Activiteitenplan 2014

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Activiteitenplan 2014"

Transcriptie

1 Activiteitenplan 2014 Stichting Prago Avondschool Vestigingen in Amersfoort, Houten, Leidsche Rijn, Nieuwegein en Utrecht

2 Inhoud Voorwoord 4 DEEL A: OVER PRAGO 1. Wat is Prago? 6 Organisatie 1.1 Ontstaan en oprichting 1.2 Maatschappelijk vraagstuk 1.3 Missie, visie, kernwaarden en doelstellingen 1.4 Positie in de Nederlandse samenleving en bestaansrecht 1.5 Organisatiestructuur 1.6 Beleid en samenwerkingspartners 2. Voor wie? 11 Doelgroep 2.1 Beschrijving en kenmerken 2.2 Belangen en behoeftes van de doelgroep 2.3 Werving en toeleiding 2.4 Aanmelding, toelating en uitschrijving 3. Wat doen we? 15 Onderwijs en vorming 3.1 Onderwijsaanbod 3.2 Overige activiteiten 3.3 Onderwijskundige samenwerking 4. Hoe werken we? 17 Werkwijze, leermiddelen en ICT 4.1 Werkwijze 4.2 Methodisch materiaal 4.3 ICT en digitale leermiddelen 5. Wie werken er? 21 Medewerkers en vrijwilligers 5.1 Centrale staf 5.2 De lokale vestigingen 5.3 Personeelsbeleid 5.4 Vrijwilligersbeleid 5.5 Deskundigheidsbevordering 6. Waar zitten we? 25 Vestigingen 6.1 Prago Utrecht 6.2 Prago Leidsche Rijn Activiteitenplan Stichting Prago Avondschool 2

3 6.3 Prago Nieuwegein 6.4 Prago Amersfoort 6.5 Prago Houten 6.6 Nieuwe vestigingen? 7. Hoe presenteren we ons? 26 Communicatie, PR en werving 7.1 Algemeen 7.2 Website 7.3 Nieuwsbrief 7.4 Promotiefilms 7.5 Taalambassadeurs 7.6 Publicaties 7.7 Folder 7.8 Open Avonden 7.9 Informatiemarkten en bijeenkomsten 7.10 Overig DEEL B: PRAGO IN Wat willen we? 29 Ambities voor Aantal cursisten 8.2 Opbrengsten en resultaten 8.3 Cursisttevredenheid 9. Wat kost het? 30 Financiën Bijlagen Begroting Samenwerkingspartners 3. Adressen en contact Colofon 2013 Stichting Prago Avondschool, Postbus 1034, 3430 BA Nieuwegein T E info@prago.nl - I Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de directie van Stichting Prago Avondschool. Activiteitenplan Stichting Prago Avondschool 3

4 Voorwoord Voor u ligt het Activiteitenplan 2014 van Stichting Prago Avondschool. In dit activiteitenplan zet Prago haar plannen voor het komende jaar uiteen. Dit activiteitenplan beoogt u een goed beeld te geven van waar het bij Prago om draait: het geven van basiseducatie aan bijzondere groepen volwassenen in de Nederlandse samenleving. Prago levert als maatschappelijk betrokken organisatie een bijdrage aan het verbeteren van de positie van laagopgeleide, en dus kwetsbare volwassenen, waaronder mensen met een licht verstandelijke beperking en laaggeletterden. Prago wil, met verschillende cursussen basiseducatie, een bijdrage leveren aan het vergroten van de zelfredzaamheid en het bevorderen van de maatschappelijke participatie van haar cursisten. Zo levert Prago een bijdrage aan het verder terugdringen van laaggeletterdheid en laaggecijferdheid in de Nederlandse samenleving. Prago bestaat dankzij financiële bijdragen van de gemeenten Utrecht, Nieuwegein, Amersfoort en Houten, maar zeker net zo belangrijk is de grote inzet van betrokken medewerkers, waaronder een groot aantal vrijwilligers. Ik hoop van harte dat Prago ook in 2014 in staat zal worden gesteld een betekenisvolle bijdrage te leveren aan het welzijn van vele inwoners. Utrecht, juni 2013 J.A. Bergstra, voorzitter Activiteitenplan Stichting Prago Avondschool 4

5 Deel A Over Prago Activiteitenplan Stichting Prago Avondschool 5

6 1. Wat is Prago? Organisatie 1.1 Ontstaan en oprichting Pra-g-o staat voor Pra-ktisch g-ericht o-nderwijs. Prago is begin jaren vijftig van de vorige eeuw van start gegaan onder de naam Avondschool Prago, als onderdeel van een toenmalige Utrechtse MLK school. Mede als gevolg van diverse bezuinigingen dreigde Avondschool Prago te verdwijnen. Enkele betrokken docenten sloegen de handen ineen, vroegen subsidie aan en troffen voorbereidingen voor een zelfstandig voortbestaan. Op 30 mei 1984 is Stichting Prago (Praktisch Gericht Onderwijs) opgericht. Het bestuur van Stichting Prago vormt sinds deze datum het bevoegd gezag van Prago Avondschool. Prago wordt sinds haar oprichting onafgebroken gesubsidieerd door de gemeente Utrecht. Met de komst van nieuwe vestigingen in Nieuwegein (2009) Amersfoort (2010) en Houten (2011) ontvangt Prago ook van deze gemeenten een jaarlijkse subsidie. Daarnaast heeft Prago incidenteel kortdurende (project-)subsidies ontvangen, onder andere van de provincie Utrecht en het Oranje Fonds. 1.2 Maatschappelijk vraagstuk In Nederland, een land met een van de hoogste ontwikkelingsniveaus ter wereld, is het mogelijk dat 1,2 miljoen volwassenen niet voldoende kunnen lezen en schrijven om zelfstandig mee te doen met de samenleving. Hun gebrek aan (algemene) ontwikkeling belemmert hen in hun dagelijks functioneren. Juist de tegenstelling tussen het (hoog)opgeleide deel van de samenleving en deze groep functioneel analfabeten, maakt de kloof dieper en de overbrugging moeilijker. Het beheersen van basisvaardigheden als lezen, schrijven, rekenen en digitale vaardigheden is een voorwaarde voor elk individu om zich te kunnen handhaven, te ontwikkelen en om te participeren in de samenleving. Toegang tot, en gebruik kunnen maken van verschillende informatiebronnen is belangrijk en wordt steeds belangrijker. Een grote groep volwassenen in Nederland kan onvoldoende meekomen en meedoen aan de moderne informatiemaatschappij: laaggeletterden (1,2 miljoen) en digibeten (1,6 miljoen). Onder die 1,2 miljoen bevinden zich echte analfabeten, die dus helemaal niet kunnen lezen en schrijven (in het Latijnse schrift), de overigen zijn functioneel analfabeten: mensen die wel een beetje kunnen lezen en schrijven, maar niet voldoende om zelfstandig te kunnen functioneren in de maatschappij. Prago wil deze mensen ondersteunen en weerbaarder maken. En ook een bijdrage leveren aan het terugdringen van laaggeletterdheid, laaggecijferdheid en digibetisme in de Nederlandse samenleving. 1.3 Missie, visie, kernwaarden en doelstellingen Missie Prago wil dat laagopgeleide en kwetsbare volwassenen kunnen meekomen en meedoen in de samenleving. Prago draagt daaraan bij door middel van diverse cursussen basiseducatie met de nadruk op lezen, schrijven, rekenen en digitale vaardigheden, in een laagdrempelige locatie. Prago levert daarmee een bijdrage aan het geletterd maken van haar doelgroep en daarmee aan het terugdringen van laaggeletterdheid en laaggecijferdheid in de Nederlandse samenleving. Activiteitenplan Stichting Prago Avondschool 6

7 1.3.2 Visie Prago wil een stevige organisatie neerzetten waarin aan deze missie gewerkt wordt. Over tien jaar moet er een landelijke dekking bereikt zijn met 50 lokale vestigingen die samen cursisten per jaar faciliteren. Dan is Prago een serieuze participant in de basiseducatie in Nederland Kernwaarden Prago is een organisatie die zich inzet voor de ontwikkeling van laagopgeleide en kwetsbare volwassenen. Voor de doelgroep is Prago laagdrempelig en veilig. Prago hecht belang aan ontwikkeling (van kennis, zelfvertrouwen en zelfredzaamheid) van alle betrokkenen, waardoor degenen die de aansluiting met de samenleving (dreigen te) missen, weer kunnen meekomen en meedoen Doelstellingen Stichting Prago heeft als doelstelling in haar statuten opgenomen: Het geven van basiseducatie aan volwassenen vanaf 17 jaar met leerbeperkingen en leerachterstanden door middel van het aanbieden van praktisch gerichte cursussen. Prago werkt in de praktijk aan de volgende concrete doelen: Doelstellingen ten aanzien van de cursist Het op peil houden en vergroten van het kennis- en vaardigheidsniveau (met bij elk vak speciale aandacht voor digitale vaardigheden). Het bevorderen van het leerplezier (d.m.v. praktische toepasbaarheid van het geleerde). Het vergroten van de sociale (zelf)redzaamheid. Het vergroten van het zelfvertrouwen. Het doorbreken van isolement en aangaan van sociale contacten buitenshuis (sociale activering). Het stimuleren van deelname aan georganiseerde activiteiten (maatschappelijke participatie). Het doorstromen naar een vervolgopleiding of (on)betaald werk, al dan niet met ondersteuning. Doelstellingen op groeps- en schoolniveau Het bevorderen van contacten en integratie tussen de cursisten (sociale cohesie): o tussen autochtone en allochtone cursisten; o tussen cursisten uit verschillende etnische bevolkingsgroepen; o tussen jongvolwassenen en ouderen; o tussen mannen en vrouwen; en o tussen mensen met een verstandelijke beperking en laaggeletterden. Het bevorderen van contacten en integratie tussen de cursisten en de docenten/vrijwilligers (sociale cohesie) Doelstellingen ten aanzien van de Nederlandse samenleving Het beter bereiken van de doelgroep van (zeer) laagopgeleide volwassenen, waaronder mensen met een licht verstandelijke beperking, laaggeletterden en mensen in kwetsbare posities, zodat meer mensen een cursus gaan volgen. Het leveren van een bijdrage aan het terugdringen van laaggeletterdheid en laaggecijferdheid. Activiteitenplan Stichting Prago Avondschool 7

8 1.4 Positie in de Nederlandse samenleving en bestaansrecht Prago werkt als instelling voor volwasseneneducatie op het snijvlak van onderwijs en welzijn. Prago geeft cursussen basiseducatie in lezen, schrijven, rekenen en digitale vaardigheden. Deze cursussen zijn behalve doel op zichzelf ook een middel om zelfstandigheid, zelfvertrouwen en zelfredzaamheid te vergroten. Daarnaast wordt als middel (bij de ontwikkeling van de cursist) ook wereldoriëntatie, lees- en leerhulp bij theorie bromfiets- en autorijbewijs en Engels ingezet. Prago hanteert hierbij een unieke aanpak en werkwijze: Uitgangspunt is de cursist, in plaats van de leerstof Maatwerk voor elke cursist: een individueel leertraject vanuit verantwoorde leerlijnen Het onderwijs is vraaggestuurd en praktijkgericht Er wordt gewerkt in een kleinschalige, veilige en laagdrempelige leeromgeving Prago heeft als school voor non-formele educatie en vorming bestaansrecht naast instellingen voor formele educatie. Schoolverlaters van het (V)SO hebben recht op passend onderwijs na hun 17 e levensjaar. Het regulier onderwijs is voor hen vaak te moeilijk of het tempo is te hoog. Prago levert met haar unieke aanpak en werkwijze maatwerk voor elke cursist. Non-formele educatie kan een opstap zijn naar formele educatie. 1.5 Organisatiestructuur Bestuur Het bestuur van Stichting Prago vormt sinds de oprichting in 1984 het bevoegd gezag van Prago Avondschool en bestaat medio 2013 uit vier leden (voorzitter, secretaris, penningmeester en een algemeen bestuurslid). Het bestuur houdt toezicht op een goed verloop van het onderwijs en creëert randvoorwaarden voor het optimaal functioneren van de avondschool op het gebied van financiën, personeelsbeleid, huisvesting en de toekomst van de stichting en de school. De directeur van de avondschool is adviseur van het bestuur. In 2012 heeft het bestuur nieuwe arbeidsovereenkomsten ingevoerd die voldoen aan de huidige wet- en regelgeving. De actuele themas van 2013 zijn: het moderniseren van de statuten (uit 1984), het invoeren van een Governance Code en het verbreden van het verdienmodel d.m.v. fondsenwering Raad van Advies In de tweede helft van 2011 is besloten tot het instellen van een Raad van Advies. De Raad geeft gevraagd en ongevraagd advies aan het bestuur. De leden zijn gekozen op grond van hun expertise op het gebied van bestuur, financiën en/of (speciaal) onderwijs en zijn benoemd voor een zittingstermijn van twee jaar, met de mogelijkheid eenmaal herbenoemd te worden Centrale staf en lokale vestigingen Prago is een platte organisatie, bestaande uit een kleine centrale staf en vijf lokale vestigingen. De centrale staf bestaat uit een directeur, een onderwijskundig beleidsmedewerker, een ICTcoördinator, een communicatiemedewerker en een administratief medewerker. Elke vestiging wordt aangestuurd door een docent met coördinerende taken. De coördinerend docenten hebben regelmatig gezamenlijk een coördinatorenoverleg waarin het onderwijskundig beleid en de werkafspraken op elke vestiging op elkaar worden afgestemd. Activiteitenplan Stichting Prago Avondschool 8

9 Op een Prago-vestiging werken één, twee of drie beroepskrachten (docenten) en ca. zes tot tien vrijwilligers met specifieke taken, zoals cursistbegeleider, ICT-vrijwilliger, conciërge of taalambassadeur (ex-laaggeletterde). 1.6 Beleid en samenwerkingspartners Op bestuurlijk niveau participeert Prago in diverse overlegorganen en heeft zij een uitgebreid netwerk van contacten, zowel landelijk, regionaal, als in de gemeenten. Deze contacten worden in de eerste plaats onderhouden door de directeur van Prago Strategisch beleid en samenwerkingspartners Landelijk Platform Avondscholen (LPA) Prago is aangesloten bij het Landelijk Platform Avondscholen. (LPA) waarin een twintigtal avondscholen in Nederland verenigd is. Deze stichting is opgericht om de belangen van het avondonderwijs aan volwassenen met een leerbeperking en/of leerachterstand te behartigen en hun positie te verbeteren. Oranje Fonds Groeiprogramma Prago is in juni 2012 geselecteerd voor deelname aan het Oranje Fonds Groeiprogramma, een driejarig training- en coachingstraject voor maatschappelijke organisaties die hun lokale initiatief willen laten groeien. Het programma vergroot de professionaliteit van de beste sociale initiatieven en ondersteunt de ontwikkeling van een nieuwe generatie sociale ondernemers. Het Oranje Fonds biedt met het Groeiprogramma training, coaching en financiële ondersteuning aan twintig sociale initiatieven in Nederland. Prago is één van die initiatieven. Naast de uitbreiding met nieuwe vestigingen wil Prago met deze ondersteuning ook in kwalitatief opzicht de organisatie verder versterken. Vanaf september 2012 nemen de directeur van Prago en de coördinator van Prago Nieuwegein deel aan de bijeenkomsten van het Groeiprogramma. Zij hebben de groeiambitie van Prago verwoord in een Groeistrategie, waarin de activiteiten en werkzaamheden voor staan beschreven. De groeistrategie omvat een kwalitatieve en kwantitatieve groei. Kwalitatief: de ontwikkeling van uniforme leertrajecten en toetsen (standaardisatie van werkwijze) het ontwikkelen van trainingen en lesmateriaal voor vrijwilligers het invoeren van een database t.b.v. de cursistadministratie en een cursistvolgsysteem de ontwikkeling van een wervingsbrochure, nieuwsbrief en promotiefilm Kwantitatief de groei van het aantal vestigingen, en daarmee ook een groei van het aantal cursisten en vrijwilligers De volledige Groeistrategie Prago is op te vragen bij Prago Regionaal beleid en samenwerkingspartners Taal voor het Leven, regio Utrecht (van Stichting Lezen en Schrijven) Prago participeert sinds januari 2013 in de Utrechtse pilot van Taal voor het Leven, een project van Stichting Lezen en Schrijven, dat als doel heeft om meer laaggeletterden te bereiken en naar een hoger lees- en schrijfniveau te helpen. Taal voor het Leven ontwikkelt trainingen voor vrijwilligers en stelt nieuw lesmateriaal beschikbaar, zowel online als op papier. Voor Prago betekent dit een geweldige kans en nieuwe mogelijkheden om de doelgroep op verschillende manieren les te geven. Activiteitenplan Stichting Prago Avondschool 9

10 1.6.3 Lokaal beleid en samenwerking Projectgroep Laaggeletterdheid gemeente Utrecht Sinds september 2007 is Prago vertegenwoordigd in de Projectgroep Laaggeletterdheid van de gemeente Utrecht. In Utrecht wonen naar schatting laaggeletterden. Hiervan is ruim de helft Nederlandstalig. Het grootste knelpunt is het bereiken en activeren van deze inwoners om ze te motiveren tot het volgen van een passende cursus. De projectgroep wil hier een bijdrage aan leveren en bestaat uit vertegenwoordigers van ROC Midden Nederland, Bibliotheek Utrecht, RTV Utrecht, Centrum Trijn van Leemput en Prago. Concrete activiteiten van de projectgroep staan beschreven in het plan Doorpakken, aanvalsplan ter bestrijding van laaggeletterdheid in de gemeente Utrecht Taalcoach in de Bieb, Utrecht Prago participeert sinds januari 2013 in Taalcoach in de Bieb, een project van ISKB, Bibliotheek Utrecht, 't Gilde Utrecht, Prago en Stichting Lezen en Schrijven, regio Utrecht. Het project "Taalcoach in de bieb" stelt zich ten doel de taalvaardigheid van Utrechtse laaggeletterden te vergroten door ondersteuning van taalcoaches in de bibliotheek. De taalcoaches zijn vrijwilligers die worden ondersteund door deskundige beroepskrachten, waarbij zij gebruikmaken van methodieken die hun waarde hebben bewezen. Voor de Prago-cursisten is de drempel naar de bibliotheek soms iets te hoog. Daarom komt de Bibliotheek voor de leesgroepen naar Prago. Maatschappelijke stages, Nieuwegein In het kader van de door de overheid ingestelde maatschappelijke stages voor leerlingen in het voortgezet onderwijs, neemt Prago in Nieuwegein deel aan de MAS Nieuwegein, Vianen, IJsselstein en Lopik, een project van Stichting Welzijn Nieuwegein. Prago heeft een vacature voor klassenassistent uitstaan, waarop leerlingen uit het voortgezet onderwijs in Nieuwegein zich kunnen inschrijven. Zij lopen dan acht weken stage bij Prago Nieuwegein. Projectgroep Laaggeletterdheid, Amersfoort In het najaar van 2012 heeft Amfors (AW) diverse partijen bijeen geroepen om te bekijken of een gemeentelijke overlegstructuur t.a.v. laaggeletterdheid wenselijk en haalbaar is. Dit heeft geresulteerd in een projectgroep, die vanaf 2013 functioneert, en waaraan Prago een actieve bijdrage levert. Netwerk vrije tijd voor verstandelijk gehandicapten,houten In Houten bestaat het Netwerk Vrije tijd voor verstandelijk gehandicapten in Houten. Aan dit overleg nemen deel: Van Houten en Co, De Wilg, MEE-UGV, WMO-Loket Via Houten, Reinaerde en Prago. De activiteiten voor verstandelijk gehandicapten in Houten worden onder de naam Onbeperkt Meedoen! georganiseerd door de deelnemende partijen, onder coördinatie van Van Houten en Co. Activiteitenplan Stichting Prago Avondschool 10

11 2. Voor wie? Doelgroep 2.1 Beschrijving en kenmerken De doelgroep van Prago bestaat uit (jong) volwassenen, al dan niet in Nederland geboren: die niet in het bezit zijn van een startkwalificatie (geen diploma MBO-niveau 2 of hoger) met leerbeperkingen (licht verstandelijke beperking) met leerachterstanden (laaggeletterden) die zich verder willen ontwikkelen op het gebied van lezen, schrijven, rekenen of digitale vaardigheden en die niet terecht kunnen in het reguliere volwassenenonderwijs. Prago cursisten zijn mensen die door de samenleving worden afgewezen. die vaak nee horen in plaats van ja. die functioneren onder het gemiddelde. voor wie weinig aandacht is. die geïsoleerd raken. die kwetsbaar zijn. die niet goed genoeg zijn. zonder diploma s met weinig uitzicht op een beter bestaan. De meeste Prago-cursisten hebben hun eerstekansonderwijs, om zeer uiteenlopende redenen, niet succesvol kunnen afronden. Zij hebben daarom een flinke achterstand in hun ontwikkeling opgelopen. Voor velen van hen is de drempel naar een reguliere vorm van onderwijs te hoog. Prago richt zich vooral op cursisten die zich in de sociale context van het reguliere onderwijs niet thuis voelen, voor wie dit aanbod te moeilijk is of te snel gaat. Veel cursisten zijn niet gebaat bij een kortdurende cursus maar hebben langdurig ondersteuning nodig. Het betreft hier een vorm van permanente educatie. In dit verband wordt ook wel gesproken van levenslang en levensbreed leren. Het gaat om volwassenen die zich in een kwetsbare positie bevinden als gevolg van hun beperkte leervermogen of tegenvallende omstandigheden. Zonder hulp van buitenaf zijn zij nauwelijks in staat om hun situatie te veranderen. Een ander kenmerk van de doelgroep is dat zij last hebben van een opeenstapeling aan problemen, wat het nog moeilijker maakt om te participeren in de Nederlandse samenleving. Niet kunnen lezen, brieven niet openmaken, betalingsachterstanden, loonbeslag, nog grotere schulden, moeilijk werk kunnen vasthouden, door zorgen niet kunnen slapen, met als gevolg medicijngebruik, wat weer kan leiden tot niet kunnen werken, sociale problemen, financiële problemen, emotionele problemen, alles gaat door elkaar lopen. Zo komen zij in een neerwaartse spiraal terecht. Prago levert een bijdrage aan het doorbreken van deze neerwaartse spiraal door cursisten te stimuleren actief deel te nemen aan de samenleving. Een eerste stap hiertoe is het volgen van een lees- en schrijfcursus. Cursisten van Prago zijn volwassenen met een licht verstandelijke beperking en volwassenen die in ontwikkeling beperkt zijn en zich op grond van hun lagere intellectueel functioneren én beperkte sociale redzaamheid niet (zonder hulp) kunnen handhaven in een of meer reguliere maatschappelijke verbanden, zoals gezin, school, werk, groep, leeftijdsgenoten of buurt. Het gaat hier om volwassenen met het cognitieve niveau van kinderen van 6 tot 11 jaar en een IQ van 50 tot 85. De groep laaggeletterden is echter breder, evenals de groep zonder startkwalificaties. Dit zijn vaak volwassenen die ambulante begeleiding krijgen, maar wel zelfstandig wonen. Activiteitenplan Stichting Prago Avondschool 11

12 Onze doelgroep is niet alleen zwak op het gebied van lezen en schrijven. Voor een groot deel van hen is ook rekenen (omgaan met geld) een probleem en is het internet een gesloten gebied. Prago wil dat gebied voor hen ontsluiten en wil ondersteunen bij het leren rekenen en omgaan met geld. Dat vergroot hun zelfstandigheid en daarmee hun zelfvertrouwen. Dat is nodig omdat gebrek aan zelfvertrouwen en het gevoel van buitengesloten zijn snel vergroot: het wordt een selffulfilling prophecy die een neerwaartse spiraal in gang zet. Door onze educatie op verschillende terreinen (ook door bijvoorbeeld een cursus Engels, wereldoriëntatie of hulp bij theorielessen voor het rijbewijs) kan deze neerwaartse spiraal doorbroken worden. Voorbeeldverhalen van cursisten Prago-cursist O. is 32 jaar. Hij volgt een cursus Engels. O. werkt als hulpconciërge op een grote scholengemeenschap. Zijn hobby s zijn voetbal kijken, paardrijden en hij is gek op Ierland. Eigenlijk wil hij Gaelic leren spreken, maar daarvoor zijn geen cursussen, dus doet hij Engels. Hij gaat graag naar de Engelse pub, daar oefent hij zijn Engels. Het feit dat hij een cursus doet, geeft hem veel zelfvertrouwen. Zijn sociale leven is verbeterd. A. (56) kreeg er steeds meer last van dat zij haar kinderen niet kon voorlezen, brieven van hun school niet zelf kon lezen en niet een briefje aan de juf kon schrijven. Ze voelde zich dom en minderwaardig. Met veel wilskracht en doorzettingsvermogen heeft zij bij Prago leren lezen en schrijven. Nu is ze vrijwilligster bij Prago en begeleidt ze nieuwe cursisten bij het leren lezen. Vorig jaar is zij zelfs ambassadeur geworden. H. verwoordt wat hij bereikt heeft bij Prago in de termen van de leerdoelstellingen: ik wil ik kan ik doe Daar bedoelt hij mee: ik wilde wel allerlei dingen, maar ik durfde niet. Nu wel. Als ik iets wil, ga ik eerst nadenken wat ik dan moet kunnen. Als ik het nog niet kan, ga ik het leren, tot ik het kan, en dan doe ik het. Zo ging het ook met schrijven. Ik liep achter de vuilniswagen, maar ik wilde chauffeur worden. Daarvoor moest ik bonnen kunnen schrijven. En ik moest een woord als container kunnen lezen. Ik ben naar Prago gegaan en heb dat geleerd. Nu ben ik chauffeur en zit ik lekker warm op de wagen, in plaats van erachter te lopen. J. (30) was vastgelopen in zijn baan. Voor de zoveelste keer ontslagen en geen idee wat hij met zijn leven wilde. Baan kwijt, vriendin kwijt, huis bijna kwijt. Hij meldde zich als ICT-vrijwilliger bij een van de Prago-vestigingen. Hij heeft een jaar bij Prago gewerkt en zich georiënteerd op zijn toekomst. J. werkt nu op de afdeling systeembeheer op een grote scholengemeenschap. Prago-cursiste C. is 69 jaar. Zij is begonnen bij Prago toen ze nog werkte in een sociale werkplaats. C. kan niet zelfstandig lezen. Daar is ze heilig van overtuigd. Ze kan echter wel teksten overschrijven. Zo maakt ze van drukletters schrijfletters. Ze schrijft hele schriften foutloos en in keurig schoolschrift vol. Al die schriften bewaart ze en ze is er enorm trots op. Activiteitenplan Stichting Prago Avondschool 12

13 2.2 Belangen en behoeftes van de doelgroep Voor de doelgroep is het van belang: - Een baan te krijgen, te behouden of een betere baan te krijgen; - Zich zelfverzekerder te voelen; - Zelfredzaam te zijn; - Toegelaten te worden tot een vervolg(beroeps)opleiding, bijv. het ROC; - Kennis te ontwikkelen of een bepaald kennisniveau te onderhouden. Prago helpt hen door met de cursist te werken aan: - Vaardigheden die direct toepasbaar zijn in het werkzame of sociale leven van de cursist; - Meer eigenwaarde en meer zelfvertrouwen; - Meer zelfrespect en meer respect voor anderen; - Het aangaan en onderhouden van sociale contacten buitenshuis; - Meer deelname aan (georganiseerde) activiteiten in de samenleving; - Een opstap naar een vervolgopleiding of werk. Prago wil een plek creëren waar kwetsbare volwassenen kunnen bouwen aan hun ontwikkeling en kunnen groeien in zelfvertrouwen. Een plek waar zij bij binnenkomst niet worden afgewezen maar van harte welkom zijn. Een plek waar zij vaker ja dan nee horen. Een plek waar zij positief worden beoordeeld. Een plek waar zij anderen ontmoeten en met respect worden aangesproken. Een plek waar zij in staat zijn hun eerste certificaat te halen. 2.3 Werving en toeleiding Prago werft nieuwe cursisten via mond-tot- mond-reclame van cursisten en via partnerorganisaties die als doorverwijzer fungeren. Omdat een groot deel van de doelgroep beperkt gebruik maakt van het geschreven woord, wordt vooral aan de begeleidende organisaties bekendheid gegeven over het bestaan en de mogelijkheden van Prago. Organisaties die als doorverwijzer fungeren zijn bijvoorbeeld:. Zorgorganisaties voor mensen met een (licht) verstandelijke beperking, zoals woonvoorzieningen, werk- en dagbesteding, vrijetijdsbesteding en ambulante diensten. Welzijnsorganisaties, gericht op de doelgroep van laaggeletterden, zoals maatschappelijk werk, sociaal-cultureel werk, opbouwwerk, buurthuizen en wijkcentra, jeugdzorg, reclassering en GGZ. Onderwijsorganisaties voor basiseducatie aan volwassenen, zoals scholen voor VSO, praktijkonderwijs, MBO, ROC s, instituten voor volwasseneneducatie en expertisecentra. Overige organisaties zoals sociale werkvoorziening, CWI/UWV en bedrijven. Omgekeerd verwijst Prago ook door naar bovenstaande organisaties als blijkt, bijvoorbeeld tijdens een intakegesprek, dat de aankomende cursist beter af is bij een andere organisatie. 2.4 Aanmelding, toelating en uitschrijving Aanmelding Aanmelding is mogelijk vanaf 17 jaar. Omdat er individueel gewerkt wordt is tussentijdse aanmelding altijd mogelijk. Elke aspirant-cursist die zich bij Prago aanmeldt, start met een intakegesprek bij de coördinator van de betreffende vestiging Activiteitenplan Stichting Prago Avondschool 13

14 2.4.2 Toelating Toelating vindt plaats tijdens het intakegesprek met de coördinator. In dit gesprek staat de individuele leervraag of leerbehoefte van de cursist centraal. Ook wordt gekeken naar het instapniveau. Het besluit over toelating of doorverwijzing wordt genomen door de coördinator. Toelating vindt plaats indien voldaan is aan de volgende voorwaarden: de cursist is 17 jaar of ouder; de cursist is niet in bezit van een diploma VMBO of hoger (of vergelijkbaar niveau), uitzonderingen voorbehouden; de cursist is in staat zelfstandig te reizen (bijvoorbeeld met een Regio-taxi); de cursist is in staat de lessen structureel te volgen; de cursist is gemotiveerd om de cursus te volgen; de cursist heeft een volledig ingevuld inschrijfformulier ingeleverd; en de cursist heeft het cursusgeld voldaan Uitschrijving Het besluit over uitschrijving wordt genomen door de coördinator. Uitschrijving vindt plaats indien: de cursist zich bij herhaling niet heeft afgemeld bij afwezigheid; de cursist gedurende minimaal drie opeenvolgende maanden de lessen onregelmatig heeft bezocht; de cursist gedurende drie opeenvolgende maanden niet aanwezig is geweest en minimaal driemaal door de docent is gebeld; de cursist (bij herhaling) de schoolregels heeft overtreden; de cursist heeft aangegeven te stoppen met de cursus. Activiteitenplan Stichting Prago Avondschool 14

15 3. Wat doen we? Onderwijs en vorming 3.1 Onderwijsaanbod Prago werkt op het snijvlak van onderwijs en welzijn. Prago geeft cursussen basiseducatie in lezen, schrijven, rekenen en digitale vaardigheden. Deze cursussen zijn behalve doel op zichzelf ook een middel om zelfstandigheid, zelfvertrouwen en zelfredzaamheid te vergroten. Daarnaast zetten we als middel (bij de ontwikkeling van de cursist) ook wereldoriëntatie, leesen leerhulp bij theorie bromfiets- en autorijbewijs en Engels in. De lessen worden twee avonden per week gegeven in kleine groepen van cursisten per groep op vijf vestigingen. Binnen de groep werkt elke cursist onder leiding van een bevoegde docent aan een individueel leertraject. Daarnaast participeert de cursist onder leiding van een vrijwilliger in een vakgroepje van circa 4-6 cursisten, waarin men van elkaar leert aan de hand van een bepaald thema of onderdeel van de lesstof Vakgebieden Het onderwijsaanbod van Prago bestaat uit basiseducatie in verschillende vakgebieden. Een cursist volgt per vakgebied een individueel leertraject binnen een doorlopend lesprogramma. Lezen en schrijven (alfabetisering, begrijpend lezen, technisch lezen, spelling) Nederlandse taal (tevens Nederlands als tweede taal: NT2) Rekenen (tevens wiskunde) Digitale vaardigheden Wereldoriëntatie (aardrijkskunde, geschiedenis, biologie) Lees- en leerhulp bij theorie bromfiets- en autorijbewijs 1 Engels Vakgroepen Naast het doorlopend individueel lesprogramma hebben cursisten de mogelijkheid deel te nemen aan een vakgroep. In een vakgroep wordt klassikaal lesgegeven en volgen 5 a 6 cursisten hetzelfde programma. De vakgroepen vinden plaats tijdens de reguliere lesavonden en duren ca minuten. Voorbeelden van deze vakgroepen zijn: Aanvankelijk lezen Begrijpend lezen NT2 spreekvaardigheid Engelse spreekvaardigheid PC vaardigheden De vakgroepen worden geleid door een docent of door een cursistbegeleider (vrijwilliger). Het is de bedoeling dat de vrijwilligers opgeleid gaan worden tot Taal- en/of Rekencoach, zodat zij voldoende geëquipeerd zijn om zelfstandig een vakgroep te (bege)leiden. 1 "Lees- en leerhulp bij theorie bromfiets- en autorijbewijs" is het enige vak van Prago waarvoor de cursist een vooraf vastgesteld einddoel dient te behalen, namelijk het CBR-examen. Voor veel cursisten is dit doel echter (te) hoog gegrepen. De oorzaak hiervoor ligt vaak in het onvoldoende taalvaardig zijn en/of, het lage cognitieve niveau van de cursist. Prago wil iedereen die hulp wil bij het aanleren van de theorie, een bepaalde tijd deze mogelijkheid bieden. We werken hiervoor met eenvoudige theorieboeken. Echter, de Prago-leerkracht kan, na een bepaalde periode, concluderen dat verder leren voor dit vak bij Prago niet langer zinvol is, of dat er eerst gewerkt moet worden aan het verbeteren van de lees- en studievaardigheden,. De leerkracht bepaalt op grond van pedagogisch-didactische argumenten of, en wanneer, dit het geval is. De leerkracht meldt dit aan de cursist, aan de ouder/begeleider en aan de coördinator van de vestiging. Prago hoopt dat deze werkwijze recht doet aan de wens van veel cursisten, maar ook aan een reële werk- en leersituatie voor de leerkracht en de cursist. Activiteitenplan Stichting Prago Avondschool 15

16 3.1.3 Prago-bieb voor laaggeletterden Cursisten kunnen op elke Prago-vestiging gratis gebruik maken van de Prago-bieb voor laaggeletterden. Zij mogen per keer één boekje uit de serie Leeslicht of een ander leesboek gedurende enkele weken mee naar huis nemen om te lezen. De Prago-biebcollectie bestaat uit ca. 50 titels per locatie (en ruim 100 titels op locatie Utrecht). Het gaat om leesboekjes op verschillende niveaus. De boekjes zijn gericht op volwassenen en gaan veelal over actuele thema s. Op deze manier wil Prago stimuleren dat cursisten meer en vaker gaan lezen en dat zij zich ook buiten school verder ontwikkelen, zodat de drempel naar bijvoorbeeld de bibliotheek en de boekhandel lager wordt Toetsing en certificering Elke module wordt afgesloten met een genormeerde toets. Een cursist ontvangt aan het einde van het cursusjaar (in juni) een certificaat met daarop een vermelding van de gevolgde modules. Bij voldoende resultaat, d.w.z. cijfer 6 of hoger, wordt ook het behaalde cijfer op het certificaat vermeld Opleiden van taalambassadeurs Begin 2011 is Prago Utrecht gestart met een opleidingstraject voor enkele cursisten tot "Taalambassadeur" (ex-laaggeletterde). De docenten van Prago hebben hiervoor de cursus Train de Trainer van CINOP gevolgd. In het najaar van 2011 hebben de eerste twee cursisten het certificaat Prago- Taalambassadeur ontvangen. Zij presenteren zich onder meer in de media, op informatiebijeenkomsten en op de speciale ambassadeurspagina op de Prago-website. 3.2 Overige activiteiten Naast het geven van basiseducatie worden jaarlijks ook enkele sociale en recreatieve activiteiten georganiseerd waarin het bevorderen van de contacten en integratie tussen de cursisten, de docenten en de vrijwilligers centraal staat. Voorbeelden hiervan zijn: Een rondleiding door de lokale bibliotheek Een kerstbijeenkomst (december) Een excursie met een educatief karakter (mei of juni) 3.3 Onderwijskundige samenwerking Prago geeft geregeld cursussen met aanverwante organisaties. Een cursus bevat meestal ongeveer 10 lessen, in klassikaal verband, voor zo n 10 cursisten. Voorbeelden van korte cursussen Computercursus: kennismaking met de computer Computercursus: internet en meer Schoolse vaardigheden (lezen en schrijven) Voorbeelden van korte cursussen uit de afgelopen jaren zijn: een computercursus i.s.m. Stg. De Wilg (2008), Utrecht een cursus leesplezier i.s.m. Stg. Educatie verstandelijk gehandicapten De Ronde Venen (2009) computercursussen i.s.m. Abrona Zeist (2009), Reinaerde Houten (2010), Amerpoort Utrecht (2010). Vanaf 2012 t/m heden staan op het programma: project "Taal voor het Leven" i.s.m. Stichting Lezen en Schrijven project "Taalcoach in de Bieb" i.s.m. ISKB, Gilde Utrecht en Bibliotheek Utrecht. Activiteitenplan Stichting Prago Avondschool 16

17 4. Hoe werken we? Werkwijze, leermiddelen en ICT 4.1 Werkwijze De Prago-methode Elke cursist krijgt bij Prago een individueel leertraject, waarbij de lessen zijn afgestemd op de leervraag en op het niveau van de cursist. Elke cursist werkt aan de hand van een portfolio individueel aan zijn eigen vak(ken), in zijn eigen tempo en op zijn eigen niveau. Onderdelen van het individueel leertraject zijn: Intakegesprek (kennismaking) Introductieles (vaststellen van de leerwensen, de leermogelijkheden en de leerdoelen) Introductie van het portfolio De cursus (aan de hand van het portfolio) Evaluatie (beschrijven en vaststellen van de onderwijsresultaten) Op grond van jarenlange ervaring in het werken met volwassenen met een licht verstandelijke beperking en laaggeletterden heeft Prago een eigen manier van werken ontwikkeld, de Pragomethode. Deze methode is samen te vatten in drie kenmerken: individueel onderwijs, praktisch gericht onderwijs en kleinschalig onderwijs. Bij Prago worden deze drie kenmerken gecombineerd aangeboden en integraal toegepast, waardoor er een unieke manier van werken ontstaat. Deze werkwijze heeft de afgelopen jaren bij de cursisten garant gestaan voor veel leerplezier en positieve (leer)resultaten. Het eerste kenmerk individueel onderwijs, geeft de vorm aan waarin het onderwijs wordt aangeboden. Het tweede kenmerk praktisch gericht onderwijs gaat over de inhoud van het onderwijs en vormt in feite de kern van de Prago-methode (Pra-g-o staat voor Pra-ktisch g- ericht o-nderwijs). Het derde kenmerk kleinschalig onderwijs zegt iets over de omgeving waarin het onderwijs wordt aangeboden. Individueel onderwijs De cursist werkt binnen een groep op basis van een individueel leertraject aan zijn eigen vak(ken), waarbij de leerstof wordt aangepast aan het niveau van de cursist en het zelfstandig werken centraal staat. Het individueel leertraject bestaat uit 3 fasen 1. De introductiefase met als onderdelen a. Intakegesprek b. Introductieles(sen) met het vaststellen van de leerwensen, de leermogelijkheden en de leerdoelen, en de introductie van het portfolio 2. De cursus (aan de hand van het portfolio) 3. Evaluatiefase met als onderdelen a. Toetsing b. Evaluatie met het beschrijven en vaststellen van de onderwijsresultaten van de cursist Het onderwijs is vraaggestuurd: de leervraag of de leerbehoefte van de cursist staat centraal. Deze wordt tijdens het intakegesprek helder gemaakt en omgezet in concrete leerdoelen. Onderwijs bij Prago is maatwerk: per cursist wordt de leerbehoefte zo helder mogelijk in kaart gebracht en wordt een programma op maat samengesteld. Er is geen vooraf vastgesteld tijdpad waarbinnen de leerdoelen bereikt dienen te zijn. Elke cursist volgt de lessen in zijn eigen tempo. We spreken ook wel van levenslang en levensbreed leren. Activiteitenplan Stichting Prago Avondschool 17

18 Praktisch gericht onderwijs Het onderwijs is praktisch van opzet en gericht op de praktijk van alledag. Er wordt aangesloten bij de directe leef- en werksituatie van de cursist. Er wordt bijvoorbeeld hulp gegeven bij het schrijven van brieven, het invullen van formulieren, het lezen van de krant, het behalen van het theorie-examen rijbewijs of het omgaan met geld. Naast praktische en theoretische vaardigheden wordt ook aandacht besteed aan sociale vaardigheden. Dit alles om zo zelfstandig mogelijk te kunnen functioneren in de maatschappij. Kleinschalig onderwijs Er wordt gewerkt in kleine groepen van ongeveer 10 à 15 cursisten. Er wordt uitgegaan van een informele benadering en een veilige leeromgeving. Docenten stellen zich persoonlijk en betrokken op en sluiten aan bij de belevingswereld van de cursist. Zij benaderen cursisten positief, creëren succeservaringen en werken aan het zelfvertrouwen. Tijdens de cursusavonden schenken zij aandacht aan lief en leed in het persoonlijk leven van de cursisten en wordt er tijd vrijgemaakt voor onderling contact. Voor menig cursist is vooral het persoonlijk contact met de leerkrachten en begeleiders van doorslaggevend belang voor de continuïteit van het leerproces (welzijn als basis voor leren). Er wordt gewerkt in een laagdrempelige en kleinschalige locatie, bijvoorbeeld een (voormalige) basisschool, verenigingsgebouw, wijkcentrum of buurthuis. Overige kenmerken Professionele begeleiding. De docenten zijn bevoegde leerkrachten. Zij hebben ervaring met de specifieke hulpvraag van de cursisten. In elke groep zijn ook een of meer vrijwilligers aanwezig die de leerkracht ondersteunen bij het begeleiden van de cursisten. Doorlopend aanmelden en starten. Starten kan op elk moment in het cursusjaar omdat er in de groep individueel gewerkt wordt. Er is geen vooropleiding vereist. Iedereen die niet in het bezit is van een VMBOdiploma of hoger, kan meedoen. Cursisten betalen altijd een kleine eigen bijdrage als extra stimulans en ter motivatie. De eigen bijdrage wordt zo laag mogelijk gehouden, omdat de meeste cursisten afkomstig zijn uit sociaal en economisch zwakkere groepen in de samenleving. Elke cursist ontvangt ter motivatie en als stimulans voor zijn inzet een Prago-certificaat. Beschrijving resultaten Een belangrijk onderdeel van de Prago-methode is het portfolio waarin de cursist zelf zijn werkzaamheden en vorderingen bijhoudt. Hierdoor wordt de cursist actief betrokken bij zijn eigen leerproces. Aan de hand van het portfolioverzamelblad: beschrijft en beoordeelt de docent de verworven kennis en vaardigheden van de cursist, stelt de docent het participatieniveau van de cursist vast en stelt de docent vast of de cursist tevreden is over de gevolgde cursus. Elke lesmodule wordt afgesloten met een genormeerde toets. De toetsresultaten worden bij voldoende resultaat vermeld op het certificaat. In ontwikkeling is een digitaal cursistvolgsysteem waarin de resultaten van de cursist (zowel in beschrijvende vorm als cijfermatig) kunnen worden geregistreerd. De gegevens uit het cursistvolgsysteem worden door Prago anoniem verwerkt ten behoeve van het jaarverslag en de verantwoording aan de subsidieverstrekkers Protocollen Voor een uniforme en eenduidige werkwijze op alle vestigingen en heldere afspraken tussen de medewerkers, vrijwilligers en cursisten, heeft Prago een aantal protocollen opgesteld. Activiteitenplan Stichting Prago Avondschool 18

19 Protocollen t.b.v. cursisten: Protocol Schoolregels en afspraken Protocol Internet en Protocol Bromfiets- en autorijbewijs Protocollen t.b.v. personeelsleden en vrijwilligers: Protocol Beheer digitale systemen Protocol Intake en toelating Protocol Internet, intranet en Protocol Leermiddelen Protocol Leertraject Protocol Verlof, ziekte en vervanging Protocol Vrijwilligers(werk) 4.2 Methodisch materiaal Schriftelijk materiaal Prago maakt gebruik van een groot aantal schriftelijke leermiddelen. Deze worden jaarlijks kritisch beoordeeld, op hun bruikbaarheid getest en waar nodig vervangen. De laatste jaren is vooral een aantal basisschoolmethoden vervangen door nieuwe methoden, specifiek geschreven voor laagopgeleide volwassenen Lijst van leermiddelen en software Prago houdt een lijst bij van beschikbare leermiddelen en actuele softwareprogramma s. Deze lijst is voor de docenten een handig hulpmiddel bij het zoeken naar de juiste leermiddelen voor de cursist. De lijst wordt regelmatig geactualiseerd. Op de Prago-website staat een pagina Links met verwijzingen naar websites met digitaal leermateriaal speciaal gericht op de doelgroep laaggeletterden. 4.3 ICT en digitale leermiddelen Hardware en ICT-infrastructuur Prago maakt (vooralsnog) medegebruik van het internetabonnement van de verhuurders. Met uitzondering van de locatie Amersfoort, waar Prago een abonnement heeft voor mobiel internet. Prago heeft op elke vestiging eigen laptops waarmee via een router en/of wifi-verbinding ingelogd kan worden op internet. De laptops worden aan het eind van de lesavond in de kluis opgeborgen en mogen het pand niet verlaten. De coördinator van de vestiging heeft een sleutel van de laptopsafe en is verantwoordelijk voor het beheer van de laptops. Op enkele locaties kan ook gebruik gemaakt worden van een aantal pc s van de verhuurder. Op deze pc s kan geen software geïnstalleerd worden en kunnen vaak niet alle websites bekeken worden i.v.m. gebruiksrestricties of ICT-beleid van de verhuurder. Vestiging Aantal laptops (van Prago) Aantal pc s (van verhuurder) Prago Utrecht (ca. 3 per lokaal) Prago Leidsche Rijn 6 6 (in pc-ruimte boven) Prago Nieuwegein 10 0 Prago Amersfoort 10 2 (in vergaderruimte) Prago Houten 4 10 (in lokaal) Alle laptops zullen voorzien gaan worden van Log Me In. Hiermee kan de ICT-coördinator op afstand werkzaamheden aan de laptop uitvoeren en bijvoorbeeld storingen verhelpen. Ook kan Activiteitenplan Stichting Prago Avondschool 19

20 Log Me In bijdragen aan de opsporing van de laptops indien deze zonder toestemming het pand verlaten. De ICT-coördinator heeft een ICT-plan opgesteld met installatie-instructies die vanaf het nieuwe cursusjaar van kracht zijn voor nieuwe laptops en een handleiding voor docenten en vrijwilligers over het gebruik van ICT tijdens de lessen. De laptops worden in de zomer van 2013 allemaal op dezelfde wijze ingericht. Zodat een vrijwilliger of cursist op alle vestigingen op dezelfde wijze gebruik kan maken van de laptops Software en softwarelicenties Op alle laptops kiest Prago bewust voor bronnen en applicaties met een open source, zoals Open Office en de virusscanner AVG. Voor enkele programma s is een licentie aangeschaft: Alfabeter Maatwerk Rekenen Netnieuws Nieuwsbegrip Oefenen.nl Sprint Startkrant Alfabeter is een zeer uitgebreid online lees- en schrijfprogramma voor de doelgroep laaggeletterden. Het programma heeft prima toetsmogelijkheden en bevat een goed analyseinstrument voor de docent. Nieuwsbegrip biedt wekelijks actuele teksten op verschillende leesniveaus. Dankzij een gift was Prago in 2011 in staat om tien eeuwigdurende licenties af te sluiten op het programma Sprint. Dit programma biedt voorleessoftware, dat gescande teksten door de pc laat voorlezen. Voor Prago is het programma een zeer nuttige aanvulling op de bestaande methoden en werkwijzen. Prago is de gever hiervoor dan ook zeer erkentelijk. Daarnaast maakt Prago gebruik van vele gratis softwareapplicaties, waaronder Klik en Tik, Lees & Schrijf en Oefenen.nl en andere softwareapplicaties via het project Taal voor het Leven Online documentbeheer Prago maakt gebruik van online documentbeheer, Prago Docs genoemd. In Prago Docs is het digitale bestuursarchief ondergebracht evenals de cursistadministratie. Een belangrijk onderdeel van Prago Docs vormt het digitale cursistvolgsysteem, waarin de docenten de vorderingen van de cursisten bijhouden. Activiteitenplan Stichting Prago Avondschool 20

21 5. Wie werken er? Personeel en vrijwilligers 5.1 Centrale staf Prago is een platte organisatie, bestaande uit een kleine centrale staf en vijf lokale vestigingen. De centrale staf bestaat uit een directeur, een onderwijskundig beleidsmedewerker, een ICTcoördinator, een communicatiemedewerker en een administratief medewerker. De centrale staf werkt voorwaardenscheppend en zorgt ervoor dat de docenten aan het werk kunnen, zowel inhoudelijk als organisatorisch. De centrale staf betrekt de docenten en vrijwilligers nadrukkelijk bij nieuwe ontwikkelingen. Voor vrijwilligers wordt een beleid ontwikkeld waarin hun positie en belang voor de organisatie tot uitdrukking komt. Dit beleid bevat een beschrijving van enerzijds onze eisen en verwachtingen over hun werkzaamheden, taken en plichten en anderzijds onze vergoeding, opleiding, zorg en ondersteuning. De onderwijskundig beleidsmedewerker richt zich bij het ontwikkelen van leerlijnen, toetsmateriaal en trainingsprogramma s voor vrijwilligers in eerste instantie (2013) op lezen, schrijven en rekenen. Het volgende project is digitale vaardigheden (2014). Later zullen Engels (2014), maatschappijoriëntatie en theorie brommer- en autorijbewijs (2015) onder de loep genomen worden. In deze leerlijnen komen op dit moment de welzijnsdoelstellingen nog onvoldoende aan bod. We weten dat we werken aan doelstellingen als vergroten van zelfvertrouwen, verbeteren van de zelfstandigheid, beter meedoen, maar deze meten we niet. We concentreren ons voorlopig op onze onderwijsdoelstellingen, maar we realiseren ons dat we de welzijnsdoelstellingen daarmee tekort doen. Deze lacune zullen we wegwerken zodra we een organisatie hebben neergezet waarin alle onderwijsdoelstellingen die we willen behalen, ingebed zijn. Vanuit die positie kunnen we gaan kijken wat er nodig is om ook onze welzijnsdoelstellingen te kwantificeren. De ICT-coördinator onderhoudt contacten met de ICT-vrijwilliger(s) en met de locatiecoördinator. De ICT-vrijwilliger wordt aangestuurd door de locatiecoördinator en inhoudelijk ondersteund door de ICT-coördinator. De ICT-vrijwilliger rapporteert aan de locatiecoördinator; deze onderhoudt de contacten met de ICT-coördinator. De ICT-coördinator geeft inhoudelijk/technische opdrachten. De ICT-coördinator en de locatiecoördinator controleren de uitvoering. De ICT-coördinator ontwikkelt (of begeleidt de ontwikkeling van) een database waarin gegevens van cursisten worden bijgehouden, zowel zakelijk (inschrijving) als inhoudelijk (ontwikkeling van de cursist). Daarnaast is deze medewerker verantwoordelijk voor de programma s die op de computers draaien, en voor onderhoud en updating van de computers en laptops waarmee de teams op locatie werken. De communicatiemedewerker vertaalt het door de directie/bestuur vastgestelde beleid in actie. Het beleid richt zich op externe partijen, door vergroting van de naamsbekendheid van Prago bij de doelgroep en begeleiders, bij professionele medespelers en bij (potentiële) subsidie- en opdrachtgevers. De communicatiemedewerker denkt mee over mogelijkheden om andere fondsen aan te spreken, donateurs en medestanders. De communicatiemedewerker houdt zich bezig met de verdere uitwerking van intern communicatiebeleid, waarbij bestuur, teams, vrijwilligers en cursisten zich kunnen laten horen en gehoord worden. De communicatiemedewerker wordt bijgestaan door een team van vrijwilligers, die daarvoor een kleine financiële vergoeding krijgen. Wij verwachten dat zij in verhouding veel reiskosten maken omdat zij verschillende locaties moeten bezoeken. Deze reiskosten kunnen wij niet vergoeden, vandaar de tegemoetkoming. Activiteitenplan Stichting Prago Avondschool 21

22 5.2 De lokale vestigingen Elke Prago-vestiging bestaat uit een team van beroepskrachten (docenten basiseducatie) en vrijwilligers (cursistbegeleiders en ICT-vrijwilligers). Elke vestiging wordt aangestuurd door een coördinerend docent. Hij/zij treedt op als eerste aanspreekpunt van een vestiging, stuurt op operationeel niveau de leerkrachten en vrijwilligers aan en houdt de intakegesprekken met nieuwe cursisten en vrijwilligers. De individuele docent is verantwoordelijk voor de leerlijnen van zijn of haar cursisten. Vanuit de centrale staf worden de docenten gevoed met uniforme leerlijnen, materiaal, lessuggesties, uitgewerkte lessen(series) en (genormeerd) toetsmateriaal. Wanneer een docent voor een individuele cursist niet uit de voeten kan met het standaardaanbod, kan daarvan in overleg met de centrale staf worden afgeweken. De coördinator is verantwoordelijk voor de toelating van de cursisten, rekening houdend met de leerwensen en mogelijkheden en de door de opdrachtgever geboden ruimte. De docenten worden bijgestaan door vrijwilligers, twee à drie per groep, die werken als cursistbegeleider. Zij werken met individuele cursisten of met groepjes van vier tot zes cursisten, onder verantwoordelijkheid van de docent. Er is minimaal één ICT-vrijwilliger per team, die verantwoordelijk is voor het op peil houden van de laptops en computers op de locatie. Daarnaast is er ruimte voor een vrijwilliger met conciërge-achtige taken. Dit is afhankelijk van de locatie. Deze vrijwilliger kan bijvoorbeeld zorgen voor de koffie en thee in de pauze, hij kan een portiersfunctie vervullen, zorgen dat het taxiverkeer goed loopt (dat de cursisten in de juiste taxi terecht komen), of kopieerwerk verzorgen. Dat maakt dat er per locatie, per twee groepen, zo n zes vrijwilligers aan het werk kunnen. Het is de verantwoordelijkheid van docenten gezamenlijk om de hulp van de vrijwilligers op een verantwoorde manier te gebruiken. De locatiecoördinator houdt het overzicht. 5.3 Personeelsbeleid Arbeidsovereenkomsten Stichting Prago is werkgever van een klein aantal werknemers (stand per mei 2013: 14). Alle medewerkers krijgen de keuze tussen een arbeidsovereenkomst en een freelanceovereenkomst. Zowel de financiële als de personele administratie is ondergebracht bij een administratiekantoor (Dyade). Ten behoeve van de uitvoering van de ziektewet heeft Prago een contract afgesloten met een arbodienst (Achmea Vitale). Tevens is Prago aangesloten bij een pensioenfonds (Pensioenfonds Zorg en Welzijn) Begeleiding nieuwe docenten Alle docenten ontvangen begeleiding in de vorm van: Een informatiegids voor (nieuwe) medewerkers (schriftelijk) Begeleidingsgesprekken met de directeur en coördinator van de betreffende vestiging 5.4 Vrijwilligersbeleid Uitgangspunten Vrijwilligers zijn voor Prago een niet meer weg te denken groep vaste medewerkers geworden. Vrijwilligers voeren verschillende taken uit en leveren een belangrijke bijdrage aan de realisatie van de activiteiten van Prago. Een vrijwilliger bij Prago werkt vrijwillig maar niet vrijblijvend. Elke medewerker bij Prago, vrijwilliger of niet, heeft een taakomschrijving met de daarbij behorende verantwoordelijkheden. Activiteitenplan Stichting Prago Avondschool 22

Activiteitenplan 2015

Activiteitenplan 2015 Activiteitenplan 2015 Stichting Prago Vestigingen in Amersfoort, Houten, Leidsche Rijn, Nieuwegein en Utrecht Inhoud Voorwoord 4 DEEL A: OVER PRAGO 1. Wat is Prago? 6 Organisatie 1.1 Ontstaan en oprichting

Nadere informatie

Activiteitenplan 2016

Activiteitenplan 2016 Activiteitenplan 2016 Vestigingen in Almere, Amersfoort, Houten, Leidsche Rijn, Nieuwegein, Stichtse Vecht, Utrecht en Woerden Inhoud Samenvatting 4 Voorwoord 6 Inleiding 7 1. Het maatschappelijk vraagstuk

Nadere informatie

Activiteitenplan 2017

Activiteitenplan 2017 Activiteitenplan 2017 Tevens uitgangspunten voor het beleid 2017-2019 Vestigingen in Almere (2), Amersfoort (2), Breukelen, Gouda (2), Houten, Maarssenbroek, Nieuwegein, Oudewater, Utrecht (2) en Woerden

Nadere informatie

Taal verbindt mensen Wij verbinden mensen met taal Want Taal doet meer dan schrijven, spreken en lezen Het is de sleutel naar een nieuwe toekomst!

Taal verbindt mensen Wij verbinden mensen met taal Want Taal doet meer dan schrijven, spreken en lezen Het is de sleutel naar een nieuwe toekomst! Taal verbindt mensen Wij verbinden mensen met taal Want Taal doet meer dan schrijven, spreken en lezen Het is de sleutel naar een nieuwe toekomst! Taal doet meer In Utrecht wonen meer dan 15.000 volwassenen

Nadere informatie

Informatie voor doorverwijzers. Aanbod ISKB taalcoaching

Informatie voor doorverwijzers. Aanbod ISKB taalcoaching Informatie voor doorverwijzers Aanbod ISKB taalcoaching 25 jaar ISKB Taal en meer In 2011 vierde de ISKB met vrijwilligers, cursisten en leerlingen haar 25 jarig bestaan. We hebben een niet meer weg te

Nadere informatie

Voor informatie en aanmeldingen kan er contact worden opgenomen de Taalhuiscoördinator(en) van het Alfa-college.

Voor informatie en aanmeldingen kan er contact worden opgenomen de Taalhuiscoördinator(en) van het Alfa-college. 1 november 2017 april 2018: - Opzet en voortgang van het project, aantal te betrekken en betrokken partners, aantal te bereiken en bereikte inwoners, bereikte doelen in het kader van participatie van inwoners

Nadere informatie

Informatie voor doorverwijzers Aanbod taalcoaching

Informatie voor doorverwijzers Aanbod taalcoaching Informatie voor doorverwijzers Aanbod taalcoaching Taal doet meer Taal doet meer heeft een niet meer weg te denken rol in de Utrechtse samenleving op het gebied van integratie en participatie. Door taal

Nadere informatie

Informatie voor doorverwijzers Aanbod taalcoaching

Informatie voor doorverwijzers Aanbod taalcoaching Informatie voor doorverwijzers Aanbod taalcoaching Taal doet meer Taal doet meer heeft een niet meer weg te denken rol in de Utrechtse samenleving op het gebied van integratie en participatie. Door taal

Nadere informatie

Stichting Prago Avondschool. Jaarverslag 2012

Stichting Prago Avondschool. Jaarverslag 2012 Stichting Prago Avondschool Jaarverslag 2012 Inhoud Voorwoord 3 1. Wat is Prago? 4 Over Stichting Prago Avondschool 1.1 Bestuur 1.2 Bestuurlijke samenwerking en externe contacten 1.3 Organisatie 2. Voor

Nadere informatie

tieve En Ect Educa traj

tieve En Ect Educa traj Educatieve trajecten Educatieve trajecten In opdracht van gemeentes verzorgt het ROC Kop van Noord- Holland opleidingen voor volwassenen om participatie in de samenleving of op het werk te vergroten: de

Nadere informatie

Beleidsplan 2014-2018 SITRO

Beleidsplan 2014-2018 SITRO Beleidsplan 2014-2018 SITRO 1 Inleiding... 3 2 Doel... 4 2.1 Doelgroep... 4 2.2 Doelstelling... 4 2.3 Uitgangspunten... 4 3 Organisatie... 5 3.1 Werkzaamheden... 5 3.1.1 Toekomst... 5 3.2 Vermogen en bestuur...

Nadere informatie

Taal Verrijkt aanbod voor laaggeletterden, inburgeraars en anderstaligen. Bibliotheek Rijn en Venen 2013

Taal Verrijkt aanbod voor laaggeletterden, inburgeraars en anderstaligen. Bibliotheek Rijn en Venen 2013 Taal Verrijkt aanbod voor laaggeletterden, inburgeraars en anderstaligen Bibliotheek Rijn en Venen 2013 Bibliotheek Rijn en Venen 9 vestigingen 5 gemeentes 150.000 inwoners 27.750 bibliotheekleden Collectie:

Nadere informatie

Jaarverslag 2013. Stichting Prago Avondschool Vestigingen in Amersfoort, Houten, Leidsche Rijn, Nieuwegein en Utrecht

Jaarverslag 2013. Stichting Prago Avondschool Vestigingen in Amersfoort, Houten, Leidsche Rijn, Nieuwegein en Utrecht Jaarverslag 2013 Stichting Prago Avondschool Vestigingen in Amersfoort, Houten, Leidsche Rijn, Nieuwegein en Utrecht Jaarrekening 2013 84658 / Stichting Prago, te Utrecht INHOUDSOPGAVE Bestuursverslag:

Nadere informatie

Aanvalsplan laaggeletterdheid en de toekomst van de volwasseneneducatie

Aanvalsplan laaggeletterdheid en de toekomst van de volwasseneneducatie Aanvalsplan laaggeletterdheid en de toekomst van de volwasseneneducatie Ina den Hollander Weert, 19 mei 2011 Kenniscirkel Leven Lang Leren Brabantse en Limburgse bibliotheken Wat is laaggeletterdheid?

Nadere informatie

Vrijwilligersbeleid MVV 29 per januari 2013

Vrijwilligersbeleid MVV 29 per januari 2013 Vrijwilligersbeleid MVV 29 per januari 2013 1. Inleiding Voetbalvereniging MVV 29 bestaat dankzij vrijwilligers. De ene vrijwilliger besteedt meer tijd aan MVV 29 dan een ander, maar dat geeft niet. Iedere

Nadere informatie

Noordoostpolder. Jaarcijfers 2018

Noordoostpolder. Jaarcijfers 2018 Noordoostpolder Jaarcijfers 2018 JAARCIJFERS HUIS VOOR TAAL NOP 2018 WAT IS HUIS VOOR TAAL? In Huis voor Taal komen activiteiten en expertise op het gebied van leren, ontwikkelen, het sociale- en non-formeel

Nadere informatie

Jaarverslag mentorschap Haag en Rijn 2015

Jaarverslag mentorschap Haag en Rijn 2015 Jaarverslag mentorschap Haag en Rijn 2015 Voorwoord Met trots presenteren wij u het jaarbericht van Mentorschap Haag en Rijn. Het aantal mentoren en cliënten is in 2015 flink gestegen. De behoefte aan

Nadere informatie

Alle bestuursleden zijn gezamenlijk bevoegd om besluiten te nemen namens stichting Meridiaan.

Alle bestuursleden zijn gezamenlijk bevoegd om besluiten te nemen namens stichting Meridiaan. Algemene gegevens Stichting Meridiaan Meridiaan 40 3813 AW Amersfoort www.stichtingmeridiaan.nl RSIN 816179281 KvK Inschrijvingsnummer 32116451 Doel Het doel van Stichting Meridiaan kan samengevat worden

Nadere informatie

Sectorgids Educatie OnderwijsBoulevard 2015-2016

Sectorgids Educatie OnderwijsBoulevard 2015-2016 : specialisten in maatwerk Sectorgids Educatie 2015-2016 Sector Educatie - 2 Inhoudsopgave pagina Inleiding 1 BasisEducatie in de 2 Nederlands als tweede Taal (NT2) en inburgering in de 3 4 6 3 MBO opleidingen

Nadere informatie

Aanbod. laaggeletterdheid

Aanbod. laaggeletterdheid Aanbod laaggeletterdheid voor Organisaties voor volwasseneneducatie 2014-2015 Inhoudsopgave Inleiding...2 Aanbod algemeen Kernaanbod...3 Aanvullend aanbod: wisselcollecties...4 Aanvullend aanbod: meerdere

Nadere informatie

Jaarverantwoording Taalpunt Hengelo 2018

Jaarverantwoording Taalpunt Hengelo 2018 Jaarverantwoording Taalpunt Hengelo 2018 Doel Informele taalondersteuning bieden aan alle inwoners van Hengelo met een taalachterstand om zo de Nederlandse taal te bevorderen. Doelgroep Alle inwoners van

Nadere informatie

2013-2017. Huiswerkbeleid

2013-2017. Huiswerkbeleid 01-017 Huiswerkbeleid Inhoudsopgave Beschrijving doelgroep Visie op onderwijs Basisvisie Leerinhouden/Activiteiten De voor- en nadelen van het geven van huiswerk Voordelen Nadelen Richtlijnen voor het

Nadere informatie

Cursussen voor volwassenen

Cursussen voor volwassenen Groningen Drenthe Overijssel 26 2014-2015 Cursussen voor volwassenen www.alfa-college.nl U volgt uw cursus bij het Alfa-college Het Alfa-college is het regionaal opleidingen centrum voor Noorden Oost-Nederland,

Nadere informatie

Meerjaren Beleidsplan Stichting WOON

Meerjaren Beleidsplan Stichting WOON Meerjaren Beleidsplan Stichting WOON definitief Inhoud Voorwoord... 2 Inleiding... 2 Visie en missie Stichting WOON... Missie... Visie... Missie Woontrainingshuis Kortgerecht... Visie Woontrainingshuis

Nadere informatie

Stappenplan houtbewerken

Stappenplan houtbewerken Stappenplan houtbewerken Arrangementen voor leermethode, begeleiding en deskundigheidsbevordering Naar een beroep met toekomst Kennisce Inhoud 1. Stappenplan Houtbewerken... 2 1.1 Het leermiddel... 2 1.2

Nadere informatie

Aanbod. laaggeletterdheid en inburgering

Aanbod. laaggeletterdheid en inburgering Aanbod laaggeletterdheid en inburgering voor Organisaties voor volwasseneneducatie 2014-2015 Inhoudsopgave Inleiding...2 Aanbod algemeen Kernaanbod...3 Aanvullend aanbod: wisselcollecties...4 Aanvullend

Nadere informatie

Huiswerkbeleid Onderwijsteam 7

Huiswerkbeleid Onderwijsteam 7 Huiswerkbeleid Onderwijsteam 7 Inleiding: Het onderwijs op school is er onder meer op gericht de verantwoordelijkheid en zelfstandigheid van de leerlingen te vergroten. Ook het maken van huiswerk levert

Nadere informatie

Onderwijsassistent. Kenmerken. Werkzaamheden. Na deze opleiding:

Onderwijsassistent. Kenmerken. Werkzaamheden. Na deze opleiding: Onderwijsassistent Een leraar of lerares komt soms handen tekort in de klas. Als onderwijsassistent zorg je er samen met de leerkracht voor dat alle leerlingen de aandacht krijgen die ze verdienen. In

Nadere informatie

Jaarverslag 2018 Gilde s- Hertogenbosch en omstreken.

Jaarverslag 2018 Gilde s- Hertogenbosch en omstreken. 1 Jaarverslag 2018 Gilde s- Hertogenbosch en omstreken. s-hertogenbosch, mei 2019 2 Jaarverslag 2018 van het Gilde s- Hertogenbosch en omstreken. Voorwoord: Dit jaarverslag geeft inzicht in de activiteiten

Nadere informatie

Verankering laaggeletterdheid in gemeentelijk beleid. Soler Berk Stichting Lezen & Schrijven

Verankering laaggeletterdheid in gemeentelijk beleid. Soler Berk Stichting Lezen & Schrijven Verankering laaggeletterdheid in gemeentelijk beleid Soler Berk Stichting Lezen & Schrijven Dinsdag 30 oktober 2012 Stichting Lezen & Schrijven Stichting Lezen & Schrijven initiatief van H.K.H. Prinses

Nadere informatie

Talentcoach doorbreekt patronen

Talentcoach doorbreekt patronen Talentcoach Talentcoach doorbreekt patronen Talentcoach is een social profit organisatie. Wij gaan niet voor financiële winst, maar voor sociale winst. Mensen willen mee doen, maar zijn niet (meer) in

Nadere informatie

Huiswerkbeleid Onderwijsteam 7 it Bynt Winsum

Huiswerkbeleid Onderwijsteam 7 it Bynt Winsum Huiswerkbeleid Onderwijsteam 7 it Bynt Winsum Inleiding: Het onderwijs op school is er onder meer op gericht de verantwoordelijkheid en zelfstandigheid van de leerlingen te vergroten. Ook het maken van

Nadere informatie

Terugkoppeling van de workshops. Chris De Nijs (VRT)

Terugkoppeling van de workshops. Chris De Nijs (VRT) Terugkoppeling van de workshops Chris De Nijs (VRT) Vaardig genoeg voor de 21 ste eeuw? Samen aan de slag met de Vlaamse PIAAC resultaten Brussel - 20 maart 2014 Workshop 1: Basisvaardigheden voor de arbeidsmarkt

Nadere informatie

Het zou het beste zijn als maatschappelijke steunsystemen georganiseerd werden door de gemeente.

Het zou het beste zijn als maatschappelijke steunsystemen georganiseerd werden door de gemeente. 1. Het zou het beste zijn als maatschappelijke steunsystemen georganiseerd werden door de gemeente. 2. De overheid moet niet achter de voordeur van mensen willen treden. Dat is privégebied en de eigen

Nadere informatie

Wie kan terecht in een centrum voor basiseducatie? Wat kan je er leren?

Wie kan terecht in een centrum voor basiseducatie? Wat kan je er leren? basis educatie Wie niet goed kan lezen, schrijven en rekenen, is geen uitzondering. In ons land heeft meer dan half miljoen mensen er moeite mee. In een centrum voor basiseducatie kan je die achterstand

Nadere informatie

Computercursus voor laaggeletterden. Klik & Tik en E-TV. Leven Lang Leren pilot, BasisBibliotheek Maasland. Inhoud: Projectplan 2

Computercursus voor laaggeletterden. Klik & Tik en E-TV. Leven Lang Leren pilot, BasisBibliotheek Maasland. Inhoud: Projectplan 2 Computercursus voor laaggeletterden Klik & Tik en E-TV Inhoud: Projectplan 2 Tussentijdse evaluatie (februari 20) 6 Projectplan Computercursus voor laaggeletterden Klik & Tik en E-TV Aanleiding Op 30 maart

Nadere informatie

Unal College. Professionele zorg, aandacht voor culturele achtergrond

Unal College. Professionele zorg, aandacht voor culturele achtergrond Unal College Trainingen en werkbegeleiding aan (jong) volwassenen met een verstandelijke beperking Unal College Professionele ondersteuning en training met aandacht voor culturele achtergrond voor (jong)

Nadere informatie

Golden Best Practice 2014

Golden Best Practice 2014 Bedrijf Titel : 29. IVM B.V. : Online VCA-Examentrainer Zie bijlage. INSTITUUT VOOR VEILIGHEID & MILIEU B.V. Online VCA-Examentrainer INSTITUUT VOOR VEILIGHEID & MILIEU Onderwerp: Online Leren VCA Kennis

Nadere informatie

Stappenplan Taalcoach. Uitgangspunt: Hoe zet je een taalcoachproject op?

Stappenplan Taalcoach. Uitgangspunt: Hoe zet je een taalcoachproject op? Stappenplan Taalcoach Uitgangspunt: Hoe zet je een taalcoachproject op? I nleiding Eind juni is het project Taalcoach van start gegaan. Het doel van het project is het realiseren van een taalkoppel, bestaande

Nadere informatie

Management samenvatting Ongekend Talent. De woorden Ongekend Talent zijn begonnen om een verhaal te vertellen

Management samenvatting Ongekend Talent. De woorden Ongekend Talent zijn begonnen om een verhaal te vertellen Management samenvatting Ongekend Talent De woorden Ongekend Talent zijn begonnen om een verhaal te vertellen De managementsamenvatting van Ongekend Talent is mede mogelijk gemaakt door Equal subsidiering

Nadere informatie

Beleidsplan Unie van Betrokken Ouders

Beleidsplan Unie van Betrokken Ouders Beleidsplan 2015-2020 Unie van Betrokken Ouders Plaats: Apeldoorn Datum: 18-11-2014 Inhoudsopgave INLEIDING 1 UVBO- SCHEMA 2 ORGANISATIEBESCHRIJVING 3 MISSIE 3 VISIE 3 SPEERPUNTEN 4 KRITISCHE SUCCESFACTOREN

Nadere informatie

Voorstel programma educatie

Voorstel programma educatie Voorstel programma educatie 2013 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Landelijke ontwikkelingen 3. Regio Rivierenland 4. Opdracht ROC Rivor 5. Opleidingsbehoefte per gemeente 6. Voorwaarden cursusaanbod 2013

Nadere informatie

Participatie & vrijwilligerswerk

Participatie & vrijwilligerswerk Participatie & vrijwilligerswerk Doe mee! 1 2 Participatieplaats: wennen aan werk MENES: jongeren praten mee over de toekomst Jongeren 12 23 jaar We willen graag met jongeren in gesprek over de toekomst

Nadere informatie

Sportleider SeniorenSport (SSS)

Sportleider SeniorenSport (SSS) Sportleider SeniorenSport (SSS) Een leven lang bewegen We worden steeds ouder en genieten gelukkig steeds langer van een goede gezondheid. Sport en bewegen speelt hierbij een belangrijke rol. Steeds meer

Nadere informatie

KAIRO. Doel van KAIRO

KAIRO. Doel van KAIRO kairo arnhem een onderwijs-behandelprogramma voor jongeren met een autisme-spectrumstoornis (ASS) informatie voor cliënten, ouders en verwijzers november 2016 centrum voor autisme dr. leo kannerhuis verder

Nadere informatie

Meerjaren Beleidsplan Stichting WOON

Meerjaren Beleidsplan Stichting WOON Meerjaren Beleidsplan Stichting WOON Inhoud Voorwoord... 2 Inleiding... 2 Visie en missie Stichting WOON... 2 Missie... 2 Visie... 2 Missie Woontrainingshuis Kortgerecht... 3 Visie Woontrainingshuis Kortgerecht...

Nadere informatie

BELEIDSPLAN. SchuldHulp Maatje Zeist. Beleidsplan SchuldHulpMaatje Zeist 2016-2020

BELEIDSPLAN. SchuldHulp Maatje Zeist. Beleidsplan SchuldHulpMaatje Zeist 2016-2020 BELEIDSPLAN SchuldHulp Maatje Zeist Beleidsplan SchuldHulpMaatje Zeist 2016-2020 Inhoud 1. Inleiding 2. Missie 3. Visie 4. Wat wil SHMZ bereiken 5. Voor wie is SHMZ 6. Met wie werkt SHMZ samen 7. De Organisatiestructuur

Nadere informatie

basiseducatie Wie kan terecht in een centrum voor basiseducatie? Wat kan je er leren?

basiseducatie Wie kan terecht in een centrum voor basiseducatie? Wat kan je er leren? basis educatie Heb je problemen met lezen, schrijven of rekenen? Je bent niet alleen! In Vlaanderen heeft 1 op 7 mensen er moeite mee. Bij Basiseducatie kan je opnieuw bijbenen. Er zijn 13 Centra voor

Nadere informatie

Taal is Meedoen! Huis voor Taal Noordoostpolder Plan van aanpak en begroting 2019

Taal is Meedoen! Huis voor Taal Noordoostpolder Plan van aanpak en begroting 2019 Huis voor Taal Noordoostpolder Plan van aanpak en begroting 2019 Taal is Meedoen! Aanleiding Meedoen in de huidige Nederlandse samenleving vraagt dat inwoners voldoende de Nederlandse taal en digitale

Nadere informatie

Alle kinderen kunnen Roefelen Stichting Roefelen zoekt partners 2013-2017

Alle kinderen kunnen Roefelen Stichting Roefelen zoekt partners 2013-2017 Alle kinderen kunnen Roefelen Stichting Roefelen zoekt partners 2013-2017 Het is belangrijk dat kinderen al jong kennis maken met bedrijven en beroepen. Roefelen maakt dat mogelijk. De in 2011 opgerichte

Nadere informatie

Advies over de modulaire opleiding NT2 alfa R1, traject 1.2 voor de basiseducatie

Advies over de modulaire opleiding NT2 alfa R1, traject 1.2 voor de basiseducatie 4 ADVIES Raad Levenslang en Levensbreed Leren 21 maart 2006 RLLL/PCA/ADV/007 Advies over de modulaire opleiding NT2 alfa R1, traject 1.2 voor de basiseducatie VLAAMSE ONDERWIJSRAAD, LEUVENSEPLEIN 4, 1000

Nadere informatie

Samen laten we elke jongere groeien

Samen laten we elke jongere groeien VSO Samen laten we elke jongere groeien OP ZOEK NAAR TALENTEN De Anne Flokstraschool geeft (voortgezet) speciaal onderwijs aan zeer moeilijk lerende jongeren in de leeftijd van 12 tot 20 jaar met een verstandelijke

Nadere informatie

Je maakt het op het Vakcollege Noordoostpolder Schooljaar 15/16

Je maakt het op het Vakcollege Noordoostpolder Schooljaar 15/16 Je maakt het op het Vakcollege Noordoostpolder Schooljaar 15/16 Onderwijs voor jongeren met gouden handen die aan een gouden toekomst willen werken. Dat is het Vakcollege Noordoostpolder. Leerlingen die

Nadere informatie

Gratis exemplaren van deze publicatie zijn telefonisch te bestellen bij Postbus 51-Infolijn, onder vermelding van het AOCenW-nummer.

Gratis exemplaren van deze publicatie zijn telefonisch te bestellen bij Postbus 51-Infolijn, onder vermelding van het AOCenW-nummer. Publicatie van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen productie directie Voorlichting, Leo Wijnhoven vormgeving Wim Zaat, Moerkapelle fotografie Bart Versteeg, Den Haag Mood Factory, Amsterdam

Nadere informatie

Zo gaan wij om met... Vrijwilligers

Zo gaan wij om met... Vrijwilligers Zo gaan wij om met... Vrijwilligers Inhoudsopgave Voorwoord pag. 3 Welzijn Baarn pag. 4 Missie, Doel, Visie op vrijwilligers Achtergrond informatie pag. 5 Vrijwilliger binnen Welzijn Baarn pag. 6 Hoe gaan

Nadere informatie

Het non-formele bibliotheekaanbod voor volwassenen

Het non-formele bibliotheekaanbod voor volwassenen Het non-formele bibliotheekaanbod voor volwassenen Programma s laagdrempelig Voor veel laaggeletterden is leren en het volgen van formeel of non-formeel onderwijs allerminst een vanzelfsprekend. Zaken

Nadere informatie

Inhoudsopgave: Even voorstellen 5. Waar staan we voor 7. Ons onderwijs 7. Boeiend onderwijs: 8. Kwaliteit bewaken 8

Inhoudsopgave: Even voorstellen 5. Waar staan we voor 7. Ons onderwijs 7. Boeiend onderwijs: 8. Kwaliteit bewaken 8 Informatiegids Inhoudsopgave: Even voorstellen 5 Waar staan we voor 7 Ons onderwijs 7 Boeiend onderwijs: 8 Kwaliteit bewaken 8 Veiligheid door respect en regels 9 Open voor vernieuwingen 9 Engels en Frans

Nadere informatie

WAARDE(N)VOL TOEZICHT IS MENSENWERK. Toezichtkader Bibliotheek Velsen

WAARDE(N)VOL TOEZICHT IS MENSENWERK. Toezichtkader Bibliotheek Velsen Vastgesteld nov 2017 WAARDE(N)VOL TOEZICHT IS MENSENWERK Toezichtkader Bibliotheek Velsen 2017-2020 AANLEIDING TOEZICHTKADER Niets duurt voort, behalve verandering Heraclitus Voor je ligt het tussentijdse

Nadere informatie

Veel gestelde vragen over de U-Talent Academie

Veel gestelde vragen over de U-Talent Academie Veel gestelde vragen over de U-Talent Academie Veel leerlingen die overwegen om deel te nemen aan de U-Talent Academie hebben vragen over het programma, de selectie, de zwaarte van het programma. In dit

Nadere informatie

Vorming Training Scholing Voor alle cliënten van Odion

Vorming Training Scholing Voor alle cliënten van Odion Vorming Training Scholing Voor alle cliënten van Odion 2012 Inleiding Voor wie is het loket Vorming, Training, Scholing? Voor alle cliënten van Odion van zowel Dagbesteding Kinderen en Volwassenen als

Nadere informatie

Participatie & vrijwilligerswerk

Participatie & vrijwilligerswerk Participatie & vrijwilligerswerk Doe mee! 1 Participatieplaats: wennen aan werk MENES: zet ideeën van jongeren om in daden Jongeren 12 23 jaar We willen graag in gesprek met jongeren die een positieve

Nadere informatie

Hierbij delen wij u mee dat op donderdag 13 februari het Bondgenootschap Laaggeletterdheid regio Nijmegen is opgericht.

Hierbij delen wij u mee dat op donderdag 13 februari het Bondgenootschap Laaggeletterdheid regio Nijmegen is opgericht. Maatschappelijke Ingekomen stuk D1 (PA 12 maart 2014) Ontwikkeling Beleidsontwikkeling Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon 14024 Telefax (024) 323 59 92 E-mail

Nadere informatie

SAMEN DIGITAAL : de opgave

SAMEN DIGITAAL : de opgave SAMEN DIGITAAL : de opgave -> Bibliotheek Utrecht, Mariken van Meer Internetvaardigheden Utrechtse situatie De Utrechtse aanpak / Leven en Leren -> Stichting Digisterker, Piet Boekhoudt CBS typen internetvaardigheden

Nadere informatie

Nederlands als basis. 2013-2014 www.rocrivor.nl. Beter leren schrijven, lezen, computer, rekenen

Nederlands als basis. 2013-2014 www.rocrivor.nl. Beter leren schrijven, lezen, computer, rekenen Nederlands als basis 2013-2014 www.rocrivor.nl Beter leren schrijven, lezen, computer, rekenen NEDERLANDS NIVEAUVERHOGING EN STAATSEXAMEN ZOMERCURSUS NEDERLANDS Welkom bij roc rivor ROC Rivor is hét opleidingscentrum

Nadere informatie

VELDDIJK WERELDSTAPPEN ELK TALENT TELT! EEN INKIJK BIJ

VELDDIJK WERELDSTAPPEN ELK TALENT TELT! EEN INKIJK BIJ VELDDIJK WERELDSTAPPEN ELK TALENT TELT! EEN INKIJK BIJ WERELD- STAPPEN Mijn naam is Iris. Ik ben 16 jaar. Als ik in de spiegel kijk zie ik een jongedame die er mag zijn. Maar zo dacht ik twee jaar geleden

Nadere informatie

Samenwerking. Betrokkenheid

Samenwerking. Betrokkenheid De Missie Het Spectrum is een openbare school met een onderwijsaanbod van hoge kwaliteit. We bieden het kind betekenisvol onderwijs in een veilige omgeving. In een samenwerking tussen kind, ouders en school

Nadere informatie

Een Positief. leer en leefklimaat. op uw school

Een Positief. leer en leefklimaat. op uw school Een Positief leer en leefklimaat op uw school met TOPs! positief positief denken en doen Leerlingen op uw school ontwikkelen zich het beste in een positief leer- en leefklimaat; een klimaat waarin ze zich

Nadere informatie

Handboek Examinering Praktijkonderwijs Versie: februari 2019

Handboek Examinering Praktijkonderwijs Versie: februari 2019 Handboek Examinering Praktijkonderwijs Versie: februari 2019 Inhoud 1. Inleiding blz. 2 2. Algemeen blz. 2 3. Eisen blz. 3 4. Het eindgesprek blz. 3 5. Examenkosten blz. 3 Bijlage Het examenreglement blz.

Nadere informatie

Achtergrondinformatie. Man 2.0. Programma ter bevordering van emancipatie en participatie van sociaal geïsoleerde mannen

Achtergrondinformatie. Man 2.0. Programma ter bevordering van emancipatie en participatie van sociaal geïsoleerde mannen Achtergrondinformatie Man 2.0 Programma ter bevordering van emancipatie en participatie van sociaal geïsoleerde mannen April 2010 1 Inleiding Het is het Oranje Fonds gebleken dat veel maatschappelijke

Nadere informatie

Train de Trainers Samen Nederlands leren

Train de Trainers Samen Nederlands leren Tonny van Breukelen Train de Trainers Samen Nederlands leren Cursus voor docenten Nederlands als tweede taal ten behoeve van het project Samen Nederlands leren Stichting Beter Zien Anders Kijken Stichting

Nadere informatie

Taal verrijkt. aanbod voor laaggeletterden, inburgeraars en anderstaligen. Rijn en Venen

Taal verrijkt. aanbod voor laaggeletterden, inburgeraars en anderstaligen. Rijn en Venen Taal verrijkt aanbod voor laaggeletterden, inburgeraars en anderstaligen Rijn en Venen De Bibliotheek Rijn en Venen wil lezen voor iedereen mogelijk én plezierig maken. Daarbij richten we ons ook op mensen

Nadere informatie

Strategisch Communicatieplan Meedoen in Alblasserdam Augustus 2013

Strategisch Communicatieplan Meedoen in Alblasserdam Augustus 2013 Strategisch Communicatieplan Meedoen in Alblasserdam Augustus 2013 Wendy Hermans Monique Speelman Karin Stevens Inhoudsopgave 1 Meedoen in Alblasserdam... 3 1.1 Inleiding... 3 1.2 Ontwikkelingen... 3 1.3

Nadere informatie

Quickscan taal- en leesonderwijs

Quickscan taal- en leesonderwijs Quickscan taal- en leesonderwijs Gegevens school Naam school Adres school Plaats Telefoon e-mail Datum invulling Ingevuld door Functie invuller directie IB-er RT-er taal/leescoördinator leerkracht gr:

Nadere informatie

SCHOOLONTWIKKELPLAN SAMEN UNIEK

SCHOOLONTWIKKELPLAN SAMEN UNIEK SCHOOLONTWIKKELPLAN 2017-2021 SAMEN UNIEK Instemming van de medezeggenschapsraad: 23 januari 2017 1 Inhoud 1. Voorwoord... 3 2. Missie... 4 3. Visie... 4 4. Zes pijlers... 5 5. Kernwaarden en ambities...

Nadere informatie

Jaarverslag 2017 Lekstroom School s cool

Jaarverslag 2017 Lekstroom School s cool Jaarverslag 2017 Lekstroom School s cool Inhoudsopgave Voorwoord 1. Lekstroom School s cool in het kort 2. Aantallen en resultaten 3. Ontwikkelingen vrijwilligers 4. Verbreden in de regio 5. 2017 Financieel

Nadere informatie

Stichting Lezen & Schrijven

Stichting Lezen & Schrijven Laaggeletterden herkennen en dan? Clarine van Ommeren Apeldoorn 18 september 2014 Initiatief van H.K.H. Prinses Laurentien Doel: het voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid op zowel korte als lange

Nadere informatie

Huiswerkbeleid Onderwijsteam 7

Huiswerkbeleid Onderwijsteam 7 Huiswerkbeleid Onderwijsteam 7 Inleiding: Het onderwijs op school is er onder meer op gericht de verantwoordelijkheid en zelfstandigheid van de leerlingen te vergroten. Ook het maken van huiswerk levert

Nadere informatie

Verleg je grenzen! Compleet vernieuwd! Waarom kiest ú voor de nieuwe Taalblokken? Taalblokken Nederlands Brochure MBO

Verleg je grenzen! Compleet vernieuwd! Waarom kiest ú voor de nieuwe Taalblokken? Taalblokken Nederlands Brochure MBO Taalblokken Nederlands Brochure MBO Verleg je grenzen! Waarom kiest ú voor de nieuwe Taalblokken? U kunt gemakkelijk differentiëren studenten leren wat nodig is Motiverend en uitdagend lesmateriaal voor

Nadere informatie

PRODUCTEN & DIENSTEN 2017 Taalcoaching vergroot je wereld

PRODUCTEN & DIENSTEN 2017 Taalcoaching vergroot je wereld PRODUCTEN & DIENSTEN 2017 Taalcoaching vergroot je wereld Meer dan 600.000 anderstaligen doen niet mee in onze samenleving doordat ze de taal onvoldoende beheersen. Taalcoaching zorgt voor meer zelfvertrouwen,

Nadere informatie

Beleidsplan Stichting The Dutch Tulip

Beleidsplan Stichting The Dutch Tulip Beleidsplan Stichting The Dutch Tulip 2018-2019 Stichting The Dutch Tulip Kanaalweg 33 2903 LR Capelle a/d IJssel www.thedutchtulip.nl Inschrijvingsnummer KvK: 6609346 Inhoudsopgave Voorwoord 3 De organisatie

Nadere informatie

Schets onderwijsprogramma en lessentabel Route 2, jaar vmbo basis

Schets onderwijsprogramma en lessentabel Route 2, jaar vmbo basis Schets onderwijsprogramma en lessentabel Route 2, 12 16 jaar vmbo basis Bij leerlingen in route 2 uitstroomprofiel vmbo basis ligt het accent op instroom in de onderbouw van de vmbo basisberoepsgerichte

Nadere informatie

VMBO Voorbereidend Middelbaar Beroeps Onderwijs

VMBO Voorbereidend Middelbaar Beroeps Onderwijs Inhoud VO avond 1. Onderwijstypen voortgezet onderwijs (VO) 2. Advisering basisschool 3. Toelichting toetsafname 4. Tijdspad 5. Ontwikkelingen 6. Traject aanmelding VO. 7. Tips bezoek en overzicht van

Nadere informatie

Evaluatie Meldpunt Zorg en Welzijn 2016 Stichting Samen Onbeperkt

Evaluatie Meldpunt Zorg en Welzijn 2016 Stichting Samen Onbeperkt Evaluatie Meldpunt Zorg en Welzijn 2016 Stichting Samen Onbeperkt Januari 2017 Inleiding Het Meldpunt Zorg is een initiatief van de Stichting Samen Onbeperkt in samenwerking het Buurtloket 6211. Naast

Nadere informatie

Methodes, cursussen en andere veelgevraagde materialen voor NT2

Methodes, cursussen en andere veelgevraagde materialen voor NT2 Methodes, cursussen en andere veelgevraagde materialen voor NT2 ABC, doe je mee? (grijs) Is een NT2-methode voor gealfabetiseerde anderstaligen die nog geen voorkennis van het Nederlands hebben. Het leidt

Nadere informatie

Bibliotheek en mbo werken samen aan digitale geletterdheid. Van visie naar praktijk

Bibliotheek en mbo werken samen aan digitale geletterdheid. Van visie naar praktijk Bibliotheek en mbo werken samen aan digitale geletterdheid Van visie naar praktijk Van visie naar praktijk Bibliotheek en mbo werken samen aan digitale geletterdheid De Koninklijke Bibliotheek en Cubiss

Nadere informatie

Zie voor volledige tekst Staatscourant: ministeriële regeling met de standaarden en eindtermen voor de opleiding digitale vaardigheden

Zie voor volledige tekst Staatscourant: ministeriële regeling met de standaarden en eindtermen voor de opleiding digitale vaardigheden Notitie Digisterker-cursussen en de WEB-gelden Versie december 2017 Op 29 september 2017 is de ministeriële regeling met de standaarden en eindtermen voor de opleiding digitale vaardigheden 1 gepubliceerd

Nadere informatie

FUNCTIEBESCHRIJVING: LOCATIEMANAGER. Algemeen. Datum voorlopige vaststelling: 29-04-2015. Organisatie: Stichting Magentazorg

FUNCTIEBESCHRIJVING: LOCATIEMANAGER. Algemeen. Datum voorlopige vaststelling: 29-04-2015. Organisatie: Stichting Magentazorg FUNCTIEBESCHRIJVING: LOCATIEMANAGER Algemeen Organisatie: Stichting Magentazorg Organisatorische eenheid: raad van bestuur Opsteller functiebeschrijving: adviseur P&O Datum voorlopige vaststelling: 29-04-2015

Nadere informatie

Stichting Lezen & Schrijven. Paul Mosterd, directeur Marlies Olthuis, themamanager bedrijven

Stichting Lezen & Schrijven. Paul Mosterd, directeur Marlies Olthuis, themamanager bedrijven Stichting Lezen & Schrijven Paul Mosterd, directeur Marlies Olthuis, themamanager bedrijven Educatie Werkt!, Amsterdam 30 september 2011 Stichting Lezen & Schrijven Stichting Lezen & Schrijven initiatief

Nadere informatie

Stichting Wel.kom - Holding Stichting Wel.kom - Venlo/Beesel Stichting Wel.kom - Roermond

Stichting Wel.kom - Holding Stichting Wel.kom - Venlo/Beesel Stichting Wel.kom - Roermond Stichting Wel.kom - Holding Stichting Wel.kom - Venlo/Beesel Stichting Wel.kom - Roermond Inhoudsopgave Welkomstwoord Missie en visie Organisatiestructuur Dienstverlening en aanbod Informatie voor vrijwilligers

Nadere informatie

Informatiedocument kennismakingsbijeenkomst nonliners Voor SeniorWeb Leercentra

Informatiedocument kennismakingsbijeenkomst nonliners Voor SeniorWeb Leercentra Informatiedocument kennismakingsbijeenkomst nonliners Voor SeniorWeb Leercentra Speciale aandacht voor senioren die nog nooit met een computer, tablet of internet hebben gewerkt Er zijn nog teveel digibeten

Nadere informatie

Beschrijving leertraject Basiskwalificatie Didactische Bekwaamheid (BDB), inclusief de Basis Kwalificatie Examinering (BKE)

Beschrijving leertraject Basiskwalificatie Didactische Bekwaamheid (BDB), inclusief de Basis Kwalificatie Examinering (BKE) FONTYS HOGESCHOLEN Beschrijving leertraject Basiskwalificatie Didactische Bekwaamheid (BDB), inclusief de Basis Kwalificatie Examinering (BKE) Klik op een van onderstaande linken om direct naar het betreffende

Nadere informatie

Zaterdagschool STICHTING HET SUCCES

Zaterdagschool STICHTING HET SUCCES STICHTING HET SUCCES Zaterdagschool SCHOOLGIDS STUDIEONDERSTEUNING VOOR: - Basisschool; cito, entree & groep 3 t/m 8 - Voorgezet onderwijs - Volwassene - Brede school activiteiten WWW.STICHTINGHETSUCCES.NL

Nadere informatie

De Schoolwerkplaats school van nu

De Schoolwerkplaats school van nu 2015 De Schoolwerkplaats school van nu Visie en uitgangspunten Manon van der Linde Ilse Overzier Marjan van Baekel- Kan 1. Waar de Schoolwerkplaats voor staat Missie Wat we willen is dat alle kinderen

Nadere informatie

Jaarverslag 2012. Consulent Vrijwilligerswerk en Vrij wi11 igersvaca tu reba n k. in de gemeenten. Scherpenzeel en Renswoude

Jaarverslag 2012. Consulent Vrijwilligerswerk en Vrij wi11 igersvaca tu reba n k. in de gemeenten. Scherpenzeel en Renswoude Jaarverslag 2012 Consulent Vrijwilligerswerk en Vrij wi11 igersvaca tu reba n k in de gemeenten Scherpenzeel en Renswoude Inleiding De gemeente Renswoude en Scherpenzeel vinden het belangrijk dat het vrijwilligerswerk

Nadere informatie

BELEIDSPLAN PLUSKLAS

BELEIDSPLAN PLUSKLAS BELEIDSPLAN PLUSKLAS Voor leerlingen die meer kunnen ontdekken OBS HET GROENE HART Januari 2012 BELEIDSPLAN PLUSKLAS Voor leerlingen die meer kunnen ontdekken Inleiding Gedurende de hele basisschool leggen

Nadere informatie

Missie en Visie van Maximina

Missie en Visie van Maximina Maximina is een vrijwilligersorganisatie voor vrouwen in Roermond en bestaat sinds 2012. De stichting Moedercentrum Maximina heeft een bestuur dat verantwoordelijk is voor de organisatie. Door de stichting

Nadere informatie

Vragenlijst Leercentrum inventarisatie 2016

Vragenlijst Leercentrum inventarisatie 2016 Vragenlijst Leercentrum inventarisatie 2016 1. Vul hieronder de naam in van het Leercentrum waarvoor u deze inventarisatie invult. Toelichting: - Als u de inventarisatie voor meerdere Leercentra invult,

Nadere informatie

Doelomschrijving vier deelnemende scholen

Doelomschrijving vier deelnemende scholen Doelomschrijving vier deelnemende scholen 1 doelgroepomschrijvingen Leerbedrijf BAVA (ROC-AKA) Het leerbedrijf Basisvaardigheden (BAVA) is onderdeel van de school voor AKA van het ROC Midden Brabant. Bij

Nadere informatie

(Voortgezet) speciaal onderwijs voor leerlingen met een langdurige ziekte en/of lichamelijke beperking. Piramide werkt op het Podium

(Voortgezet) speciaal onderwijs voor leerlingen met een langdurige ziekte en/of lichamelijke beperking. Piramide werkt op het Podium Piramide werkt op het Podium 1. De school De Piramide is een (V)SO school in cluster 3 ziekte en of lichamelijke beperking in de leeftijd van 3 t/m 20 jaar. De school is gevestigd in Den Haag Zuidwest

Nadere informatie

Eigen Kracht 2013 2014 van barrière naar carrière

Eigen Kracht 2013 2014 van barrière naar carrière Eigen Kracht 2013 2014 van barrière naar carrière Projectplan Eigen Kracht - Van barrière naar carrière LEVgroep Penningstraat 55 5701 MZ Helmond Projectperiode 2013 2014 1 1 Inleiding Eigen Kracht is

Nadere informatie