Geologie voor geothermische warmtewinning. Masterclass Houten 7 mei 2014 Richard Rijkers
|
|
- Jasper de Winter
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Geologie voor geothermische warmtewinning Masterclass Houten 7 mei 2014 Richard Rijkers
2 Agenda Hoe krijg ik goede geologische informatie voor een betrouwbaar geothermisch reservoirmodel? Met welke risico s van de ondergrond heb ik te maken en hoe kan ik maatregelen treffen?
3 Resultaat P90-P50-P10
4 Boorprognose en realisatie
5 Geologie SEDIMENTOLOGIE en DIAGENESE
6 Afzettingsmilieu Reservoirkwaliteit zandstenen (en kalksteen) PHIE %porositeit K md permeab Very good Aeolian Dune sands 18 > 100 md> Good Sand flats & aeolian dune md Medium Sand flats & fluvial md Non res. Desert ponds & mud flat 0-8 < 0.1 Porien Kleimineralen Boorkernen
7 Depth [m] Boorgatmetingen Boorgatmetingen Kernanalyse Relatie porositeit permeabiliteit Geothermische gradient 0 Temperature [ C] AAA-01 BBB-01 gradient
8 Breuken en compartimentalisatie Breuken in een reservoirblok zijn een risico voor de geothermische produktie door kleismering en cataclasis Seismische lijn Veldontsluiting Microscoop
9 Breuken en compartimenten strike slip s H s H oblique reversed
10 Geothermische energie berekening Potentieel geothermische resource Heat in Place ~ geothermische energie in water volume: E HIP c ( Tproduction Tinjection) Effectieve geothermische energie ~ geothermische energie bij bron minus benodigde pomp energie E eff. geoth p E V resflow E pump CoP E / E resflow pump
11 Reservoir calculaties ONZEKERHEDEN Dikte en N/G D = 65-75m NG = 75% Kh / Kv 0,3 0,9 Geologische reservoir heterogeniteit eolian, braided, meandering, barriers, coastal, tidal Diepte en temperatuur m Porositeit en permeabiliteit 15-18%, md Zoutgehalte mg/l Breuken Kleismering en cataclasis Geothermische calculaties ZEKERHEDEN Doubletontwerp (produktie injectie afstand) Well design: pijp diameters, clean up en (filter) completion Hydraulische (over-)druk Pomp- en electrisch vermogen en COP
12 Onzekerheidsanalyse P90-P50-P10 Power flow rate transmissivity Δ temperature porosity porosity / permeability relation thickness N/G reservoir temperature injectiontemperature
13 Geologisch onderzoek (OV, SDE, SEI, MbW-SodM, WABO, drilling) 1 Seismische interpretatie, structuur en reservoireigenschappen 2 Voorlopig doublet ontwerp met well design 3 Geothermische prognose MWth (P90-P50-P10) 4 Risico-inventarisatie (ondergrond, drilling en exploitatie) 5 Concept business case geothermie GO NOGO 6 Boorprognose, putontwerp, completion en test programma 7 Kwantificering risico s (maatregelen, geld en tijd) 8 Projectplan met realisatiebegroting GO NOGO
14 Geologisch onderzoek? OV, SDE, SEI, MbW-SodM, WABO, drilling, exploitatiefase Data: en aanvullende seismische data Ontwerp: geologen, geofysici, reservoir engineer, well engineers Realisatie: boorstelling, vergunningen en ervaren boorpersoneel Project management: werkplan, begroting, planning, risicomanagement en HSEQ
15 Risico s die kunnen optreden bij het boren Van geologische aard (SEI) gegeven door de ondergrond Lagere porositeit/permeabiliteit Lager dikte en N/G Gelaagdheid en anisotropie Breuken (gas, olie, H 2 S zoutgehalte) Van menselijke aard (verzekering) door menselijk handelen Stuck-in-hole (bit, tool of packer) Blow out Onkundigheid gedurende reservoirtesten Drilling fluid invasion
16 Risico s die kunnen optreden gedurende exploitatie van aardwarmte Afname van productiviteit en maatregelen scaling corrosie: temperatuur: radio-activiteit (Pb) pomp defect - inhibitors gebruiken (waterkwaliteit) - staalkwaliteit (casing, completion en installatie) - monitoring en reservoir management - inhibitors gebruiken - onderhoud en monitoring pomp plafonds (SodM): - nabije olie en gasvelden - micro-seismiciteit
17 Risicomanagement Voor een (boor-)project wordt een risicoregister gemaakt met: technisch (geologisch/booroperaties/exploitatie), juridisch, financieel, organisatorisch en maatschappelijke issues Ieder risico heeft een (1) kans (0-100%), (2) oorzaak, (3) gevolg (4), risico-eigenaar, (5) beheersmaatregel, (6) verwachtingswaarde (kans*gevolg) in geld en tijd Gewogen risico s daarna alloceren: (a) verzekeren, (b) wegleggen bij contractor of (c) zelf nemen.
18 Contractvormen Risico s grotendeels zelf nemen: o Day rate boren of lumpsum afweging maken o Voldoende eigen vermogen (RABO-eis) o Voldoende geld achter de hand als risicoreservering o Gemiddeld financieel beter, maar kans op dure misser o Met eigen adviseurs samen project maken o Wat/hoe/kosten diverse verzekeringen Risico s grotendeels wegleggen: o Turn key contract of warmteafname contract o Gemiddeld hogere prijs, maar geen kans op dure misser
19 Wrap up De betrouwbaarheid van het geologisch onderzoek en het advies is afhankelijk van: 1. Beschikbaarheid, kwaliteit en dichtheid van ondergrondgegevens 2. Ervaring van geologisch team, kennisnivo en risicobewustzijn voor geothermie 3. Klantvraag en beschikbaar budget Met een gedegen risicoanalyse kan een geothermisch project beter in detail ontworpen worden. 1. Geologische en boorrisico s kunnen vooraf worden geanalyseerd en gecalculeerd in tijd en geld. 2. Op maat gesneden risicoregisters met tijdige maatregelen maken het project (a) goedkoper en kan er een (b) scherper boorcontract met de markt worden vastgesteld (c) bij een lager risicoprofiel.
20 Heeft u vragen? IF Technology Velperweg r.rijkers@iftechnology.nl
Onderstaand worden de verschillende functies welke betrokken zijn bij de projectfasen nader gedetailleerd.
Project fasering Het project is in een 4-tal fasen opgedeeld: 1. Aanvraag: In deze fase wordt de aanvraag voor de opsporingvergunning aangevraagd. Dit is de fase waarin het project nu verkeert en deze
Nadere informatieTechnische haalbaarheid Geologische aspecten en risico s
Technische haalbaarheid Geologische aspecten en risico s Jan Tel 23 September 2013 Aardwarmte (Diepe Geothermie) Extractie van warmte / grondwater uit de diepe ondergrond Warmteproductie en/of electriciteitsproduktie
Nadere informatieGeothermie. Wat is Geothermie? 1. Hoe het werkt en hoe veilig het is. 2. Mogelijkheden in de regio Helmond. Flank van de Roerslenk zit onder Helmond
Geothermie Wat is Geothermie? 1. Hoe het werkt en hoe veilig het is 2. Mogelijkheden in de regio Helmond Flank van de Roerslenk zit onder Helmond Er is veel interesse voor energie met een konstante prijs:
Nadere informatieRNES Aardwarmte 2015. Garantieregeling tegen het risico van misboring. Paul Ramsak/ Gerdi Breembroek RVO.nl
RNES Aardwarmte 2015 Garantieregeling tegen het risico van misboring Paul Ramsak/ Gerdi Breembroek RVO.nl Informatiemiddag Geothermie 3 februari 2016 Garantieregeling Geothermie / RNES Aardwarmte Risk
Nadere informatieSamenvatting. Geothermische energie uit Trias aquifers in de ondergrond van Noord-Brabant
1 Samenvatting Geothermische energie uit Trias aquifers in de ondergrond van Noord-Brabant De gemeenten Breda, Tilburg en Helmond hebben in samenwerking met de Provincie Noord-Brabant, Brabant Water en
Nadere informatieDelft Aardwarmte Project (DAP) & Nieuwe Putconstructie Technieken
Delft Aardwarmte Project (DAP) & Nieuwe Putconstructie Technieken Tom Bakker, BECi BV Presentatie voor KIVI 20 mei 2008 Kivi 20 mei 2008 Spelers Founding Fathers Onderzoek Stimulatie Geothermie Sponsors
Nadere informatieDIEPE GEO-THERMIE-LOGIE. Geologie van de Nederlandse ondergrond in een flits Drs. H.F. Mijnlieff
DIEPE GEO-THERMIE-LOGIE Geologie van de Nederlandse ondergrond in een flits Drs. H.F. Mijnlieff KENNIS & KUNDE Kennis -Socratische wijsheid: hoe meer je weet, hoe meer je weet dat je niks weet, -Dunning-Krugereffect
Nadere informatieRNES Aardwarmte Garantieregeling tegen het risico van misboring. Paul Ramsak/ Gerdi Breembroek RVO.nl. Informatiemiddag Geothermie 12 april 2017
RNES Aardwarmte 2017 Garantieregeling tegen het risico van misboring Paul Ramsak/ Gerdi Breembroek RVO.nl Informatiemiddag Geothermie 12 april 2017 RNES Aardwarmte Verlaagt het risico voor aardwarmteprojecten
Nadere informatieSessie Geothermie; Onze nieuwe bron van energie!
Kennisconferentie Duurzame Ontwikkeling van de Ondergrond Sessie ; Onze nieuwe bron van energie! 1 L. Kramers (TNO) Roelof Migchelsen (Provincie Overijssel) Agenda Wat houdt geothermie in? Even voorstellen:
Nadere informatieToepassing van boorgatmetingen bij geothermische projecten. Toegevoegde waarde voor de geothermie-operator en anderen.
Toepassing van boorgatmetingen bij geothermische projecten Toegevoegde waarde voor de geothermie-operator en anderen. Inhoud 1. Introductie Wouter van Leeuwen 2. Boorgatmetingen: een overzicht 3. Doelen
Nadere informatieAardwarmteproject in Koekoekspolder (Overijssel)
Aardwarmteproject in Koekoekspolder (Overijssel) 16 maart 2018 Blue Terra Radboud Vorage Projectdirecteur Greenhouse GeoPower Opzet presentatie Het tuinbouwgebied Koekoekspolder Energie in de tuinbouw
Nadere informatieGeothermisch water afkoelen tot 10 C? Guus Willemsen IF Technology 15 oktober 2015
Geothermisch water afkoelen tot 10 C? Guus Willemsen IF Technology 15 oktober 2015 Situatie Nu 11 draaiende projecten in glastuinbouw Meestal afkoeling van 70 a 90 C tot ca 30 a 40 C Veel projecten ontgassen
Nadere informatieProject: Kennisdocument Onderwerp: p90 Datum: 23 november 2009 Referentie: p90 onzekerheid Wat betekent de p90 (on)zekerheid?
Project: Kennisdocument Onderwerp: p90 Datum: 23 november 2009 Referentie: p90 onzekerheid Wat betekent de p90 (on)zekerheid? De p90 onzekerheid staat in het kader van de garantieregeling voor aardwarmte
Nadere informatieUltradiepe geothermie voor de industrie GEO XL. 12 september 2017 Egbert Klop
Ultradiepe geothermie voor de industrie GEO XL 12 september 2017 Egbert Klop Inhoud Het wat van ultradiepe geothermie Het waarom van ultradiepe geothermie voor de industrie Het hoe van het GEO XL-concept
Nadere informatieSamenvatting. Figuur 1: Onderzoeksgebied in paars
Samenvatting Geothermie duurzame energiebron De lat voor verduurzaming in de woningbouw, tuinbouw en industrie ligt hoog. Het blijkt uit onderzoek en praktijk dat geothermie een zeer kosteneffectieve manier
Nadere informatieHOGE TEMPERATUUR OPSLAG VAN WARMTE IN DE ONDERGROND ONDERZOEK EN DEMONSTRATIE
HOGE TEMPERATUUR OPSLAG VAN WARMTE IN DE ONDERGROND ONDERZOEK EN DEMONSTRATIE JORIS KOORNNEEF DERDE NATIONAAL CONGRES BODEMENERGIE UTRECHT 29 JUNI 2018 GEOTHERMIE FAMILIE Ondiepe geothermische systemen
Nadere informatieWELLERWAARD. Workshop Wellerwaard 05-12-2011. 5 markten: Woningbouw MKB/Industrie Overheid Landbouw Tuinbouw
WELLERWAARD Workshop Wellerwaard 05-12-2011 GEOTHERMIE: ADRI KUYPER ISSO, 23-09-2013 Ekwadraat in het kort 3 vestigingen: Leeuwarden Groningen Arnhem Pijlers: - 28 specialisten - Groene parels - Regisseursrol
Nadere informatieSlim hole Drilling for Geothermal. wells
Slim hole Drilling for Geothermal wells Presentation Outline Doelstelling Luttelgeest-01 well Slim down mogelijkheden ultradiepe geothermie Design/ontwerp overwegingen Kosten en tijd analyse Risico analyse
Nadere informatieAardwarmteproject in Koekoekspolder (eerste cluster)
Aardwarmteproject in Koekoekspolder (eerste cluster) Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland 9 November 2016 Richard Kalter & Radboud Vorage GreenhouseGeoPower Opzet presentatie Het tuinbouwgebied Koekoekspolder
Nadere informatieEr is inderdaad veel kennis en ervaring, maar er zijn ook nuance verschillen tussen de branches
Uitwisseling van kennis tussen geothermie en olie- en gassector Geothermie Partners, maart 2019 Samenvatting Om geothermie op grotere schaal te ontwikkelen in Nederland is onder andere meer kennis en ervaring
Nadere informatieCluster Green Well Westland. Dreamteam Green Well Westland. Onderwerpen. INES Oost Brabant Thema: Aardwarmte. Project Green Well Westland
02-10-12 Onderwerpen INES Oost Brabant Thema: Aardwarmte Project Green Well Westland Inpassing aardwarmte Projectorganisa6e Organisa6emodel Lumpsum versus day- rate 1 2 Cluster Green Well Westland Even
Nadere informatieGEOTHERMIE IN VLAANDEREN. Dr. David Lagrou, Geoloog, VITO
GEOTHERMIE IN VLAANDEREN Dr. David Lagrou, Geoloog, VITO VITO, VISION ON TECHNOLOGY HOOFDKANTOOR: Boeretang 200, 2400 Mol, België Ook afdelingen in Geel, Berchem en binnenkort in Genk (ENERGYVILLE)» Een
Nadere informatieSingle hole geothermische systemen - Wat kun je er mee? Guus Willemsen, IF Technology
Single hole geothermische systemen - Wat kun je er mee? Guus Willemsen, IF Technology Veel onderzoek, weinig commerciële toepassingen Ondiep (tot 200 m-mv) zijn concepten met single hole geothermische
Nadere informatieQuantitatieve risico analyse. Nedmag VE 5/6
Quantitatieve risico analyse Nedmag VE 5/6 Veendam VDM-05 & VDM-06 Auteurs: Goedgekeurd: Versie: 2.0 Datum: 22-03-2018 1 Referentie documenten 1. Handleiding Risicoberekeningen Bevi versie 3.3, 1 juli
Nadere informatiekijk Geothermie Informatieavond Aa-landen / Holtenbroek 12 maart 2019 Johan Roeland, Projectleider Gemeente Zwolle
Geothermie Informatieavond Aa-landen / Holtenbroek 12 maart 2019 Johan Roeland, Projectleider Gemeente Zwolle 13-3-2019 1 Geothermie Proces tot nu toe 6 juni 2018: informatiebijeenkomst omwonenden kansrijk
Nadere informatieEindrapport Geothermie Bergschenhoek Projectnummer: AARD04003
Eindrapport Geothermie Bergschenhoek Projectnummer: AARD04003 Operator: Warmtebedrijf Bergschenhoek Weg en Land 2 2661 DB Bergschenhoek Winningslocatie: Warmoeziersweg 52 2661 EH Bleiswijk Projectleider:
Nadere informatieEindrapportage SEI Aardwarmte Vogelaer B.V.
Eindrapportage SEI Aardwarmte Vogelaer B.V. Opdrachtgever: Adviesbureau: Behandeld door: Aanvraagnummer: Aardwarmte Vogelaer B.V. Harteveldlaan 6 2675 LE HONSELERSDIJK AAB Nederland Horti Business Center
Nadere informatieDiepe geothermie Nationaal Onderzoek Programma Geothermie (NOPG) Breed inzetbare goedkope duurzame energie. EGS in Europa en een case studie
Diepe geothermie Nationaal Onderzoek Programma Geothermie (NOPG) Breed inzetbare goedkope duurzame energie EGS in Europa en een case studie Het Soultz project is een uitgebreid onderzoeksproject Soultz-sous-Forêts
Nadere informatieWie, wat, waar, hoe, waarom? Nadere toelichting gestelde eisen aan geothermische operaties
Wie, wat, waar, hoe, waarom? Nadere toelichting gestelde eisen aan geothermische operaties Mara van Eck van der Sluijs Voorlichtingsdag geothermie Wieringermeer, 30 mei 2013 Voor wie is deze presentatie
Nadere informatieMeer (dan) warmte onder Delft
MV KIVI Caspar lezing 2012: Meer (dan) warmte onder Delft Chris den Boer Stichting Delft Aardwarmte Project 25 April, 2012 DAP 3-O s bijvangst Injectiviteit Introductie stichting DAP Opgericht door Mijnbouw
Nadere informatieDe potentie van diepe geothermie voor de transitie naar duurzame energie. Technologische kansen voor de Nederlandse industrie
De potentie van diepe geothermie voor de transitie naar duurzame energie Technologische kansen voor de Nederlandse industrie Diepe geothermie heeft vele voordelen Characteristics Geothermal Geothermal
Nadere informatieGeothermie als Energiebron
Geothermie als Energiebron Even voorstellen: Paul Mast -- Geoloog Johan de Bie --Technical Sales manager ESPs Ynze Salverda -- BD Analist Er zijn verschillende vormen van duurzame energie. Daarvan is geothermie
Nadere informatieEven voorstellen. Auke Barnhoorn
Even voorstellen Auke Barnhoorn Universitair Docent in Petrofysica Department of Geoscience and Engineering Faculteit van Civiele Techniek en Geowetenschappen TU Delft 8 jaar in buitenland gewoond Nu 5
Nadere informatieRisico's en veiligheid
Risico's en veiligheid Nationaal Symposium Schoon Fossiel voor Nederland Mart van Bracht, Directeur Kennis, TNO B&O Infrastructuur voor schoonfossiele energie Risicobeheersing Operationele fase Post-operationele
Nadere informatieKansen voor ondiepe geothermie
Kansen voor ondiepe geothermie Ondiepe Geothermie Onttrekken van aardwarmte uit ondiepe formaties Diepte tot circa 1.250 meter Temperatuur 15 tot 45 C Technologie Dieptes (m) Gebruikelijke toepassing WKO
Nadere informatieGEOHEAT app Toelichting Activiteit 1 Geologische potentieel
17/06/2014 GEOHEAT app Toelichting Activiteit 1 Geologische potentieel D. Lagrou, S. Loveless, V. Harcouët Menou, B. Rombaut, B. Laenen (VITO) J.C. (H.) Doornenbal, M.P.D. Pluymaekers, J. ten Veen, L.
Nadere informatieBNG Bank Betrokken partner voor een duurzamer Nederland. BNG Bank en Geothermie Bob Schrama, Leo Valkenburg Rotterdam, 28 maart 2019
en Geothermie Bob Schrama, Leo Valkenburg Rotterdam, 28 maart 2019 BNG BANK: Eigendom - 50% Nederlandse Staat - 50% Nederlandse Gemeenten en Provincies. Missie is betrokken partner voor een duurzamer Nederland.
Nadere informatieOndergrondse Ruimte in Beeld
Ondergrondse Ruimte in Beeld Op weg naar een onderbouwde beslissing S.F. van Gessel TNO Advisory Group Economic Affairs Bouwstenen Bouwstenen TNO TNO Structuurvisie Structuurvisie Overheid Overheid Realisatie
Nadere informatieTRECIT, Time saving & Risk-reducing Enhanced Casing Installation Technology
TRECIT, Time saving & Risk-reducing Enhanced Casing Installation Technology Geothermie, ook wel bekend als aardwarmte, is een vorm van duurzame energie. In het binnenste van de aarde wordt, door verval
Nadere informatieVan Schoonebeek tot schaliegas. Jan Dirk Jansen Leidse Winterlezing Naturalis, 13 december 2015
Van Schoonebeek tot schaliegas Jan Dirk Jansen Leidse Winterlezing Naturalis, 13 december 2015 Aardbevingen in Groningen Van Schoonebeek tot schaliegas Jan Dirk Jansen Leidse Winterlezing Naturalis, 13
Nadere informatieSingle hole geothermische systemen
Single hole geothermische systemen Veel onderzoek weinig commerciële toepassingen Ondiep (tot 200 m-mv) zijn de concepten met single hole geothermische systemen erg veel toegepast. Diepere systemen (>
Nadere informatieNieuwsbulletin Geothermie project Andijk, Nr.3 Maart 2018
Nieuwsbulletin Geothermie project Andijk, Nr.3 Maart 2018 Het derde nieuwsbulletin van het Geothermie project Andijk. Dit bulletin is gericht aan deelnemers, omwonende en geïnteresseerden in ons initiatief.
Nadere informatieOnderwerp :Besluitvorming en afstemming stedelijk beleid en warmtenet Meerwijk Datum :
Bijlage 1 Onderwerp :Besluitvorming en afstemming stedelijk beleid en warmtenet Meerwijk Datum :15-01-2019 Stedelijk beleid De Energiestrategie voor Haarlem is bijna klaar. Dit onderzoek geeft de oplossingen
Nadere informatiePresentatie. Optimal choice of Well Materials For the Dutch Research Agenda / Kennisagenda Aardwarmte
Presentatie Optimal choice of Well Materials For the Dutch Research Agenda / Kennisagenda Aardwarmte Ministerie van Economische Zaken en Kas als Energiebron (Ministry of EA, LTO Glaskracht Nederland) Projectnummer:
Nadere informatieRealisatie WKO. WKO-coach Drenthe - Voorlichtingsbijeenkomst WKO
Realisatie WKO WKO-coach Drenthe - Voorlichtingsbijeenkomst WKO 1 Bouwopgave: Case: realisatie 4 woontorens, totaal 200 appartementen 2 gemeente convenant (stap 2) duurzame ambities DE scan besluit gemeenteraad
Nadere informatieQ&A (ultradiepe) geothermie in Utrecht
Q&A (ultradiepe) geothermie in Utrecht Algemeen Wat is (ultradiepe)geothermie? Bij geothermie (aardwarmte) wordt de warmte die in de aarde is omhoog gehaald en gebruikt. Door een boring onttrekken we die
Nadere informatieGasopslag Bergermeer Microseismische monitoring
Gasopslag Bergermeer Microseismische monitoring Maandrapportage Januari 2016 Sign. Datum 9-3-2016 Sign. Datum 9-3-2016 T.T. Scherpenhuijsen Author Prepared W.J. Plug Subsurface Team Lead Authorized INHOUD
Nadere informatieGeothermie glastuinbouwgebied Harmelerwaard
Geothermie glastuinbouwgebied Harmelerwaard Haalbaarheidsstudie Opdrachtgever Provincie Utrecht Postbus 80300 3508 TH UTRECHT T 030-25 82 980 F 030-25 82 243 E stef.roell@provincie-utrecht.nl Contactpersoon:
Nadere informatieOpbouw Operator-organisatie
Vraagstelling en achtergrond Dit document geeft aan hoe een geothermisch operator zijn mijnbouworganisatie kan inrichten, waarbij direct zij aangegeven dat dé mijnbouworganisatie niet bestaat, net zo min
Nadere informatieDatum 13 juli 2015 Betreft Beantwoording vragen en commissieverzoek over productiewaterinjectie
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag
Nadere informatiePotentie voor (ultra) diepe geothermie in Twente. dr. Edo Veenstra en dr.ir. Paul de Groot 19 September 2018
Potentie voor (ultra) diepe geothermie in Twente dr. Edo Veenstra en dr.ir. Paul de Groot 19 September 2018 Inhoud Introductie dgb Earth Sciences Seismiek Beschikbare gegevens Interpretatie studie Waarom?
Nadere informatieMarsroute aardwarmte Gemeente Groningen
Marsroute aardwarmte Gemeente Groningen Prepared by Author: Version: PGMi, Dick Swart final Publication date: maart, 2012 Agreed: Contents 1. Samenvatting...2 2. Inleiding...3 3. Partijen...4 4. Stappenplan...6
Nadere informatieOndiepe Geothermie. Index
Ondiepe Geothermie Kansen voor Ondiepe Geothermie voor de glastuinbouw Index Ondiepe Geothermie 1. Klankbordgroep welkom 2. Doelstellingen en conclusies 3. 4. 5. Systeemintegratie & potentieel - Behoeftegedreven
Nadere informatieGeothermie. Dr. Niels Hartog Werkconferentie Aardwarmte 23 januari 2019, Utrecht. Bridging science to practise
Bridging science to practise 23-1-2019 Omgaan met mogelijke effecten op Grondwater 1 Dr. Niels Hartog Werkconferentie Aardwarmte 23 januari 2019, Utrecht Geothermie 2 KWR Watercycle Research Institute
Nadere informatieMonitoring waterinjectie Borgsweer jaarrapportage 2015
Monitoring waterinjectie Borgsweer jaarrapportage 2015 kenmerk EP201602200675 d.d. 31 maart 2016 Dit rapport geeft invulling aan de rapportage-eisen uit de volgende vergunningen: - Milieuvergunning Borgsweer
Nadere informatieDe potentie van diepe geothermie voor de transitie naar duurzame energie. Technologische kansen voor de Nederlandse industrie
De potentie van diepe geothermie voor de transitie naar duurzame energie Technologische kansen voor de Nederlandse industrie IF Technology: advies en ingenieursbureau duurzame bodemenergie (WKO en geothermie);
Nadere informatiePotentieel geothermie gemeente Den Haag. Datum: 15 november Guus Willemsen, Rob Kleinlugtenbelt en Nick Buik Gecontroleerd door: Marc Koenders
Notitie Project: Potentieel geothermie gemeente Den Haag Onderwerp: Quickscan Datum: 15 november 2016 Referentie: 66279/MaK/20161115 Auteur: Guus Willemsen, Rob Kleinlugtenbelt en Nick Buik Gecontroleerd
Nadere informatie15/06/2012. 15/06/2012 Geothermie in Limburg: enkele geologische aspecten Matsen Broothaers WAT IS GEOTHERMIE? 15/06/2012 2 2012, VITO NV
15/06/2012 Geothermie in Limburg: enkele geologische aspecten Matsen Broothaers WAT IS GEOTHERMIE? 15/06/2012 2 1 WAT IS GEOTHERMIE?» Warmte uit de kern van de Aarde» neemt toe met de diepte» Radioactief
Nadere informatieHandboek Geothermie 2014. Handboek geothermisch operator
2014 Handboek geothermisch operator Inleiding Voor u ligt het Handboek Geothermie. Dit handboek bevat een inleiding in de geothermie en richtlijnen voor een Veiligheids- en Gezondheidszorgsysteem (VG-zorgsysteem)
Nadere informatie3 mei 2018, uur uur Slochteren Zaal, SodM, Leidschenveen Nedmag: WEP: SodM:
Datum 2 mei 2018 Kenmerk Kopie aan Bijlage(n) Omschrijving Voorzitter Vergaderdatum en -tijd Locatie Aanwezig Drukval Cavernestelsel 3 mei 2018, 14.00 uur - 16.00 uur Slochteren Zaal, SodM, Leidschenveen
Nadere informatieNAM UGS Norg. Presentatie 9 september UGS NORG BRON VAN ONZE ENERGIE
Presentatie 9 september UGS NORG 1 Mei 2015 Agenda 1. Schade aan panden in Steenbergen e.o. 2. Opslagplan Norg - reservoirdruk 3. Vragen 2 Mei 2015 Schade aan panden in Steenbergen 1/2 NAM onderzoekt de
Nadere informatieTNO-rapport TNO 2013 R11836 2 / 30
TNO-rapport TNO 2013 R11836 Specificaties geologisch onderzoek voor geothermieprojecten Rapportagevereisten SDE+ Olie en Gas Princetonlaan 6 3584 CB Utrecht Postbus 80015 3508 TA Utrecht www.tno.nl T +31
Nadere informatieAardwarmte / Luchtwarmte
2015 Aardwarmte / Luchtwarmte Verdiepende opdracht Inleiding; In dit onderdeel kun je meer leren over het onderwerp Aardwarmte/Luchtwarmte. Pagina 1 Inhoud 1.Aardwarmte / luchtwarmte...3 1.1 Doel van de
Nadere informatieGeotechnisch Risicomanagement
Geotechnisch Risicomanagement Ook voor constructeurs Thomas Bles Waarom GeoRM? Waarom GeoRM? Waarom GeoRM? Onzekerheid Grond onzekerheid Veroorzaakt door Geologische processen Verticaal (grondlagen) Horizontaal
Nadere informatieDe potentie van geothermie op Europese en mondiale schaal. dr. Jon Limberger
De potentie van geothermie op Europese en mondiale schaal dr. Jon Limberger Mondiale geothermische capaciteit 25 Geïnstalleerde Capaciteit [GW] = 30 GW 20 15 Warmte 20,6 13.5 kolen, gas, 10 nucleair, wind
Nadere informatieAuthors Andrew van de Weerd Pieter van den Heuvel Laura van Leeuwen Hamidreza Salimi
Reactie op het advies van TNO over de SEI aanvraag voor het project De Lier August 2013 Authors Andrew van de Weerd Pieter van den Heuvel Laura van Leeuwen Hamidreza Salimi PanTerra Geoconsultants B.V.
Nadere informatieAgentschap NL T.a.v. Paul Ramsak Postbus AA SITTARD 6130AA17. Geachte heer Ramsak,
Retouradres: Postbus 80015, 3508 TA Utrecht Agentschap NL T.a.v. Paul Ramsak Postbus 17 6130 AA SITTARD 6130AA17 Princetonlaan 6 3584 CB Utrecht Postbus 80015 3508 TA Utrecht www.tno.nl T +31 88 866 42
Nadere informatieHON-GT-01 ST1 & 02 Project 1156
HON-GT-01 ST1 & 02 Project 1156 Alternatives for the Honselersdijk Doublet Because of presence of an obstruction in HON-GT-01 ST1 at a depth of 2422m AH (-2249 m TVD, see next slide). PanTerra was asked
Nadere informatieOpsporing en winning van aardwarmte
Opsporing en winning van aardwarmte Aardwarmte in Nederland Principe aardwarmte ardwarmte Soorten aardwarmte normale aardwarmtewinning: doublet T = Tp-Ti Tp=70 C Ti=30 C Soorten aardwarmte Mijnwaterproject
Nadere informatieDe leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN
Onderwerp Stand van zaken Geothermie en Warmtenet Noordwest Steller Eric van Huissteden De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN Telefoon 0622446158 Bijlage(n) - Ons kenmerk 6040368
Nadere informatieWe boren (te?) diep op zoek naar aardwarmte
We boren (te?) diep op zoek naar aardwarmte De belangstelling voor de winning van aardwarmte groeit. Maar toezichthouder SodM ziet een jonge onervaren sector. Op sommige plekken is een verhoogd risico
Nadere informatieAgentschap NL T.a.v. Paul Ramsak Postbus AA SITTARD 6130AA17. Geachte heer Ramsak,
Retouradres: Postbus 80015, 3508 TA Utrecht Agentschap NL T.a.v. Paul Ramsak Postbus 17 6130 AA SITTARD 6130AA17 Princetonlaan 6 3584 CB Utrecht Postbus 80015 3508 TA Utrecht www.tno.nl T +31 88 866 42
Nadere informatieToepassing van wet- en regelgeving voor de diepe ondergrond
Toepassing van wet- en regelgeving voor de diepe ondergrond Pieter Jongerius De Mijnbouwwet 2 1 De Mijnbouwwet Invloedssfeer Wat is de diepe ondergrond? 100 m 500 m ~ 5 km 3 De Mijnbouwwet Vergunningen
Nadere informatieDatum 5 februari 2019 Betreft Vragen naar aanleiding van het bericht 'Schadelijke lekkage dreigt bij duurzame aardwarmte'
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401
Nadere informatieHoog Temperatuur Opslag in de praktijk
nergie Totaal Projecten Hoog Temperatuur Opslag in de praktijk Koos Agtereek nergie Totaal Projecten TP is systeemleverancier voor duurzame energie: WKO en warmtepompen warmteopslag in de bodem ondiepe
Nadere informatieAardwarmte in Nederland. Eveline Rosendaal / Geothermie symposium Twente 19 september 2018
Aardwarmte in Nederland Eveline Rosendaal / Geothermie symposium Twente 19 september 2018 Energieverbruik Nederland 2015 3144 PJ 38% gas www.ebn.nl 2 CO 2 emissie Nederland 1990 100% 222,2 Mton CO 2 -eq
Nadere informatieGasopslag Bergermeer Microseismische monitoring
Gasopslag Bergermeer Microseismische monitoring Jaarrapportage 2015 Het jaarverslag microseismisch monitoring van het Bergermeer veld geeft een overzicht van de activiteiten en resultaten over het rapportage
Nadere informatie2500 EK Den Haag. Middenmeer, brief EZ DAGO SPG.docx Aanpassing wettelijke kaders aardwarmte. Geachte heer Smallenbroek,
DAGO Agriport 109 1775 TA Postbus 23 1775 ZG Middenmeer, Nederland KvK Noord-West Holland 61039748 BTW nummer: NL 85 41 77 449 B01 Bank: NL 76 RABO 01882492 06 BIC-code RABONL2U info@dago.nu +31 88 0307063
Nadere informatieDatum 18 juni 2018 Betreft Beantwoording vragen naar aanleiding van ontwerpinstemmingsbesluit winningsplan Pieterzijl Oost
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401
Nadere informatieGasopslag Bergermeer Microseismische monitoring
Gasopslag Bergermeer Microseismische monitoring Maandrapportage December 2014 Sign. Datum 22-jan-2015 Sign. Datum 22-jan-2015 D. Nieuwland B. Teuben Author Project Director Prepared Authorized INHOUD Het
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 21848 13 april 2017 Regeling van de inister van Economische Zaken van 10 april 2017, nr. WJZ/16194718, tot wijziging van
Nadere informatieInformatiebladen aardwarmtewinning
Informatiebladen aardwarmtewinning Voorwoord, disclaimer 1. Beschrijving a. Algemeen b. Winning met aardwarmtedoubletten c. Warmtekrachtcentrales (EGS) 2. Potentieel in Nederland a. Vergunningen b. Geotechnische
Nadere informatieOPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN
OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN WARMTEPOMP: ONTWERP HERFST 2018 Dimensionering en integratie van geothermische warmtepompinstallaties Hans HOES 2 INHOUDSOPGAVE INTRODUCTIE ZINVOL TOEPASSEN VAN GEOTHERMISCHE
Nadere informatieOPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN
OPLEIDING DUURZAME GEBOUWEN WARMTEPOMP: ONTWERP HERFST 2017 Dimensionering en integratie van geothermische warmtepompinstallaties Hans HOES 2 INHOUDSOPGAVE INTRODUCTIE ZINVOL TOEPASSEN VAN GEOTHERMISCHE
Nadere informatieDe samenwerkende bedrijven van Green Well Westland gaan naar verwachting per jaar 7.000.000 m3 aardgas en 13.000.000 kilo aan CO2 besparen.
Fig. 73 6. Wat is het verschil tussen beide verdeelstukken? 7. Teken een verdeelstuk na. 8. Zet pijlen in de buizen in de richting van de warme waterstroom. 9. Wat is de functie van mengklep? 10. Wanneer
Nadere informatieFactsheet Diepe Geothermie
Energiesymposium, 16 oktober 2009, Den Haag s.hagedoorn@ecofys.com Factsheet Diepe Geothermie Algemene kenmerken diepe geothermie Geothermie (of aardwarmte) maakt gebruik van de temperatuurtoename met
Nadere informatieDe rol van geothermie in de verduurzaming van het vastgoed. 8 mei 2019 Saskia Hagedoorn
De rol van geothermie in de verduurzaming van het vastgoed 8 mei 2019 Saskia Hagedoorn Profiel Hydreco Geomec Lange termijn betrokken operator Financiële deelname in projecten Geothermie is corebusiness
Nadere informatieDAGO protocol wanddiktemeting bovengronds
20150302 DAGO Protocol Wanddiktemeting Datum: 10-3-2015 Door: Martin van der Hout Aan: RvdB, RK, AvA, RV, LA, TZ, WvZ, PW, PD, AdB, FS Ref: DAGO protocol wanddiktemeting bovengronds Auteur Martin van der
Nadere informatieAanvraag. instemming winningsplan. ingevolge. Mijnbouwwet artikel 34
Aanvraag instemming winningsplan ingevolge Mijnbouwwet artikel 34 Geadresseerde Ministerie van Economische Zaken Directie Energieproduktie Postbus 20101 2500 EC Den Haag Voorkomen: L7-G gelegen op het
Nadere informatieGeachte mevrouw Franke,
Retouradres:, Aan de griffier van de vaste commissie voor Economische Zaken, Landbouw & Innovatie T.a.v. mevrouw drs. M.C.T.M. Franke Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG 2500EA Onderwerp Rondetafelgesprek inzake
Nadere informatieEINDRAPPORTAGE. Verstoppingen in geothermische productieputten
EINDRAPPORTAGE IN HET KADER VAN DE KENNISAGENDA GEOTHERMIE. EINDRAPPORTAGE Verstoppingen in geothermische productieputten Ministerie van EZ - Stichting Programmafonds Glastuinbouw 18 november 2015 ber
Nadere informatieRegionale studie aardwarmtepotentie provincie Limburg
TNO-rapport Regionale studie aardwarmtepotentie provincie Limburg Princetonlaan 6 3584 CB Utrecht Postbus 80015 3508 TA Utrecht www.tno.nl T +31 88 866 42 56 F +31 88 866 44 75 infodesk@tno.nl Datum 18
Nadere informatieHoge Temperatuur Opslag (HTO) Workshop Kopper Cress 4 juni 2019
Hoge Temperatuur Opslag (HTO) Workshop Kopper Cress 4 juni 2019 Benno Drijver, IF Technology b.drijver@iftechnology.nl Inhoud Wat is HTO? Waarom zouden we HTO willen toepassen? Wat zijn de belangrijkste
Nadere informatieToekomstbestendig, innovatief warmtenet in Amsterdam Zuidoost. Caryl Jonis (programmamanager BU Heat NL) 10 oktober 2018
Toekomstbestendig, innovatief warmtenet in Amsterdam Zuidoost Caryl Jonis (programmamanager BU Heat NL) 10 oktober 2018 Onderwerpen Studieproject Kantorenstrook Amstel III Basis technisch concept Voorlopige
Nadere informatieGeologisch onderzoek naar aardwarmte in Utrecht/Harmelerwaard Januari, 2013. PanTerra G1014
Geologisch onderzoek naar aardwarmte in Utrecht/Harmelerwaard Januari, 2013 PanTerra G1014 Geologisch onderzoek naar aardwarmte in Utrecht/Harmelerwaard Auteur: A.G. Vondrak In samenwerking met: M. Felder
Nadere informatieRegelgeving. Voornemens op hoofdlijnen
Regelgeving Voornemens op hoofdlijnen Beeld Doordat regelgeving niet goed aansluit bij praktijk geothermie lopen projecten onnodig vertraging op, worden onnodige kosten gemaakt en is toezicht/handhaving
Nadere informatieGeothermie Terschelling
Geothermie Terschelling Opdrachtgever Gemeente Ameland Postbus 22 9160 AA Hollum Contactpersoon: Sicco Boorsma Adviseur Energie en Geologie IF Technology bv Velperweg 37 Postbus 605 6800 AP Arnhem T 026
Nadere informatieAardwarmteproject Koekoekspolder
Openbaar eindrapport Aardwarmteproject Koekoekspolder Eigen duurzame energie door samenwerking Contactgegevens: Aardwarmteproject Koekoekspolder T.a.v. R. Vorage p/a Hartogsweg 6 8271 PE IJsselmuiden Nederland
Nadere informatieWarmtenetten. Agenda. Wat is een warmtenet. Technologie. Projecten. Regulering. Rol Eandis. Visie van een netbeheerder Energik - 28/5/2015
Warmtenetten Visie van een netbeheerder Energik - 28/5/2015 Agenda Wat is een warmtenet Technologie Projecten Regulering Rol Eandis 2 2015 Studiedag Energik - Warmtenetten 1 Wat zijn warmtenetten? Ondergronds
Nadere informatieWorkshop DoubletCalc. Harmen Mijnlieff
2 Agenda Opening Workshop (14.00) Voorstel rondje Inleiding Vragen: Overzicht gestelde vragen. Nieuwe vragen uit zaal Opsomming van alle vragen en onduidelijkheden en wensen. Presentatie functionaliteit
Nadere informatie