Actueel Terrascultuur bloeit als nooit tevoren. Zomerpret

Transcriptie

1 Een échte Haagse krant Vrijdag 2 augustus 2013 jaargang 7 nummer 325 }<(l(tp$=adbcbb< 1,95 Actueel Academie kan geen baas vinden Actueel Terrascultuur bloeit als nooit tevoren Reportage Vrijer dan de vrijste school Zomerpret Strandpaviljoens in Scheveningen profiteren al weken van het aanhoudende mooie weer. Het strandvertier blijft echter wel beperkt tot de zomer. Een proef om een aantal paviljoens ook in de winter te laten staan, lijkt gedoemd te mislukken. De exploitanten vonden de voorwaarden die de gemeente stelt te streng en te kostbaar. Zie pagina 3. > Foto: C&R Ingezonden mededeling In deze krant: het Huygensbulletin, goed voor 3,50 korting op de toegang Neem het bulletin mee naar de Grote Kerk in Den Haag en laat je inspireren door een unieke tentoonstelling. Meer weten?

2 2>varia Den Haag Centraal > Vrijdag 2 augustus 2013 bertha von suttner Brede politieke visie aflevering 5 Bertha von Suttner was een overtuigd vredesactiviste, maar zeker geen naïeve idealist. Ze beklemtoonde dat vrede alleen bereikt kon worden wanneer alle landen van de wereld zich door middel van contracten aan elkaar verbonden. Ze pleitte dus voor het instellen van wat we nu noemen de Verenigde Naties. Daarbij leidde haar visie zeker niet tot antimilitarisme. Een internationale gewapende macht bleef volgens Bertha nodig voor het beschermen van de mensenrechten. Bertha was op tal van terreinen liberaal en vooruitstrevend voor die tijd. Zo onderschreef ze de evolutietheorie van Darwin, en ze streed samen met haar man Arthur tegen het antisemitisme. Bertha pleitte vooral voor gelijke sociale en politieke rechten, omdat ze wist dat dit meer kans zou geven op vrede in de toekomst. Bertha wist ook dat in wetenschappelijke kringen het idee voor de oprichting van een Hof van Arbitrage circuleerde. Volgens haar had dit idee alleen kans van slagen als er publiek draagvlak voor ontstond. Dus organiseerde ze duizenden handtekeningen onder een petitie die ze in 1897 aanbood aan de Oostenrijkse keizer Franz Joseph I. Later, op de eerste conferentie waar regeringsleiders over vrede confereerden, werd dit plan werkelijkheid. Op een congres in Den Haag ontmoette ze Aletta Jacobs, de Nederlandse strijdster voor vrouwenkiesrecht. Bertha meende dat het nastreven van vrede van groter belang was dan de vrouwenemancipatie en vroeg Aletta voortaan haar krachten in te zetten voor de vrede. Aletta weigerde volgens haar was de strijd voor vrouwenkiesrecht belangrijker. Vele brieven en congressen verder kwamen ze nader tot elkaar. Aletta erkende dat ook vrouwen belang hadden bij de strijd voor de vrede en Bertha gaf toe dat toelating van vrouwen tot de politiek ook in het belang van de vrede was. Zo lieten Bertha en Aletta zien dat ook in hun persoonlijk leven solidariteit en kracht van argumenten aanvankelijke onenigheid kon overwinnen. Practice what you preach! Eveline Blitz en Nita Veeren Button spoort Nederlanders aan om Nederlands met expats te spreken Door Saskia Herberghs Cursist Rogerio Canales bekijkt met directeur Ruud Hisgen de lesstof.>foto: Thomas Vahé Expats die zich de moeite getroosten de Nederlandse taal te leren, krijgen veelal niet de kans om hun nieuw verworven vaardigheid in de praktijk te brengen. Zij worden al gauw in het Engels aangesproken. Dat lijkt aardig, maar dat is het niet, zegt directeur Ruud Hisgen van het Direct Dutch Institute. Buitenlandse werknemers missen daardoor een stuk van het leven hier. Daarom verstrekt de school die jaarlijks 600 studenten ontvangt nu buttons met de tekst: Spreek Nederlands! Met mij! De tekst is met name bedoeld voor personeelsleden in winkels en horeca. Hisgen: Middels de button vragen wij hen om een beetje geduld te tonen. Zeg niet egg als een buitenlander om een ei vraagt. Dat buitenlanders willen meedoen aan het Nederlandse leven en daarom de moeite nemen om zich de Nederlandse taal eigen te maken, bewijst ook Rogerio Canales (27) die al in Mexico oefende op de Nederlandse taal. Zijn inspanningen werden hier niet gewaardeerd. Zodra Nederlanders horen dat hij buitenlander is, stappen ze over op het Engels. Nu wil ik weer vaker Nederlands spreken, want ik wil hier blijven, zegt Canales, die in Delft woont. Hij heeft in de afgelopen vier jaar slechts twee Nederlandse vrienden gemaakt. De anderen zijn allemaal buitenlanders. Dat is niet goed voor mijn integratie. Maar ook Dimitra Koutsavli (26) die voor haar master in Leiden woont en over een jaar weer terug gaat naar Griekenland, wil in het Nederlands converseren. Omdat ik meer contacten wil opdoen. Het zou leuk zijn als ik Nederlandse vrienden krijg. Zij heeft inmiddels een foefje ontwikkeld om zoveel mogelijk Nederlands te kunnen spreken. Ik doe net alsof ik geen Engels spreek. Het is een tip die het Direct Dutch Institute de cursisten aan de hand doet. Directeur Hisgen heeft meer bedacht: een maatjesproject, borrels waar alleen Nederlands wordt gesproken en samen Nederlandse films bezoeken. Elke dinsdagavond nodig ik expats uit om in het Nederlands over actuele onderwerpen uit de krant te spreken. Kans Hij merkte dat de cursisten van de school die sinds 1985 aan de Laan van Nieuw Oost-Indië is gevestigd, buitenschools weinig kans krijgen om hun Nederlands te oefenen. Veel Nederlanders zeggen dat de taal te moeilijk is. Maar met name Engelstaligen krijgen 60 tot 70 procent van de woorden gratis. Die zijn gemakkelijk te herleiden. Hagenaars laten zich voorstaan op hun kennis van het Engels, maar als buitenlander mis je een hoop als je alleen Engels spreekt. Dat een grote groep expats dat niet erg vindt, weet Hisgen ook. Driekwart van de expats doet geen moeite om mee te doen in Nederland. Die vertrekken over een paar jaar weer naar een ander land. Maar dat kwart dat wel wil meedoen, moet een kans krijgen. Denkfout In zijn beleving maken Hagenaars en instanties die zich op buitenlanders richten vaak een denkfout. Dat de International Club failliet is en de The Hague Guest Card niet aanslaat, snap ik wel. Mensen die hier komen, werken hard en verdienen genoeg. Zij zitten niet te wachten op een gratis glas champagne in een winkel. Expats ontmoeten elkaar al in de British School en bij de diverse clubs. Het lijkt gastvrij dat wij onze best doen om hen in het Engels te ontvangen, maar ze willen meedoen aan het leven hier en ze willen horen wat hier interessant is. Daarom moeten wij zeggen: Het is leuk om Nederlands te leren. Dat dat heus niet zoveel moeite kost, bewijzen de deelnemers aan de tweewekelijkse beginnerscursus van de school. In veertig lesuren en zestig huiswerkuren leren zij snel en efficiënt zo goed Nederlands dat ze eenvoudig kunnen converseren en de krant lezen. Maar dan moeten ze wel de gelegenheid krijgen dit in de praktijk te brengen.

3 Vrijdag 2 augustus 2013 > Den Haag Centraal actueel<3 Strandpaviljoens deze winter nog niet open In badplaatsen als Noordwijk en Zandvoort is het al een tijd de gewoonste zaak van de wereld: strandpaviljoens die het gehele jaar open zijn. Alleen in Den Haag wil het nog niet erg vlotten. Door Annerieke Simeone De wens om vanaf dit jaar een vierseizoenenbadplaats te creëren in het gebied van het Noorderlijk Havenhoofd, waartoe strandpaviljoens De Waterreus, WIJ en Fonk Beach behoren, verloopt moeizaam. In eerste instantie waren zowel de horecaondernemers als de gemeente enthousiast over het idee. Jaarexploitatie op het strand geeft een nieuw elan aan het strandbezoek in de wintermaanden, en het versterkt de concurrentiepositie van de badplaats, stond in een eerder collegevoorstel. Ook werd juist voor deze locaties gekozen, omdat zij geen concurrentie vormen voor de boulevardhoreca. De gemeente en het Hoogheemraadschap van Delfland besloten daarom met ingang van 2013 jaarrondexploitatie toe te staan voor dit kleine deel van de Haagse kust. Maar nu blijkt dat deze drie strandpaviljoens dit najaar gewoon weer hun zaak afbreken. Het is dit jaar financieel onhaalbaar, zegt Marcel Achterberg, eigenaar van Fonk Beach. We moeten een nieuw gebouw neerzetten, dat kost veel geld. Volgens Leo de Jong van strandtent WIJ is een nieuwe huisvesting ook een operationeel probleem. We gaan niet midden in het seizoen afbreken, je bent zo een paar maanden bezig. Achterberg hekelt daarnaast alle communicatie die hij heeft ontvangen van Rijkswaterstaat, het Hoogheemraadschap van Delfland en de gemeente. Het is bij elkaar een boekwerk aan eisen en verplichtingen, maar het is me nog De Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten slaagt er maar niet in een nieuwe directeur te vinden. De huidige directeur Jack Verduyn Lunel wordt 65 en gaat eind van dit jaar met pensioen. Na een half jaar vruchteloos rondkijken, is de zaak nu in handen gegeven van de Haagse headhunter Patricia Maitland. Die is trouwens ook nog op zoek naar een directeur voor het Residentie Orkest. Door Coos Versteeg De baan is goed voor een kleine euro per jaar, maar tot nu toe slaagt de Raad van Toezicht van de Hogeschool der Kunsten Den Haag (de academie maakt daar deel van uit samen met het Koninklijk Conservatorium) er maar niet in een geschikte directeur voor de Koninklijke Academie te vinden. Gaandeweg begint dat nijpend te worden, want niet alleen moet de academie met duizend studenten ook na 1 januari 2014 adequaat worden gerund, de huidige directeur Verduyn Lunel is ook voorzitter van de Raad van Bestuur van de Hogeschool. Dat geeft dus medeverantwoordelijkheid voor het hele proces met de beoogde verhuizing van het conservatorium naar het De Waterreus blijft op z n vroegst in 2014 het hele jaar open.>foto: C&R steeds niet duidelijk wat ze nou precies willen. De gemeente laat in een reactie weten dat op dit moment achter de schermen hard wordt gewerkt aan een algemeen document. Ook wordt na de zomer een vergadering belegd, waarin de eigenaren van de strandpaviljoens hun vragen aan ons kunnen stellen, aldus een woordvoerder. Monique Groenenboom, eigenaresse van De Waterreus, denkt dat haar strandpaviljoen op z n vroegst in 2014 het hele jaar openblijft. We hebben een water- en omgevingsvergunning aangevraagd, dat kost minstens een half jaar voordat we die binnen hebben. Gelukkig is de Waterreus goed geëquipeerd, anders was ik ook nog geld kwijt aan isolatie, dubbel glas en een centrale verwarming. Een andere eis is dat de paviljoens op palen moeten staan in verband met mogelijke overstromingen. Groenenboom wil best euro uitgeven aan het heien van palen, maar wil verkomen dat de gemeente na een negatieve evaluatie het project na twee jaar, zoals dat nu in de papieren staat, afblaast. Dat zijn omstreden Spuiforum. Die verhuizing valt slecht onder een belangrijk deel van het personeel en geeft straks ook tal van logistieke zor- Verduyn Lunel. gen. Zo is er in het Spuiforum geen plaats voor collegezalen. Last but not least krijgt de nieuwe directeur te maken met een fusie met de Rotterdamse kunstopleiding Codarts, waar het op bestuursniveau op dit moment alles behalve rustig is. Er circuleren wel wat namen van Haagse kandidaten. Veelvuldig genoemd wordt Arno van Roosmalen (54), thans directeur van de Haagse kunstinstelling Stroom. Van Roosmalen wordt vooral kunstinhoudelijk als een geschikte kandidaat gezien, maar hij heeft al links en rechts laten horen dat hij niets ziet in een managersbaan met eindeloos veel vergaderen. Ook de naam van kunsthistorica Roos van Put (49), die onlangs ontslag nam als hoofdredacteur van het tijdschrift Kunstbeeld, wordt vaak genoemd. Zij heeft kunstinhoudelijk eveneens een sterke reputatie, een groot internationaal netwerk, veel ervaring als bestuurder bij tal van kunstinstellingen en ze is commissielid van de Raad voor Cultuur die de minister adviseert. De kwaliteiten internationaal netwerk, bestuurlijke ervaring bij kunstinstellingen en de Raad voor Cultuur (maar dan als raadslid) mag ook Jessica Mahn (45) op haar CV zetten. Het kunstinhoudelijke aspect ontbreekt weliswaar als competentie bij haar, ze kan eerder als kunstminnend worden omschreven, maar als voormalig partner bij KPMG brengt zij wel een stevige financiële kennis mee. Onderwijs Wat ze alle drie echter ontberen zijn de functievereisten in het profiel op het gebied van ervaring met kunstonderwijs. Nu had Jack Verduyn Lunel bij zijn aantreden in 2000 geen enkele onderwijservaring en ook al was hij enkele jaren wethouder van cultuur in Den Haag geweest over enige kennis van (beeldende) kunst beschikte hij evenmin. Ook management was niet Verduyn Lunels sterkste kant, maar hij is gek op vergaderen en weet op intelligente wijze machtspolitiek te bedrijven. Populair is hij daar niet mee geworden, maar toch wordt de periode Verduyn Lunel op de academie door vriend en ook de andere eigenaren het met haar eens. Je kunt niet van ons verwachten dat we zo n half miljoen euro investeren om de boel vervolgens af te blazen, aldus Achterberg. De woordvoerder van de gemeente denkt dat het zo n vaart niet zal lopen. We beseffen dat we de eigenaren zekerheid moeten bieden. Daar waar we het doen, doen we het. Degenen die straks investeren in hun zaak, hoeven niet na twee jaar te sluiten. Maar uitbreiding van overig gebied kan alleen na een positieve evaluatie. Academie heeft moeite directeur te vinden vijand als succesvol beschouwd. Hij heeft het instituut met steeds meer bijgebouwen in de buurt uitgebreid, de internationale reputatie van de academie is verder vergroot en het bedrijf functioneert als een goed geoliede machine. Wel lijkt het erop dat Verduyn Lunels gebrekkige talenkennis nu in het functieprofiel heeft geleid tot het opvallende zinnetje U beschikt over goede kennis van en spreekvaardigheid in het Engels. Headhunter Patricia Maitland weet dus waar ze op moeten letten. In de achterliggende jaren leverde Maitland al een zakelijk directeur voor het Nederlands Dans Theater. Daar zijn ze nu weer naar op zoek. Residentie Orkest, Nederlands Philharmonisch Orkest, Stedelijk Museum Amsterdam, Nederlandse Opera, Museum Catharijneconvent, maar ook NOS, Vara en KRO behoren tot haar klanten. Omdat het aantal geschikte kandidaten gering is, gretigheid voor de functie ontbreekt en er tegelijk bij de academie zelf nogal wat vereisten zijn, wacht Maitland Search & Advies geen gemakkelijke klus. Nu wilde Verduyn Lunel eigenlijk nog wel na zijn 65 ste blijven, maar de Raad van Toezicht hield tot nu toe stevig vast aan de pensioengerechtigde leeftijd. Ach, als de nood op zijn hoogst is, is Jack nabij. Jeltje probeert onrust te sussen Jeltje van Nieuwenhoven, fractievoorzitter van de PvdA in Den Haag, probeert de onrust binnen de partij te sussen. De Haagse sociaal-democraten zijn hopeloos verdeeld door de opstelling van de fractie inzake het Spuiforum. Een ruime meerderheid van de partijleden sprak zich op de spoedvergadering van 8 juli per motie uit tegen het Spuiforum. Daar heeft de fractie zich uiteindelijk niets van aangetrokken. Letterlijk diezelfde motie werd namelijk bij de raadsbehandeling van het omstreden plan op 18 juli door de oppositie binnen de gemeenteraad ingediend. Uitgezonderd Gerard Verspuij stemde toen de hele PvdA-fractie tegen. Van Nieuwenhoven kondigt aan dat de fractie zich op 24 september in de algemene ledenvergadering zal verantwoorden. Als voorschot daarop geeft ze nu reeds aan dat de fractie met een veelheid aan factoren rekening moest houden. Naast de eigen afweging van de fractie, waren er de uitspraak van de ALV, de afspraken met de coalitiepartners en de afspraken met de instellingen om wie het uiteindelijk draait. Uiteindelijk komt de uitleg van Van Nieuwenhoven erop neer dat het Spuiforum haar geen politieke crisis met een val van het college waard was; dat andere politieke punten die voor de PvdA van belang zijn (zoals armoedebestrijding, werkgelegenheid, sociale woningbouw) de doorslag hebben gegeven om de coalitie te redden. Ziggo gaat naar park Hoornwijck Ziggo, vooral bekend van de tv-kabel, maar ook leverancier van internet, telefonie en diverse entertainmentdiensten, gaat een kantoor openen in Rijswijk. Vanaf eind dit jaar neemt het bedrijf het Chelsea building op het kantorenpark Hoornwijck in gebruik. Ziggo heeft een onderhuurovereenkomst gesloten met CGI Nederland voor het gebruik van m² kantoorruimte en bijbehorende parkeerplaatsen. CGI is huurder van het gehele kantoorgebouw (9.000 m²). Chelsea Building ligt langs de A4/A13 bij Rijswijk. Ziggo heeft zes kantoren verspreid over Nederland. Het hoofdkantoor staat in Utrecht. De gemeente Rijswijk beschouwt de komst van Ziggo als een belangrijke economische impuls en heeft een actieve rol gespeeld om het bedrijf naar Hoornwijck te halen. Eerder deze maand maakte het European Patent Office bekend in 2014 te starten met de bouw van een nieuw hoofdkantoor in Rijswijk. Erfenis Ketting gaat naar NMI De nalatenschap van één van de belangrijkste Nederlandse componisten van de afgelopen vijftig jaar, Otto Ketting ( ), is sinds kort ondergebracht in het Nederlands Muziek Instituut (NMI). De overdracht was de wens van Ketting die eind vorig jaar overleed in zijn woonplaats Den Haag. Ketting begon zijn muzikale loopbaan als trompettist bij het Residentie Orkest. Later werd hij, net als zijn bekende vader Piet Ketting, componist. Vanaf 1967 was hij compositieleraar aan het Rotterdams Conservatorium en vanaf 1971 aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Hij liet een omvangrijk œuvre na: in 1972 componeerde hij het succesvolle Time Machine en in 1978 ontving Ketting voor zijn Symfonie voor Saxofoons en orkest de Matthijs Vermeulenprijs, de belangrijkste Nederlandse compositieprijs.

4 4>varia Den Haag Centraal > Vrijdag 2 augustus 2013 stadsmens Veelzijdige levensloop Alex Roest gevat in een mini-tentoonstelling Alex Roest bij een foto uit zijn tijd als rockmuzikant. >Foto: Eveline van Egdom Alex Roest in een opvallend mooi colbert en met een keurig kapsel. Wat een verschil met de foto die wat verderop hangt. Op deze prent is hij vereeuwigd als zanger van de heavy metal band Proud Existence. Hierop is Roest in het zwart gekleed, met een wilde haardos en tatoeages. Een veelzijdige levensloop gevat in een mini-tentoonstelling. Zo is de expositie in het Javaanse eethuis Winston & Wei Wei aan de Stationsweg het best omschreven. Behalve als zanger zien we Roest ook aan het werk bij de gemeentereiniging en als ambtenaar bij een ministerie. Willem van der Veen, zijn buurtgenoot en mede-stamgast van het eethuis, bewerkte de foto s en stelde de expositie samen. Van der Veen wilde met de tentoonstelling, die tot 1 september duurt, in beeld brengen welke geschiedenis er achter Alex Roest schuilgaat. Alex lijkt vrij kleurloos, tot je zijn verhaal kent. Dan ontdek je hoe interessant hij is. Daarom leek het me boeiend eens foto s van hem hier te hebben. Als hij langs de mini-expositie loopt, kijkt Roest glimlachend terug op zijn leven als rockmuzikant. Op een gegeven moment heb ik het idee laten varen dat ik er ooit wat mee zou verdienen. Ik ben weer gaan werken. Eerst als uitzendkracht bij de gemeentereiniging, daarna als uitzendkracht op de postkamer en uiteindelijk ben ik in vaste dienst terechtgekomen bij het ministerie van VROM. Op straat voelde ik me zo vrij als een vogel, op kantoor heb ik er lang over gedaan om te wennen. Nu heb ik het ook daar naar mijn zin. Ik heb mezelf tegenwoordig veel beter in beeld, weet nu wat mijn bescheiden rol in het leven behelst. Als rockmuzikant is je ego groot. Begin jaren tachtig zong hij bij een Rotterdamse band en stapte in 1982 over naar de Haagse punkband 3rd Generation. Daarna werd hij gevraagd door Proud Existence. Een heavy metal band van niveau, zoals hij zegt. Het waren heel goede muzikanten; we traden door het hele land op. The Trial, één van hun nummers, verschijnt in november op de verzamel-cd First Wave of Dutch Heavy Metal. Proud Existence staat met zo n twintig andere Nederlandse bands op deze cd. Roest heeft meer talenten. Ongeveer tien jaar geleden is hij begonnen met het schrijven in het Engels over moderne geschiedenis. Hij specialiseerde zich in Britse subculturen, zoals Mod. Deze jeugdbeweging was in de jaren zestig de grondlegger van een bepaald stijlgevoel, licht hij toe. Het is een combinatie van kledingstijl en muziek, die steeds onder een andere naam terugkomt: van jazz, via soul en funk naar muziek waarin het undergroundelement belangrijk is. Tegenwoordig heet het Urban. In Engeland is er veel gevoel voor de traditie van jeugdculturen. Zijn verhaal Where Mod Went Next verscheen op de site www. filmnoirbuff.com, waarop geregeld stukken van Roest te lezen zijn. Op verzoek herschreef hij het artikel voor publicatie in het boek The sharper word. Hoewel Roest liever niet meer in de schijnwerpers staat, kan hij de miniexpositie in het eethuis waarderen. De belangstelling van Van der Veen is oprecht. Bovendien kom ik hier heel graag. Je hebt hier het big society idee: iedereen staat voor elkaar klaar. En het eten is heerlijk en betaalbaar. Ik ben nu vier weken vrij en zal hier zeker vijf avonden in de week eten. Joke Korving Eethuisje Winston & Wei Wei, Stationsweg 53 informatie: Ingezonden mededeling Varend Corso Westland uitgebreid bij Omroep West De 16e editie van het Varend Corso Westland met het thema Durf(t) te Dromen! is uitgebreid te volgen via Omroep West. Het Varend Corso Westland trekt van 2 t/m 4 augustus door de wateren van het Westland en omstreken. Ruim bezoekers laten zich weer verrassen door de bonte stoet van met bloemen en groenten versierde schuiten, sloepen en zeilende Westlanders. Op 3 augustus doet het Varend Corso ook Den Haag aan. Varend Corso bij Omroep West Op zaterdag 3 augustus doet verslaggever Martine Boerkamp ieder half uur LIVE verslag van het Varend Corso in de reguliere zaterdagprogramma s op 89.3 FM Radio West. Via een videostream op onze website en via de West app is het Corso live te volgen. Op zondag 4 augustus vanaf uur is een special te zien op TV West met informatie over de boten en veel sfeer. Omroep West maakt de uitzendingen i.s.m. de WOS, de lokale omroep van het Westland. DOWNLOAD DE GRATIS APP VAN OMROEP WEST alle nieuwsberichten video + audio alle sportnieuws en -video s het laatste nieuws in 90 seconden uitgebreide regionale weersinformatie en buienradar live televisie kijken actuele verkeersinformatie alle programma s van TV West (live en uitzending gemist) live radio luisteren berichten delen mogelijkheid om nieuwstip te sturen met locatie, foto of video Varend Corso Westland 3 aug: LIVE op 89.3 Radio West, Omroepwest.nl en de West app 4 aug: special op TV West in West op Zondag vanaf uur Schrijf je in voor onze programma-nieuwsbrief via omroepwest.nl/nieuwsbrief

5 Vrijdag 2 augustus 2013 > Den Haag Centraal actueel<5 Na veertig jaar dreigt faillissement voor Sarinah Ik hoop zó dat ik op mijn 72 ste nog een doorstart kan maken Indisch restaurant Sarinah staat op omvallen. Vorige week heeft de rechtbank surseance van betaling verleend en een bewindvoerder aangesteld. Die achtte het wijzer dat het verliesmakende bedrijf zondag voor het laatst open was en zal vrijwel zeker deze week het faillissement aanvragen. Eigenaaroprichter Ruud David is er kapot van. Sarinah is een instituut en zou juist komende maand het veertigjarig jubileum vieren. Twee garages bij Allard Piersonlaan Er komen twee parkeergarages onder de Allard Piersonlaan, aan weerszijden van de Goeverneurlaan. De gemeente wil op die manier het tekort aan parkeerplaatsen in dit deel van Laak aanpakken. In totaal komt de wijk ongeveer 550 parkeerplaatsen tekort. De ondergrondse parkeergarages leveren samen minimaal 320 extra plekken op. Naar verwachting kan de bouw van de parkeergarages begin 2015 beginnen. Onder het brede middenplantsoen van de laan kan aan de noordkant een dubbellaagse garage komen met plek voor minimaal 200 auto s en aan de zuidzijde een enkellaagse garage voor minimaal 100 auto s. Voor de bouw van de garages en de herinrichting bovengronds na afloop van de bouw is 20 miljoen euro beschikbaar. Oplevering van de garages is voorzien voor eind Ruud David. > Foto: C&R Door Coos Versteeg Van alles heeft Ruud David (72) de afgelopen jaren geprobeerd. Onbeperkt eten van het rijsttafelbuffet voor 27,50, per persoon, een Indisch bordje voor de kleine eter voor 7,, kookworkshops, een aparte Thaise afdeling in het restaurant boven. Maar elk jaar moest er geld bij, al acht, negen jaar lang. In 2010 en 2011 waren de resultaten zo slecht, dat Ruud en Linda David kleiner gingen wonen om de overwaarde van hun oude huis in de zaak te kunnen steken. Ik heb er privé de afgelopen jaren meer dan een miljoen ingestoken, zegt hij zacht. Hij snapt wel dat hij in de exploitatie eerder de tering naar de nering had moeten zetten. Hij is te lang met een enorme hoeveelheid personeel doorgegaan. Want dat waren allemaal neven en nichten, ooms en tantes, vrienden en kinderen van vrienden. En in Indische kringen ga je daar zorgvuldig mee om. Niettemin heeft Ruud de afgelopen tijd met veel familie narigheid gehad, want hij heeft inmiddels drie ontslagrondes achter de rug om de arbeidskosten van het bedrijf omlaag te brengen. Maar nog steeds heeft hij zes man in de keuken, vijf in de bediening, twee afwassers, mensen in de toko, mensen op kantoor voor de catering en de administratie, alles bij elkaar een stuk of veertien. Dat valt in deze tijd niet op te brengen. Ruud David legt de nadruk op in deze tijd, want in de hoogtijdagen van Sarinah had hij wel tachtig werknemers. Sarinah op het Gouden Regenplein was niet alleen een successtory, maar had ook navolging gekregen met filialen in de Pasadenha (nu Haagse Bluf), Babylon en Rotterdam. Ook de catering liep prima. Eigenlijk was het vanaf de opening in 1973 één opgaande lijn geweest. In augustus van dat jaar hadden Ruud en Linda eerst een toko opgezet in een voormalig filiaal van kruidenier De Gruyter. Drie maanden later kon het naastgelegen restaurant de eerste gasten verwelkomen. De mensen stonden op de dag van de opening in een enorme rij langs de ramen voor de deur. Ik had de rol van gastheer, ik had een mooi pak gekocht en een strikje, maar wist niet wat ik meemaakte. De mensen liepen me onder de voet en vochten om een tafeltje. Ik had zes jaar in een toko op de Beeklaan gewerkt, maar had geen enkele ervaring in de horeca. Ik wist niet eens in wat voor glas je sherry moest schenken. Die eerste dag was een chaos. We hadden geen reserveringsboek, de keuken wist niet hoe de gerechten eruit moesten zien en we konden de drukte niet aan. Op een gegeven moment riepen ze uit de keuken dat ze daar mijn hulp nodig hadden en is mijn Haagse Harry Marnix Rueb zwager Ronald voor gastheer gaan spelen, dat heeft hij daarna jaren gedaan. Sarinah werd echt een begrip in Den Haag, zowel het restaurant als de toko waar in de begintijd wel 800 verschillende producten werden verkocht. Het meest werd nog per onsje afgewogen, zegt David. Gaandeweg veranderde de toko in een winkel met afhaalmogelijkheid van kant-en-klare maaltijden en een eenvoudige eetgelegenheid voor een snelle hap. In het naastgelegen restaurant kon het publiek terecht voor rijsttafels en à la carte-gerechten en op de bovenverdieping was een apart restaurant voor groepen of bijzondere arrangementen. Yvonne Keuls verzorgde er vele optredens voor een smikkelend publiek. Zestien jaar achter elkaar verbeterden elk jaar de omzetcijfers. Daarna bleef het jaar in jaar uit op een vast lucratief niveau. Nog altijd heeft Sarinah een vaste clientèle, mensen die elke week op vrijdag- of zaterdagavond komen. Maar het lijkt er soms wel een bejaardentehuis, geeft Ruud toe. Op een discrete manier geeft hij aan dat het een uitstervend publiek is. Ik moet steeds meer kruisjes zetten achter namen in ons klantenbestand. De jonge aanwas is te gering. Al zal menig collega nog graag tekenen voor de jaaromzet van Sarinah, de zaak trekt op doordeweekse dagen onvoldoende mensen. Al voor de economische crisis toesloeg, merkte Ruud David dat het minder werd. Hij trok alles uit de kast, eerst culinair, daarna met entertainment en acties. Maar elk jaar werd het weer een beetje minder. Andere zaken werden verkocht om de opbrengst in het Gouden Regenplein te steken. Bij de Hortus Groep van horeca-vastgoedman Joop Ham werd een nieuwe hypotheek op het inmiddels in eigendom verworven pand genomen. Ook dat geld verdween in de exploitatie. Je blijft hopen dat het beter zal gaan, zegt Ruud. Dat heb ik ook tegen de bewindvoerder gezegd. Die man snapt niet dat ik al niet veel eerder ben opgehouden. Leveranciers De hoop op verbetering is inmiddels de grond ingeslagen. Ik kan niet helder meer denken, ik slaap er niet van en voel me afgestompt. Ik vind het vreselijk dat ik leveranciers van vlees en groenten niet meer kan betalen, die mensen hebben me enorm gesteund en zitten nu met onbetaalde rekeningen. Ruud David hoopt dat hij met steun van partners nog een doorstart kan maken. Een investeerder is bereid het pand over te nemen en aan de nieuwe onderneming te verhuren. Mensen zeggen tegen me: waarom wil je op jouw leeftijd nog doorgaan? Ga van je rust genieten. Maar Ruud kan zich geen leven zonder Sarinah voorstellen. Ik hoop zó dat ik op mijn 72 ste nog een doorstart kan maken. Ik kan het natuurlijk niet meer in mijn eentje trekken, ik wil het liefst als culinair adviseur een rol blijven spelen. Er zal bij een doorstart ook echt iets moeten veranderen, het publiek wil alleen nog maar all you can eat voor weinig geld. Maar ik hoop dat ik met anderen samen een nieuwe formule kan neerzetten. Dat de naam Sarinah blijft bestaan, want dit is wel een instituut. Vilan Najaarsjas xxxxx Daar hingen ze, in de hoek van de winkel, Vilan van vier, de vijf Loo modellen al. De najaarsjassen waren binnen. Elke week komen er meer, beloofde de juffrouw. Ik keek haar dankbaar aan en eigenlijk was ik het liefste naar de jassen gegaan, om ze even te aaien. De warmte gaat voorbij, beloofden die jassen. Het najaar komt. Op Facebook heb ik de laatste tijd gezien wat een feest de hoge temperaturen waren voor iedereen. Half naakt in de zon hangen en trots zijn op die felrood uitgeslagen huid. Met z n allen in de tuin, met z n allen naar het strand, met z n allen overal heen en dan met z n allen juist dát eten en drinken waar een overdosis suiker, kleurstoffen en vet in zit. Iedereen beleefde zalige dagen in de buitenwereld. Behalve ik en enkele anderen. Wij zijn de kleine minderheid. We kunnen niet tegen die warmte. Dat is een taboe. Loopt het tegen de dertig graden, dan verandert mijn leven. Weg is mijn optimisme van dat doe ik wel even. Als een grote witte worm lig ik op de bank. Ik denk aan niks, ik kom tot niks, ik lust haast niks. Zulke foto s zie je niet op Facebook. s Avonds ben ik weer een beetje mens. Dat verlies ik weer aan de klamme nacht waarin ik niet kan slapen. Klagen doe ik niet, want iedereen houdt van de hitte. Tenminste, dat dacht ik. In de winkel bij de najaarsjassen kon de winkeljuffrouw op mijn gezicht precies lezen wat zijzelf ook dacht. Ze zei: Ellendig, die warmte. Het kwam uit de grond van haar hart. En ik, meteen vertrouwelijk: Ik kan er helemaal niet tegen. Ze knikte begrijpend. Zij evenmin, en zij moest dan nog de hele dag stáán en leuk met klanten omgaan die allemaal over die heerlijke hittedagen kakelden. Dat hoefde ze niet eens hardop te zeggen. Ik vroeg: Wat zit er in de wintercollectie?. Opgetogen vertelde ze over donkere kleuren en wolmélanges. We deelden een vreemd soort nostalgie, dat vooruit reikte naar een tijd die ideaal lijkt. In het najaar verlang ik naar de lente, dat verrukkelijke seizoen van lammetjes en boterbloemen. En wanneer het lente is, snak ik naar de schoonheid van de herfst, met overal gouden boombladeren en de zoete luchten in het bos. Het ideaal is altijd elders, en misschien is dat ook mooi. Altijd iets hebben om naar te verlangen, een koele dag, een warme dag, als een kind dat uitkijkt naar de volgende verjaardag. Vilan van de Loo

6 6>Varia Den Haag Centraal > Vrijdag 2 augustus 2013 terugblik foto s uit het haags gemeentearchief Een dag niet gelachen is een dag niet geleefd Harry Touw werd op 7 april 1924 in Den Haag geboren. Aanvankelijk werkte hij als broodbakker, maar hij scharrelde vanaf het einde van de Tweede Wereldoorlog bij als moppentapper op feesten, bruiloften en Moppen vertellen is een vak apart. Ik wil het blijven doen tot ik sterf. Mijn laatste snik zal een mop zijn partijen. Vanaf zijn dertigste levensjaar werd hij professioneel artiest. Jarenlang ging hij het land door met Harry s Haags Cabaret. Bekend, maar ook berucht werd hij bij het grote publiek met zijn vertolkingen van de personages Fred Haché, in de Fred Haché Show en Otto Kolkvet, in de Barend Servet Show. Dat waren in de jaren 70 van de vorige eeuw spraakmakende TV-shows van schrijver en regisseur Wim T. Schippers. In die tijd waren de poep- en piesgrappen, dubbelzinnige moppen, vloekwoorden en het veelvuldig te aanschouwen naakt bedoeld als taboedoorbrekend en dus ook een dagelijks onderwerp van gesprek. Eén aflevering van de Barend Servet Show leidde in 1973 zelfs tot Kamervragen onder het toenmalige Kabinet Biesheuvel II en tot een berisping aan het adres van de VPRO door Piet Engels, de toenmalige minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk. Touw maakte ook grammofoonplaten vol met schuine moppen en liedjes. Elpees met titels als De Grote Feestpolonaise, met de Pierewaaiers (1973), Bakken Tappen (1974) en Lach Je Te Barsten Met Harry Touw (1980) spreken wat dat betreft boekdelen. Zijn best verkochte LP was Bakken Aan De Bar (1969) die vanwege de verkoop van meer dan exemplaren met zowel goud als platina werd bekroond. De opvolger van die plaat, getiteld Nog Meer Bakken Aan De Bar (1973), had geringer succes. Minder bekend is dat Touw één van Harry Touw.>Publiciteitsfoto, circa 1970 de oprichters van de Haagse Artiestenclub was, dat hij een dansschool oprichtte en dat hij elke zomervakantie met zijn caravan op het Wassenaarse Vakantie- en Attractiepark Duinrell verbleef, waar hij als Ome Harry de kinderen entertainde met zijn grappen en grollen en moppenwedstrijden voor ze organiseerde. Dit sloeg zo aan dat Touw s platenmaatschappij Dureco hem vroeg hiervan opnames te maken om daarvan een plaat te kunnen persen. Deze kwam uit onder de naam Kinderen Vertellen Moppen Aan Harry Touw. Begin jaren 90 werd bekend dat Touw botkanker had. In een interview met de Telegraaf van 2 augustus 1993 gaf de komiek aan: Ik zit maar de hele dag verdrietig thuis, om er later strijdvaardig aan toe te voegen: Moppen vertellen is een vak apart. Ik wil het blijven doen tot ik sterf. Mijn laatste snik zal een mop zijn. Harry Touw vertelde zijn laatste bak op 14 april 1994, precies een week na zijn zeventigste verjaardag. Koen Bakker Project Vogelaarwijken mislukt Den Haag kreeg in totaal 28,8 miljoen euro De hoge verwachtingen van het krachtwijkenbeleid zijn niet waargemaakt. Vijf jaar geleden beoogde de toenmalig minister voor Wonen, Wijken en Integratie, Ella Vogelaar, een markante verbetering te bereiken in veertig achterstandswijken op het gebied van wonen, werken, leren en opgroeien, integreren en veiligheid. Maar uit het rapport Werk aan de Wijk dat het Sociaal en Cultureel Planbureau deze week presenteerde, blijkt dat de miljard euro die tussen 2008 tot 2012 werd verdeeld onder de veertig Vogelaarwijken weggegooid geld is. De Haagse achterstandswijken, Zuid- West, Schilderswijk, Stationsbuurt en Transvaal, ontvingen in totaal 28,8 miljoen euro. Door het geld te besteden aan grootschalig slopen van veelal naoorlogse flats en het bouwen van koopwoningen, hoopte de overheid de armoede uit die wijken weg te werken. Maar uit het onderzoek, dat overigens niet per buurt een analyse maakte, is er geen aanwijzing voor toegenomen sociale verbetering of achteruitgang sinds 2008, niet in de aandachtswijken en niet daarbuiten. Ook zijn er geen gunstige effecten Nauwelijks merkbare verbeteringen in de Vogelaarwijken.>Foto: C&R vast te stellen op de veiligheid en de leefbaarheid en bleef de geweldscriminaliteit ondanks alle inspanningen in deze buurten negatief afsteken. Volgens het Haagse college van burgemeester en wethouders vallen de resultaten juist mee. Zo zouden de straten in vooral Den Haag Zuid-West schoner blijven door de plaatsing van ondergrondse vuilcontainers. Bovendien, zegt het college, hadden de nieuw gebouwde huizen in Zuid- West en Transvaal een positief effect op de wijk. Daardoor zijn meer mensen met een middeninkomen in de wijk komen wonen. Flop aardwarmteproject kost 21 miljoen Het aardwarmteproject in Den Haag Zuidwest dat 4000 woningen van milieuvriendelijke energie moest voorzien, is uitgelopen op een compleet fiasco. Een jaar nadat de centrale feestelijk werd geopend door toenmalig kroonprins Willem-Alexander, hebben de gemeente Den Haag en energiemaatschappij Eneco het faillissement aangevraagd. Het project, waarbij aanvankelijk behalve de gemeente en Eneco ook woningcorporaties Vestia, HaagWonen en Staedion en energiebedrijf E.On waren betrokken, heeft tot nu toe ongeveer 21 miljoen euro gekost. De partijen hadden er elk drie miljoen euro inzitten, de rest bestond uit subsidies. De crisis wordt genoemd als één van de redenen waarom het project mislukte. De nieuw te bouwen woningen werden nauwelijks verkocht. Ook waren er technische problemen. Tijdens het boren kwam aardgas met het grondwater mee naar boven. Om dat probleem op te lossen waren onvoorziene dure voorzieningen nodig. Eind mei werd al duidelijk dat het ambitieuze project aan een zijden draadje hing. De drie woningcorporaties trokken zich terug als vennoten. Later hielden ook de energiemaatschappijen het voor gezien. De gemeente die bang is om op te draaien voor de kosten die nog moeten worden gemaakt, heeft nu ook de aftocht geblazen. Verantwoordelijk wethouder Rabin Baldewsingh (PvdA) onderzoekt momenteel of een doorstart mogelijk is. Op steun van de VVD hoeft Baldewsigh daarbij niet te rekenen VVDraadslid Daniëlla Gidaly liet deze week weten geen heil te zien in een doorstart. Gidaly ziet het mislukken van het aardwarmteproject als een dure, maar tevens wijze les voor de gemeente. Het project Aardwarmte Den Haag toont weer eens aan dat de gemeente niet de aangewezen partij is om een project, dat technisch zo complex en risicovol is, te leiden. Laat dergelijke projecten in het vervolg aan specialisten over en beperk je als gemeente tot de kerntaken.

7 Vrijdag 2 augustus 2013 > Den Haag Centraal economie<7 verreck Gewit De Grote Markt is één groot terras geworden. > Foto: C&R Terrascultuur bloeit als nooit tevoren Bier en bittergarnituur hebben auto verdreven In nog geen tien jaar is Den Haag een echte terrassenstad geworden. Weliswaar de duurste van Nederland, maar dat weerhoudt de consument er niet van om er zelfs in crisistijd gretig gebruik van te maken. Sinds maart dit jaar is het gemeentelijk beleid voor terrassen versoepeld. En dat is te merken. Terras van De Witte rond > Foto: M.M. Couvé/Haags Gemeentearchief Door Coos Versteeg Geen goedkopere mogelijkheid om je horecabedrijf uit te breiden dan met een terras. Voor 3,50 aan precario (een speciale belasting voor gemeentegrond of lucht) per maand pacht je een vierkante meter in de binnenstad en Scheveningen. Voor iets meer dan 4000 euro per jaar heb je dus een terras van tien bij tien. Buiten deze A-locaties kost het nog minder, namelijk 2,10. Horeca-adviesbureau Van Spronsen & Partners uit Warmond bracht vorige week het nieuws dat Haagse terrasjes het duurst van Nederland zijn. Men reisde langs 21 steden en bestelde overal hetzelfde rondje van twee bier, twee rosé, twee fris en twee koffie. Het goedkoopst was Nijmegen met gemiddeld 19, het duurste Den Haag met gemiddeld 21,70. Lekker boeiend: 2,70 op acht drankjes. De bezoekers van de Grote Markt en het Plein liggen er niet wakker van. Evenmin als op het Buitenhof, bij het Goude Hooft, langs de Fred, op de Denneweg, in de Kettingstraat, het Groenewegje/Bierkade en het Anna Paulownaplein. Als er iets economisch bloeit in Den Haag, dan zijn het de terrassen. Ook buiten de centrumlocaties gaat het ineens hard. Patisserie Jarreau aan de Van Hoytemastraat opende dit voorjaar iets verderop een zaakje waar men cappuccino kan drinken met een taartje of saucijzenbroodje uit eigen bakkerij erbij. Dat loopt prima, maar de grote trekker van Paluco, zoals t heet, is het op de zon liggende terras. Ook bij de Italiaanse delicatessenwinkel Donato op de hoek van de Weissenbruchstraat staan inmiddels bankjes, stoelen en tafeltjes buiten. Het straatbeeld van de stad is wezenlijk aan het veranderen. Toegegeven, ons klimaat leent zich doorgaans niet voor eten en drinken in de buitenlucht. Bij een enkel café, mits gelegen op een zonnig plekje, hadden ze vroeger voor het raam twee windschermen met twee, drie tafeltjes en stoelen ertussen. De terrascultuur in de binnenstad bleef beperkt tot zaken als t Goude Hooft, Corona en Heck. Grote terrassen, dat was toch vooral iets voor de boulevard in Scheveningen tijdens de zomer. Gaandeweg kwamen er wat serre-achtige uitbouwen, naar Parijs voorbeeld, al dan niet met schuifwanden die bij mooi weer open konden. Zoals bij Indrapoera op het Buitenhof en Le Perroquet op het Plein. Auto s Het Plein is het voorbeeld waar Haagse verstilling plaats heeft gemaakt voor mediterrane terrascultuur. Een foto uit circa 1905 toont zeven leden van sociëteit De Witte aan twee terrastafeltjes op Het Plein. Het lijkt een gelegenheidsopname. Zes van hen poseren met hun hoed op en ieder draagt een snor en/of baard. Bijna alle posanten laten hun handen rusten op een wandelstok. Op een foto uit 1915 valt te zien dat er een echt terras voor De Witte is ingericht. Het enige terras op het Plein en uitsluitend voor leden. Maar omstreeks 1928 zijn de tafeltjes en stoelen weer verdwenen: het terras heeft plaats gemaakt voor automobielen van de bezoekers. Die territoriumdrift van de auto zou een flinke halve eeuw duren. Op hetzelfde Plein waar nu het hele jaar door een zee aan parasols, terrastafeltjes en stoelen staat uitgestald, was tot eind jaren zeventig een betaald parkeerterrein met op een verhoging een man die over alles uitkeek en je aanwees waar nog een plekje was. Ook de Grote Markt, het Buitenhof en de Plaats werden na de Tweede Wereldoorlog gedomineerd door geparkeerde auto s. Al dat blik verdween in de jaren tachtig onder de grond of naar elders. Wandelpromenades werden de trend. Maar er zou nog een tijd overheen gaan voordat bier en bitterballen de plek van de verdreven auto s innamen. Nauwelijks 25 jaar geleden waren de Grote Markt en het Plein gewone buurten met allerhande winkels. Op de Grote Markt waren decennia eerder al de kraampjes van de kooplieden verdwenen, maar daar zat nog prominent Stoffenhuis Leo Horn, schuin ertegenover Artistyl met vier etages woonideeën, meteen ernaast matrassenwinkel Meurop en daarnaast tapijt- en gordijnenwinkel Robol. Op het Plein was het niet anders. Een sigarenhandel grensde aan juwelier Simons, aan de andere zijde een uitzendbureau en antiekwinkel Centrum. Schuin er tegenover financieringskantoortje IDM, gespecialiseerd in leningen voor auto s en caravans en een Pfaff naaimachinezaak. Chinees restaurant Good Friend, waar nu Millers zit, had geen terras. Daar begon coffeeshop t Plein, gebouwd tegen een uitgang van de parkeergarage als eerste mee. Plastic De Grote Markt vormde het begin van wandelgebied Citypromenade. Maar in de jaren negentig, toen Hagenaar Guus van Baar zelfs een terrasjespartij oprichtte, ging het ineens hard. In korte tijd werd de Grote Markt één groot terras. Niet elke horeca-exploitant had evenveel smaak en de goedkope plastic tuinstoelen die hier kwamen te staan, vormden mede de basis voor gemeentelijk beleid om eisen te gaan stellen aan uitstraling. Dat sloeg zelfs zover door dat je als terras-exploitant maar weinig keuze had welk type rieten stoelen en welke kleur parasols je mocht neerzetten. De kinderziektes lijken er nu uit. Inmiddels begrijpt iedereen wel hoe het kan en moet. En het gaat hard. Sinds maart kwamen er 61 terrassen bij. Den Haag verjongt met alle nieuwe opleidingen en de campus van de Universiteit Leiden. Terrassen schieten als paddenstoelen uit de grond. Elk met een eigen sfeer, een eigen karakter. Plein, Plaats en Grote Markt zijn verschillende werelden. Wat al die terrassen met elkaar gemeen hebben is dat er s avonds laat kabels met sloten door het meubilair worden geregen, anders is het de volgende dag gestolen. En natuurlijk dat ze met hun consumpties duurder zijn dan in Nijmegen. t Zal wel. Mijn ouderlijk huis staat potverdorie op funda. Je kan het huren voor een bedrag dat vier keer zo hoog is als de som die mijn moeder in 2000 moest betalen. Maar daarvoor is het dan ook opgeknapt, zoals dat heet. Het resultaat is dat de kamers nauwelijks meer te herkennen zijn. Sommige ruimtes waarin ik 33 jaar heb vertoefd, moet ik identificeren aan de hand van details en doorkijkjes. Goed, er is in de jaren zeventig met wat dolle soorten verf gesmeten. Na het bijna-wereldkampioenschap van Johan Cruijff en zijn mannen in 1974 heb ik minstens één kastdeur van mijn kamer hoofdpijnoranje gekwast. De huiskamer had bruine en groene tinten, allemaal heel normaal toen. Nu is alles gewit. De houtje-touwtjebadkamer, douchebak met gammel zeil en door mijn moeder zelf gemetselde (!) tegels is nu VT Wonen-compatible. In de keuken treffen we de vertrouwde hemelsblauwe tegelwand niet meer aan, de foto van nu zou uit een reclamefolder kunnen komen. Natuurlijk, zo moet het ook, huizen overleven mensen, zelf ga je ook voort. En die herinneringen bevinden zich toch in de bioscoop aan de binnenkant van je schedel, een omniversum met oneindig veel voorstellingen. Ooit ging ik regelmatig om met een toen al middelbare knaap, die het verlies van zijn ouderlijk huis niet kon verkroppen. Zijn vader was een kleurrijk figuur, de nette omschrijving van een alcoholistische dansleraar, met een hoop passen in de categorie schuinsmarcheren. Als mijn kennis met zijn vader over de Wallen liep, hoorde hij regelmatig: Zo Jan, is dat je zoon?. De ouders waren op een onafwendbaar moment gescheiden en de dansschool was teloor gegaan. De nog altijd gewonde zoon nam mij op een avond mee om zijn jongensland te tonen. Elke tegel kende hij er. Weemoed en woede balanceerden in wankel evenwicht. Hij had strafrechtelijk onaanvaardbare ideeën over wat hij het liefst met de huidige bewoners zou doen. Voor zover ik weet is hij nooit tot zo n wanhoopsdaad overgegaan. Zijn furie over de bezetting van het ouderlijk huis deel ik niet. Hij had het ook een stuk moeilijker. Zijn jeugdkasteel, van steen tot dakpan, was nog in dezelfde staat: het paradijs was intact, maar verboden gebied. Mijn geluk is die vernietigende opknapbeurt. Alles is gewit. Marcel Verreck

8 8>zomerserie Den Haag Centraal > Vrijdag 2 augustus 2013 den haag draait door deel 5: grafdelver erasmus laurentius (39) De kelders gaan niet meer zo hard Het is zomer en de grote uittocht komt op gang. Hagenaars trekken er massaal op uit om elders van een welverdiende vakantie te genieten. Het is aan de achterblijvers om ervoor te zorgen dat alles in de stad op rolletjes blijft lopen. In deze negendelige zomerserie portretteert Den Haag Centraal mensen die achter de schermen, voor dag en dauw klaarstaan om de stad draaiende te houden. Het deel rond de ruïne van de dertiende-eeuwse kerktoren is de favoriete plek van Erasmus Laurentius op de begraafplaats Oud Eik en Duinen. Hier zijn de eerste tekenen van beschaving één jaar ouder dan de stad Den Haag. En nog steeds wordt er dag in dag uit op deze plek begraven, want de dood laat zich nu eenmaal niet sturen. Door Jasper Gramsma In het kantoor naast de toegangspoort van Oud Eik en Duinen wordt de stemmige sfeer afgewisseld met luchtige reclame voor gedenktekens. Er staan miniatuurstenen in de vitrine met modelnamen als Balmoral en Multired. De dood is hier een zaak van alledag, al zevenhonderd jaar. Laurentius is het liefst hele dagen buiten om de graven te onderhouden en bezoekers de weg te wijzen. Ook nu grijpt hij de gelegenheid aan voor een wandeling over het veertien hectare grote terrein. Regelmatig leidt de coördinator buitendienst zoals de officiële functiebenaming luidt mensen rond op de begraafplaats. Dan vertelt hij over de rijke geschiedenis en over de vele beroemdheden die op de Nederlandse Père Lachaise hun laatste rustplaats vonden. Af en toe ontdekt hij ook iets of iemand, zoals oud-minister president uit het begin van de vorige eeuw Cort van der Linden, van wie vrijwel niemand nog wist dat hij hier begraven lag. Politici, schrijvers, artiesten en royals: allemaal zijn ze vertegenwoordigd op Oud Eik en Duinen. Ashwin, de broer van Prins Bernhard, ligt hier ook met zijn vrouw, vertelt Laurentius. Het grafmonument van Louis Couperus is de grootste trekpleister. De afgebroken marmeren zuil symboliseert zijn plotselinge overlijden. Hij is in 1923 gecremeerd toen dat nog illegaal was. De as mocht daarom niet naar een gemeentelijke begraafplaats, legt de grafdelver uit. Oud Eik en Duinen is van oudsher particulier eigendom, hier stond men het oogluikend toe. Zo werd Couperus uiteindelijk onze bekendste bewoner. Hetzelfde lot was de legerofficier Lucas Everard Hekmeijer beschoren: Op Hekmeijer s landgoed in Voorburg werd een prachtige koepel geplaatst voor zijn urn. Toen ook zijn vrouw overleed, wilde de gemeente het monument niet overnemen en sindsdien staat het hier. Oud Eik en Duinen is een doorsnede van de samenleving: armen en rijken, beroemdheden en onbekenden liggen hier begraven. > Foto s: C&R Haardschouw Oud Eik en Duinen herbergt 22 duizend graven. Het oudste dateert uit 1694, het jongste is van vandaag. Men denkt vaak dat de begraafplaats vol is, maar jaarlijks worden hier ongeveer 320 mensen begraven en er zijn nog altijd zo n zesduizend graven vrij, zegt Laurentius. Hij wijst op een bijzonder graf dat is afgedekt met een geornamenteerde haardschouw: Dit graf uit de jaren dertig is van een tweeling. Ook al zijn er geen eigenaren meer voor, we ruimen het niet direct. Als we dat zouden doen, dan wordt het hier een kale boel. De oude graven zijn eeuwigdurend, maar tegenwoordig verkoopt Laurentius vaker een tientot dertigjarig graf. De afkoop van het onderhoud is verplicht, zodat de begraafplaats er ordentelijk uit blijft zien: Die graven zijn te herkennen aan een geel plaatje. Als er uiteindelijk een graf wordt geruimd, vernietigen we de steen. De knekels gaan samen in een diepere laag. In één graf is ruimte voor drie personen. De maximale wettelijke diepte is twee meter negentig, de minimale zestig centimeter. Het graafwerk vindt Laurentius zwaar, want hoewel het meeste machinaal gebeurt, is er veel kracht voor nodig. Na vijftien jaar is hij gewend aan het meeste dat hij tegenkomt bij het graven. In de duingrond gaat de vertering heel goed. Mensen blijven niet intact, maar je kunt de resten vaak nog wel onderscheiden, vertelt de grafdelver. Vooral in de jaren zestig was het gebruikelijk om mensen in hoezen te begraven, waardoor ze gemummificeerd raken. Het aangezicht went, maar de geur niet. Gedurende het jaar merkt Laurentius verschil in het aantal begrafenissen: In de depressievere periodes zoals de herfst en het begin van het nieuwe jaar stijgt het aantal, terwijl er in de zomer juist minder begrafenissen zijn. Dat kan verschillen van één per week tot wel zeven per dag. Kelders Elk graf is het toonbeeld van zijn eigen tijd. Laurentius wijst erop dat er verschillende stijlperiodes te herkennen zijn. In het midden van de negentiende eeuw liepen hier veel varkens rond die op de geur afkwamen. Toen waren de hekjes met kettingen erg in trek, legt hij uit. De kelders gaan niet meer zo hard, maar destijds werden er veel door adellijke families gebouwd als statussymbool. In de recente geschiedenis zijn de modes grilliger: De graven van travertin zijn typisch voor de jaren zestig, net als een laag grind op een ondergrond van eterniet. Daarna kwamen de mozaïeken decoraties in de mode. Tegenwoordig wordt graniet het meest gebruikt. Ook de multiculturele samenleving doet op de begraafplaats langzaam haar intrede. Een paar jaar geleden kwam er een apart veld voor Soennitische Surinamers, waar alle graven naar Mekka zijn gericht. In een ander nieuw gedeelte liggen Chinese graven, vanwege de maagdelijke grond. De begraafplaats is niet alleen een plek voor emotie en symboliek, het is ook een commercieel bedrijf dat geld moet verdienen. We zijn niet ontevreden, maar de concurrentie met de andere begraafplaatsen in Den Haag is groot, vertelt Laurentius. Met graven vanaf euro zijn wij niet duur, maar we zijn afhankelijk van de begrafenisondernemer die ons aanprijst. De crisis brengt ook nieuwe kansen met zich mee. We bieden tegenwoordig vaker een tweedehands steen aan. De steen wordt dan afgeslepen, zodat die weer als nieuw is. Voor sommige mensen is het even wennen, maar het scheelt erg in prijs en het is beter voor het milieu.

9 Vrijdag 2 augustus 2013 > Den Haag Centraal cultuur<9 Magistrale correspondentie toont noodzaak nieuwe biografie Brieven Couperus zijn ware goudmijn voor de liefhebber Het Couperus-jaar heeft al veel activiteiten te zien gegeven. Tentoonstellingen in Den Haag en Leiden, een wandel-app in de Literaire Routes-reeks van het Letterkundig Museum, toneelvoorstellingen, een nieuwe Engelse vertaling van De stille kracht en een behoorlijk aantal boeken, van wandelgidsjes tot kookboeken. Dat alles valt echter in het niet bij de magistrale uitgave van Couperus correspondentie. Louis Couperus op het Lange Voorhout. > Foto: collectie Letterkundig Museum Door Sjoerd van Faassen De laatste zin uit de intro is niet overdreven. De meer dan 1400 brieven die de door Dick van Vliet verzorgde uitgave omvat, maken duidelijk dat het de hoogste tijd is voor een nieuwe biografie. Couperus was geen groot briefschrijver, zoals bijvoorbeeld tijdgenoten als Vincent van Gogh, Herman Gorter of Lodewijk van Deyssel. Zijn toon was vaak zakelijk en maar een enkele keer gepassioneerd. Maar inhoudelijk vormen Couperus brieven een ware goudmijn voor de liefhebber. In 1933, tien jaar na de dood van Louis Couperus, verscheen Leven en werken van Louis Couperus door Henri van Booven. Dat boek is vanzelfsprekend verouderd, maar heeft nog steeds zijn waarde omdat Van Booven nauwe betrekkingen met Couperus onderhield en kon beschikken over sinds het verschijnen van zijn biografie zoekgeraakte of vernietigde documenten. In 1960 verscheen als gevolg van een regeringsopdracht een tweede biografie, door H.W. van Tricht. Dat magere boek ondervond terecht veel kritiek vanwege de psycho-analytische benadering van Couperus. Een boek om snel te vergeten. Pas in 1987 verscheen de eerste volledige biografie, geschreven door Frédéric Bastet, die met eerdere publicaties blijk had gegeven van een grote kennis van Couperus werk en leven. In de 26 jaar die sedertdien zijn verstreken, zijn niet alleen grote en kleinere biografieën van tijdgenoten van Couperus verschenen, die het mogelijk maken zijn leven en werk in een bredere context te plaatsen. Ook is het Couperus-onderzoek zelf niet stil blijven staan. Er zijn vele studies over Couperus gepubliceerd en in Arabesken, het clubblad van het Louis Couperus Genootschap, en in andere tijdschriften verschenen tal van artikelen over deelaspecten. Inzichten Dick van Vliet heeft een kwantitatief en kwalitatief voornaam deel van die publicaties voor zijn rekening genomen. Hij publiceerde in de reeks Achter het Boek de bronnenuitgave Met Louis Couperus op tournee (1998) over de voordrachten die Couperus in de jaren overal in het land hield, hij bundelde in Eenheid en verscheidenheid (1996) een groot aantal studies van zijn hand over Couperus en zijn werk, en hij maakte de lezer in Versierde verhalen (2000) deelgenoot van baanbrekende inzichten over de manier waarop Couperus zich met de vormgeving van zijn boeken bemoeide. Bovendien, ik vergeet het bijna, verscheen onder Van Vliet s leiding tussen 1987 en 1996 een wetenschappelijke editie in vijftig delen van Couperus Volledige werken, een editie die vanwege haar voorbeeldige verantwoording nog lang de standaard zal zijn. Bastet kreeg ooit de P.C. Hooft-prijs, ik neem aan onder meer vanwege zijn Couperus-biografie. Welke prijs zal er dan wel niet voor Van Vliet moeten worden gereserveerd als hij, zoals ik hoop en verwacht, mede op basis van de nu verschenen correspondentie een nieuwe biografie van Couperus zal schrijven? De inventiviteit, zorgvuldigheid en hardnekkigheid waarmee hij zijn onderzoek doet, bleek al toen hij in 1987 een bloemlezing uit de correspondentie tussen Couperus en zijn voornaamste uitgever, L.J. Veen, publiceerde. De brieven van Couperus aan Veen waren eerder door Bastet uitgegeven in de reeks Achter het Boek. Dat was echter een eenzijdige uitgave. Van Vliet slaagde er in het archief van Veen boven water te krijgen waarin zich de kopieboeken met correspondentie bevonden, inclusief zijn brieven aan Couperus. Mede daardoor is in de nu verschenen uitgave de complete correspondentie tussen Couperus en Veen opgenomen. Die vormt het leeuwendeel van de uitgave en laat Couperus zien als een egocentrische, lastige en op geld beluste auteur. Maar dat is niet alles. Inzicht biedende brieven aan Couperus vrouw, de ten onrechte altijd wat naar de achtergrond geduwde Elisabeth Couperus-Baud, aan familieleden, aan vrienden als Maurits Wagenvoort en Frans Netscher, aan beeldend kunstenaars als Jan Toorop, of aan buitenlandse liefhebbers en vertalers van Couperus werk, zoals Oscar Wilde en Alexander Teixeira de Mattos maken ook deel uit van de editie. Te veel om op te noemen. Overzichtelijk Van Vliet deelt zijn editie overzichtelijk in, in hoofdstukken die corresponderen met de belangrijke periodes in Couperus leven. Ook in zijn voortreffelijke inleiding gidst hij de lezer door het kiezen van enkele belangrijke thema s door de correspondentie. Het tweede deel van deze uitgave bevat het uitgebreide commentaar bij de brieven. Daarin zit voor de aandachtige lezer een macht aan deels nieuwe kennis verwerkt. Zo is Van Vliet erin geslaagd het archief van Couperus bankier Scheurleer op te duiken in het Haags Gemeente-archief, een tot dusverre veronachtzaamde bron die hem in staat stelde Couperus biografie op een aantal punten aanzienlijk bij te stellen. De Couperus-liefhebbers staat dus hopelijk nog wat te wachten. Louis Couperus, De correspondentie, bezorgd door H.T.M. van Vliet. Athenaeum- Polak & Van Gennep, Amsterdam, ISBN , 2 delen, pag., 59,90 Ingezonden mededeling CURVERS Uw Renaultdealer in het Statenkwartier Merk Type Kleur Km bouwjaar Prijs Renault Twingo II ph V Dynamique wit / Renault Clio II V Dynamique 5-drs roodmetaal / Renault Clio II V Expression Automaat 3-drs rood / Renault Clio III V Dynamique Luxe 5-drs rood / Renault Clio III V Night&Day Automaat 5-drs blauwmetaal / Renault Megane V RXE Automaat zilvermetaal / Renault Scenic 2.0e Kaleido Automaat roodmetaal / Renault Scenic II V Expression Comfort grijsmetaal / Renault Scenic II ph V Tech Line beigemetaal / Renault Espace IV V T. Dynamique Automaat zwartmetaal / Renault Espace IV V T. Tech Line Automaat zilvermetaal / Peugeot V Sublime 5-drs geel / Ford Fusion V FunX grijsmetaal / www. AuTobeDrijfCurvers.nL Autobedrijf Curvers Antonie Duyckstraat TL Den Haag Tel:

10 10>reportage Den Haag Centraal > Vrijdag 2 augustus 2013 Democratische school De Vrije Ruimte is uniek Vrijer dan de vrijste school Een school waar kinderen grotendeels hun eigen dagindeling bepalen. Bestaat dat? Jazeker, De Vrije Ruimte is de enige democratische school in Nederland die zowel voor het basis- als voor het middelbaar onderwijs door de Onderwijsinspectie is goedgekeurd. Toch kennen maar weinig Hagenaars deze school die door vrijwilligers wordt bestierd. Door Annerieke Simeone Er hangt een opmerkelijk daglijstje bij de ingang van De Vrije Ruimte. Klussen staat erop. En Musical en Viool. Onder elke activiteit staat een rij namen van kinderen. Ook is ergens het vakje Spelen getypt. Zonder namen. Blijkbaar geldt dat voor iedereen. Zo n schema is heel wat anders dan op een reguliere school, waar de dagen zijn ingedeeld volgens een strak omlijnd pakket. Natuurlijk besteden we ook aandacht aan standaardvakken zoals op andere basis- en middelbare scholen, vertelt oprichtster Marty Smit in de grote, zonnige tuin aan de Stadhouderslaan. Alleen wij gaan niet uit van vastomlijnde kaders. De blonde vrouw kijkt even naar wat spelende meisjes op de trampoline. Ik spreek ook liever niet van vakken, maar van activiteiten. Kinderen hebben zelf de vrijheid een activiteit te kiezen. Verderop in een ruimte ook het woord lokalen of klas is hier uit den boze zit een meidengroepje hun plannen voor vanavond te bespreken. Heb je die dvd van James Bond nou meegenomen? Freek (11), die vanavond een logeerpartijtje bij haar thuis organiseert, spreekt haar vriendinnetje Marieke streng toe. De andere elfjarige slaat haar handen voor haar gezicht. Oeps vergeten. De dames hebben tijdens de laatste schooldag duidelijk andere zaken aan hun hoofd dan een lesje geschiedenis. Maar leren vinden ze wel heel leuk. Jaidyn (11), die vanuit een Christelijke school is overgestapt, somt haar activiteiten van de afgelopen periode op: Aardrijkskunde, rekenen, Chinees, Engels, astrologie en geschiedenis. En we willen hoge cijfers halen. Freek zit hier bijna vier jaar. Ik ging vroeger naar een openbare school. Daar worden de lessen voor je bepaald. Je zit zes uur lang aan een tafeltje. Ze vond de lessen te makkelijk. Ik wil niet opscheppen hoor, maar ik was altijd snel klaar en dan moest ik maar een boekje lezen. Ze laat haar hoofd zakken. En dan werd ik door andere kinderen gepest. Toen ze een kijkje nam bij de Vrije Ruimte ging ze meteen overstag. Ik heb hier veel vrienden en ik leer veel meer. Krullenbol Aan de pooltafel staat Björn (12). Hij kijkt hoe andere jongens een potje biljarten. Björn kwam van de Vrije School. Ik kon niet meekomen, vertelt de blonde krullenbol. De lessen waren te moeilijk. Nu doe ik het op mijn eigen tempo. Soms speelt Björn een hele dag, als hij geen zin heeft in rekenen. Smit vindt een speeldag, mits diegene zich niet al heeft ingeschreven voor een activiteit, geen probleem. Het kind komt ook spelenderwijs in aanraking met cijfers, stelt Smit gerust. Ze wijst naar een houten kraampje tegen een muur van de voormalige pastorie. Kijk, dat hebben drie kinderen vandaag tijdens een speeluurtje in elkaar gezet. Een ervan heeft niets met rekenen, maar Trampoline springen tijdens de laatste schooldag. >Foto's: C&R als je zoiets maakt, moet je toch behoorlijk ruimtelijk inzicht hebben. Binnenkort start de Vrije Ruimte in het souterrain een leerwinkel met duurzame producten van bewustwinkelen.nl. Kinderen worden bij het project betrokken. Wat is er leuker dan winkeltje spelen, maar dan in het echt? Niet alleen goed voor je sociale vaardigheden, maar je leert er ook met geld om gaan. Je hoeft echt niet per se in een klaslokaal te zitten om rekenen te leren. Salaris Van de verkochte producten mag de privé-school straks 10% van de opbrengst houden. Smit is er blij mee. De school ontvangt geen overheidssubsidie, aangezien het minimum aantal leerlingen voor een school in Den Haag rond de 330 ligt en dat haalt De Vrije ruimte met slechts 35 kinderen bij lange na niet. De school is daarom grotendeels afhankelijk van giften en van het schoolgeld. Ouders betalen nu nog 3.250, per jaar per kind. Dat bedrag wil Smit laag houden, omdat ze iedere ouder de kans wil geven zijn kind hiernaartoe te brengen. En dat bedrag kan ze laag houden, omdat zij en het kernteam geen salaris innen. Vakdocenten krijgen een onkostenvergoeding. Op de vraag waarvan ze dan leeft, is ze kort: Van het inkomen van mijn man. Haar eigen financiële onafhankelijkheid is blijkbaar minder belangrijk dan een goede school voor haar kinderen. Toen ik in verwachting raakte, wilde ik passend onderwijs voor mijn kind vinden. Ik gaf les aan het huidige Stanislascollege in Rijswijk en wist dat ik het zo niet wilde. De docente Frans onderzocht democratische onderwijssystemen als Montessori, Dalton en de Vrije School, maar kreeg Björn (links) kon niet meekomen op de Vrije School. van geen enkele school kippenvel. Montessori- en Daltonscholen kijken wel naar de beleveniswereld van een kind, maar volgen een eigen programma. De Vrije School is antroposofisch, wij wilden geen filosofie of geloof aanhangen. Lacherig Er werd wat lacherig gedaan aan de andere kant van de lijn toen Smit het Ministerie van Onderwijs op een dag belde met de mededeling: ik ga een eigen school opzetten. Smit vond het zelf ook wel vermakelijk. Ja, die reactie krijgen ze natuurlijk niet elke dag. Maar het was haar ook ernst. Zij wilde een school starten waar de ouder, de school en het kind samen het curriculum bepalen. Drie jaar deed ze erover om haar visie op papier te zetten. Om aan de eisen van de Onderwijsinspectie te voldoen, moest de privéschool onder meer bevoegde leraren in huis hebben en met lesmateriaal werken die leerlingen tot het niveau van het middelbare onderwijs opleidt. Dat alles heeft Smit gerealiseerd. Van de tien democratische scholen in Nederland is De Vrije Ruimte de enige die zowel als basisen als middelbare school door de Onderwijsinspectie wordt erkend. De vraag naar andersoortige activiteiten, zoals Chinees, komt meestal van de kinderen zelf. Wat ik dan doe, is vragen of meer kinderen interesse hebben, vertelt de oprichtster. Kijk, kinderen hebben natuurlijk ook wel eens bevliegingen. De ene dag vinden ze dit leuk, de andere dag dat. Ik ga dan niet meteen een leraar Chinees inhuren. Eerst kijk ik of ik in mijn omgeving wie een lesje zou kunnen voorbereiden. Als blijkt dat ik niemand kan vinden, doe ik het zelf. Ik ben tenslotte van huis uit een taaldocent. Makkelijk was het niet voor Smit. Tijdens de les waar kinderen van vier tot achttien jaar bij elkaar zitten, volgden ook twee hoogbegaafde kinderen de Aziatische taal. Die waren soms sneller dan ik. Björn heeft voorlopig besloten om op De Vrije Ruimte te blijven, terwijl de meiden zodra het mogelijk is, naar een andere middelbare school willen. Maar waarom zouden ze dat doen, terwijl ze het hier zo naar hun zin hebben? Ik wil weten hoe het is op een middelbare school, zegt Marieke. Anders ben ik bang dat ik alleen maar buiten wil spelen. Ze kijkt even naar haar twee vriendinnen die nog een jaartje hier blijven. Maar als ik t niet leuk vind, dan ben ik zo weer terug hoor.

11 Vrijdag 2 augustus 2013 > Den Haag Centraal Sport<11 Haags basketball op weg naar volwassenheid Erik Duin: Talenten moeten in Den Haag blijven Marc Het Haagse basketball zit in de lift. Tenminste, wanneer je het over de aandacht hebt die het genereert bij grote evenementen zoals het 3x3 EuroTour 2013 Streetball Masters finals. Honderden basketballers verzamelden zich afgelopen weekeinde op en rond het Spuiplein om zich sportief uit te leven op het geluid van DJ s en het overenthousiaste publiek. Vakantie Door Ronald Mooiman Het zat de organisatie van het tweedaagse evenement niet mee. Op zaterdag werden de basketballers ruw verstoord door regenbuien en onweer. We hebben van 11 uur tot half twee stil gelegen door het slechte weer, vertelt Erik Duin, organisator van het evenement en voorzitter van de Haagse streetbasketbal organisatie ST4R (spreek uit star). Maar daarna hebben we de draad goed opgepakt en hebben we de verloren tijd aardig ingelopen. Bovendien zat het Erik Duin zelf ook Vol trots kan ik zeggen dat we een begrip in deze regio zijn niet mee. Hij ging zondagmiddag door de knieën vanwege de vermoeidheid die de organisator de afgelopen weken voor het jaarlijkse evenement opbouwde. Ben nog steeds duizelig, maar voel me al een stuk beter dan zondag, vertelt Duin daags na het drukke weekeinde. Denk dat ik al een virusje te pakken had in de weken naar het evenement toe, en dat ik teveel heb gevraagd van m n lichaam. Het was jammer van de zondag, want die liep verder als een geoliede machine. Dit weekeinde heeft me geleerd dat ik op mijn mensen kan rekenen. Qua organisatie zitten we al een heel eind in de goede richting. De potentie voor basketball in Den Haag is geweldig. Het tweedaagse evenement staat al vier jaar als een huis. Erik Duin is er de persoon niet naar om al dit moois niet nog spectaculairder te maken. Op het Spuiplein kunnen we niet meer uitbreiden. We hebben daar een beperkte ruimte, maar meer deelnemende Successen De successen van de ST4R teams tijdens de finale van Streetball Masters waren talrijk. De ST4R Diva s zijn voor de vijfde achtereenvolgende keer Nederlands Kampioen 3x3 geworden. De ST4R Ballers wisten de Duitsers en de Russen (die het grootste 3x3 toernooi van Europa, de Moskou Open wonnen dit jaar) te verslaan op weg naar hun derde titel in vijf jaar. De jonge ST4R Ballers die U23 het NK 3x3 hebben gewonnen, beginnen ook naam te maken voor zichzelf. En ook de ST4R Ladies wisten de finale te halen in de U23 categorie. Prachtig!, was de reactie van Erik Duin. Maar niet alleen de resultaten zijn teams moet kunnen. Als het Spuiplein verbouwd gaat worden, kunnen we misschien uitwijken naar het plein voor het Centraal Station. Daar is voldoende ruimte. In Den Erik Duin Haag zijn er nauwelijks plekken die geschikt zijn voor ons toernooi. Echte A-locaties met de ruimte van het Spuiplein zijn er weinig. Scheveningen zou fantastisch zijn, maar ik zou niet weten waar. De boulevard is te smal, zeker met alle bouwsels en banken die daar staan. In het verleden hebben we daar al eens geprobeerd een vergunning voor te krijgen, maar omdat er onvoldoende ruimte is voor hulpdiensten als de basketballvelden er liggen, was dat niet mogelijk. Misschien dat er met de nieuwe boulevard wel weer wat mogelijk is. Interessant om dat te onderzoeken. om tevreden op terug te kijken. De steun die Moira van Leeuwen kreeg van het publiek tijdens de threepoint shootout en de celebrity game, waarvan ze MVP werd, waren hartverwarmend om te horen bijvoorbeeld. Ik heb het al eerder gezegd, maar in Den Haag barst het van het basketballtalent. Veel bedrijvigheid van basketballers op het Spuiplein.>Foto s: Creative Images Gemeenschap Tijdens het toernooi werd ook duidelijk hoe hecht de basketball-gemeenschap is. In de tien jaar dat Erik Duin nu zijn streetbasketbalclub ST4R draait, heeft dat geleid tot een grote verbondenheid tussen de Haagse basketballers. Ik heb het over de waarde van alle positieve interacties tussen de mensen die dit weekeinde met elkaar waren op het Spuiplein. Basketball schept een unieke band tussen alle soorten, vormen, kleuren en maten mensen die van het spelletje houden. En de dankbaarheid voor die band tussen al deze mensen die, als het nodig is, net zo goed voor elkaar zullen zorgen als dat er zondag voor mij werd gezorgd, is de enige reden om een geweldig toernooi als Streetball Masters Den Haag jaar na jaar te blijven organiseren!, zegt Duin, die inmiddels weer bezig is met de evaluatie van het toernooi van dit jaar en de voorbereidingen van het volgende jaar. Misschien nog uitdagender voor de organisatie is het om voor dit topsportevenement verschillende geldschieters te vinden. Duin: Het heeft allemaal met promotie, sponsoren en geld te maken. Het wordt tijd dat Den Haag dit 3x3 basketball toernooi, al twee jaar één van de officiële FIBA Europe EuroTour locaties, gaat omarmen als een topsport evenement. We hebben geen subsidie of sponsoren in geld. Dat moet niet nog een keer gebeuren. Het is nooit goed om meer uit te geven dan je binnenkrijgt. We hebben het dit jaar gedaan om wederom te laten zien hoe bijzonder en belangrijk het evenement is. Dat moet volgende keer anders. Nu moeten we sponsoren, fondsen aanschrijven en proberen dit een topsport evenement te laten worden. Talenten Behalve het groot maken van dit toernooi wil Erik Duin ook zijn ST4R verder uitbouwen naar een begrip in Den Haag en daarbuiten. Met ST4R bestaan we nu tien jaar. Vol trots kan ik zeggen dat we een begrip in deze regio zijn. We leiden op de pleintjes veel jeugdig talent op. Er loopt in Den Haag veel basketballtalent rond. Het heeft nog niet geleid tot grote prestaties in deze regio. Clubs als Cobranova, The Jumpers en Lokomotief spelen alle op het twee na hoogste niveau van Nederland. Dat zien we graag snel veranderen. Maar ook daar is veel geld voor nodig. Er zal hard gewerkt moeten worden om dat voor elkaar te krijgen. Bij de verschillende clubs moet men bezig blijven om de talenten te laten rijpen. Die talenten moeten binnen een aantal jaar niet meer buiten deze regio verdwijnen. We moeten in de Haagse regio tot een samenwerking komen tussen de verschillende clubs. Het kan niet meer zijn dat de grootste talenten naar Rotterdam of Leiden vertrekken. Die talenten horen hier in Den Haag te spelen. Ik wil daar graag een rol in spelen. De redactie was onverbiddelijk toen ik vroeg of ik een keer kon overslaan vanwege mijn (onze) vakantie. Iedereen was zo n beetje met vakantie en er lagen ook geen reserve columns meer op de plank. Graag op tijd inleveren en veel plezier in Portugal! Het valt niet mee om op je Black- Berry een column te tikken. Je weet ook niet precies wanneer je genoeg woorden hebt. Wat wel weer helpt, is de Portugese zon, het Portugese zand tussen je tenen en uitzicht op een wel heel blauwe zee. Gedachten te over. Nu alleen het onderwerp nog. Over het Portugese hockey (om maar eens een onderwerp bij de hand te nemen) valt niet zoveel te vertellen. Het is nooit echt van de grond gekomen. Een handjevol beoefenaars, geen noemenswaardige competitie, geen kenbare ambitie en weinig verrassend nu geen geld om er eens een zwengel aan te geven. Absoluut geen prioriteit. En dit terwijl de Engelsen toch ook hier een verleden hebben. Maar goed, in de zoektocht naar meer internationale beoefening zal de Internationale Hockey Federatie het niet van Portugal moeten hebben. Portugezen kunnen vooral voetballen. In de Algarve hebben ze het qua toerisme wel goed begrepen. Toegegeven, je struikelt niet over de idyllische pleintjes met kerkjes die de Provence zo kenmerken maar golfen kan je er totdat je erbij neervalt, de wijn is voortreffelijk en de vis onovertroffen. Wat wil een mens nog meer? Portugezen zijn daarbij uitermate vriendelijk en bescheiden hetgeen ze weer voor hebben op de Fransen. Die vinden het toch vooral lastig als je op hun terras gaat zitten. Maar terug naar het hockey. Nog een paar weken, dan gaan de trainingen weer van start. Trainen met nieuwe teams en nieuwe kinderen. Wedstrijden met (te) enthousiaste ouders langs de kant met hun onvermijdelijke verontwaardiging naar de scheidsrechters. Binnenkort ook de Europese kampioenschappen in België waar onze nationale trots ongetwijfeld weer hoge ogen gaat gooien. Nederland hoeft zich ook in deze vakantie geen zorgen te maken. Marc Delissen Voormalig hockeyer en advocaat bij Delissen Martens advocaten belastingadviseurs mediation

12 12>haagse natuur Den Haag Centraal > Vrijdag 2 augustus 2013

13 Vrijdag 2 augustus 2013 > Den Haag Centraal haagse natuur<13 Patrijs Vroeger was alles beter, wordt wel eens gezegd. Dat geloof ik niet, maar voor de patrijs geldt dat wel. Nog niet eens zo lang geleden waren patrijzen in ons land zo talrijk, dat dit kennelijk smakelijke veldkipje talloze magen heeft gevuld. Er mag nu niet meer op gejaagd worden, zo zeldzaam zijn ze. Het is één van die kwetsbare diersoorten die door bebouwing (huizen, fabrieken, kantoren, wegen), door recreatiedruk en het industriële beheer van onze gras- en bouwlanden op het punt staat te verdwijnen, zeker uit verstedelijkte gebieden. Ze hebben kleine, ruige akkers en weilanden nodig, met afwisselende soorten planten en granen voor voedsel en om bescherming te vinden. In ons aangeharkte land komen die situaties steeds minder voor. Waar ik de afgelopen jaren nog wel patrijzen zag: op bouwterreinen die een tijdlang, soms een paar jaar, braak lagen. Daar kan je deze leuke vogels nog ontmoeten, en natuurlijk in het Fotoboek op Vogeldagboek.nl >Tekst en foto: Adri de Groot

14 14>Varia Den Haag Centraal > Vrijdag 2 augustus 2013 stadsgroen Graaf op gevoel! Wassenaarse strand: meer ruimte voor honden, paarden en vissers Een duintuin achter je stadse woning? Dat tart natuurlijk elk ontwerpprincipe. Moet de architectuur van de woning immers niet doorlopen, van gebouw naar tuin? Moet de buitenboel niet naadloos aansluiten op de vormen en kleuren van binnen? Nee. Dat wil zeggen: het kan... maar het móet niet. Onze tuinen zijn de afgelopen jaren heuse huiskamers zonder dak geweest, incluis carpet, loungebank en een keuken. Het is tijd om ze te laten zijn wat ze echt zijn: een tuin. We hebben alles gekocht wat er te kopen viel. We hebben alle trends Geen onderhoud, geen bemesting, geen water! De planten groeien vanzelf die ons werden voorgeschoteld, braaf gevolgd. En nu zijn we verzadigd. De tuin mag er anno 2013 uitzien als een landschapje. Geraffineerd nagebootst, met uitgekiende beplanting die zorgt dat je nieuwe stukje natuur er, zeg maar, natuurlijk uitziet. We kunnen ons laten inspireren door de landschappen waar we van houden. Misschien is dat een zonnige plek in de Méditerranée, waar rozemarijn, olijfboompjes en geurende bougainville groeien in het gravier d or, of een grindtuin à la Mexicana met grote Meer weten over allerlei natuurlijke tuinen? Mail me! keien, wat Yucca s en hier en daar een cactus. Ga echter wel zorgvuldig te werk, bij het overbrengen van een bepaalde sfeer. En dat geldt ook voor s Haags meest natuurlijke tuin: de duintuin. Schaf allereerst je knettergroen af. Hagen en gazonnetjes die je alleen met behulp van lawaaiige elektrische of op benzine lopende apparaten kunt onderhouden zijn een no go. Dat scheelt je veel tijd, irritatie en energie. Vervolgens verwijder je de bestrating. Weg met de tegels, hun verzakkingen, onkruid en andersoortige ongemakken! Graaf nu wat hoogteverschillen, en dat hoeft heus niet met passer en lineaal. Graaf op gevoel! Je wilt toch een natuurlijke tuin? Bestel dan heel, heel veel zand. Kies rivierzand, dat stuift veel minder dan duinzand en het blijft beter liggen op de glooiingen. Plant nu bovenop de hellinkjes een paar grillig gevormde zeedennen. Begint de tuin al een beetje te leven? Wacht maar tot de prairiebeplanting er is. Deze ultiem op elkaar afgestemde combinatie van stevige grassen en langbloeiende kleurige gewassen vormen samen een biotoop. En die gedijt zonder ernaar om te kijken! Geen onderhoud, geen bemesting, geen water! De planten groeien vanzelf. Het is een landschapje. In de natuur bloeien de planten immers ook al een paar miljoen jaar helemaal vanzelf? Wendy Hendriksen > Meer columns en een boek op Meer vrijheid voor honden op het Wassenaarse strand. >Foto: C&R Door Gilles Boeuf Wassenaar Het 8 km lange strand van Wassenaar kent vanaf heden een ruimere zomerregeling voor mensen die hun hond willen uitlaten. Ook paardrijders en vissers kunnen hun hart ophalen. Tussen 9.00 en is alleen het stuk badstrand van 1250 meter verboden terrein in de zomer. Wassenaar staat niet bekend als een echte badplaats. Met 2400 hectare duinen en 8 kilometer strand binnen haar grenzen heeft de gemeente echter een grote recreatieve functie. Hondenliefhebbers, paardrijders, vissers die vanaf het strand vissen en badgasten, voornamelijk gezinnen, delen in de zomer het Wassenaarse strand met elkaar. Tot voor kort kon men in de zomer, de periode tussen 15 mei en 15 september, de hond alleen los laten lopen voor 7 uur s morgens en na 19 uur s avonds. Nu dat in de ochtend 9 uur is geworden voor het stuk badstrand en daarbuiten de honden altijd los mogen, zullen hondenbezitters meer plezier hebben van het brede strand. Of nog beter: de honden zelf. Het strand is tegelijkertijd met de verruiming van de regels nu ook officieel losloopgebied voor honden geworden. Op de website Doggies.nl, een website met informatie over losloopgebieden, kreeg de Wassenaarse Slag al het cijfer 8,7 van bezoekers. Daar komen nu wellicht nog punten bij. Voor het volgende seizoen wordt eraan gedacht de weersomstandigheden bepalend te laten zijn voor de openstelling voor honden, paarden en vissers van het stuk badstrand. Wethouder Leendert de Lange (ruimtelijk beleid en economische zaken) is van plan daarover in gesprek te gaan met de gemeenteraad. Het badstrand is het stuk strand tussen de strandpalen HP en HP Daar bevinden de strandgangers zich en mag er tussen 9.00 en niet worden gevist of paardgereden en zijn honden niet welkom. Omgevingsalert App nu beschikbaar in Rijswijk Rijswijk De applicatie voor mobiele telefoons en tablets die de Nationale App prijs 2013 heeft gewonnen, is nu beschikbaar in Rijswijk. De App geeft inzicht in ontwikkelingen in de eigen buurt, bijvoorbeeld welke vergunningen er zijn aangevraagd en of er wijzigingen zijn in bestemmingsplannen. De App is gratis te downloaden. Gebruikers van de Omgevingsalert App kunnen hun zoekgebied instellen en dan in één oogopslag zien welke vergunningaanvragen er lopen. Op tijd om nog bezwaar te maken wellicht wanneer er bomen worden gekapt of wanneer de buurman een gigantische verdieping op zijn huis wil zetten. Via pushberichten krijgt de gebruiker zelfs een melding wanneer er in de buurt een nieuwe vergunning is aangevraagd of een wijziging in een bestemmingsplan op stapel staat. Zeer geschikt dus voor de oplettende burger die graag zicht heeft op veranderingen in de eigen woonomgeving. De App is bedacht door het bureau Andersteboven, een initiatief van Christiaan Rasch. Zijn eenmansbedrijfje richt zich op veranderingen binnen de dienstverlenende sector. De technische realisatie van de App lag in handen van het ICT-bedrijf 9 to 5 development. Met het winnen van de Nationale App Prijs 2013, ingesteld door het Ministerie van Economische Zaken en bestaand uit een geldbedrag van euro, heeft de App een vlucht genomen. De gemeenten die inmiddels via deze App informatie aan hun burgers beschikbaar stellen zijn onder meer Amstelveen, Delft, Den Haag, Rotterdam, Hilversum en Texel. Ontwikkelaars en bouwers van Apps ontplooien steeds meer initiatieven om voor gemeenten en andere overheidsinstanties applicaties te ontwikkelen. Reeds in 2006 werd de markt voor overheidsdata al geschat op 27 miljoen euro. Het ministerie van economische zaken wil deze markt stimuleren en met het uitreiken van de Nationale App prijs het gebruiken van open data van overheidsinstanties bevorderen. De App is beschikbaar voor Apple-apparaten, de i-phone en de i-pad, en is te gebruiken via het Android-platform voor andersoortige smartphones en tablets. Het gratis downloaden kan via de Apple itunes Store en via Google- Play. Voor meer informatie: onderwijs Verslagvergadering Wat gebeurt er als je aan het eind van het schooljaar een proef verpest waardoor je een onvoldoende te veel hebt op je rapport? Of als je het hele jaar te weinig hebt gewerkt voor een vak waardoor je nu een 3 gemiddeld staat die je niet meer op kunt halen naar een voldoende? Het is misschien raar, maar je blijft niet altijd zitten. Het hangt namelijk van verschillende factoren af en dat zorgt ervoor dat verslagvergaderingen soms vreemd verlopen. Leerlingen krijgen vier keer per jaar een verslag/rapport waar het gemiddelde cijfer, een reflectie van de leerling en een reactie van de docent op staan. Voordat de verslagen uitgedeeld worden, vindt een verslagvergadering plaats waar aan het eind van het jaar alle docenten bij aanwezig zijn. De mentoren zitten de vergadering voor samen met de afdelingsleider (onderbouw/bovenbouw-mavo/havo/vwo). Zo n vergadering duurt gemiddeld drie uur en het kan dus best iets uitmaken of je naam begint met een A of met de Z. Dus als je die wiskundeproef verpest of bedenkt dat je toch iets eerder had moeten werken aan Nederlands hangt het natuurlijk af van je cijfers. Ten tweede wordt er vaak gekeken naar de cijfers van de drie kernvakken (Nederlands, Engels en wiskunde). Je mag bij het eindexamen maar een vijf halen voor één van deze vakken. Deze regeling zorgt daardoor overigens voor oncollegiale momenten. Zoals vroeger tweedegraads en eerstegraads docenten aan aparte tafels gingen zitten, zo is de docent biologie/natuurkunde kwaad over het veel te grote belang dat tegenwoordig bij de talen wordt gelegd. Er ontstaat ook een probleem als je eerder doubleerde in hetzelfde jaar, je mag niet drie keer in dezelfde klas plaatsnemen en je moet in dat geval van school. Daarnaast kunnen de beschikbare klassen voor het volgend schooljaar de overgang moeilijker of makkelijker maken. Wil je bijvoorbeeld niet blijven zitten, maar wel overstappen van 5 vwo naar 5 havo dan moet er wel plek zijn in die klas. Het maximale aantal leerlingen in een klas ligt tegenwoordig rond de 30 à 33, maar het is het prettigst lesgeven aan een klas met maximaal 25 leerlingen. Ten slotte bestaat de mogelijkheid om leerlingen een taak mee te geven die zij aan het einde van de zomervakantie in moeten leveren. Dit jaar hebben veel scholen nog een vierde mogelijkheid tot hun beschikking dankzij subsidie van de overheid: Soms merk je dat een doublure erg succesvol is en dat een leerling het extra jaar echt nodig heeft de zomerschool. Leerlingen werken tijdens twee weken intensief aan een of twee vakken met hulp van een externe leraar. Het doel is om het aantal zittenblijvers in het voortgezet onderwijs omlaag te brengen. De school bepaalt welke leerlingen meedoen aan de pilot, stelt de overgangstoets samen en bepaalt uiteindelijk of de leerling doorgaat naar het volgend schooljaar. In totaal doen 450 leerlingen van 14 scholen mee aan dit project. De grote vraag is in hoeverre het nuttig is om te blijven zitten. Soms merk je dat een doublure erg succesvol is en dat een leerling het extra jaar echt nodig heeft. In andere gevallen zorgt een doublure voor een enorme demotivatie. Wat is wijsheid? Zomerscholen tegen zittenblijven, to be continued. Annette de Hoop Docent Nederlands Haags Montessori Lyceum

15 10>Uitagenda Den Haag Centraal > Vrijdag 2 augustus 2013 oplossingen van vorige week M O B I E L G E H E I M T P A A R T A L M E A K E R A R S S S P O T R O E A C T O O T W E N S Z A D E L B R I E E S M A A K K A P O T R E L I T Y D E M E T R O T E L E N A G A A R E M M E R M A N K G I N E P E D Y K E R E N I N N L B E D E N G A D E E M O E R R E C E P T T A I L L E sudoku kruiswoordpuzzel het weer in den haag Kortstondige tropische opflakkering spoedgevallen SMASH (Stichting Mobiele Artsen Service Haaglanden) SMASH is een samenwerkings verband van alle huisartsen in Den Haag, Leidschendam, Rijswijk, Voorburg, Voorschoten en Wassenaar. SMASH regelt spoedeisende huisartsenhulp buiten kantoortijden. Iedere dag tussen uur s avonds en 8.00 uur s morgens; gedurende het hele weekend en op alle erkende feestdagen. Vorige week vertelde ik dat in de kalenderklimatologie de Hondsdagen vaak worden meegenomen. Een typisch datumgebonden weersverschijnsel is dat; elk jaar tussen 19 juli en 18 augustus en doorgaans gekenmerkt door een zwoele, instabiele atmosfeer met relatief grote onweerskansen. Ook tijdens het tweede gedeelte van deze week voldoen we weer ruimschoots aan het Hondsdagencriterium want de onweerskans neemt vooral later op vrijdag iets toe. Na wat kleine verstoringen met regen als gevolg van uitlopers van oceaanfronten, knapte het donderdag weer op met veel zon en al hoogzomerse maxima tot ruim boven de 28 graden. Door de opbouw van een hogedrukgebied boven het oosten van Europa in combinatie met een lagedrukgebied dat richting de wateren bij Ierland en Schotland koerst, komt een diepe zuidelijke stroming tot stand. Hiermee wordt hete lucht via Spanje en Frankrijk naar de Benelux geblazen waarin de temperaturen op vrijdag zowaar kunnen gaan oplopen naar rond 32 graden. Topmaxima tot 35,5 graden (landelijk) zijn wellicht haalbaar. In de Haaglanden komt het kwik uit in het traject graden. Vooral de nacht naar zaterdag zal uitgesproken zwoel zijn met een temperatuurplaatje tussen de 20 en 23 graden. Mogelijk is het ook op zaterdag nog even (zeer) warm, maar of het daadwerkelijk tot flinke onweersbuien komt is enigszins onzeker. Het vervolg van het weerbeeld is niet onaardig. Een snelle overgang naar koelte en wisselvalligheid zit er niet Informatie dienstdoende apotheken Tandartsendienst avond- en weekenddienst alleen spoed Stichting Dierenambulance Den Haag (dag en nacht bereikbaar) echt in. Een licht wisselvallige tendens met de droge perioden veruit in de meerderheid lijkt de teneur te zullen zijn. En zo komen we tot de conclusie dat we niet echt een topzomer in huis hebben, maar meer een mooie en degelijke variant van de welbekende Hollandse zomer. In ieder geval boert dit seizoen veel beter dan de hoogzomers van vorig jaar en het jaar daarvoor. Het afgelopen weekeinde en ook voorbije dinsdag is er (veel) regen gevallen in ons land. De grootste julidroogte werd daarmee (ook in Den Haag) wat verlicht, maar nog steeds is er een flink regentekort. Meer weerinfo via de site Marc Putto Weerman vrijdag zaterdag zondag maandag Min (⁰C) 22 Max (⁰C) 32 Zon (%) 90 Neerslag (%) 25 Wind zzo zw wzw ono 3-4 Alarmcentrale 112 Politie Haaglanden Meldnummer dierenbescherming (10ct./min.) Dierenartsen weekenddienst (Spoedgevallen nacht en weekend) en Horizontaal: 1 bijbelse figuur 6 staat in Amerika 12 onbehaard 13 verheven stand 14 Openbaar Ministerie 16 eentonig 18 deel v.h. lichaam 19 tegenover 20 deksel 22 roem 24 voordat 25 sluis 27 nauwe straat 29 wier 30 namiddag 31 tennisterm 33 opschudding 35 water in Friesland 37 handvat 38 militair 39 pl. in Flevoland 40 selenium 41 pl. in Gelderland 42 optreden 44 heilige 45 deel v.e. woning colofon Den Haag Centraal B.V. Plaats AD Den Haag Hoofdredactie Coos Versteeg Casper Postmaa (plv) Coördinatie redactie Annerieke Simeone Stadsredactie Jasper Gramsma Saskia Herberghs Vera de Jonckheere Marc Konijn Joke Korving Alexander Münninghoff Adrie van der Wel Renate van der Zee Gemeentepolitiek Jan van der Ven Elske Koopman Economie Sjoerd Hauptmeijer Joep van Zijl Cultuurredactie Jan Paul Bresser Egbert van Faassen Sjoerd van Faassen Bert Jansma Babeth Knol Eric Korsten Thijs Kramer Astrid van Leeuwen Olivier van Nooten Anneke Ruys Jill Stolk Aad van der Ven Sportredactie Ronald Mooiman (coördinator) André Buurman Bert Tielemans Hans Willink Chris Willemsen Eindredactie Dick Toet Wouter Storm (corrector) 47 Nederlander 50 mager 52 nageslacht 54 vlaktemaat 56 zangstem 58 soortelijk gewicht 59 deel v.e. boom 61 vlug 64 Greenwichtijd 65 kuip 66 muziekinstrument 68 maand 69 land in Europa. Verticaal: 1 koraaleiland 2 rooms-katholiek 3 lokspijs 4 diepe afkeer 5 op de wijze van 7 gebouw in Amsterdam 8 plan 9 telwoord 10 oosterlengte 11 liefdesgod 15 neerslachtig 17 een weinig 18 watering 19 Voor een compleet overzicht: Columnisten Marc Delissen Vilan van de Loo Marcel Verreck André Wetzel Rubrieken Emilie Bolsius (medisch) Annette de Hoop (onderwijs) Wendy Hendriksen (tuin) Willem Post (internationaal) Marc Putto (weerbericht) Marnix Rueb (cartoon) Michael van Basten Batenburg (juridisch) Henk Savelberg (culinair) Renate van der Zee (society) Illustraties Marcello s Art Factory Vormgeving Anneke de Zwaan Fotografie Gilles Boeuf Jurriaan Brobbel C&R Pan Chen Creative Images Eveline van Egdom Piet Gispen Mylène Siegers Otto Snoek Thomas Vahé en fotopersbureau s Hollandse Hoogte en WFA pech 21 domina 23 groot hert 24 oude lengtemaat 26 stoomschip 27 optocht 28 visbeen 29 a priori 30 Ned. omroep 32 ratelpopulier 34 etcetera 36 Europeaan 41 eerstkomende 43 ter inzage 46 slee 48 aanslibbing 49 zelfkant 51 getijde 52 Europese hoofdstad 53 bagger 55 vogel 57 grote plaats 59 vogel 60 Engels bier 62 indien 63 wens 65 motorraces 67 blijkens de akten. Uitgever John van Ringelenstein Advertentieverkoop Rogier Panis panis@denhaagcentraal.net mobiel: Jordy Bode bode@denhaagcentraal.net mobiel: Correspondentie Advertentie advertentie@denhaagcentraal.net Redactie redactie@denhaagcentraal.net Algemeen info@denhaagcentraal.net Abonnementen (ma t/m vr: 9 17 u) Abonnementsprijzen 2013 Kwartaal 23,95 / Halfjaar 43,95 /Jaar 74,95 * Bij betaling met acceptgiro worden 2,50 administratiekosten in rekening gebracht. Verzendkosten buitenland zijn voor rekening van de abonnee. >Abonnementenservice< Voor opgave abonnementen, verhuizingen, bezorging en wijzigingen: Bel (ma t/m vr: 9 17 u), of per abonnementen@denhaagcentraal.net. Voor opzeggingen (uitsluitend schriftelijk, uiterlijk 4 weken voor einde abonnementsperiode).

16 8>UITAGENDA Den Haag Centraal > Vrijdag 2 augustus 2013 D E N H A A G DO 1 AUG T/M WO 7 AUG 2013 FILM A G E N D A Reserveren: Zuidlarenstraat VP Den Haag Haagse Hoogtepunten De 10 populairste films van het afgelopen jaar. Vr. Zo. 19:30; Za. 17:00 paradies: Liebe (DE, FR, AT, 120 ) Do. Za. 19:30; Do. 13:45; on the road (FR/ GB, 137 ) Zo. 17:00 SPECIAL gay & Lesbian summer FestiVaL Landelijk tournee van recente gay & lesbian films. Di. 14:00; Wo. 19:30 staal (Italië, 95 ) Ma. 19:30; Wo. 17:30 Queer amsterdam + strijders Voor de LieFde (NL, 42 ) Ma. 14:00; Di. 19:30 august (VS, 100 ) Vr. 13:00 (FR, 100 ) Adres: ADRES: Spui 191 Spui BN Den Haag 2511 BN Den Haag CineMuM: CHerCHez Hortense Met je baby naar de bios! Koop kaarten online: Koop kaarten online: Wo. 19:00 (FR, 130 ) VoorpreMiÈre: Le passé Van de regisseur van A Separation. Openingstijden Dag. 10:15 20:00 (FR, 70 ) Reserveringen van onze kassa: via onze kassa: Ma. t/m Za. vanaf uur Dag. 17:15; Do. t/m Zo. 21:30; Ma. t/m Wo. 21:45 (VS, 82 ) Ma. Zo. t/m vanaf vr. vanaf uur uur Zaterdag vanaf uur Zondag vanaf uur Restaurant: SPECIAL SPECIAL SPECIAL PREMIÈRE jour de Fête Tati s klassieker over een door efficiency geobsedeerde 1 postbode. PREMIÈRE 28 HoteL rooms Mooie film over een one-night-stand die uitgroeit tot een intense relatie. Dag. 15:15; Dag. (beh Wo.) 21:00; Wo. 21:30 (ES, FR, 104 ) 2E WEEK blancanieves Betoverende hommage aan zwijgende film. Dag. 16:45 18:15 (NL, 90 ) 3E WEEK Het geheim Van Mariënburg Docu-Drama. 3 Dag. 17:15 21:15(FR, 100 ) 3E WEEK CHerCHez Hortense Komisch relatiedrama rondom de Parijse intellectuele elite. Dag. 10:15 19:15 (IT, FR, 98 ) 3E WEEK io sono Li Ontroerende film over n bijzondere vriendschap in Venetië. Dag. 16:15; Vr. Zo. Di. 21:45 (DK, 99 ) 5E WEEK Kapringen Beklemmende psychologische thriller. 3 Dag. 14:15; Dag. (beh Wo.) 19:00 (FR, 94 ) 5E WEEK Les beaux jours Vrolijke én ontroerende feel-good movie. Dag. 10:30 19:45 (VS, 86 ) 7E WEEK FranCes Ha Heerlijke komedie over vriendschap en ambities. 2 Dag. 12:00; Do. Za. Ma. Wo. 21:45 (DE, AT, 108 ) 8E WEEK die Wand Liefdevolle en indringende adaptie van briljant boek. 9 Do. t/m Zo. 22:00; Ma. t/m Wo. 21:30; Do. Vr. 16:30; Za. Zo. 14:00; Ma. Di. 17:00 (VS, 108 ) 9E WEEK before MidnigHt Julie Delpy en Ethan Hawke in liefdesverhaal 1 Dag. 12:30 (DE, 113 ) 14E WEEK HannaH arendt Biopic over de omstreden filosoof. 1 Dag. 12:15 (FR, 91 ) LAATSTE WEEK Mariage à Mendoza Een hilarische, lichtvoetige roadmovie. KinderVoorsteLLingen Dag. 10:45 15:00 (DK, 80 ) HAAGSE HOOGTEPUNTEN, VOOR KINDEREN orla de KiKKersLiKKer 3d 2 Dag. 13:00 (VS, 107 ) KINDERFILM de avonturen Van KuiFje: Het geheim Van de eenhoorn 3d Fantastisch spannende motion capture-verfilming. Dag. 15:15 (SE, 85 ) KINDERFILM dunderklumpen! In een midzomernacht tovert een mompelmannetje Camilla s knuffels tot leven. Haagse Hoogtepunten SPECIAL De 10 populairste films van het afgelopen jaar. Do. Za. 20:00; Vr Monsieur LazHar (CA, 94 ) Do. 17:00; Vr. 20:00 a royal affair (DK, 138 ) Di. 15:00 (VS, 130 ) oz: the great and powerful 3d De goochelaar 3 Oscar Diggs raakt verzeild in het magische land. KinderVoorsteLLingen Wo. 15:00 (ES, 92 ) ted & de schat Van de MuMMie Bouwvakker Ted 2 beleeft spannende avonturen. Do. 15:00 (VS, 84 ) CHiMpanzee Opmerkelijk verhaal over jonge chimpansee. 1 Vr. 15:00 (CZ, 40 ) de KreKeL Muzikale animatie over de animatieheld Krekel. buitenhof Buitenhof 20 Filminfo en reserveringen ( 0,80 cpm) Kassa open: Dagelijks uur Voor alle 3D voorstellingen gelden andere tarief voorwaarden. SCheveninGen pathe.nl/scheveningen Kurhausweg 2 Filminfo en reserveringen ( 0,80 cpm) Kassa open: Dagelijks 11:00 uur. Voor alle 3D voorstellingen gelden andere tarief voorwaarden. SPuimarkT Spuimarkt 65 Filminfo en reserveringen ( 0,80 cpm) Kassa open: Dagelijks vanaf 9:45 uur Voor alle 3D, IMAX en IMAX 3D voorstellingen gelden andere tarief voorwaarden. dagelijks 12:15, 14:45, 18:00, 20:45, 22:00 The heat dagelijks 16:30, 18:45 The SmurfS 2 3D di 21:30 Sneak Preview dagelijks 16:20, 19:00, 21:45 The wolverine 3D dagelijks 19:30 Jayne mansfield S Car dagelijks 19:10 Girl most likely dagelijks 17:20 a Coeur ouvert dagelijks 21:30 PaCifiC rim 3D dagelijks 14:10 monsters university 3D vr/za/zo/ma/wo 12:30 do/di 11:10 Tula: The revolt dagelijks 16:45 do/vr/za/zo/ma/wo ook om 21:30 vr/za/zo/ma/wo ook om 10:10 now you See me dagelijks 15:00 do/vr/za/zo/di/wo ook om 19:20 DeSPiCable me 2 3D dagelijks 10:10 do/vr/za/zo/di/wo ook om 17:10 vr/za/zo/ma/wo ook om 14:40 SPiJT! dagelijks 21:00 The GreaT GaTSby 3D do/di 13:30 Salmon fishing in The yemen ma 18:30 3gt VOOr 4gasdht 2e WeeK 4gt 2e WeeK 3aht t 9at 3g 2a 5e WeeK 4gt 7e WeeK 9at 12e WeeK 3g 50+BIOS 9at Pathé OPera encore TuranDoT 1 wo 20:00 VOOr The lone ranger za/zo/ma 13:00 wo 10:50, 15:00 vampier ZuSJeS do/vr/za/zo/di 20:20 vr/za/zo/ma/wo ook om 11:40 do/vr/di ook om 19:00 vr/za/zo ook om 16:20 za/ma/wo ook om 19:05 do/di ook om 11:20 vr/za ook om 23:20 ma ook om 16:00, 20:30 wo ook om 15:50, 21:00 di ook om 16:10 do ook om 16:15 zo ook om 19:15 The heat vr/za/ma/wo 21:30 do/vr/di ook om 17:00 za/ma/wo ook om 17:05 vr/za ook om 23:45 zo 17:15, 21:40 di ook om 18:40 do ook om 19:00 The bling ring di 20:45 Sneak Preview do/zo/ma/di 21:00 do/zo/ma ook om 18:20 vr/za 17:10, 19:50, 22:30 do/zo ook om 15:40 di ook om 15:20, 18:15 wo 17:50, 20:30 The wolverine 3D dagelijks 18:10, 20:50 do/vr/za/ma/di ook om 13:30 vr/za ook om 22:50 wo ook om 13:40 zo ook om 13:45 red 2 make your move 3D The PurGe VOOr 2a 3gt 4ht VOOr 4gasdht do/vr/za/zo/di 17:50 do/za/zo/di ook om 13:50 wo 14:40, 17:10 ma 18:00 vr ook om 14:00 do/zo/ma/di/wo 21:40 vr/za 21:50, 23:30 do/vr/za/ma/di/wo 16:10 do/di/wo ook om 18:30 vr/za ook om 18:45, 21:00, 23:15 do/di ook om 21:30 zo/ma ook om 21:20 zo ook om 16:15, 19:00 ma ook om 19:10 wo ook om 21:10 Grown ups 2 PaCifiC rim 3D The internship vr/za/zo/ma 18:30 hummingbird world war Z 3D zo 11:00 The SaPPhireS now you See me SPiJT! dagelijks 10:00, 14:25, 20:45 The bling ring The heat di 21:00 Sneak Preview dagelijks 18:50 make your move 3D red 2 The wolverine 3D The PurGe dagelijks 13:30, 15:40, 18:00, 20:15 Grown ups 2 dagelijks 18:15 The internship dagelijks 15:45 monsters university 3D dagelijks 21:10 world war Z 3D now you See me dagelijks 17:20 DeSPiCable me 2 3D ma/di 18:30 vr/zo 18:50 do 18:40 wo 18:20 za 19:10 do/zo/ma/di/wo 19:10 zo/ma/wo ook om 16:40 vr/za 16:50, 19:20 do ook om 16:30 ma/di 21:10 do 11:20, 21:20 vr 21:40 wo 18:40 za 21:50 zo 21:30 dagelijks 20:40 zo/ma/wo ook om 14:10 vr/za ook om 14:20, 23:10 do ook om 14:00 do/wo 13:00 za/ma 15:05 di 11:50 do ook om 15:00 vr 14:50 za ook om 11:20 zo 15:15 dagelijks 10:40, 13:10, 17:15, 19:45, 22:20, 23:40 dagelijks 15:40, 18:10, 20:40, 22:30 wo ook om 00:00 2e WeeK 4gt 2e WeeK 3gt 2e WeeK 2gt 4ga 2gt 3g 2g 4gt 5e WeeK 3gdt 7e WeeK 9at 4ht 3gt VOOr 4gasdht 2e WeeK 2gt 2e WeeK 3gt 2e WeeK 4gt 4ga 2gt 2g 2a 5e WeeK dagelijks 10:30, 13:10, 19:30, 22:15, 23:15 do/vr/za/zo/ma/wo ook om 16:45 di ook om 18:00 dagelijks 23:30 do/vr/za/zo/ma/wo ook om 22:00 dagelijks 22:50 do/vr/za/zo/ma/wo ook om 19:30 dagelijks 20:30 7e WeeK buitenhof Buitenhof 20 Filminfo en reserveringen ( 0,80 cpm) Kassa open: Dagelijks uur Voor alle 3D voorstellingen gelden andere tarief voorwaarden. 28 Hotel Rooms dagelijks 12:15, 14:45, 18:00, 20:45, 22:00 The heat 3gt dagelijks 16:30, 18:45 The SmurfS 2 3D di 21:30 VOOr Sneak Preview 4gasdht dagelijks 16:20, 19:00, 21:45 2e WeeK The wolverine 3D 4gt dagelijks 19:30 2e WeeK Jayne mansfield S Car 3aht dagelijks 19:10 Girl most likely t dagelijks 17:20 a Coeur ouvert 9at dagelijks 21:30 PaCifiC rim 3D 3g dagelijks 14:10 monsters university 3D 2a vr/za/zo/ma/wo 12:30 do/di 11:10 5e WeeK Tula: The revolt 4gt dagelijks 16:45 do/vr/za/zo/ma/wo ook om 21:30 vr/za/zo/ma/wo ook om 10:10 now you See me dagelijks 15:00 do/vr/za/zo/di/wo ook om 19:20 DeSPiCable me 2 3D dagelijks 10:10 do/vr/za/zo/di/wo ook om 17:10 vr/za/zo/ma/wo ook om 14:40 7e WeeK SPiJT! 9at dagelijks 21:00 12e WeeK The GreaT GaTSby 3D 3g do/di 13:30 50+BIOS Salmon fishing in The yemen 9at ma 18:30 Pathé OPera encore TuranDoT 1 wo 20:00 VOOr The lone ranger za/zo/ma 13:00 wo 10:50, 15:00 VOOr vampier ZuSJeS 2a do/vr/za/zo/di 20:20 vr/za/zo/ma/wo ook om 11:40 do/vr/di ook om 19:00 vr/za/zo ook om 16:20 za/ma/wo ook om 19:05 do/di ook om 11:20 vr/za ook om 23:20 ma ook om 16:00, 20:30 wo ook om 15:50, 21:00 di ook om 16:10 do ook om 16:15 zo ook om 19:15 SCheveninGen The heat Tijdens een reis voor hun werk, 3gt vr/za/ma/wo 21:30 do/vr/di ook om 17:00 za/ma/wo ook om 17:05 vr/za ook om 23:45 zo 17:15, 21:40 belanden di ook om 18:40 do een ook om schrijver 19:00 pathe.nl/scheveningen en een The bling ring 4ht Kurhausweg 2 di 20:45 accountant in bed. Zij is weliswaar VOOr Sneak Preview getrouwd en hij heeft ook een 4gasdht Filminfo en reserveringen do/zo/ma/di 21:00 do/zo/ma ook om 18:20 vr/za 17:10, 19:50, 22:30 do/zo ook om 2e WeeK ( 0,80 cpm) 15:40 di ook om 15:20, 18:15 wo 17:50, 20:30 The wolverine andere 3D relatie, maar de aantrekkingskracht do/vr/za/ma/di ook om tussen 13:30 vr/za ook de om 22:50 twee wo ook zorgt om 2e WeeK 4gt Kassa open: Dagelijks 11:00 uur. dagelijks 18:10, 20:50 13:40 zo ook om 13:45 red 2 ervoor dat de one night stand 3gt Voor alle 3D voorstellingen do/vr/za/zo/di 17:50 do/za/zo/di ook om 13:50 wo 14:40, 17:10 ma 18:00 vr ook om 14:00 2e WeeK gelden andere tarief make your uitgroeit move 3D tot een meer intense 2gt voorwaarden. do/zo/ma/di/wo 21:40 vr/za 21:50, 23:30 relatie die een vlucht uit de The PurGe 4ga do/vr/za/ma/di/wo routine 16:10 do/di/wo van ook om 18:30 alledag vr/za ook om wordt. 18:45, 21:00, 23:15 Door do/di ook om 21:30 zo/ma ook om 21:20 zo ook om 16:15, 19:00 ma ook om 19:10 wo ook om 21:10 een aaneenschakeling van Grown ups 2 2gt ma/di 18:30 vr/zo gebeurtenissen 18:50 do 18:40 wo 18:20 za 19:10 ontwikkelt de PaCifiC rim relatie 3D zich tot één die de belangrijkste in hun leven zal worden. 2g 3g do/zo/ma/di/wo 19:10 zo/ma/wo ook om 16:40 vr/za 16:50, 19:20 do ook om 16:30 The internship vr/za/zo/ma 18:30 hummingbird Vanaf 1 augustus in Filmhuis Den 4gt ma/di 21:10 do 11:20, 21:20 vr 21:40 wo 18:40 za 21:50 zo 21:30 5e WeeK world war Haag. Z 3D > Foto: PR zo 11:00 The SaPPhireS 3gdt dagelijks 20:40 zo/ma/wo ook om 14:10 vr/za ook om 14:20, 23:10 do ook om 14:00 now you See me do/wo 13:00 za/ma 15:05 di 11:50 do ook om 15:00 vr 14:50 za ook om 11:20 zo 15:15 7e WeeK SPiJT! 9at dagelijks 10:00, 14:25, 20:45 The bling ring 4ht dagelijks 10:40, 13:10, 17:15, 19:45, 22:20, 23:40 The heat 3gt di 21:00 VOOr Sneak Preview 4gasdht dagelijks 18:50 2e WeeK make your move 3D 2gt SPuimarkT dagelijks 15:40, 18:10, 20:40, 22:30 wo ook om 00:00 2e WeeK red 2 3gt dagelijks 10:30, 13:10, 19:30, 22:15, 23:15 do/vr/za/zo/ma/wo ook om 16:45 di ook om 18:00 2e WeeK Spuimarkt 65 The wolverine 3D 4gt Filminfo en reserveringen dagelijks 23:30 do/vr/za/zo/ma/wo ook om 22: ( 0,80 cpm) The PurGe 4ga dagelijks 13:30, 15:40, 18:00, 20:15 Kassa open: Dagelijks vanaf 9:45 uur Grown ups 2 2gt dagelijks 18:15 Voor alle 3D, IMAX en The internship 2g IMAX 3D voorstellingen dagelijks 15:45 gelden andere tarief voorwaarden. monsters university 3D 2a dagelijks 21:10 5e WeeK world war Z 3D dagelijks 22:50 do/vr/za/zo/ma/wo ook om 19:30 now you See me dagelijks 17:20 DeSPiCable me 2 3D dagelijks 20:30 7e WeeK man of STeel 3D 3g za/zo/ma/di/wo 11:30 do/vr 11:20 7e WeeK SPiJT! 9at wo 00:00 VOOr The lone ranger imax dagelijks 11:00, 14:00, 17:00, 20:00 do/vr/za/zo/ma/di ook om 23:00 PaCifiC rim imax 3D 3g KINDERvooRstEllINgEN dagelijks 10:10, 11:20, 13:30, 15:40 BUITENHOF De Smurfen 2 nl dagelijks 10:20, 12:40 monsters university (nl) 2a dagelijks 12:15, 14:15 verschrikkelijke ikke 2 dagelijks 11:50 10e WeeK epic (nl) do/vr/za/zo 13:20 do/zo/wo ook om 11:00 vr/za/ma ook om 11:10 di 10:50, 13:00 SCHEVENINGEN ma ook om 13:30 wo ook om 13:15 De Smurfen 2 nl SPUIMARKT do/zo/ma/di 11:30 vr/za/zo/ma ook om 16:30 di/wo ook om 14:00 vr/za ook om 12:30 zo/ma ook om 14:15 do ook om 14:10, 16:25 wo ook om 11:20, 16:20 di ook om 16:15 vr ook om 14:50 za ook om 14:40 De Smurfen 2 3D nl do/vr/za/zo/di/wo 15:30 do/vr/za/zo/ma/di ook om 13:40 vr/za/zo ook om 12:00 ma ook om 11:50, 15:50 wo ook om 11:30, 13:30 monsters university 3D (nl) do/di/wo 11:10 vr/ma 11:00 za 11:15 zo 11:20 monsters university (nl) dagelijks 16:00 do/zo/ma/di/wo ook om 13:20 do/ma/di/wo ook om 11:15 vr/za ook om 11:30, 14:15 zo ook om 11:10 verschrikkelijke ikke 2 3D do/za/ma 10:50 di 11:00 vr 12:40 verschrikkelijke ikke 2 zo 10:30 2a 2a 27e WeeK nijntje De film 1 dagelijks 10:30, 12:45, 15:00 De Smurfen 2 nl dagelijks 10:00, 12:15, 14:30, 15:50, 16:30, 18:10 do/vr ook om 13:30 De Smurfen 2 3D nl za/zo/ma/di/wo 13:45 VOOr vampier ZuSJeS 2a dagelijks 12:05 monsters university 3D (nl) 2a dagelijks 10:30 monsters university (nl) 2a dagelijks 13:00, 15:15 verschrikkelijke ikke 2 3D dagelijks 11:20 verschrikkelijke ikke 2

17 Vrijdag 2 augustus 2013 > Den Haag Centraal eten&drinken<9 de eetrubriek Yamasaki All you can eat-japanner Vorige week schreef collega Coos Versteeg een artikel over de horecamalaise in onze stad. Zaken op niveau zitten in zwaar weer nu de Hagenaar zijn hand op de knip houdt. All you can eat-restaurants schieten daarentegen als paddenstoelen uit de grond, want lekker goedkoop en veel eten voor weinig. Niet geheel gepland, zitten we vanavond bij zo n eat untill you drop -zaak: Yamasaki. Het terras aan de Tweede Haven is goed bezet. Wellicht wordt de drukte nog eens bevorderd door het gebrek aan andere all you can eat-collega s in het gebied, of gewoon omdat dit een prachtige avond is. De zon beweegt richting aarde en de bootjes voor ons dobberen tevreden in het glanzende Onze kaalgeschoren ober uit Hongkong zet de borden of te hard neer of gooit ze bijna nonchalant op tafel water. Wat een romantisch plaatje. Eigenlijk kan de avond al niet meer stuk. Op de kaart van Yamasaki zien we dat we hier tijdens doordeweekse dagen voor 22,80 ons buikje rond kunnen eten. Dat zijn nog eens prijzen. De buren, die ook een kaart in handen hebben, verifiëren voorzichtig bij ons of er geen limiet zit op de in te vullen lijst. Wij stellen ze gerust, vijf rondes lang kunnen ze alle honderd gerechten aankruisen. Maar dan moeten ze wel alles opeten, want restanten worden in rekening gebracht: sushi s 1,00 en warme gerechten 3,00. Wij beginnen daarom rustig : een nigiri zalm en paling, wakame salade, edamame boontjes en een drietal handrolls gevuld met zalm, tonijn en avocado-krab. Voor wakame zonder ijsbergsla moet je 3,00 extra neerleggen. Het deert ons niet. Deze sla is knapperig en de zeewier vers. De schil van de boontjes zijn van de buitenkant al een beetje verschrompeld, maar de bonen zijn prima. Tja, en verder, je merkt dat daar binnen geen Japanse koks sushirollen staan te draaien. De rijst is droog en flauw. De handrolls zitten er vol mee, maar de vulling is mager. Ook de kwaliteit van de norivellen laten te wensen over. Ze zijn stug. Ik zie mijn tafelgenoot met haar Adres Dr Lelykade 17 Telefoon (070) Info Geopend dagelijks: u. Oordeel: + uitzicht - bediening - handrolls 6½ tanden een handroll afbijten. Alsof ze een taai stukje vlees van een poot afkluift. Van de bediening moet je het hier ook al niet hebben. Onze kaalgeschoren ober uit Hongkong zet de borden of te hard neer of gooit ze bijna nonchalant op tafel. Zijn hoofd staat de hele avond op onweer. Als we hem vragen om een sake en een glas witte wijn ( 3,70), kijkt hij over ons heen. We moeten er wat om grinniken. Misschien merkt hij het, want ik krijg voor straf een dampende sake ( 4,50) opgediend die zo heet is dat ik het flesje niet met blote handen kan aanraken. De wijn is waterig. Ronde twee biedt enig soelaas. De gegrilde beefrolletjes zijn prima bereid, mals en flink wat gebakken knoflook. Ook de loempia s smaken redelijk en de knapperige Wan Tan, gefrituurde pasteitjes, zijn de moeite waard. Oorspronkelijk een deeggerecht uit de Chinese keuken en daar weet de keuken kennelijk wel raad mee. Minder snel gaat ons hart kloppen van de krabsalade. Tussen de knapperige ijsbergsla zitten reepjes surimi. En een dot zure sladressing. Mijn eetpartner denkt in eerste instantie dat ze een hap mayonaise neemt. We spoelen het weg met wat water uit onze fles Spa rood ( 6,50). In ronde drie probeer ik de Yamasaki Triangle. Twee stuks staat op de invullijst, maar we krijgen er één. Mijn eetpartner is er niet rouwig om. Die ziet hoe het vet er uit loopt als ik in de driehoek druk. De vulling is behoorlijk: garnaal met stukjes kool en wortel en stukje glasnoedels. Al weer zo lekker Chinees. Als dessert kunnen we kiezen uit bolletjes ijs. Helaas geen groene thee of sesamijs, maar doorsnee smaken: vanille, aardbei, banaan, pistache, citroen en chocolade. Onze bolletjes smaken niet slecht. Of ze door de keuken zelf zijn vervaardigd hoef ik het denk ik niet te hebben. Rond half tien is de temperatuur nog heerlijk buiten. Vanaf ons verhoogde terras zien we een parade van jurkjes, rokjes, hoedjes en korte broeken aan ons voorbij trekken. Het lijkt wel of we in een Mediterraans havenstadje zitten. We besluiten een cappuccino ( 2,50) en een kop thee ( 2,10) te drinken om de avond mee af te sluiten. Met nog een flesje Spa rood ( 2,25) komt de rekening op 67,15. Voor iemand die niet al te veel eisen stelt aan zijn eten, maar wel aan de dikte van zijn portemonee, is Yamasaki zeker in de zomer een prima plek om te vertoeven. Annerieke Simeone Lunch: 17,50, diner, ma t/m do: 22,80, vrij t/m zo 24,80 Alleen pin koken met henk savelberg Couscous Marrakech en Marokkaans brood De Marokkaanse keuken staat bekend om zijn creatieve gebruik van groenten, fruit en kruiden. Het bekendste gerecht is waarschijnlijk couscous. Vorige week gaf ik hier het basisrecept voor couscous, deze week couscous met 7 groenten. De groenten kunnen worden aangepast aan smaak en seizoen zolang het er maar 7 zijn, dat zou geluk brengen. Geen Marokkaanse maaltijd zonder brood, daar ook het recept van. Meestal wordt couscous als een aparte gang geserveerd maar met bijvoorbeeld een stukje gegrilde vis is het een complete maaltijd. Couscous met 7 groenten: 1 x het basisrecept voor couscous De groenten: > 3 rode uien, gepeld en in vieren gesneden > 1 courgette, geschild en in stukken van 2 cm dik gesneden > 3 rode puntpaprika s, ontpit en in de lengte in vieren gesneden >2 aubergines, in 6 lange stukken >2 preien, alleen het wit in moten > 4 tomaten, ontveld en in vieren gesneden > 4 teentjes knoflook, in reepjes gesneden > naaldjes van 2 takjes rozemarijn, ragfijn gesneden > 30 gram verse gemberwortel, in plakjes gesneden > 2 theelepels heldere honing >zout en peper >olijfolie Voor de saus: >2 dl. Griekse yoghurt > 1 theelepel harissa, meer of minder naar smaak >½ bosje korianderblad Verwarm de oven voor op 200 C. Doe alle groenten in een braadslee Wie zondag een kaartje koopt voor de Huygenstentoonstelling kan gratis de lezing van Christianne Muusers bijwonen. Deze culinair historica vertelt bezoekers wat in de Gouden Eeuw op tafel werd gezet. Door Annerieke Simeone Wat stond er in de zeventiende eeuw op tafel? Was dichter Constantijn Huygens een gulzige eter? At hij aan een gedekte of kale tafel? In het kader van de Huygenstentoonstelling vertelt culinair historica Christianne Muusers aanstaande zondag hoe het met de eetcultuur in de Gouden Eeuw gesteld was. Een periode waarin het niet alleen in economisch opzicht voor de wind ging, maar voedsel gaandeweg steeds meer aandacht kreeg, aldus Muusers. Na de Tachtigjarige Oorlog was er schaarste, stegen de voedselprijzen en hadden mensen relatief weinig vers fruit en groente tot hun beschikking. De eerste decennia bestond een maaltijd voor het gewone volk uit pappen, pannenkoeken en gerechten op basis van peulvruchten en vlees. Later kregen mensen een toenemende belangstelling voor het ontwikkelen van groente en fruit. Aan het eind van de eeuw kwamen kookboeken op de markt met recepten voor bijvoorbeeld artisjokken, sla en asperges. Mensen teelden veel uit eigen tuin. Ook werd of grote ovenschaal. Stop tussen de groenten de reepjes knoflook, takjes rozemarijn en plakjes gember. Schenk royaal olijfolie over het geheel (ca. 1½ dl), sprenkel er honing over, zout en peper en bak alles ca 1½ uur tot de groenten licht gekarameliseerd zijn. Schep tijdens het bakken steeds wat van de olie over de groenten. Schep de couscous als een bergje op de borden en maak bovenin een kuiltje. Schik de groenten om de couscous en verdeel de overgebleven olie/groentesap over de kuiltjes in de couscous. Meng de yoghurt met de harissa en korianderblad en serveer deze saus apart. Khobz daar, Marokkaans brood: > 750 gram bloem + wat extra voor het bestuiven >250 gram fijne semolina een eerste aanzet gemaakt tot de klassieke Franse keuken. En er kwam een steeds strengere scheiding tussen zoet en hartig. Middeleeuwse elementen, zoals het gebruik van specerijen, werden uit hartige gerechten verbannen. In vis- of vleesrecepten kom je geen kardemom meer tegen en ook geen rozijnen. Die gingen naar de desserts. Aan het begin van de eeuw zag je nog wel eens een taart tussen de gebraden kippetjes staan. Dan kreeg je in één keer een compleet buffet opgediend. Later kwam alles in aparte gangen. Vingers Muusers lezing sluit aan bij de Huygenstentoonstelling waarin vader en zoon Huygens centraal staan. Toch hadden deze beroemde Hollanders weinig met lekker eten, zo blijkt. Van >45 gram verse gist >500 ml lauwwarm water >4 eetlepels zonnebloemolie >½ eetlepel zout >1 ei >4 eetlepels wit sesamzaad extra nodig: > theedoeken zonder sporen van wasmiddel/wasverzachter Meng de bloem met de semolina. Maak een kuiltje in het midden en leg er de gist in. Schenk wat lauwwarm water op de gist en los hem een beetje op. Sprenkel de olie over de bloem en strooi het zout erover. Let op dat er geen zout bij de gist komt. Meng de bloem beetje bij beetje door het gistmengsel en voeg al knedend het overige lauwwarme water toe. Kneed in circa 20 minuten tot een soepel en zacht deeg. Verdeel het deeg in 2 porties en laat het afgedekt met theedoeken op een tochtvrije, warme plek rijzen en verdubbelen qua volume. Dit duurt circa 1½ uur. Bestuif het werkvlak met bloem. Leg een portie gerezen deeg op het werkvlak en druk het met bebloemde handen plat tot een rond brood van circa 3 centimeter dik. Herhaal met het andere gedeelte van het deeg. Leg de broden op een met bakpapier beklede bakplaat en laat ze afgedekt met theedoeken nogmaals circa 30 minuten op een tochtvrije, warme plek rusten en licht rijzen. Verwarm de oven voor op 200 ºC. Prik met een vinger een gaatje in het midden van de broden en prik de hele bovenkant enkele keren in met een vork. Klop het ei los in een kom en bestrijk hiermee de broden. Bestrooi met sesamzaad. Bak ze één voor één in circa 25 minuten goudbruin en gaar in de oven. De Gulzige Gouden Eeuw Moderne bewerking van Hoen in het Groen, een recept uit De Verstandige Kock of Sorghvuldige Huys-houdster uit > Foto: PR Constantijn weet ik dat hij wel eens een rauwe Westfaalse ham at. Maar eigenlijk had hij geen echte culinaire interesses. Wat mij tegenviel was dat hij een heel klein moestuintje bezat. Ook was hij matig met alcohol. In zijn jonge jaren dronk hij nog wel eens een glaasje, later liet hij alles staan. Wellicht sloeg de oude Huygens om hygiënische redenen een glas wijn af. In de Gouden Eeuw was het gebruikelijk om een glas, nadat je eruit had gedronken, rond te laten gaan. Muusers: Het was de bedoeling dat je je glas afveegde, een kwartslag draaide en dan doorgaf aan de volgende. Tevens was het in die tijd gebruikelijk om met je handen te eten. Aan het hof werd er wel met bestek gegeten, maar het gewone volk gebruikte zijn vingers. Muusers snapt dat wel. Het kan zo n bevredigend gevoel zijn om met je handen te eten. Door met mes en vork te eten, schakel je een heel zintuig uit. Overigens at men destijds altijd gedekt met een tafelkleed, ook in eenvoudige huishoudens. Aan het eind van de lezing laat Muusers wat authentieke gerechten proeven, zoals de Vin des dieux, godenwijn en confis, gesuikerde specerijen. Eten in de 17 de eeuw, lezing met proeverij door Christianne Muusers, zondag 4 augustus, tot uur, Grote Kerk. Er is plek voor zeventig mensen. Vrij toegankelijk voor mensen die de tentoonstelling bezoeken.

18 6>uitagenda Den Haag Centraal > Vrijdag 2 augustus 2013 Exposities De Affiche Galerij Het Souterrain (Station Spui), ma t/m zo van uur. > t/m 30 september: (On)begrensd. Eerstejaars studenten van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten Den Haag en de Willem de Kooning Academie Rotterdam ontwerpen affiches op het thema (On)begrensd. ARTtrium Turfmarkt 147, ma t/m vr van 7-19 uur. > T/m 6 september: Nog één keer goed kijken. Impressies over het oude en de transitie naar het nieuwe. Werk van Roxane Daniels, Nicole Donkers, Robert Huiberts, Guus Kramer, Francis Lukombo, Walter Palm, Nancy Remmerswaal en Dirk van Liebergen, Ron Stam, Leonard van de Ven. > Tt/m 31 december: StarRing. Wat hebben The Matrix, Harry Potter en Mary Poppins met elkaar gemeen? Tentoonstelling die je telefonisch meesleurt in de wereld van de speelfilm. Ontdek welke rol is weggelegd voor jezelf... en voor jouw mobieltje. > t/m 31 december: W.E. Blog. Met W.E. Blog onderzoekt het museum waarom mensen bloggen over hun persoonlijke omgeving en waar hun grenzen liggen. CORPUS reis door de mens Willem Einthovenstraat 1, , opgezette tentoonstelling laten ruim 80 kunstenaars verrassende partnerschappen zien tussen mens, natuur en techniek. Gemak Paviljoensgracht 20, , ma t/m zo van uur. > t/m 1 september: Het groene gemak. Het Groene GEMAK is een samenwerkingsproject van GEMAK met Galerie Maurits van de Laar. Gemeentemuseum Den Haag Stadhouderslaan 41, , di t/m zo van uur. > t/m 31 december: Mondriaan en De Stijl. Mondriaan en De Stijl hebben een definitieve plek gekregen in Nederland. In het Gemeentemuseum Den Haag is een complete vleugel ingericht met werk van de groep rond Piet Mondriaan en Theo van Doesburg. > t/m 31 mei: Meesters uit het Mauritshuis - In het Gemeentemuseum Den Haag. Het Mau- staat. Werk van Lucio Fontana, Yves klein e.a. Museum de Gevangenpoort Buitenhof 33, , di t/m vr van 10-17, za en zo van uur (laatste rondleiding start om uur). > t/m 31 december: Museum de Gevangenpoort - Vaste collectie. Bezoek de gevangenis, waarvan de geschiedenis teruggaat tot de Middeleeuwen. Rondleiding door de Gajolen, Ridderkamer, Stockzolder, Pijnkelder, Examineerkamer en Treurkamer. Collectie o.a. schandborden, boeien, brandijzers, beulszwaarden en beenblokken. Grote Kerk Rond de Grote Kerk 12. > t/m 28 augustus: Constantijn en Christiaan Huygens - Een gouden erfenis. De door XPEX ontworpen tentoonstelling over Constantijn en Christiaan Huygens belooft een ware belevenis te worden voor jong en oud. Door > Tt/m 31 augustus: Zomer gasten. Deze zomer stelt Heden haar tentoonstellingsruimte beschikbaar en geeft ruim baan aan de kinderen van Den Haag. Hilton The Hague Zeestraat 35, > t/m 31 augustus: Art & Jazz expo. Beelden, fotografie, schilderijen van o.a. Miranda Bovenberg van Egmond, Anneloes Groot, Hans van Melick, Hans Eijkenboom, Evert van Rijssel, Hans Levendig, Ries Kleijnen, Kika Notten, en Tineke Vulto in de wandelgangen op de 1e etage van Hilton Den Haag. Humanity House Prinsegracht 8, , ma t/m za van uur en zo van uur. > t/m 31 december: Humanity House experience. Zien, voelen en beleven wat het is om een ramp mee te maken. In het Humanity House maakt de bezoeker precies datgene mee waarvan hij hoopt dat het hem nooit ècht zal Atrium Spui 70, ma t/m vr van 07-19, do tot 21.30, za van uur. > t/m 26 oktober: Den Haag Sculptuur - Russia XXI. Een unieke tentoonstelling van Russische beeldhouwkunst. Eén tentoonstelling, twee locaties. De kerntentoonstelling is in museum Beelden aan Zee. Een twintigtal monumentale beelden op het Lange Voorhout in Den Haag complementeren de tentoonstelling. Het is het eerste grote overzicht van eigentijdse Russische sculptuur buiten Rusland. Museum Beelden aan Zee Harteveltstraat 1, , di t/m zo van uur. > t/m 27 oktober: Den Haag Sculptuur - Russia XXI. Een unieke tentoonstelling van Russische beeldhouwkunst. Eén tentoonstelling, twee locaties. De kerntentoonstelling is in museum Beelden aan Zee. Een twintigtal monumentale beelden op het Lange Voorhout in Den Haag complementeren de tentoonstelling. Het is het eerste grote overzicht van eigentijdse Russische sculptuur buiten Rusland. Centrale Bibliotheek Den Haag Spui 68, , ma van 12-20, di t/m vr van 10-20, za van en zo van uur. > t/m 26 augustus: Geluid van de vrijheid jaar afschaffing slavernij. In de tentoonstelling, die in samenwerking met de Stichting Choice, Change and Chance tot stand kwam, exposeren Antilliaanse kunstenaars werk dat past in het thema vrijheid en verbondenheid. Boulevard Scheveningen Strandweg. > t/m 30 april: Zeespiegel. Op de nieuwe boulevard komen 5 kiosken. Kiosk 3, 4 en 5 zijn voorjaar 2012 geopend. Voorjaar 2013 volgen Kiosk 1 en 2. Samen vormen de 14 verlichte fotopanelen op de kiosken een openbare tentoonstelling van ca 22 x 3 meter. De afstand tussen de kiosken onderling is 500 meter. Museum Bredius Lange Vijverberg 14, , di t/m zo van uur. > t/m 1 januari: Museum Bredius - Vaste collectie. Verzameling van kunsthistoricus Bredius. Een collectie van schilderijen, zilver en porselein in een 18 de eeuws herenhuis. > t/m 8 september: Huygens rond de Hofvijver. Constantijn Huygens ( ) band met Den Haag staat centraal in deze presentatie. Museum voor Communicatie Zeestraat 82, , di t/m vr van 10-17, za en zo van uur. > t/m 31 december: Het Rijk van Heen en Weer. Knetterend spannende ontdekkingstocht voor avonturiers van 4 t/m 12 jaar, op zoek naar contact. In Hilton The Hague tonen twaalf beeldend kunstenaars hun werk. De expositie, ART&JAZZ genaamd, is tot 30 augustus te zien. Met ondermeer Hans van Melick, Miranda Bovenberg van Egmond, Kika Notten, Anneloes Groot, Tineke Vulto, Anselma Bueler en Yvonne Meulman. Deze expositie is vrij toegankelijk, men kan zich melden bij de receptie van het hotel en vragen naar de expositieruimte op de 1 ste etage. > Foto: PR di t/m zo van 9-19 uur. > t/m 31 december: Reis door de mens. De bezoeker kan op spectaculaire wijze zien, voelen en horen hoe het menselijk lichaam werkt en welke rol gezond eten, gezond leven en veel bewegen daarbij spelen. Escher in het Paleis Lange Voorhout 74, , di t/m zo van uur. > t/m 31 december: Escher in Het Paleis - Permanente tentoonstelling. Museum en virtuele attractie gewijd aan het werk en leven van Nederlands beroemdste graficus M.C. Escher, gevestigd in het voormalige werkpaleis van Wilhelmina, Juliana en Beatrix. > t/m 31 december: Kijken als Escher. Combinatie Escher prenten met optische en kinetische kunst. Fotomuseum Den Haag Stadhouderslaan 43, , di t/m zo van uur. > t/m 25 augustus: Ja Natuurlijk. In een groots opgezette tentoonstelling laten ruim 80 kunstenaars verrassende partnerschappen zien tussen mens, natuur en techniek. GEM Stadhouderslaan 43, , di t/m zo van uur. > t/m 25 augustus: Ja Natuurlijk. In een groots ritshuis verbouwt en daarom is tijdelijk z n vaste collectie verhuisd naar het Gemeentemuseum Den Haag. Daar zijn tot halverwege 2014 ruim 100 meesterwerken te zien, zoals Vermeers Gezicht op Delft, Potters Stier en Rembrandts Anatomische les. > t/m 31 mei: Het wonder van Delfts Blauw. In de stijlkamers is een omvattend overzicht te zien van de spannende geschiedenis van vier eeuwen Delfts aardewerk. > t/m 31 augustus: ZomerExpo 2013 Aarde. In de zomer van 2013 vindt de derde editie plaats van de ZomerExpo, een initiatief van het Gemeentemuseum Den Haag en de Stichting ArtWorlds. In 2013 is gekozen voor het thema AARDE waar wij vandaan komen en waar wij naartoe gaan. > t/m 29 september: Grensverleggend. Werken uit de collectie Bert Kreuk. > t/m 10 november: Geert Lap en Leen Quist minimalistische keramiek. Porseleinen dozen, kommen en schalen van de kunstenaar Leen Quist en keramisch werk van Geer Lap. > t/m 18 augustus: Martin Gerwers: Projectenzaal. Site specific installatie. > t/m 10 november: René Lalique ( ) Meester van de Franse Art Nouveau en Art Deco. De exclusieve objecten van de Franse juwelenontwerper en glaskunstenaar René Lalique. > t/m 13 oktober: Nul. ZERO en Amerikaanse minimal art, De achtste in de serie presentaties in het Willem Cordia kabinet, waarin de collectie van de Triton Foundation centraal verschillende presentatievormen en de nieuwste interactieve technieken komen vader en zoon Huygens en de Gouden Eeuw van Nederland op een bijzondere en spectaculaire wijze tot leven. Ook zal er een replica van de beroemde Oranjezaal in paleis Huis ten Bosch te zien zijn. Haags Historisch Museum Korte Vijverberg 7, , di t/m vr van 10-17, za en zo van uur. > t/m 15 augustus: Indië in Den Haag. Een eeuwenoude band. Het Haags Historisch Museum besteedt dit jaar uitgebreid aandacht aan de herinneringen aan Indië en aan de cultuur die Nederlands-Indië bracht naar Den Haag. > t/m 8 september: Huygens rond de Hofvijver. Constantijn Huygens ( ) band met Den Haag staat centraal in deze presentatie. Haagse Kunstkring Denneweg 64, , di t/m za van 12-17, zo van uur. > t/m 4 augustus: Zomergasten. Kunstenaars (niet-leden) exposeren als gast samen met leden van de Haagse Kunstkring. Heden Denneweg 14a, , wo t/m za van uur. overkomen. Huygensmuseum Hofwijck Westeinde 2a, di t/m do, za & zo van uur. > t/m 28 augustus: Constantijn en Christiaan Huygens - Een gouden erfenis. De door XPEX ontworpen tentoonstelling over Constantijn en Christiaan Huygens belooft een ware belevenis te worden voor jong en oud. Door verschillende presentatievormen en de nieuwste interactieve technieken komen vader en zoon Huygens en de Gouden Eeuw van Nederland op een bijzondere en spectaculaire wijze tot leven. Ook zal er een replica van de beroemde Oranjezaal in paleis Huis ten Bosch te zien zijn. Kasteel Duivenvoorde Laan van Duivenvoorde 4, di t/m za van 14 en uur (rondleiding alleen onder begeleiding van een gids). Expositie do tm zo uur. > t/m 19 oktober: Duivenvoorde en Oranje. Van Oranjesymboliek op portretten tot koninklijke huwelijksgeschenken. Van mooie hofjaponnen tot Oranjeporselein. Van archiefstukken tot foto s van ontmoetingen met de koninklijke familie. Tastbare herinneringen aan een eeuwenoude band. > t/m 19 oktober: Koninklijke sjaals. Het textiele werk van dessin-, mode- en productontwerpers wordt 3 maanden lang gepresenteerd in de mangelkamer van kasteel

19 Vrijdag 2 augustus 2013 > Den Haag Centraal uitagenda<7 Duivenvoorde. Kinderboekenmuseum Prins Willem-Alexanderhof 5, , di, do en vr van uur, wo, za, zo en feestdagen van uur. > t/m 31 december: Papiria. Een avontuurlijke ontdekkingstocht door de wereld van het kinderboek en de eigen verbeelding. Kinderen strijden tegen Inktvraat die dit literaire luilekkerland bedreigt. > t/m 31 december: Kikker. Geïnspireerd op de werken van Max Velthuijs, heeft Kikker en zijn vriendjes een vast onderkomen in het Kinderboekenmuseum. Kikker nodigt de allerkleinsten uit tot spel en prikkelt hun fantasie. Lange Vijverberg > Tt/m 13 september: Innovatie uit de doeken. Wat gebeurt er achter de bouwschutting van het Mauritshuis? Deze zomer brengen het Koninklijk Kabinet van Schilderijen Mauritshuis en Royal Dutch Shell hun samenwerking in beeld met een openlucht fototentoonstelling. Lange Voorhout Lange Voorhout. > t/m 8 september: Den Haag Sculptuur - Russia XXI. Een unieke tentoonstelling van Russische beeldhouwkunst. Eén tentoonstelling, twee locaties. De kerntentoonstelling is in museum Beelden aan Zee. Een twintigtal monumentale beelden op het Lange Voorhout in Den Haag complementeren de tentoonstelling. Het is het eerste grote overzicht van eigentijdse Russische sculptuur buiten Rusland. Letterkundig Museum Prins Wilem-Alexanderhof 5, , di t/m vr van 10-17, za en zo van uur, > t/m 31 december: Het Pantheon schrijvers jaar literatuur. Nederlandse en Vlaamse schrijvers vanaf de middeleeuwen tot heden. Het Pantheon brengt alle hoogtepunten uit de Nederlandse literatuur in de meest brede zin bijeen. > t/m 1 januari: De Nationale Schrijversgalerij. Van Kader Abdolah tot Joost Zwagerman, van Louis Couperus tot Anna Enquist, van De Schoolmeester tot Toon Tellegen; sta oog in oog met schrijvers van toen en nu. > t/m 25 augustus: Jan Siebelink - Het wonder dat mij is geschied. Naar aanleiding van zijn vijfenzeventigste verjaardag eert het Letterkundig Museum in Den Haag schrijver Jan Siebelink met een grote overzichtstentoonstelling over zijn leven en omvangrijk oeuvre. > t/m 1 juni: Het stenen bruidsbed. Als voorproefje op het Harry Mulisch Huis in oprichting wijdt het Letterkundig Museum een tijdelijke tentoonstelling aan het boek en de schrijver. De bezoeker ondergaat in een filmische ervaring het raadselachtige en bedwelmende verhaal van Het stenen bruidsbed. Louis Couperus Museum Javastraat 17, , wo t/m zo van uur. > t/m 10 november: Louis Couperus 50 jaar. Dit jaar is het 150 jaar geleden dat Couperus werd geboren aan de Haagse Mauritskade. Het Louis Couperus Museum viert het jubileumjaar met een expositie die is samengesteld naar aanleiding van het Album Amicorum dat Couperus voor zijn 50e verjaardag van vrienden en bewonderaars ontving. Louwman Museum - Nationaal Automobiel Museum Leidsestraatweg 57, , di t/m zo van uur. > t/m 31 december: Louwman Museum - Vaste collectie. Ruim 200 auto s uit de periode 1886 tot heden, en een collectie automobiele kunst die bestaat uit schilderijen, sculpturen en affiches. Madurodam George Maduroplein 1, jan-mrt van 9-18 uur, apr-juni van 9-20 uur, juli&aug 9-21 uur; sept-okt van 9-19 uur, nov-dec van 9-17 uur. De kassa s sluiten 1 uur eerder. > t/m 31 december: Madurodam. In Madurodam ontdek je met elkaar wat Nederland zo bijzonder maakt. Museum Meermanno I Huis van het Boek Prinsessegracht 30, , di t/m zo van uur. > t/m 15 september: Gewapend met kennis. 500 jaar militaire boekcultuur in Nederland, De tentoonstelling laat een overzicht zien van de militaire boekcultuur in Nederland. > t/m 29 september: Klaar met het boek - Studenten Grafisch Ontwerpen KABK. Aan de hand van eigen werk, speciaal gemaakt voor de tentoonstelling, vragen de studenten de bezoeker om na te denken over de houdbaarheidsdatum van het papieren boek. > t/m 1 september: De bibliotheek van Constantijn Huygens. In samenwerking met de Koninklijke Bibliotheek toont Museum Meermanno in het Huygensjaar 2013 een selectie van de boeken uit de bibliotheek van boekenverzamelaar Huygens. De Mesdag Collectie Laan van Meerdervoort 7f, , wo t/m zo van uur. > t/m 1 januari: De Mesdag Collectie - vaste collectie. De Mesdag Collectie, voorheen Museum Mesdag, herbergt een uitzonderlijke verzameling 19 de -eeuwse kunst. De collectie behoort, met haar vele schilderijen van de Haagse School en de Franse School van Barbizon, tot de belangrijkste in haar soort. > t/m 8 september: Verbeelding van de Oriënt. Gedreven door nieuwsgierigheid en op zoek naar exotische voorstellingen reisden in de 19de eeuw veel westerse kunstenaars naar de voornamelijk islamitische landen rondom de Middellandse Zee. Museon Stadhouderslaan 37, , di t/m zo van uur. > t/m 31 december: Leefruimte voor mens en dier. Educatieve tentoonstelling over de druk door de mens, op de natuur uitgeoefend. > t/m 31 december: De Poolzaal, overleven tussen ijs en smeltwater. De tentoonstelling biedt inzicht in de veranderingen die zowel natuur als cultuur in het polaire gebied doormaken en gaan doormaken. > t/m 31 december: De eerste kustbewoners: ontdek het geheim onder een vinexwijk, VINEX locatie Ypenburg was gedurende een aantal eeuwen het woongebied van de prehistorische mens. > t/m 31 december: Geologie en Techniek. Deze educatieve tentoonstelling maakt, aan de hand van interactieve presentaties, moderne mediatoepassingen en museumvoorwerpen, de belangrijkste geologische processen in de aarde en de aardkorst inzichtelijk. > t/m 31 december: Satellieten, ver weg - toch dichtbij. Leer door middel van interactieve opstellingen de techniek van satellieten en raketten kennen! > t/m 1 september: High Tech Romeinen. In High Tech Romeinen staat de techniek en technologie die in de Romeinse tijd werd gebruikt centraal. De moderne vormgeving van de expositie is geïnspireerd op de antieke Romeinse wereld. > t/m 31 augustus: Buitenkampers. de kleur van overleven, Ruim Indo-Europeanen, Nederlanders met een Indonesische ouder of voorouder, bleven buiten het kamp. Over deze laatste groep gaat deze tentoonstelling. > t/m 27 oktober: #STADVANDETOEKOMST. Bouw mee aan de stad van de toekomst in het Museon. Je kunt hier onderzoeken hoe je als stadsbewoner kunt bijdragen aan het bedenken van oplossingen voor grote uitdagingen van onze tijd. Muzee Scheveningen Neptunusstraat 90, , di t/m za van 10-17, zo van uur, > t/m 30 september: Strandmuur tot Boulevard van De Solà Morales. De ontwikkeling van de Scheveningse boulevard > t/m 29 september: Spannende spinnen. Deze bijzondere zoölogische tentoonstelling laat ca. 50 soorten levende spinnen zien. Twee verzorgers zijn tijdens openingstijden aanwezig om bezoekers te woord te staan en hen (ook letterlijk) in aanraking te laten komen met de wereld van de spin. Galerie Nouvelles Images Westeinde 22, di t/m za van uur. > t/m 24 augustus: Viewmasters. De zomertentoonstelling door gastcurator Jasper de Beijer samengesteld. Panorama Mesdag Zeestraat 65, , ma t/m za van 10-17, zo uur, alle dagen geopend! Behalve 25 december en 1 januari. > t/m 31 december: Panorama Mesdag - Vaste opstelling. Zinsbegoochelend panorama van Scheveningen in 1881 en museum gewijd aan overige werken van Hendrik Willem Mesdag. Pier Scheveningen Strandweg > t/m 30 september: Kiosk 3 op de Pier ( Galerie Duindorp). Tientallen Schilderijen gemaakt op diverse locaties in Scheveningen door Anneloes Groot en gast kunstenaars zijn te bezichtigen dagelijks van tot in deze glazen vitrine ( kiosk). Platform57 Zuidlarenstraat 57. > t/m 30 juni: System As Second Skin. Een site specific installatie van Hans Wilschut. platform57.nl Galerij Prins Willem V Buitenhof 35, , di t/m zo van uur. > t/m 31 december: Galerij Prins Willem V - Vaste collectie. Verzameling voornamelijk 17 de -eeuwse schilderijen, een weerspiegeling van de smaak van Prins Willem V. ProDemos - Huis voor democratie en rechtstaat Hofweg 1H. > t/m 1 oktober: Originele Grondwet uit De Grondwet van Thorbecke uit 1848 legde de basis voor ons huidige bestuurlijke stelsel. Pulchri Studio Lange Voorhout 15, di t/m zo van uur. > t/m 5 mei: Voorjaarssalon, Divers werk van Pulchri-leden. > 3 t/m 21 augustus: Fathel Neema. Schilderijen. Galerie Rehorst Regentesselaan 10, , do t/m za van 12-17, eerste en laatste zo van uur en op afspraak. > t/m 1 september: Russian Summer. Groepstentooonstelling tgv 400 jaar Nederlands- Russische betrekkingen. Museum Rijswijk Herenstraat 67, , di t/m vr en zo van 14-17, za van uur (25, 31 dec en 1 jan gesloten), > t/m 27 oktober: Rijswijk Textiel Biënnale. Twintig internationale kunstenaars tonen beeldende kunst van textiel, die veelal voor het eerst in Nederland is te zien. SEA LIFE Scheveningen Strandweg (Boulevard) 13, , ma t/m zo van uur. (25 december gesloten). > t/m 5 januari: Zeesterren. Zeesterren zijn al meer dan 300 miljoen jaar op deze aarde en zijn er in vele maten, soorten en kleuren. Sea Life heeft een prachtige verzameling naar Scheveningen gehaald. Galerie De Twee Pauwen Oranjestraat/ Noordeinde 1, wo t/m za van 11-17, zo van uur. > t/m 1 september: De anti-crisis. Deze expositie laat zien hoe de crisis kunstenaars stuurt. De galerie heeft daarbij met name gelet op originaliteit in het gebruik van thema, kleur, techniek en materialen. De Verdieping van Nederland Prins Willem Alexanderhof 5, ma & zo van 12-17, di van 09-20, wo t/m za van uur. > t/m 31 oktober: Middeleeuwse encyclopedie en de Wet afschaffing slavernij. In De Verdieping van Nederland, de gezamenlijke tentoonstellingsruimte van het Nationaal Archief en de Koninklijke Bibliotheek, kunt u een nieuwe selectie topstukken zien. Het is een keuze uit de collectie authentieke boeken en documenten met historische waarde. Zo kunt u onder andere een prachtig verlucht handschrift bekijken van Jacob van Maerlants Der nature bloeme, maar ook de Wet op de afschaffing van de slavernij uit Vitrine Weimarstraat 48, Continu te bezichtigen. > t/m 3 september: Vitrine 39, Installatie van de hand van kunstenaar, conservator en initiatiefnemer van VITRINE, Annemieke Louwerens. WTC The Hague Art Gallery Prinses Margrietplantsoen 33, , > t/m 8 september: Zomertentoonstelling Azië. De kunstenaars die hun werken gaan tonen hebben allen op verschillende wijze een speciale binding met Azië. Werk van o.a. Ingrid van der Hoeven, Seekee en Zhuang Hong Yi. Yi Jun Peace Museum Wagenstraat 124A, ma t/m vr van 10-17, zo van uur, > t/m 31 december: Yi Jun Peace Museum - Vaste collectie. Eerbetoon aan de Koreaanse onafhankelijkheidsstrijder en diplomaat Yi Jun en herinnering aan het bredere doel van wereldvrede. Ingezonden mededeling aanbiedingen voor de thuisblijvers Drinkland Noordwijk M.Kruytstr 24 Drinkland Oegstgeest Langevoort 19 Drinkland Voorhout Jac. V. Beierenhof 28 Drinkland Den Haag Prinsestraat 57 RUM - FLOR de CANA 0.7L Nicaragua - 4 jarige Blanco of Gold ZOMERPRIJS 17,80 voor 14, 50 WHISKY - VAT69 of GRANT S 0.7L ZOMERPRIJS 15,95 voor 12, 95 op=op VODKA - SMIRNOFF 0.7L ZOMERPRIJS 15,95 voor 12, 50 JONGE JENEVER - GRAANLAND ZOMERPRIJS 10,95 voor 9, 95 proef de zomer brut of brut nature hmm... LIKEUR - LICOR L ZOMERPRIJS 17,45 voor 16, 50 FRANSE WIJNEN - LES VIGNEAUX MOUSSEREND - Gehele serie Rouge of Blanc CAVA TORREBLANCA ZOMERPRIJS 4,95 voor 3, 98 ZOMERPRIJS 13,95 voor 9, 98 SpAANSE ROSé - RUEDA ROSADO ZOMERPRIJS 6,55 voor 4, 95 ELZAS - pinot GRIS-RIESLING Lekker frisse, witte Elzasser ZOMERPRIJS 11,15 voor 7, 95

20 2>UITAGENDA Den Haag Centraal > Vrijdag 2 augustus 2013 Het weer is onze grootste vijand Schollenpop nog steeds ee Zon, zee en strand en een goed humeur, dat zijn de voornaamste ingrediënten voor een dagje Schollenpop. Genieten van live muziek met de zee als ultiem decor. Door Anneke Ruys Het is Een zestal vrienden organiseert voor de fun op het Scheveningse Zuiderstrand een bescheiden strandfeestje. Raymond Fehling, Jan de Jong, Richard Buitenhek, Jaco Spaans, Kees Passchier en Tijn Twisk konden toen zeker niet vermoeden dat het nu zeventienjarige feest, dat Schollenpop heet, tegenwoordig goed is voor vele duizenden bezoekers. Programmeur Fehling herinnert zich nog goed die bescheiden allereerste aflevering van het festival. Als vaste strandgangers zeiden we op een dag tegen elkaar: waarom zouden we op het Zuiderstrand niet eens wat leuks organiseren? Het plan werd gemaakt, in zes weken was alles geregeld en tot ieders tevredenheid uitgevoerd. Een bar, een podium en vijf bandjes. Maar er kwam zoveel publiek naar het strandfeest dat de mannen besloten het een jaar later serieuzer aan te pakken. En nu een grote bar, een mooi podium en de medewerking van een achttal bekende bands. Het festival was onder de naam Schollenpop een feit. Dat was het begin van een groei die tot de dag van vandaag nog steeds voortduurt. Ondanks het aantal bezoekers tegenwoordig op het één na grootste popfestival van Den Haag voelt Schollenpop als een gemoedelijk strandfeest. De basis van de organisatiegroep is inmiddels groot gegroeid terwijl de kernploeg nog steeds actief meedoet. Belangrijk is ook de betrokkenheid van de lokale bevolking. De mensen verlenen graag hun enthousiaste medewerking. Ook kent het festival een ploeg van ruim 120 vrijwilligers uit Scheveningen en Den Haag die zich enthousiast inzet voor het festival. Niet alleen hebben we nog meer enthousiaste vrienden die zich bij de groep hebben aangesloten, maar ook familieleden doen mee. Dankzij al die vrijwilligers zijn we wat we zijn: een mooi festival met een unieke sfeer. We zijn met recht trots op wat we noemen het kleine broertje van Parkpop. Hoogtepunten Het festival met de mooiste locatie betekent voor velen behalve een muziekbeleving ook een soort van reunie met buurt- en leeftijdsgenoten. Mensen ontmoeten elkaar en delen gebeurtenissen en belevingen. Soms ziet men elkaar maar een keer per jaar en alleen op het festival. Dat geeft het volgens Fehling ook weer net dat kleine beetje toegevoegde waarde. Schollenpop kijkt terug op veel hoogtepunten maar minder mooie momenten zijn er helaas ook. Hoogtepunten zijn al die afleveringen waar we iedereen zien genieten van fantastische muziek. En waarvan we later te horen krijgen hoe de mensen genoten hebben van een prachtige dag. Grote optredens van grote acts als Sepultura, Fiction Plane, Ten Years After en Caro Emerald. Voor onszelf is het optreden van Fish tijdens onze tiende editie memorabel. Stond daar gewoon een band waar we alle zes al jarenlang fan van zijn zomaar op ons eigen festival! Een kippenvelmoment dat kan ik je verzekeren!. Het veranderlijke Nederlandse weer is de grootste vijand die het festival kent. Ieder jaar is het weer een gok of de zon zich uitbundig >Foto s: Organisatie Schollenpop laat zien of dat de regen met bakken uit de hemel komt. Met dat laatste heeft het festival drie jaar te maken Theater, Muziek & Evenementen Gegevens voor de UITagenda De brongegevens voor deze weekagenda zijn afkomstig van Den Haag Marketing. Tips voor de agenda kunt u (uiterlijk een maand van te voren) uitsluitend mailen naar Arja Kalhorn en Rob Hogeslag: info@denhaag.com. Voor de meest actuele culturele informatie kunt u kijken op Vrijdag 2 augustus 06:00 Visafslag Scheveningen > Rondleiding visafslag [Wandeling] Alles over de visserij en het leven van de vissers vroeger en nu. U wordt ontvangen met een kopje koffie en thee en een film over de visafslag. Na de film gaat de rondleiding van start. 7,65 10:00 Leyweg > Zomermarkt Leyweg [Markt] Gezellig struinen langs deze ruim 150 kraampjes tellende braderie.gratis 10:00 Omniversum > Travel the World Filmfestival [Documentaire] Achttien grootbeeldfilms brengen de mooiste plekken op aarde en onder water in beeld. filmfestival.aspx 11:00 SEA LIFE Scheveningen > V.I.P. tour achter de schermen (10+) [Rondleiding, Jeugd] Uniek kijkje achter de schermen bij Sea Life in Scheveningen. Samen met een medewerker bezoek je de dierenopvang, keuken, pompinstallaties en het laboratorium. Help mee met water testen en zie waar het eten klaargemaakt wordt. 5,- Vooraf reserveren verplicht; of stuur een mail naar: scheveningensealife@merlinentertainments.biz 11:30 Westland > Varend Corso Westland [Optocht] Het Varend Corso Westland trekt door de wateren van het Westland en omstreken. Laat u zich verrassen door de bonte stoet van versierde schuiten, sloepen en zeilende Westlanders. Rijnmonddag. Vertrek Honselersdijk, aankomst Maaslaand, oude veiling. Gratis 12:00 Bierkade > Ooievaart - Den Haag vanaf het water [Boottocht] Geniet van een anderhalf uur durende boottocht in een historische Kagenaar van De Ooievaart door de Haagse grachten. Ook afvaart om 13.00, 14.00, en uur. 11,- jeugd 7,50 Kaarten te koop bij VVV, Spui 68 en Wagenstraat 193, :30 Bierkade > Arrangement i.s.m. De Ooievaart en Huygenstentoonstelling [Boottocht] Tot eind augustus: dagelijkse bootverbinding tussen de Grote Kerk in Den Haag en Huygensmuseum Hofwijck in Voorburg. 22,50 jeugd 17, :00 Duinrell > Zomershow 2013 [Show] Zomershow met dans en acrobatiek met als thema Summer Parade. Tevens shows om en uur. 13:30 Huygensmuseum Hofwijck > Arrangement i.s.m. De Ooievaart en Huygenstentoonstelling [Boottocht] Van eind april tot eind augustus is er een dagelijkse bootverbinding tussen de Grote Kerk in Den Haag en Huygensmuseum Hofwijck in Voorburg. 22,50 17, :00 Nutshuis > Zomertuinconcert New European Ensemble New European Ensemble [Klassieke muziek] Musici van het New European Ensemble storten zich voor de verandering in de oude(re) muziek en komen drie vrijdagen in de openlucht spelen. Van Mozart en Brahms tot Poulenc en Schubert. Liedrecital door Carina Vinke (alt) en Jacob Kellermann (gitaar). Een programma met liederen van Britten, Brahms, Schubert en Wolf. Gratis 17:00 Strandtent de Fuut > Theo Jansen s Strandbeest [Overigen] Gratis 20:00 AFAS Circustheater > Sister Act [Musical] Deloris Van Cartier is een diva met veel noten op haar zang, maar zonder succes. Nadat ze per ongeluk getuige is van een criminele afrekening zoekt ze noodgedwongen haar toevlucht in een klooster. 24,99 t/m 66,99 Kaarten verkrijgbaar aan de balie van de VVV UITburo, Spui :30 Strandtent de Fuut > DeKarenB [Popmuziek] Singer songwriter, vaudeville, pop, country. Gratis 23:00 Paard van Troje > Paardcafé [Popmuziek] Live-optredens in het café. Regelmatig staan er weer nieuwe acts op het podium van het Paardcafé. Kom kennismaken met aanstormende bands, lekker dansen op de muziek van één van de dj s of gewoon gezellig een drankje drinken. Met DJ CTRL-Z. Gratis Zaterdag 3 augustus 10:00 Leyweg > Zomermarkt Leyweg [Markt] Gezellig struinen langs deze ruim 150 kraampjes tellende braderie.gratis 10:00 Omniversum > Travel the World Filmfestival [Documentaire] Achttien grootbeeldfilms brengen de mooiste plekken op aarde en onder water in beeld. filmfestival.aspx 11:00 SEA LIFE Scheveningen > V.I.P. tour achter de schermen (10+) [Rondleiding, Jeugd] Uniek kijkje achter de schermen bij Sea Life in Scheveningen. Samen met een medewerker bezoek je de dierenopvang, keuken, pompinstallaties en het laboratorium. Help mee met water testen en zie waar het eten klaargemaakt wordt. 5,- Vooraf reserveren verplicht; of stuur een mail naar: scheveningensealife@merlinentertainments.biz 11:00 Bierkade > Ooievaart - Den Haag vanaf het water [Boottocht] Geniet van een anderhalf uur durende boottocht in een historische Kagenaar van De Ooievaart door de Haagse grachten. Ook afvaart om 12.00, 13.00, 14.00, (Engelstalig), en uur. 11,- jeugd 7,50 Kaarten te koop bij VVV, Spui 68 en Wagenstraat 193, :30 Grote Kerk > Huygens koetsritten [Rondrit] Huygens koetsritten door binnenstad Den Haag. 20,- jeugd 12, :30 Westland > Varend Corso Westland [Optocht] Het Varend Corso Westland trekt door de wateren van het Westland en omstreken. Laat u zich verrassen door de bonte stoet van versierde schuiten, sloepen en zeilende Westlanders. Westlanddag. Vertrek Honselersdijk. Gratis 12:00 VVV Uitburo Den Haag > Gouden koetsjes [Rondrit] Bezoek Den Haag op een andere manier. Met deze originele koets ervaart u de sfeer en ambiance van vroeger tijden. Uw koetsier laat u alle belangrijke bezienswaardigheden zien en vertelt u van alles over de residentie. Ook om 13.00, en uur. 15,- 7, :00 Zuiderstrand > Schollenpop [Popmuziek, Festival] Gratis toegankelijk popfestival op het Zuiderstrand van Scheveningen met een gevarieerd programma. Mainstage uur - Bandits14.10 uur - Mozes and the Firstborn15.40 uur - Nielson17.00 uur - Naked18.10 uur - Komatsu19.35 uur - Urban Heroes uur - Soul Sister Dance Revolution uur - Splendid House of Rockstage uur - Kelly wants to Fly14.55 uur - Kraantje Pappie16.25 uur - 1-UP uur - Doghouse uur - Neighbour Neighbour uur - Woot Gratis 12:30 Bierkade > Arrangement i.s.m. De Ooievaart en Huygenstentoonstelling [Boottocht] Tot eind augustus: dagelijkse bootverbinding tussen de Grote Kerk in Den Haag en Huygensmuseum Hofwijck in Voorburg. 22,50 jeugd 17, :30 Centrale Bibliotheek Den Haag > Literaire tertulia [Literatuur] Literaire