BEDRIJFS- ECONOMIE voor het mkb

Transcriptie

1

2 UITGAVE VOOR ECONOMISCH ADMINISTRATIEF EN ONDERNEMERSONDERWIJS BEDRIJFS- ECONOMIE voor het mkb Drs. P.F. Pietersen K.P. Pietersen 13 e druk, 1 e oplage ISBN: NEDERLANDS ONDERWIJS INSTITUUT BV

3 Copyright: NOI Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, database, computerbestand, internet of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het NOI.

4 WOORD VOORAF 'Bedrijfseconomie voor het mkb' is een moderne onderwijsmethode die zo dicht mogelijk aansluit aan de praktijk van het bedrijfsleven. Om de leerstof goed te verwerken zijn achter elk hoofdstuk vragen met antwoorden en een begrippenlijst toegevoegd. Bovendien zijn achter de hoofdstukken opdrachten opgenomen waarmee de behandelde begrippen cijfermatig kunnen worden verwerkt. Achterin het boek is een afdeling herhalingsopgaven opgenomen. Deze bestaat voor een groot deel uit meerkeuzevragen. Voor een vlotte verwerking zijn van alle opdrachten achterin het boek de eindantwoorden afgedrukt. Bij de 13 e druk, 1 e oplage In de twaalfde druk zijn in vier oplagen wijzigingen aangebracht. Nu er weer (wets)aanpassingen noodzakelijk waren, is besloten tot een 13 e druk. De wijzigingen ten opzichte van de vierde oplage van de 12 e druk zijn echter wel beperkt gebleven: de laatste IB-bedragen en percentages, het BTW-tarief van 21%, wijzigingen bij het UWV en meerdere kleine verbeteringen. Gebruik van deze 13 e druk naast de vierde oplage van de 12 e druk zal weinig problemen geven. Voor ervaringen en suggesties houden wij ons van harte aanbevolen. Ons adres is: NOI bv, Antwoordnummer 58, 3740 VB BAARN telefoon , fax , mkb@noi.nl NOI

5 INHOUD afdeling hoofdstuk paragraaf 1 ONDERNEMINGSVORMEN NATUURLIJKE PERSONEN EN RECHTSPERSONEN blz Natuurlijke personen en rechtspersonen Ondernemingsvormen Het handelsregister Begrippen Verwerkingsvragen ONDERNEMINGEN ZONDER RECHTSPERSOONLIJKHEID De eenmanszaak De maatschap Kenmerken vennootschap De vennootschap onder firma (VOF) De commanditaire vennootschap (CV) Begrippen Verwerkingsvragen ONDERNEMINGEN MET RECHTSPERSOONLIJKHEID 35 1 De besloten vennootschap (BV) De naamloze vennootschap (NV) De coöperatieve vereniging (coöp) Opdrachten Begrippen Verwerkingsvragen ONDERNEMINGSVORM EN EXPLOITATIEOVERZICHT 53 1 Het exploitatieoverzicht van de eenmanszaak Het exploitatieoverzicht van de BV Opdrachten Begrippen Verwerkingsvragen BELASTINGEN Inkomstenbelasting (IB) Persoonsgebonden aftrekposten en heffingskortingen 70 3 Voorheffing loonbelasting en aangifte IB Aftrekposten voor alle ondernemingen Extra aftrekposten voor IB-ondernemers Omzetbelasting (BTW) Opdrachten Begrippen Verwerkingsvragen... 83

6 2 KOSTENENCALCULATIES 1 KOSTENSOORTEN Grondstoffen en hulpstoffen Duurzame bedrijfsmiddelen Arbeid Diensten van derden Kostprijsverhogende belastingen en heffingen Opdrachten Begrippen Verwerkingsvragen PRIJSBEREKENING AMBACHT EN DIENSTVERLENING Offers en kosten Het manuurtarief Het machine-uurtarief Bezettingsverschillen Voor- en nacalculatie De opslagmethode Opdrachten Begrippen Verwerkingsvragen PRIJSBEREKENING IN DE DETAILHANDEL Omzet en brutowinst De brutowinstopslag Het berekenen van de verkoopprijs Prijsberekening met omrekenfactor Adviesprijzen Opdrachten Begrippen Verwerkingsvragen CONSTANTE EN VARIABELE KOSTEN Constante kosten Variabele kosten Kostenindelingen De kostprijs Het bedrijfsminimum Het bedrijfsminimum in de detailhandel Opdrachten Begrippen Verwerkingsvragen

7 3 FINANCIERING EN FINANCIEEL BELEID 1 VERMOGENSBEHOEFTE EN VERMOGENSVERKRIJGING Eigen en vreemd vermogen Vormen van vreemd vermogen Samenvatting Opdrachten Begrippen Verwerkingsvragen DE LIQUIDITEIT VAN EEN ONDERNEMING Liquiditeit en werkkapitaal De liquiditeitsbegroting De current ratio De quick ratio Kernen in de vlottende bedrijfsmiddelen Samenvatting Opdrachten Begrippen Verwerkingsvragen DE SOLVABILITEIT VAN EEN ONDERNEMING Wat verstaan we onder solvabiliteit? Het kengetal van de solvabiliteit Bewaken van de solvabiliteit Opdrachten Begrippen Verwerkingsvragen CASHFLOW Cashflow bij de eenmanszaak Cashflow bij de BV Vergelijking cashflow eenmanszaak en BV Opdrachten Begrippen Verwerkingsvragen DE RENTABILITEIT VAN VERMOGEN De opbrengst van belegd vermogen De rentabiliteit van het totale vermogen (RTV) De rentabiliteit van het eigen vermogen (REV) Rentabiliteit en ondernemingsvorm Opdrachten Begrippen Verwerkingsvragen BANKKREDIET Rekening-courantkrediet

8 3 6 2 Zekerheidstelling Factoring Opdrachten Begrippen Verwerkingsvragen LEVERANCIERSKREDIET Leverancierskrediet ontstaat automatisch Korting voor contante betaling Kredietbeperkingstoeslag Kosten van leverancierskrediet Leverancierskrediet en afnemerskrediet Opdrachten Begrippen Verwerkingsvragen LEASING Twee vormen van leasing Leasing en financiering Opdrachten Begrippen Verwerkingsvragen OVERNAME, FUSIE EN LIQUIDATIE Overname van een bedrijf Voorbeeld van een overname Fusie van bedrijven Voorbeeld van een fusie Opheffing van een onderneming Opdrachten Begrippen Verwerkingsvragen BEDRIJFSVERGELIJKING Interne en externe bedrijfsvergelijking Kengetallen Opdrachten Begrippen Verwerkingsvragen PERSONEELSMANAGEMENT 1 PERSONEELSBEHOEFTE Personeelsplanning Taken en functies Werving van personeel Selecteren van personeel

9 4 1 5 Het sluiten van een arbeidsovereenkomst Het eindigen van een arbeidsovereenkomst Begrippen Verwerkingsvragen BEHOUD VAN PERSONEEL Introductie van een nieuwe medewerker Aandacht voor personeel Opleiding en scholing Beoordeling van personeel Begrippen Verwerkingsvragen LEIDINGGEVEN AAN PERSONEEL Leidinggeven Stijl van leidinggeven Omspanningsvermogen en spanwijdte Begrippen Verwerkingsvragen ORGANISATIESTRUCTUREN De lijn-staforganisatie Steile en platte organisatie Interne communicatie De informele organisatie Begrippen Verwerkingsvragen HERHALINGSOPGAVEN 1 HERHALING AFDELING HERHALING AFDELING HERHALING AFDELING HERHALING AFDELING TREFWOORDENREGISTER EINDANTWOORDEN OPDRACHTEN FORMULES EN KENGETALLEN

10 1 Ondernemingsvormen AFDELING 1.1 Natuurlijke personen en rechtspersonen Ondernemingen zonder rechtspersoonlijkheid Ondernemingen met rechtspersoonlijkheid Ondernemingsvorm en exploitatieoverzicht Belastingen ONDERNEMINGSVORMEN - Afdeling 1 9

11 11 natuurlijke personen en rechtspersonen NATUURLIJKE PERSONEN EN RECHTSPERSONEN natuurlijk persoon rechtspersoon onderneming Natuurlijke personen Het recht onderscheidt natuurlijke personen en rechtspersonen. Natuurlijke personen zijn mensen. Zij hebben rechten en plichten en mogen rechtshandelingen verrichten. Rechtshandelingen kunnen eenvoudig zijn, zoals aankopen doen in de supermarkt, maar ze kunnen ook gebonden zijn aan strakke regels zoals het afsluiten van een hypotheeklening. Rechtspersonen Als twee of meer mensen gezamenlijk een bepaald doel willen bereiken en daarvoor een samenwerkingsverband aangaan, spreken we van een organisatie. Een rechtspersoon is een organisatie die volgens het recht gelijkgesteld is aan een natuurlijk persoon. Een rechtspersoon kan dus eigen bezittingen en schulden hebben en net als een natuurlijk persoon overeenkomsten afsluiten: kopen, verkopen, huren, verhuren, leningen sluiten enz. Ook een rechtspersoon heeft dus rechten en plichten. Onderneming Heeft een organisatie als doel het winstgevend vervaardigen of voortbrengen van goederen of diensten dan spreken we van een onderneming. De werkzaamheden of activiteiten van de onderneming noemen we de bedrijfsactiviteit of kortweg het bedrijf ONDERNEMINGSVORMEN rechtsvorm De ondernemingsvorm of rechtsvorm is de juridische status van de onderneming. We onderscheiden hierbij de eenmanszaak en de vennootschappen. 10 NATUURLIJKE PERSONEN EN RECHTSPERSONEN - Hoofdstuk 1.1

12 eenmanszaak vennootschap soorten vennootschappen geen rechtspersoon wel rechtspersoon De eenmanszaak, waarvan één persoon oprichter en eigenaar is, is de ondernemingsvorm die in Nederland het meest voorkomt. Een vennootschap is een samenwerkingsovereenkomst van twee of meer personen (vennoten). Elke vennoot levert zijn inbreng in de vorm van kapitaal, vaardigheden en/of kennis. Het doel van de vennootschap is het behalen van financieel voordeel voor elk van de vennoten. Bij de vennootschappen onderscheiden we: de besloten vennootschap; de naamloze vennootschap. Of een onderneming wel of geen rechtspersoon is, houdt verband met de rechtsvorm. Ondernemingen zonder rechtspersoonlijkheid zijn: de eenmanszaak; de stille maatschap en de openbare maatschap; de vennootschap onder firma (VOF); de commanditaire vennootschap (CV). Ondernemingen met rechtspersoonlijkheid zijn: de besloten vennootschap (BV); de naamloze vennootschap (NV); de coöperatie (coöp). Opmerking Naast de hiervoor genoemde ondernemingsvormen bestaan er niet-commerciële organisaties die ook rechtspersoonlijkheid hebben. Dat zijn de vereniging en de stichting. rechtsvorm In onderstaand cirkeldiagram is weergegeven hoe in Nederland de ondernemingen naar ondernemingsvorm of rechtsvorm zijn verdeeld: overige 5% VOF 10% BV 30% eenmanszaak 55% Totaal aantal ondernemingen in Nederland: In de volgende hoofdstukken gaan we dieper in op het verschil tussen bovengenoemde ondernemingsvormen. NATUURLIJKE PERSONEN EN RECHTSPERSONEN - Hoofdstuk

13 1.1 3 HET HANDELSREGISTER handelsregister Elke onderneming is wettelijk verplicht zich te laten inschrijven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel (die op zal gaan in het Ondernemersplein). Het handelsregister is openbaar, dus iedereen mag er informatie uit opvragen zoals: de handelsnaam van de onderneming; de ondernemingsvorm (eenmanszaak, VOF, BV enz.); de bedrijfsactiviteit(en); de plaats van vestiging; de inschrijvingsdatum; een aantal persoonlijke gegevens van de ondernemers/eigenaren, echter geen privé-adressen. De onderneming is wettelijk verplicht op briefpapier de volgende gegevens te vermelden: de volledige handelsnaam; de ondernemingsvorm; het inschrijvingsnummer in het handelsregister; het BTW-nummer. Omdat dit voor de Belastingdienst van belang is, moet daarnaast op facturen worden vermeld: de hoeveelheid en de aard van de geleverde goederen of de omvang en de aard van de verrichte diensten; de prijs exclusief omzetbelasting; het te betalen bedrag aan omzetbelasting; factuurdatum; een uniek factuurnummer. 12 NATUURLIJKE PERSONEN EN RECHTSPERSONEN - Hoofdstuk 1.1

14 Handelsnaamwet De handelsnaam De ondernemer is vrij in het kiezen van de handelsnaam, mits deze niet in strijd is met de Handelsnaamwet. De Handelsnaamwet verbiedt bijvoorbeeld een naam te kiezen die zo veel op de naam van een bestaande onderneming lijkt, dat verwarring kan ontstaan. Bij erfopvolging of verkoop van de onderneming mag de nieuwe ondernemer de bestaande naam blijven voeren. In de volgende hoofdstukken worden de ondernemingsvormen afzonderlijk besproken. Daarbij zullen steeds de volgende punten aan de orde komen: eigendom en leiding; aansprakelijkheid voor schulden; formaliteiten bij oprichting; belasting en winstverdeling; voor- en nadelen van de ondernemingsvorm BEGRIPPEN NATUURLIJKE PERSONEN EN RECHTSPERSONEN natuurlijk persoon rechtspersoon mens. organisatie die door het recht gelijkgesteld is aan een natuurlijk persoon ONDERNEMINGSVORMEN rechtsvorm van een onderneming (ondernemingsvorm) juridische vorm waarin een onderneming naar buiten treedt HET HANDELSREGISTER Kamer van Koophandel (KvK) (Ondernemersplein) Handelsregisterwet handelsregister officiële instantie die belast is met de uitvoering van een aantal wetten voor het bedrijfsleven, zoals de Handelsregisterwet. wet die de ondernemer verplicht zijn bedrijf te laten inschrijven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel. openbaar register, waarin de KvK de belangrijkste gegevens van Nederlandse ondernemingen inschrijft. NATUURLIJKE PERSONEN EN RECHTSPERSONEN - Hoofdstuk

15 inschrijvingsnummer KvK Handelsnaamwet handelsnaam nummer waaronder een onderneming in het handelsregister staat geregistreerd en dat op briefpapier, facturen e.d. moet worden vermeld. wetdievoorschriftengeeftvoordetekiezenhandelsnaam. in het handelsregister ingeschreven naam waaronder een bedrijf naar buiten treedt VERWERKINGSVRAGEN NATUURLIJKE PERSONEN EN RECHTSPERSONEN 1. Wat zijn natuurlijke personen? Mensen. 2. Geef de definitie van een rechtspersoon. 3. Geef voorbeelden van rechtshandelingen die een rechtspersoon mag verrichten. Een rechtspersoon is een organisatie die door het recht gelijkgesteld is aan een natuurlijk persoon. Een rechtspersoon kan kopen, verkopen, huren, verhuren, leningen sluiten enz ONDERNEMINGSVORMEN 4. a) Noem vier ondernemingsvormen zonder rechtpersoonlijkheid. b) Noem drie ondernemingsvormen met rechtspersoonlijkheid. De eenmanszaak, de maatschap, de vennootschap onder firma (VOF) en de commanditaire vennootschap (CV). De besloten vennootschap (BV), de naamloze vennootschap (NV) en de coöperatie (coöp) HET HANDELSREGISTER 5. Door wie wordt het handelsregister bijgehouden? 6. Wat wordt bedoeld met 'het handelsregister is openbaar'? 7. Welke gegevens verstrekt het handelsregister over een onderneming? 8. Welke gegevens is een onderneming verplicht te vermelden op briefpapier, facturen e.d.? Door de Kamers van Koophandel. Iedereen mag er informatie uit opvragen. De handelsnaam van de onderneming, de inschrijvingsdatum, de ondernemingsvorm, de aard van het bedrijf, de plaats van vestiging en de persoonlijke gegevens van de ondernemers/eigenaren. De volledige handelsnaam, de ondernemingsvorm en het inschrijvingsnummer in het handelsregister. 14 NATUURLIJKE PERSONEN EN RECHTSPERSONEN - Hoofdstuk 1.1

16 9. a) Met welke wet moet een ondernemer De Handelsnaamwet. rekening houden bij het kiezen van een handelsnaam? b) Wat verbiedt deze wet? Een naam te kiezen die zo veel op de naam van een bestaande onderneming lijkt, dat verwarring kan ontstaan. NATUURLIJKE PERSONEN EN RECHTSPERSONEN - Hoofdstuk

17 12 ondernemingen zonder rechtspersoonlijkheid DE EENMANSZAAK Eigendom en leiding eenmanszaak Een eenmanszaak is een onderneming waarbij de leiding in handen is van één persoon, die ook de eigenaar is. Zaakvermogen en privé-vermogen zijn bovendien niet gescheiden. Meer dan de helft van de Nederlandse ondernemingen is eenmanszaak. Bij een eenmanszaak moet je niet alleen denken aan een zelfstandige zonder personeel, de zogenaamde zzp-er, of aan de freelancer. De meeste eenmanszaken hebben meerdere medewerkers in dienst. Er zijn ook grote eenmanszaken met tientallen werknemers. persoonlijke aansprakelijkheid Aansprakelijkheid De ondernemer/eigenaar is persoonlijk aansprakelijk voor alle schulden van het bedrijf. Die aansprakelijkheid geldt voor zijn hele vermogen,dus niet alleen voor het vermogen dat in de zaak zit, maar ook voor zijn privé-bezittingen (zijn woning, auto, spaargeld, effecten enz.). Als het fout gaat met de zaak, kan hij dus alles verliezen. 16 ONDERNEMINGEN ZONDER RECHTSPERSOONLIJKHEID - Hoofdstuk 1.2

18 Oprichting De startende ondernemer moet bij de gemeente informeren of hij een vestigingsvergunning nodig heeft. Zo ja, dan moet hij die eerst aanvragen. Daarna moet hij zijn bedrijf bij de Kamer van Koophandel laten inschrijven in het handelsregister en zich als ondernemer aanmeldenbij de Belastingdienst. progressief tarief IB voordelen eenmanszaak nadelen eenmanszaak Fiscus De winst van een eenmanszaak is voor de eigenaar ondernemersinkomen. De ondernemer moet daarover inkomstenbelasting (IB) betalen. Het tarief dat hij over de winst uit zijn onderneming moet betalen is progressief. Dat betekent dat het percentage IB hoger ligt naarmate het inkomen stijgt. Als de winst toeneemt, wordt dus een groter deel van de winst door de fiscus (Belastingdienst) opgeëist. Bij een hoge winst kan het voor de eigenaar van een eenmanszaak voordeliger zijn het bedrijf om te zetten in een besloten vennootschap (zie hoofdstuk 1.3.2). Dan moet vennootschapsbelasting (VpB) over de winst worden betaald en daarvoor geldt een lager tarief. Voorzover de eigenaar van de BV (aandeelhouder) geld onttrekt aan die BV, is in de meeste gevallen daar weer inkomstenbelasting over verschuldigd. Of de omzetting van eenmanszaak naar BV na de dubbele belasting bij de BV (VpB + IB) nog voordelig is, moet zorgvuldig worden berekend. Voor- en nadelen eenmanszaak De eenmanszaak heeft in vergelijking met andere ondernemingsvormen enkele voor- en nadelen. De belangrijkste voordelen zijn: de ondernemer kan zelfstandig alle beslissingen nemen. Daardoor is een snelle besluitvorming en een slagvaardige, flexibele bedrijfsvoering mogelijk; de eigenaar-ondernemer bepaalt zelf hoeveel winst hij zal opnemen voor privé en hoeveel hij voor het bedrijf zal gebruiken. De belangrijkste nadelen zijn: de ondernemer moet 'van alle markten thuis zijn'. Hij moet beslissingen nemen op het gebied van inkoop, verkoop, personeelsbeleid, financiering, administratie enz. Dit vergroot de kans op fouten door bedrijfsblindheid; de afhankelijkheid van één persoon maakt het bedrijf kwetsbaar. Door bijvoorbeeld langdurige arbeidsongeschiktheid van de eigenaar kan het bedrijf in ernstige moeilijkheden komen. Die kwetsbaarheid kan ook voor zakenrelaties een reden zijn om zich terughoudend op te stellen. Zoals leveranciers die slechts ONDERNEMINGEN ZONDER RECHTSPERSOONLIJKHEID - Hoofdstuk

19 beperkt leverancierskrediet toestaan of de bank die slechts beperkt rekening-courantkrediet verstrekt. de aansprakelijkheid voor de bedrijfsschulden geldt ook voor de privé-bezittingen van de ondernemer DE MAATSCHAP maatschap Een maatschap is een samenwerkingsverband tussen twee of meer personen die meestal een vrij beroep uitoefenen, met als doel uit de samenwerking financieel voordeel te behalen. Voorbeelden van maatschappen:artsen, accountants, fysiotherapeuten enz. die kosten besparen door o.m. het gezamenlijk gebruikmaken van bedrijfsruimten, apparaten of een receptioniste. stille maatschap openbare maatschap Stille en openbare maatschap Bij de oprichting van een maatschap wordt meestal een maatschapscontract opgesteld. Hierin worden afspraken gemaakt over ieders inbreng en de verdeling van kosten en opbrengsten. We onderscheiden de stille en de openbare maatschap. Kenmerkend voor een stille maatschap is dat de 'maten' hun beroep volledig zelfstandig en onder eigen naamuitoefenen op basis van gelijkwaardigheid. De samenwerking hoeft niet extern bekend te zijn. Bij de openbare maatschap treden de maten wel onder een gemeenschappelijke naam naar buiten bij het uitoefenen van hun beroep en is er meestal een afgescheiden vermogen. De vordering van een zakenrelatie gaat daarbij vóór de vordering van een privé-schuldeiser. Aansprakelijkheid De maten zijn slechts verantwoordelijk voor de verplichtingen die ze persoonlijk aangaan. Er is dus geen hoofdelijke aansprakelijkheid, behalve bij volmachten aan elkaar en bij gezamenlijke transacties of handelingen. 18 ONDERNEMINGEN ZONDER RECHTSPERSOONLIJKHEID - Hoofdstuk 1.2

20 gedeelde aansprakelijkheid In principe geldt bij de stille en de openbare maatschap dus een gedeelde aansprakelijkheid. Dat wil zeggen dat elke maat aansprakelijk is voor een gelijk deel van de schulden van de maatschap. Voorwaarde is dat de gedeelde aansprakelijkheid aan de zakenrelatie bekend is. Anders geldt de hoofdelijke aansprakelijkheid waarbij privé-vermogen kan worden opgeëist en de schuldeiser zelf kan bepalen bij welke maat hij zijn vordering opeist. Oprichting Een maatschap kan zowel mondeling als schriftelijk worden opgericht. Afspraken moeten worden gemaakt in een maatschapscontract over ieders inbreng en de verdeling van de kosten. Een maatschap moet worden ingeschreven in het handelsregister bij de Kamer van Koophandel. Dit geldt voor de maatschap zelf, maar ook voor elk van de maten afzonderlijk. Eveneens moeten ze bij de gemeente informeren of voor hun bedrijfsactiviteit een vergunning vereist is en zich als zelfstandig ondernemer aanmelden bij de Belastingdienst. voordelen nadelen Fiscus De Belastingdienst beschouwt een maat als een zelfstandig ondernemer met een eigen bedrijf. Over de inkomsten uit bedrijf of de bedrijfswinst wordt inkomstenbelasting geheven. Voor- en nadelen maatschap De voor- en nadelen voor de maten afzonderlijk zijn vergelijkbaar met die van de eenmanszaak. De maatschap biedt echter enkele bijkomende voordelen, zoals verdeling van bepaalde bedrijfskosten, onderlinge uitwisseling van kennis en ervaring en de mogelijkheid om in bepaalde gevallen verkregen opdrachten aan elkaar door te geven. Een nadeel is de aansprakelijkheid voor eventuele verplichtingen die een maat is aangegaan. Een nadeel is ook dat een slecht functionerende maat een negatieve uitwerking kan hebben op het samenwerkingsverband. Ten opzichte van de VOF die hierna wordt besproken, heeft de stille maatschap als nadeel dat de maten niet onder een gemeenschappelijke naam zaken mogen doen KENMERKEN VENNOOTSCHAP Wat is een vennootschap? Een vennootschap wordt in de wet gedefinieerd als: ONDERNEMINGEN ZONDER RECHTSPERSOONLIJKHEID - Hoofdstuk

21 vennootschap afgescheiden vermogen besturend vennoot De overeenkomst tot samenwerking voor gemeenschappelijke rekening van twee of meer personen, de vennoten, welke samenwerking is gericht op het behalen van vermogensrechtelijk voordeel, ten behoeve van alle vennoten door middel van inbreng door ieder van de vennoten. De inbreng kan bestaan uit vermogen en/of arbeid. Tot het vermogen wordt onder meer ook gerekend goodwill of octrooi. Er zijn vennootschappen zonder rechtspersoonlijkheid (VOF en CV) en met rechtspersoonlijkheid (BV, NV, Coöperatie). Afgescheiden vermogen Elke vennootschap heeft een afgescheiden vermogen. Dat betekent dat een vennoot, zolang hij vennoot is, niet vrij kan beschikken over zijn aandeel in het gemeenschappelijk bezit van de vennootschap. Bestuur Iedere vennoot is automatisch besturend vennoot, tenzij dit in de overeenkomst anders is geregeld. De bestuursbevoegdheid geldt voor alle rechtshandelingen die tot de normale werkzaamheden kunnen worden gerekend, zoals personeel aannemen, bedrijfsmiddelen aanschaffen, offertes uitbrengen en opdrachten aannemen. Aansprakelijkheid In beginsel is elke vennoot aansprakelijk voor de rechtshandelingen van een medevennoot. Hoe de feitelijke aansprakelijkheid is, is onder meer afhankelijk van de vraag of de vennootschap rechtspersoon is. Daarnaast kan de overeenkomst nog bepalingen bevatten die aansprakelijkheid in bepaalde gevallen uitsluit of beperkt DE VENNOOTSCHAP ONDER FIRMA (VOF) VOF Een vennootschap onder firma (VOF) is een onderneming met twee of meer eigenaren, die onder een gemeenschappelijke naam een bedrijf uitoefenen. Eigendom en leiding Kenmerk van de VOF is dat de vennoten onder een gemeenschappelijke handelsnaam hun bedrijf uitoefenen. Bijvoorbeeld Janssen & Co, Firma De Wit & Zn., Salon Beauty of Skinny badkleding. (Daarin lijkt de VOF op een openbare maatschap.) De eigendom is gemeenschappelijk, maar hoe de leiding is verdeeld is afhankelijk van de afspraken die de vennoten hebben gemaakt. 20 ONDERNEMINGEN ZONDER RECHTSPERSOONLIJKHEID - Hoofdstuk 1.2

22 hoofdelijke aansprakelijkheid persoonlijke aansprakelijkheid vennootschapsakte Aansprakelijkheid Elke vennoot van de VOF is hoofdelijk aansprakelijk met zijn hele vermogen, zowel zakelijk als privé, als het om de schulden van het bedrijf gaat. Hoofdelijke aansprakelijkheid betekent dat een schuldeiser zelf kan bepalen bij welke vennoot hij zijn vordering opeist. Hoe de vennoten deze schuld onderling vereffenen, is geen zaak voor de schuldeiser. Als een vennoot uittreedt, blijft hij nog vijf jaar aansprakelijk voor schulden van de VOF uit de periode dat hij vennoot was. De hoofdelijke aansprakelijkheid geldt alleen voor rechtshandelingen die een vennoot voor de VOF verricht. Maakt een vennoot privé-schulden dan geldt daarvoor geen hoofdelijke aansprakelijkheid. De betreffende vennoot is dan persoonlijk aansprakelijk. Datzelfde geldt voor de vennoot die rechtshandelingen verricht die buiten zijn bevoegdheid vallen. Welke bevoegdheden de vennoten wel of niet hebben moet in het handelsregister worden vermeld, zodat zakenrelaties daarvan kennis kunnen nemen. Oprichting Voor de oprichting van een VOF is wettelijk geen akte vereist, maar in de praktijk wordt meestal wel een akte opgesteld. Enkele belangrijke zaken die in de vennootschapsakte worden opgenomen zijn: de naam van het bedrijf; de bedrijfsactiviteit(en); de financiële inbreng van elke vennoot; de taakomschrijving en de handelingsbevoegdheid van elke vennoot; de winstverdeling; afspraken over uittreding; afspraken over beëindiging. ONDERNEMINGEN ZONDER RECHTSPERSOONLIJKHEID - Hoofdstuk

23 onderhandse akte notariële akte authentieke akte Als de vennoten de akte zelf opstellen en ondertekenen is er sprake van een onderhandse akte. In de meeste gevallen wordt echter een notariële akte opgesteld. De akte wordt dan niet alleen door de vennoten, maar ook door de notaris ondertekend. Die voorziet de akte bovendien van zijn zegel. Een door een notaris opgestelde en ondertekende akte is een authentieke akte. Die biedt meer rechtszekerheid dan een onderhandse akte omdat de echtheid niet hoeft te worden bewezen. Bij een onderhandse akte moet de vennoot die zich op de akte beroept, bewijzen dat de akte echt is. Heden, de d e r t i g s t e j a n u a r i twee duizend veertien, verschenen voor mij, Pieter Cornelis Jan Beudeker, notaris ter standplaats Haarlem 1. De heer Jozef, Johannes van Rijzinge, kapper, wonende Zandvoortweg12teHaarlem 2. De heer Jan de Heus, kapper, wonende Stadhouderslaan 23 tesantpoort Comparanten verklaarden te zijn overeengekomen gezamenlijk een vennootschap onder firma aan te gaan die behalve door de Wet zal worden beheerst door de volgende bepalingen (inhoud akte) Decomparantenzijnmij,notaris,bekend. Na zakelijke opgave van de inhoud van deze akte aan de verschenen personen en volledige voorlezing van deze akte, is zij door de comparanten en mij, notaris, ondertekend. Getekend: P.C.J. Beuneker J.J. van Rijzinge J. de Heus 22 ONDERNEMINGEN ZONDER RECHTSPERSOONLIJKHEID - Hoofdstuk 1.2

24 Voor vergunningen, inschrijving in het handelsregister en aanmelding bij de Belastingdienst en de gemeente gelden dezelfde regels als voor de eenmanszaak. gewaardeerd loon Fiscus De Belastingdienst beschouwt een vennoot als een zelfstandig ondernemer met een eigen inkomen. Het jaarinkomen bestaat voor elke vennoot meestal uit: een vast bedrag, ook wel gewaardeerd ondernemersloon genoemd; een rentevergoeding voor het in de VOF ingebrachte kapitaal; een deel van de resterende winst van de firma, nadat daarvan de rentevergoeding en het gewaardeerd loon van de vennoten is afgetrokken. Voorbeeld Schildersbedrijf Quast VOF heeft twee beherende vennoten, Jan en Kees Quast. Ingebracht kapitaal door Jan Quast ,, door Kees Quast ,. Winstverdeling: beide vennoten ontvangen eenzelfde vaste jaarvergoeding van ,, 4% rente over ieders kapitaalsdeelname en een gelijke verdeling van de resterende winst of verlies. Winst afgelopen jaar: , Winstverdeling: Jan Quast Kees Quast - arbeidsvergoeding: , , - rentevergoeding 4/100 x = , - rentevergoeding 4/100 x = , totaal vaste uitkeringen , , , resterende winst , - verdeling resterende winst , , totaal inkomen uit bedrijf , , man-vrouwfirma Het winstaandeel voor elke vennoot in de VOF wordt door de Belastingdienst gezien als 'inkomen uit bedrijf'. Het maakt daarbij niet uit of de vennoten hun winstaandeel volledig voor privé opnemen of gedeeltelijk in de zaak laten. Over het totale inkomen uit bedrijf wordt namelijk inkomstenbelasting geheven. De vennoten van een VOF kunnen ook echtelijke partners zijn. We spreken dan van een man-vrouwfirma. Een man-vrouwfirma kan enkele fiscale voordelen bieden boven de eenmanszaak. ONDERNEMINGEN ZONDER RECHTSPERSOONLIJKHEID - Hoofdstuk

25 Verwerkingsopdracht winstverdeling In de akte van de VOF Donker & Evers zijn over de winstverdeling de volgende bepalingen opgenomen: eerst ontvangt elke vennoot als vergoeding voor de arbeid een vast bedrag van , ; daarna 7% rente over het vermogen: - vermogen vennoot Donker , ; - vermogen vennoot Evers , ; van de resterende winst ontvangt Donker 2 3-enEvers 1 3-deel. Een eventueel tekort aan winst wordt in dezelfde verhouding afgetrokken. a) Geef de winstverdeling bij een winst van ,. Donker Evers vast bedrag rente Donker...% van rente Evers...% van winst , al verdeeld restant deel hiervan voor Donker deel hiervan voor Evers -... totaal controle: winstaandeel Donker... winstaandeel Evers , 24 ONDERNEMINGEN ZONDER RECHTSPERSOONLIJKHEID - Hoofdstuk 1.2