Maatschappijleer Antwoorden belangrijkste opdrachten thema 7 criminaliteit

Transcriptie

1 Maatschappijleer ntwoorden belangrijkste opdrachten thema 7 criminaliteit 7.1 Wat is criminaliteit? Vragen blz Misdrijf of overtreding? blz. 155 situatie M of O situatie M of O 1. Je rijdt 50 km per uur op een opgevoerde brommer. O 5. Je rijdt op je vijftiende op een brommer O 2. Je veroorzaakt een zwaar ongeval omdat je geen O 6. Je rijdt dronken op een brommer. M voorrang gaf. 3. Je rijdt 85 kilometer per uur met je brommer. M 7. Je telefoneert op een rijdende brommer. O 4. Je rijdt dronken op je brommer en veroorzaakt een ongeluk. M 8. Je hebt een gestolen brommer gekocht. M * Volgens het schema had Marcella een boete van 930 euro kunnen krijgen. - estuurder brommer jonger dan 16 jaar: 240 euro. - Rijden zonder verzekering: 370 euro. - ellen tijdens het rijden: 160 euro. - Door rood licht rijden: 160 euro. Officieel worden de boetebedragen gehalveerd voor jongeren onder de 16 jaar. Opmerking: de genoemde boetebedragen gelden voor Eventuele nieuwe boetebedragen voor 2016 worden bekendgemaakt op Prinsjesdag en waren op dit moment (juni 2015) nog niet bekend. 9 Wat hebben zij ermee te maken? blz John van den Heuvel is misdaadverslaggever, misdaaddeskundige bij RTL oulevard en hij presenteert het programma Ontvoerd. Ook heeft hij boeken over criminaliteit geschreven, bijvoorbeeld over Willem Holleeder en Joran van der Sloot. 2 Klaas Dijkhof is staatssecretaris van Veiligheid en Justitie. Hij maakt overheidsbeleid voor onder meer de veiligheid op straat en de aanpak van criminaliteit. Dijkhof volgde in maart 2015 Fred Teeven op. 3 Eberhard van der Laan is burgemeester van msterdam en dus verantwoordelijk voor de openbare orde in die stad. 7.3 Theorieën over criminaliteit Opmerkingen: - Het hele hoofdstuk is T-stof. - In het lesboek staat onder het kopje De biologische theorie: in de laatste alinea staat dat jongens met een sterk agressief karakter naar verhouding meer mannelijke chromosomen hebben. Dit is onjuist. Er is sprake van meer mannelijke hormonen. Vragen blz

2 Volgens Freud is crimineel gedrag een gevolg van psychische stoornissen. ij die mensen zijn de driften sterker dan het geweten. De remmende werking van het geweten werkt dan niet meer. In de Nederlandse taal spreekt men bij zeer agressieve misdadigers van gewetenloze schurken. 2. Zij zijn bang een belangrijke binding (hun vriendin) te verliezen en stoppen daarom met crimineel gedrag. 3. Volgens Sutherland leren jongeren crimineel gedrag van mensen in hun omgeving. Vaak zijn dat foute vrienden. 4. De man is gefrustreerd omdat hij met gewoon werken zijn doelen niet bereikt. Met het losgeld denkt hij dat wel te kunnen. Dat hij misdrijven pleegt, is voor hem bijzaak. In de uitwerking van de leerling moet staan dat de man zijn levensdoel(en) niet heeft bereikt en daarom een strafbaar middel gebruikt om zijn doel alsnog te bereiken. 5. Spijbelen heeft vooral te maken met de: - bindingstheorie: spijbelaars hebben weinig binding met de school. - aangeleerd-gedragtheorie: jongeren nemen spijbelgedrag van anderen over. Met een groepje rondhangen in een winkelcentrum en wat pikken is spannender dan de lessen op school. 6. Dat helpt omdat de adviezen van oudere hangjongeren voor hen geloofwaardiger zijn dan die van de politie en boze buurtbewoners. 10 Ontbrekende woorden blz Sommige mensen gebruiken strafbare middelen om hun doel te bereiken. 2. Volgens Hirschi voorkomen onze bindingen dat we crimineel worden. 3. ls je geweten niet goed ontwikkeld is, is de kans groter dat je later crimineel wordt. 4. Jongens die heel agressief zijn hebben soms meer mannelijk hormoon dan andere jongens. 5. Volgens Freud hebben mensen twee oerdriften: seks en agressie. 6. Veel onderzoekers denken dat crimineel gedrag een gevolg is van een optelsom van factoren. 7.4 Opgepakt en dan? Vragen blz Welke volgorde? blz Pieter en Göran worden op het politiebureau verhoord De bewaker ziet de inbraak en belt de politie De officier van justitie krijgt het proces-verbaal Pieter en Göran plegen een inbraak op een industrieterrein De politie arresteert Pieter en Göran Pieter en Göran krijgen een oproep om voor de rechter te verschijnen De politie schrijft een proces-verbaal over de inbraak. 5 2

3 8 Verdacht en opgesloten blz. 163 Maximaal 110 dagen en 6 uur. 6 uur + 3 dagen + 3 dagen + 14 dagen + 30 dagen + 30 dagen + 30 dagen. - De politie heeft veel werk aan het onderzoek. - Justitie wil zo voorkomen dat de verdachte contact met de buitenwereld heeft. Daarmee wordt voorkomen dat een verdachte de kans krijgt om bewijzen tegen hem te vernietigen. - Justitie wil zo voorkomen dat de verdachte vlucht. 9 Wat beslist de officier van justitie? blz. 163 C D 13 procent van de verdachten komt voor de rechter. 32 procent van de verdachten krijgt geen straf. 55 procent van de verdachten krijgt een boete. Het gaat bij minderjarigen vooral om lichte misdrijven, zoals vernieling of diefstal. De officier gaat bij een eerste vergrijp uit van een schrikeffect op de minderjarige (en de ouders). 12 Op de stoel van de officier van justitie blz. 164 zaak 1 ij een voetbalwedstrijd gooien supporters stenen naar de politie. De politie weet één supporter te arresteren. 2. Een vuurwerkhandelaar heeft 600 kilo vuurwerk in zijn opslagplaats liggen, terwijl hij een vergunning heeft voor 200 kilo. Hij heeft dus 400 kilo te veel. 3. De officier denkt dat iemand een gewapende overval heeft gepleegd. ij zijn arrestatie vindt de politie vuurwapens in zijn huis. De politie had echter geen huiszoekingsbevel. Het bewijs is dus onrechtmatig verkregen. seponeren, schikken of vervolgen vervolgen schikken/ vervolgen seponeren uitleg Er is opzettelijk en gericht met stenen gegooid. Dat is ernstig. Een fikse straf heeft ook een voorbeeldfunctie. - Hij heeft zich niet gehouden aan de vergunning. Vanwege de ontploffingrisico s moet hij een flinke geldboete krijgen. - De risico s zijn zo groot dat rechter de straf moet bepalen. Laat hem ook maar een tijd werken in een brandwondencentrum. Denk aan de vuurwerkramp in Enschede. Het bewijs is onrechtmatig verkregen en dat keuren rechters daarom af als bewijs. ls er meer bewijs is, zal de officier natuurlijk wel overgaan tot vervolging. 3

4 7.5 Schuldig of onschuldig? Vragen blz Eigen mening leerling. Voorbeeldargumenten: - Ik vind de straf voor Johan TE HOOG, omdat hij inziet dat hij heel stom is geweest. Een taakstraf van 40 uur is dan zwaar genoeg. - Ik vind de straf voor Johan PRECIES GOED, omdat hij voor de eerste keer in de fout ging. Dan is een gevangenisstraf veel te zwaar. - Ik vind de straf voor Johan TE LG, omdat hij met een mes probeerde te steken. Johan moet daarvoor de gevangenis in. U kunt de antwoorden van de leerlingen inventariseren. Zijn de leerlingen strenger of milder dan de rechter? 5. De hoofdstraffen zijn geldboete, gevangenisstraf en taakstraf. Een voorbeeld van een bijkomende straf is dat iemand zijn rijbewijs voor een tijdje kwijtraakt. * 6. Vier jaar gevangenisstraf met tbs kan een zwaardere straf zijn dan acht jaar gevangenisstraf, omdat iemand die naar een tbs-kliniek moet, niet weet hoe lang hij daar moet blijven. Hij komt pas vrij als hij weer helemaal genezen is, en dat kan heel lang duren. Psychiaters besluiten daarover. In theorie kan tbs zelfs levenslang duren. 8 Veel te weinig! blz. 168 C Vijf jaar gevangenisstraf. cht jaar rijontzegging. Heel hoge straffen krijg je bij opzet, als iemand een moord heeft gepland (voorbedachte rade). Hier gaat het om roekeloosheid: dood door schuld. Geen opzet. ij dood door schuld is de maximumstraf een boete van euro of een gevangenisstraf van twee jaar en/of ontzegging rijbevoegdheid. ij dood door schuld, waarbij tevens sprake is van roekeloosheid, is de maximumstraf een boete van euro of een gevangenisstraf van ten hoogste vier jaar en/of ontzegging van de rijbevoegdheid voor de duur van vijf jaar. Klassengesprek: wat vindt de klas van de straf? U kunt de klas vragen om voorbeelden te noemen van moord en dood door schuld. 9 Wie zegt wat? blz. 168 uitspraak persoon 1. Ik wil tot slot nog zeggen dat het mij spijt. verdachte 2. Ik kan niet met zekerheid zeggen dat het de verdachte was. getuige 3. Ik acht het ten laste gelegde bewezen. rechter 4. Gezien de ernst van het misdrijf, vind ik dat de verdachte een hoge straf verdient. officier van justitie 5. Ik hoop dat de rechter rekening wil houden met de persoonlijke omstandigheden advocaat van de verdachte. 4

5 10 Maak de drie zinnen blz. 168 Voorbeelduitwerkingen: C D In de rechtszaal probeerde de advocaat de rechter te overtuigen dat de verdachte geen gevaarlijke crimineel was. ls een crimineel door de rechter schuldig wordt bevonden, loopt hij het risico dat hij naar de gevangenis moet. De advocaat van de crimineel is het niet eens met het vonnis dat is uitgesproken. In het vonnis staat dat de crimineel naar de gevangenis moet. 11 Op de stoel van de rechter blz. 169 Eerste zaak Toiletjuffrouw was dealer Straf: eigen uitwerking leerling. Uitleg: eigen uitwerking leerling. De officier van justitie eiste zes maanden celstraf, maar de rechter gaf de toiletjuffrouw vanwege haar leeftijd een veel lagere straf, namelijk een taakstraf van 180 uur dienstverlening. Tweede zaak Met alcohol achter het stuur Straf: eigen uitwerking leerling. Uitleg: eigen uitwerking leerling. De man zou een rijontzegging hebben gekregen van 1-2 jaar. ls de rechter vindt dat het om 'wegpiraterij' gaat, wordt bovendien een gevangenisstraf opgelegd van circa 3 maanden onvoorwaardelijk. ls het 'slechts' gaat om een grove verkeersfout krijgt hij een vervangende taakstraf van ongeveer 180 uur. Het beroep van de man is in zijn nadeel: juist hij had beter moeten weten. Dat hij niet eerder veroordeeld is, werkt weer in zijn voordeel. ij rechtszaken waarbij door wegpiraterij dodelijke slachtoffers vielen, zijn de afgelopen jaren overigens soms straffen opgelegd van maar liefst 3 tot 5 jaar onvoorwaardelijke gevangenisstraf. Extra toelichting De eerstgenoemde zaak van de toiletjuffrouw heeft werkelijk plaatsgevonden. De uitspraak die in deze handleiding staat vermeld, was dus ook de echte straf. Wij hebben beide rechtszaken nog eens door een rechter laten bekijken. Deze heeft per zaak een aantal detailvragen genoemd, op grond waarvan hij tot een oordeel komt. U kunt enkele van deze vragen kort noemen en uitleggen, zodat de leerlingen begrijpen dat rechters pas uitspraak doen als zij gedetailleerde informatie hebben. 5

6 Eerste zaak: Toiletjuffrouw was dealer In deze zaak gaat het om de volgende (soorten) vragen: - Kan de vrouw bewijzen dat zij tot de xtc-verkoop is gedwongen? - Is er door de vrouw van de dwang aangifte gedaan bij de politie? - Verkocht ze incidenteel xtc, of vaak? - Verkocht ze al lange tijd de pillen, of was er sprake van een korte periode? - an wie verkocht ze? Verkopen aan bijvoorbeeld scholieren wordt zwaarder aangerekend dan verkoop aan doorgewinterde gebruikers. - Handelde de vrouw op eigen houtje of maakte zij deel uit van een organisatie? - Handelde zij om wat bij te verdienen of ging het om grote bedragen? - Is de vrouw al eerder veroordeeld voor drugshandel? In dit geval heeft de vrouw een taakstraf gekregen van 180 uur, die ongeveer overeenkomt met 3 maanden gevangenisstraf. ls de vrouw deel uitgemaakt had van een organisatie en op grote schaal en over een lange periode drugs had verkocht, had de rechter een straf kunnen uitspreken van twee tot vier jaar gevangenisstraf. Uit deze verschillen in straf blijkt hoe genuanceerd rechters de zaak bekijken. Tweede zaak: Met alcohol achter het stuur In deze zaak gaat het om de volgende plussen en minnen die de rechter zal gebruiken bij zijn afweging. Plussen - Hij is nooit eerder veroordeeld voor dronken rijden. - Hij betoont oprecht spijt. Minnen - Hij is 21 jaar en heeft dus nog maar betrekkelijk kort zijn rijbewijs. Dit leidt vaak tot een zwaardere straf. - Hij reed veel te hard (forse verkeersfout). - Er is sprake van zwaar lichamelijk letsel. - Hij is vrachtwagenchauffeur. Van juist die groep mag je verantwoord verkeersgedrag verwachten. De verdachte geeft aan dat als hij gevangenisstraf krijgt, hij zijn baan verliest. Verdachten zeggen vaak dat ze bij een ontzegging van de rijbevoegdheid hun baan zullen verliezen. Een rechter gelooft dit niet op voorhand, maar zal de werkgever vragen of dit werkelijk zo is. Uitgangspunt is dat rechters een verdachte niet extra willen straffen, bijvoorbeeld als een verdachte als gevolg van de straf zijn baan verliest. Maar de straf wordt niet uitsluitend afgestemd op de verdachte. Ook de situatie van het slachtoffer en de impact op de samenleving (vergelding) spelen nadrukkelijk mee. In dit soort delicten is er een richtstraf van drie maanden gevangenisstraf en een ontzegging van de rijbevoegdheid van 1-2 jaar. In dit specifieke geval vond de geraadpleegde rechter gezien het letsel een taakstraf van 120 uur (staat gelijk aan twee maanden gevangenisstraf) en een ontzegging van 12 maanden (waarvan 6 maanden voorwaardelijk) passend en geboden. 6