Muziek HERSENSPINSELS. uziek, ook een. op hol te brengen? Nieuw fenomeen: Binaural Beats

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Muziek HERSENSPINSELS. uziek, ook een. op hol te brengen? Nieuw fenomeen: Binaural Beats"

Transcriptie

1 HERSENSPINSELS uziek, ook een Mmiddel om je hoofd Tijdschrift Psychologie Nijmegen Februari 2014 op hol te brengen? Nieuw fenomeen: Binaural Beats I nteressante en leuke interviews: een muziektherapeut en de band Lieve Bertha! met muziek, Swelporten of niet doen? Muziek NOVEMBER

2 2 HERSENSPINSELS

3 6 We kennen allerlei middeltjes om ons brein te beinvloeden. Is muziek daar één van? Maak kennis met BINAURAL BEATS! 16 Altijd al willen weten op welke muziek je het best kunt studeren? HersenSPiNsels werd speciaal voor jou proefkonijn en zocht het uit! 26 Een interview met een échte band: Lieve Bertha. Over het muzikantenbestaan, de (onzekere) toekomst en meer. Lees het snel! INHOUDSOPGAVE A PRIORI p. 4 SPIN-PAGINA p. 5 BREIN p. 6 OP DE SOFA p. 9 GEDRAG p. 13 REPORTAGE p. 16 HOTSPOT p. 18 PERSOON p. 20 COLUMN ELLIS p. 25 INTERVIEW p. 26 COLUMN p. 30 TRENDING TOPIC p. 31 HERSENSPINSELS p. 34 GEDICHT p. 35 BREIN PERSOON GEDRAG INTERVIEWS COLUMNS FEBRUARI

4 A PRIORI ROOS ALINK A PRIORI Terwijl ik dit schrijf ben ik in mijn ouderlijk huis. Op de achtergrond klinkt keiharde 80 s disco muziek, van het kaliber Staying Alive inderdaad. Als je je bedenkt dat dit toen de hipste muziek was... Dat bracht mij er ook toe om dit stuk te schrijven. Muziek ontwikkelt zich zo snel, het verschil in tien jaar is al oneindig groot. In december 2000 stonden bijvoorbeeld de Bomfunk MC s op nummer 1 met hun hit Freestyler. Dit zie ik zelf echt als een soort lijflied van mijn kindertijd. Alle meisjes waren verliefd op de jongen met de dreadlocks. En hoe cool was dat scratchen? Inmiddels kan dat dus écht niet meer. Mister 305 domineert de hitlijsten, samen met Pharrell Williams en Avicii. Die muziek is toch in geen opzicht te vergelijken met die 80 s muziek die mijn ouders nu luisteren. Hoe zal de muziek zijn over tien jaar? Op het eerste gezicht lijkt muziek iets simpels, maar naast de top 40 hitjes die je acht keer per dag op de radio hoort, is er nog zo veel meer op het gebied van muziek. Wat er dan nog meer is? Daarover lees je natuurlijk in deze HersenSPiNsels. Hardlopen met muziek bijvoorbeeld; dit blijkt je prestatie te verbeteren ten opzichte van hardlopen zonder muziek. Ook onderzochten we muziek waar je van gaat spacen! En voor degenen die liever serieus met hun studie bezig zijn, hebben we ook nog wat; we testten welke muziek het beste effect heeft op je leerprestatie. Waar wacht je nog op? Lees verder om te ontdekken wat muziek je nog meer kan brengen behalve vage herinneringen aan dronken avonden en een gezellig sfeertje in de kroeg. COLOFON HERSENSPINSELS: Jaargang 6, nr. 1, december Dit tijdschrift is onderdeel van Studievereniging Psychologie in Nijmegen (SPiN) en verschijnt vijf keer per jaar. Hoofdredactie: Roos Alink Redactie: Lieke van den Boom, Yvette Kruse, Inge van Dam, Leroy Koch, Tanneke Meijers, Mark ten Wolde, Quinten van Kastel en Jody Geerts Voorpagina: Jody Geerts Achterpagina: Jody Geerts Lay-out: Jody Geerts, Quinten van Kastel Redactieadres: SPiN t.a.v. Hersenspinsels, Montessorilaan 3, A.00.05, 6525 HR, Nijmegen Telefoon: hersenspinsels@spin-nijmegen.com 4 HERSENSPINSELS

5 Lieve SPiN-ners, Inmiddels is het februari, wat betekent dat de winter gelukkig al weer bijna tot zijn einde loopt. Want eerlijk is eerlijk, een lentezonnetje maakt alles toch altijd net iets mooier. Het geeft je net dat kleine beetje extra energie om op een brakke ochtend jezelf uit bed te slepen en op de fiets naar de uni te stappen. Helaas moeten we nog heel even geduld hebben voor de lente echt aanbreekt. Gelukkig hebben we bij SPiN het ultieme wondermiddel om je de laatste koude, donkere winterdagen door te helpen, namelijk: Muziek! Voor wie wel eens op de SPiN-kamer te vinden is, zal het geen geheim zijn dat we bij SPiN erg van muziek houden. Variërend van klassiek tot Disco Pogo, alles komt voorbij. Daarnaast is muziek natuurlijk ook terug te vinden in onze activiteiten. Zo staat 12 maart de bandjesavond Psypop weer op de planning en kun je op 19 maart weer helemaal los op de lekkerste nummers tijdens het SPiN-feest. SPINPAGINA Natuurlijk zijn jullie de morning after allemaal van harte uitgenodigd op de SPiNkamer om deze brakke dag goed te beginnen met een heerlijk kopje koffie of thee en een lekker muziekje. Als je geluk hebt, krijg je misschien zelfs een heus live-optreden van een van mijn muzikale bestuursgenootjes. Op een van de zeldzame momenten dat Spotify uitstaat, is er namelijk altijd wel iemand die een liedje pingelt op onze blauwe SPiN-gitaar. Voor alle minder muzikale mensen onder ons die, net als ik, hun zangkunsten wijselijk voor onder de douche bewaren, zijn er natuurlijk ook een hoop andere leuke en interessante activiteiten. Zo zal er 13 maart een excursie naar adviesbureau GITP plaatsvinden en zijn de dag daarna op 14 maart al jullie ouders van harte welkom op de Ouderdag. Op 18 maart is er weer een altijd gezellige themadag en op 25 en 26 maart kun je je oriënteren op je toekomst tijdens Experience Your Future! Hopelijk zien we jullie allemaal terug op een van deze activiteiten of op de SPiNkamer! Liefs, Fenna Voorzitster van SPiN 12 maart Psypop 13 maart excursie naar adviesbureau GITP 14 maart Ouderdag AANKOMENDE ACTIVITEITEN 18 maart Themadag 19 maart SPiN-feest 25 & 26 maart Experience Your Future FEBRUARI

6 Can you feel the beat? BREIN Tegenwoordig zijn er middelen in overvloed om je brein te beïnvloeden. We zijn vooral bekend met alcoholische versnaperingen, hallucinanten in allerlei vormen, cafeïne en andere pepmiddelen. Daarnaast heb je nog de narcotica en ga zo maar door. Maar muziek? Toen ik een tijdje geleden aan het SOGGEN was (SOG = studie ontwijkend gedrag), kwam ik een stukje tegen over binaural beats. Er werd iets geroepen over beats die van alles met je brein kunnen doen. Jullie begrijpen natuurlijk wel dat zoiets mijn nieuwsgierigheid meteen had geprikkeld, dus ik vroeg om de wijsheid van ome Wikipedia. Later vond ik in een artikel van Lane, Kasian, Owens en Marsh (1998) dezelfde informatie: Wanneer twee tonen van een iets verschillende frequentie los van elkaar aan het linker en rechter oor worden aangeboden, wordt er één toon waargenomen. Deze toon varieert van amplitude op een frequentie gelijk aan het verschil van de frequenties van beide tonen. Dit verschijnsel staat bekend als de binaural beat. Dat is leuke informatie, maar zowel Wikipedia als de onderzoekers gaven geen duidelijk antwoord op mijn prangende vraag: Wat doen die beats met je grijze massa? 6 HERSENSPINSELS

7 MARK TEN WOLDE Na wat gegoogle kwam ik op de site van het Immrama institute, waarvan de site vertelde dat het een instituut is met brainwave technology for health and wellness. De titel klonk al veelbelovend dus ik begon te lezen. De site maakte een aantal bijzondere claims. Zo zou wetenschappelijk onderzoek hebben bewezen dat het blootstellen aan een binaural beat je brein zou laten resoneren op de maat van die beat. Zo gaven ze als voorbeeld dat bij het creëren van een binaural beat van 10 Hz (een zogenoemde alfa frequentie) het brein getriggerd kan worden om op dezelfde 10 Hz te resoneren. Hierdoor wordt er automatisch activiteit teweeg gebracht in de alfa reikwijdte van je brein. Daarna maakten ze een nog veel mooiere claim: Dezelfde techniek kan worden gebruikt om gemakkelijk en snel je gedachten (mind) in een willekeurige staat te brengen. Als je brein de binaural beat volgt, noem je dit de frequency following response. Tot slot besluit het Immarama institute dat je door deze frequency following response en dus het synchroon vuren van je alfa gebieden (helaas wordt niet vernoemd welke) kan leiden tot moeiteloze krachtige concentratie en diepe ontspanning. Na wat verder spitten op het internet kwam ik nog meer effecten tegen, zoals het reduceren van angst en zelfs het verbeteren van de gezondheid en het verminderen van pijn. Dit klinkt allemaal prachtig, maar zoals we als wetenschappers in de dop allemaal hebben geleerd, moet je voordat je dingen voor waar aanneemt eerst wel met wat officiële wetenschappelijke feiten op de proppen komen en minimaal één of twee referenties kunnen geven. Daarom BREIN BREIN FEBRUARI

8 BREIN ben ik voor jullie de online universiteitsbibliotheek gaan afzoeken. Ik kwam onder andere het discutabele onderzoek van een ICC groep project tegen, waarin met onder andere EEG (electroencephalogram, een apparaat dat met electroden elektrische signalen van het brein meet, om zo de hersenactiviteit te bepalen) werd getest of het vuren van de alfa golven verschilde wanneer het brein werd blootgesteld aan binaural beats, of gewone monotone geluiden. Uit het onderzoek bleek dat het effect van de binaural beats op de alfagolven inderdaad significant verschilde van het effect van de monotone geluiden. Later las ik echter in de discussie dat er maar 4 participanten aan dit onderzoek mee hebben gedaan, wat met name de power van dit onderzoek flink vermindert. Daarom zou ik voorzichtig zijn met het aannemen van deze resultaten. in dit onderzoek als ook in andere onderzoeken werden veel problemen ervaren bij het afnemen van een EEG. Dit komt doordat de proefpersoon zich gedurende het experiment (wat meestal een half uur duurt) eigenlijk niet mag bewegen, omdat de EEG dit anders oppikt. Daarom zijn alle onderzoeken nog wat terughoudend in het trekken van sterke conclusies. Dit onderzoek durft echter wel te poneren dat binaural beats effect hebben op concentratie en humeur. Of de beats ook helpen bij het reduceren van angst en pijn, is iets voor de toekomst. Maar mocht je binnenkort een tentamen hebben en kun je je niet concentreren, laat je dan niet tegenhouden om het eens met binaural beats te proberen! Ten slotte vond ik een onderzoek dat wat betrouwbaarder leek. Hierin werd gevonden dat proefpersonen zowel qua concentratie als humeur hoger scoorden op een herkenningsen reactietaak, waarbij proefpersonen zo snel mogelijk op een stimulus moesten reageren (Lane, Kasian, Owens & Marsh, 1998). Echter zowel 8 HERSENSPINSELS

9 Interview met een muziektherapeut Tom van den Heuvel, 29 jaar, werkt al enkele jaren als muziektherapeut in de verslavingszorg. Hier werkt hij veelal met jongeren om ze bij te staan in het proces om over hun problematiek heen te komen. Wanneer hij niet bezig is als therapeut, doceert hij enthousiast aan de nieuwe generatie muziektherapeuten op de HAN. Waar muziektherapie of vaktherapie in het algemeen voor veel mensen een beetje abstract of vreemd zal klinken, bleek dit het allerminst te zijn. Lees dus vooral verder en kom meer te weten over deze bijzonder interessante therapie! Wat is creatieve therapie? Om te beginnen is creatieve therapie een verouderde term. Nu wordt de term vaktherapie gebruikt voor deze discipline. Wat alle soorten therapieën in dit vakgebied gemeen hebben, is het doen. In tegenstelling tot het gesprek bij psychotherapie, heeft muziektherapie muziek als medium voor de therapie. Vaktherapie wordt naast andere behandelingen toegepast. De vaktherapeut werkt dan ook in een multidisciplinair team. Cliënten zijn vaak in gesprek met een psycholoog, maar kunnen daarnaast ook oefening nodig hebben die muziektherapie hen kan bieden. Vaktherapie gaat uit van het analoge-proces model. Dit houdt onder andere in dat hoe jij je gedraagt in de therapie met muziek, laat zien hoe je je gedraagt in de maatschappij. FEBRUARI

10 LIEKE VAN DEN BOOM OP DE SOFA Hoe ziet de therapie eruit? In een therapiesessie wordt bijvoorbeeld gevraagd wat is het engste om hier te doen?. Er wordt dus gevraagd om uit je comfortzone te stappen. In Tom s werksituatie wordt vaak zingen genoemd. Hierbij moeten mensen zich kwetsbaar opstellen en is er geen instrument waar je een eventuele fout aan kan toeschrijven. Je gaat in de therapie naar dit gestelde doel toewerken. Je wordt uitgedaagd en kan jezelf gaan verrassen. Als je dan gaat zingen, heeft dit invloed op je zelfbeeld. Dit kan doorwerken naar andere situaties in het dagelijks leven. Ook kan er in de therapie een tijdlijn worden gemaakt aan de hand van muziek. Gebeurtenissen, zowel positieve als negatieve, zijn vaak te verbinden aan bepaalde muziek die je op dat moment hebt gehoord. De muziek die bij deze gebeurtenissen hoort, wordt op chronologische volgorde op cd gezet. De muziek die aan de negatieve gebeurtenissen zijn verbonden wordt door de cliënt vaak vermeden. Dit gedrag is ook in het dagelijks leven te zien. Bijvoorbeeld iemand die een dierbare is verloren, kan vermijden om naar het graf te gaan of foto s van deze persoon te bekijken. In de therapie geeft de cliënt aan elk liedje van de cd een cijfer om aan te geven voor hoeveel spanning het zorgt. De muziek kan zo op volgorde van spanning worden gezet en gebruikt worden in exposure therapie. Het doel is om de vermijding van de muziek af te leren en de intensiteit van de emotiebeleving af te laten nemen. Als het is gelukt om naar de muziek te luisteren dat het hoogste cijfer toegeschreven heeft gekregen, kan de stap worden gemaakt naar het omgaan met de gebeurtenis in het dagelijks leven. Als de cliënten beter in staat zijn om naar de muziek te luisteren, zullen ze ook minder klachten krijgen en bijvoorbeeld zelf de foto s van de overleden dierbare gaan bekijken. Wat is de kracht van muziek? Muziek komt altijd binnen. Zelfs als mensen muurtjes om zich heen hebben gebouwd en aparte manieren hebben om vooral niet met een situatie geconfronteerd te worden, omzeilt de muziek deze copingsmechanismen. Muziek kan het gevoel van een cliënt versterken doordat mensen hun gevoel herkennen in de muziek. Tom noemt het voorbeeld van traumatherapieën: mensen kunnen heel emotieloos vertellen over de traumatische gebeurtenis. Door muziek kunnen mensen breken en kunnen er veel emoties loskomen. 10 HERSENSPINSELS

11 LEROY KOCH Ook komt muziek bij mensen anders binnen dan bijvoorbeeld taal. Muziek heeft geen cognitieve laag en komt binnen via, onder andere, de amygdala. De amygdala blijft het langst intact bij dementerende ouderen. Hierdoor kan men door middel van muziek nog contact met deze mensen krijgen terwijl ze via taal geen contact meer kunnen leggen. Hoe heeft muziek invloed? Er wordt op dit moment veel neurologisch onderzoek gedaan naar de invloed van muziek op iemands toestand. Hieruit komt naar voren dat muziek die bij je past, je een goed gevoel geeft. Dit kan effectief zijn bij depressieve mensen. Bij deze cliënten kan de muziek helpen om weer lekker in hun vel te zitten en tot rust te komen, wat al uniek kan zijn voor de cliënt. Muziek kan ook helpen bij emotieregulatie. Tom geeft een module emotieregulatie voor mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis. Hierbij worden door middel van muziek emoties opgezocht en geleerd om hier grip op te krijgen. Het doel is om de pieken en dalen van de client dichter bij elkaar te brengen. Tijdens de bijeenkomsten wordt gekeken welke muziek één van de vier basisemoties (blijdschap, verdriet, boosheid of angst) oproept bij de cliënten. Er wordt vervolgens naar deze muziek geluisterd. Bij deze cliënten komt de muziek óf heel heftig binnen waardoor alle emoties loskomen óf er gebeurt niets. Er wordt de cliënten middels muziek geleerd om op een andere, gezondere manier met emoties om te gaan en er wordt geleerd dat je op verschillende manieren naar muziek kunt luisteren. Mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis luisteren vaak emotioneel (er komen emoties los) of technisch (bijvoorbeeld, welke instrumenten hoor ik?), maar men kan ook nog oordelend (wat vind ik er van?) en associatief (waar is dit voor mij aan verbonden?) luisteren. Door op een andere manier naar de muziek te luisteren, leer je het op een andere manier te verwerken. Dit is ook toe te passen in andere situaties. De client krijgt bijvoorbeeld de opdracht mee om heel technisch te kijken naar een persoon: welke schoenen heeft hij aan, welke kleur heeft zijn trui, hoe zit zijn haar? Op deze ma- OP DE SOFA FEBRUARI

12 OP DE SOFA nier leren mensen anders omgaan met een bepaalde situatie en hun emoties onder controle te houden. In welke situaties kan muziektherapie helpen? Muziektherapie kan helpen bij onder andere trauma s, rouwverwerking, identiteitsontwikkeling en relatie- en gezinstherapie. Belangrijk is ook dat vaktherapie zich richt op het positieve. In de therapie hoef je niet op je tenen te lopen, op deze manier kan de therapie een uitlaatklep zijn. Mensen met een geestelijke beperking kunnen bijvoorbeeld erg geholpen worden door muziektherapie. Mensen kunnen niet altijd praten, maar wel beleven. Door de muziek kunnen zij zich uiten en dit zorgt voor een stuk ontspanning. De therapie kan ook helpen bij de diagnostiek. Het diagnosticeren doet een psycholoog of psychiater, maar de vaktherapeut zit in de secundaire diagnostiek. Dit wordt gedaan aan de hand van ongeveer vijf observatiesessies. Een sessie muziektherapie kan veel laten zien over een persoon, over zijn emoties en zijn grenzen. Een observatie hierbij kan de diagnose bevestigen of ter discussie stellen. Een vraag aan onszelf: wat hebben we vandaag geleerd? Middels dit interview hebben wij geleerd dat muziek een krachtig medium is en dat vaktherapie een belangrijke aanvulling kan zijn (zelfs onmisbaar volgens Tom ;)) bij de behandeling en veel mensen kan helpen. 12 HERSENSPINSELS

13 Muziek als wondermiddel tijdens het sporten? Veel mensen luisteren naar muziek tijdens het sporten. Dat kan direct zijn, zoals hardlopen met je ipod, maar ook indirect zoals muziek in de sportschool. Zie jij al een sportschool voor je die geen muziek draait? Veel mensen gebruiken muziek als afleiding tijdens het sporten, om minder te denken aan hun vermoeidheid. Zelfs topatleten doen het! De bekende sprinter Haile Gebrselassie kon bijvoorbeeld geen wedstrijd lopen zonder zijn favoriete nummer Scatman. Maar verbetert het luisteren van muziek nu echt je sportprestatie, of is het maar een fabeltje? Muziek heeft interne en externe factoren. Interne factoren zijn bijvoorbeeld het ritme en de melodie en externe factoren zijn associaties (bijvoorbeeld een persoonlijke herinnering aan een nummer) en culturele invloeden. Al deze factoren hebben invloed op de motivationele kwaliteit van muziek, dus in hoeverre je gemotiveerd wordt om te presteren. Hierbij is ritme het belangrijkst en associatie het minst belangrijk (Priest & Karagheorghis, 2008). Volgens Hevner (1937) heeft motivationele muziek een snel tempo en een prominente beat. Het luisteren naar zulke muziek zou ervoor zorgen dat arousal wordt gecontroleerd, waargenomen vermoeidheid wordt verminderd en de stemming verbetert. Er zijn dus twee soorten effecten van motivationele muziek te onderscheiden: fysieke en psychische effecten. Maar hoe kan het dan dat muziek zulke effecten heeft? Dit komt onder andere doordat de waargenomen vermoeidheid minder wordt door te luisteren naar muziek tij- GEDRAG FEBRUARI

14 GEDRAG dens het sporten. Doordat de hersencapaciteit grotendeels wordt ingenomen door het reguleren van lichamelijke processen is er niet veel capaciteit meer over om andere stimuli te verwerken. Wanneer je naar muziek luistert, wordt bijna alle capaciteit gebruikt voor het verwerken van de muziek en zal je dus minder vermoeidheid opmerken (Rejeski, 1985, in Karagheorghis & Priest, 2012)! Wanneer je echter met een hoge intensiteit sport, gaat dit effect weg, doordat alle capaciteit voor fysiologische cues wordt gebruikt (sport dus niet te hard, anders werkt het weer niet ). Daarnaast ga je je bewegingen automatisch aanpassen aan het ritme van de muziek. Nu zul je je afvragen, hoezo word ik dan minder snel moe? Eén van de redenen hiervoor is dat je gelijkmatiger gaat bewegen. Normaal zal er meer variatie zitten in je bewegingen, maar als je deze aanpast aan het ritme van de muziek beweeg je gelijkmatiger en dus efficiënter. Je lichaam kan zich beter instellen op de bewegingen en daardoor kun je net iets langer doorgaan (Smoll & Schultz, 1982). Ten slotte heeft muziek invloed op je emoties. Doordat je muziek met een bepaalde herinnering of emotie associeert, krijg je een bepaald gevoel bij die muziek. Als dit tijdens het sporten gebeurt, zal de uiting van emoties gefaciliteerd worden en wordt je lichamelijke arousal hoger (Scherer & Zentner, 2001). Hierdoor, en door gelukshormonen die je lichaam aanmaakt tijdens het sporten, voel je je beter. Sporten om je liefdesverdriet of boosheid te verwerken werkt dus echt! Er is heel veel onderzoek gedaan naar de invloed van muziek op sportprestatie. Maar nu is de vraag wanneer en hoe je muziek het beste kan toepassen om je sportprestatie te verbeteren. Ten eerste vraag je je natuurlijk af welke soort muziek je moet kiezen. Dit bleek niet veel uit te maken, want er zat geen verschil in 14 HERSENSPINSELS

15 ROOS ALINK prestatie tussen zelf uitgekozen muziek of muziek die de proefleider had uitgekozen. Wel maakt het uit welke soort muziek je gebruikt; de prestatie gaat omhoog bij upbeat muziek maar niet bij klassieke muziek (Karagheorghis & Priest, 2012). Maar op welk moment moeten we dan muziek luisteren? Ten eerste heeft muziek vóór je gaat sporten een positief effect. Mensen die voor hun circuittraining muziek luisterden, waren sneller en voelden zich minder gespannen dan wanneer ze geen muziek hadden geluisterd voor de training (Hall & Erickson, 1995, in Karagheorghis & Priest, 2012). Als je bijvoorbeeld een sportwedstrijd hebt zal muziek luisteren voor de wedstrijd je dus zeker helpen! Ook is gebleken dat mensen een gewicht langer omhoog konden houden als ze naar muziek luisterden. Dit is een asynchrone toepassing van muziek, wat betekent dat je je bewegingen niet aanpast aan de muziek (Crust & Clough, 2006). Wanneer je muziek synchroon met de activiteit gaat toepassen, zoals hardlopen op een beat, heeft dit ook een positief effect. Men bleek het hardlopen langer vol te houden en zich minder moe te voelen na afloop, dan wanneer er geen (synchrone) muziek werd gebruikt (Tenenbaum, 2006). Er is helaas wel een teleurstelling voor sportfanaten: muziek tijdens het sporten heeft vooral positieve effecten voor relatief ongetrainde personen. Als je al drie keer in de week sport heeft het dus weinig effect. Daarnaast zal je als getrainde sporter ook met een hogere intensiteit sporten waardoor het effect nog minder wordt. Echter is muziek voor onervaren sporters wel effectief. Kortom: als je fit wilt worden, gebruik dan vooral muziek, want dan kun je sneller en efficiënter trainen! GEDRAG FEBRUARI

16 REPORTAGE Muziekexperiment: Kun je beter leren met PORNO of met Disney muziek? We hebben allemaal onze eigen maniertjes tijdens het studeren. Sommigen moeten naar de UB, anderen blijven liever thuis. Sommigen kunnen alleen leren in doodse stilte, anderen leren met muziek op de achtergrond. Maar als je dan met muziek leert, welke muziek gebruik je dan? Altijd al willen weten op welke muziek je het beste kunt leren? De HersenSPiNsels bedachten een experiment om het uit te zoeken en werden zelf proefkonijnen. Voor dit experiment hebben we 8 lijsten gemaakt met elk 15 woorden van 5 letters. Daarnaast hebben we 8 muzieksoorten uitgekozen om mee te leren, namelijk: Disney, porno, Deutsche Schlager, Didgeridoo, Trolololo, Tarkan, Korn en What does the fox say (voor meer informatie over de liedjes en de links, zie onderaan). Daarna gingen we op zoek naar proefpersonen. Ons lieve bestuur en een aantal andere (ex-)spinleden waren wel in voor een leuk experimentje. Met deze 11 proefpersonen begonnen we dit muzikale leerproces. Als eerste kregen de proefpersonen een lijst met woorden die ze moesten gaan leren zodra de muziek begon. Na één minuut leren met de muziek aan, werd de muziek gestopt en kregen de proefpersonen een halve minuut de tijd om de woorden op te schrijven die ze zich nog konden herinneren. Dit werd bij alle acht liedjes gedaan, met telkens een andere woordenlijst. Uit dit niet-experimentele onderzoek kwam een verrassend resultaat naar voren: het bleek namelijk dat onze proefkonijnen het 16 HERSENSPINSELS

17 10 JODY GEERTS & INGE VAN DAM Liedje 1 (trolololo) Liedje 2 (tarkan) Liedje 3 (korn) Liedje 4 (ein neue leber) Liedje 5 (what does the fox say?) beste konden leren op Korn met Twist en op Trololol muziek! Gelukkig bestaat er een tien uur lange versie van de Trololol muziek. Dus probeer het gerust zelf eens uit. ( youtube.com/watch?v=o1ehkf-dmwo). Het slechtste resultaat hoort niet geheel onverwacht bij de pornomuziek. Tijdens het experiment bleek ook wel dat een aantal proefpersonen (onder andere Mark) erg afgeleid werden door deze muzieksoort en zich niet meer konden concentreren op het leren van de woordenlijst. Verder vonden de proefpersonen het lastiger om zich te concentreren op de woordenlijsten als er werd gepraat tijdens het muzieknummer, zoals ook blijkt uit de resultaten op het Disney nummer Hakuna Matata. De proefpersonen scoorden hierop als één na slechtste. Dus wil je een goed studieresultaat, probeer dan eens te leren terwijl Korn met Twist uit je boxen komt knallen. We willen nog onze welgemeende excuses Yologram Liedje 6 (hakuna matata) Liedje 7 Liedje (digeridoo) 8(porn for the blind) Liedje 1 (trolololo) Liedje 2 (tarkan) Liedje 3 (korn) Liedje 4 (ein neue leber) Liedje 5 (what does the fox say?) Liedje 6 (hakuna matata) Liedje 7 (digeridoo) Liedje 8(porn for the blind) aanbieden aan degenen die naast ons lokaal tentamen aan het maken waren en ook werden afgeleid door de muziek. We hadden niet in de gaten dat er naast ons echt gepresteerd moest worden. Hopelijk hebben de prestaties er niet te veel onder geleden. Als je eventuele klachten hebt: SPiN is niet aansprakelijk voor eventuele negatieve gevolgen van de experimenten die wij uitvoeren. Daarbij komt: Alles in de naam van de wetenschap! Voor de liefhebbers die ons onderzoek willen repliceren, hier zijn de linkjes naar de liedjes: Didgeridoo - Didgeridoo sounds Disney - Hakuna matata Deutsche Schlager - Eine neues Leber ist wie ein neues Leben Metal: Korn - Twist Bollywood: Tarkan - Simarik Trolololo - Trololo, the full original version Ylvis - what does the fox say Porno - porn for the blind REPORTAGE FEBRUARI

18 HOTSPOT Muziek is natuurlijk veel te vinden in Nijmegen. Van het goedkope platenwinkeltje aan de Lange Hezelstraat tot de concerten in de Vereeniging. Ook in het uitgaansleven is er volop te kiezen en natuurlijk is hier de Nijmeegse Vierdaagse, voor buitenstaanders waarschijnlijk vooral bekend van de wandeltochten en wandelaars maar wij, als echte Nijmegenaren, weten beter: De Nijmeegse Vierdaagse is 1 week Zomerfeesten, chillen bij de Kaaij, op het waalstrand of in Kronenburgerpark, de eerste lopers uitzwaaien na een avondje heerlijk stappen en natuurlijk de live-concerten. Jammer genoeg zijn de zomerfeesten ook na een week weer afgelopen, waarna wij zonder gedetailleerde herinneringen maar wel met een heel voldaan gevoel weer mogen wachten tot volgend jaar. En wat is er nou beter dan dit wachten wat te verzachten met nog meer live-concerten. Daarvoor kun je terecht bij Cafe Dollars (Grote straat 9). Van woensdag tot en met zaterdag wordt hier live muziek gespeeld. Op woensdag is er een gezellige open mic. avond, dus als je je talent wil laten shinen, is dat de place to be. Donderdag tot en met zaterdag nemen verschillende bandjes plaats op het podium, die zeker de moeite waard zijn om eens te komen bekijken! Dus als je de zomerfeesten mist, kom dan gezellig naar Dollars ;)! 18 HERSENSPINSELS

19 JODY GEERTS HOTSPOT HOTSPOT FEBRUARI

20 PERSOON Vroege muzikale ont wikkeling van het kind: Van meebleren bij de intro van tot prosocialiteit Muzikaliteit is niet zonder meer iets dat je hebt. Natuurlijk wordt iedereen wel met muziek geconfronteerd, maar lang niet iedereen is er actief mee bezig. Wat zijn de effecten echter als kinderen al op vroege leeftijd actief met muziek bezig gaan? Muziek is natuurlijk iets waarmee iedereen wel geconfronteerd wordt, dus ook als baby krijg je al muziek te horen en reageer je hierop. Er zijn dan ook vrouwen die een hoofdtelefoon om hun buik binden en de beats van Mozart de baarmoeder in pompen. Wanneer je een baby blootstelt aan muziek (en dan natuurlijk niet aan black metal ofzo) zul je al gauw zien dat zijn hartslag verlaagt en stress vermindert of zelfs verdwijnt. Bij welke muziek dit zo is, hangt af van het kind. Ja, zelfs op die extreem jonge leeftijd zijn ze al kieskeurig (Pantley, N.D.). Bij de muzikale activiteit van kinderen wordt onderscheid gemaakt tussen muzikale ontwikkeling en muzikale socialisatie. Met deze ontwikkeling worden o.a. de overname van muziek(cultuur) en muziek leren maken bedoeld. Met andere woorden: welke muziek gaat men leuk vinden en maken? De muzikale socialisatie bestaat echter uit de attitudes over en gedragingen bij muziek die het kind ontwikkelt door de rol van de omgeving in het proces van de muzikale ontwikkeling (Grgic & Züchner, 2013). Met omgeving bedoel ik dus bijvoorbeeld 20 HERSENSPINSELS

21 LEROY KOCH ouders, peers en leraren. Zij proberen je immers te leren of te betrekken bij wat leuk, mooi, goed en slecht is. Uiteraard bepaal je uiteindelijk zelf wat je mening is, maar dat neemt niet weg dat je omgeving een zekere invloed zal hebben. Zowel de ontwikkeling als de socialisatie zal ik hier voor het gemak als ontwikkeling betitelen. Naarmate het kind ouder wordt, zul je zien dat het kind een eigen draai zal geven aan de manier waarop hij of zij met muziek omgaat. Aan het begin als drie- of vierjarige zullen dit willekeurige bewegingen op de muziek zijn. Deze zijn ongeveer vergelijkbaar met je eigen bewegingen nadat je die tweede wodka achterover hebt getikt tijdens het stappen. Bovendien zullen zelfs kids van drie of vier jaar selectief met instrumentale voorkeuren en vergelijkbare zaken om kunnen gaan. Welke voorkeuren uiteindelijk de boventoon zullen voeren, wordt niet alleen bepaald door ze constant dezelfde muziek te laten luisteren. Ook sociale invloeden van je omgeving spelen hier een grote rol bij. Ze gaan als het ware bewust luisteren naar de (onderdelen van) muziek die ze leuk vinden en vinden het geweldig om zelf geluiden PERSOON FEBRUARI

Gelukskoffercoaching. Ik kan in drie woorden vertellen wat ik geleerd heb: I love me. Wael, 11 jaar. Gelukkig zijn kun je leren!

Gelukskoffercoaching. Ik kan in drie woorden vertellen wat ik geleerd heb: I love me. Wael, 11 jaar. Gelukkig zijn kun je leren! Gelukkig zijn kun je leren! Gelukskoffercoaching Missie GELUKKIG ZIJN KUN JE LEREN Gelukskoffercoaching wil kinderen op jonge leeftijd positief ondersteunen in hun individuele emotionele ontwikkeling.

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo. Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan

Nadere informatie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Ervaringen, belevenissen, vragen in woorden gevangen om die woorden weer vrij te laten in nieuwe ervaringen, belevenissen, vragen. Marcel Zagers www.meerstemmig.nl

Nadere informatie

Luisteren: muziek (B2 nr. 1)

Luisteren: muziek (B2 nr. 1) OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. U

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik

Nadere informatie

Therapieën op een rijtje

Therapieën op een rijtje Therapieën Therapieën op een rijtje Psychomotorische therapie (PMT) P. 4 Psychomotorische gezinstherapie P. 4 Haptotherapie P. 6 Systeemtherapie P. 7 Groepstherapie P. 7 Muziektherapie P. 8 EMDR P. 9 Speltherapie

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,

Nadere informatie

Uitleg boekverslag en boekbespreking

Uitleg boekverslag en boekbespreking Uitleg boekverslag en boekbespreking groep 7 schooljaar 2014-2015 Inhoudsopgave: Blz. 3 Blz. 3 Blz. 3 Blz. 4 Blz. 6 Blz. 7 Blz. 7 Stap 1: Het lezen van je boek Stap 2: Titelpagina Stap 3: Inhoudsopgave

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Introductie. Vrijheid. Moed. Verbinding. Hoi dapper mens!

Introductie. Vrijheid. Moed. Verbinding. Hoi dapper mens! Introductie Hoi dapper mens! Hoe tof dat je de gratis tips hebt gedownload! In dit document geef ik een aantal tips die mij persoonlijk veel geholpen hebben. Ik ben af gaat over jezelf accepteren en dat

Nadere informatie

OBSERVATIE. Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt. Robbert Kooiman G&I 1-C

OBSERVATIE. Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt. Robbert Kooiman G&I 1-C OBSERVATIE Hoe kom je in een creatieve mindset? De observatie van een kunstenaar en hoe hij aan zijn creativiteit komt Robbert Kooiman G&I 1-C Contents Inleiding... 2 Covert of Overt... 2 Analyse... 3

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Deze site gaat je niet gelukkig maken...

Deze site gaat je niet gelukkig maken... naam wachtwoord login informatie aanmelden Deze site gaat je niet gelukkig maken... Dat wil zeggen dat je hier niet leert hoe je een leven zonder teleurstelling, pijn, somberheid, angst, onzekerheid of

Nadere informatie

Uit de burn-out Therapiegroep werkstresshantering

Uit de burn-out Therapiegroep werkstresshantering Uit de burn-out Therapiegroep werkstresshantering Albert Schweitzer ziekenhuis mei 2009 pavo 0202 Inleiding Als u last heeft van een burn-out door stress op het werk kunt u de therapiegroep werkstresshantering

Nadere informatie

ik? Houd je spreekbeurt over GGNet

ik? Houd je spreekbeurt over GGNet ik? Houd je spreekbeurt over GGNet 1 Houd je spreekbeurt over GGNet Krijg je zelf hulp van GGNet Jeugd? Of je vader/moeder/broer(tje)/zus(je) of iemand anders die je kent? Werkt één van je ouders bij GGNet?

Nadere informatie

Wil jij minderen met social media?

Wil jij minderen met social media? Wil jij minderen met social media? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2016 Hulpboekje social media 1 Hoe sociaal zijn social media eigenlijk? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt op social media.

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,

Nadere informatie

FAALANGST DE BAAS! TRAINING 1. faalangst. de baas! training. www.kinderpraktijklandsmeer.nl info@kinderpraktijklandsmeer.nl

FAALANGST DE BAAS! TRAINING 1. faalangst. de baas! training. www.kinderpraktijklandsmeer.nl info@kinderpraktijklandsmeer.nl FAALANGST DE BAAS! TRAINING 1 faalangst de baas! training www.kinderpraktijklandsmeer.nl info@kinderpraktijklandsmeer.nl 2 KINDERPRAKTIJK LANDSMEER FAALANGST DE BAAS! TRAINING 3 faalangst de Baas! training

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

1. Ik merk vaak dat ik probeer iets te bereiken wat op de een of andere manier op een mislukking uitloopt. -----

1. Ik merk vaak dat ik probeer iets te bereiken wat op de een of andere manier op een mislukking uitloopt. ----- Test: Je persoonlijke afweerprofiel Met de volgende test kun je bepalen welk afweermechanisme je het meest gebruikt. Iedereen gebruikt alle afweervormen, maar er bestaan verschillen in de frequentie waarmee

Nadere informatie

Het Beste Van DieDrie

Het Beste Van DieDrie Het Beste Van DieDrie Lesbrief rappen, zingen en dansen Maak een eigen rap bij het anti-pestlied Wij zijn DieDrie! Jullie komen binnenkort naar onze voorstelling, waarin we een boel muziek zullen laten

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

Voor jezelf? Les 1 Welkom!

Voor jezelf? Les 1 Welkom! Voor jezelf? Les 1 Welkom! Welkom! Dit is de cursus Voor jezelf? Wil je voor jezelf beginnen? Droom je ervan een eigen bedrijfje te starten? Zou je dit ook kunnen? In deze cursus ga je dit onderzoeken.

Nadere informatie

De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008. Het wonder komt ongemerkt je geest binnen wanneer die even pas op de plaats maakt en stil is.

De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008. Het wonder komt ongemerkt je geest binnen wanneer die even pas op de plaats maakt en stil is. De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008 Lieve mensen, Allereerst wens ik iedereen een vreugdevol nieuw jaar toe. Misschien begin je dit jaar met de beste voornemens, zoals altijd en heb je bewust gekeken naar

Nadere informatie

Online Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week

Online Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week onderbouw Les 1 Online Dit ben ik! Besef van jezelf Forming Ik kan mezelf voorstellen aan een ander. Ken je iemand nog niet? Vertel hoe je heet. Les 2 Online Hoe spreken we dit af? Keuzes maken Norming

Nadere informatie

Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram,

Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, Soms is er thuis ruzie Dan is mama boos en roept soms omdat ik mijn speelgoed niet opruim Maar ik heb daar helemaal niet mee gespeeld Dat was Bram, mijn kleine broer Dat is niet van mij mama Dan zegt ze

Nadere informatie

Vaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep

Vaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep Vaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep Therapie en training, iets voor jou? Als je bij De Hoenderloo Groep komt wonen, heb je vaak al veel meegemaakt in je leven. Het valt niet altijd

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen! 1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk

Nadere informatie

Lees Zoek op Om over na te denken

Lees Zoek op Om over na te denken Welkom bij de Online Bijbelcursus van Praise De bijbelcursus is wat voor jou als je: 1. Als je wilt weten wat christenen geloven. 2. Als je meer wilt begrijpen van de bijbel. 3. Als je wilt groeien in

Nadere informatie

Het haalt je volledig weg bij je intuïtie: de enige plek waaruit je gaat weten wat de juiste relatie is voor JOU.

Het haalt je volledig weg bij je intuïtie: de enige plek waaruit je gaat weten wat de juiste relatie is voor JOU. Vandaag ga je beginnen met een negativiteitsdetox, voor de rest van de tijd dat je met deze modules bezig bent. Door social media en tijdschriften en de gewone media krijg je mega veel beelden van hoe

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl 13 Acquisitietips AngelCoaching Coaching en training voor de creatieve sector Tip 1 Wat voor product/dienst ga je aanbieden? Maak een keuze, niemand kan alles! Tip 1 Veel ondernemers zijn gezegend met

Nadere informatie

Je bent jong en je wilt wat!

Je bent jong en je wilt wat! Je bent jong en je wilt wat! Logisch, je voelt je geen sukkel. Je bent jong, je zit vol energie en je wilt eruit halen wat er uit dit leven te halen valt. Plezier maken, feesten en doen waar je zin in

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

6 Tips die je helpen stress te verminderen. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf.

6 Tips die je helpen stress te verminderen. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf. 6 Tips die je helpen stress te verminderen Het mooiste wat je kunt worden is jezelf. 1 Mijn intentie voor jullie met deze tips Wijzelf en iedereen rondom ons ervaren de negatieve invloeden van stress.

Nadere informatie

Vragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren'

Vragen bij het prentenboek 'De tovenaar die vergat te toveren' De tovenaar tovert De verhalenvertelster vertelt Wat zou een tovenaar allemaal kunnen toveren? Hoe zouden de kinderen zich voelen? Waar zie je dat aan? Is de tovenaar blij/ boos/ verdrietig of bang? Hoe

Nadere informatie

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Cambriana online hulpprogramma

Cambriana online hulpprogramma Dit is deel 1 van het online hulpprogramma van Cambriana. Verwerking van een scheiding 'Breaking up is hard to do' Neil Sedaka Een scheiding is een van de pijnlijkste ervaringen die je kunt meemaken in

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005

rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 Provided by Fanart Central. http://www.fanart-central.net/stories/user/fightgirl91/21803/rijm Chapter 1 - rijm 2 1 - rijm Gepaard

Nadere informatie

INTRO LOES THIERRY MARK

INTRO LOES THIERRY MARK INZICHTEN INTRO In dit document staan acht inzichten die de resultaten zijn van het onderzoek dat drie studenten van de Hogeschool Utrecht hebben gedaan naar de leden van WattsNext. De inzichten zijn

Nadere informatie

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn

Nadere informatie

Interview met DJ Kit T

Interview met DJ Kit T Interview met DJ Kit T Ik denk dat heel veel mensen nieuwsgierig zijn naar wie Kit-T nu precies is. Kun je ons wat over jezelf vertellen? Mijn naam is Kitty Nendels, geboren in Kerkdriel en opgegroeid

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

VRAGENLIJSTEN. Verlatingsangst - Pagina 57. Wantrouwen en Misbruik - Pagina 79

VRAGENLIJSTEN. Verlatingsangst - Pagina 57. Wantrouwen en Misbruik - Pagina 79 Verlatingsangst - Pagina 57 1 Ik ben vaak bang dat de mensen die me dierbaar zijn me zullen verlaten 2 Ik klamp me aan mensen vast omdat ik bang ben om in de steek gelaten te worden 3 Er zijn te weinig

Nadere informatie

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les 8 Inhoud 1 Eenzaam De Soms ben je alleen en vind je dat fijn. Als alleen zijn niet prettig aanvoelt, als je niet in je eentje wilt zijn, dan voel je je eenzaam. In deze leren de leerlingen het verschil

Nadere informatie

Lieve mensen van de Hofkerk, gasten, gemeente van Jezus Christus

Lieve mensen van de Hofkerk, gasten, gemeente van Jezus Christus Zondag 27 september Markus 9, 30-37 Overdenking Lieve mensen van de Hofkerk, gasten, gemeente van Jezus Christus 1) Ongemakkelijk gevoel Ik kreeg een beetje een ongemakkelijk gevoel toen ik dat gedeelte

Nadere informatie

PROJECT 2014 FLL WORLD CLASS SM

PROJECT 2014 FLL WORLD CLASS SM PROJECT 2014 FLL WORLD CLASS SM In het FLL World Class SM Project zal jullie team: Een onderwerp kiezen waar jullie enthousiast over zijn of altijd al meer over hebben willen weten. Een innovatieve oplossing

Nadere informatie

Durf je de confrontatie met jezelf aan?

Durf je de confrontatie met jezelf aan? Durf je de confrontatie met jezelf aan? Niets is toeval het valt je toe yogalerares Voor mijn dochters: Katy Perry Firework 1 Je bent Vuurwerk! Laat alle Kracht, Licht en Liefde eruit komen! Wanneer je

Nadere informatie

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je

Nadere informatie

3 Hoogbegaafdheid op school

3 Hoogbegaafdheid op school 3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit

Nadere informatie

Hoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld:

Hoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: hoofdstuk 10 Hoe je je voelt Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: zenuwachtig wakker worden omdat je naar school moet, vrolijk

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Als je verliefd op iemand bent is dat vaak een fijn gevoel. Als de ander dan ook verliefd op jou is, wordt dit gevoel alleen maar sterker. Het is echter niet altijd

Nadere informatie

DÉ SLIM-TENNIS WEDSTRIJDVOORBEREIDING

DÉ SLIM-TENNIS WEDSTRIJDVOORBEREIDING DÉ SLIM-TENNIS WEDSTRIJDVOORBEREIDING HOE JEZELF MENTAAL VOOR TE BEREIDEN OP WEDSTRIJDEN, MET OOG OP GENIETEN EN WINNEN AJDIN KOLONIC - WWW.SLIMTENNIS.NL Is jouw doel elke keer als je aan een wedstrijd

Nadere informatie

De muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik.

De muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik. De muur Ik heb een muur om me heen. Nou, een muur? Het lijken er wel tien. En niemand is in staat om Over die muur bij mij te komen. Ik laat je niet toe, Want dan zou je zien Hoe kwetsbaar ik ben. Maar

Nadere informatie

OptimaleGezondheid.com Training: Mini stress cursus 101, deel 1! Mini Cursus Anti-stress 101: Deel 1. Door Jack Boekhorst

OptimaleGezondheid.com Training: Mini stress cursus 101, deel 1! Mini Cursus Anti-stress 101: Deel 1. Door Jack Boekhorst Mini Cursus Anti-stress 101: Deel 1 Door Jack Boekhorst klantenservice@optimalegezondheid.com Pagina 1 Inleiding Zoals ik reeds in het artikel heb verteld, komen we er niet onderuit. Een stukje theorie

Nadere informatie

In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen

In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen 14 In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen einde, alleen een voortdurende kringloop van materie

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Hoe lang duurt geluk?

Hoe lang duurt geluk? Hoe lang duurt geluk? Op dit moment ben ik gelukkig. Na veel pech ben ik dan eindelijk een vrolijke schrijver. Mijn roman is goed gelukt. En ik verdien er veel geld mee. En ik heb ook nog eens een mooie,

Nadere informatie

DieDrie. Lesbrief bij de voorstelling Zeg het met muziek

DieDrie. Lesbrief bij de voorstelling Zeg het met muziek DieDrie Lesbrief bij de voorstelling Muziekles (deel1) ±35 minuten (incl. filmpjes) (uitleg en filmpjes) Groep 3 t/m 8 Hoe? In groepjes op 1 of meer computers (met internet), of klassikaal met beamer of

Nadere informatie

INFORMATIEBRIEF nr.6 VRIENDJES - KIKKER IS VERLIEFD. Aan de ouders van groep 1 en 2

INFORMATIEBRIEF nr.6 VRIENDJES - KIKKER IS VERLIEFD. Aan de ouders van groep 1 en 2 Aan de ouders van groep 1 en 2 INFORMATIEBRIEF nr.6 VRIENDJES - KIKKER IS VERLIEFD De eerste weken van het nieuwe jaar zijn al weer voorbij. We hebben met de kinderen gewerkt over de kalender. Hoe ziet

Nadere informatie

Vrienden kun je leren

Vrienden kun je leren Vrienden kun je leren Hallo! Wij zijn Reinder en Berber, en wij hebben de afgelopen maanden hard gewerkt om dit boekje te maken, speciaal voor jongeren met het syndroom van Asperger. Hieronder vind je

Nadere informatie

En hoe blijf jij Fit in je Hoofd?

En hoe blijf jij Fit in je Hoofd? En hoe blijf jij Fit in je Hoofd? 1,2,3,..., 10 stappen Fit in je Hoofd, Goed in je Vel. Je lekker in je vel voelen, daar kun je aan werken. Lees rustig de tien stappen. Ze inspireren je om fit te blijven

Nadere informatie

Timemanagement? Manage jezelf!

Timemanagement? Manage jezelf! Timemanagement? Manage jezelf! Trefwoorden Citeren timemanagement, zelfmanagement, stress, overtuigingen, logische niveaus van Bateson, RET, succes citeren vanuit dit artikel mag o.v.v. bron: www.sustrainability.nl

Nadere informatie

Luisteren: muziek (B2 nr. 3)

Luisteren: muziek (B2 nr. 3) OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. U

Nadere informatie

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING 1. DE HERSENEN 1.1 HOE ZIEN HERSENEN ERUIT? VRAAG WIE KAN VERTELLEN WAT HERSENEN ZIJN? VRAAG HEBBEN KINDEREN KLEINERE HERSENEN DAN GROTE MENSEN? 1.2 WANNEER GEBRUIK JE ZE?

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Matteüs 25:1-13 - Gezinsdienst: Wachten duurt lang!

Matteüs 25:1-13 - Gezinsdienst: Wachten duurt lang! Matteüs 25:1-13 - Gezinsdienst: Wachten duurt lang! Liturgie Zingen: -Opwekking 654 Dank U voor deze nieuwe dag -Zoek eerst het Koninkrijk van God -Weet je waar het hemels koninkrijk op lijkt (Elly en

Nadere informatie

En hoe blijf jij fit in je hoofd?

En hoe blijf jij fit in je hoofd? En hoe blijf jij fit in je hoofd? boekje-105x105-def.indd 1 30-01-2009 12:05:22 1,2,3,..., 10 stappen boekje-105x105-def.indd 2 30-01-2009 12:05:23 Je lekker in je vel voelen, daar kun je aan werken. Lees

Nadere informatie

Mind & Motion, Centrum voor BewustZijn

Mind & Motion, Centrum voor BewustZijn NIEUWSBRIEF Follow your it knows the way Mind & Motion, Centrum voor BewustZijn Nieuwsbrief 1 9 januari 2015 Lieve mensen, Een mooi en bijzonder nieuw jaar. Ik wens jullie allen een liefdevol, gezond,

Nadere informatie

UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord Pijnrevalidatie voor kinderen en jongeren

UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord Pijnrevalidatie voor kinderen en jongeren UMCG Centrum voor Revalidatie locatie Beatrixoord Pijnrevalidatie voor kinderen en jongeren Informatie voor kinderen, jongeren en ouders Wat staat er in deze folder? Inleiding voor ouders 1 Informatie

Nadere informatie

Het Dansende dierenbos

Het Dansende dierenbos Het Dansende dierenbos Kinder-yoga op muziek Jasper Merle & Hester van Toorenburg SPECTRUM over yoga, kinderen & dit boek In Het dansende dierenbos komen dieren, muziek en yoga samen. Er kan worden gedanst,

Nadere informatie

Waar een wil is, is een Weg!

Waar een wil is, is een Weg! 5 tips om moeiteloos voor jezelf te kiezen en een stap te zetten. Waar een wil is, is een Weg! - Lifecoach http://www.facebook.com/arlettevanslifecoach 0 Je bent een ondernemende 40+ vrouw die vooral gericht

Nadere informatie

De gelijkenis van het huis op de rots en op het zand.

De gelijkenis van het huis op de rots en op het zand. De gelijkenis van het huis op de rots en op het zand. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema.

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 16. Herhaling thema. Wat leert u in deze les? De woorden van les 12, 13, 14 en 15. Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den Haag

Nadere informatie

ADHD: je kunt t niet zien

ADHD: je kunt t niet zien ➂ ADHD: je kunt t niet zien Je ziet het niet aan de buitenkant. Je kunt niet gelijk naar iemand kijken en zeggen: die heeft ADHD. Dat kan een voordeel zijn. Als iemand niet weet dat jij het hebt, dan kunnen

Nadere informatie

Apostolische rondzendbrief

Apostolische rondzendbrief oktober 9, 2011 Jaargang 1, nummer 1 Lieve mensen, Zo bent u een voorbeeld voor alle gelovigen in Macedonië en Achaje geworden. Wij zijn nu al weer een tijdje hier in het zuiden van Griekenland, in de

Nadere informatie

Online Psychologische Hulp Overspanning & Burn-out

Online Psychologische Hulp Overspanning & Burn-out Online Psychologische Hulp 2 Therapieland 3 Therapieland Online Psychologische Hulp In deze brochure maak je kennis met de online behandeling Overspanning & Burn-out van Therapieland. Je krijgt uitleg

Nadere informatie

Luisteren: muziek (B1 nr. 4)

Luisteren: muziek (B1 nr. 4) OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk

Nadere informatie

Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan

Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan De zorg en begeleiding van mensen met een verstandelijke beperking moet erop gericht zijn dat de persoon een optimale kwaliteit

Nadere informatie

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1 Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht

Nadere informatie

ADHD. en kinderen (6-12 jaar)

ADHD. en kinderen (6-12 jaar) ADHD en kinderen (6-12 jaar) ADHD, DAAR BEN JE NIET BLIJ MEE Als je bij het buitenspelen een blauwe plek oploopt, dan zit je daar niet mee. Meestal is-ie na een paar dagen weer weg. Bij ADHD is dat anders,

Nadere informatie

En hoe blijf jij fit in je hoofd?

En hoe blijf jij fit in je hoofd? En hoe blijf jij fit in je hoofd? 1,2,3,..., 10 stappen Je lekker in je vel voelen, daar kun je aan werken. Lees rustig de tien stappen. Ze inspireren je om fit te blijven in je hoofd en hebben al heel

Nadere informatie

Deze gevoelens en emoties blijven bestaan totdat jij er aan toe bent om ze te uiten.

Deze gevoelens en emoties blijven bestaan totdat jij er aan toe bent om ze te uiten. Ik wil EmoKnallen. Sjoelen en uiten van emoties en gevoelens met jongeren en volwassenen. Benodigdheden: een sjoelbak en sjoelschijven. Te spelen op school, in jongeren en opvangcentra, in het gezin, bij

Nadere informatie

MODULE #6 DREAMBOARD PROCES

MODULE #6 DREAMBOARD PROCES MODULE #6 DREAMBOARD PROCES Welkom bij het 90 dagen mindset coachings programma. Dit programma heeft de potentie om jouw leven compleet te veranderen de komende 90 dagen. Daarin is het belangrijk dat je

Nadere informatie

Opstartlessen. Lesbrief 9. Muziek. Wat leert u in deze les? Veel succes! www.edusom.nl

Opstartlessen. Lesbrief 9. Muziek. Wat leert u in deze les? Veel succes! www.edusom.nl www.edusom.nl Opstartlessen Lesbrief 9. Muziek Wat leert u in deze les? Wat u kunt zeggen als u iets mooi vindt. Een gesprek voeren over muziek. Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente

Nadere informatie

Educatief materiaal bij de voorstelling Buurman en Buurvrouw, groep 3 en 4

Educatief materiaal bij de voorstelling Buurman en Buurvrouw, groep 3 en 4 bas Educatief materiaal bij de voorstelling Buurman en Buurvrouw, groep 3 en 4 In deze lesbrief staan een aantal ideeën die u na de voorstelling met de kinderen kunt doen. U krijgt deze lesbrief voorafgaand

Nadere informatie

Zelfbeeld. Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld.

Zelfbeeld. Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld. Zelfbeeld Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld. Een kind dat over het algemeen positief over zichzelf denkt, heeft meer zelfvertrouwen.

Nadere informatie

Magie voor het verkopen van je huis Leer hoe je in korte tijd je huis kunt verkopen en ook nog voor een gunstige prijs. Desirée

Magie voor het verkopen van je huis Leer hoe je in korte tijd je huis kunt verkopen en ook nog voor een gunstige prijs. Desirée Life Coach Désirée Snelling Berg Magie voor het verkopen van je huis Leer hoe je in korte tijd je huis kunt verkopen en ook nog voor een gunstige prijs. Desirée 2011 Magie voor het verkopen van je huis

Nadere informatie