#BOOK: Een vernieuwende leestraining voor adolescenten op het vmbo ter bevordering van de leescultuur vanuit het persoonlijk belang van boeken

Transcriptie

1 : Een vernieuwende leestraining voor adolescenten op het vmbo ter bevordering van de leescultuur vanuit het persoonlijk belang van boeken Mirthe Stoop // Kaarmiavan den Boorn // Jurgen Tijms Opbouw Probleemstelling De training Evaluatie 1

2 Probleemstelling Sterke achteruitgang van leesattitudeen motivatie vanaf begin VO VO-ll. NL internationaal erg lage leesmotivatie Leesattitude leesgedrag leesbegrip Leesattitude en leesbegrip vooral zwak bij jongeren uit sociaal-economisch kwetsbare buurten Begin adolescentie tijd van Sociaal Emotionele uitdagingen SEL steeds belangrijker, vooral in multiculti samenleving Leesattitude en sociaal-emot. kwetsbaarheid zijn negatieve voorspellers van school- en maatschappelijk succes leesattitude Twist, Gnaldi, Schagen, & Morrison,

3 Aanpak Bibliotherapeutisch-boekenclub-training Jody Polleck City University N.Y. Project : Ontwikkelen protocol Uitvoeren training op vmbo Evaluatie effectiviteit van de training De Training Interventie laat jongeren kennis maken met het persoonlijk belang van literatuur Niet gekoppeld aan schoolwerk maar aan eigen soc.-emo. ontw. Jongeren lezen litdie qua thematiek aansluit op hun persoonlijke uitdagingen & belevingswereld en dus van persoonlijk nut. Wekelijks wordt gelezen en in kleine groep gediscussieerd over het boek o.l.v. Trainer Op positieve, persoonlijke en betekenisvolle wijze wordt ervaring opgedaan met lezen 3

4 Groep Groep van ca. 5-7 ll. Wekelijks sessie, 45/50 minuten Binnen schooluren Prettige ruimte Trainer in rol van facilitator Discussie geleid door ll. Discussie over thuis gelezen en evt. tijdens sessie gelezen lit Afspraken samen maken (je leest thuis, neemt spullen mee, respecteer meningen, laat elkaar uitpraten etc) Doelstellingen het stimuleren van de leesattitude en motivatie het verbeteren van het begrijpend lezen het gebruik van literatuur ter bevordering van zelfreflectie en sociaal-emotioneel leren 4

5 De Training Jongere kan zich identificeren met karakter of verhaal betekenis en interpretaties van tekst construeren inzichtkrijgen en discussiëren(in veilige omgeving) over problematiek die hen raakt nieuwe normen en waarden opdoen bewust worden dat anderen met zelfde problemen te maken hebben reflecteren op zichzelf en zelfbeeld ontw. verschillende oplossingsmogelijkheden voor probl. opdoen en formuleren van een constructief handelplan met anderen ontw. van inzicht in en empathischevermogenvoor gedrag en motivaties van anderen (McCullis& Chamberlain, 2013; Pardeck, 1993; Polleck, 2007) Ingrediënten 1. Boek 2. Notitieschriftje 3. Trainer 4. Groep leerlingen 5. Discussie 6. Een ruimte en tijd 5

6 Boek Thematiek Sluit aan bij uitdagingen, gevoelens, interesses Wat kunnen ze ervan leren Biedt het ze hoop Passend Niveau Leesniveau, ontwikkelingsniveau, woordenschat, kunnen ze connecties maken tussen zelf en boek Personages Zijn ze realistisch, dynamisch (verandering, groei) Rolmodel, met coping-vaardigheden Kunnen ll zich identificeren met personage Verhaal Helder en geloofwaardig Moedigt reflectie en discussie aan Biedt strategieën om ll te helpen omgaan met uitdagingen Notitie Zodat ze weten wat ze voor de volgende keer moeten doen Actief lezen -> sleutel in begrijpend lezen Herinnering 6

7 Discussie Inhoud Over wie ging het? Interpretaties Waarom deed hij/zij dat? Wat was het gevolg van..? Voorspellingen Zelfreflectie: (a) inleven Wat vind je van de actie van personage X? Wat zou jij doen als iemand dat doet? (b) relateren aan persoonlijke ervaring Is er een gebeurtenis of persoon in het boek die je doet herinneren aan iets of iemand uit je eigen omgeving? Begrijpend lezen Niet via klassieke methodiek Maar literatuur die aansluit bij belevingswereld en persoonlijk nut In kleine groep discussieren Leesbegrip aangesproken op verschilde niveaus: Oppervlakte (wat gebeurde er, wie deed wat) Diepere interpretaties (oorzaak-gevolg, waarom deed iemand iets) Koppelen van gelezene aan eigen ervaringen en meningen Leerling gestimuleerd actief en expliciet zijn begrip van tekst te verwerken en formuleren 7

8 Leesattitude Leeservaring is bepalend voor leesattitude (Kushet al., 2005; Stokmans, 2007) -> training biedt ruim gelegenheid om op positieve wijze ervaring op te doen met lezen Een positief effect op leesattitude blijkt als ll. verhalen meer op zichzelf kunnen betrekken ll. meer in staat zijn om met anderen na te praten over het gelezene(nelck-da Silva Rosa & Schlund Bodien, 2004) Sociaal-emotionele competenties Identificeren met karakter of verhaal Inzicht verkrijgen in Problematiek die hen raakt Anderen zelfde problemen hebben Verschillende oplossingen voor pers. problemen Reflectie over eigen gedrag Discussiëren Empathisch vermogen Begrip voor diversiteit aan meningen en gedrag 8

9 Evaluatie Deelnemers 3 vmbo-scholen in Amsterdam: overgrote deel (70%-95%) van de leerlingen op deze scholen uit zogeheten APC (armoedeprobleemcumulatie)-buurten. Bij 10% scholen met hoogste aantal APC-leerlingen 100 leerlingen klas 1 en 2 Training 40 ll. (4 ontbrekende data) Controle BAU 50 ll. (6 ontbrekende data) 9

10 Deelnemers Technisch lezen -> normaal niveau Begrlezen -> merendeel leerlingen 1 e kwartiel (eind basisschool) Woordenschat -> beneden gemiddeld Komt overeen met VMBO populatie Uitvoering Maart Juni 2013 Wekelijks Groepjes 5-7 leerlingen Boektitels via Leeskr8! (José Remijn) In totaal 8 tot 10 lessen 10

11 meetinstrumenten Vlaamse Test Begrijpend Lezen (Van Vreckem et al., 2010) Soc. Emo. competent Leesbegrip SVL subtest Zelfconcept (Vorst, 1997) Attitude Motivatie Globale Leesattitude Bazar (Stokmans, 2007) Motivation for Reading Questionnaire (MRQ) (Verkorte NL-versie) EMT (technisch lezen) NIO Synoniemen (woordenschat) Contr ole Hedonistisch Utilitair Begrijpend Lezen Pretest Posttest Effect Size Variable Group M SD M SD F p Partial η 2 Leesbegrip Training Controle

12 Leesattitude Algemeen Pretest Posttest Effect Size Variable Group M SD M SD F p Partial η 2 Leesattitude Algemeen Training Controle Leesattitude hedonistisch Pretest Posttest Effect Size Variable Group M SD M SD F p Partial η 2 Leesattitude Hedonistisch Training Controle

13 Leesattitude utilitair X Pretest Posttest Effect Size Variable Group M SD M SD F p Partial η 2 Leesattitude Utilitair Training Controle Leesmotivatie -- Pretest Posttest Effect Size Variable Group M SD M SD F p Partial η 2 Leesmotivatie Training Controle

14 Zelfconcept Sociale vaardigh. Uitdrukkingsv. Schools zelfvertr. Pretest Posttest Effect Size Variable Group M SD M SD F p Partial η 2 Zelf-Concept Training Controle Sekseverschillen? Geen verschillen in trainingseffect tussen jongens en meisjes 14

15 Conclusies Conclusies BEGRIJPEND LEZEN Lit aansluitend bij belevingswereld Vragen stellen / actief lezen Discussiëren in kleine groep (op de verschillende niveaus) Effectief voor begrijpend leesvaardigheden van vmbo-leerlingen 15

16 Conclusies LEESATTITUDE Lit niet gekoppeld aan schoolwerk of toets maar aan eigen soc. emo. ontwikkeling Oplossingen voor persoonlijke uitdagingen in lit Ervaringen en meningen mbt gelezene delen in sociale context Fictie gekoppeld aan soc.-emotionele beleving positieve effecten op de leesattitude (leesplezier) van vmbo-leerlingen Conclusies SOCIAAL EMOTIONELE COMPETENTIES Lit gekoppeld aan de persoonlijke en sociale uitdagingen van de ll. Door te lezen, leren ll. kritisch te kijken naar de wereld en zichzelf (zelfbewustzijn en sociaal bewustzijn) Identificeren / empatisch vermogen / respect voor diversiteit van gedrag en meningen sociaal emotioneel leren Fictie gekoppeld aan soc.-emotionele beleving positieve effecten op de soc-emo. competenties / pers. groei van vmbo-leerlingen 16

17 Conclusies Gina adds,.. We notonlyget toreadbooksbut we get torelatethemtoourown personal lives andyou knowit sfun. It s notonlyaboutbooks. The mainfocus is booksbut... it salmostlikecounseling but throughthe books... book club is a safe spacefor students to not justtalk books, but to talk life. In het begin vond ik het maar een raar boek, maar nu is het toch wel jammer dat het afgelopen is. Ik vond het een leuk project! Ik vond dat we een gezellige groep hadden. Rachel Plak Mirthe Stoop Malou Stoop Frederike van Egdom Nienke Overman Kaarmia van den Boorn Nanda Boelens Josje de Bont Jody Polleck(CUNY) Peter van Duivenboden (Stichting Lezen) Roos Wolters (Stichting Lezen) José Remijn (OBA) Mariette Huizinga (VU) Eline Slingerland (Zuiderlicht College) Monique Castenmiller (Nova College) Yvonne Sipma (Media College) 17

18 Rudolf Berlin Center Contact e. w. Rudolfberlin.org 18