SCHAKEN. Het wereldkampioenschap van Euwe, dat twee jaar heeft standgehouden, is de aanleiding voor deze lesbrief.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "SCHAKEN. Het wereldkampioenschap van Euwe, dat twee jaar heeft standgehouden, is de aanleiding voor deze lesbrief."

Transcriptie

1 15 december

2 Schaken 15 december 1935 werd Max Euwe, een leraar wiskunde aan het Meisjes Lyceum in Amsterdam, wereldkampioen schaken. Hij versloeg in 30 partijen de Rus Alexander Aljechin met 15,5 tegen 14,5 punten, één punt verschil. Euwe speelde voor de eer, het prijzengeld van gulden, iets meer dan 4500 euro, was geheel voor Aljechin. De Rus moest immers leven van zijn spel en was anders niet bereid zijn titel op het spel te zetten. Euwe moest het doen met een paar weken vrijaf ter voorbereiding. Deze gebeurtenis heeft voor het schaken in Nederland enorm veel betekend, zoals Euwe voor het schaken in Nederland en de rest van de wereld (o.a. als voorzitter van de wereldschaakbond FIDE) van grote betekenis is geweest. Het wereldkampioenschap van Euwe, dat twee jaar heeft standgehouden, is de aanleiding voor deze lesbrief. STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - II

3 Doelgroep De lesbrief is gemaakt voor leerlingen in de groepen 7 en 8 van de basisschool (10-12 jaar). Doelstellingen Leerlingen raken bekend met en worden enthousiast voor het schaakspel Leerlingen leren de regels van het schaakspel Leerlingen leren noteren Leerlingen leren over schaken met de klok Leerlingen leren over de geschiedenis van het schaakspel Kerndoelen Het is moeilijk om in de Kerndoelen Basisonderwijs kerndoelen aan te wijzen die rechtstreeks door deze lesbrief kunnen worden bereikt. Toch durven we te stellen dat schaken in de klas veel meer is dan het spelen van een spelletje en op verschillende manieren bijdraagt aan de ontwikkeling van de leerlingen. Zo leren de leerlingen zich beter concentreren, sneller te rekenen, kritisch te denken en te oordelen, ontwikkelen ze een sterker analytisch vermogen en verwerven ze verantwoordelijkheidszin. Wie als kind regelmatig een partij schaak speelt, pikt een waaier van vaardigheden mee. Uit onderzoek blijkt dat schakende leerlingen op school beter presteren dan andere. Al in 1981 toonden L. Verhofstad- Denève en J. Christiaen van de Universiteit Gent aan dat schaken het leren bevordert. Zij verdeelden veertig kinderen uit het vijfde leerjaar in twee willekeurige groepen. De ene groep kreeg twee jaar lang schaakles, de andere niet. Na twee jaar namen de onderzoekers verschillende tests af. De resultaten lagen duidelijk hoger bij de schaakgroep. In 1992 onderzocht de Nederlandse onderzoeker Karel van Delft duizend kinderen in Apeldoorn. Hij stelde vast dat schakende leerlingen beter konden rekenen, beter informatie konden verwerken en problemen oplossen en taalvaardiger waren dan niet-schakers. (Uit: Klasse voor Leerkrachten 76, juni 1997, p ). Het zijn vaardigheden, die het spel ontstijgen. Reden dat het schaken steeds populairder wordt in het basisonderwijs. Zowel buiten de les als daarbinnen. Voor de scholen die interesse hebben in schaken op school is deze lesbrief bedoeld. Dank De illustraties zijn ontleend aan CMO en zijn licentiegevers, de Stichting Max Euwe Centrum en Cor van Wijgerden van de stappenmethode, waarvoor dank. STICHTING KENNISNET / CMO INTRODUCTIE - III

4 STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 1

5 Het schaakspel Schaken is een spel. Een heel bijzonder spel. Het wordt gespeeld met twee spelers, een schaakbord en schaakstukken. Eén speler speelt met witte stukken, de ander heeft de zwarte. Hiernaast zie je een schaakspel. De schaakstukken staan in de beginstand. Je ziet letters en cijfers aan de randen. We gaan het straks hebben over de betekenis daarvan. Maar eerst iets over de schaakstukken. Er staan in totaal 32 stukken op het bord.!6 witte en 16 zwarte. Er zijn maar zes verschillende stukken. Elke speler heeft: 8 pionnen 2 paarden 2 lopers 2 torens één dame (wordt ook wel koningin genoemd) één koning Het spel is uit als de koning schaakmat staat. En de koning staat schaakmat als hij geen zet meer kan doen zonder dat hij wordt geslagen. Een potje schaak met een helderziende... ik dacht nog "Jaaa.. de man is helderziende, dus hij weet wat ik wil gaan zetten! Zet ik stiekem wat anders heb ik hem mooi te pakken!" Herman Finkers De regels van het spel Hoe gaat het spel? We zullen heel kort de regels van het spel uitleggen. Eerst wat algemene regels. Daarna lees je over wat je mag en kunt met de verschillende stukken. Leg het bord zo neer dat je een zwart veld linksonder hebt. Zet de stukken op het bord zoals op het diagram hierboven. Let op, de witte dame staat op een wit veld, de zwarte op een zwart veld. Recht tegenover elkaar. De dame geeft de kleur aan, niet de koning. Wit begint. Meestal houdt iemand twee pionnen in zijn hand. Een zwarte pion in de éne en een witte in de andere. De tegenstander kiest een hand en daarmee de kleur. Zoals gezegd, wit begint. Daarna zet je altijd beurtelings. Je mag niet een beurt overslaan. Aanraken is zetten. Als je een eigen stuk aanraakt, moet je dat ook verzetten. Nadenken doe je dus met je hoofd en niet met je vingers! Als je het stuk loslaat heb je gezet en kan het stuk niet meer terug. Het doel van het spel is het overwinnen van de vijandelijke koning. 1. De Pion De pion kan alleen maar naar voren. Pionnen mogen nooit naar achteren. De eerste keer dat je een pion verplaatst mag hij twee velden worden opgeschoven. Daarna elke keer maar één veld. Als een pion de overkant haalt, dan verandert hij. Je mag kiezen wat je ervoor terug wilt: een dame of een loper of een extra paard of een toren. Een pion beweegt dus recht naar voren. Maar een pion slaat niet recht naar voren. Als er een stuk van de tegenstander in de weg staat, dan kan de pion niet verder. Een pion kan wel schuin slaan, zoals in het diagrammetje hiernaast. STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 2

6 De pionnen kennen bij het slaan nog één bijzonder geval: en passant slaan. Dat spreek je uit als an passan. Wat is dat precies? Stel je voor dat je met de witte pion flink oprukt en de zwarte pion in de baan naast je gaat ineens twee velden vooruit. Dat mag immers bij de eerste zet. Dan staat hij ineens naast je en zou je hem niet meer kunnen slaan, want slaan kan alleen schuin naar voren. Nou, in dat geval doe je net alsof de zwarte pion maar één veld is opgeschoven en sla je hem toch en passant, in het voorbijgaan. Zie de diagrammen hieronder Ten slotte kan de pion de overkant bereiken. En als dat het geval is dan moet je hem inruilen voor een ander stuk. Dan promoveert de pion. Je mag zelf kiezen wat het wordt maar omdat de dame het meest kan is het de gewoonte er een dame van te maken. Het moet wel een stuk van je eigen kleur zijn en géén koning. 2. De Toren Een toren kan over het hele veld bewegen. Je kunt in één zet helemaal het bord over. Als er tenminste niets in de weg staat. Een toren mag niet over andere stukken heen. En een toren mag ook niet schuin. De toren kan wel slaan wat er op zijn weg komt. Natuurlijk hoeft een toren niet het hele bord over. Hij mag ook naar elk tussenliggend veld. 3. Het Paard Een paard is een heel bijzonder schaakstuk. Een paard kan springen, ook over andere stukken heen. Het paard is de enige van de schaakstukken, die dat mag. Kijk goed naar het plaatje hiernaast: Het paard staat hier in het midden. Het paard kan naar elk veld waar een rood kruis in is getekend. Elke zet: één veld recht, één veld schuin. Of één veld schuin en één veld recht. Dat levert hetzelfde resultaat op. 1. Als je weet hoe de paardsprong gaat, dan heb je het woord snel gevonden. De eerste letter heb je al cadeau gekregen. Je weet dus al waar je moet beginnen. STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 3

7 4. De loper Een loper kan net als de toren over het hele veld bewegen, maar dan schuin. Of diagonaal zoals dat heet met een mooi woord. Het speciale van een loper is dat hij nooit op een andere kleur terecht komt. De loper van het witte vlak kan nooit op een zwart vlak terechtkomen en de loper die op een zwart vlak begint komt nooit op een wit vlak terecht. Net als de toren hoeft een loper niet het hele bord over. Hij mag ook naar elk tussenliggend veld. 5. De dame of koningin De dame is het machtigste stuk op het bord. Zij kan alle kanten op. Eén veld, twee velden, het hele bord over. Recht en schuin. Voor een dame is niemand veilig. Zij kan in haar eentje wat een toren en een loper samen kunnen. Zij kan het hele bord over, recht en schuin. 6. De koning Om de koning is het allemaal begonnen. Maar eigenlijk is de koning een arme stakker. Hij moet zich voortdurend verbergen. Zelf kan hij niet veel. Hij kan wel alle kanten op bewegen, maar telkens maar met één stapje, met één veld. Dat schiet niet op. Ach, een koning is er de figuur niet naar om een sprintje te trekken, een koning schrijdt, heel deftig. De koning mag zichzelf ook niet in gevaar brengen, zichzelf schaak zetten. In twee gevallen mag de koning zich over meer dan één veld verplaatsen: bij de korte of lange rokade. Een rokade gaat zo: verplaats de koning twee velden naar rechts of naar links en de toren die het dichtst bij is springt over de koning en gaat er naast staan. Dat is samen één zet. Rokeren mag alleen als er met de koning en de toren nog geen zet is gedaan als de velden tussen de koning en de toren leeg zijn als het veld waar de koning langs komt niet wordt bedreigd door een tegenstander. als de koning niet schaak staat Als je de koning aanvalt en probeert te slaan, dan zet je hem schaak. De koning moet dan uit schaak komen. Hij moet 1) zijn aanvaller slaan, 2) zelf een plaatsje opschuiven, 3) zich door een ander stuk laten beschermen of 4) de aanvaller laten slaan door een ander stuk. Is de koning eenmaal zo in het nauw gebracht, dat hij geen kant meer op kan zonder geslagen te worden, dan noemen we dat mat of schaakmat. Bij schaakmat is het spel afgelopen. Schaakmat komt van het Arabische Ash shãh mãt en dat betekent de koning is dood. STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 4

8 Niet in alle gevallen gaat de koning dood. Je kunt ook een soort van gelijkspel hebben. Bij schaken heet dat remise. Als geen van beide spelers kan winnen, dan wordt het remise. Hiernaast staat een typisch geval van remise: beide spelers hebben alleen nog maar een koning. Daaronder staat een speciaal geval van remise: pat. Het is pat als je aan zet bent en alleen nog maar met de koning kunt zetten (in de rode cirkel). Die koning staat niet schaak, maar kan geen zetten doen zonder zich schaak te zetten. En dat mag niet. Remise dus. Winnen is niet alles, maar verliezen is niks Edmar Mednis De waarde van de stukken Je hebt gezien dat niet alle stukken hetzelfde kunnen. De een kan meer dan de ander. Ze zijn niet hetzelfde waard. Zo heb je liever een dame dan een pion. En liever een toren dan een loper. Dat kun je terugvinden in de volgende puntenlijst. Koning - Dame 9 punten Toren 5 punten Loper 3 punten Paard 3 punten Pion 1 punt 2. Waarom is de koning geen punten waard denk je? En waarom krijgen loper en paard elk 3 punten? Kun je ook een reden bedenken waarom de toren meer waard is dan de loper? Het bord en de notatie Het bord heeft 8 x 8 = 64 vakken. Het bord heeft dus 8 rijen (van links naar rechts) en 8 kolommen (van beneden naar boven). De velden zijn afwisselend licht en donker. Je moet het bord zo neerleggen dat het veld linksonder zwart is. Let op: de witte en de zwarte dame staan in dezelfde kolom, net als de witte en de zwarte koning. De witte dame staat op een wit veld, de zwarte dame op een zwart veld. Op de diagrammen heb je vast al gezien dat er letters en cijfers op het bord staan. Alle kolommen hebben een letter. Alle rijen hebben een cijfer. Elk veld heeft daarmee een eigen adres. En elk stuk heeft een eigen letter en elke gebeurtenis heeft een eigen teken. Daarmee kun je een heel potje schaak opschrijven. STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 5

9 Naam Notatie Pion Toren T Paard P Loper L Dame D Koning K Schaak + Schaakmat # Slaan x Korte rokade 0-0 Lange rokade Remise-aanbod = En passant e.p. De makkelijkste notatie is de korte notatie. Daarbij noteer je het veld waar een stuk naartoe gaat en niet waar het vandaan komt. De pion van e2 naar e4 wordt genoteerd als e4. De loper van f1 naar c4 schrijf je als: Lc4. Let op: bij een pionzet noteer je alleen het veld. Bij alle andere stukken eerst de letter van het stuk. Als een pion slaat, dan noteer je ook de letter van het vertrekveld. Als bijvoorbeeld een pion op e4 een stuk slaat op d5, wordt dat zo genoteerd: exd5. Als de loper op c4 een stuk slaat, dan schrijf je dat zo: Lxc4. Als daarmee de koning schaak komt te staan, kun je dat zo noteren: Lxc4+. En nu schaken Want je weet eigenlijk alles wat je weten moet. Misschien nog een paar dingen: Je moet je stukken ontwikkelen. Dat betekent dat je ze zo neer moet zetten op het bord dat je ze kunt gebruiken. Kijk maar eens goed naar een beginopstelling. Alleen de pionnen kunnen bewegen en de paarden. De rest staat vast achter de rij pionnen. Door op handige plekken een pion naar voren te schuiven kun je de stukken erachter gebruiken. 3. Noteer met welke zetten je de loper op f1 ontwikkelt. Hoe doe je dat met de dame op d1? Je kunt de tegenstander aanvallen. Dat wil zeggen dat je een stuk zo neerzet dat het een stuk van de tegenstander kan slaan. De tegenstander zal dat niet leuk vinden en probeert het stuk te dekken. Dat doet hij door een ander stuk zo neer te zetten, dat hij jouw stuk kan terugslaan. Dat heet ruilen. Je slaat een stuk en de tegenstander slaat jouw stuk. 4. Ruilen kan heel voordelig zijn, maar ook heel onvoordelig. Leg dat eens uit. 5. Wat denk je, zijn gelijke stukken ook altijd evenveel waard? Denk aan het stukje over ontwikkelen. STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 6

10 6. Je speelt met wit. Je kunt met de pion op e5 het paard op f6 slaan. De zwarte pion op g7 slaat dan wel jouw pion op f6. Is dat een voordelige ruil, ja of nee? Waarom wel of niet? Noteer de zet: Jouw pion staat goed op e5. Welk zwart stuk sla je en waarom? Noteer de zet: Een man komt bij zijn vriend op bezoek. Hij ziet dat de vriend een potje schaak speelt tegen zijn hond. Stomverbaasd blijft hij staan kijken en roept na een tijdje uit: ik kan mijn ogen niet geloven. Dat is de slimste hond die ik ooit gezien heb. Valt wel tegen hoor, zegt de vriend, hij is niet zo slim. Ik heb drie van de vijf potjes van hem gewonnen. Herdersmat Je hebt schaakmat en je hebt schaakmat. Het herdersmat is een hele snelle. Herdersmat komt vooral voor bij beginners. Als je eenmaal weet waar je op letten moet, dan laat je je niet op zo n manier bij de neus nemen. STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 7

11 8. Zet de stukken op het bord en speel de herdersmatpartij na. Hieronder staan de zetten: W Z 1 e4 - a5 2 Dh5 - Ta6 3 Lc4 - Pc6 4 Dxf Stel, je speelt met zwart en zet niet Pc6. Met welke zetten kun je voorkomen dat de witte dame jouw koning schaakmat zet? Noem er op zijn minst twee. Zwart zet Ta6. Wit beantwoordt dat met de Lc4 want wit heeft zijn zinnen gezet op een snelle schaakmat. Maar wit zou een beter antwoord kunnen geven. Welk? 10. Hieronder staat nog een herdersmatje genoteerd. Speel de partij na op een schaakbord. W Z 1 e4 - e5 2 Lc4 - Lc5 3 Df3 - Pc6 4 Dxf7++ Schaakklok Je kunt een partij schaak winnen door de tegenstander schaakmat te zetten, maar het kan ook anders. De tegenstander kan bij voorbeeld opgeven. Dat doet een tegenstander eigenlijk alleen maar als hij kansloos is. Als de partij gespeeld wordt met een klok, dan kan het zijn dat de tegenstander geen tijd meer over heeft. In dat geval heeft hij of zij ook verloren. Hoe werkt dat, zo n schaakklok? Je ziet het al een beetje op het plaatje hiernaast. Een schaakklok is niet één klok, het zijn er twee. Beide klokken zijn met elkaar verbonden. Als er één loopt, staat de ander stil. Aan het begin van de partij worden beide klokken gezet. Bij jeugdschaak is dat vaak op 10 of 15 minuten. Dat betekent dat elke speler 10 of 15 minuten tijd heeft om over de zetten na te denken. Tussen de 11 en de 12 hangt een vlaggetje. De grote wijzer neemt die vlag mee en schuift er de laatste paar minuten langzaam onderdoor. Op de rechterklok zie je dat de vlag gevallen is. De tijd van de speler aan die kant is op en daarmee is de partij afgelopen. Oh ja, zie je de knopjes boven op de klok? In de beginstand staan de knoppen beide half ingedrukt. Beide klokken staan dan stil. Als je jouw knop helemaal indrukt (niet slaan), dan gaat de klok van de tegenstander lopen. Je moet de knop op de klok indrukken met dezelfde hand als waarmee je de zet hebt gedaan. Dus niet met één hand boven de knop en met de andere hand zetten! 11. De partij begint. Welke speler drukt het eerst de klok in, de speler met zwart of de speler met wit? 12. Je ziet hiernaast een digitale klok. Hoeveel tijd heeft de speler links? En de speler rechts? Wie staat er dan het best voor (wat de tijd betreft)? Zou je kunnen zeggen dat er een speler in tijdnood is? STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 8

12 Geschiedenis Schaken is niet zomaar een spelletje, schaken is oorlog. Oorlog tussen wit en zwart. En die oorlog wordt gevoerd op het schaakbord. Schaken is een strijd op leven en dood: kijk maar naar de schaakwedstrijd in de eerste Harry Potter-film, waar Ron, Hermelien en Harry moeten schaken om Voldemor te kunnen verslaan. Het wordt een echt slagveld. Het schaakspel komt ook echt uit de militaire hoek. Het is waarschijnlijk in het Noorden van India ontstaan zo rond het jaar 600 n.c. Een leger in India heeft in die tijd vier onderdelen: lopende soldaten (de pionnen), soldaten op paarden (paarden), strijdwagens (torens) en olifanten (lopers). In een oorlog gaat het erom de vijandelijke koning gevangen te nemen of te doden en dat zie je in het schaakspel terug. De koning wordt bijgestaan door een raadsman of generaal. Via Perzië, dat nu Iran heet, komt het spel naar Europa. Zo rond het jaar 1475, op het Iberisch schiereiland, krijgt het de vorm die het nu nog heeft. De zwakke generaal wordt vervangen door de dame en zij mag het hele bord over. De olifanten mogen maar twee velden schuin. Zij worden vervangen door de lopers en die mogen het hele bord schuin over. Dat heeft het spel een stuk sneller gemaakt. 13. Welke landen vind je op het Iberisch schiereiland? Heb je enig idee welk volk het schaakspel mee heeft genomen naar het Iberisch schiereiland? Je kunt je tegenstander wel met een schaakbord neerslaan, maar dat betekent niet dat je de sterkste speler bent. Een oud Engels gezegde De meesterproef Goed leren schaken doe je vooral door veel te oefenen. En door veel te spelen en goed te kijken naar anderen. In oefenboeken vind je ook vaak schaakopgaven. Een schaakopgave is een stelling op het bord en de opdracht om in een vastgesteld aantal zetten een bepaald resultaat te halen. In het geval hieronder moet je wit mat zetten in één zet. 14. Een lastige schaakopgave: je speelt met zwart en je moet wit schaakmat zetten in één zet. Probeer maar of je het op kunt lossen. Je mag het alleen doen of in een groepje. Als het niet lukt, is dat beslist geen schande. STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 9

13 Levend Schaak Het schaakspel in Harry Potter en de Steen der Wijzen is al genoemd. Een mooi staaltje van levend schaak. Er is nog een mooi verhaal dat door een levend schaakspel elk jaar wordt herdacht. Het schaakspel van Marostica, een stadje in Noord-Italië. In het jaar 1454 zijn Rinaldo d Angarano en Vieri da Vallonara beide verliefd op de mooie Lionora. Lionora is niet alleem maar mooi, ze is ook de dochter van Taddeo Parisio, de kasteelheer van Marostica. En dat is een machtig man. Normaal gesproken zouden de beide aanbidders het in een duel hebben uitgevochten, maar de kasteelheer bedenkt iets anders: een partijtje schaak. Hij wil waarschijnlijk liever een slimme schoonzoon, dan een sterke. De schaakpartij moet plaatsvinden op het plein van de stad onder toeziend oog van de hele bevolking. De families van de twee heren, de Angarano s en de Vallonara s zijn er ook bij. En natuurlijk kijkt de hoofdprijs, Lionora, in grote spanning toe. Er wordt gefluisterd dat ze stiekem verliefd is op Vieri, dus je kunt wel bedenken voor wie ze zit te duimen tijdens het spel. De beroemde schaakpartij wordt op 12 september 1454 gespeeld. Je raadt natuurlijk al wie de winnaar wordt en nog wel met een schaakmat. Hieronder staat de partij genoteerd. In het diagram staat de slotstand van deze partij. Vieri speelt met zwart. 1 b4 e6 2 Lb2 Pf6 3 a3 c5 4 b5 d5 5 d4 Da5+ 6 Pc3 Pe4 7 Dd3 cxd4 8 Dxd4 Lc5 9 Dxg7 Lxf2+ 10 Kd1 d4 11 Dxh8+ Ke7 12 Dxc8 dxc3 13 Lc1 Pd7 14 Dxa8 Dxb5 15 Lf4 Dd5+ 16 Kc1 Le3+ 17 Lxe3 Pf2+ 18 Lxf2 Dd2+ 19 Kb1 Dd1+ 20 Ka2 Dxc2++ Sindsdien is het schaakspel op het plein elke honderd jaar herhaald. Tegenwoordig gebeurt dat zelfs elk jaar. Met levende stukken en de marmeren platen op het plein vormen het bord. Als je in 2004 toevallig in de buurt bent.... Op 10, 11 en 12 september staat het schouwspel weer op de kalender. STICHTING KENNISNET/ CMO WERKBLADEN - 10

14 STICHTING KENNISNET/ CMO HANDLEIDING - 1

15 Schaken De schaaklesbrief is vooral bedoeld om de leerlingen bekend te maken met het schaakspel en ze de regels van het spel te leren. De achtergrondinformatie is vooral om het geheel tot leven te brengen. Maar dat laatste kunt u natuurlijk veel beter in de klas. Een stel schaakborden en de kinderen eromheen. Misschien met een demonstratiebord voor de uitleg. Grote schaakstukken, zoals ze wel in parken en op pleinen worden gebruikt, kunnen op school ook prima dienst doen. De kunst is vooral de leerlingen voor het spel te pakken. We hopen dat deze lesbrief u daarbij goede diensten bewijst. 1. Het paard begint op de C en springt naar de O. Vandaar naar de M, de P, U, T, E en R. 2. Een koning is zonder punten want een koning is oneindig veel waard. Valt de koning dan is het spel namelijk ten einde. De toren is waardevoller dan de loper, terwijl ze beide het gehele veld over kunnen, de één horizontaal en de ander diagonaal. De toren kan dan wel niet diagonaal, maar kan wel op elk veld van het bord komen, zwart of wit. Terwijl een loper op een zwart veld nooit naar een wit veld kan en omgekeerd. Loper en paard zijn stukken met verschillende mogelijkheden. De loper kan slechts 32 velden gebruiken, waar het paard op elk veld kan komen. Maar een loper kan wel het hele bord over. Het paard is veel beperkter in zijn bewegingen maar kan wel weer over andere stukken springen. 3. De loper van f1 kan worden ontwikkeld door e3 of e4 en door g3 of g4. De dame op d1 krijgt ruimte door e3 of e4, door d4 en door c3 of c4. 4. Als je een paard tegen een paard ruilt, een loper tegen een loper enzovoort, of stukken van gelijke waarde (paard tegen loper), dan verandert er niet zoveel op het bord. Het spel wordt wel overzichtelijker. Het is wel belangrijk te letten op de positie, die de overgebleven stukken hebben na de ruil. Daarmee is natuurlijk wel voor- of nadeel te halen. Als je een stuk ruilt met een waardevoller stuk, dan sta je voor op je tegenstander. 5. De waarde van een stuk wordt ook bepaald door de plaats op het bord. Een dame die helemaal klem staat aan de rand van het bord en niet weg kan is een stuk minder waard als een dame die vrij over het bord kan schuiven en overal gevaar kan stichten. Door stukken van de tegenstander vast te zetten worden ze minder waard. 6. Ja. Je ruilt een pion (1 punt) voor een paard (3 punten). Notatie: exf6. Het gaat om een slag door een pion en in dat geval noteer je de letter van het vertrekveld (e). x staat voor slaan in dit geval van het stuk op f6. 7. Je slaat de toren. Dat is een belangrijker stuk dan het paard (in punten uitgedrukt: 5 voor een toren en 3 voor een paard). De notatie: exd6. Pion op e slaat stuk op d6. STICHTING KENNISNET/ CMO HANDLEIDING - 2

16 8. Dit is een oefening om een spel vanaf papier na te spelen. Het beoogt de vaardigheid in het noteren en het spelinzicht te ontwikkelen. 9. Ook deze opdracht is een oefening in spelinzicht. Zwart kan een pion voor de dame schuiven (g6). Zwart kan ook de pion op f7 dekken met het paard (Ph6) of met de toren (Tf6). D6 geeft de koning de mogelijkheid te ontsnappen en met e6 is de dreiging van de loper opgeheven. Een beter antwoord op Ta6 zou zijn Lxa Oefening in notatie en spelinzicht. 11. Wit begint te spelen dus de klok van wit moet worden gestart. Dat kan alleen door de knop van zwart helemaal in te drukken. 12. De speler links heeft nog 21 seconden over en lijkt in tijdnood te verkeren. De speler rechts heeft nog 3 minuten en 41 seconden over en zit, vergeleken met zijn tegenstander, nog ruim in de tijd. 13. De landen op het Iberisch Schiereiland zijn Portugal en Spanje. De Moren kwamen in de 8 e eeuw naar Spanje en Portugal en zij introduceerden er het schaakspel. Daar werd het schaakspel ontwikkeld zoals wij dat nu nog kennen. 14. Schaakopgave: Zwart speelt en moet wit in één zet schaakmat zetten. Paard naar d3: Pd3# STICHTING KENNISNET/ CMO HANDLEIDING - 3

17 Meer informatie op internet: Stichting Max Euwe Centrum Jeugdschaaklessen: De schakerspagina van Nederland: Stek van het beste schaakblad: New in Chess-database: Zelf schaken op internet: De stappenmethode Schaaklessen on line: Schaakpagina vol met verwijzingen: On line schaken Schaakopeningen STICHTING KENNISNET/ CMO HANDLEIDING - 4

Wedstrijden Dinsdag 17 januari Poule A Twan - Jona Jonas - Laura Poule B Levi - Thijs Jasper - Iris

Wedstrijden Dinsdag 17 januari Poule A Twan - Jona Jonas - Laura Poule B Levi - Thijs Jasper - Iris Poule indeling schaaktoernooi 2017 CBS De Hoeksteen - Ooltgensplaat Poule A Twan Vroegindeweij Jona Huijer Jonas Okker Laura Griffioen Poule B Levi Snaauw Thijs van Neerbos Iris Vroegindeweij Jasper Griffioen

Nadere informatie

Schaaklessen Dr. Plesmanschool. Diagram 2. de beginstand

Schaaklessen Dr. Plesmanschool. Diagram 2. de beginstand Schaaklessen Dr. Plesmanschool Diagram 2. de beginstand 1 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 1. Het bord... 3 2. De beginstand... 5 3. De koning... 6 4. De dame... 7 5. De toren... 8 6. De loper... 9 7.

Nadere informatie

Ik leer schaken. KVDC Karel van Delft

Ik leer schaken. KVDC Karel van Delft Ik leer schaken KVDC Karel van Delft www.schaaktalent.nl 0 Inhoudsopgave - Inhoudsopgave (1 ) - Inleiding (2 ) - Bord (4) - Namen van de stukken (6) - Beginstelling (7) - Partij (8) - Stukken en pionnen

Nadere informatie

KAART EN SPELAVOND Club 250 Ouderraad Sint-Lodewijkscollege. Initiatie Schaken

KAART EN SPELAVOND Club 250 Ouderraad Sint-Lodewijkscollege. Initiatie Schaken KAART EN SPELAVOND 2016 Club 250 Ouderraad Sint-Lodewijkscollege Initiatie Schaken Spoorwegstraat 1 Het schaakbord Het eerste dat je nodig hebt om te kunnen schaken is een schaakbord. Je ziet een schaakbord

Nadere informatie

1 e druk. Uitgever: vzw Schaakschool. Tekeningen: Jo Goigne. Website: Copyright 2014: Peter D hondt

1 e druk. Uitgever: vzw Schaakschool. Tekeningen: Jo Goigne. Website:    Copyright 2014: Peter D hondt Handboek om te leren schaken via Schaakschool.be 1 e druk Uitgever: vzw Schaakschool Tekeningen: Jo Goigne Website: www.schaakschool.be E-mail: info@schaakschool.be Copyright 2014: Peter D hondt Niets

Nadere informatie

Schaken op de basisschool Werkboek 1: voor beginners in groepen 3, 4 en 5. Antwoorden. (1 e druk, januari 2018) Coördinaten 5x5 schaakbord

Schaken op de basisschool Werkboek 1: voor beginners in groepen 3, 4 en 5. Antwoorden. (1 e druk, januari 2018) Coördinaten 5x5 schaakbord Coördinaten 5x5 schaakbord Schaken op de basisschool Werkboek 1: voor beginners in groepen 3, 4 en 5 (1 e druk, januari 2018) Antwoorden Coördinaten 8x8 schaakbord LES 1 1. fout. 2. wit: fout; zwart: goed.

Nadere informatie

SWKGroep schaaktoernooi 2019

SWKGroep schaaktoernooi 2019 SWKGroep schaaktoernooi 2019 Toernooi van Meesterzetten in het Jaar van Body & Brains Doe je mee? Schaken doe je zo! Het Jaar van Body & Brains maakt de meesterlijke stap naar het schaken. Of eigenlijk

Nadere informatie

Beginnerscursus schaken

Beginnerscursus schaken Beginnerscursus schaken PETERS DENKSPORT ACADEMIE 1. Het verhaal van de koning Het schaakspel gaat over een veldslag tussen twee koningen. Het schaakbord is het slagveld en de schaakstukken zijn de legers.

Nadere informatie

vraag a1 vraag a2 vraag a3 vraag a4

vraag a1 vraag a2 vraag a3 vraag a4 vraag a1 vraag a2 HOE MOET JE HET SCHAAKBORD LEGGEN? BENOEM DE VELDEN vraag a3 vraag a4 WAT IS DE BEGINPOSITIE VAN DE STUKKEN? HOE GAAT DE TOREN? antwoord a2 antwoord a1 Ka8 Pf8 Dc7 Le6 Pg5 pion d4 pion

Nadere informatie

Als de spelsituatie zodanig is dat schaakmat of ( mat ) niet meer mogelijk is, dan eindigt de partij op een gelijkspel ( pat of remise ).

Als de spelsituatie zodanig is dat schaakmat of ( mat ) niet meer mogelijk is, dan eindigt de partij op een gelijkspel ( pat of remise ). spelregels schaken voor recreanten Het doel van elke speler is, de koning van de tegenstander zodanig aan te vallen (of schaak zetten ) dat de tegenstander geen zet meer kan doen, waarmee hij zou kunnen

Nadere informatie

Schaken op de basisschool Werkboek 2

Schaken op de basisschool Werkboek 2 Schaken op de basisschool Werkboek 2 (1 e druk, februari 2019) Antwoorden Coördinaten 5x5 schaakbord Coördinaten 8x8 schaakbord LES P1 Met de klok mee: 1. Dd1; 2.Pxa8; 3.Ta5#; 4.Dxd3+; 5.Dd3 Midden: b8d

Nadere informatie

Stap 2. 3 Toets / Mix (1 e stap): A 1) 1. Da8# 2) 1. Pc7# 3) 1... Lf3# 4) 1... b6 5) 1... Tf7 6) 1. Lf1

Stap 2. 3 Toets / Mix (1 e stap): A 1) 1. Da8# 2) 1. Pc7# 3) 1... Lf3# 4) 1... b6 5) 1... Tf7 6) 1. Lf1 Stap 2 3 Toets / Mix (1 e stap): A 1) 1. Da8# 2) 1. Pc7# 3) 1.... Lf3# 4) 1.... b6 5) 1.... Tf7 6) 1. Lf1 5 Dubbele aanval / Dubbele aanval bedenken: A 1) Dd7, Df7 Fout: Db3 Tb6, Dd5 Tc6 2) Db8, Df6, Dh2

Nadere informatie

Stap 2 plus. 3 Mat in één / Dubbelschaak: A 1) 1. Te8# 2) 1... Tb1# 9) 1. Pxd6# 10) 1... exd4# 11) 1. Tc7# 12) 1. Tc4# 6) 1. d8d# 3) 1...

Stap 2 plus. 3 Mat in één / Dubbelschaak: A 1) 1. Te8# 2) 1... Tb1# 9) 1. Pxd6# 10) 1... exd4# 11) 1. Tc7# 12) 1. Tc4# 6) 1. d8d# 3) 1... Stap 2 plus 3 Mat in één / Dubbelschaak: A 1) 1. Te8# 5) 1. Lxd5# 2) 1.... Tb1# 6) 1. d8d# 3) 1.... Pg3# 7) 1. Pf7# 4) 1.... Lxc3# 8) 1. Pf8# 4 Mat in één / Dubbelschaak: B 1) 1. Pb4# 5) 1. Lg5# 2) 1....

Nadere informatie

Stap 2 vooruitdenken 3: Val veilig aan 3: Aanval bedenken 5: Materiaal / Materiaal winnen: A

Stap 2 vooruitdenken 3: Val veilig aan 3: Aanval bedenken 5: Materiaal / Materiaal winnen: A Stap 2 vooruitdenken Het paginanummer en de titel van de oefening noteren we als 3: Val veilig aan. De meeste bladzijden in het werkboek hebben een opmaak van 4 rijen en 3 kolommen. We lezen (1-3) als:

Nadere informatie

Spelregels schaken. Doel van het spel

Spelregels schaken. Doel van het spel Spelregels schaken Schaken is een bordspel voor 2 personen, waarbij de ene speler met wit speelt en de ander met zwart. Aan het begin van het spel hebben beide spelers 16 stukken: 1 koning, 1 dame, 2 torens,

Nadere informatie

Stap 2 vooruitdenken 3: Val veilig aan 3: Aanval bedenken 4: Speel een veilige zet

Stap 2 vooruitdenken 3: Val veilig aan 3: Aanval bedenken 4: Speel een veilige zet Stap 2 vooruitdenken Het paginanummer en de titel van de oefening noteren we als 3: Val veilig aan. De meeste bladzijden in het werkboek hebben een opmaak van 4 rijen en 3 kolommen. We lezen (1-3) als:

Nadere informatie

2 Loop van de stukken DOEL VAN DE LES aanleren beweging schaakstukken aanleren rangorde schaakstukken RELEVANTE VOORKENNIS naamgeving schaakstukken VERWERVING Begrippen loop, zet, zetten (een zet spelen),

Nadere informatie

Introductieles schaken voor beginners Voor groepen 3 en 4 op de basisschool

Introductieles schaken voor beginners Voor groepen 3 en 4 op de basisschool Introductieles schaken voor beginners Voor groepen 3 en 4 op de basisschool Duur: 30 minuten Wat is een introductieles? Een introductieles gaat vooraf aan de inschrijving voor een schaaktraining. De les

Nadere informatie

Chess Tutor Stap 1 9-1-2014 1. 1: Het bord en de stukken 1. 2: De loop van de stukken 7. 3: Aanval en slaan 10. 4: De pion 15.

Chess Tutor Stap 1 9-1-2014 1. 1: Het bord en de stukken 1. 2: De loop van de stukken 7. 3: Aanval en slaan 10. 4: De pion 15. Chess Tutor Stap 1 9-1-2014 1 Stap 1 Basislessen 1: Het bord en de stukken 1 2: De loop van de stukken 7 3: Aanval en slaan 10 4: De pion 15 5: Verdedigen 18 6: Schaak en schaak opheffen 27 7: Mat in één

Nadere informatie

Jijbent.nl: spelregels schaken. Jan Willem Schoonhoven Copyright 2009 Jijbent.nl

Jijbent.nl: spelregels schaken. Jan Willem Schoonhoven Copyright 2009 Jijbent.nl Jijbent.nl: spelregels schaken Jan Willem Schoonhoven Copyright 2009 Jijbent.nl Inhoud Spelregels schaken...1 Doel van het spel...1 Het bord...1 Zetten...1 Stukken slaan...1 Beweging van de stukken...2

Nadere informatie

Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 2: De Dame, Koning en het Paard

Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 2: De Dame, Koning en het Paard Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 2: De Dame, Koning en het Paard Extra spullen - Voor elk kind 1 exemplaar van Schaken op de basisschool. Werkboek 1: voor beginners in groepen 3, 4 en 5. - Schaakbordjes

Nadere informatie

Schaken op de basisschool Werkboek 1, Les P2: Extra oefenen veilige zetten, aanvallen, schaak

Schaken op de basisschool Werkboek 1, Les P2: Extra oefenen veilige zetten, aanvallen, schaak Schaken op de basisschool Werkboek 1, Les P2: Extra oefenen veilige zetten, aanvallen, schaak Extra spullen - Voor de trainer Deze pas-op-de-plaats-les herhaalt de onderwerpen veilige zetten (lessen 4-6),

Nadere informatie

Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 2: De Dame, Koning en het Paard

Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 2: De Dame, Koning en het Paard Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 2: De Dame, Koning en het Paard Extra spullen - Voor elk kind 1 exemplaar van Werkboek 1: voor beginners in groepen 3, 4 en 5. - Schaakbordjes 5x5. Een pdf staat

Nadere informatie

Workshop Handleiding. Dammen doe je zo! wat is jouw talent?

Workshop Handleiding. Dammen doe je zo! wat is jouw talent? Workshop Handleiding wat is jouw talent? Workshop: Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen Kees stelt zichzelf en zijn damtegenstander

Nadere informatie

Zomerschaak 24 juli Verdedigen

Zomerschaak 24 juli Verdedigen Zomerschaak 24 juli 2017. Verdedigen Als thema voor deze avond had ik gekozen voor het verdedigen. Een nieuw thema bij het zomerschaak. En iedereen heeft er in de praktijk regelmatig mee te maken. Is het

Nadere informatie

Workshop Handleiding. Schaken doe je zo! wat is jouw talent?

Workshop Handleiding. Schaken doe je zo! wat is jouw talent? Workshop Handleiding wat is jouw talent? Workshop: Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 0: Even voorstellen Kees stelt zichzelf en zijn schaaktegenstander

Nadere informatie

Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 1: de beginstelling, de Toren en de Loper

Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 1: de beginstelling, de Toren en de Loper Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 1: de beginstelling, de Toren en de Loper Extra spullen - Stickers met de namen van de kinderen. - Voldoende kopieën van het uitdeelvel Loop van de stukken ; 1

Nadere informatie

Stap 3. (aftrekaanval)

Stap 3. (aftrekaanval) Stap 3 2 Toets / Mix (2 e stap): A 1) 1.... Da5+ 2. c3 Dxe5 (dubbele aanval: dame) 2) 1. Ld5 (pen) 3) 1.... Txh3+ (1.... Dxf3? 2. Lxf3 Txh3+ 3. Kg2) 2. Lxh3 Dxf3+ (uitschakelen verdediging: weglokken+

Nadere informatie

Schaken op de basisschool Werkboek 1, les P1: Loop van de stukken en de beginstelling

Schaken op de basisschool Werkboek 1, les P1: Loop van de stukken en de beginstelling Schaken op de basisschool Werkboek 1, les P1: Loop van de stukken en de beginstelling Extra spullen - Dobbelstenen voor het spel Dobbelschaak. - Schaakbordjes 5x5. Een pdf staat op de website Schakenopdebasischool.nl

Nadere informatie

LEREN DAMMEN DAMWERKBOEK. De Eerste Zet. Naam. Regiowerking Noord Palmans, Z. Versie: 2018 DAMWERKBOEK VOOR KINDEREN

LEREN DAMMEN DAMWERKBOEK. De Eerste Zet. Naam. Regiowerking Noord Palmans, Z. Versie: 2018 DAMWERKBOEK VOOR KINDEREN Regiowerking Noord Palmans, Z. LEREN DAMMEN DAMWERKBOEK De Eerste Zet Naam Versie: 2018 DAMWERKBOEK VOOR KINDEREN Lees dit eerst! Iedereen kan dammen leren! In dit werkboek leer je in kleine stapjes de

Nadere informatie

VORMEN VAN KOLDERSCHAAK

VORMEN VAN KOLDERSCHAAK VORMEN VAN KOLDERSCHAAK Hieronder diverse vormen van kolderschaak (fantasieschaak) die mij bekend zijn. Bij sommige vormen staat er achter een sterretje (*) een variatie op die kolderieke vorm. 1) PAARD-LOPER-wissel:

Nadere informatie

Jijbent.nl: spelregels Xiangqi. Bram Schoonhoven Copyright 2017 Jijbent.nl

Jijbent.nl: spelregels Xiangqi. Bram Schoonhoven Copyright 2017 Jijbent.nl Jijbent.nl: spelregels Xiangqi Bram Schoonhoven Copyright 2017 Jijbent.nl Inhoud Spelregels Xiangqi...1 Startopstelling en doel van het spel...1 Het bord...1 Verplaatsen van de stukken...2 De Generaal

Nadere informatie

Het Paco Ŝako spel

Het Paco Ŝako spel Het Paco Ŝako spel Gecreëerd als een expressie van vrede, vriendschap en samenwerking, Paco Ŝako is een nieuw en dynamisch schaakspel met een mindful touch en mind-blowing gameplay. Het spel wordt gespeeld

Nadere informatie

Het schaakspel wordt beschouwd als het moeilijkste bordspel. Het stereotiepe beeld is bij iedereen bekend.

Het schaakspel wordt beschouwd als het moeilijkste bordspel. Het stereotiepe beeld is bij iedereen bekend. Het schaakspel wordt beschouwd als het moeilijkste bordspel. Het stereotiepe beeld is bij iedereen bekend. Twee spelers zitten, in diep gepeins, tegenover elkaar. De stelling staat vol stukken en ze vliegen

Nadere informatie

Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 1: De beginstelling, de Toren en de Loper

Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 1: De beginstelling, de Toren en de Loper Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 1: De beginstelling, de Toren en de Loper Extra spullen - Lijst van alle kinderen. - Stickers met de voornamen van de kinderen. - Werkboek 1 (SamenSchaken) voor

Nadere informatie

8) 1. Lxd6# (1. Lg5+? Df2 2. Lh4) 2) 1... Lb4+ 11) 1. Lg5+ Pxh4 2. Txh4# 6) 1... Lxa3+

8) 1. Lxd6# (1. Lg5+? Df2 2. Lh4) 2) 1... Lb4+ 11) 1. Lg5+ Pxh4 2. Txh4# 6) 1... Lxa3+ Stap 3 2 Toets / Mix (2 e stap): A 1) 1.... Da5+ 2) 1. Ld5 3) 1.... Txh3+ (1.... Dxf3? 2. Lxf3 Txh3+ 3. Kg2) 4) 1. Pe1 5) 1. Le5 6) 1.... Pe2+ (1. Pf3+? 2. 3 Toets / Mix (2 e stap): B 1) 1. Txd4 Dxb4 2.

Nadere informatie

Ga eerst de Lucena-positie innemen, daarna de brug bouwen en de winst is binnen.

Ga eerst de Lucena-positie innemen, daarna de brug bouwen en de winst is binnen. Uitspeelstelling 10 (wit aan zet) Ga eerst de Lucena-positie innemen, daarna de brug bouwen en de winst is binnen. 1.Kb6 Kd6 [1...Tb1 2.b5 Kd7 3.Tc2] 2.Td2+ Ke7 3.b5 Tb1 4.Ka6 Ta1+ 5.Kb7 Tb1 6.b6 Ke6 7.Kc7

Nadere informatie

Stap 4. 7) 1... Lg6 (pen) 8) 1. Tf3+ exf3 2. Dxg5. (aftrekaanval)

Stap 4. 7) 1... Lg6 (pen) 8) 1. Tf3+ exf3 2. Dxg5. (aftrekaanval) Stap 4 2 Toets / Mix (2 e + 3 e stap): A 1) 1. Db4 dreigt mat en stukwinst (dubbele aanval: dame) 2) 1.... Dd2+ 2. Dxd2 Tg6# (weg + mat); 1. Tg6+? 2. Dxg6 hxg6 3. Kxg6+ en wint. 3) 1. Pg6 (insluiten dankzij

Nadere informatie

Stap 4. mat) 7) 1... Lg6 (pen) 8) 1. Tf3+ exf3 2. Dxg5. (aftrekaanval)

Stap 4. mat) 7) 1... Lg6 (pen) 8) 1. Tf3+ exf3 2. Dxg5. (aftrekaanval) Stap 4 2 Toets / Mix (2 e + 3 e stap): A 1) 1. Db4 dreigt mat en stukwinst (dubbele aanval: dame) 2) 1.... Dd2+ 2. Dxd2 Tg6# (weg + mat); 1. Tg6+? 2. Dxg6 hxg6 3. Kxg6+ en wint. 3) 1. Pg6 (insluiten dankzij

Nadere informatie

Schaak mat. weten over het eeuwenoude schaakspel

Schaak mat. weten over het eeuwenoude schaakspel Schaak mat Alles wat je moet weten over het eeuwenoude schaakspel Een woord van dank Een schaakspel win je niet met één schaakstuk. Pas doordat verschillende stukken goed samenwerken, kan het uiteindelijke

Nadere informatie

Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 4: Veilig (1) zet je eigen stukken veilig

Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 4: Veilig (1) zet je eigen stukken veilig Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 4: Veilig (1) zet je eigen stukken veilig Extra spullen - 8 groene en 8 rode magneten. Voor de trainer Deze les introduceert het begrip veilig. Een veilige zet

Nadere informatie

Chess Tutor Stap Verdedigen

Chess Tutor Stap Verdedigen Chess Tutor Stap 1 5-1-2014 18 5: Verdedigen Verdedigen Verdedigen In de les over 'aanvallen' heb je gezien dat je stukken van de tegenstander kunt aanvallen. In deze stelling valt de zwarte loper de witte

Nadere informatie

Je kan dit ook spelen wanneer de paarden elkaar wél kunnen slaan. Pas op dat je stukken niet worden geslagen!

Je kan dit ook spelen wanneer de paarden elkaar wél kunnen slaan. Pas op dat je stukken niet worden geslagen! 1. Paardje eet: Het zwarte en witte paard moeten de pionnetjes van een andere kleur eten. De paarden mogen elkaar niet slaan. Wie het eerst alle pionnen van de andere kleur heeft geslagen, wint. Vind je

Nadere informatie

DJZ 2 wint ruim van DJC 3

DJZ 2 wint ruim van DJC 3 DJZ 2 wint ruim van DJC 3 Zondag 11 november 2018, begin van het carnavalsseizoen DJZ krijgt 2 teams van DJC uit Stein op bezoek DJZ 1-DJC 2 en DJZ 2-DJC 3, 24 schakers zijn aanwezig Scoreverloop: Tom

Nadere informatie

Handboek van Knights. Vertaler/Nalezer: Freek de Kruijf Vertaler/Nalezer: Jaap Woldringh

Handboek van Knights. Vertaler/Nalezer: Freek de Kruijf Vertaler/Nalezer: Jaap Woldringh Miha Čančula Vertaler/Nalezer: Freek de Kruijf Vertaler/Nalezer: Jaap Woldringh 2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 6 2 Hoe te spelen 7 2.1 Doel.............................................. 7 2.2 Het spel starten.......................................

Nadere informatie

Jijbent.nl: spelregels Shogi. Bram Schoonhoven Copyright 2017 Jijbent.nl

Jijbent.nl: spelregels Shogi. Bram Schoonhoven Copyright 2017 Jijbent.nl Jijbent.nl: spelregels Shogi Bram Schoonhoven Copyright 2017 Jijbent.nl Inhoud Spelregels Shogi...1 Startopstelling en doel van het spel...1 Het verplaatsen van de stukken...2 Promoveren...6 Terugplaatsen

Nadere informatie

Stap 3 vooruitdenken

Stap 3 vooruitdenken Stap 3 vooruitdenken Bij de 4 talen versies van de werkboeken is de hoeveelheid tekst beperkt. De werkboeken Vooruitdenken hebben net iets meer uitleg nodig dan de andere werkboeken (basis, extra, plus

Nadere informatie

Stap 1. 3 Bord / Benoem velden: A. 9) g5 b4 c6 10) f4 e6 b7 11) c3 h5 e2 12) f7 b6 d1. 2) g8 e7 c3 6) d4 f5 c2. 3) g4 d5 c2 7) f6 b1 d5

Stap 1. 3 Bord / Benoem velden: A. 9) g5 b4 c6 10) f4 e6 b7 11) c3 h5 e2 12) f7 b6 d1. 2) g8 e7 c3 6) d4 f5 c2. 3) g4 d5 c2 7) f6 b1 d5 Stap 1 3 Bord / Benoem velden: A 1) f3 a8 c6 5) e3 d6 b7 2) g8 e7 c3 6) d4 f5 c2 3) g4 d5 c2 7) f6 b1 d5 4) c5 h5 b2 8) d8 g4 e6 6 Spelregels / Loop van de stukken: A 1) Tb4: b1, b2, b3, b5, b6, b7, b8,

Nadere informatie

Shogi, Japans schaken De spelregels in het kort

Shogi, Japans schaken De spelregels in het kort 将棋 Shogi, Japans schaken De spelregels in het kort Nederlandse Shogi Bond Er wordt over de hele wereld geschaakt. In sommige landen zijn er iets andere regels. In Japan noemen ze het schaakspel Shogi

Nadere informatie

-

- Een strategisch spel voor 2 spelers vanaf 8 jaar. Duurtijd: afhankelijk van het verloop van het spel. 64 houten pennetjes (alle houten pennetjes zijn gekleurd aan beide zijden) De winnaar is de speler

Nadere informatie

De pion doorbraak in het pion-eindspel

De pion doorbraak in het pion-eindspel De pion doorbraak in het pion-eindspel Laatst aangepast op 31 mei 2016. Schaakzone» Eindspel» De pion doorbraak in het eindspel De pion doorbraak is een belangrijk middel om in het pionnen eindspel een

Nadere informatie

CIRCULAIRE NR 13 April 2011

CIRCULAIRE NR 13 April 2011 CIRCULAIRE NR 13 April 2011 Van de redactie Allereerst gaan onze felicitaties uit naar het derde team dat in de OSBO-competitie naar de derde klasse promoveerde. Aan het begin van de 31e ronde werd dit

Nadere informatie

Chess Tutor Stap

Chess Tutor Stap Chess Tutor Stap 1 5-1-2014 10 3: en slaan Wit zet, zwart zet In deze les begint de echte strijd. De tegenstander gaat ook meespelen. Bij het schaken begint altijd de witspeler. Na een witte zet is zwart

Nadere informatie

Twee voor de prijs van een

Twee voor de prijs van een Twee voor de prijs van een De wereld gaat ten onder, daar valt niets aan te doen. Dat de Amerikanen (van wie ik, op Fischer na, toch al nooit een hoge pet op heb gehad) zo achterlijk zijn om iemand als

Nadere informatie

Lesvoorbereidingen lessen Toptalent schaken op school

Lesvoorbereidingen lessen Toptalent schaken op school Lesvoorbereidingen lessen 1-20 Toptalent schaken op school Versie 9/12/2017 1 Inhoud Inleiding: doelstellingen en algemene richtlijnen... 3 Week 1: het bord, de stukken, de toren en schaaketiquette...

Nadere informatie

-

- Een strategisch spel voor 2 spelers - vanaf 8 jaar. Duurtijd: ca. 30 minuten. 1 houten spelbord (dit spel maakt geen gebruik van de rode stippen op het spelbord) 14 lichte pionnen 14 donkere pionnen De

Nadere informatie

7: Mat in één (1) Chess Tutor Stap Mat

7: Mat in één (1) Chess Tutor Stap Mat Chess Tutor Stap 1 5-1-2014 33 7: Mat in één (1) Mat In deze les komt een belangrijke spelregel aan bod: schaakmat of kortweg mat. Je leert wat mat is en wat het betekent. In deze stelling staat zwart

Nadere informatie

Startpakket senioren: Inhoud: De notatie De Spelregels Snel leren dammen Centrumspel DE NOTATIE

Startpakket senioren: Inhoud: De notatie De Spelregels Snel leren dammen Centrumspel DE NOTATIE 1 Startpakket senioren: Inhoud: De notatie De Spelregels Snel leren dammen Centrumspel DE NOTATIE 11 12 13 14 1 41 42 43 44 4 46 47 48 49 0 Het noteren van het zetten is niet moeilijk. Maar je moet er

Nadere informatie

Stap 3 Geheugensteunen

Stap 3 Geheugensteunen Stap 3 Geheugensteunen De 12 e druk van werkboek Stap 3 verschijnt voor het eerst als internationale versie. De geheugensteunen zijn verdwenen maar kunnen als PDF-bestand gedownload worden. Dat betekent

Nadere informatie

Wilma was pas vijf jaar toen ik haar leerde schaken. In het begin zei ze schakelen. Dat vond ik grappig. Al vlug zei ze het zoals het hoorde:

Wilma was pas vijf jaar toen ik haar leerde schaken. In het begin zei ze schakelen. Dat vond ik grappig. Al vlug zei ze het zoals het hoorde: SCHAAK! Schaak! Schaakmat! Wou jij ook dat je dat af en toe kon roepen? Ja, dat kan. Maar daarvoor moet je natuurlijk goed kunnen schaken. Moeilijk? Hm het ziet er misschien wat ingewikkeld uit. Al die

Nadere informatie

Stap 3 plus Geheugensteunen

Stap 3 plus Geheugensteunen Stap 3 plus Geheugensteunen De 4 e druk van werkboek Stap 3 plus verschijnt voor het eerst als internationale versie. De geheugensteunen zijn verdwenen maar kunnen als PDF-bestand gedownload worden. Dat

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord. Het materiaal Doel van het spel Verloop van het spel Slaan en atari Zelfmoord Ko Oog Twee ogen Einde van het spel Puzzels

Inhoud. Voorwoord. Het materiaal Doel van het spel Verloop van het spel Slaan en atari Zelfmoord Ko Oog Twee ogen Einde van het spel Puzzels GO spelregels Inhoud Voorwoord 3 碁 Het materiaal Doel van het spel Verloop van het spel Slaan en atari Zelfmoord Ko Oog Twee ogen Einde van het spel Puzzels 4 5 6 7 9 0 3 4 Varianten 5 Voorwoord l vierduizend

Nadere informatie

LSG 6 Utile Dulci. Vijfde ronde, 26 februari 2013

LSG 6 Utile Dulci. Vijfde ronde, 26 februari 2013 LSG 6 Utile Dulci Vijfde ronde, 26 februari 2013 LSG 6 Utile Dulci 5½ - 2½ Bart van den Bosse (z) Jan Borst (w) ½ - ½ Rick Derksen Jan Hoogenboom 1-0 Michiel Zeevaarder Berry van Leur 1-0 Jaap Beetstra

Nadere informatie

Hier won zwart materiaal. Na 32,...,fxg4 33,hxg4,Pe4+ 34,Kh2,Pf2 35,Le2,Pxg4+ 36,Kg1,Txf1+ 37,Lxf1,Pxe3 staat zwart gewonnen.

Hier won zwart materiaal. Na 32,...,fxg4 33,hxg4,Pe4+ 34,Kh2,Pf2 35,Le2,Pxg4+ 36,Kg1,Txf1+ 37,Lxf1,Pxe3 staat zwart gewonnen. Bord 2, Charlie: Ik speelde met zwart tegen Mark Haast. Het speeltempo was anderhalf uur zonder increment plus een kwartier na de 40e zet. En hij kwam ruim een kwartier te laat binnen. We kwamen in een

Nadere informatie

Jijbent.nl: spelregels dammen. Bram Schoonhoven Copyright 2017 Jijbent.nl

Jijbent.nl: spelregels dammen. Bram Schoonhoven Copyright 2017 Jijbent.nl Jijbent.nl: spelregels dammen Bram Schoonhoven Copyright 2017 Jijbent.nl Inhoud Spelregels dammen...1 Het bord en het begin...1 Zetten van de stenen...2 Slaan...3 Dam halen...5 Einde van het spel...6 Remise

Nadere informatie

Rob Brunia, Cor van Wijgerden. Handleiding voor schaaktrainers. Stap 4

Rob Brunia, Cor van Wijgerden. Handleiding voor schaaktrainers. Stap 4 Rob Brunia, Cor van Wijgerden Handleiding voor schaaktrainers Stap 4 Inhoud Inhoud... 3 Voorwoord... 4 De vierde stap... 5 Leerstof... 5 Onderlinge schaakpartijen... 6 Vooruitdenken... 7 Hulp... 8 Het

Nadere informatie

Enkele problemen uit de Arabische schaaktraditie, 1

Enkele problemen uit de Arabische schaaktraditie, 1 Enkele problemen uit de Arabische schaaktraditie, 1 Remke Kruk en Frans Oort Een discussie van eindspelproblemen bij de lezing van Remke Kruk over het schaken in de Arabische cultuur (Cultureel Intermezzo

Nadere informatie

Aankleding: speelgoed zwaarden, kroontjes, prinsen- en prinsessenkleding

Aankleding: speelgoed zwaarden, kroontjes, prinsen- en prinsessenkleding Event Prinsen en Prinsessen Het event vindt plaats tijdens het lesuur. Ouders zijn uitgenodigd om te komen kijken en mogen ook assisteren op de baan. Van te voren wordt kort aan de kids uitgelegd dat er

Nadere informatie

Jijbent.nl: spelregels Jungle. Mark Steere Copyright 2019 Marksteeregames.com

Jijbent.nl: spelregels Jungle. Mark Steere Copyright 2019 Marksteeregames.com Jijbent.nl: spelregels Jungle Mark Steere Copyright 2019 Marksteeregames.com Inhoud Spelregels Jungle...1 Inleiding en doel van het spel...1 Het bord...1 De stukken...2 Bewegen van de stukken...2 Slaan...2

Nadere informatie

1. LOPER TEGEN PIONNEN Het volgende diagram laat een stelling zien waar zwart twee extra pionnen heeft: Figuur 1.Loper met twee extra pionnen

1. LOPER TEGEN PIONNEN Het volgende diagram laat een stelling zien waar zwart twee extra pionnen heeft: Figuur 1.Loper met twee extra pionnen 1 LOPER EINDSPELEN Het volgende thema wat de revue passeert, bestaat uit twee opeenvolgende sessies: het lopereindspel en het paardeneindspel. We beginnen met het lopereindspel. Het lopereindspel kenmerkt

Nadere informatie

De lezing zal vooral gaan over openings-ideeen en -strategieen en de uitvoering ervan -- positioneel spel en het vinden van "de juiste zet".

De lezing zal vooral gaan over openings-ideeen en -strategieen en de uitvoering ervan -- positioneel spel en het vinden van de juiste zet. De lezing zal vooral gaan over openings-ideeen en -strategieen en de uitvoering ervan -- positioneel spel en het vinden van "de juiste zet". Ons lid Roelof Berkepeis, die al tientallen jaren aan het schaakbord

Nadere informatie

Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 15: Schaakmat (1)

Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 15: Schaakmat (1) Schaken op de basisschool Werkboek 1, les 15: Schaakmat (1) Extra spullen - Voor de trainer Dit is de eerste les over schaakmat. We besteden de komende 3 lessen aan eenvoudige en veelvoorkomende vormen

Nadere informatie

7) a2, a8, d5, d8, g5 Fout: Db3 Tb6, Dd5 Tc6 8) c1, c5 2) b8, f6, h2. Fout: Db5 Le5 Fout: Dd8/d7 Pd6. 10) d6, e6, f6, g1 4) a1, a7, c4

7) a2, a8, d5, d8, g5 Fout: Db3 Tb6, Dd5 Tc6 8) c1, c5 2) b8, f6, h2. Fout: Db5 Le5 Fout: Dd8/d7 Pd6. 10) d6, e6, f6, g1 4) a1, a7, c4 Antwoorden van gewijzigde opgaven in de 11 e druk zijn blauw. Stap 2 3 Toets / Mix (1 e stap): A 1) 1. Dd5-a8# 2) 1. Pe6-c7# 3) 1.... Le2-f3# 4) 1.... b7-b6 5) 1.... Tf8-f7 6) 1. Lg2-f1 7) 1. Le3-g1 is

Nadere informatie

NARROW ESCAPE! 33. Df2 33, Ph7 34. Dc2, Pg5 35. Tg3, Da7 36. Tg2 36, Th8 37. Tf2, Ta3 38. Tb3, Txb3 39. axb3, Da Tf1, Dd4

NARROW ESCAPE! 33. Df2 33, Ph7 34. Dc2, Pg5 35. Tg3, Da7 36. Tg2 36, Th8 37. Tf2, Ta3 38. Tb3, Txb3 39. axb3, Da Tf1, Dd4 NARROW ESCAPE! Zo mag je de slotwedstrijd van ons tweede team tegen RSR Ivoren Toren 4 wel betitelen! Niet alleen was een zege nodig, maar er was ook nog afhankelijkheid van de uitslag van een wedstrijd

Nadere informatie

Jijbent.nl: spelregels tablut. Bram Schoonhoven Copyright 2017 Jijbent.nl

Jijbent.nl: spelregels tablut. Bram Schoonhoven Copyright 2017 Jijbent.nl Jijbent.nl: spelregels tablut Bram Schoonhoven Copyright 2017 Jijbent.nl Inhoud Spelregels tablut...1 Inleiding en doel van het spel...1 Startopstelling van het spel...1 Verplaatsen van de stukken...2

Nadere informatie

Leren Dammen EEN SLIMME ZET

Leren Dammen EEN SLIMME ZET Leren Dammen EEN SLIMME ZET WWW.HANNN.EU Healthy Ageing Network Northern Netherlands Dammen is goed voor je hersenen! Inhoud De damregels 4 Slaan is verplicht 6 Aanvallen en verdedigen 9 Leren combineren

Nadere informatie

GO spelregels. Wim Berkelmans

GO spelregels. Wim Berkelmans GO spelregels www.go.org Wim erkelmans Inhoud Voorwoord Go Voorwoord ord, stenen en zetten Keten en vrijheid 5 Slaan en atari 6 Puzzels 7 Ontsnappen 8 Verbinden en knippen 9 Zelfslag 0 Oog Ko Twee ogen

Nadere informatie

Figuur 1. Sleutelvelden: b4, c4, d4. Wit aan zet.

Figuur 1. Sleutelvelden: b4, c4, d4. Wit aan zet. 1 SLEUTELVELDEN In het eerste artikel van de serie essentiële schaak terminologie hebben we het gehad over dynamische versus statische stellingen. In dit deel van de serie zal ik een ander belangrijk aspect

Nadere informatie

De schaakkrant van Leonardo 1 CBS Oud Zandbergen is in november 2011 gemaakt door Elise, Tessa, Jeanina, Marloes, Jan, Robin, Alissa, Gideon, Casper,

De schaakkrant van Leonardo 1 CBS Oud Zandbergen is in november 2011 gemaakt door Elise, Tessa, Jeanina, Marloes, Jan, Robin, Alissa, Gideon, Casper, De schaakkrant van Leonardo 1 CBS Oud Zandbergen is in november 2011 gemaakt door Elise, Tessa, Jeanina, Marloes, Jan, Robin, Alissa, Gideon, Casper, Jan, Quinten, Coen, Lucas, Evy, juf Jolien en schaakmeester

Nadere informatie

Stap 4. Geheugensteunen

Stap 4. Geheugensteunen Stap 4 Geheugensteunen De 9 e druk van werkboek Stap 4 verschijnt voor het eerst als internationale versie. De geheugensteunen zijn verdwenen maar kunnen als PDF-bestand gedownload worden. Dat betekent

Nadere informatie

6: Schaak en schaak opheffen

6: Schaak en schaak opheffen Chess Tutor Stap 1 5-1-2014 27 6: Schaak en schaak opheffen De koning De koningen spelen een hoofdrol in deze les. Zij zijn onmisbaar bij het schaken: zonder koningen geen echte schaakpartij. Schaak De

Nadere informatie

Kraters slaan. Rekenoefening groep 5&6. Doel. Materiaal. Voorbereiding. Beschrijving. groep 5&6 - Kraters slaan

Kraters slaan. Rekenoefening groep 5&6. Doel. Materiaal. Voorbereiding. Beschrijving. groep 5&6 - Kraters slaan Kraters slaan Rekenoefening groep & Doel Bepalen van veelvouden van,,,, en Bepalen van deelbaarheid door,,,, en. Begrijpen dat veelvoud van... hetzelfde betekent als deelbaar door... Materiaal Rekenbal

Nadere informatie

De geschiedenis van het damspel

De geschiedenis van het damspel De geschiedenis van het damspel Dammen is ouder dan jij denkt Neem wat stenen of schelpen als speelschijven. Trek wat lijnen in het zand. En je kunt dammen. Al 4000 jaar geleden damden zo Afrikanen. Ze

Nadere informatie

Opstapje 1. 6: Hoe loopt de koning? 1) +: d3, d4, d5, e5, f5, f4, f3, e3 2) tekening 3) +: b8, c7, a7

Opstapje 1. 6: Hoe loopt de koning? 1) +: d3, d4, d5, e5, f5, f4, f3, e3 2) tekening 3) +: b8, c7, a7 Opstapje 1 3: Hoe loopt de toren? 1) tekening 2) +: a4, b4, c4, d4, f4, g4, h4, e1, e2, e3, e5, e6, e7, e8, 3) +: a1, b1, c1, d1, e1, f1, h1, g2, g3, g4, g5, g6, g7, g8 4) +: b8, c8, d8, e8, f8, g8, h8,

Nadere informatie

TOREN VERSUS PAARD OF LOPER EINDSPELEN

TOREN VERSUS PAARD OF LOPER EINDSPELEN 1 TOREN VERSUS PAARD OF LOPER EINDSPELEN Na een lange onderbreking hervatten we de magische wereld van de eindspelen met het thema toren versus paard of loper. Dit thema wijkt af van de al besproken thema

Nadere informatie

Bord 2 Henny Zie onderaan dit verslag voor de partij van Henny

Bord 2 Henny Zie onderaan dit verslag voor de partij van Henny Thuis team: De Toren A Bezoekend team: WLC B Naam Rating 1 ½ 0 Naam Rating 1 ½ 0 1 Karel Looijmans 2006 0 Roel Copic 1878 1 2 J.P.M.R. van Gerwen 1538 0 Henny Wilbrink 1812 1 3 Frans van Weert 1527 0 Jasper

Nadere informatie

Opstapje 1. 3: Hoe loopt de toren? 4: Hoe loopt de loper? 5: Hoe loopt de dame? 6: Hoe loopt de koning? 7: Hoe springt het paard?

Opstapje 1. 3: Hoe loopt de toren? 4: Hoe loopt de loper? 5: Hoe loopt de dame? 6: Hoe loopt de koning? 7: Hoe springt het paard? Opstapje 1 3: Hoe loopt de toren? 1) tekening 2) +: a4, b4, c4, d4, f4, g4, h4, e1, e2, e3, e5, e6, e7, e8, 3) +: a1, b1, c1, d1, e1, f1, h1, g2, g3, g4, g5, g6, g7, g8 4) +: b8, c8, d8, e8, f8, g8, h8,

Nadere informatie

Jijbent.nl: spelregels go-moku. Sjoerd Hemminga (sjoerdje) Copyright 2017 Jijbent.nl

Jijbent.nl: spelregels go-moku. Sjoerd Hemminga (sjoerdje) Copyright 2017 Jijbent.nl Jijbent.nl: spelregels go-moku Sjoerd Hemminga (sjoerdje) Copyright 2017 Jijbent.nl Inhoud Spelregels go-moku...1 Doel van het spel...1 Winstkansen...1 Strategie...3 i Spelregels go-moku Doel van het spel

Nadere informatie

blok 11 groep 4 Malmberg s-hertogenbosch

blok 11 groep 4 Malmberg s-hertogenbosch blok 11 groep 4 naam:... Malmberg s-hertogenbosch blok 11 les 6 0 Kleur de antwoorden van de tafel van 2 geel en de tafel van 5 rood. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26

Nadere informatie

1) 1... Dxd4 2. cxd4 Lb3# (uitschakelen verdediging: slaan+mat)

1) 1... Dxd4 2. cxd4 Lb3# (uitschakelen verdediging: slaan+mat) Stap 3 mix De planning is sommige antwoorden uit te breiden (suggesties zijn welkom). Later het bestand opnieuw downloaden zal daarom zinvol zijn. De slordigheden die er altijd insluipen zijn er dan ook

Nadere informatie

1) 1... Dxd4 2. cxd4 Lb3# (uitschakelen verdediging: slaan+mat)

1) 1... Dxd4 2. cxd4 Lb3# (uitschakelen verdediging: slaan+mat) Stap 3 mix De planning is sommige antwoorden uit te breiden (suggesties zijn welkom). Later het bestand opnieuw downloaden zal daarom zinvol zijn. De slordigheden die er altijd insluipen zijn er dan ook

Nadere informatie

Tekst lezen en vragen beantwoorden

Tekst lezen en vragen beantwoorden Tekst lezen en vragen beantwoorden 1. Lees de tekst met het stappenplan. Onderstreep de moeilijke woorden die je in de tekst tegenkomt. Bij opdracht 2 ga je ermee aan de slag. 2. In de titel staat dat

Nadere informatie

Stap 3 mix. 4) 1. g8d+ Kxg8 pat (verdedig door pat)

Stap 3 mix. 4) 1. g8d+ Kxg8 pat (verdedig door pat) Stap 3 mix De planning is sommige antwoorden uit te breiden (suggesties zijn welkom). Later het bestand opnieuw downloaden zal daarom zinvol zijn. De slordigheden die er altijd insluipen zijn er dan ook

Nadere informatie

Cor van Wijgerden. Instructieboek. Stap 6

Cor van Wijgerden. Instructieboek. Stap 6 Cor van Wijgerden Instructieboek Stap 6 Inhoud Inhoud... 3 Voorwoord... 4 Stap 6... 5 1: Koning in het midden... 8 2: De vrijpion... 21 3: Strategie... 33 4: Mobiliteit... 49 5: Remise... 61 6: De opening...

Nadere informatie

En wit had een stond veel beter. Maar niet getreurd, gewoon doorspelen en stukken proberen te ruilen. Ronde 7: Fischer Z Aartswoud (thuis)

En wit had een stond veel beter. Maar niet getreurd, gewoon doorspelen en stukken proberen te ruilen. Ronde 7: Fischer Z Aartswoud (thuis) Ronde 7: Fischer Z Aartswoud (thuis) Voor de aanvang van deze ronde stonden we alleen op de derde plaats en was het zaak te blijven winnen en te hopen op een misstap van de koplopers. Die moesten nog tegen

Nadere informatie

UITLEG SPELLETJES (beginners)

UITLEG SPELLETJES (beginners) UITLEG SPELLETJES (beginners) De spelletjes op de volgende pagina s zijn afkomstig uit de Handleiding van Stap 1, Chess Tutor Stap 1 en enkele andere bronnen. De ervaring leert dat veel schaakleraren deze

Nadere informatie

1) 1... Dxd4 2. cxd4 Lb3# (uitschakelen verdediging: slaan+mat)

1) 1... Dxd4 2. cxd4 Lb3# (uitschakelen verdediging: slaan+mat) Stap 3 mix De planning is sommige antwoorden uit te breiden (suggesties zijn welkom). Later het bestand opnieuw downloaden zal daarom zinvol zijn. De slordigheden die er altijd insluipen zijn er dan ook

Nadere informatie

Jijbent.nl: spelregels strategie. Vincent de Boer (Vinnie) Copyright 2019 Jijbent.nl

Jijbent.nl: spelregels strategie. Vincent de Boer (Vinnie) Copyright 2019 Jijbent.nl Jijbent.nl: spelregels strategie Vincent de Boer (Vinnie) Copyright 2019 Jijbent.nl Inhoud Spelregels Strategie...1 Doel van het spel...1 Het plaatsen van de stukken...1 De stukken...2 Het bord...3 Uitleg

Nadere informatie

Fischer Random (http://en.wikipedia.org/wiki/chess960)

Fischer Random (http://en.wikipedia.org/wiki/chess960) 1. Fischer random 2. Atoomschaak 3. Schietschaak 4. Cilinderschaak 5. Knokschaak 6. Blindschaken 7. Antischaak 8. Makruk 9. Muntschaak 10. Zuigschaak (req. Steff) 11. Moerasschaak (req. Roel) Varianten

Nadere informatie