ING Groep Jaaroverzicht

Transcriptie

1 2007 ING Groep Jaaroverzicht Aangescherpte strategie om groei te versnellen

2 In dit jaaroverzicht Ons profiel ING in het kort 2 Bericht van de voorzitter 4 Aandeelhoudersinformatie 5 Onze resultaten Strategie 6 Financieel overzicht 9 Overzicht risicobeheer 12 Insurance Europe 14 Insurance Americas 16 Insurance Asia/Pacific 18 Wholesale Banking 20 Retail Banking 22 ING Direct 24 Vermogensbeheer 26 Onze medewerkers 28 Verantwoord ondernemen 29 Onze governance Remuneratie 30 Management 32 Corporate governance 32 Additionele informatie 32

3 1 Hoofdpunten > Nettowinst 2007 stijgt met 20,1% tot EUR miljoen > Risicobeheer en bedrijfsprofiel beschermen ING tegen directe gevolgen van onrust op de kredietmarkt > Goede commerciële groei: nieuwe productie verzekeringsbedrijf stijgt met 38% en groei bancair volume zet zich voort > Sterke vermogenspositie door efficiënte kapitaalallocatie > Aangescherpte strategische focus op bankieren, beleggen, levensverzekeringen en pensioenen Kerncijfers (op totaalbasis) in miljoenen euro s (1) Baten verzekeringsactiviteiten Baten bankactiviteiten Totale baten (2) Bedrijfslasten verzekeringsactiviteiten Bedrijfslasten bankactiviteiten Totale bedrijfslasten Voorzieningen voor debiteurenverliezen bankbedrijf Winst voor belastingen verzekeringsactiviteiten Winst voor belastingen bankbedrijf Totale winst voor belastingen Belastingen Minderheidsdeelnemingen Nettowinst Nettowinst per aandeel (in euro s) 4,32 3,57 3,32 2,71 2,00 Dividend per aandeel (in euro s) 1,48 1,32 1,18 1,07 0,97 Beurswaarde (in miljarden euro s) Beheerd vermogen (in miljarden euro s) Net profit Net in EUR profit billion Nettowinst EUR profit billion in 10miljarden EUR billion euro s Dutch 03 GAAP 04 05IFRS06 07 NL GAAP IFRS NL GAAP IFRS Total assets Total Balanstotaal in EUR assets billion Total assets in miljarden EUR billion euro s in 1,400 EUR billion , , Dutch 03 GAAP 04 05IFRS NL GAAP IFRS NL GAAP IFRS Dividend in euro s EUR 1,50 1,25 1,00 0,75 0,50 0, Medewerkers (aantal fte s per jaarultimo) (1) Cijfers volgens NL GAAP (Nederlandse grondslagen voor financiële verslaglegging). (2) Inclusief intercompany-eliminaties. Loans and advances to customers in EUR billion

4 Ons profiel ING in het kort Ons profiel ING is een wereldwijde financiële instelling die diensten levert op het gebied van bankieren, beleggen, levensverzekeringen en pensioenen. We hebben meer dan 75 miljoen klanten in Europa, de Verenigde Staten, Canada, Latijns-Amerika, Azië en Australië. Op basis van onze kennis en ervaring, onze uitstekende dienstverlening en onze wereldwijde omvang kunnen we de wensen vervullen van een brede klantengroep van particulieren, kleine (familie)bedrijven, grote ondernemingen, instellingen en overheden. Gemeten naar beurswaarde (31 december 2007) is ING een van de 20 grootste financiële instellingen ter wereld. Onze strategie Om te kunnen inspelen op de veranderende voorkeuren van de klant en onze zakelijke slagkracht verder te vergroten, ligt ING s strategische focus op bankieren, beleggen, levensverzekeringen en pensioenen. We willen particuliere klanten die producten leveren die zij in de loop van hun leven nodig hebben om financiële reserves op te bouwen, hun beleggingen te beheren en zich goed en met vertrouwen voor te bereiden op hun pensioen. We willen meer investeren in bancaire distributie en ons daarbij in toenemende mate richten op snelgroeiende markten. Het succes van deze strategie wordt ondersteund door efficiënte herallocatie van ons kapitaal. Het kapitaal dat wij genereren in volwassen markten wordt ingezet in snelgroeiende markten of teruggegeven aan onze aandeelhouders. Met deze strategie blijft ING gericht op het creëren van waarde voor haar aandeelhouders door hen op de langere termijn een hoger totaalrendement te bieden dan het gemiddelde van onze concurrenten. Onze stakeholders ING doet zaken op basis van duidelijk vastgestelde business principles. Bij alles wat wij doen proberen wij zo goed mogelijk rekening te houden met de belangen van klanten, aandeelhouders, medewerkers, zakenrelaties en de samenleving als geheel. Verantwoord ondernemen ING streeft ernaar de winstgevendheid te vergroten op basis van een duidelijke bedrijfsethiek en met respect voor haar stakeholders. Verantwoord ondernemen is een belangrijk onderdeel van de strategie van ING: we nemen ethische, maatschappelijke en milieutechnische overwegingen mee in onze zakelijke besluiten. Divisies ING Insurance Europe Insurance Americas Insurance Asia/Pacific Wholesale Banking Retail Banking ING Direct Underlying profit before tax Underlying Insurance Europe profit before tax Insurance Underlying Europe profit before tax Onderliggende 2007 Underlying Insurance winst Europe profit before tax voor belastingen* Underlying Insurance Europe profit before tax in miljoenen euro s Insurance Europe Underlying profit before tax Underlying Insurance Americas profit before tax Insurance Underlying Americas profit before tax Underlying Insurance Americas profit before tax 2007 Underlying Insurance Americas profit before tax Insurance Americas Underlying profit before tax Underlying Insurance Asia/Pacific profit before tax Insurance Underlying Asia/Pacific profit before tax 2007 Underlying Insurance Asia/Pacific profit 576 before tax Underlying Insurance Asia/Pacific profit before tax Insurance Asia/Pacific Underlying profit before tax Underlying Wholesale Banking profit before tax Wholesale Underlying Banking profit before tax 2007 Underlying Wholesale Banking profit 2.399before tax Underlying Wholesale Banking profit before tax Wholesale Banking Underlying profit before tax Underlying Retail Banking profit before tax Retail Underlying Banking profit before tax 2007 Underlying Retail Banking profit 2.062before tax Underlying Retail Banking profit before tax Retail Banking Underlying profit before tax Underlying ING Direct profit before tax ING Underlying Direct profit before tax Underlying ING Direct profit before tax Underlying ING Direct profit before tax ING Direct * Exclusief Overig verzekerings- en bankbedrijf

5 3 De klant staat centraal bij het aanbieden van onze financiële producten en diensten. Wij willen uitstekende dienstverlening bieden, optimaal gemak en concurrerende prijzen. Dit blijkt ook uit onze missie: onze klanten een toonaangevende dienstverlening bieden bij hun financiële keuzes voor de toekomst. Hieronder vallen de verzekerings- en vermogensbeheeractiviteiten in Europa. De belangrijkste verzekeringsactiviteiten bevinden zich in Nederland, België, Spanje, Griekenland en Centraal-Europa. In deze landen biedt ING levensverzekeringen aan, met bijzondere aandacht voor pensioenen. In Nederland en België bieden we ook schadeverzekeringen aan. Dit onderdeel biedt in Noord- en Latijns-Amerika producten en diensten aan op het gebied van verzekeren, beleggen, pensioenen en vermogensbeheer. Gemeten naar omzet behoort ING in de VS tot de top 10 van pensioenverzekeraars. Op basis van brutopremies zijn we in Canada de grootste schadeverzekeraar. Daarnaast zijn we een toonaangevend pensioen- en levensverzekeringsbedrijf in Latijns-Amerikaanse landen, waaronder Argentinië, Mexico, Chili, Peru en Brazilië. Deze divisie levert levensverzekerings- en vermogensbeheerdiensten en vermogensopbouwdiensten in de regio. We hebben een goede marktpositie in Australië, Hongkong, Japan, Maleisië, Nieuw-Zeeland, Zuid-Korea en Taiwan. Onze activiteiten in China, India en Thailand zijn belangrijke toekomstige groeimarkten. Winstbijdrage aan de Groep voor belastingen (onderliggend) 19% 22% 6% Deze divisie verzorgt wereldwijd bankdiensten voor de zakelijke markt. De primaire focus ligt op Nederland en België, waar we een volledig scala aan producten bieden aan bedrijven en instellingen. In andere landen hanteren we een meer selectieve aanpak ten aanzien van klanten en producten. ING Real Estate, de grootste vastgoedvermogensbeheerder in de wereld gemeten naar beheerd vermogen, is ook onderdeel van Wholesale Banking. Hieronder vallen de bankdiensten voor particulieren in Nederland en België en de opkomende markten van Polen, Roemenië, Turkije, India en China. Private-bankingdiensten worden aangeboden in Nederland, België, Luxemburg, Zwitserland en in verschillende landen in Azië, Latijns-Amerika en Centraal- en Oost-Europa. 25% 22% Deze divisie houdt zich bezig met directbankieren voor klanten in Australië, Canada, Frankrijk, Duitsland en Oostenrijk, Italië, Spanje, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. De belangrijkste producten zijn spaarrekeningen en hypotheken en in toenemende mate beleggingsfondsen en betaalrekeningen. 6%

6 4 Ons profiel Bericht van de voorzitter ING toont haar kracht onder moeilijke omstandigheden Beste stakeholder, ING heeft sterk gepresteerd in een voor de financiële sector buitengewoon moeilijk jaar, met een zwakke dollar, een vlakke rentecurve en natuurlijk de onrust op de financiële markten. Ik ben daar zeer tevreden over. We hebben voor onze aandeelhouders een aantrekkelijke winst gerealiseerd. En mede dankzij onze sterke balans, ons grote klantenbestand en solide risicobeheer hebben we ons kunnen beschermen tegen de directe invloed van de turbulentie op de markten. Onze nettowinst steeg met 20,1% tot EUR miljoen, terwijl de onderliggende nettowinst de totale winst exclusief de invloed van desinvesteringen en bijzondere posten met 19,4% toenam. ING heeft de afgelopen jaren systematisch geïnvesteerd in het verbeteren van het risicobeheer. Mede hierdoor is de directe invloed van de turbulentie op de kredietmarkten beperkt gebleven. Op commercieel gebied hebben we het uitstekend gedaan. Ons bankbedrijf liet wederom een sterke volumegroei zien en ING Direct verwelkomde de 20-miljoenste klant, een uitstekende prestatie gezien het feit dat het bedrijf pas 10 jaar bestaat. Ook steeg de omzet in levensverzekeringen sterk in Centraal-Europa, Azië en de VS. Ik geloof stellig dat bedrijven alleen succesvol kunnen zijn als zij de klant centraal stellen. De voorkeur van de klant verandert snel en dit heeft invloed op de financiële sector. Doordat klanten langer leven, vermogender worden en gemakkelijke toegang tot financiële producten verwachten, zien we een sterke toename van de particuliere tegoeden, vooral in opkomende markten. Daarnaast zien we een aanzienlijke verschuiving in de distributie van financiële producten, waarbij banken in toenemende mate het voortouw nemen. Dit biedt uitstekende groeimogelijkheden en ik ben ervan overtuigd dat ING een goede uitgangspositie heeft. We hebben een groot klantenbestand, zijn sterk in productontwikkeling en hebben een stevige positie in snelgroeiende markten. Ook hebben we ruime ervaring in het ontwikkelen van innovatieve distributiekanalen, zoals het opzetten van de grootste directbank ter wereld. Verder is ING een van s werelds bekendste financiële merken, hetgeen in 2007 werd versterkt door de succesvolle sponsoring van het ING Renault F1-team. Om te kunnen inspelen op de veranderende voorkeuren van de klant en onze zakelijke slagkracht verder te vergroten, hebben we besloten onze strategie te richten op bankieren,

7 Aandeelhoudersinformatie Aandeelhoudersmagazine Naast financiële persberichten geeft ING het magazine ING Shareholder uit, waarop u zich via de website kunt abonneren. Om op de hoogte te blijven van persberichten en ander ING-nieuws kunt u zich eveneens via opgeven voor de service. Koersverloop van certificaten van gewone aandelen ING over vierjaarsperiode index 1 januari 2004 = /04 04/04 07/04 10/04 01/05 04/05 07/05 10/05 01/06 04/06 07/06 10/06 01/07 04/07 07/07 10/07 01/08 01/04 04/04 07/04 10/04 01/05 04/05 07/05 10/05 01/06 04/06 07/06 10/06 01/07 04/07 07/07 10/07 01/08 ING (EUR) AEX (EUR) Dow Jones (USD) ING (EUR) AEX (EUR) Dow Jones (USD) 5 beleggen, levensverzekeringen en pensioenen. We willen consumenten de financiële producten leveren die zij in de loop van hun leven nodig hebben om financiële reserves op te bouwen, hun beleggingen te beheren en zich goed en met vertrouwen voor te bereiden op hun pensioen. We zullen meer in bancaire distributieplatformen investeren, onze productkennis op het gebied van vermogensbeheer en vermogensvorming verder versterken en ons kapitaal meer gaan inzetten in snelgroeiende markten. In lijn met onze aangescherpte strategie hebben we onze investeringen in 2007 al opgevoerd en zijn een omvangrijk acquisitieprogramma gestart. Daarmee konden we onze positie versterken in belangrijke groeimarkten, waaronder Turkije, Zuid-Korea, Thailand en Latijns-Amerika. Daarnaast hebben we een aantal bedrijfsonderdelen verkocht die niet tot onze kernactiviteiten behoren, zoals begin 2008 de schadeverzekeringsactiviteiten in Mexico. Ook zijn we blijven investeren in autonome groei en hebben we de efficiency en het groeipotentieel van ons bedrijf verder verbeterd. In Nederland zijn we bezig om ING Bank en Postbank samen te voegen onder één merknaam. En in België werken we aan verbetering van de dienstverlening voor de particuliere markt. In Centraal-Europa hebben we nieuwe verzekeringsbedrijven en particuliere banken opgezet en we hebben daarnaast belangrijke overeenkomsten gesloten voor bancaire distributie in Griekenland en Maleisië. Ook hebben we aanzienlijk geïnvesteerd in de verdere groei van ING Direct. Het is duidelijk dat we onze strategische initiatieven alleen kunnen ontplooien met goede en toegewijde medewerkers die graag een stapje extra doen voor onze klanten. We hebben veel energie gestoken in het aantrekken en behouden van de beste mensen en zijn er trots op dat we in een toenemend aantal landen worden beschouwd als een van de beste werkgevers. We hechten ook veel belang aan onze rol in de samenleving en we proberen voortdurend te voldoen aan de hoogste bedrijfsethische normen. Verantwoord ondernemen is volledig ingebed in onze bedrijfsvoering. Op maatschappelijk en milieutechnisch gebied hebben we opnieuw vooruitgang geboekt. ING werd in 2007 CO 2 -neutraal. En persoonlijk ben ik er zeer trots op dat ING en haar medewerkers geld hebben ingezameld om ongeveer kinderen één jaar naar school te kunnen laten gaan. Op 1 januari 2008 is de heer Cor Herkströter afgetreden als voorzitter van de Raad van Commissarissen van ING Groep. De heer Jan Hommen is benoemd tot zijn opvolger. Mede namens mijn collega s in de Raad van Bestuur wil ik mijn bijzondere waardering en dankbaarheid uitspreken voor de bijdrage die Cor Herkströter gedurende de afgelopen negen jaar aan ING Groep heeft geleverd. Zijn bijdrage aan het succes van ING is van grote waarde geweest. Voorts wil ik mevrouw Luella Gross Goldberg bedanken voor haar inspanningen en bijdragen aan ING in de afgelopen jaren. Zij treedt af als lid van de Raad van Commissarissen tijdens de Aandeelhoudersvergadering in april. ING heeft zich gericht op het verbeteren van het aandeelhoudersrendement door een aantrekkelijke dividendverhoging en de inkoop van eigen aandelen voor EUR 5 miljard. Over de afgelopen vier jaar was ons aandeelhoudersrendement 74%, ruim boven het gemiddelde van vergelijkbare ondernemingen. De recente ontwikkelingen waren minder gunstig, wat ook is toe te schrijven aan de financiële markten. Gezien onze sterke positie en de aangescherpte strategie, heb ik vertrouwen in de toekomstige groeimogelijkheden van ons bedrijf. Michel Tilmant voorzitter Raad van Bestuur 26,75 Aandelenkoers ING ultimo 2007 In 2007 daalde de koers van het aandeel ING met 20,4% tot EUR 26,75 ultimo Gemeten over heel 2007 bleef het ING-aandeel 23,8% achter bij de AEX. 1,48 Voorgesteld dividend per aandeel Op 20 februari 2008 heeft ING Groep voorgesteld om over 2007 een totaaldividend uit te keren van EUR 1,48 per (certificaat van een) gewoon aandeel. Dit moet op 22 april 2008 worden goedgekeurd door de Aandeelhoudersvergadering. In augustus 2007 is een interimdividend van EUR 0,66 uitgekeerd. Het slotdividend van EUR 0,82 wordt volledig in contanten betaald. 74% Totaal aandeelhoudersrendement Het totale aandeelhoudersrendement van ING over de periode was 74%. AA- S&P-rating voor ING Groep Creditratings, zoals toegekend door ratingbureaus, zijn indicatoren voor de waarschijnlijkheid van tijdige en volledige terugbetaling van rente en hoofdsom van vastrentende waarden. 22 april 2008 Jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders Op 22 april 2008 zal de Aandeelhoudersvergadering plaatsvinden in het Muziekgebouw aan t IJ, Piet Heinkade 1 te Amsterdam. De vergadering is ook te volgen via webcast. De vergaderstukken zijn beschikbaar op de website van ING Groep,

8 6 Onze resultaten Strategie Aangescherpte strategie om groei te versnellen > Focus op bankieren, beleggen, levensverzekeringen en pensioenen > Particuliere klanten voorzien van producten om financiële reserves op te bouwen, beleggingen te beheren en zich voor te bereiden op hun pensioen > Investeren in bancaire distributie en snelgroeiende markten > Onze basisdiensten blijven verbeteren en vasthouden aan ons sterke kapitaalen risicobeheer Nieuwe strategische focus ING scherpt haar strategische focus aan, gericht op bankieren, beleggingen, levensverzekeringen en pensioenen: Particuliere klanten voorzien van de producten die zij nodig hebben om hun financiële reserves op te bouwen, hun beleggingen te beheren en zich met vertrouwen voor te bereiden op hun pensioen Meer investeringen in opbouwen bancaire distributieplatformen Meer investeren in snelgroeiende markten Ondanks de moeilijke omstandigheden in 2007 heeft ING goed gepresteerd, zowel op commercieel gebied als op het gebied van risicobeheer en kapitaalallocatie. Dit illustreert naar onze mening de kracht van onze strategie. We willen profiteren van de veranderende voorkeuren van klanten waarmee de financiële sector wordt geconfronteerd. We willen ons kapitaal versneld inzetten in snelgroeiende markten door ons te richten op bankieren, beleggen, levensverzekeringen en pensioenen. In 2007 hebben we ook kapitaal aan onze aandeelhouders teruggegeven door middel van een aantrekkelijk dividend en een omvangrijk aandelenterugkoopprogramma. Veranderende klantvoorkeuren Naarmate meer klanten langer leven, willen ze genoeg geld hebben voor een comfortabele oude dag. Over de hele wereld, vooral in opkomende markten, worden mensen steeds rijker. Dit resulteert in een sterke groei van de toevertrouwde middelen. Er is met name een toenemende vraag naar spaar- en beleggingsproducten, hetzij van banken of van verzekeringsbedrijven. En aangezien klanten uit vele producten en diensten kunnen kiezen, verwachten zij Actief portefeuillebeheer Oyak Bank (Turkije), 100%-belang Pensioenactiviteiten (Latijns-Amerika) TMB (Thailand), 30%-belang Volledig eigendom Landmark (Zuid-Korea) Afstoten schadeactiviteiten in Mexico goede beleggingsprestaties van hun financiële dienstverleners. Tegen deze achtergrond ondergaat de levensverzekeringssector een verschuiving van traditionele naar beleggingsproducten. Hierdoor verschuift de distributie in toenemende mate naar het bankbedrijf. Door de technologische ontwikkelingen krijgen klanten sneller en steeds gemakkelijker toegang tot financiële producten en diensten. En vragen alleen advies als zij dat echt nodig hebben. Dit heeft geleid tot een groei van directe distributiekanalen, zoals blijkt uit het succes van de Postbank en ING Direct. Expertise en kennis verder uitbouwen ING onderscheidt zich door drie belangrijke kerncompetenties. Allereerst beschikken we over een breed productassortiment en zijn we een van de grootste spaarbanken in de wereld. Onze productontwikkeling wordt ondersteund door de grote kennis en ervaring van onze vermogensbeheerders en het vermogen van onze wholesalebankingactiviteiten om activa te genereren. Ten tweede hebben we een groot kantorennetwerk en een grote distributiekracht, Bedrijfsinitiatieven Samenvoeging van ING Bank en de Postbank Start retailbankingactiviteiten in Roemenië en Oekraïne Introductie variabel lijfrenteproduct in Spanje en Hongarije Reorganisatie retailactiviteiten in België Uitbreiding ING Direct Start pensioenfonds in Roemenië

9 7 inclusief onze sterke positie in opkomende markten. We bedienen onze 75 miljoen klanten via verschillende distributiekanalen die we afstemmen op de markt. We hebben een naam opgebouwd voor de ontwikkeling van innovatieve bancaire distributiemodellen in volwassen en opkomende markten. In belangrijke markten hebben we een sterk distributienetwerk via tussenpersonen. En ten derde heeft ING een van s werelds meest toonaangevende merken voor financiële dienstverlening opgebouwd (zie ook kader op pagina 8). Dit zullen we de komende jaren verder uitbouwen. Nieuwe strategische focus We willen profiteren van de veranderende voorkeuren van de klant. En gegeven onze expertise en kennis, hebben we besloten onze strategische focus aan te scherpen richting bankieren, beleggen, levensverzekeringen en pensioenen: We willen onze particuliere klanten voorzien van de producten die zij tijdens hun leven nodig hebben om hun financiële reserves op te bouwen, hun beleggingen te beheren en zich voor te bereiden op hun pensioen. We gaan meer investeren in de uitbreiding van bancaire distributieplatformen. We gaan in toenemende mate investeren in snelgroeiende markten. Daarbij zal ING eveneens haar productassortiment aanscherpen en zich richten op kernproducten en -activiteiten, zoals hypotheken, beleggingsfondsen, pensioenen, levensverzekeringen, beleggingsgerelateerde verzekeringen en variabele lijfrentes. Daarnaast willen we onze productontwikkelingskennis verder versterken, onder andere op het gebied van vermogensbeheer. Goed vermogensbeheer is onontbeerlijk om onze strategie tot een succes te maken. Ook onze kennis op het gebied van wholesale banking is van fundamenteel belang voor het kunnen aanbieden van producten voor de particuliere markt. Hiermee kunnen we de ingelegde middelen van particuliere klanten omzetten in renderende activa. Daarnaast hebben we veel expertise op het gebied van risicobeheer en financiële markten. De ontwikkelingen in de afgelopen maanden hebben opnieuw het belang aangetoond om zelf activa te kunnen creëren teneinde de gezonde positie van ons bedrijf te handhaven. Een andere prioriteit is investeren in bancaire distributieplatformen. Het bankbedrijf biedt goede mogelijkheden om klanten op jonge leeftijd te werven en ze lang aan ons te binden. Daarnaast is bankieren een snelgroeiende sector in opkomende markten. Ook vindt een gestage en fundamentele verschuiving plaats naar internetbankieren. We onderscheiden ons al op dit gebied en willen dat verder uitbouwen. Vanuit de reeds sterke marktposities in Azië, Centraal-Europa en Latijns-Amerika willen we onze investeringen in deze groeimarkten opvoeren om te profiteren van de langetermijnmogelijkheden voor groei aldaar, gesterkt door een thuisbasis die de groei faciliteert. We gaan stevig investeren in autonome groei en aanvullende acquisities. Daarbij gaan we ook onze huidige activiteiten beoordelen in het licht van de aangescherpte strategische focus. Wat klanten willen Naarmate klanten langer leven, moet er meer geld opzij gezet worden voor een comfortabele oude dag Naarmate klanten welvarender worden, neemt de vraag naar producten en diensten toe, met name in opkomende markten Groei vooral dankzij beleggingsproducten. Klanten willen goede prestaties zien om zo hun financiële doelstellingen te realiseren Financiële levenscyclus consumenten Particulier vermogen rekeningencourant beleggingsverzekeringen beleggingsfondsen hypotheken spaarrekeningen levensverzekeringen pensioenpremies accumulatiefase pensionering lijfrentes pensioeninkomensfase Tijdslijn

10 8 Onze resultaten Strategie Bedrijfsinitiatieven in 2007 We hebben ons investeringsinspanningen in 2007 al opgevoerd en zijn een omvangrijk acquisitieprogramma opgestart dat ons strategische posities geeft in belangrijke groeimarkten zoals Turkije, Zuid-Korea, Thailand en Latijns-Amerika. ING verkocht verschillende niet-kernactiviteiten, waaronder RegioBank in Nederland en begin 2008 onze schadeverzekeringsactiviteiten in Mexico. In de volwassen markten hebben we zowel onze efficiency als onze concurrentiepositie verbeterd, bijvoorbeeld door de Postbank en ING Bank samen te voegen, om zo beter en effectiever tegemoet te komen aan de behoeften van particuliere klanten. Dit is een belangrijke investering en het benadrukt onze sterke betrokkenheid bij de bancaire markt in Nederland. Efficiënte kapitaalallocatie We willen verdergaan met efficiënte herallocatie van kapitaal, omdat dat belangrijk is voor een succesvolle uitvoering van de strategie. Het kapitaal dat we genereren in volwassen markten wordt opnieuw ingezet in snelgroeiende activiteiten of teruggegeven aan onze aandeelhouders. In 2007 zijn we door gedisciplineerd kapitaalbeheer en solide winstgevendheid van onze activiteiten in staat gebleken onze sterke vermogenspositie te behouden. We hebben het vrij beschikbare kapitaal met een derde vergroot en tegelijkertijd onze vermogenspositie gehandhaafd en gezorgd voor maximale financiële flexibiliteit om onze nieuwe strategische doelstellingen te realiseren. Onze vermogenspositie is onder het nieuwe Basel II-toezichtsregime zeer sterk. ING gebruikt haar kapitaaloverschot om acquisities te financieren, dividend uit te keren aan aandeelhouders en aandelen terug te kopen. In mei/juni 2007 is begonnen met een terugkoopprogramma van EUR 5 miljard en de verwachting is dat dit in juni 2008 is afgerond. Geïntegreerd risicobeheer In de afgelopen jaren heeft ING veel geïnvesteerd in het verbeteren van het risicobeheer. We hebben een sterke risicobeheerfunctie opgebouwd die volledig is geïntegreerd in de dagelijkse praktijk en in de strategische planning. ING heeft de kredietcrisis het hoofd kunnen bieden met beperkte directe gevolgen. Dit bewijst eens te meer de noodzaak van het voeren van solide risicobeheer. Daarnaast ondersteunt risicobeheer de bedrijfsonderdelen bij het signaleren van nieuwe commerciële kansen, het verlagen van financieringskosten en bij strategische beslissingen. Vooruitblik Met onze aangescherpte strategie blijft ING zich richten op waardecreatie voor haar aandeelhouders teneinde hen op de langere termijn te belonen met een beter beleggingsrendement dan het gemiddelde van onze concurrenten in de financiële sector. Wereldwijd merk in de versnelling ING heeft een van de grootste wereldwijde merken opgebouwd voor financiële dienstverlening. Grotere naamsbekendheid van het ING-merk was de afgelopen jaren een belangrijke prioriteit. In 2007 is de wereldwijde sponsoring van het ING Renault F1-team, tezamen met onze allereerste wereldwijde merkcampagne, een succes gebleken. De merkbekendheid is aanzienlijk toegenomen. De sponsoring biedt ons vele nuttige zakelijke kansen en heeft geresulteerd in veel nieuwe activiteiten. POSITIONAL IMAGE

11 Dutch Dutch GAAP GAAP IFRS IFRS 0 9 Total Total assets assets in in EUR EUR billion billion 1,400 1,400 1,200 1,200 1,000 1, Financieel overzicht Dividend Dividend in in EUR EUR 1,50 1,50 1,25 1,25 1,00 1,00 0,75 0,75 0,50 0,50 0,25 0, Dutch Dutch GAAP GAAP Bankbedrijf: leningen en Loans Loans voorschotten and and advances advances aan to to klanten customers customers in EUR miljarden billion euro s in EUR billion IFRS IFRS 0 04* 04* * Openingsbalans onder IFRS, 1 januari Verzekeringsbedrijf: waarde Value Value of nieuwe of new new business productie business in in EUR million EUR miljoenen million euro s ING heeft in 2007 veerkracht getoond onder turbulente marktomstandigheden waarbij de directe invloed van de kredieten liquiditeitscrisis beperkt is gebleven. De resultaten stegen door verkoopwinsten op aandelen en lagere risicokosten, maar werden negatief beïnvloed door de lagere herwaardering van vastgoed en private equity. ING heeft sterke commerciële groei laten zien en het rendement verbeterd. De kosten bleven onder controle en daarnaast investeerden we in nieuwe groeimogelijkheden. ING stelt voor het dividend met 12% te verhogen tot EUR 1,48 per aandeel, volledig in contanten uit te betalen. GROEPSRESULTATEN De totale nettowinst steeg met 20,1% tot EUR miljoen. De onderliggende nettowinst (totale nettowinst exclusief desinvesteringen en bijzondere posten) steeg met 19,4% tot EUR miljoen. Dit is inclusief de nettowinst op de verkoop van de belangen in ABN AMRO en Numico van EUR miljoen. De winst per aandeel steeg van EUR 3,57 tot EUR 4,32. De onderliggende winst voor belastingen steeg met 12,4%. De hoge belastingvrije winst op aandelenbeleggingen resulteerde in een daling van de effectieve belastingdruk van 19,2% in 2006 tot 13,9% in Sterke commerciële groei Hoewel de onrust op de kredietmarkten in de tweede helft van 2007 de marktomstandigheden bemoeilijkte, bleef de commerciële groei goed, zowel bij het bank- als het verzekeringsbedrijf. De levensverzekeringsactiviteiten in opkomende markten lieten een goede omzet zien, zoals blijkt uit de stijging van de waarde van de nieuwe productie met 57,3% en van de nieuwe verkopen (genormaliseerde premieproductie op jaarbasis) met 23,1%. ING Direct trok in ,8 miljoen nieuwe klanten aan. Financieel gezien was het een goed jaar, met een solide winst, een stevige vermogenspositie en efficiënte kapitaalallocatie. Om onze prestaties verder te verbeteren zijn we gedurende mijn eerste jaar als chief financial officer bezig geweest de financieringsfunctie en de commerciële onderdelen beter op elkaar aan te sluiten. Hierdoor krijgt ING een betere uitgangspositie om nieuwe commerciële kansen te grijpen, zodra deze zich voordoen. Ook hebben we de afgelopen jaren veel gedaan om onze financiële informatievoorziening te verbeteren. Dit heeft het inzicht en het vertrouwen van de markt en de analisten vergroot. Zo konden we de onrust op de markt in 2007 goed doorstaan én de wereld laten zien hoe we dat hebben gedaan. John Hele chief financial officer

12 10 Onze resultaten Financieel overzicht Winst-en-verliesrekening in miljoenen euro s mutatie Totale baten ,0% Totale lasten ,9% Winst voor belastingen ,1% Belastingen ,6% Minderheidsdeelnemingen ,7% Nettowinst ,1% Desinvesteringen/bijzondere posten Onderliggende nettowinst ,4% Winst voor belastingen ,1% Desinvesteringen/bijzondere posten Onderliggende winst voor belastingen ,4% De groei in de volwassen markten komt vooral tot uitdrukking in de Benelux waar de consumptieve kredietverlening met EUR 39 miljard is toegenomen. Verbeterde rendementen ING richt zich op het vinden van de juiste balans tussen groei en rendement teneinde maximale waarde te creëren en heeft continu oog voor efficiënte kapitaalallocatie en discipline in prijsstelling. Het onderliggende naar risico-gewogen rendement op kapitaal (RAROC) na belastingen van het bankbedrijf verbeterde van 20,5% tot 22,3%, vooral dankzij lagere belastingtarieven. Het intern rendement op nieuwe levenproductie verbeterde van 13,3% in 2006 tot 14,3% in Kosten onder controle Investeren in winstgevende en duurzame toekomstige groei heeft prioriteit bij ING. De bedrijfslasten bleven onder controle, ondanks voortdurende investeringen in nieuwe groei-initiatieven. De totale bedrijfslasten namen met 7,8% toe en de onderliggende bedrijfslasten (exclusief de invloed van desinvesteringen en bijzondere posten) stegen met 5,9%. Stijging dividend ING zal aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op 22 april 2008 voorstellen het totale dividend over 2007 vast te stellen op EUR 1,48 per (certificaat van een) gewoon aandeel, een stijging ten opzichte van EUR 1,32 in Rekening houdend met het interimdividend van EUR 0,66 dat in augustus 2007 werd betaald, bedraagt het slotdividend EUR 0,82, dat volledig in contanten zal worden uitgekeerd. Het aandeel ING zal op 24 april 2008 ex-dividend noteren en het dividend zal worden betaald op 5 mei 2008 (NYSE Euronext) en op 12 mei 2008 (NYSE). Sterke kapitaalpositie De kapitaalpositie van ING Groep bleef goed gedurende Alle belangrijke kapitaalratio s voldeden aan hun doelstelling per ultimo De verhouding schuld/eigen vermogen van ING Groep nam toe tot 9,53%, vergeleken met 9,01% ultimo De verhouding schuld/eigen vermogen van het verzekeringsbedrijf was ultimo ,63%, een lichte daling ten opzichte van 14,15% ultimo De Tier 1-ratio van ING Bank daalde van 7,63% naar 7,39% ultimo De solvabiliteitsratio (BIS-ratio) van het bankbedrijf daalde van 11,02% naar 10,32%. Onder Basel II was de Tier 1-ratio per 1 januari 2008 ongeveer 9,9% en de BIS-ratio 13,8%. Dit zijn voorlopige getallen, aangezien ING Bank pas vanaf het eerste kwartaal 2008 conform Basel II zal rapporteren. De doelstelling voor de Tier 1-ratio van ING Bank onder Basel II blijft onveranderd op 7,20% staan. VERZEKERINGSBEDRIJF De totale winst voor belastingen van het verzekeringsbedrijf nam met 32,9% toe. De onderliggende winst voor belastingen (exclusief de invloed van desinvesteringen en bijzondere posten) van het verzekeringsbedrijf steeg met 27,1% tot EUR miljoen. De onderliggende winst voor belastingen van het levenbedrijf nam met 48,3% toe, terwijl dat van het schadebedrijf daalde met 22,5%. Het onderliggende bruto premie-inkomen uit levensverzekeringen nam met 1,1% toe (8,1% exclusief valuta-invloeden), hetgeen met name toe te schrijven was aan de VS, Azië en Centraal- en Overig Europa. Het onderliggende bruto premie-inkomen uit schadeverzekeringen daalde met 2,1% (1,2% exclusief valuta-invloeden), doordat lagere premies in Europa slechts deels konden worden gecompenseerd door hogere premies in Canada en Latijns-Amerika. De onderliggende bedrijfslasten van het verzekeringsbedrijf namen met 5,7% toe. Embedded value en WNP De embedded value van de levensverzekeringsactiviteiten van ING nam in 2007 vóór dividend en kapitaalinjecties met 17,1% toe tot EUR miljoen. Na de dividendbetaling van EUR miljoen aan ING Groep bedroeg de embedded value ultimo 2007 EUR miljoen. De embedded-valuewinst, een belangrijke maatstaf voor waardecreatie, nam met 41,4% toe tot EUR miljoen. De waarde van de nieuwe productie (WNP) steeg in 2007 met 37,9% tot EUR miljoen, hetgeen grotendeels was toe te schrijven aan de bijdrage uit opkomende markten in Azië/Pacific en Centraal- en Overig Europa. BANKBEDRIJF De onderliggende winst voor belastingen van het bankbedrijf daalde met 1,7% naar EUR miljoen. De onderliggende opbrengsten namen met 3,5% toe tot EUR miljoen. Het renteresultaat

13 11 Contribution Bijdrage divisies business aan line onderliggende 2007 underlying winst profit before voor belastingen tax 2007 in procenten percentages Insurance Europe 19 Insurance Americas 22 Insurance Asia/Pacific 6 Wholesale Banking 25 Retail Banking 22 ING Direct 6 Totaal 100 Contribution Business Lines to 2006 underlying profit befor in EUR million Insurance Europe Insurance Americas Insurance Asia/Pacific Wholesale Banking Retail Banking ING Direct Total * Underlying pre-tax profit. Excludes component Other in Banking and Insurance. daalde met 2,0% doordat volumegroei teniet werd gedaan door de invloed van de afvlakkende en inverse rentecurves en de toegenomen concurrentie om spaaren betaaltegoeden. De totale rentemarge verkrapte van 1,06% in 2006 naar 0,94%. De onderliggende bedrijfslasten stegen met 6,1% tot EUR miljoen, vooral door investeringen ter ondersteuning van de groei van de bedrijfsactiviteiten, met name bij ING Direct, ING Real Estate en de retailbankingactiviteiten in de opkomende markten. De terugkerende onderliggende bedrijfslasten van de volwassen activiteiten namen met 2,6% toe. De onderliggende kosten/batenverhouding verslechterde van 63,5% in 2006 tot 65,2% door investeringen in groeiactiviteiten. Het rendement bleef hoog, waarbij het onderliggende naar risico-gewogen rendement op kapitaal (RAROC) na belastingen steeg van 20,5% in 2006 naar 22,3%. BEHEERD VERMOGEN Het beheerd vermogen nam in 2007 met EUR 36,9 miljard (6,1%) toe tot EUR 636,9 miljard. Deze groei is toe te schrijven aan een netto-instroom van EUR 40,4 miljard. Voor meer informatie zie pagina 26. VOORUITBLIK De kapitaalpositie van ING is sterk, vooral na de introductie van Basel II, en ING begint 2008 vanuit een sterke positie die bijdraagt aan voortgaande commerciële groei. Naar verwachting zullen de marktomstandigheden voorlopig nog moeilijk blijven, vanwege de economische onzekerheid en de marktvolatiliteit. Het creëren van aandeelhouderswaarde blijft van groot belang en ING heeft zich gehouden aan haar aankondiging om het aandeelhoudersrendement te verhogen door een aantrekkelijke stijging van het dividend en de aandelenterugkoop van EUR 5,0 miljard. Voor een volledig overzicht van de financiële ontwikkelingen over 2007 zij verwezen naar het jaarverslag en de jaarrekening van ING Groep. KAPITAALBEHEER In 2007 hebben wij onze sterke vermogenspositie verder verbeterd door onze stevige winst en goede bedrijfsvoering. Het kapitaaloverschot is gebruikt voor financiering van autonome groei, voor overnames, voor de inkoop van eigen aandelen en voor de uitkering van een aantrekkelijk dividend. Per saldo heeft ING de vrije leverage met eenderde weten te vergroten. Daarmee is de vermogenspositie verder verstevigd en is er maximale financiële flexibiliteit voor het realiseren van onze strategische doelstellingen. Sterke vermogenspositie De vermogenspositie van ING Groep is in 2007 solide gebleven en alle belangrijke kapitaalratio s lagen aan het eind van het jaar op koers, overeenkomstig de beoogde kredietrating AA. In 2007 is de laatste hand gelegd aan de voorbereidingen voor Basel II (richtlijnen voor minimale kapitaalseisen). Onze indicatieve Tier 1-ratio onder Basel II bedraagt circa 9,9% en onze totale BIS-ratio 13,8%. Dit steekt erg gunstig af bij de kapitaalratio s onder Basel I. Dit komt door het gematigde risico in de balans van ING Bank, met name door onze omvangrijke hypotheekportefeuille. Het streven is om de kapitaalratio s de komende jaren terug te brengen naar de huidige streefniveaus. Het daarmee vrijgemaakte Tier 1- vermogen bedraagt circa EUR 7 miljard. Kapitaaltoereikendheid De belangrijkste taak van de afdeling Capital Management op Groepsniveau is het beheren, plannen en verdelen van kapitaal binnen ING Groep, ING Bank en ING Verzekeringen, en het uitvoeren van alle daarmee samenhangende kapitaalmarkttransacties. Centraal kapitaalbeheer creëert maximale financiële flexibiliteit voor het realiseren van de strategische doelstellingen en het opvangen van financiële stress-situaties. Bovendien zorgt centraal kapitaalbeheer voor een goed evenwicht tussen de diverse eisen van de aandeelhouders, toezichthouders, ratingbureaus en internationale economisch-kapitaalmodellen. ING wil haar kapitaal zo effectief mogelijk inzetten. Het is dus belangrijk dat bedrijfsonderdelen voldoende prikkel krijgen om kapitaal alleen vast te houden ter dekking van risico s en dat zij op hun beurt kunnen rekenen op een kapitaalinjectie als zij kansen zien voor winstgevende groei. Veel bedrijfsonderdelen van ING Verzekeringen zien zich door beperkingen van toezichthouders en/of ratingbureaus gedwongen meer kapitaal aan te houden dan alleen het economische kapitaal. Het vrije vermogen (kapitaal dat niet als economisch kapitaal wordt gebruikt) kan echter elders worden ingezet voor verdere winstgevende groei. In 2007 is door ING Verzekeringen Nederland in totaal EUR 5,8 miljard aan dividend aan ING Groep betaald, waar het strategisch kan worden gebruikt voor groei. Inkoop eigen aandelen Voor 2007 voorzagen wij dat een aanzienlijk overschot aan eigen vermogen zou worden opgebouwd. Om die reden hebben wij besloten over te gaan tot de inkoop van eigen aandelen met een omvang van EUR 5 miljard over een periode van twaalf maanden, vanaf juni Ultimo 2007 waren 90,7 miljoen aandelen ING teruggekocht voor totaal EUR 2,8 miljard. Na afronding van de terugkoop is de winst per aandeel naar verwachting met circa 7% verbeterd. Na de terugkoop van ING preferente aandelen van Aegon in 2006 zijn ook de belangen in preferente aandelen ING van zowel Fortis als ABN AMRO teruggekocht. Acquisities en desinvesteringen Voor het eerst in een flink aantal jaren was er in 2007 sprake van aanzienlijke overnames en desinvesteringen. Twee belangrijke acquisities waren Oyak Bank in Turkije en pensioenactiviteiten in Latijns-Amerika, voor in totaal EUR 2,5 miljard.

14 12 Onze resultaten Overzicht risicobeheer Bij risicobeheer zie ik in 2007 drie belangrijke successen. Ten eerste hebben we de financiële crisis goed doorstaan, zowel qua liquiditeit als aan de kredietkant. Ten tweede hebben we voorbereidingen getroffen om Basel II in te voeren. Dit draagt bij aan een nog betere allocatie van ons kapitaal. Compliance komt op de derde plaats: intern is nu duidelijk waar we staan en waar we naar toe gaan. We hebben nog werk te doen bij het stellen van prioriteiten bij niet-financiële risico s. Geven we, bijvoorbeeld, meer geld uit aan compliance, beveiliging van PC s of fraudebestrijding? We moeten deze niet-financiële risico s tegen elkaar gaan afzetten en beoordelen. Koos Timmermans chief risk officer Het jaar 2007 werd gekenmerkt door grote turbulentie op de financiële markten. Die begon in eerste instantie met ongerustheid over Amerikaanse subprimehypotheken. Het risicobeheer in de hele financiële sector kwam hierdoor in de schijnwerpers te staan. Het effect van de crisis op onze winst-enverliesrekening uit hoofde van risicovolle beleggingen is beperkt. Dit is te danken aan de nauwe samenwerking tussen onze risicobeheerders en onze commerciële onderdelen. Risk Management heeft als doel om samen met de bedrijfsonderdelen duurzaam concurrentievoordeel te creëren. Dat gebeurt door een volledige integratie van risicobeheer in de dagelijkse bedrijfsactiviteiten en de strategische planning van ING. Risk Management ondersteunt op drie belangrijke manieren: groeimogelijkheden in kaart brengen, zorgen voor lagere kosten van risico en financiering, en zorgen voor een efficiëntere kapitalisatie. Door het inzichtelijk maken van de relatie tussen risico, rendement en groeimogelijkheden vergemakkelijken we commerciële besluitvorming. Dankzij een solide risicobeheer en een sterke liquiditeitspositie heeft ING in 2007 de problemen op de kredietmarkten en andere financiële markten goed doorstaan. De kredietverliezen en herwaarderingen op onze beleggings- en handelsportefeuilles waren gering. Onze positie in de beleggingscategorieën die onder druk staan, is beperkt en bovendien van hoge kwaliteit. Het directe negatieve effect op de winsten-verliesrekening van onze positie in US subprime residential mortgage backed securities (RMBS), collateralized debt obligations/collateralized loan obligations (CDO s/clo s), beleggingen in structured investment vehicles (SIV s) en asset-backed commercial paper (ABCP), monolineverzekeraars en leveraged finance, bedroeg EUR 255 miljoen voor belastingen (EUR 61 miljoen in het derde kwartaal en EUR 194 miljoen in het vierde kwartaal). De herwaardering van de risicovolle beleggingscategorieën (US subprime RMBS, Alt-A RMBS en CDO s/clo s) per ultimo 2007 was EUR miljoen voor belastingen. Dit wordt geboekt ten laste van het eigen vermogen (na belastingen). ING is de liquiditeitscrisis zonder al te veel kleerscheuren doorgekomen, gezien onze sterke balans en de gediversifieerde financieringsbasis. Investeren in verbetering ING heeft de afgelopen jaren systematisch geïnvesteerd in het verbeteren van het risicobeheer. Dit is noodzakelijk gezien de toenemende eisen van beleggers, de verder aangescherpte wet- en regelgeving, de steeds complexere technologie en de voortgaande ontwikkeling van de secundaire

15 13 Direct aan de krediet- en liquiditeitscrisis toe te schrijven effect op de winst-en-verliesrekening, voor belastingen in miljoenen euro s 3e kw 4e kw 3e/4e kw Amerikaanse subprime RMBS Alt-A CDO s/clo s Monolineverzekeraars Investeringen in SIV s, ABCP Leveraged finance Totaal Veilig besturen In 2007 heeft ING het risk dashboard geïntroduceerd. Hiermee kan de Raad van Bestuur risicoconcentraties binnen de gehele onderneming signaleren en actie ondernemen voor het verminderen van potentiële risico s. Het risk dashboard brengt alle risico s in kaart binnen het bank- en verzekeringsbedrijf waar het gaat om earnings-at-risk en capital-at-risk. Ook laat het de effecten zien van diversificatie binnen de Groep. Met deze informatie kan ING strategische beslissingen nemen, gebaseerd op vergelijkbare risicomaatstaven en zo beschikbaar kapitaal zo efficiënt mogelijk toewijzen. markten. Na jaren van gerichte investeringen waren eind 2007 bij ING circa medewerkers in dienst die zich volledig op risicobeheer toeleggen. Risicotolerantie Risicobeheer is volledig geïntegreerd in de dagelijkse bedrijfsactiviteiten en de strategische planning van ING. Dit doen we door transparante informatie te geven over de risico s, gebaseerd op een risicobeleid dat de weerslag vormt van ING s algehele strategie en risicotolerantie van de Groep. De risicotolerantie, oftewel de bereidheid van de Groep om risico te lopen, wordt vastgesteld door de Raad van Bestuur en gemeten aan de hand van drie maatstaven: earnings-at-risk capital-at-risk economisch kapitaal Het management van de divisies probeert binnen de vastgestelde risicogrenzen optimale resultaten te behalen, terwijl Risk Management het feitelijke risicoprofiel aan de hand van de risicotolerantie bewaakt. Risk dashboard In september 2007 is het risk dashboard geïntroduceerd (zie kader). Met dit nieuwe instrument is in één oogopslag te zien waar de risico s in het bank- en verzekeringsbedrijf zitten. De Raad van Bestuur kan hiermee strategische beslissingen baseren op vergelijkbare risicomaatstaven en kapitaal zo efficiënt mogelijk toewijzen. Risicobeheer creëert waarde Risicobeheer komt de aandeelhouders van ING direct ten goede. De kapitalisatie verloopt efficiënter, de risico- en financieringskosten liggen lager en de groeimogelijkheden worden bevorderd. Al met al kan ING hierdoor meer (economische) winst realiseren door de blik te richten op vier belangrijke factoren: groei, financieringskosten, risicokosten en kapitaalkosten. In 2007 heeft ING Groep het compliancebewustzijn en het algemene inzicht in effectief compliancebeheer onder medewerkers verder verhoogd. De Raad van Bestuur heeft er daarbij op gewezen dat onze strategie van duurzame, winstgevende groei alleen mogelijk is met effectief compliancebeheer. Partner voor de divisies Risk Management heeft een aanzienlijke ontwikkeling doorgemaakt sinds ING de risicofunctie verder heeft versterkt. De verandering benadrukt het belang van de rol van Risk Management, niet alleen als partij die de vinger aan de pols houdt, maar vooral ook als partner die de bedrijfsonderdelen ondersteunt bij het creëren van aandeelhouderswaarde. Samen met de divisies werkt Risk Management actief aan het signaleren en het benutten van nieuwe commerciële mogelijkheden. Risicobeheer is essentieel voor het signaleren van groeikansen, het verlagen van de financieringskosten en het ondersteunen van strategische beslissingen. De recente turbulentie op de financiële markten heeft nog eens laten zien hoe belangrijk solide risicobeheersystemen zijn. Naleving wet- en regelgeving Financiële instellingen worden door toezichthouders, overheidsinstanties, aandeelhouders, ratingbureaus, klanten en andere partijen nauwlettend gevolgd of zij voldoen aan de relevante wet- en regelgeving, normen en verwachtingen. ING wil aan de verwachtingen en regels van toezichthoudende organen en andere belanghebbenden voldoen en heeft daartoe een aantal acties ondernomen. De compliance-organisatie is versterkt, onder andere door een stijging van het aantal medewerkers met 55%. Op pagina 23 van het Jaarverslag over 2007 is meer informatie opgenomen over naleving van wet- en regelgeving.