DE JURIDISCHE ASPECTEN VAN SECOND LIFE

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "DE JURIDISCHE ASPECTEN VAN SECOND LIFE"

Transcriptie

1 DE JURIDISCHE ASPECTEN VAN SECOND LIFE Virtuele kinderpornografie Strafrechtelijk sanctioneren? J.A. Brasem 1

2 2

3 - INHOUDSOPGAVE -..Inhoudsopgave... blz. 3. Hoofdstuk 1..Inleiding.blz. 4. Hoofdstuk 2..Aanpak...blz. 5. Hoofdstuk 3..Virtuele kinderpornografie....blz. 6. Hoofdstuk 4..Virtuele kinderpornografie in Second Life....blz. 7. Hoofdstuk 5..Wetgeving......blz. 9. Hoofdstuk 6..Jurisprudentie... blz. 12. Hoofdstuk 7..Knelpunten..... blz. 13. Hoofdstuk 8..Adviezen..... blz. 15. Hoofdstuk 9..Conclusie blz Literatuurlijst blz

4 - 1. INLEIDING - Een van de bekendste virtuele werelden is Second Life die in 2003 door Linden Lab is ontworpen. Door het aanmaken van een account en het ontwerpen van een avatar kan men zich voortbewegen door de virtuele wereld. Men kan tal van activiteiten ondernemen in Second Life, zoals het openen van een winkel, huizen ontwerpen, sociale contacten onderhouden, geld verdienen en ga zo nog maar even door. Er ontstaan steeds meer connecties met de fysieke wereld op zowel maatschappelijk, economisch en juridisch gebied. In Second Life ligt de nadruk op sociale interactie; er is geen speldoel en derhalve kunnen wij niet spreken van een spel. Het bestaan van virtuele werelden schept tal van nieuwe mogelijkheden en ontwikkelingen die als positief worden ervaren. Virtuele werelden kunnen echter ook zeer negatieve neveneffecten met zich meebrengen, omdat men vrijwel anoniem is. Daarom zullen mensen sneller bepaalde activiteiten ondernemen dan in het echte leven, bijvoorbeeld mogelijke strafwaardige gedragingen. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, heerst op Second Life geen totale anarchie, er zijn wel degelijk regels geformuleerd. 1 Als men de regels overtreedt, staan daar sancties tegenover, zoals het opheffen van het Second Life account. Onlangs is door de media veel aandacht besteed aan de virtuele kinderpornografie die voorkomt op Second Life. Men kan een avatar aanmaken met het uiterlijk van een minderjarige die virtuele seksuele handelingen verricht met een avatar met een volwassen uiterlijk. Het is bekend dat er in Second Life zelfs virtuele escortbureaus bestaan waar men tegen betaling seks kan hebben met kinderen. 2 Recentelijk heeft de rechtbank s-hertogenbosch virtuele kinderporno strafbaar gesteld. Deze zaak had weliswaar andere specifieke omstandigheden, maar kan wellicht van betekenis zijn voor dit onderzoek. 3 1 Terms of Service Linden Lab, 2 Uitzending Nova, 12 maart 2008 &Netwerk 20 februari Rb s-hertogenbosch, 4 februari 2008, LJN BC

5 De vraag die in dit onderzoek centraal staat: Is het mogelijk om met het huidige artikel 240b WvSr op te treden tegen virtuele kinderpornografie op Second Life? Tevens zal ik antwoord geven op de volgende deelvragen: Tegen welke knelpunten loopt men aan bij het strafrechtelijk sanctioneren van virtuele kinderpornografie? Wat is de betekenis van de uitspraak van de rechtbank s - Hertogenbosch voor dit onderzoek? Welke andere mogelijkheden zijn er om virtuele kinderpornografie tegen te gaan? Bij beantwoording van mijn onderzoeksvragen zal ik mij beperken tot het Nederlandse strafrecht en de eindgebruikersovereenkomst van Linden Lab. Ik zal ook enige aandacht besteden aan het Cybercrime Verdrag, omdat dit verdrag deels geïmplementeerd is in het Nederlandse Wetboek van Strafrecht AANPAK - Om mijn onderzoeksvraag te beantwoorden ga ik als volgt te werk: Om te beginnen zal ik in het derde hoofdstuk het begrip virtuele kinderpornografie nader specificeren en uitleggen in welke gedaante deze zich binnen Second Life kan voordoen. In het vierde hoofdstuk zal ik aandacht besteden aan de regels die Linden Lab heeft gedefinieerd ten aanzien van virtuele kinderpornografie. Hierbij zal ik de eindgebruikersovereenkomst bespreken en de regels die tussen de gebruikers onderling gelden. Het vijfde hoofdstuk zal gaan over wat het Nederlandse strafrecht kan betekenen, en dan in het bijzonder artikel 240b WvSr. Ik zal nagaan wat de reikwijdte van dit artikel is en welke belangen moeten worden beschermd door dit artikel. In het tweede deel van hoofdstuk vijf zal ik aandacht besteden aan het Cybercrime Verdrag. In hoofdstuk zes zal ik de uitspraak van de rechtbank s-hertogenbosch bespreken en nagaan welke betekenis deze uitspraak mogelijk kan hebben voor dit onderzoek. 5

6 In hoofdstuk zeven zal ik de knelpunten beschrijven waar men tegen aan zal lopen wanneer men virtuele kinderpornografie strafrechtelijk wil sanctioneren. In het achtste hoofdstuk zal ik onderzoeken of er andere mogelijkheden zijn om virtuele kinderpornografie tegen te gaan op Second Life. Tot slot zal ik tot een eindconclusie komen en alle bevindingen samenvatten en waarderen VIRTUELE KINDERPORNOGRAFIE - Ik zal beginnen met een aantal algemene opmerkingen over kinderpornografie en daarna uitleggen wat virtuele kinderpornografie is. Door de opkomst van het Internet is het mogelijk om grote hoeveelheden gegevens razend snel over de hele wereld uit te wisselen met andere mensen. Met de groei van het Internet is ook de kinderpornografiemarkt toegenomen. De kinderpornografiemarkt is een lucratieve industrie waar jaarlijks heel veel geld in omgaat. In 2007 kwamen er 7427 meldingen bij het Meldpunt Kinderpornografie binnen over websites met daarop afbeeldingen van kinderpornografie. Deze meldingen waren afkomstig van particulieren die hiermee ongewenst in aanraking zijn gekomen door het downloaden van films of muziek, spam of gewoon door het gebruik van de zoekmachine Google. 4 Het is mogelijk om met bepaalde software afbeeldingen te maken die zeer realistisch zijn. Deze software wordt ook gebruikt om virtuele kinderpornografie te vervaardigen. Bij virtuele kinderpornografie zijn in beginsel geen echte kinderen betrokken geweest. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat het mogelijk is dat aan de virtuele afbeelding een foto van een echt kind ten grondslag heeft gelegen. Maar deze afbeelding is door de computer zodanig bewerkt dat deze niet meer te identificeren is. Virtuele kinderpornografie kan zich in de gedaante van een afbeelding voordoen, maar ook bijvoorbeeld als een animatiefilmpje. 4 Stichting Meldpunt ter bestrijding van Kinderpornografie op Internet, Jaarverslag

7 - 4. VIRTUELE KINDERPORNOGRAFIE OP SECOND LIFE - Allereerst geef ik in dit hoofdstuk een zeer korte uitleg over Second Life in het algemeen, zodat het duidelijk is in welke context wij alles dienen te plaatsen en daarna meer specifiek een bespreking over virtuele kinderpornografie op Second Life. Tot slot zal ik in dit hoofdstuk de regels van Linden Lab bespreken die worden gehanteerd op Second Life. Om een account aan te maken dient men zich eerst te registreren. Dit is een zeer eenvoudige handeling. Na het invullen van enkele verplichte velden, en het akkoord gaan met de algemene voorwaarden kan men na het downloaden van de Second Life software aan de slag. Het lidmaatschap is bovendien gratis, pas voor een tweede account dient een bedrag betaald te worden. 5 Door gratis ergens een nieuw adres te maken, kan men zich opnieuw gratis registreren bij Second Life. Kortom de toegang tot Second Life is laagdrempelig. Er is een versie voor volwassenen en een versie die alleen bestemd is voor kinderen boven de 13 jaar en onder de 18 jaar. 6 In de versie die alleen voor kinderen is bedoeld zijn seks en geweld niet mogelijk. Bij de registratie moet men zijn of haar geboortejaar invullen en aan de hand daarvan vindt een leeftijdstoets plaats. Dit is eveneens zeer eenvoudig te manipuleren door een ander geboortejaar in te vullen. Na het starten van het programma kan men zijn of haar uiterlijk bepalen. Dit kan men tot in de kleinste details instellen. Het is dus mogelijk om als volwassene het uiterlijk van een kind aan te nemen. En hiermee komen wij op het punt waar dit onderzoek om draait: de virtuele kinderpornografie op Second Life. Net als elders op het Internet wordt op Second Life ook geld verdiend aan de seksindustrie. Weliswaar moeten wij niet aan dezelfde bedragen denken, maar er bestaat een levendige seksindustrie op Second Life. Het gebeurt op een plek waar mensen samenkomen en met anderen hun seksuele fantasieën kunnen uitbeelden. Onder deze mensen zijn ook pedofielen te vinden die virtuele handelingen met kinderen verrichten. Deze kinder-avatars zijn in werkelijkheid ook volwassenen, er komen dus geen echte kinderen aan te pas. 5 Terms of Service, Terms of Service,

8 In een uitzending van Nova werd getoond dat er virtuele escortbureaus bestaan waar men tegen betaling seksuele handelingen kan verrichten met kinderen. 7 Dit speelt zich wel af op privé gebieden en niet in het openbaar op Second Life. Welke regels gelden er nu op Second Life? Wij kunnen een drietrapsraket onderscheiden wat betreft de regels die gelden op Second Life: 1. De regels die gelden tussen de gebruikers onderling; 2. De regels die gelden tussen de gebruikers en Linden Lab; 3. En tot slot het recht, dat moet worden beschouwd als een ultimum remedium. De eerste twee punten zal ik in dit hoofdstuk behandelen en op punt drie zal ik in het volgende hoofdstuk terugkomen. Tussen de gebruikers van Second Life onderling gelden bepaalde regels waaraan men zich dient te houden. Deze worden ook wel de Big Six genoemd of de Community Standards. 8 De algemene voorwaarden die in de Terms of Service worden genoemd bepalen welke regels gelden tussen de gebruikers en Linden Lab. 9 Gebruikers kunnen als zij menen dat een medegebruiker de Terms of Service of de Community Standards overtreedt een abuse report invullen. Deze aangifte wordt vervolgens door de klantenservice in behandeling genomen waarna passende maatregelen zullen plaatsvinden. Dit kan een waarschuwing zijn, een tijdelijke blokkering van het account of een permanente blokkering. 10 De maatregelen die worden getroffen door Linden Lab worden bovendien op de website van Second Life gepubliceerd. 11 In punt vijf van de Community Standards staat dat men zich niet onfatsoenlijk mag gedragen, maar Mature material hoeft niet per definitie ongepast te zijn. Handelingen die bijvoorbeeld van seksuele aard zijn, zijn niet onfatsoenlijk als deze op privé-land of privé terrein plaatsvinden. Net als in het echte leven eigenlijk. De vraag is natuurlijk of seks met kinderen ook op privé terrein onfatsoenlijk is volgens de Community Standards. 7 Uitzending Nova, 12 maart Community Standards Linden Lab, 9 Terms of Service Linden Lab, 10 Terms of Service, 2.6 & Second Life, Incidents Reports: 8

9 Als wij vervolgens naar de Terms of Service kijken dan vinden wij in paragraaf 1.2. dat Linden Lab zichzelf betitelt als een Service Provider en beperkte controle heeft over hetgeen zich afspeelt op Second Life. Linden Lab toetst ook niet vooraf of de inhoud van iets wel of niet door de beugel kan. Vervolgens staat in paragraaf 4.1. (iv) dat de gebruiker geen acties onderneemt die volgens de overtuiging van Linden Lab schadelijk, obsceen, vulgair of anderszins verwerpelijk zijn en bovendien in strijd zijn met de Community Standards. Wanneer Linden Lab ervan overtuigd is dat er een schending heeft plaatsgevonden hebben zij het recht om het account van desbetreffende persoon onmiddellijk, tijdelijk of permanent te verwijderen. In paragraaf 5.3. staat bovendien dat alle data vatbaar zijn voor verwijdering wanneer Linden Lab dit nodig acht. Linden Lab heeft dus de bevoegdheid om scripts te verwijderen die virtuele kinderporno mogelijk maken op Second Life. Het lijkt mij dat Linden Lab op grond hiervan de accounts van mensen die deelnemen aan virtuele kinderpornografie zou moeten blokkeren of data zou moeten verwijderen, omdat virtuele kinderpornografie in strijd is met paragraaf 4.1. van de Terms of Service. En bovendien naar mijn mening ook strijdig met de Community Standards, ook indien het gedrag zich op privé terrein afspeelt. Maar klaarblijkelijk acht Linden Lab virtuele kinderpornografie niet in strijd met de Terms of Service of de Community Standards aangezien virtuele kinderpornografie nog steeds voorkomt op Second Life WETGEVING - In dit hoofdstuk zal ik punt drie van de drietrapsraket bespreken: het recht. Wanneer de gebruikers onderling er samen niet uitkomen of wanneer Linden Lab en de gebruiker niet verder komen, kan men het recht erbij halen. Dit dient alleen in noodgevallen te gebeuren, het recht dient een ultimum remedium te zijn. 12 Virtuele kinderpornografie is een typisch geval van new crimes, new tools. Internet is de afgelopen jaren een belangrijke rol gaan spelen bij de verspreiding van kinderpornografie. Mensen hebben niet langer te maken met fysieke landgrenzen, sociale controle en men kan anoniem blijven door pornografisch materiaal af te schermen door middel van digitale 12 H. Franken, Recht en Computer, Hoofdstuk 10, , blz. 403, Deventer, Kluwer

10 technieken. Bovendien is er sofware ontwikkeld waardoor er virtuele kinderpornografie kan worden geproduceerd. Dit gaf aanleiding tot een sterkere bescherming van kinderen. De afgelopen jaren is men bovendien anders gaan denken over zedenzaken met betrekking tot kinderen. De seksuele zelfbeschikking in de jaren zestig zorgde ervoor dat men seksueel contact tussen volwassenen en kinderen niet zonder meer afkeurde. Later achtte men de lichamelijke integriteit van kinderen waardevoller en zwaarder wegen dan de seksuele vrijheid en erkende men een inbreuk op de lichamelijke integriteit van kinderen. 13 Bovenstaande ontwikkelingen hebben ervoor gezorgd dat verschillende onderdelen van de zedenwetgeving op 1 oktober 2002 zijn gewijzigd, zoals artikel 240b van het Wetboek van Strafrecht. Artikel 240b Wetboek van Strafrecht: 1. Met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vijfde categorie wordt gestraft degene die een afbeelding - of een gegevensdrager, bevattende een afbeelding van een seksuele gedraging, waarbij iemand die kennelijk de leeftijd van achttien jaar nog niet heeft bereikt, is betrokken of schijnbaar is betrokken, verspreidt, openlijk tentoonstelt, vervaardigt, invoert, doorvoert, uitvoert of in bezit heeft. 2. Met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of geldboete van de vijfde categorie wordt gestraft degene die van het plegen van een van de misdrijven, omschreven in het eerste lid, een beroep of een gewoonte maakt. In artikel 240b WvSr is een aantal aanpassingen aangebracht. De leeftijdsgrens in dit artikel werd opgerekt van 16 jaar naar 18 jaar. Ook werd virtuele kinderpornografie strafbaar gesteld door het opnemen van het bestanddeel schijnbaar betrokken. Het is nu ook mogelijk om kinderpornografie strafbaar te stellen die digitaal is gefabriceerd en waar geen echte kinderen bij betrokken zijn geweest. Het strafbaar stellen van virtuele kinderpornografie is ondermeer het gevolg geweest van de Convention on Cyber-crime van de Raad van Europa en een kaderbesluit van de Raad van de Europese Unie ter bestrijding van seksuele uitbuiting van kinderen en kinderpornografie. 14 De gedachte hierachter is een brede uitleg van de bescherming van de lichamelijke integriteit van kinderen. En bescherming tegen materiaal dat kan dienen om kinderen aan te moedigen, deel te nemen of te verleiden om deel te nemen 13 Aanwijzing Kinderpornografie, Staatscourant 23 augustus 2007, nr. 62/pag Kaderbesluit 2004/68/JBZ van de Raad, 22 december

11 aan seksueel gedrag en gedrag dat deel kan gaan uitmaken van een subcultuur die seksueel misbruik van kinderen bevordert. 15 Wanneer wij de wetsgeschiedenis er op naslaan dan wordt duidelijk dat virtuele kinderpornografie is beperkt tot levensechte afbeeldingen die niet van echt zijn te onderscheiden. 16 Hierbij moet wel worden vermeld dat volgens de aanwijzing kinderpornografie ook afbeeldingen die niet honderd procent realistisch zijn deel kunnen uitmaken van de zojuist besproken subcultuur. Dit is afhankelijk van de concrete omstandigheden waarin de afbeelding moet worden bezien. Tot slot van dit hoofdstuk zal ik kort wat vertellen over het Cybercrime Verdrag. In de derde titel van dit verdrag is in artikel 9 lid 2 sub c virtuele kinderpornografie strafbaar gesteld. Article 9 lid 2 sub c Cybercrime Verdrag: 2. For the purpose of paragraph 1 above, the term child pornography shall include pornographic material that visually depicts: c. realistic images representing a minor engaged in sexually explicit conduct. Op 23 november 2001 ondertekende Nederland dit verdrag in Boedapest. Het verdrag stelde virtuele kinderpornografie strafbaar, wat toentertijd nog niet strafbaar was in de Nederlandse wetgeving. Nederland had de mogelijk om een voorbehoud te maken ten aan zien van art. 9 lid 2 sub c, maar heeft hiervoor niet gekozen. 17 Nederland heeft ervoor gekozen om niet langer alleen gedragingen strafbaar te stellen indien daar daadwerkelijk kinderen voor zijn misbruikt. 18 Dit gegeven werd op 1 oktober 2002 een feit. 15 Kamerstukken II , , nr.6, p.11-12, 14; Kamerstukken II , , nr.299b, p.7, Kamerstukken II , , nr. 3, p. 4; Kamerstukken II , , nr. 6, p Artikel 9 lid 4 Cybercrime-Verdrag. 18 B.J. Koops, Het Cybercrime-Verdrag, de Nederlandse strafwetgeving en de (computer) criminalisering van de maatschappij, Computerrecht, 02,

12 - 6. JURISPRUDENTIE - Momenteel is er zeer weinig jurisprudentie over virtuele kinderpornografie, waarin de verhouding tussen het ruime beschermingsbeginsel en de schijn van echtheid wordt uitgelegd. Dit jaar heeft de rechtbank s- Hertogenbosch een man veroordeeld die in het bezit was van een filmpje dat volledig virtueel was gemaakt en waarop seksuele handelingen met een (schijnbaar betrokken) minderjarige te zien waren. 19 Het is voor het eerst dat een rechtbank pornografisch materiaal met virtuele kinderen in de hoofdrol heeft veroordeeld. De moeilijkheid hierbij was altijd dat er geen echte kinderen werden misbruikt. De rechtbank heeft het begrip schijnbaar betrokken uitgelegd in het licht van de wetsgeschiedenis, de wetshistorie en internationale achtergronden. Het is bij een virtuele afbeelding niet mogelijk om de leeftijd van te stellen, maar er kan wel een schatting worden gemaakt door te kijken naar de lichaamskenmerken en geslachtskenmerken. De rechtbank stelde vast dat de afbeelding weliswaar door volwassenen van echt te onderscheiden is, maar niet door het gemiddelde kind. Het filmpje was bedoeld om aan kinderen te tonen en dus moet het kind als criteriumfiguur gelden. De achterliggende gedachte van de strafbaarstelling ligt niet alleen in de bescherming van de afgebeelde minderjarige, maar ook in de bescherming tegen gedrag dat kan worden gebruikt om kinderen aan te moedigen of te verleiden deel te nemen aan seksueel gedrag met volwassenen en gedrag dat deel kan gaan uitmaken van een subcultuur die seksueel misbruik van kinderen bevordert. 20 Wat is de betekenis van deze uitspraak voor dit onderzoek? Het filmpje dat de man maakte, was duidelijk bedoeld om aan kinderen te tonen en hen aan te moedigen of te verleiden om seks te hebben met volwassenen. Het gemiddelde kind kan aldus geen onderscheid maken of de afbeelding echt is of niet. De virtuele kinderpornografie op Second Life is in de eerste plaats niet bedoeld om aan kinderen te tonen noch om hen aan te moedigen om seks te hebben met volwassenen. Het is louter bedoeld om de seksuele fantasieën van de gebruiker uit te beelden. 19 Rb s-hertogenbosch, 4 februari 2008, LJN BC Rb s-hertogenbosch, 4 februari 2008, LJN BC

13 Het Openbaar Ministerie benadrukt ook dat zij niet zozeer slachtoffers willen beschermen, maar wil voorkomen dat er een subcultuur ontstaat waarin misbruik van kinderen normaal wordt gevonden of wordt bevorderd. Dit laatste punt kan van belang zijn voor dit onderzoek; op Second Life worden geen echte kinderen misbruikt, maar het toestaan van virtuele kinderpornografie kan de indruk wekken dat het normaal is. Over het punt of het toestaan van virtuele kinderpornografie ook het kindermisbruik bevordert, lopen de meningen uiteen. Hier kom ik later op terug. Het is in ieder geval een positieve ontwikkeling dat het Openbaar Ministerie zaken als deze voor de rechter brengt, zodat duidelijk wordt hoe de rechter hierover denkt. Wellicht is hiermee het hek van de dam en zullen er meerdere zaken over virtuele kinderpornografie voor de rechter worden gebracht, waaronder misschien wel virtuele kinderpornografiezaken betreffende Second Life. Het College van procureurs-generaal heeft aangegeven te willen bevorderen dat er meer zaken van virtuele kinderpornografie voor de rechter worden gebracht KNELPUNTEN - Het moge duidelijk zijn dat de problematiek rondom virtuele kinderpornografie op Second Life niet eenvoudig is. De vraag die ik mij aan het begin van dit onderzoek stelde was of het huidige artikel 240b WvSr ons in staat stelt om op te treden tegen virtuele kinderpornografie op Second Life. Om deze vraag te beantwoorden lopen we tegen een aantal (mogelijke) obstakels aan wil men virtuele kinderporno effectief vervolgen. Het eerste punt is de moeilijkheid dat Linden Lab in de Terms of Service bijna elke aansprakelijkheid beperkt voor hetgeen zich afspeelt op Second Life. In de Terms of Service stellen zij dat er niet van tevoren gekeken wordt of de inhoud op Second Life wel door de beugel kan. 21 Dit is niet fair, Linden Lab creëert een virtuele wereld waarin van alles mogelijk is, maar weigert om de verantwoordelijkheid hiervoor te nemen. Linden Lab heeft een maatschappelijke verantwoordelijkheid voor hetgeen zich afspeelt op Second Life en kan deze verantwoordelijkheid niet afschuiven op de Second Life bewoners. 21 Terms of Service, 1.2 &

14 Virtuele kinderpornografie is in principe strafbaar gesteld in artikel 240b WvSr, maar de virtuele variant in Second Life is problematisch. Hierbij is zoals al eerder opgemerkt het grootste obstakel dat er geen sprake is van seksuele uitbuiting of misbruik van een echt kind. Maar artikel 240b WvSr strekt niet alleen tot bescherming van slachtoffers, maar ook tot het tegen gaan van een subcultuur waarin het misbruik van kinderen normaal wordt gevonden of wordt bevorderd. Hierbij is de moeilijkheid dat het zeer lastig is om aan te tonen dat virtuele kinderpornografie op Second Life drempelverlagend werkt voor pedofielen. Zullen de gebruikers uiteindelijk overgaan tot daadwerkelijk misbruik van kinderen in real life of blijft het bij een onschuldig rollenspel? Het meeste gebruikte argument hiertegen is dat er tal van games zijn waarin gemoord wordt of waarin excessief geweld wordt gebruikt. En wat te denken van een boek zoals American Psycho waarin perverse martelscènes voorkomen? 22 Heeft dit de lezers of spelers ook aangezet tot moorden of martelen? Waneer men overgaat tot strafbaarstelling van virtuele kinderpornografie op Second Life zouden gewelddadige games, films en boeken ook verboden moeten worden, omdat de mogelijkheid bestaat dat het personen aanzet tot geweld of een subcultuur in stand houdt of doet ontstaan. Anders zou men een dubbele moraal hanteren. Men zou ook kunnen verdedigen dat virtuele kinderpornografie pedofielen juist weerhoudt om zich te vergrijpen aan kinderen of om echte kinderpornografie te kijken. De virtuele variant zou hun behoeftes voldoende bevredigen. Ik ben van mening dat we een onderscheid moeten maken tussen de echte kinderpornografiemarkt en de markt van virtuele kinderpornografie. Dit in het licht van de subcultuur die kindermisbruik normaal zou vinden. Naar mijn mening vallen deze twee niet samen, anders zouden producenten wel uitwijken naar louter virtuele kinderpornografie en zo strafbaarheid voor kindermisbruik ontlopen. De echte kinderpornografiemarkt is strafbaar, pedoseksualiteit is strafbaar omdat er daadwerkelijk kindermisbruik plaatsvindt. Maar pedofilie is niet strafbaar gesteld in de Nederlandse wetgeving. De vrijheid van gedachten en de vrijheid van meningsuiting ligt hieraan ten grondslag. Het strafrecht reageert op strafbare gedragingen en niet op het hebben van gedachten die mogelijkerwijs kunnen resulteren in het misbruiken van kinderen. 22 Bret Easton Ellis, American Psycho,

15 De vraag waar wij ook niet aan mogen voorbij gaan is of overheidsbemoeienis überhaupt wel wenselijk is. De overheid treedt op als zedenmeester en als gedachtenpolitie. 23 Het is duidelijk dat virtuele kinderpornografie op Second Life verwerpelijk is, maar geeft daarom nog geen aanleiding tot strafrechtelijke sanctionering door de wetgever. Een Kamermeerderheid pleit voor een strengere aanpak van virtuele kinderpornografie in het algemeen en meer specifiek op Second Life. Er zijn zelfs Kamervragen over gesteld aan de Minister van Justitie ADVIEZEN - Ik zou voorop willen stellen dat virtuele kinderpornografie op Second Life moreel verwerpelijk is, maar dat dit anderzijds naar mijn mening niet noopt tot strafrechtelijke sanctionering. Er zijn alternatieven te bedenken die men eerst dient te hanteren alvorens naar het strafrecht te grijpen. Allereerst moet Linden Lab door de overheid worden aangesproken op de maatschappelijke verantwoordelijkheid die op hen rust. Linden Lab zou virtuele kinderpornografie technisch onmogelijk moeten maken op Second Life. Linden Lab heeft de mogelijkheid om bepaalde scripts te verwijderen en dient hier dan ook gebruik van te maken. 25 Het zou bijvoorbeeld onmogelijk moeten zijn dat men een kinderavatar kan maken in de variant van Second Life die voor volwassenen bestemd is. Of Linden Lab moet ervoor zorgen dat seksuele handelingen tussen volwassen-avatars en kinder-avatars onmogelijk wordt. Tot slot heeft Linden Lab ook de mogelijkheid om accounts te verwijderen van gebruikers die virtuele kinderpornografie bedrijven. De moraal die in First life geldt zou moeten worden voortgezet in Second Life. Naar mijn mening is er voor de overheid geen andere rol dan louter het aanspreken van Linden Lab op de maatschappelijke dan wel morele verplichting die op hen rust. Het niet naleven hiervan zorgt er vervolgens niet voor dat er sancties op staan, want dit impliceert dat de gedragingen strafbaar zouden moeten zijn en dit is naar mijn mening onwenselijk. 23 M. Moerings, Virtuele Kinderporno, Ars Aequi 2003, blz Voor argumenten zie: Kamerstukken II , Aanhangsel Terms of Service,

16 Een tweede aanbeveling is dat er een gedegen en specifiek onderzoek moet worden verricht naar de mogelijke schadelijke gevolgen van virtuele kinderpornografie op Second Life. Het is nu nog niet duidelijk wat voor uitwerking de virtuele kinderpornografie op Second Life heeft op pedofielen. Zet het hen nu juist aan tot het bekijken van echte kinderpornografie of weerhoudt het hen hier juist van? In de gepubliceerde literatuur over dit onderwerp lopen de meningen nogal uiteen om er een eenduidige conclusie uit te trekken. Het is gevaarlijk om het beleid af te stemmen op deze onderzoeken. Momenteel zijn er nog geen uitspraken van de rechter tot onze beschikking over virtuele kinderpornografie op Second Life. Het Openbaar Ministerie heeft aangegeven proefprocessen te willen voeren om meer duidelijkheid te verkrijgen. Dit is zeer wenselijk, aangezien de nadruk wordt gelegd op een brede beschermingsomvang om te kunnen beoordelen of er sprake is van virtuele kinderpornografie. Jurisprudentie is nodig om duidelijkheid te verkrijgen wat onder het ruime beschermingsbeginsel valt en wat niet en dit in samenhang met de schijn van echtheid. 16

17 - 9. CONCLUSIE - Voordat ik aan dit onderzoek begon, was mijn eerste gedachte bij virtuele kinderpornografie, dat het strafrechtelijk aangepakt moest worden. Vervolgens vroeg ik mij af of het huidige artikel 240b WvSr hier mogelijkheid toe zou bieden. Maar naarmate ik mij dieper in het onderwerp heb verdiept, ben ik tot de conclusie gekomen dat het een veel belangrijkere vraag is of het wel wenselijk is om virtuele kinderpornografie strafrechtelijk te vervolgen. In dit laatste hoofdstuk zal ik alle bevindingen nog eens op een rijtje zetten en waarderen. De vraag die in dit onderzoek centraal staat: Is het mogelijk om met het huidige artikel 240b WvSr op te treden tegen virtuele kinderpornografie op Second Life? Tevens zal ik antwoord geven op de volgende deelvragen: Tegen welke knelpunten loopt men aan bij het strafrechtelijk sanctioneren van virtuele kinderpornografie? Wat is de betekenis van de uitspraak van de rechtbank s -Hertogenbosch voor dit onderzoek? Welke andere mogelijkheden zijn er om virtuele kinderpornografie tegen te gaan? Vanaf de leeftijd van dertien jaar heeft men toegang tot Second Life, de vereisten voor registratie zijn laagdrempelig. Volwassen en kinderen hebben ieder hun eigen wereld op Second Life, maar men kan gemakkelijk toegang krijgen tot de andere wereld door simpelweg een ander geboortejaar op te geven. De verhouding tussen de gebruikers onderling wordt geregeld door de Community Standards. Volgens deze regels moet materiaal dat een seksuele inhoud heeft, plaatsvinden op privé terrein in gebieden die zijn aangemerkt met Mature. 26 Het is niet juist dat alles met zo n inhoud kan plaatsvinden zolang het maar aangemerkt wordt als Mature. Zo ontstaat er een vrijplaats waar men alles naar believen kan doen. Dit is onwenselijk. 26 Community Standards Linden Lab nr.6. 17

18 Tussen de gebruikers en Linden Lab gelden de Terms of Service. Virtuele kinderpornografie is naar mijn mening in strijd met de Terms of Service. Linden Lab kan zich er niet achter blijven verschuilen dat zij slechts een Service Provider is en de inhoud van Second Life niet vooraf toetst. Het is natuurlijk niet mogelijk om alles vooraf te toetsen, maar wanneer het om Mature material gaat zou dit wel wenselijk zijn. Linden Lab zal slechts tot verwijdering overgaan wanneer het naar haar overtuiging niet door de beugel kan. Maar Linden Lab zou ook de maatschappelijke opinie in haar besluit moeten laten meewegen. Linden Lab heeft een maatschappelijke en morele verantwoordelijkheid voor zaken als het gaat om virtuele kinderpornografie. Het is belangrijk dat de overheid Linden Lab hier op aanspreekt, maar meer instrumenten zijn naar mijn mening niet beschikbaar voor de overheid. Virtuele kinderpornografie op Second Life valt in beginsel onder de reikwijdte van het huidige artikel 240b WvSr. Door opneming van het bestanddeel schijnbaar betrokken is het niet langer nodig dat de er echte kinderen zijn afgebeeld. De schijn van echtheid is voldoende. Er wordt door de wetgever een ruim beschermingsbeginsel gehanteerd, wat op zich een goede zaak is. De lichamelijke integriteit van kinderen verdient ook een goede bescherming. Maar een te ruime formulering schept niet alleen rechtsonzekerheid, maar het is in het kader van virtuele kinderpornografie onwenselijk. De virtuele kinderpornografie op Second Life schaadt geen kinderen. Omdat er geen personen schade lijden, vind ik het niet juist dat het strafrecht hier optreedt. Als uit onderzoek zou blijken dat er schadelijke effecten aan de virtuele kinderpornografie op Second Life verbonden zijn dan zal het verhaal een andere wending nemen. De uitspraak van de rechtbank betreffende het virtuele kinderpornografiefilmpje is naar mijn inzicht een juiste geweest. Het filmpje was bedoeld om aan kinderen te tonen en om hen de suggestie te doen wekken dat seks met volwassenen normaal is. Dat voor het filmpje geen echte kinderen zijn gebruikt staat hieraan niet in de weg. In casu zorgde de specifieke omstandigheden van het geval dat het een strafbare gedraging betrof. Wat betreft de virtuele kinderpornografie op Second Life is het enige argument dat eventueel stand zou kunnen houden: wanneer men het toestaat, wordt een subcultuur in stand gehouden waarin het misbruik van kinderen normaal wordt gevonden. Dit argument houdt wat mij betreft geen stand aangezien we de virtuele kinderpornografiemarkt moeten onderscheiden van de echte kinderpornografiemarkt waarin echte kinderen worden misbruikt. 18

19 De aanpak van virtuele kinderpornografie dient volgens de drietrapsraket te geschieden. Zelfregulering is in virtuele werelden de eerste remedie. 27 Wanneer de eerste twee stappen geen soelaas bieden kan pas naar het strafrecht worden gegrepen. In casu lijkt mij dat er geen rol voor het strafrecht is weg gelegd. De belangrijkste argumenten zijn: - De overheid behoort niet op te treden als zeden- of gedachtenpolitie. - Wanneer men over gaat tot een verbod, dient men ook gewelddadige games, films en dergelijke te verbieden. Omdat men anders een dubbele moraal hanteert. - Er zijn geen echte kinderen aan te pas gekomen, dus zijn er geen slachtoffers. Er zijn slechts virtuele slachtoffers. - Het strafrecht dient te allen tijde een ultimum remedium te blijven, omdat het een te grote inbreuk pleegt op de grondrechten van burgers. - Virtuele kinderpornografie kan ook als alternatief voor echte kinderpornografie worden gezien. Wanneer men virtuele kinderporno verbiedt, zullen pedofielen moeten uitwijken naar de echte variant. Voor de wetgever is eveneens geen rol weggelegd om over te gaan tot een expliciet verbod op virtuele kinderpornografie. Hiervoor draag ik dezelfde argumenten aan, bovendien zal de implementatie hiervan problematisch zijn. Wat dient er nu wel te gebeuren? Duidelijk is dat virtuele kinderpornografie gevoelens van afkeur oproept. Doordat er in de politiek en in de samenleving de gedachte leeft, dat het verwerpelijk is, noopt dat ons tot erkenning van een ongewenste situatie. De belangrijkste rol is weggelegd voor Linden Lab zelf. Linden Lab draagt de maatschappelijke en morele verantwoordelijkheid voor virtuele kinderpornografie. Doordat zij een wereld hebben gecreëerd die raakvlakken heeft met de reële wereld moeten de morele waarden van de reële wereld, worden doorgetrokken naar die van de virtuele wereld van Second Life. De aansprakelijkheid van Linden Lab strekt zich uit tot het voorkomen van gedragingen die in de reële wereld ook niet zouden worden getolereerd. Linden Lab moet beseffen dat virtuele kinderpornografie eventueel strafbaar kan zijn en daarbij een potentieel maatschappelijk gevaar kan vormen door de schadelijke effecten die hieraan verbonden kunnen zijn. 27 B.W. Schermer, R. Marbus, Gaming: meer dan een spelletje, Krimpen aan den IJssel

20 - LITERATUURLIJST - Literatuur - C.P.M. Cleiren & J.F. Nijboer, Internationaal strafrecht: de tekst van het Wetboek van Strafvordering Boek IV Titel X en enkele aanverwante wetten voorzien van commentaar, aangevuld met aanverwante nationale en internationale regelgeving, Deventer, Kluwer C.P.M. Cleiren & J.F. Nijboer, Strafrecht: de tekst van het Wetboek van Strafrecht en enkele aanverwante wetten voorzien van commentaar, Deventer, Kluwer H. Franken & H.W.K. Kasperen, Recht en computer, Deventer: Kluwer L. Greenhouse, Virtual Child Pornography Ban Overturned, New York Times, 12 april B.J. Koops, Het Cybercrime-Verdrag, de Nederlandse strafwetgeving en de (computer) criminalisering van de maatschappij, Computerrecht, 02, p , E. Leuw & R.V. Bijl, Pedoseksuele delinquentie, Den Haag, Boom Juridische Uitgevers, Wetenschappelijk onderzoeks- en documentatiecentrum Justitie. - A.R. Lodder e.a., Recht in een virtuele wereld: Juridische aspecten van Massive Multiplayer Online Role Playing Games (MMORPG), RIFD 2006, - M. Moerings, Virtuele Kinderporno, Ars Aequi 2003, blz D. de Nood, J. Attema, Second Life. Het tweede leven van virtual reality, Den Haag, D. de Nood, J. Attema, Residents in analyse.de feiten over Second Life na de hype, Den Haag,

DE JURIDISCHE ASPECTEN VAN SECOND LIFE

DE JURIDISCHE ASPECTEN VAN SECOND LIFE DE JURIDISCHE ASPECTEN VAN SECOND LIFE Virtuele kinderpornografie Strafrechtelijk sanctioneren? J.A. Brasem 1 Naam: J.A. Brasem Adres: Prins Hendrikplein 1-R 2518 JA Den Haag Telefoonnummer: 06-42104769

Nadere informatie

Hebben goedgevonden en verstaan: ARTIKEL I

Hebben goedgevonden en verstaan: ARTIKEL I Besluit van, houdende wijziging van het Besluit justitiële en strafvorderlijke gegevens in verband met de implementatie van de richtlijn 2011/93/EU van het Europees Parlement en de Raad ter bestrijding

Nadere informatie

Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG

Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj

Nadere informatie

Factsheet. Wetgeving kinderporno, opsporing en vervolging Laatste update: april 2019 Expertisebureau Online Kindermisbruik. Auteur: mr. S.R.

Factsheet. Wetgeving kinderporno, opsporing en vervolging Laatste update: april 2019 Expertisebureau Online Kindermisbruik. Auteur: mr. S.R. Factsheet Wetgeving kinderporno, opsporing en vervolging Laatste update: april 2019 Expertisebureau Online Kindermisbruik Auteur: mr. S.R. de Gruijl Internationale verdragen Op 20 november 1989 werd door

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Schedeldoekshaven 100 2511 EX Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den

Nadere informatie

Datum 19 december 2014 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over het strafbaar stellen van wraakporno

Datum 19 december 2014 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over het strafbaar stellen van wraakporno 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj

Nadere informatie

Datum 6 januari 2016 Onderwerp Gespreksnotitie Nationaal Rapporteur rondetafelgesprek kindermisbruik. Geachte voorzitter,

Datum 6 januari 2016 Onderwerp Gespreksnotitie Nationaal Rapporteur rondetafelgesprek kindermisbruik. Geachte voorzitter, 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Tweede Kamer der Staten-Generaal t.a.v. de voorzitter van de vaste commissie voor Veiligheid en Justitie mevrouw L. Ypma Postbus 20018 2500 EA Den Haag Turfmarkt

Nadere informatie

Masterscriptie: De rechtmatigheid van virtuele kinderpornografie

Masterscriptie: De rechtmatigheid van virtuele kinderpornografie Masterscriptie: De rechtmatigheid van virtuele kinderpornografie Sarah Anna Reinders S2112604 Master Strafrecht en Criminologie Scriptiebegeleider: Mr. E. Gritter Drachten, maart 2014 Voorwoord Na mijn

Nadere informatie

JONGEREN EN INTERNETVEILIGHEID

JONGEREN EN INTERNETVEILIGHEID JONGEREN EN INTERNETVEILIGHEID Joyce Kerstens 5 maart 2015 JONGEREN - INTERNET - MEDIA Meisje uit Pijnacker pleegt zelfmoord 'om bangalijst' De Oude Klapwijkseweg in Pijnacker. FOTO STREETVIEW. UPDATE

Nadere informatie

Directoraat-generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving

Directoraat-generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving α Ministerie van Justitie Directoraat-generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving Directie Juridische en Operationele Aangelegenheden Postadres: Postbus 20301, 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de

Nadere informatie

Datum 25 juni 2013 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over oplichting bij Marktplaats en wettelijke problemen rond de vervolging van internetoplichting

Datum 25 juni 2013 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over oplichting bij Marktplaats en wettelijke problemen rond de vervolging van internetoplichting 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj

Nadere informatie

Virtuele kinderpornografie ter voorkoming van kindermisbruik

Virtuele kinderpornografie ter voorkoming van kindermisbruik Virtuele kinderpornografie ter voorkoming van kindermisbruik Student: Lorraine Mordaunt Studentnummer: 09063528 Opleiding: HBO-Rechten Begeleider: Meneer Winius s-gravenhage, juni 2013 INHOUDSOPGAVE 1.

Nadere informatie

Wetboek van Strafrecht

Wetboek van Strafrecht Wetboek van Strafrecht Titel XIV. Misdrijven tegen de zeden Artikel 239 Met gevangenisstraf van ten hoogste drie maanden of geldboete van de tweede categorie wordt gestraft schennis van de eerbaarheid:

Nadere informatie

Toespraak minister Hirsch Ballin bij oprichting Platform Internetveiligheid op 8 december 2009. Dames en heren,

Toespraak minister Hirsch Ballin bij oprichting Platform Internetveiligheid op 8 december 2009. Dames en heren, Toespraak minister Hirsch Ballin bij oprichting Platform Internetveiligheid op 8 december 2009 Dames en heren, Goed dat we hier bijeen zijn om het Platform Internetveiligheid op te richten. Ik ben blij

Nadere informatie

Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving

Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving Ministerie van Justitie Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving Directie Juridische en Operationele Aangelegenheden Postadres: Postbus 20301, 2500 EH Den Haag De Voorzitter van de Tweede

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Onderwerp Antwoorden Kamervragen over naming and shaming op internet

Nadere informatie

Privacyverklaring Meldpunt Kinderporno op Internet

Privacyverklaring Meldpunt Kinderporno op Internet Privacyverklaring Meldpunt Kinderporno op Internet Laatste update: 17 mei 2018 1 Introductie 2 Verwerking van persoonsgegevens 3 Doeleinden 4 Verstrekking aan derden 5 Beveiligingsmaatregelen 6 Bewaartermijn

Nadere informatie

Datum 9 oktober 2018 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over het bericht dat de naam van de kerk boven het welzijn van de mens komt

Datum 9 oktober 2018 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over het bericht dat de naam van de kerk boven het welzijn van de mens komt 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG DBAenV Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag

Nadere informatie

Pubers in beeld OM-beleid bij door jongeren geproduceerde seksuele afbeeldingen van minderjarigen

Pubers in beeld OM-beleid bij door jongeren geproduceerde seksuele afbeeldingen van minderjarigen Landelijk Expertisecentrum Kinderporno en Kindersekstoerisme Pubers in beeld OM-beleid bij door jongeren geproduceerde seksuele afbeeldingen van minderjarigen De laatste jaren krijgen politie en Openbaar

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/jenv

Nadere informatie

Camera-toezicht op de werkplek

Camera-toezicht op de werkplek Camera-toezicht op de werkplek december 2006 mr De auteur heeft grote zorgvuldigheid betracht in het weergeven van delen uit het geldende recht. Evenwel noch de auteur noch kan aansprakelijk worden gesteld

Nadere informatie

34300 VI Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Veiligheid en Justitie (VI) voor het jaar 2016

34300 VI Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Veiligheid en Justitie (VI) voor het jaar 2016 34300 VI Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Veiligheid en Justitie (VI) voor het jaar 2016 Nr. 75 Brief van de minister van Veiligheid en Justitie Aan de Voorzitter van de Tweede

Nadere informatie

De normale seksuele ontwikkeling en zijn grenzen. Dr. Hanneke de Graaf

De normale seksuele ontwikkeling en zijn grenzen. Dr. Hanneke de Graaf De normale seksuele ontwikkeling en zijn grenzen Dr. Hanneke de Graaf Inhoud Seksueel gedrag van jongeren anno 2012 Trends Risicogroepen Wanneer over de grens? Bron: Seks onder je 25 e (2012) Online vragenlijst

Nadere informatie

Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving

Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving ϕ1 Ministerie van Justitie Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving Directie Juridische en Operationele Aangelegenheden Hierbij stuur ik u, mede namens de Minister van Binnenlandse Zaken

Nadere informatie

Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag

Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag > Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl

Nadere informatie

Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving

Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving ϕ Ministerie van Justitie Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving Directie Juridische en Operationele Aangelegenheden Postadres: Postbus 2030, 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede

Nadere informatie

Overleg- en aangifteplicht

Overleg- en aangifteplicht 1.e. Op 28 juli 1999 is de Wet bestrijding van seksueel misbruik en seksuele intimidatie in het onderwijs in werking getreden. Deze wet is een uitwerking van de voorstellen die de toenmalige staatssecretaris

Nadere informatie

Privacyverklaring Meldpunt Kinderporno op Internet

Privacyverklaring Meldpunt Kinderporno op Internet Privacyverklaring Meldpunt Kinderporno op Internet 1 Introductie 2 Verwerking van persoonsgegevens 3 Doeleinden 4 Verstrekking aan derden 5 Beveiligingsmaatregelen 6 Bewaartermijn 7 Uw rechten 8 Links

Nadere informatie

Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving

Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving Ministerie van Justitie j1 Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving Directie Rechtshandhaving en Criminaliteitsbestrijding Postadres: Postbus 20301, 2500 EH Den Haag Voorzitter van de Tweede

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2008 2009 31 009 Voorstel van wet van het lid Waalkens houdende strafbaarstelling van het plegen van ontuchtige handelingen met dieren en pornografie met

Nadere informatie

Voorwoord. Lawbooks Grondslagen van Recht ( ) Beste student(e),

Voorwoord. Lawbooks Grondslagen van Recht ( ) Beste student(e), Grondslagen van Recht Week 3 2018 2019 Voorwoord Beste student(e), Voor je ligt de samenvatting van de stof van Hoofdstuk 14 van het boek Hoofdlijnen, dat voorgeschreven wordt in week 3. Aanvankelijk hebben

Nadere informatie

Datum 3 april 2012 Onderwerp Beantwoording Kamervragen over de aanpak van kindermisbruik en kinderporno via anonieme internetnetwerken

Datum 3 april 2012 Onderwerp Beantwoording Kamervragen over de aanpak van kindermisbruik en kinderporno via anonieme internetnetwerken 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Schedeldoekshaven 100 2511 EX Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den

Nadere informatie

Rapport. Datum: 13 juni 2012. Rapportnummer: 2012/102

Rapport. Datum: 13 juni 2012. Rapportnummer: 2012/102 Rapport Rapport in het onderzoek naar klachten en signalen over het Meldpunt Internetoplichting, ondergebracht bij het regionale politiekorps Kennemerland. Datum: 13 juni 2012 Rapportnummer: 2012/102 2

Nadere informatie

Datum 29 januari 2010 Onderwerp WODC-onderzoek 'Strafrechtelijke ontzetting uit beroep of ambt'

Datum 29 januari 2010 Onderwerp WODC-onderzoek 'Strafrechtelijke ontzetting uit beroep of ambt' > Retouradres Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Schedeldoekshaven 100 2511 EX Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.justitie.nl Onderwerp WODC-onderzoek

Nadere informatie

Verwijzen naar digitale bronnen

Verwijzen naar digitale bronnen Verwijzen naar digitale bronnen Aanvulling op de Leidraad voor juridische auteurs 2013 I. Bennigsen mr. dr. L.D. van Kleef-Ruigrok 2 februari 2015 1 1 Inleiding In de Leidraad voor juridische auteurs 2013

Nadere informatie

Verwijzen naar digitale bronnen

Verwijzen naar digitale bronnen Verwijzen naar digitale bronnen Aanvulling op de Leidraad voor juridische auteurs 2013 I. Bennigsen mr. dr. L.D. van Kleef-Ruigrok 27 januari 2014 1 1 Inleiding In de Leidraad voor juridische auteurs 2013

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 16 juini 2015 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 16 juini 2015 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

Protocol digitale agressie gemeente Almere

Protocol digitale agressie gemeente Almere Pagina 1 Om het Protocol digitale agressie gemeente Almere leesbaar en begrijpelijk te maken is er een publieksversie van gemaakt. Deze treft u hier aan. Dit is niet de juridische versie. Inhoud 1 Waarom

Nadere informatie

Virtuele kinderpornografie

Virtuele kinderpornografie Virtuele kinderpornografie Een visie op strafbaarheid van virtuele kinderpornografie Een rechtsvergelijkend onderzoek tussen Nederland en de Verenigde Staten Scriptie in de strafrechtwetenschappen. Te

Nadere informatie

TOELICHTING MELDING ONRECHTMATIGE INFORMATIE

TOELICHTING MELDING ONRECHTMATIGE INFORMATIE TOELICHTING MELDING ONRECHTMATIGE INFORMATIE Vraag 1 Bij deze vraag dient u aan te geven wie de verzoeker is van deze melding. Eventuele correspondentie over de melding zal naar deze persoon worden verstuurd.

Nadere informatie

Voorbeeld meldprotocol. Preventie Seksueel Misbruik Vrijwillig Jeugdwerk

Voorbeeld meldprotocol. Preventie Seksueel Misbruik Vrijwillig Jeugdwerk Voorbeeld meldprotocol Preventie Seksueel Misbruik Vrijwillig Jeugdwerk Voorbeeld Meldprotocol Dit protocol beschrijft hoe je moet handelen bij situaties waarin sprake is van (vermoedens van) seksueel

Nadere informatie

Inleiding. 1 Strafrecht

Inleiding. 1 Strafrecht Inleiding 1 Strafrecht Plaats van het strafrecht Het strafrecht is, net als bijvoorbeeld het staatsrecht en het bestuursrecht, onderdeel van het publiekrecht. Het publiekrecht regelt de betrekkingen tussen

Nadere informatie

Privacyverklaring Meldpunt Kinderporno op Internet

Privacyverklaring Meldpunt Kinderporno op Internet Privacyverklaring Meldpunt Kinderporno op Internet Laatste update: 17 mei 2018 1 Introductie 2 Verwerking van persoonsgegevens 3 Verwerkingsdoeleinden en grondslag 4 Verstrekking aan derden 5 Beveiligingsmaatregelen

Nadere informatie

14279/10 mak/ngs/rb 1 DG H 2B

14279/10 mak/ngs/rb 1 DG H 2B RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 1 oktober 2010 (05.10) (OR. en) 14279/10 DROIPEN 106 JAI 787 CODEC 932 NOTA van: aan: Betreft: het voorzitterschap de Raad Voorstel voor een richtlijn van het Europees

Nadere informatie

Meld. seksueel misbruik. aan de commissie-samson

Meld. seksueel misbruik. aan de commissie-samson Meld seksueel misbruik aan de commissie-samson Help ons Mijn naam is Rieke Samson en ik wil je vragen om ons te helpen bij het onderzoek naar seksueel misbruik van kinderen en jongeren. Zelf ben ik voorzitter

Nadere informatie

Protocol digitale agressie gemeente Almere

Protocol digitale agressie gemeente Almere Pagina 1 Om het Protocol digitale agressie gemeente Almere leesbaar en begrijpelijk te maken is er een publieksversie van gemaakt. Deze treft u hier aan. Dit is niet de juridische versie. Inhoud 1 Waarom

Nadere informatie

Aanwijzing kinderpornografie (artikel 240b wvsr)

Aanwijzing kinderpornografie (artikel 240b wvsr) JU Aanwijzing kinderpornografie (artikel 240b wvsr) Categorie: opsporing, vervolging Afzender: College van procureursgeneraal Adressaat: Hoofden van de parketten Rechtskarakter: Aanwijzing i.d.z.v. artikel

Nadere informatie

Mantelzorg, waar ligt de grens?

Mantelzorg, waar ligt de grens? Mantelzorg, waar ligt de grens? CDA Talentacademie 2014-2015 Anita Relou Wat is volgens het christendemocratisch gedachtengoed de grens van mantelzorg. Inleiding 2015. Een jaar met veel veranderingen in

Nadere informatie

Datum 13 oktober 2015 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over het bericht 'Aantal vechtscheidingen groeit explosief'

Datum 13 oktober 2015 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over het bericht 'Aantal vechtscheidingen groeit explosief' 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj

Nadere informatie

Datum 5 november 2012 Onderwerp Antwoorden kamervragen over strafrechtelijke ontruiming van krakers

Datum 5 november 2012 Onderwerp Antwoorden kamervragen over strafrechtelijke ontruiming van krakers 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Schedeldoekshaven 100 2511 EX Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den

Nadere informatie

Aan de voorzitter van de Tweede Kamer Der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag

Aan de voorzitter van de Tweede Kamer Der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Sector Aan de voorzitter van de Tweede Kamer Der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag

Nadere informatie

Deze website wordt beheerd en is eigendom van BrowserTech. Een bedrijf geregistreerd in Nederland.

Deze website wordt beheerd en is eigendom van BrowserTech. Een bedrijf geregistreerd in Nederland. Effectieve datum: 22 september, 2012 Introductie Deze website wordt beheerd en is eigendom van BrowserTech. Een bedrijf geregistreerd in Nederland. Definities BrowserTech product(en) wordt gebruikt als

Nadere informatie

Beroepsgeheim Ontwerp tot wijziging van artikel 458bis van het Strafwetboek

Beroepsgeheim Ontwerp tot wijziging van artikel 458bis van het Strafwetboek Beroepsgeheim Ontwerp tot wijziging van artikel 458bis van het Strafwetboek Doc: a135005 Tijdschrift: 135 Datum: 17/09/2011 Origine: NR Thema's: Beroepsgeheim Kwetsbare personen Mishandeling van een kind,

Nadere informatie

Publicatieblad van de Europese Unie

Publicatieblad van de Europese Unie L 13/44 (Besluiten aangenomen krachtens titel VI van het Verdrag betreffende de Europese Unie) KADERBESLUIT 2004/68/JBZ VAN DE RAAD van 22 december 2003 ter bestrijding van seksuele uitbuiting van kinderen

Nadere informatie

Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving

Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving α Ministerie van Justitie Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving Directie Juridische en Operationele Aangelegenheden Postadres: Postbus 20301, 2500 EH Den Haag De Voorzitter van de Tweede

Nadere informatie

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 1999 313 Wet van 1 juli 1999, houdende wijziging van enkele onderwijswetten in verband met onder meer de bestrijding van seksueel misbruik en seksuele

Nadere informatie

JPF 2013/115 Rechtbank Den Haag 11 februari 2013, C/09/419508 FA RK 12-3722; ECLI:NL:RBDHA:2013:BZ3284. ( mr. Brakel )

JPF 2013/115 Rechtbank Den Haag 11 februari 2013, C/09/419508 FA RK 12-3722; ECLI:NL:RBDHA:2013:BZ3284. ( mr. Brakel ) JPF 2013/115 Rechtbank Den Haag 11 februari 2013, C/09/419508 FA RK 12-3722; ECLI:NL:RBDHA:2013:BZ3284. ( mr. Brakel ) [De minderjarige], geboren op [geboortedatum] te [geboorteplaats], Frankrijk, wonende

Nadere informatie

Categorie (a): bij het op heterdaad betrappen op het plegen van een strafbaar feit

Categorie (a): bij het op heterdaad betrappen op het plegen van een strafbaar feit Stappenplan strafbare feiten Een stappenplan strafbare feiten geeft richtlijnen over de acties die er kunnen of moeten worden ondernomen als de school wordt geconfronteerd met een strafbaar feit. De noodzakelijkheid

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle https://openaccess.leidenuniv.nl/handle/1887/44879 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Oerlemans, Jan-Jaap Title: Investigating cybercrime Issue Date:

Nadere informatie

Gehoord de gerechten, adviseert de Raad als volgt. 2

Gehoord de gerechten, adviseert de Raad als volgt. 2 De Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie Mr. F. Teeven Postbus 20301 2500 EH Den Haag datum 23 september 2013 contactpersoon Voorlichting doorkiesnummer 06 18609322 e-mail voorlichting@rechtspraak.nl

Nadere informatie

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2015 182 Besluit van 15 mei 2015 tot wijziging van het Besluit internationale verplichtingen extraterritoriale rechtsmacht in verband met de implementatie

Nadere informatie

structureren onderzoeksverslag terugkombijeenkomst

structureren onderzoeksverslag terugkombijeenkomst structureren onderzoeksverslag terugkombijeenkomst programma 19:00 20:00 presentatie onderzoeksverslag 20:00 20:15 pauze 20:15 21:15 bespreking knelpunten en individuele begeleiding programma 9:30 10:15

Nadere informatie

Mama, mag ik op t internet?

Mama, mag ik op t internet? Mama, mag ik op t internet? Sofie Vandoninck Faculteit Sociale Wetenschappen Onderzoekproject Online risico s & online weerbaarheid Doel van het onderzoek? Welke kinderen zijn meer kwetsbaar online? Hoe

Nadere informatie

Annet Kramer Inzet van het strafrecht bij kindermishandeling

Annet Kramer Inzet van het strafrecht bij kindermishandeling Annet Kramer Inzet van het strafrecht bij kindermishandeling Debat Kiezen voor kinderen 26 september 2013 De Balie wie ben ik en waarom sta ik hier? Annet Kramer Landelijk parket, cluster kinderporno en

Nadere informatie

GEDRAGSCODE INTERNET EN E-MAILGEBRUIK

GEDRAGSCODE INTERNET EN E-MAILGEBRUIK GEDRAGSCODE INTERNET EN E-MAILGEBRUIK Inleiding De strekking van de hiernavolgende gedragscode internetgebruik is dat men binnen Maatvast op een verantwoorde manier omgaat met internet en e-mail, op een

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2000 2001 25 907 Voorkoming en bestrijding van geweld op straat Nr. 7 BRIEF VAN DE MINISTER VAN JUSTITIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Datum 28 februari 2013 Onderwerp Beantwoording kamervragen over vervolgingen en veroordelingen wegens majesteitsschennis

Datum 28 februari 2013 Onderwerp Beantwoording kamervragen over vervolgingen en veroordelingen wegens majesteitsschennis 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Schedeldoekshaven 100 2511 EX Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den

Nadere informatie

Handleiding voor het gebruik van de community website van OBS t Padland

Handleiding voor het gebruik van de community website van OBS t Padland Handleiding voor het gebruik van de community website van OBS t Padland Versie: 1.1 Datum: 18 juli 2013 Geschreven door: ict@padland.nl 2013 OBS t Padland. Pagina 1 Inhoud Inleiding... 3 Padland Startpagina...

Nadere informatie

Algemene Voorwaarden & Huisregels Sportshowroom.nl, sep 2015 Bezoekers Sportshowroom.nl 1/6

Algemene Voorwaarden & Huisregels Sportshowroom.nl, sep 2015 Bezoekers Sportshowroom.nl 1/6 ALGEMENE VOORWAARDEN & HUISREGELS Inhoudsopgave: 1. Huisregels van Sportshowroom.nl pag. 2 2. Registratie van een account pag. 2 3. Plichten van bezoekers pag. 2 4. Spelregels en kwaliteitseisen pag. 3

Nadere informatie

Beoordeling. h2>klacht

Beoordeling. h2>klacht Rapport 2 h2>klacht Verzoekster klaagt erover dat een ambtenaar van het regionale politiekorps Limburg-Noord op 14 juli 2008 heeft geweigerd de aangifte van diefstal van haar kat op te nemen. Beoordeling

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj

Nadere informatie

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2003 197 Besluit van 1 mei 2003 tot wijziging van het Organisatiebesluit raad voor de kinderbescherming Wij Beatrix, bij de gratie Gods, Koningin

Nadere informatie

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 1999 464 Wet van 28 oktober 1999 tot wijziging van het Wetboek van Strafrecht, enige andere wetboeken en enige wetten (opheffing algemeen bordeelverbod)

Nadere informatie

a) Titel voorstel Proposal for a directive of the European Parliament and of the Council on countering money laundering by criminal law.

a) Titel voorstel Proposal for a directive of the European Parliament and of the Council on countering money laundering by criminal law. Fiche 2: Richtlijnvoorstel strafbaarstelling witwassen 1. Algemene gegevens a) Titel voorstel Proposal for a directive of the European Parliament and of the Council on countering money laundering by criminal

Nadere informatie

32635 Strategie van Nederlands buitenlandbeleid. Brief van de minister van Buitenlandse Zaken

32635 Strategie van Nederlands buitenlandbeleid. Brief van de minister van Buitenlandse Zaken 32635 Strategie van Nederlands buitenlandbeleid Nr. 5 Brief van de minister van Buitenlandse Zaken Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 26 april 2012 Mede namens de Staatssecretaris

Nadere informatie

Klokkenluidersregeling. Regeling inzake het omgaan met een vermoeden van een misstand

Klokkenluidersregeling. Regeling inzake het omgaan met een vermoeden van een misstand Klokkenluidersregeling Regeling inzake het omgaan met een vermoeden van een misstand Inhoudsopgave Inleiding... 3 Doelstelling... 3 Hoofdstuk 1. Definities... 4 Hoofdstuk 2. Intern melden... 5 Hoofdstuk

Nadere informatie

Oplegnotitie Tussentijdse wijziging van de Algemene Plaatselijke Verordening voor de Gemeente Brunssum Gemeenteblad nr. 64

Oplegnotitie Tussentijdse wijziging van de Algemene Plaatselijke Verordening voor de Gemeente Brunssum Gemeenteblad nr. 64 Oplegnotitie Tussentijdse wijziging van de Algemene Plaatselijke Verordening voor de Gemeente Brunssum Gemeenteblad nr. 64 Rol van de raad De raad krijgt dit raadsvoorstel voorgelegd omdat de raad op grond

Nadere informatie

Wij Willem-Alexander, bij de gratie Gods, Koning der Nederlanden, Prins van Oranje- Nassau, enz. enz. enz.

Wij Willem-Alexander, bij de gratie Gods, Koning der Nederlanden, Prins van Oranje- Nassau, enz. enz. enz. WETSVOORSTEL Voorstel van wet van de leden Segers, Rebel-Volp en Kooiman tot wijziging van het Wetboek van Strafrecht en het Wetboek van Strafrecht BES, houdende de invoering van de strafbaarstelling van

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2007 2008 28 684 Naar een veiliger samenleving 31 200 VI Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Justitie (VI) voor het jaar 2008 Nr.

Nadere informatie

Lesvoorbereiding. Inleiding voor de leerkracht :

Lesvoorbereiding. Inleiding voor de leerkracht : Lesvoorbereiding Inleiding voor de leerkracht : Child Focus, de Stichting voor Verdwenen en Seksueel Uitgebuite Kinderen, heeft als missie om de fenomenen van verdwijning en seksueel misbruik te bestrijden

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 32 529 Wijziging van de Wet op de jeugdzorg en Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek, de Algemene Kinderbijslagwet en de Wet Landelijk Bureau Inning

Nadere informatie

SEKSISME TEGENGAAN: EEN UITDAGING VOOR DE GELIJKHEID VAN VROUWEN EN MANNEN. Een woordje uitleg bij de wet tegen seksisme in de openbare ruimte

SEKSISME TEGENGAAN: EEN UITDAGING VOOR DE GELIJKHEID VAN VROUWEN EN MANNEN. Een woordje uitleg bij de wet tegen seksisme in de openbare ruimte SEKSISME TEGENGAAN: EEN UITDAGING VOOR DE GELIJKHEID VAN VROUWEN EN MANNEN Een woordje uitleg bij de wet tegen seksisme in de openbare ruimte EEN WET TEGEN SEKSISME, IS DAT NODIG? WAT IS SEKSISME, VOLGENS

Nadere informatie

SEKSISME TEGENGAAN: EEN UITDAGING VOOR DE GELIJKHEID VAN VROUWEN EN MANNEN. Een woordje uitleg bij de wet tegen seksisme in de openbare ruimte

SEKSISME TEGENGAAN: EEN UITDAGING VOOR DE GELIJKHEID VAN VROUWEN EN MANNEN. Een woordje uitleg bij de wet tegen seksisme in de openbare ruimte SEKSISME TEGENGAAN: EEN UITDAGING VOOR DE GELIJKHEID VAN VROUWEN EN MANNEN Een woordje uitleg bij de wet tegen seksisme in de openbare ruimte EEN WET TEGEN SEKSISME, IS DAT NODIG? Op je werk opmerkingen

Nadere informatie

Datum 13 mei 2019 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over hoe geheimhoudingsplicht seksueel misbruik in de RKK mogelijk in de hand werkt

Datum 13 mei 2019 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over hoe geheimhoudingsplicht seksueel misbruik in de RKK mogelijk in de hand werkt 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/jenv

Nadere informatie

Datum 24 januari 2013 Onderwerp Antwoorden vragen van de leden Mei Li Vos en Hilkens over multi level marketing

Datum 24 januari 2013 Onderwerp Antwoorden vragen van de leden Mei Li Vos en Hilkens over multi level marketing 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2018 2500 EH DEN HAAG Schedeldoekshaven 100 2511 EX Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag

Nadere informatie

Artikel 240b Sr: een nationaal verschijnsel of een mix van internationale invloeden?

Artikel 240b Sr: een nationaal verschijnsel of een mix van internationale invloeden? Artikel 240b Sr: een nationaal verschijnsel of een mix van internationale invloeden? Jos van der Klein (s0913871) Jaouad Seghrouchni (s0913960) Arnout Vogel (s0920819) Begeleidster: Prof. Mr. C.P.M. Cleiren

Nadere informatie

De Minister van Veiligheid en Justitie. Postbus 20301 2500 EH Den Haag. Advies wetsvoorstel toevoegen gegevens aan procesdossier minderjarige

De Minister van Veiligheid en Justitie. Postbus 20301 2500 EH Den Haag. Advies wetsvoorstel toevoegen gegevens aan procesdossier minderjarige POSTADRES Postbus 93374, 2509 AJ Den Haag BEZOEKADRES Juliana van Stolberglaan 4-10 TEL 070-88 88 500 FAX 070-88 88 501 INTERNET www.cbpweb.nl www.mijnprivacy.nl AAN De Minister van Veiligheid en Justitie

Nadere informatie

Inleiding. Begrippen en concepten

Inleiding. Begrippen en concepten Inhoud Inleiding 13 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 2 2.1 2.2 Digitalisering en strafrecht: enkele achtergronden 15 Internet: een korte ontstaansgeschiedenis (1962-2000) 15 Het internet verklaard vanuit een sociologisch

Nadere informatie

Reikwijdte WBP ten aanzien van archiefbescheiden

Reikwijdte WBP ten aanzien van archiefbescheiden R e g i s t r a t i e k a m e r Rijksarchiefdienst..'s-Gravenhage, 8 mei 2000.. Onderwerp Naar aanleiding van uw verzoek om commentaar op het conceptartikel "Archiefdiensten en de Wet bescherming persoonsgegevens"

Nadere informatie

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 30 maart 2009 (OR. en) 8150/09 ADD 2 LIMITE DROIPEN 16 MIGR 36 CRIMORG 50

RAAD VAN DE EUROPESE UNIE. Brussel, 30 maart 2009 (OR. en) 8150/09 ADD 2 LIMITE DROIPEN 16 MIGR 36 CRIMORG 50 RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 30 maart 2009 (OR. en) 8150/09 ADD 2 LIMITE DROIPEN 16 MIGR 36 CRIMORG 50 INGEKOMEN DOCUMENT van: de heer Jordi AYET PUIGARNAU, directeur, namens de secretarisgeneraal

Nadere informatie

DEEL III. Het bestuursprocesrecht

DEEL III. Het bestuursprocesrecht DEEL III Het bestuursprocesrecht Inleiding op deel III In het voorgaande deel is het regelsysteem van art. 48 (oud) Rv besproken voor zover dit relevant was voor art. 8:69 lid 2 en 3 Awb. In dit deel

Nadere informatie

Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving

Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving ϕ1 Ministerie van Justitie Directoraat-Generaal Rechtspleging en Rechtshandhaving Directie Juridische en Operationele Aangelegenheden Postadres: Postbus 20301, 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de

Nadere informatie

ECLI:NL:GHDHA:2015:1193

ECLI:NL:GHDHA:2015:1193 ECLI:NL:GHDHA:2015:1193 Instantie Gerechtshof Den Haag Datum uitspraak 13-05-2015 Datum publicatie 18-05-2015 Zaaknummer 22-005458-14 Rechtsgebieden Bijzondere kenmerken Inhoudsindicatie Strafrecht Hoger

Nadere informatie

Rapport. Datum: 19 september 2005 Rapportnummer: 2005/275

Rapport. Datum: 19 september 2005 Rapportnummer: 2005/275 Rapport Datum: 19 september 2005 Rapportnummer: 2005/275 2 Klacht Verzoeker klaagt erover dat de Koninklijke Marechaussee hem na zijn aanhouding op 18 januari 2003 op de vliegbasis Volkel, niet ten spoedigste

Nadere informatie

Preadvies van de. Adviescommissie Strafrecht. inzake

Preadvies van de. Adviescommissie Strafrecht. inzake Preadvies van de Adviescommissie Strafrecht inzake het conceptwetsvoorstel tot implementatie van de richtlijn 2011/93/EU van het Europees Parlement en de Raad ter bestrijding van seksueel misbruik en seksuele

Nadere informatie

Instructie Machtenscheidingsquiz

Instructie Machtenscheidingsquiz Instructie Machtenscheidingsquiz Korte omschrijving werkvorm De leerlingen worden ingedeeld in teams. Elk team strijdt om de meeste punten. Er zijn kennisvragen en blufvragen. Bij kennisvragen kiest elk

Nadere informatie

ARTIKEL I. Het Wetboek van Strafrecht wordt als volgt gewijzigd: Artikel 54a komt te luiden: Artikel 54a

ARTIKEL I. Het Wetboek van Strafrecht wordt als volgt gewijzigd: Artikel 54a komt te luiden: Artikel 54a Wijziging van het Wetboek van Strafrecht en het Wetboek van Strafvordering in verband met de verbetering en versterking van de opsporing en vervolging van computercriminaliteit (computercriminaliteit III)

Nadere informatie

Wij Willem-Alexander, bij de gratie Gods, Koning der Nederlanden, Prins van Oranje-Nassau, enz. enz. enz.

Wij Willem-Alexander, bij de gratie Gods, Koning der Nederlanden, Prins van Oranje-Nassau, enz. enz. enz. Wijziging van het Wetboek van Strafrecht, het Wetboek van Strafvordering en de Wet op de economische delicten met het oog op het vergroten van de mogelijkheden tot opsporing, vervolging, alsmede het voorkomen

Nadere informatie

Mobiele apparatuur, internet en sociale media protocol

Mobiele apparatuur, internet en sociale media protocol Frankenskamp 4 3848 DE Harderwijk 0341-426704 - directiebron@stichtingvco.nl - www.debronharderwijk.nl Mobiele apparatuur, internet en sociale media protocol CBS DE BRON, EEN SCHOOL MET MEERWAARDE. Steeds

Nadere informatie