erf wil zetten tot de gemeentelijke projectleider die een hele woonwijk of binnenstad moet revitaliseren. 10 belvedere.nu / Inleiding

7 Belvedere

8 Thema s Argumenten Stuwkracht door verbreding Vestingwerken, Den Bosch 18 Cultuurhistorie kan de ruimtelijke ontwikkeling extra betekenis en kwaliteit geven 99 Planologische normen gaan samen met historische waarden Strubben-Kniphorstbosch, Drenthe en rivierverruiming, Deventer Van sturing op incident naar gebiedsmentaliteit VechtVisie en Op Buuren, Maarssen Dynamiek kan een belangrijke voorwaarde voor behoud zijn Cultuurhistorie kan tegenstellingen overbruggen Cultuurhistorie kan de waarde van ruimtelijke investeringen vergroten Ambities vragen nazorg Hart van Zuid, Hengelo 36 Continu schakelen tussen schaalniveaus en betekenissen Nieuwe Hollandse Waterlinie 42 Kleinschalige oplossingen voor sluipende verrommeling Agrarisch landschappelijk bouwen, Noord-Groningen en Dordtse Kleuren, Dordrecht 48 Herbouw tussen inspiratie en reconstructie Huis de Wiers, Nieuwegein en Kasteel Heemstede, Houten 54 Voortbouwen op een meerdimensionaal verleden Leidsche Rijn, Utrecht 60 Gebiedsidentiteit in de hoofden en de harten Daip, Grevelingskanaal 66 Naoorlogs erfgoed: niet aaibaar, wel van waarde Paddepoel Zuidwest, Groningen 72 Niet te kopiëren maatwerk Snelle Loop, Gemert 78 Ondergronds erfgoed ontsluiten en beleven Castellum en Hoochwoert, Woerden 84 Herbestemming met accent op vroeger of vandaag SugarCity, Halfweg en GWL-terrein, Amsterdam 90

9 Thema s uit de werkpraktijk

10

11 Informatiecentrum Bastionder Stuwkracht door verbreding Vestingwerken, Den Bosch Projecten die starten vanuit een cultuurhistorische urgentie kunnen uitgroeien tot spraakmakende ruimtelijke projecten door groot te denken en breed te kijken. Een restauratie heeft meer spin-off als er een actueel gebruik aan verbonden is, of als deze deel uitmaakt van een bredere ontwikkelingsstrategie. De financieringskansen en het draagvlak nemen toe, zonder dat dit ten koste hoeft te gaan van de historische waarden. Wat in 1998 begon met een sectoraal restauratieplan voor de Bossche vestingwerken, is inmiddels uitgegroeid tot een stadsontwikkelingsproject van formaat. Het project Versterkt Den Bosch kent maar liefst 78 deelprojecten, verschillende evenementen en vele participanten en steunbetuigers. De vestingwerken, die vanaf de veertiende eeuw zijn aangelegd, krijgen er weer een centrale en beeldbepalende rol in de stad mee. De directe aanleiding voor de opschaling was het feit dat de gemeente het restauratieplan niet van de grond kreeg. De financiering kwam niet rond en er was onvoldoende bestuurlijk draagvlak. Ook het Projectbureau Belvedere wees een eerste subsidieverzoek af, 20 belvedere.nu / Thema s 21 belvedere.nu / Thema s

12 omdat het te veel op behoud leunde en er geen verbinding werd gelegd met ruimtelijke ontwikkelingen. Daarop besloot de gemeente een andere koers te gaan varen. Doel was niet langer de restauratie op zich, maar de totaalontwikkeling van de binnenstadsrand aan de hand van de vestingwerken. De initiatiefnemer van het restauratieplan, de sector Stadsbedrijven, benaderde de sector Stadsontwikkeling om gezamenlijk een visie op te stellen. Katalysator en richtsnoer Hoewel de koerswijziging voor beide afdelingen wennen was, bleek deze uiteindelijk een schot in de roos. De restauratie kon als katalysator en richtsnoer gaan fungeren voor tal van ruimtelijke opgaven: verbetering van de openbare ruimte, natuurontwikkeling, waterberging en stedelijke ontwikkeling. Langs de opgegraven, gerestaureerde en waar nodig herbouwde stadsmuur wordt een avontuurlijke wandelroute aangelegd. De singelgracht wordt bevaarbaar gemaakt, in aanvulling op het eerdere herstel van de Binnendieze een stelsel van waterverbindingen in de oude binnenstad. De restauratiewerkzaamheden vergroten hierdoor de aantrekkingskracht van het stadscentrum. De restauratie van de wal bij de Hekellaan kent straks misschien zelfs een koppeling van drie belangen: restauratie, belevingswaarde en bereikbaarheid. Hier bestaan plannen om de restauratie te combineren met de bouw van een ondergrondse parkeergarage. Een bovengronds parkeerveld kan daardoor verdwijnen, het zicht op de vestingwerken verbetert, het water komt terug in de gracht en er ontstaat een logische en mooie voetgangersroute tussen de binnenstad en het buiten de singels gelegen Zuiderpark. Het project heeft bovendien betekenis voor de natuur. De vestingwal is een ecosysteem op zichzelf en in het zuiden grenst de vesting direct aan natuurgebied het Bossche Broek, een van de acht poorten naar het nationale landschap Het Groene Woud. In het westen gaat de restauratie hand in hand met natuurvriendelijke oevers van de Dommel. Deze rivier fungeert hier als stadsgracht en vormt een ecologische verbindingszone. Onder het gerestaureerde Bastion Maria aan de Dommel is een onzichtbaar bassin aangelegd dat extra ruimte voor waterberging biedt bij hevige regenval en tegelijk de muren van het gedeeltelijk herbouwde bastion vormt. Architectonische contrasten tussen gerestaureerde en toegevoegde elementen, houden oud en nieuw nadrukkelijk als zodanig herkenbaar. De eenheid tussen alle verschillende deelprojecten wordt bewaakt door te werken met een vast ontwerpteam, dat wordt gevoed door een op de opgave afgestemd planteam met deskundigen op het gebied van onder meer archeologie, verkeer, civiele techniek, openbare ruimte en ecologie. Er is bovendien een onafhankelijke en breed opgezette klankbordgroep actief, die gevraagd en ongevraagd adviseert. Samenwerking Dankzij deze brede aanpak, wist de gemeente de nodige overheidssubsidies en bijdragen van non-profit organisaties binnen te slepen. Alleen al internationaal is zo n vier miljoen euro verworven. De gemeente s-hertogenbosch neemt deel aan een groot aantal Europese samenwerkingsverbanden. Deze zijn onder meer georganiseerd rond vestingsteden, steden die het water in hun binnenstad een nieuwe functie geven en steden die militair erfgoed benutten in hun ruimtelijke ontwikkeling. Behalve een grote hoeveelheid kennis, heeft dat middelen opgeleverd die onder meer zijn ingezet bij de restauratie van de westelijke wal en de ecologische inrichting van het Vughtereiland (tussen de Dommel en het Bossche Broek). Inmiddels heeft Den Bosch de leiding gekregen over de internationale vestingstedenorganisatie Walled Towns Friendship Circle. Er is een aparte stichting actief die zich concentreert op de relatie met het bedrijfsleven, de Stichting s Hertogenbosch Vestingwerken. Het bestuur bestaat voornamelijk uit huidige en voormalige ondernemers. Deze stichting zoekt naar verschillende manieren om bijdragen te verwerven. Er is een Club van Steunberen, waar bedrijven zich voor een vast bedrag van een paar duizend euro bij kunnen aansluiten. De tegenprestatie: publiciteit, netwerkkansen en informatie uit de eerste hand. Daarnaast heeft de stichting alle banken in Den Bosch en een paar andere bedrijven kunnen inschrijven als Fundamenten. Deze bedrijven verbinden zich tegen een aanzienlijke bijdrage aan één specifiek deelproject. Met ieder Fundament afzonderlijk wordt een sponsorplan opgesteld. Om de vestingwerken niet alleen via fysieke ingrepen onder de aandacht te brengen, maar de beleving ook op andere manieren te versterken, is tevens een educatief spoor gevolgd. Op het Bastion Oranje, een zeventiende-eeuws bastion, is het informatiecentrum Bastionder gebouwd. Het ontwerp is van Marc van Roosmalen en Marlène van Gessel, die samen met landschapsarchitect Martien van Osch (OSLO) de externe leden van het vaste ontwerpersteam vormen. Dit onder het maaiveld gelegen, met gras begroeide gebouw, vormt momenteel het vertrekpunt voor rondleidingen over de vestingwerken en door het Bossche Broek. Een trap met een aanlegsteigertje legt een directe verbinding met de stadsgracht. Vestingstad van Europa Hoewel een groot deel van de projecten nog concreet vorm moet krijgen, hebben de tot op heden uitgevoerde projecten en educatieve activiteiten Den Bosch als vestingstad op de kaart gezet. De stad werd in 2005 uitgeroepen tot Vestingstad van Europa en won met het vestingproject in 2007 de Regional Champions Award. De vestingwerken zijn ook benoemd tot kanjermonument, een predicaat dat het ministerie van OCW heeft toegekend aan rijksmonumenten van grote betekenis en met een dringende restauratiebehoefte. De gemeente en de sectoren Stadsbedrijven en Stadsontwikkeling in het bijzonder zetten de integrale, ontwikkelingsgerichte aanpak inmiddels bij meer projecten in. De verbreding heeft aanvankelijk wellicht meer energie en geld gekost dan het eerder voorgenomen restauratieplan, maar heeft uiteindelijk zoveel enthousiasme en inkomsten opgeleverd dat de extra inspanningen al lang en breed zijn terugverdiend. 22 belvedere.nu / Thema s 23 belvedere.nu / Thema s

13

14 Natuur en water hebben meer ruimte nodig. Voor beide belangen zijn planologische programma s opgezet en beschermingsregimes ontwikkeld, ondersteund met harde wettelijke normen. Maar betekent dit ook dat een belang als cultuurhistorie dan per definitie ondersneeuwt, of laten de belangen zich goed combineren als er ruimte is om de mogelijkheden te verkennen? Verschillende projecten tonen aan dat natuur, water en cultuurhistorie soms dichter bij elkaar liggen dan op het eerste gezicht lijkt. Planologische normen gaan samen met historische waarden Strubben-Kniphorstbosch, Drenthe en rivierverruiming, Deventer In het Drentse esdorpenlandschap zijn nogal wat strubben te vinden. Dit zijn knoestige, grillig uitgelopen bosjes van eikenstruiken. Eeuwen geleden onderhielden de dorpelingen een hakhoutbos tussen de landbouwgrond op hun essen en de heide waar hun schapen graasden. Dit eikenbos vormde ook een natuurlijke barrière zodat de schapen niet op de akkers konden komen. Aan de kant van de heide ontstond kreupelhout doordat de schapen de jonge twijgjes eraf knabbelden en jonge boompjes op die manier kort hielden. De eiken langs de rand kregen daardoor nooit de kans hoog op te groeien. Tussen Schipborg en Anloo waren de strubben dusdanig bepalend voor het bosrijke landschap, dat het gebied zijn naam eraan ontleent: het Strubben-Kniphorstbosch. In 2006 waren de strubben echter nauwelijks meer herkenbaar. De akkers en heidevelden waren goeddeels verdwenen. In het begin van de twintigste eeuw bebosten landgoedeigenaren delen van het terrein. Ook Defensie kreeg een groot deel in het bezit, en exploiteerde dat deels als productiebos en deels als oefenterrein met schietbanen, een stormbaan, barakken en loopgraven. De strubben raakten overwoekerd en uit het zicht. Andere cultuurhistorische sporen was hetzelfde lot beschoren. Want niet alleen de kenmerkende strubben vertegenwoordigen hier een cultuurhistorische waarde. Er zijn ook veertien archeologische rijksmonumenten en 42 plekken van hoge archeologische waarde. Dankzij de rijke bewoningsgeschiedenis wordt het gebied ook wel de Randstad van de prehistorie genoemd. Maar alleen de grootste archeologische monumenten, zoals de hunebedden en de grafheuvel Galgenberg, hadden nog een zelfstandige plek in het landschap. Andere grafheuvels en oude karrensporen waren onzichtbaar geworden. Ecologische hoofdstructuur Toen Defensie aangaf het terrein te willen verlaten, wees de rijksoverheid het geheel aan 26 belvedere.nu / Thema s 27 belvedere.nu / Thema s

15 als archeologisch reservaat, het enige in Nederland. Dat betekende dat vanaf dat moment de Monumentenwet van toepassing was en dat ingrijpen zonder overleg verboden was. Staatsbosbeheer werd de nieuwe eigenaar en nam ook van een aantal landgoedeigenaren grond over. Vanwege de positie in de ecologische hoofdstructuur, golden er ook specifieke ecologische vereisten voor de inrichting. Niettemin leefde bij Staatsbosbeheer het besef dat bij het opstellen van een nieuw inrichting- en beheerplan de cultuurhistorie leidend en de natuur volgend diende te zijn. Voor deze organisatie was dat nieuw. Maar in de uitwerking, in samenwerking met landschapsarchitect Berno Strootman en cultuurhistoricus Jan Neefjes, bleek dat leidend en volgend een tegenstelling suggereerden die er niet was. De Cultuurhistorische Inventarisatie uit 2006 maakte duidelijk dat veel middeleeuwse karrensporen en andere historische landschappelijke patronen hun ligging danken aan prehistorische oriëntatiepunten als grafheuvels en hunebedden. Strootman wilde de routes tussen de monumenten, zoals de vele historische routes naar de Galgenberg, opnieuw open en zichtbaar maken. Staatsbosbeheer stelde voor om opnieuw schaapskuddes in te zetten in het beheer van de heide- en strubbengebieden. Op verschillende open te maken en te houden plekken, zoals rond de stormbaan, zijn inmiddels de eerste rasters uitgezet. Bij het Strubben-Kniphorstbosch beschouwden de planmakers natuur en cultuur niet los van elkaar, maar ze onderzochten beide in hun ruimtelijke, historische en ecologische samenhang. Natuurbeheer kreeg daarmee een andere betekenis: in plaats van de zelfredzaamheid van de natuur centraal te stellen, bracht het inrichting- en beheerplan de historische beheervormen terug die het landschap ooit vormden. Daarmee blijven de strubben voortbestaan en ontstaan naar verwachting nieuwe kansen voor bijzondere plant- en diersoorten als de bruine vuurvlinder, het rozenkransje en de hazelworm. Het militair erfgoed kan op termijn wellicht vleermuizen gaan herbergen. Ruimte voor de Rivier Natuur kent als belang een stevige basis in met name Europese richtlijnen en regelgeving. Ook water is ten opzichte van cultuurhistorie een sterk belang. Hier speelt de urgentie een rol. Het behoud van erfgoed moet het opnemen tegen de dreiging van natte voeten of erger. Toch liggen ook hier kansen om vanuit een inspirerende rol een eigen plek te verwerven in de belangenafweging. In van oudsher sterk door de waterhuishouding getekende landschappen, biedt de geschiedenis aanknopingspunten voor nieuwe wateropgaven, die op hun beurt soortgelijke kansen opleveren om de cultuurhistorie weer tot leven te brengen. Bijvoorbeeld door voormalige militaire inundatievelden in te richten voor de noodopvang van overtollig water. Of door bekenstelsels weer meer water af te laten voeren, waardoor ze weer dominanter worden in het veenlandschap. Dit soort oplossingen voor watervraagstukken heeft een positief effect op de leesbaarheid van het landschap. Ook in Deventer is dit het geval. Daar draagt de noodzakelijke verruiming van de IJssel bij aan het herstel van de allure van het plantsoen De Worp, volgens de gemeente de oudste openbare wandelplaats van Nederland. Niet in de laatste plaats dankzij de ligging aan de IJssel, op de oever recht tegenover de binnenstad, heeft De Worp van oudsher een grandeur waar Deventer trots op is. In de negentiende eeuw verschijnt er chique bebouwing, zoals de muziekkoepel, de buitensociëteit en het IJsselhotel aan het water. De visuele relatie tussen de rivier, het plantsoen, het hotel en de binnenstad vertroebelt als de gemeente in 1932 besluit, na ettelijke overstromingen, om een dijk aan te leggen tussen de Worp en de uiterwaard van de IJssel. Nu dankzij de klimaatverandering de IJssel meer water dreigt af te voeren dan de huidige bedding toelaat, is onder meer bij Deventer een ingreep nodig. De door politiek en bevolking omarmde ontwerpvariant zoekt de extra ruimte in de aanleg van een aantal geïsoleerde riviergeulen, waarvan de IJssel er hier meer had, de zogenaamde hanken. De belangrijkste ruimtelijke pluspunten van deze ontwerpvariant zijn dat het IJsselhotel weer pal aan het water ligt, het zicht vanaf de binnenstad intact blijft en de verbinding tussen de Worp en de IJssel wordt versterkt. Net als in het Strubben-Kniphorstbosch, heeft de aandacht voor de cultuurhistorische waarden geleid tot een plan dat niet alleen een antwoord biedt op de water- en natuuropgave, maar tegelijk het karakter van het gebied versterkt. De opgave voor de toekomst zal zijn om de cultuurhistorie zijn betekenisgevende rol te laten spelen bij ontwikkelingen die gedomineerd worden door belangen met een sterkere juridische verankering. 28 belvedere.nu / Thema s 29 belvedere.nu / Thema s

16

17 Gebiedseigen bouwen komt tot uiting in ontwerpkeuzes als stijl, kleur en materiaal. Daar kunnen al dan niet dwingende richtlijnen voor worden opgesteld. Maar het gebiedseigene krijgt pas echt vaste voet aan de grond als het is verankerd in een collectieve mentaliteit, zowel bij de bouwende partijen als bij de bevolking een mentaliteit die op zijn beurt ook weer historisch geworteld is, maar wel kan worden gestimuleerd. Van sturing op incident naar gebiedsmentaliteit VechtVisie en Op Buuren, Maarssen Dat de speurtocht naar de identiteit van de Vechtstreek zou uitmonden in een beeldkwaliteitsplan voor een nieuwbouwwijk van zeshonderd woningen, dat had de Vechtplassencommissie niet kunnen vermoeden. Deze commissie komt al sinds 1936 op voor de cultuurhistorische waarden en de ruimtelijke kwaliteit in de hele Vechtstreek, van Utrecht tot Muiden. Zij was bezorgd over allerlei kleine bouwprojecten langs de oevers van de Vecht: nieuwe woonbuurtjes, ontgrondingen, herbestemde boerderijen. Veel van deze ontwikkelingen sloten in hun ontwerp onvoldoende aan bij hun omgeving, vond de commissie. Tezamen tastten ze zo het karakter van de streek aan. Symbool voor deze gang van zaken stond een landhuis van architect Michael Graves, direct aan het water. Vooral vanwege een groen dak met een rij patrijspoorten heeft dit gebouw een uitgesproken architectuur. Het werd slecht ontvangen. Wansmaak!, kalkte een anonieme criticus op de gevel, nog voordat de bouwhekken verwijderd waren. De Vechtplassencommissie vindt het belangrijk dat de Vechtstreek zich kan blijven ontwikkelen, maar zij hoopte de wijze waarop te kunnen bijsturen in een richting die meer recht doet aan de kwaliteiten van het gebied. Ze besloot in 2001 een eigen visie op te stellen, en nam daarvoor de landschapsbureaus LA4sale en Noël van Dooren in de arm. Het Projectbureau Belvedere zorgde voor een belangrijk deel van de financiering. Nieuw Vechts Wonen Een nauwgezette analyse van de bebouwing en beplanting langs de oevers geeft de commissie houvast om toekomstige bouwinitiatieven te kunnen beoordelen. De initiatiefnemers zelf en hun architecten kunnen er richtlijnen aan ontlenen om hun bouwplan op de omgeving af te stemmen. De analyse van Noël van Dooren kreeg gestalte in het Vecht Vademecum, waarin de verschillende kwaliteitsaspecten (variërend van Hortensia tot Deltametropool ) alfabetisch belicht en uitgelegd worden. Ieder kan 32 belvedere.nu / Thema s 33 belvedere.nu / Thema s

18 opzoeken welke lemma s relevant zijn, en daar een eigen plan mee componeren of een eigen oordeel mee vormen. De analyse van LA4sale richt zich meer op de samenhang. Het Nieuw Vechts Wonen speelt zich voor een belangrijk deel af op zogenoemde korrels, bestaande uit een kavel met bebouwing en beplanting. Door de korrels te classificeren in onder meer villa-, boerderij- en landgoedkorrels, en daar de gemeenschappelijke kenmerken van op te sporen, ontstaat een beeld van hoe een kavel ingericht moet worden om te voldoen aan de Vechtse karakteristiek. Door het samenspel van de korrels te doorgronden, ontstaat zicht op het soort korrel dat op een locatie op zijn plaats kan zijn. Deze exercitie leidde onder meer tot de conclusie dat het niet de architectuur is waardoor het huis van architect Graves misplaatst lijkt, en evenmin de ligging direct aan het water. Het wijkt af van de Vechtse mores, doordat de groene voet ontbreekt: de keurig verzorgde en weelderige buitenruimte rondom de Vechtse landhuizen. Het elfde Vechtdorp De tien Vechtdorpen nemen in de studie een aparte plaats in. In tegenstelling tot de korrels, zijn de dorpen volgens de VechtVisie heel compact, dicht en stenig. De straten zijn smal en samen met een enkel hofje of een overtuin aan de andere kant van de weg, vaak de enige openbare ruimte. De bebouwing is gevarieerd in stijl en van hoge welstand. Hoewel het Vechtdorp niet de hoofdzaak in de VechtVisie vormde, in de aanleiding noch in de conclusies, groeide het in de praktijk uit tot de meest beeldbepalende testcase. Rond dezelfde tijd als waarin de Vechtplassencommissie haar visie aan het opstellen was, onderhandelde projectontwikkelaar Kondor Wessels met de gemeente Maarssen en de provincie Utrecht over woningbouw op een verouderd industrieterrein in een bocht van de Vecht. Zij spraken af dat de ontwikkelaar zeshonderd woningen mocht neerzetten, als het bedrijf ook een omvangrijke bodemsanering zou uitvoeren. Het moest een hoogwaardige woonbuurt worden, daar waren de ontwikkelaar en de overheid het over eens. De VechtVisie bood gelegenheid om de inspiratie voor die hoge waarde te ontlenen aan de cultuurhistorie van de Vechtstreek. Het industriële verleden van de plek werd grotendeels uitgewist. In plaats daarvan zou een elfde Vechtdorp verschijnen, Op Buuren genaamd, geflankeerd door Op Buuren Buiten dat een landgoedsfeer krijgt en Op Buuren Park met een jachthaven en een klein aantal woningen. Kondor Wessels, de gemeente, de Vechtplassencommissie en een aantal ontwerpbureaus (Copijn, Mulleners + Mulleners en LA4sale als auteur van de VechtVisie) werkten gezamenlijk een beeldkwaliteitsplan uit. Kenmerken van de bestaande Vechtdorpen komen terug in dit nieuwe: de vorm en maatvoering van de straten, de vele kleuren, gevelbreedtes en dakvormen. Met afwisselende architectuurstijlen wordt een groeiproces gesuggereerd. De ontwerpen verwijzen naar verschillende periodes en op enkele kavels wordt met hypermoderne architectuur een recente toevoeging gesimuleerd. Deze variatie is in Op Buuren gerealiseerd door acht architecten in te schakelen en hun ont- werpen over de hele wijk te verspreiden. In een straatje van tien woningen zijn woningen van vier of vijf verschillende architecten te vinden. Zo kon een werkbaar midden worden gevonden tussen de gewenste variatie en de hedendaagse efficiency-eisen in de bouw. De eerste woningen zijn inmiddels opgeleverd. Op het eerste oog lijkt het een nostalgisch vormgegeven nieuwbouwwijk zoals er in Nederland de laatste jaren meer zijn verrezen. De toekomst zal uitwijzen of de situering in een lint van dorpen langs de Vecht, de detaillering van het stedenbouwkundig ontwerp en de afwisseling in architectuur sterk genoeg zijn om Op Buuren zich te laten onderscheiden van retrowijken waar minder gedegen onderzoek aan ten grondslag ligt. Boerenhofstede Ook bij andere, kleinschaligere projecten is de Vechtplassencommissie uitgenodigd bij de planvoorbereiding. Voorbeelden zijn het ontwerp van de nieuwe buitenplaats Overweer in Breukelen en de mogelijke sloop en herbouw op de Vindicta-locatie in Maarssen. De commissie hanteert de eigen visie ook bij het beoordelen van bouwaanvragen en ontwerp-bestemmingsplannen waar zij niet rechtstreeks bij betrokken is. Maar het is aannemelijk dat de invloed van de VechtVisie verder strekt, dat ook andere partijen gebruik maken van de hierin opgeslagen kennis. In Nieuwersluis kwam een boerderij vrij, omdat het landbouwbedrijf het niet meer redde. Hoewel het niet de meest imposante boerderij in de omgeving was, besloten de nieuwe eigenaren niet tot nieuwbouw. Zij lieten het pand (inclusief een aangebouwde houten stal) en het omliggende erf grondig opknappen. Moderne, ontsierend geachte schuren zijn gesloopt en de nieuwe inrichting beantwoordt aan eisen die onder meer de waterhuishouding en het recreatieve gebruik van de omgeving stellen. Deze Boerenhofstede Vecht en Schans en Op Buuren zijn twee uitersten van hetzelfde verschijnsel: een andere mentaliteit om met fysieke veranderingen in een gevoelig gebied om te gaan. 34 belvedere.nu / Thema s 35 belvedere.nu / Thema s

19 Voormalige gieterij, nu ROC Twente

20 Voormalige buigerij, wordt appartementencomplex Voormalige modelmakerij, nu brandweerkazerne Ambities vragen nazorg Hart van Zuid, Hengelo Ambities voor een gebiedsontwikkeling komen vaak voort uit een creatief en inspirerend werkproces. Dromen en visioenen komen tot leven in een concreet toekomstbeeld. Vasthouden aan de geformuleerde ambities is vers twee. Financiële of juridische struikelblokken willen de prioriteit voor een hoog cultuurhistorisch kwaliteitsniveau nog wel eens verdringen. Tenzij daar vooraf al de nodige waarborgen voor worden ingebouwd. Iedereen zal de wil moeten hebben om er uit te komen en oplossingsgericht in plaats van probleemgericht moeten denken. Dat is een erg belangrijke voorwaarde om dit project met succes tot stand te brengen, betoogt Jan Nieuwenhuizen al in 2001 in het Masterplan voor het Hart van Zuid in Hengelo. Nieuwenhuizen is de algemeen directeur van Projectbureau Hart van Zuid. De gemeente Hengelo en de Van Wijnen Groep werken daarin in een publiek-private samenwerking (PPS) aan de herontwikkeling van een uitgestrekte industriële enclave, gelegen op een steenworp afstand van de binnenstad. 38 belvedere.nu / Thema s 39 belvedere.nu / Thema s

Nieuwe Hollandse Waterlinie

Nieuwe Hollandse Waterlinie Nota Ruimte budget 35 miljoen euro Planoppervlak 300 hectare Trekker Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Nieuwe Hollandse Waterlinie Stevige nieuwe ruggengraat voor de Linie De Nieuwe Hollandse

Nadere informatie

Cultuurhistorische verkenning Zandwijksingel Woerden. Datum 2 mei 2011

Cultuurhistorische verkenning Zandwijksingel Woerden. Datum 2 mei 2011 Cultuurhistorische verkenning Zandwijksingel Woerden Datum 2 mei 2011 Colofon Projectnaam Cultuurhistorische verkenning Zandwijksingel Woerden Auteur Willem de Bruin Datum 2 mei 2011 1. Inleiding 1.1

Nadere informatie

CULTUURHISTORISCHE WAARDENKAART TERNEUZEN

CULTUURHISTORISCHE WAARDENKAART TERNEUZEN CULTUURHISTORISCHE WAARDENKAART TERNEUZEN Terneuzen Cultuurhistorische Waardenkaart Datum: februari 2013 Opgesteld door: Gemeente Terneuzen Gemeente Terneuzen Stadhuisplein 1 Postbus 35 4530 AA Terneuzen

Nadere informatie

Ruimtelijke kwaliteit in cultuurhistorisch perspectief. Masterclass Schipborg 21 juni 2011

Ruimtelijke kwaliteit in cultuurhistorisch perspectief. Masterclass Schipborg 21 juni 2011 Ruimtelijke kwaliteit in cultuurhistorisch perspectief Masterclass Schipborg 21 juni 2011 Drie thema s 1. Burgers aan de macht (over besluitvorming en sociale duurzaamheid vroeger en nu) 2. Nostalgie van

Nadere informatie

Benutten en beschermen van een uniek historisch landschap

Benutten en beschermen van een uniek historisch landschap 1 De Nieuwe Hollandse Waterlinie Benutten en beschermen van een uniek historisch landschap De Nieuwe Hollandse Waterlinie loopt midden door Nederland: van Muiden tot aan de Biesbosch. Vroeger waren de

Nadere informatie

De begroting van de provincie Utrecht voor Een samenvatting

De begroting van de provincie Utrecht voor Een samenvatting De begroting van de provincie Utrecht voor 2012 Een samenvatting Hoeveel gaat de provincie Utrecht in 2012 uitgeven? Waaraan en waarom? Dat leest u in deze samenvatting. U zult zien dat wij voor 2012 duidelijke

Nadere informatie

Bijlage 4. Advies RCE

Bijlage 4. Advies RCE Bijlage 4 Advies RCE Bestemmingsplan Uitbreiding Château St. Gerlach vastgesteld 11 mei 2015 Reactie van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed inzake de voorgenomen bouw van een conferentiepaviljoen

Nadere informatie

Erfgoed als krachtvoer. Tips voor een nieuwe toekomst voor dorpen, steden en regio s

Erfgoed als krachtvoer. Tips voor een nieuwe toekomst voor dorpen, steden en regio s Erfgoed als krachtvoer Tips voor een nieuwe toekomst voor dorpen, steden en regio s U wilt nieuw leven blazen in uw dorp, stad of regio? Als alles tegen zit, is er altijd nog het erfgoed. Het DNA van het

Nadere informatie

CULTUREEL ERFGOED EN DE VERTALING NAAR RUIMTELIJKE PLANNEN

CULTUREEL ERFGOED EN DE VERTALING NAAR RUIMTELIJKE PLANNEN CULTUREEL ERFGOED EN DE VERTALING NAAR RUIMTELIJKE PLANNEN Onderzoek naar cultuurhistorische structuren, landschappen en panden Aansluitend op Belvedere- (Behoud door ontwikkeling) en het MoMo-beleid (Modernisering

Nadere informatie

Verder met de Vesting Muiden. Thema-uur 1 juni 2016

Verder met de Vesting Muiden. Thema-uur 1 juni 2016 Verder met de Vesting Muiden Thema-uur 1 juni 2016 Inhoud Inleiding over de historie van de Vesting Muiden Aanleiding voor het project Ontwikkelplan Verder met de Vesting Muiden Uitwerkingen van het ontwikkelplan

Nadere informatie

Nieuwe Hollandse Waterlinie. Streekcommissie Rivierengebied West. Bas Nijenhuis, 13 jan 2011, KvK, Tiel. Wat was de Nieuwe Hollandse Waterlinie?

Nieuwe Hollandse Waterlinie. Streekcommissie Rivierengebied West. Bas Nijenhuis, 13 jan 2011, KvK, Tiel. Wat was de Nieuwe Hollandse Waterlinie? Streekcommissie Rivierengebied West Bas Nijenhuis, 13 jan 2011, KvK, Tiel Nieuwe Hollandse Waterlinie Wat was de NHW en wat is het nu? Actualisering programma Project Diefdijkverbetering Vragen en opmerkingen

Nadere informatie

Gemeente Houten Afdeling Ruimtelijke Ontwikkeling Cluster Ontwikkeling, Sectie Ruimtelijke Ordening

Gemeente Houten Afdeling Ruimtelijke Ontwikkeling Cluster Ontwikkeling, Sectie Ruimtelijke Ordening ** Vastgesteld oktober 2014 Cluster Ontwikkeling, Sectie Ruimtelijke Ordening Visie verplaatsing nietagrarische bedrijven binnen het buitengebied Status: vastgesteld door de gemeenteraad van Houten d.d.

Nadere informatie

ERFGOED, ERFBETER, ERFBEST. Cultuurhistorische waarden: inventariseren, vastleggen en ontwerpen Februari 2012

ERFGOED, ERFBETER, ERFBEST. Cultuurhistorische waarden: inventariseren, vastleggen en ontwerpen Februari 2012 ERFGOED, ERFBETER, ERFBEST Cultuurhistorische waarden: inventariseren, vastleggen en ontwerpen Februari 2012 Cultureel Erfgoed Wat is er aan de hand De bescherming van het cultureel erfgoed koppelen aan

Nadere informatie

Aanvullende informatie Nota van Uitgangspunten bestemmingsplan Buitengebied

Aanvullende informatie Nota van Uitgangspunten bestemmingsplan Buitengebied Memo AAN VAN Raadsleden M. Bonouvrié ONDERWERP Aanvullende informatie Nota van Uitgangspunten bestemmingsplan Buitengebied DATUM 11 september 2012 REGISTRATIENUMMER 1101280/4283 Geachte raadsleden, Naar

Nadere informatie

VOORADVIES BESTEMMINGSPLANPROCEDURE

VOORADVIES BESTEMMINGSPLANPROCEDURE VOORADVIES BESTEMMINGSPLANPROCEDURE Zaaknr. : 2015EAR0009 Zaakomschrijving : CPO Lindevoort Rekken Specialisme : Cultuurhistorie (excl. Archeologie) Behandeld door : Roy Oostendorp Datum : 7 oktober 2015

Nadere informatie

Deelgebied 4, Vorchten. 1. Beschrijving bestaande situatie

Deelgebied 4, Vorchten. 1. Beschrijving bestaande situatie Deelgebied 4, Vorchten 1. Beschrijving bestaande situatie der tijden zijn aanbouwen gerealiseerd, soms opvallend qua massa maar zodanig rekening houdend met de locatie en zichten dat zij geen afbreuk doen

Nadere informatie

Handreiking herbestemming cultureel erfgoed

Handreiking herbestemming cultureel erfgoed Handreiking herbestemming cultureel erfgoed Herbestemming en hergebruik staan in het centrum van de belangstelling. Meer en meer gaat overheidsbeleid er vanuit dat we eerst het gebruik van bestaand gebied

Nadere informatie

Het dozijn van Sluiseiland, Vianen. Beeldkwaliteitscriteria voor Sluiseiland in 12 afspraken

Het dozijn van Sluiseiland, Vianen. Beeldkwaliteitscriteria voor Sluiseiland in 12 afspraken Het dozijn van Sluiseiland, Vianen Beeldkwaliteitscriteria voor Sluiseiland in 12 afspraken Juni 2018 Het dozijn van Sluiseiland, Vianen Beeldkwaliteitscriteria voor Sluiseiland in 12 afspraken Verschillende

Nadere informatie

Binden, bewaren, bezielen en betalen

Binden, bewaren, bezielen en betalen EGH/ZHL november 2013 Binden, bewaren, bezielen en betalen voor landschap en erfgoed in Zuid-Holland Zuid-Holland heeft veel te bieden qua natuur, landschap en erfgoed. Er zijn talrijke partijen die zich

Nadere informatie

Beter groen. naar een kwaliteitsimpuls voor recreatiegebieden in Zuid-Holland. provinciaal adviseur ruimtelijke kwaliteit in zuid-holland

Beter groen. naar een kwaliteitsimpuls voor recreatiegebieden in Zuid-Holland. provinciaal adviseur ruimtelijke kwaliteit in zuid-holland Beter groen naar een kwaliteitsimpuls voor recreatiegebieden in Zuid-Holland provinciaal adviseur ruimtelijke kwaliteit in zuid-holland Beter groen. Naar een kwaliteitsimpuls voor recreatiegebieden in

Nadere informatie

Ruimtelijke Onderbouwing Westerklief 8 Hippolytushoef. Gemeente Hollands Kroon

Ruimtelijke Onderbouwing Westerklief 8 Hippolytushoef. Gemeente Hollands Kroon Ruimtelijke Onderbouwing Westerklief 8 Hippolytushoef Gemeente Hollands Kroon 12 oktober 2016 Toelichting Inhoud: 1. Inleiding... 3 1.1 Voorgeschiedenis... 3 1.2 Initiatiefnemer... 3 1.3 Planvoornemen...

Nadere informatie

Welstandsparagraaf Locatie Voorweg

Welstandsparagraaf Locatie Voorweg Welstandsparagraaf Locatie Voorweg concept november 2010 inhoudsopgave 1 Locatie en programma 2 Ruimtelijke structuur 3 Stedenbouwkundig uitgangspunt 4 Welstandsbeleid 5 Welstandscriteria Algemeen Hoofdvorm/Massavorm

Nadere informatie

Driehuizen. Beeldkwaliteitsplan Schermer 26 augustus 2005. concept en inhoud: la4sale - Amsterdam

Driehuizen. Beeldkwaliteitsplan Schermer 26 augustus 2005. concept en inhoud: la4sale - Amsterdam Driehuizen Beeldkwaliteitsplan Schermer 26 augustus 2005 concept en inhoud: la4sale - Amsterdam romantische hollandse parel Driehuizerweg prachtig kappenspel achter de Schermerringvaart bebouwing dicht

Nadere informatie

Maastricht Belvédère. Nota Ruimte budget 10 miljoen euro

Maastricht Belvédère. Nota Ruimte budget 10 miljoen euro Maastricht Belvédère Nota Ruimte budget 10 miljoen euro Planoppervlak 56 hectare (als onderdeel van 280 hectare herstructurering oude bedrijventerreinen) Trekker Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke

Nadere informatie

Erfgoed en de Omgevingswet 30 mei 2018

Erfgoed en de Omgevingswet 30 mei 2018 Erfgoed en de Omgevingswet 30 mei 2018 Omgevingswet: de zorg voor het cultureel erfgoed Uitgangspunten van de Verdragen van Granada en Valletta worden benoemd in de Omgevingswet. Op Amvb niveau een combinatie

Nadere informatie

Welstandsparagraaf 21 Vrije landelijke bebouwing

Welstandsparagraaf 21 Vrije landelijke bebouwing Welstandsparagraaf 21 Vrije landelijke bebouwing EHS luchthaven Twente voorlopig ontwerp EHS 2 uitkijktoren cortenstaal hout natuurlijke uitstraling vormgegeven borden hergebruik betaand gebouw bunker

Nadere informatie

Landschap in de Omgevingsvisie Gelderland (dec 2015)

Landschap in de Omgevingsvisie Gelderland (dec 2015) Landschap in de Omgevingsvisie Gelderland (dec 2015) 4.2 Natuur en landschap in Gelderland De provincie en haar partners streven samen naar een compact en hoogwaardig stelsel van onderling verbonden natuurgebieden

Nadere informatie

Typisch gemert. Stedenbouwkundige hoofdstructuur en beeldkwaliteit geven Gemert een nieuwe impuls

Typisch gemert. Stedenbouwkundige hoofdstructuur en beeldkwaliteit geven Gemert een nieuwe impuls Typisch gemert gemert Stedenbouwkundige hoofdstructuur en beeldkwaliteit geven Gemert een nieuwe impuls RUIJSCHENBERGH DE STROOM NAZARETH RUIJSCHENBERGH NAZARETH DE STROOM Typisch Gemert Stedenbouwkundige

Nadere informatie

Benutten en beschermen van een uniek historisch landschap

Benutten en beschermen van een uniek historisch landschap 1 De Nieuwe Hollandse Waterlinie Benutten en beschermen van een uniek historisch landschap De Nieuwe Hollandse Waterlinie loopt midden door Nederland: van Muiden tot aan de Biesbosch. Vroeger waren de

Nadere informatie

Erfgoed en de Omgevingswet 18 april Martin van Bleek

Erfgoed en de Omgevingswet 18 april Martin van Bleek Erfgoed en de Omgevingswet 18 april 2018 Martin van Bleek Omgevingswet: de zorg voor het cultureel erfgoed Uitgangspunten van de Verdragen van Granada en Valletta worden benoemd in de Omgevingswet. Op

Nadere informatie

Omgevingsplan Zuid West

Omgevingsplan Zuid West Omgevingsplan Zuid West Hoe streven we naar een goede omgevingskwaliteit? Werkplaats Omgevingskwaliteit & Omgevingsplan 12 april 2018 Marc Berends Inhoud Voorstellen Doelen omgevingswet Voorbereiden Experimenteren

Nadere informatie

Toerisme en Recreatie

Toerisme en Recreatie Toerisme en Recreatie Wat speelt er? De vraagstukken over toerisme en recreatie zijn divers. Er zijn vraagstukken met betrekking tot de routestructuur, de kwaliteiten in het gebied en nieuwe functies.

Nadere informatie

Bijlage 1: Ambitie en kader

Bijlage 1: Ambitie en kader BIJLAGEN Bijlage 1: Ambitie en kader Provincie Fryslân In de provinciale Verordening Romte is aangegeven dat bij een ruimtelijk plan voor het landelijk gebied rekening moet worden gehouden met de herkenbaarheid

Nadere informatie

Structuurvisie Eiland van Schalkwijk + beoordelingskader en -protocol

Structuurvisie Eiland van Schalkwijk + beoordelingskader en -protocol Structuurvisie Eiland van Schalkwijk + beoordelingskader en -protocol Behoud en ontwikkeling van het landelijk karakter en de openheid van het gebied met ruimte voor landbouw, natuur, water, recreatie,

Nadere informatie

hoek bosstraat-smallestraat Nieuw-dijk

hoek bosstraat-smallestraat Nieuw-dijk hoek bosstraat-smallestraat Nieuw-dijk beeldkwaliteitplan mei 2013 nieuw erf Nieuw-Dijk colofon SAB bezoekadres: Frombergdwarsstraat 54 6814 DZ Arnhem correspondentieadres: postbus 479 6800 AL Arnhem T

Nadere informatie

Collegevoorstel. Onderwerp. Samenvatting. Voorstel. Besluit Datum: Registratienr.: BP Openbaar

Collegevoorstel. Onderwerp. Samenvatting. Voorstel. Besluit Datum: Registratienr.: BP Openbaar BP14.00639 Openbaar Onderwerp Herontwikkeling Clarissenstraat 31-33 Samenvatting De Nivo-garage is eigendom van St. Jozef. De ligging mag fraai zijn, de bijkomende kosten voor ontwikkeling zijn fors. De

Nadere informatie

Beeldkwaliteitsplan Voormalige Eurobioscoop en omgeving.

Beeldkwaliteitsplan Voormalige Eurobioscoop en omgeving. Beeldkwaliteitsplan Voormalige Eurobioscoop en omgeving. Inleiding De tender voor de voormalige Eurobioscoop heeft als doel de kwaliteiten van het bijzondere gebouw weer een rol te laten spelen in de nieuwe

Nadere informatie

Landschappelijk advies. Ontwikkeling Heereweg 460/460a, Lisse

Landschappelijk advies. Ontwikkeling Heereweg 460/460a, Lisse Landschappelijk advies Ontwikkeling Heereweg 460/460a, Lisse Landschapsbeheer Zuid-Holland Landschappelijke Advies ontwikkeling Waddinxveen, 12 september 2011 Opdrachtgever : Familie Bergman Tekst : Pieter

Nadere informatie

Erftransformatie Oostendorperstraatweg 22A Oostendorp Gemeente Elburg. Notitie Uitgangspunten en Randvoorwaarden Februari 2011

Erftransformatie Oostendorperstraatweg 22A Oostendorp Gemeente Elburg. Notitie Uitgangspunten en Randvoorwaarden Februari 2011 Erftransformatie Oostendorperstraatweg 22A Oostendorp Gemeente Elburg Notitie Uitgangspunten en Randvoorwaarden Februari 2011 Erftransformatie Oostendorperstraatweg 22A Oostendorp Gemeente Elburg COLOFON

Nadere informatie

Leerlijn erfgoededucatie Hengelo. Lesbladen groep 8

Leerlijn erfgoededucatie Hengelo. Lesbladen groep 8 Leerlijn erfgoededucatie Hengelo Lesbladen groep 8 Industrieel erfgoed en herbestemming in Hengelo Naam: School: Groep: Les 1: Fabrieken van vroeger 1. Oude foto s en wist jedat? De volgende foto s zijn

Nadere informatie

Startdocument Schuytgraaf Veld 17b. juni 2013

Startdocument Schuytgraaf Veld 17b. juni 2013 Startdocument Schuytgraaf Veld 17b juni 2013 1 Inleiding In mei 2012 heeft de gemeente Arnhem het project Schuytgraaf overgenomen van de GEM (Grondexploitatie maatschappij). De gemeente heeft nu de leiding

Nadere informatie

Toelichting op de bouwhistorische verwachtingenkaart Verborgen geschiedenis achter de gevels van Dordrecht

Toelichting op de bouwhistorische verwachtingenkaart Verborgen geschiedenis achter de gevels van Dordrecht Toelichting op de bouwhistorische verwachtingenkaart Verborgen geschiedenis achter de gevels van Dordrecht Lange Breestraat 44-46 Gravenstraat 9-11 (stucplafond uit begin 20 e eeuw) Gravenstraat 9-11 (balken

Nadere informatie

B E E L D K W A L I T E I T S P L A N

B E E L D K W A L I T E I T S P L A N Gemeente Midden-Drenthe B E E L D K W A L I T E I T S P L A N Plan ontwikkeling Nieuwe Es 6A & 8 te Wijster. t 10192-BKP-01 14 oktober 2012 Beeldkwalteitsplan Nieuwe ES 6A & 8 te Wijster 10192-BKP-01 14-10-2012

Nadere informatie

Druten Commissie Ruimtelijke Kwaliteit. Druten! Jaarverslag Zorg voor een mooi. Druten

Druten Commissie Ruimtelijke Kwaliteit. Druten! Jaarverslag Zorg voor een mooi. Druten Jaarverslag Commissie Ruimtelijke Kwaliteit Zorg voor een mooi! Wilt u meer weten? Contactpersoon Lucas Reijmer Functie adviseur ruimtelijke kwaliteit Telefoon 026 442 17 42 Email l.reijmer@geldersgenootschap.nl

Nadere informatie

Ruimtelijke kwaliteit van het Suikerunieterrein en omgeving

Ruimtelijke kwaliteit van het Suikerunieterrein en omgeving Ruimtelijke kwaliteit van het Suikerunieterrein en omgeving Analyse en aanbevelingen - Gemaakt als onderdeel van het beoordelingskader voor ontwikkelingsrichtingen voor het Suikerunieterrein - 6 mei 2010

Nadere informatie

Gelselaar Beschermd Dorpsgezicht Wat betekent dat?

Gelselaar Beschermd Dorpsgezicht Wat betekent dat? Gelselaar Beschermd Dorpsgezicht Wat betekent dat? Gelselaar is aangewezen als beschermd dorpsgezicht. Het is het tweede beschermde gezicht in de gemeente Berkelland. In 1972 is de Mallumse molen en de

Nadere informatie

dorpspaspoort Beneden-Leeuwen deel B van Dorpskwaliteitsplan West Maas en Waal

dorpspaspoort Beneden-Leeuwen deel B van Dorpskwaliteitsplan West Maas en Waal dorpspaspoort Beneden-Leeuwen deel B van Dorpskwaliteitsplan West Maas en Waal Colofon Titel: Dorpspaspoort Beneden-Leeuwen Deel B van Dorpskwaliteitsplan West Maas en Waal Projectnummer: 150371 Datum:

Nadere informatie

AANLEIDING / PROBLEEMSTELLING

AANLEIDING / PROBLEEMSTELLING Raadsvoorstel Voor de gemeenteraadsvergadering d.d. 28 september 2015 Documentnummer : 2015.0.072.749 Zaaknummer: 2015-03-01380 Onderwerp: Vaststellen bestemmingsplan 'Stadsblokken - Meinerswijk 2015'

Nadere informatie

Beeldkwaliteitsplan De Poelakker, Lunteren 2 mei 2011

Beeldkwaliteitsplan De Poelakker, Lunteren 2 mei 2011 Beeldkwaliteitsplan De Poelakker Lunteren mei 0 Beeldkwaliteitsplan De Poelakker, Lunteren mei 0 N Beeldkwaliteitsplan De Poelakker, Lunteren mei 0 Inhoud Inleiding Stedenbouwkundige uitgangspunten Gebouwen

Nadere informatie

Geriefbos Gilze-Rijen. Vrij wonen in een geriefbos midden in het brabantse landschap

Geriefbos Gilze-Rijen. Vrij wonen in een geriefbos midden in het brabantse landschap Geriefbos Gilze-Rijen Vrij wonen in een geriefbos midden in het brabantse landschap Geriefbos Vrij wonen in een geriefbos midden in het brabantse landschap Op uitnodiging van de gemeente heeft Buro Lubbers

Nadere informatie

Handleiding voor de aanwijzing van zaken en terreinen als gemeentelijk monument en gemeentelijk beschermd stads- of dorpsgezicht

Handleiding voor de aanwijzing van zaken en terreinen als gemeentelijk monument en gemeentelijk beschermd stads- of dorpsgezicht Handleiding voor de aanwijzing van zaken en terreinen als gemeentelijk monument en gemeentelijk beschermd stads- of dorpsgezicht Inhoud Inleiding 3 Bovengrondse monumenten en beschermde stads- of dorpsgezichten

Nadere informatie

Erfadvies Hogeveldseweg Echteld Gemeente Neder-Betuwe. Notitie Uitgangspunten en Randvoorwaarden 2016

Erfadvies Hogeveldseweg Echteld Gemeente Neder-Betuwe. Notitie Uitgangspunten en Randvoorwaarden 2016 Erfadvies Hogeveldseweg Echteld Gemeente Neder-Betuwe Notitie Uitgangspunten en Randvoorwaarden 2016 Erfadvies Hogeveldseweg Echteld Gemeente Neder-Betuwe COLOFON In opdracht van: Laurent van Manen Behandelend

Nadere informatie

Toelichting bij de matrix erfgoed waarden borgen in het bestemmingsplan

Toelichting bij de matrix erfgoed waarden borgen in het bestemmingsplan Toelichting bij de matrix erfgoed waarden borgen in het bestemmingsplan In de matrix zijn enkele voorbeelden van cultuurhistorische waarden opgenomen. Per waarde is aangegeven welke onderdelen van het

Nadere informatie

NAGELE. programmaboekje

NAGELE. programmaboekje NAGELE programmaboekje Januari 2013 GROEN Uit het ontwerp van Nagele en de beplantingsplannen valt af te leiden dat de groenstructuur van Nagele is opgebouwd uit verschillende typen beplantingen die elk

Nadere informatie

Landschappelijke inpassing nieuwbouw MTS Vroege te Dalen

Landschappelijke inpassing nieuwbouw MTS Vroege te Dalen Landschappelijke inpassing nieuwbouw MTS Vroege te Dalen Landschappelijke inpassing nieuwbouw mts Vroege te Dalen INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding 2 Doel en intenties 3 Landschap 4 Huidige erf en zijn rol 5 De

Nadere informatie

Transformatie Bunniklocatie Nieuwerbrug

Transformatie Bunniklocatie Nieuwerbrug Transformatie Bunniklocatie Nieuwerbrug 1 oktober 2014 Inhoudsopgave 1. Opgave 3. 2. Analyse 4. Provinciale en gemeentelijke ambities; Knelpunten plangebied; Kwaliteiten; Kansen. 3. Ontwikkelstrategie

Nadere informatie

Gelselaar beschermd dorpsgezicht Wat betekent dat?

Gelselaar beschermd dorpsgezicht Wat betekent dat? Gelselaar beschermd dorpsgezicht Wat betekent dat? Het duurt niet lang meer of Gelselaar krijgt de status van beschermd dorpsgezicht. Het zal het tweede beschermde gezicht zijn in de gemeente Berkelland.

Nadere informatie

2 e Plan van wijziging Globaal Bestemmingsplan Houten Vinex. Houtensewetering naast 45

2 e Plan van wijziging Globaal Bestemmingsplan Houten Vinex. Houtensewetering naast 45 2 e Plan van wijziging Globaal Bestemmingsplan Houten Vinex Houtensewetering naast 45 2 Toelichting 1 Inleiding 1.1 Aanleiding 1.2 Vigerend bestemmingsplan 1.3 Bestemmingsplan 2 Gebieds- en projectbeschrijving

Nadere informatie

Inventarisatieformulier Stads- en dorpsgezichten gemeente Weert Gebied XI Kroonstraat e.o.

Inventarisatieformulier Stads- en dorpsgezichten gemeente Weert Gebied XI Kroonstraat e.o. Bijlage 3 bij regels Inventarisatie Stads- en dorpsgezicht Inventarisatieformulier Stads- en dorpsgezichten gemeente Weert Gebied XI Kroonstraat e.o. Omvang gebied Wilhelminastraat, Kroonstraat, Julianastraat

Nadere informatie

Strubben Kniphorstbosch

Strubben Kniphorstbosch Staatsbosbeheer T 0592 248984 www.staatsbosbeheer.nl Strubben Kniphorstbosch Wandelen in de prehistorie - 9 km Terug naar toen Bij iedere stap die u in Strubben Kniphorstbosch zet, past een verhaal uit

Nadere informatie

groot ziekengasthuisterrein s-hertogenbosch

groot ziekengasthuisterrein s-hertogenbosch Project titel Slogan Arial Regular 9pt, regelafstand 14pt en paragraaf uitvullen staan vast. Spatiering is 0 maar eventueel te varieren om de tekstblokken goed uit te laten lijnen met het aantal regels.

Nadere informatie

Tynaarlo. Bron:

Tynaarlo. Bron: Tynaarlo Bron: www.tynaarlobouwt.nl Introductie Tynaarlo is een klein dorp in de gelijknamige Drentse gemeente waarvan o.a. ook Eelde en Zuidlaren deel uitmaken. Er wonen ongeveer 1800 inwoners. In deze

Nadere informatie

Het Verhaal van Meerstad. Ambities en ontwikkelingen

Het Verhaal van Meerstad. Ambities en ontwikkelingen Het Verhaal van Meerstad. Ambities en ontwikkelingen december 2011 Inleiding Voor u ligt de ontwikkelstrategie van Meerstad. Met deze strategie geeft Meerstad antwoord op de vraag hoe zij de komende jaren

Nadere informatie

Bestedingskader middelen Stedelijke Herontwikkeling

Bestedingskader middelen Stedelijke Herontwikkeling Bestedingskader middelen Stedelijke Herontwikkeling Inleiding Stedelijke herontwikkeling Voor de ruimtelijke ontwikkeling van Utrecht is de Nieuwe Ruimtelijke Strategie opgesteld die in 2012 door de Raad

Nadere informatie

Opgave en. toekomstperspectief EEN NIEUWE TOEKOMST

Opgave en. toekomstperspectief EEN NIEUWE TOEKOMST 3 EEN NIEUWE TOEKOMST Opgave en toekomstperspectief De aandacht die er binnen het huidige politieke en bestuurlijke klimaat is voor de verbetering van wijken als Transvaal, is een kans die met beide handen

Nadere informatie

In afwachting van uw reactie. namens de voorzitter van de Monumentencommissie, met vriendelijke groet,

In afwachting van uw reactie. namens de voorzitter van de Monumentencommissie, met vriendelijke groet, Monumentencommissie Hcngelo. College van Burgemeester en Wethouders van de Gemeente Hengelo t.a.v. Hr. J. Bron Postbus 18 7550 AA Hengelo Advies badhuis/ariensschool 2012-001 25 januari 2012 Geacht college,

Nadere informatie

Hergebruik Vrijgekomen Agrarische Bedrijfsbebouwing Nieuwe Landgoederen & Landelijk wonen

Hergebruik Vrijgekomen Agrarische Bedrijfsbebouwing Nieuwe Landgoederen & Landelijk wonen Beleidskader Hergebruik Vrijgekomen Agrarische Bedrijfsbebouwing Nieuwe Landgoederen & Landelijk wonen In het buitengebied 1. Inleiding Het Streekplan Gelderland (2005) biedt nieuwe beleidsruimte voor

Nadere informatie

BLATENPLAN EWIJK BEELDKWALITEIT 10 oktober 2011 projectnummer 100468

BLATENPLAN EWIJK BEELDKWALITEIT 10 oktober 2011 projectnummer 100468 BLATENPLAN EWIJK BEELDKWALITEIT 10 oktober 2011 projectnummer 100468 colofon SAB Arnhem B.V. Contactpersoon: Arjan van der Laan bezoekadres: Frombergdwarsstraat 54 6814 DZ Arnhem correspondentieadres:

Nadere informatie

Ontwikkelstrategie Lammenschansdriehoek, Gemeente Leiden (februari 2013) Ontwikkelstrategie

Ontwikkelstrategie Lammenschansdriehoek, Gemeente Leiden (februari 2013) Ontwikkelstrategie (februari 2013) Ontwikkelstrategie Lammenschans, Leiden in opdracht van: Gemeente Leiden februari 2013, Amsterdam Kerkstraat 204 1017 GV Amsterdam Postbus 15550 1001 NB Amsterdam Soeters Van Eldonk architecten

Nadere informatie

Zwembad De Vijf Heuvels Potdijk 5 te Markelo BEELDKWALITEITPLAN

Zwembad De Vijf Heuvels Potdijk 5 te Markelo BEELDKWALITEITPLAN Zwembad De Vijf Heuvels Potdijk 5 te Markelo BEELDKWALITEITPLAN colofon SAB Arnhem bezoekadres: Frombergdwarsstraat 54 6814 DZ Arnhem correspondentieadres: postbus 479 6800 AL Arnhem T (026) 3576911 F

Nadere informatie

Herstel boerenerven. Boerenerven Valthe

Herstel boerenerven. Boerenerven Valthe Herstel boerenerven Boerenerven Valthe 1 Colofon Titel Boerenerven Valthe Opdrachtgever Opdrachtnemer Contactpersonen Bert Dijkstra Status Conceptvoorstel Datum 09-11-16 2 3 Inhoudsopgave 1. Inleiding

Nadere informatie

Naar een koers duurzaam Middag Humsterland Ruimtelijk scenario onderzoek duurzame energie opwekking. tbv informerende raadspresentatie 14 juni 2017

Naar een koers duurzaam Middag Humsterland Ruimtelijk scenario onderzoek duurzame energie opwekking. tbv informerende raadspresentatie 14 juni 2017 Naar een koers duurzaam Middag Humsterland Ruimtelijk scenario onderzoek duurzame energie opwekking tbv informerende raadspresentatie 14 juni 2017 INLEIDING SCENARIO ONDERZOEK BOERDERIJEN DORPSOMGEVING

Nadere informatie

13 juni Monumenten: Aanwijzingscriteria

13 juni Monumenten: Aanwijzingscriteria 13 juni 2017 Monumenten: Aanwijzingscriteria Monumenten: Aanwijzingscriteria Inhoudsopgave 1. Aanwijzingsbeleid voor gemeentelijke monumenten in Oldenzaal... 3 1.1 Algemeen... 3 2. Aanwijzingscriteria...

Nadere informatie

Datum : 26 april 2005 Nummer PS 2005ZCW04 Dienst/sector : R&G/RLU Commissie ZCW. Bijlage(n): diversen (zie blz. 7)

Datum : 26 april 2005 Nummer PS 2005ZCW04 Dienst/sector : R&G/RLU Commissie ZCW. Bijlage(n): diversen (zie blz. 7) S T A T E N V O O R S T E L Datum : 26 april 2005 Nummer PS 2005ZCW04 Dienst/sector : R&G/RLU Commissie ZCW Registratienummer : 2005REG001129i Portefeuillehouder J. van Bergen Titel : Bestuursovereenkomst

Nadere informatie

Daarnaast hebben wij kennis genomen van het Revitaliseringsplan zelf. Onze zorgen hieromtrent zetten wij in het vervolg van deze brief nader uiteen.

Daarnaast hebben wij kennis genomen van het Revitaliseringsplan zelf. Onze zorgen hieromtrent zetten wij in het vervolg van deze brief nader uiteen. Aan de gemeenteraad van de gemeente Bloemendaal Postbus 201 2050 AE Overveen Haarlem, 09 december 2012 Betreft: Plannen landgoed Elswouthoek Geachte raadsleden, Met interesse volgen wij het proces rond

Nadere informatie

15003 RO VERPLAATSEN VLAAMSE SCHUUR LANGEREIT 14

15003 RO VERPLAATSEN VLAAMSE SCHUUR LANGEREIT 14 15003 RO VERPLAATSEN VLAAMSE SCHUUR LANGEREIT 14 Ordito b.v. Postbus 94 5126 ZH Gilze E info@ordito.nl T 0161 801 022 I www.ordito.nl KVK 54 811 554 1. Inleiding 3 1.1 Aanleiding 3 1.2 Ligging en begrenzing

Nadere informatie

Wijzigingsplan Landgoed De Horst

Wijzigingsplan Landgoed De Horst Gemeente Leusden Wijzigingsplan Landgoed De Horst Nota zienswijzen Maart 2016 Kenmerk 0327-06-N03 Projectnummer 0327-06 Nota zienswijzen Inhoudsopgave 1. Inleiding 1 2. Ingediende zienswijzen 2 3. Aanpassingen

Nadere informatie

DE KOEKAMP, SCHAKEL TUSSEN STAD EN BOS

DE KOEKAMP, SCHAKEL TUSSEN STAD EN BOS DE KOEKAMP, SCHAKEL TUSSEN STAD EN BOS Onder het motto een nieuwe urban vibe presenteerde Den Haag in 2015 plannen voor een nieuwe aanpak van de buitenruimte. Waren tot dan toe schoon, heel en veilig de

Nadere informatie

Erfadvies Het Witte Veen 14 Klarenbeek Gemeente Apeldoorn. Notitie Uitgangspunten en Randvoorwaarden Definitief 2012

Erfadvies Het Witte Veen 14 Klarenbeek Gemeente Apeldoorn. Notitie Uitgangspunten en Randvoorwaarden Definitief 2012 Erfadvies Het Witte Veen 14 Klarenbeek Gemeente Apeldoorn Notitie Uitgangspunten en Randvoorwaarden Definitief 2012 Erfadvies Het Witte Veen 14, Klarenbeek Gemeente Apeldoorn COLOFON In opdracht van dhr.

Nadere informatie

De NACHTWACHT van ROTTERDAM

De NACHTWACHT van ROTTERDAM De NACHTWACHT van ROTTERDAM Het concept Van silo tot sterrenwacht. Door verplaatsing van het Drijvend Paviljoen, nu nog in gebruik als evenementenlocatie op de tijdelijke plek in de Rijnhaven, ontstaat

Nadere informatie

Schelphoek waar cultuurhistorie alsnog Victorie behaalde

Schelphoek waar cultuurhistorie alsnog Victorie behaalde waar cultuurhistorie alsnog Victorie behaalde April 2014 Ontstaan van de Schelphoek Ontstaan van de Schelphoek Was tot ca 1560 water van de Voormeer Aangeplemd land in de Voormeer ten tijde beleg van Alkmaar

Nadere informatie

Harelbeke. Beeldkwaliteitsplan voor het centrum en ontwerp voor het Marktplein.

Harelbeke. Beeldkwaliteitsplan voor het centrum en ontwerp voor het Marktplein. Beeldkwaliteitsplan voor het centrum en ontwerp voor het Marktplein. Beeldkwaliteitsplan voor het centrum en ontwerp voor het Marktplein. Nergens tussen Kortrijk en Gent liggen rivier, straatweg en spoor

Nadere informatie

PLAATSNAAM. Wonen in een collectief landschapspark aan een beekje in Gemert Slogan

PLAATSNAAM. Wonen in een collectief landschapspark aan een beekje in Gemert Slogan woonpark PROJECTTITEL de stroom PLAATSNAAM gemert Wonen in een collectief landschapspark aan een beekje in Gemert Slogan BEEKDAL PRIKK beekdal prikkers BOMEN PLEKK bomen plekken RAND = ROUTE WONE rand-route

Nadere informatie

memo Verlegging rode contour ter plaatse van de Driebergsestraatweg 63 en 65 te Doorn

memo Verlegging rode contour ter plaatse van de Driebergsestraatweg 63 en 65 te Doorn memo aan: van: c.c.: Inge Eising Gemeente Utrechtse Heuvelrug Mariël Gerritsen Pieter Birkhoff Van Wijnen Groep N.V. datum: 14 december 2015 betreft: Verlegging rode contour ter plaatse van de Driebergsestraatweg

Nadere informatie

Bijlage I Advies Stichting de Brabantse Boerderij

Bijlage I Advies Stichting de Brabantse Boerderij Bijlage I Advies Stichting de Brabantse Boerderij LBP SIGHT R085542ae.fvl 34 Boerderij-ensemble Wildelot, Rosepdreef 6 te Oisterwijk Inleiding Op verzoek van Dhr. Arend Dijkstra, rentmeester van landgoed

Nadere informatie

Deelgebied 5, bruggen Apeldoorns Kanaal. 1. Beschrijving bestaande situatie

Deelgebied 5, bruggen Apeldoorns Kanaal. 1. Beschrijving bestaande situatie GELDERS GENOOTSCHAP Welstandsnota Heerde Deelgebied 5, bruggen Apeldoorns Kanaal 1. Beschrijving bestaande situatie In dit deelgebied komen zeven bruggen over het Apeldoorns Kanaal aan de orde. Bruggen

Nadere informatie

Beeldkwaliteitsplan Herontwikkeling Brinkstraat 16 Oud Borne (voormalig terrein Morselt)

Beeldkwaliteitsplan Herontwikkeling Brinkstraat 16 Oud Borne (voormalig terrein Morselt) Beeldkwaliteitsplan Herontwikkeling Brinkstraat 16 Oud Borne (voormalig terrein Morselt) 1.1 Inleiding Initiatiefnemers zijn voornemens om op de voormalige locatie van aannemersbedrijf Morselt aan de Brinkstraat

Nadere informatie

Beeldkwaliteitsplan. Goorstraat 35 en Goorstraat. Te Soerendonk

Beeldkwaliteitsplan. Goorstraat 35 en Goorstraat. Te Soerendonk Beeldkwaliteitsplan Goorstraat 35 en Goorstraat ongenummerd (tussen 21 en 23) Te Soerendonk Oktober 2010 1 Inhoudsopgave 1) Inleiding.3 2) Provinciaal en gemeentelijk beleid m.b.t. buitengebied 4 3) Uitwerking

Nadere informatie

Rhenen binnenstad. Een wederopbouwgebied van nationaal belang 04 / 30

Rhenen binnenstad. Een wederopbouwgebied van nationaal belang 04 / 30 Rhenen binnenstad Een wederopbouwgebied van nationaal belang 04 / 30 In de verdeling van de [ ] architecten werd in theorie het uiterste gedaan om te zorgen dat het straatbeeld, in overeenstemming met

Nadere informatie

Schouwburg de Kampanje Den Helder

Schouwburg de Kampanje Den Helder Schouwburg de Kampanje Den Helder van Dongen Koschuch Architects and Planners Inzending Arie Keppler Prijs 016 SCHOUWBURG DE KAMPANJE DEN HELDER INTRODUCTIE EEN MARITIEM ENSEMBLE Schouwburg De Kampanje

Nadere informatie

STARTPAKKET RURAAL ERFGOED

STARTPAKKET RURAAL ERFGOED STARTPAKKET RURAAL ERFGOED CHECKLIST Startpakket Ruraal Erfgoed komt tot stand onder auspiciën van Innovatieplatform Duurzame Meierij met een financiële bijdrage van Belvedere, EU (Leader+) en IDM. Projectontwikkeling:

Nadere informatie

Boxtel ontleent van oudsher een specifieke rol aan zijn ligging. Op een kruispunt van wegen tussen drie steden, op een verhoogde

Boxtel ontleent van oudsher een specifieke rol aan zijn ligging. Op een kruispunt van wegen tussen drie steden, op een verhoogde Boxtel ontleent van oudsher een specifieke rol aan zijn ligging. Op een kruispunt van wegen tussen drie steden, op een verhoogde plek langs de Dommel, is Boxtel ontstaan. De eerste vermelding van Boxtel

Nadere informatie

De Omgevingsvisie van Steenwijkerland een samenvatting

De Omgevingsvisie van Steenwijkerland een samenvatting De Omgevingsvisie van Steenwijkerland een samenvatting Vooraf Hoe ziet onze leefomgeving er over 15 jaar uit? Of eigenlijk: hoe ervaren we die dan? Als inwoner, ondernemer, bezoeker of toerist. De tijd

Nadere informatie

Oterleek. Beeldkwaliteitsplan Schermer 26 augustus concept en inhoud: la4sale - Amsterdam

Oterleek. Beeldkwaliteitsplan Schermer 26 augustus concept en inhoud: la4sale - Amsterdam Oterleek Beeldkwaliteitsplan Schermer 26 augustus 2005 concept en inhoud: la4sale - Amsterdam het dorp ligt achter de Schermerringvaart dichtbebouwd en groen dorp een deel met burgerhuizen...... een deel

Nadere informatie

Ontwikkelingsvisie. Noordereiland & Burgemeester Drijbersingel, Zwolle. DeZwarteHond.

Ontwikkelingsvisie. Noordereiland & Burgemeester Drijbersingel, Zwolle. DeZwarteHond. Ontwikkelingsvisie Noordereiland & Burgemeester Drijbersingel, Zwolle DeZwarteHond. Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Huidige situatie 3. Uitgangspunten 4. Ontwikkelingsvisie 4.1 Verbindingen 4.2 Parkeren

Nadere informatie

Ruimtelijk strategische visie Regio Rivierenland

Ruimtelijk strategische visie Regio Rivierenland Ruimtelijk strategische visie Regio Rivierenland Ambitiedocument Regio Rivierenland Wij, de tien samenwerkende gemeenten binnen Regio Rivierenland: delen de beleving van de verscheidenheid in ons gebied;

Nadere informatie

Het dorp kenmerkt zich door zijn historische kern, de compacte ligging in het open poldergebied en een eigen voorstedelijk woonmilieu.

Het dorp kenmerkt zich door zijn historische kern, de compacte ligging in het open poldergebied en een eigen voorstedelijk woonmilieu. Achtergrondinformatie Bokhoven Ligging in de stad Bokhoven is een typisch dijkdorp aan de zuidkant Maas. Het dorp ligt in het noordwesten van de gemeente s-hertogenbosch. Bokhoven maakt deel uit van stadsdeel

Nadere informatie

Centrumplan Schipluiden. Samenvatting Structuurvisie zomer 2016

Centrumplan Schipluiden. Samenvatting Structuurvisie zomer 2016 Centrumplan Schipluiden Samenvatting Structuurvisie zomer 2016 Colofon Samenvatting Structuurvisie Centrumplan Schipluiden Opgesteld door Gemeente Midden-Delfland in samenwerking met Jos van de Lindeloof

Nadere informatie

erklaring van Altena

erklaring van Altena Verklaring van Altena Gezamenlijk willen wij, Agrarische Natuurvereniging Altena Biesbosch, Samenwerkingsverband Ondernemersverenigingen Altena (SOVA), Gemeente Aalburg, Gemeente Werkendam, Gemeente Woudrichem,

Nadere informatie

figuur 1a Plankaart OOB

figuur 1a Plankaart OOB figuur 1a Plankaart OOB 12 2De opgave: Compact, Compleet en Comfortabel Mensen maken de stad. De afgelopen 25 jaar heeft het centrum van Nieuwegein zich ontwikkeld tot een prima winkellocatie en een aantrekkelijke

Nadere informatie