Kritisch leren denken: Inspanningen om de automatische piloot te onderdrukken

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Kritisch leren denken: Inspanningen om de automatische piloot te onderdrukken"

Transcriptie

1

2 Kritisch leren denken: Inspanningen om de automatische piloot te onderdrukken Anita Heijltjes Leer- en Innovatiecentrum Durf te leren van de toekomst! Congres V&VN opleiders 27 jan 2011 Kritsich leren denken

3 3

4 Richard Pieter Samen kregen ze 1100 brieven. Richard kreeg 1000 brieven meer dan Pieter Hoeveel brieven kreeg Pieter? 4

5 Patiënt X krijgt s ochtends en s avonds medicijn Y, totaal 12 mg, s ochtends 10 mg meer dan s avonds Hoeveel mg krijgt de patiënt s avonds? 5

6 Kritisch denken betekent dat je redeneert en reflecteert voordat je een standpunt inneemt of een besluit neemt hoe te handelen.

7 Een kritische denker Is helder, precies, logisch en consistent in het denken Zoekt naar voldoende bewijs, zoals naar feiten en cijfers Houdt rekening met wat er wel of niet bekend is Is vrij van vooroordelen 7

8 Waarom kritisch leren denken? Draagt positief bij aan oordeels- en besluitvorming bij complexe problemen in beroepspraktijk en in dagelijks leven. Bevordert leren en transfer.

9 Onderwijs in kritisch denken?

10 Onderwijsaanpak maakt verschil! Geïntegreerd Apart programma Kritisch denken doel expliciet Infusion General Kritisch denken doel impliciet Immersion Mixed (Ennis, 1989; meta-analyse, Abrami et., al, 2008)

11 Wat is het effect van specifieke instructies op kritisch denken? 11

12 Dual processing Two minds in one brain (Evans, 2003 ) Systeem 2 langzaam sequentieel capaciteit werkgeheugen Systeem 1 snel parallel automatisch

13 Tri- processing theorie (Stanovich, 2009) Denkhouding AOT en NFC Denkvaardigheden Inductie en deductie Automatische piloot Bias en fallacies

14 Psychology and economics (Tversky & Kahneman)

15 Framing effect 450 zeker krijgen of kans op 500 krijgen 450 zeker geven of kans op 500 geven of niets

16 Conjunction fallacy Optie 1: Bankemployee Optie 2: Bankemployee en actief in milieubeweging

17 Leer- en Innovatiecentrum Base-rate fallacy Groep: 990 vrouwen 10 mannen ROBIN Kenmerk: Congres V&VN Opleiders januari 2011

18 Contingency bias Hebben patiënten in Spanje minder gewrichtspijn dan in Noorwegen?

19 Deductie Stelling: Alle levende dingen hebben water nodig Stelling: Rozen hebben water nodig Conclusie: Rozen zijn levende dingen

20 Deductie Stelling: Stelling: Conclusie: Alle dingen die je kunt roken zijn goed voor je gezondheid Sigaretten kun je roken Sigaretten zijn goed voor je gezondheid

21 Deductief redeneren Leer- en Innovatiecentrum Deductief redeneren Regel: Als letter X op de voorkant staat, dan staat het cijfer 1 op de achterkant. Vraag: Welke twee blokjes draai je om, om na te gaan of de regel wordt geschonden?

22 Onderzoek Groep A Groep B Groep C Groep D controle groep instructie instructie en verklaren instructie en attendering n= 40 n= 46 n= 47 n= 50

23 Leerresultaat inductieve vaardigheden Posttest 1 Posttest 2 A Geen instructie B CT instructie + + C D CT instructie en verklaren ++ + CT instructie en attenderen + +

24 Leerresultaat deductieve vaardigheden Posttest 1 Posttest 2 A Geen instructie B CT instructie + C D CT instructie en verklaren + CT instructie en attenderen +

25 Resultaten disposities Pretest Posttest 1 Posttest 2 Leerresultaat AOT NFC

26 Resultaten AOT A B C D controle instructie Instructie en verklaren Instructie en attenderen AOT hoog AOT laag

27 Conclusie onderzoek kritisch denken economie studenten Instructies hebben effect op kritisch leren denken Effect van instructie houdt langer aan bij inductief redeneren dan bij deductief redeneren Aanvullende instructie (verklaren) versterkt inductief redeneren Instructie zonder oefening levert geen resultaat op De denkhouding is van invloed op de vaardigheden maar ook op de leerresultaten Met name laag scorende studenten op AOT hebben baat bij extra instructies (verklaren en attenderen) 27

28 Aanbevelingen Neem kritisch leren denken expliciet op in het onderwijs Geen instructies zonder oefenen Stem interventies af op de denkhouding van studenten Beoordeel effecten van programma s op zowel korte als lange termijn 28

29 Inspirerende voorbeelden Hoe leert u studenten om kritisch te denken? Herkent u verschillende denkhoudingen bij uw studenten en hoe gaat u daar mee om? Welke vragen/problemen ervaart u in de onderwijspraktijk ten aanzien van kritisch (leren) denken? 29

30 Thanks for your attention!

Kritisch leren denken in het hbo

Kritisch leren denken in het hbo Kritisch leren denken in het hbo 7 november 2018 Conferentie Effectief Leren Eindhoven Lectoraat Brein & Leren Avans Hogeschool Janneke Nobelen Anita Heijltjes Synaps: Herman Lamers, foto Adri Verhoosel

Nadere informatie

KRITISCH LEREN DENKEN Brein & Leren

KRITISCH LEREN DENKEN Brein & Leren KRITISCH LEREN DENKEN Brein & Leren KRITISCH LEREN DENKEN Brein & Leren INHOUD 1 2 3 4 5 Inleiding Hoe herken je een kritische denker? Uitleg en tips Kritisch denken, wat is dat eigenlijk? Vaardigheden

Nadere informatie

Kritisch Denken met Rationale

Kritisch Denken met Rationale Docentendag Maatschappijleer 2018 Kritisch Denken met Rationale Timo ter Berg & Daan van Riet Kritisch Denken Inhoud 1. Introductie 2. Belang Kritisch Denken (= KD) 3. Wat is KD? 4. Hoe ontwikkel je KD-vaardigheden?

Nadere informatie

Leerstijlentest van Kolb Richard Van WP16.c

Leerstijlentest van Kolb Richard Van WP16.c Leerstijlentest van Kolb Richard Van WP16.c David Kolb onderscheidt vier gedragingen en vier bijhorende leerstijlen. Doener, vertonen een combinatie van actief experimenteren en concrete ervaring. Ze hebben

Nadere informatie

Wim van Gelder. Van Gelder in beweging Scholings- en adviesbureau op gebied van bewegingsonderwijs, Motorische Remedial Teaching en schoolpleinen

Wim van Gelder. Van Gelder in beweging Scholings- en adviesbureau op gebied van bewegingsonderwijs, Motorische Remedial Teaching en schoolpleinen Nieuwe theorieën over motorisch in de praktijk Verdiepende workshop Hilversum 22 januari 2013 Wim van Gelder Van Gelder in beweging Scholings- en adviesbureau op gebied van bewegingsonderwijs, Motorische

Nadere informatie

DENKVAARDIGHEDEN bron: The Parallel Curriculum

DENKVAARDIGHEDEN bron: The Parallel Curriculum DENKVAARDIGHEDEN bron: The Parallel Curriculum In 'The Parallel Curriculum' van Tomlinson et al. (2009) worden de 'Habits of Mind' van mensen die intelligent handelen beschreven, op basis van onderzoek

Nadere informatie

Theorie 4/19/2016. Rekenangst en rekenstress bij leerlingen. Wie zijn we? Overzicht. Wat is rekenangst? Componenten van rekenangst

Theorie 4/19/2016. Rekenangst en rekenstress bij leerlingen. Wie zijn we? Overzicht. Wat is rekenangst? Componenten van rekenangst Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen: Pedagogiek, Onderwijskunde & Lerarenopleiding, Ontwikkelingspsychologie Wie zijn we? Rekenangst en rekenstress bij leerlingen Brenda Jansen & Hiske

Nadere informatie

Natuurwetenschappelijke, wiskundige en technische vaardigheden (bètaprofielniveau)

Natuurwetenschappelijke, wiskundige en technische vaardigheden (bètaprofielniveau) BIJLAGE 1 Examenprogramma NLT havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Exacte wetenschappen

Nadere informatie

Begrijpend lezen. Cognitieve processen. Cognitieve processen. De ontwikkeling van cognitieve processen en individuele verschillen bij begrijpend lezen

Begrijpend lezen. Cognitieve processen. Cognitieve processen. De ontwikkeling van cognitieve processen en individuele verschillen bij begrijpend lezen De ontwikkeling van cognitieve processen en individuele verschillen bij begrijpend lezen 1. Wat is begrijpend lezen? Anne Helder 2. Wat weten we over de ontwikkeling van begrijpend lezen? 3. Wat weten

Nadere informatie

Visualiseren en leren met animaties. Pieter Wouters

Visualiseren en leren met animaties. Pieter Wouters Visualiseren en leren met animaties Pieter Wouters 1 Programma Multimedia en animaties Waarom animaties gebruiken? Hoe worden animaties door mensen verwerkt? Welke problemen ontstaan hierbij? Oplossingen

Nadere informatie

Klinisch redeneren. José Harmsen Goossens Docent verpleegkunde Hogeschool van Amsterdam Verpleegkundig consulent geriatrie AMC Amsterdam

Klinisch redeneren. José Harmsen Goossens Docent verpleegkunde Hogeschool van Amsterdam Verpleegkundig consulent geriatrie AMC Amsterdam Klinisch redeneren José Harmsen Goossens Docent verpleegkunde Hogeschool van Amsterdam Verpleegkundig consulent geriatrie AMC Amsterdam DISCLOSURE BELANGEN SPREKER (potentiële) belangenverstrengeling Geen

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 9161 26 mei 2011 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 27 april 2011, nr. VO/289008, houdende

Nadere informatie

Retorica en drogredenen. Lucas Beerekamp, 2017

Retorica en drogredenen. Lucas Beerekamp, 2017 Retorica en drogredenen Lucas Beerekamp, 2017 Logicapuzzel Which answer in this list is the only correct answer to this question? A. All of the below. B. None of the below. C. All of the above. D. One

Nadere informatie

HTS Report IST-A. Intelligentie Structuur Test Assessmentversie. John Doe ID Datum Standaard. Hogrefe Uitgevers BV, Amsterdam

HTS Report IST-A. Intelligentie Structuur Test Assessmentversie. John Doe ID Datum Standaard. Hogrefe Uitgevers BV, Amsterdam IST-A Intelligentie Structuur Test Assessmentversie HTS Report ID 256-1 Datum 25.02.2015 Standaard IST-A Inleiding 2 / 12 INLEIDING De IST-A is de verkorte versie van de Intelligentie Structuur Test (IST);

Nadere informatie

Leerwerkstage 1. voorbereiden, uitvoeren en evalueren lesactiviteiten. Project: informatievaardigheden (mediawijsheid)

Leerwerkstage 1. voorbereiden, uitvoeren en evalueren lesactiviteiten. Project: informatievaardigheden (mediawijsheid) Leerwerkstage 1 voorbereiden, uitvoeren en evalueren lesactiviteiten Project: informatievaardigheden (mediawijsheid) Activiteiten tijdens de stage Eerst geven we een globaal overzicht van de verschillende

Nadere informatie

Alcoholgebruik, misbruik & afhankelijkheid

Alcoholgebruik, misbruik & afhankelijkheid ALCOHOLGEBRUIK: BEWUST OVERWOGEN OF ONBEWUST OVERKOMEN? Impliciete en expliciete processen bij alcoholgebruik en implicaties voor interventies Katrijn Houben k.houben@maastrichtuniversity.nl Alcoholgebruik,

Nadere informatie

Aantrekkelijke interventies: Gaming voor mentale gezondheid (2) Marlou Poppelaars, promovenda

Aantrekkelijke interventies: Gaming voor mentale gezondheid (2) Marlou Poppelaars, promovenda Aantrekkelijke interventies: Gaming voor mentale gezondheid (2) Marlou Poppelaars, promovenda Waarom video games? Nadelen van huidige interventies Effectiviteit Toegankelijkheid Stigmatisering Didactische

Nadere informatie

Methodiek Kritisch Denken met Rationale

Methodiek Kritisch Denken met Rationale Inhoud Methodiek Kritisch Denken met Rationale Sytske Teppema Hanze Hogeschool, 19 oktober 2010 1. Introductie 2. Belang Kritisch Denken (KD) 3. Wat is KD? 4. Hoe ontwikkel je KD-vaardigheden? Theorie

Nadere informatie

Examenprogramma natuur, leven en technologie vwo vanaf schooljaar 2014-2015

Examenprogramma natuur, leven en technologie vwo vanaf schooljaar 2014-2015 Examenprogramma NLT vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Exacte wetenschappen en technologie

Nadere informatie

FICHE 1: Gf - Vloeiende intelligentie KENMERKEN EN AANBEVELINGEN GISLEEN RAUWS

FICHE 1: Gf - Vloeiende intelligentie KENMERKEN EN AANBEVELINGEN GISLEEN RAUWS 2015 FICHE 1: Gf - Vloeiende intelligentie KENMERKEN EN AANBEVELINGEN [Typ hier] [Typ hier] UIT: Intelligentiemeting in nieuwe banen: de integratie van het CHC-model in de psychodiagnostische praktijk.

Nadere informatie

Voorstellen: Sjoukje Hoekstra ROC Leiden. Linda de Bruin ID College. Rekenen op Rekenen

Voorstellen: Sjoukje Hoekstra ROC Leiden. Linda de Bruin ID College. Rekenen op Rekenen Voorstellen: Sjoukje Hoekstra ROC Leiden Linda de Bruin ID College Jan Bodrij ROC Leiden Rekenen op Rekenen Brengen en halen Uitgangspunt van deze workshop. Programma: 1. Wat is nu een mbo/vo-student?

Nadere informatie

Literatuuronderwijs als denkscholing

Literatuuronderwijs als denkscholing Literatuuronderwijs als denkscholing Martijn Koek, Tanja Jansen, Frank Hakemulder, Gert Rijlaarsdam Universiteit van Amsterdam Universiteit Utrecht Universiteit Antwerpen als ik wil veeg ik de smeerkaas

Nadere informatie

KLINISCH REDENEREN: CENTRAAL IN DE VERPLEEGKUNDIGE BEROEPSUITOEFENING. CHE 26 oktober 2016 Jos Dobber

KLINISCH REDENEREN: CENTRAAL IN DE VERPLEEGKUNDIGE BEROEPSUITOEFENING. CHE 26 oktober 2016 Jos Dobber KLINISCH REDENEREN: CENTRAAL IN DE VERPLEEGKUNDIGE BEROEPSUITOEFENING CHE 26 oktober 2016 Jos Dobber KLINISCH REDENEREN het continue proces van kritisch denken, gegevensverzameling en analyse, gericht

Nadere informatie

Common European Framework of Reference (CEFR)

Common European Framework of Reference (CEFR) Common European Framework of Reference (CEFR) Niveaus van taalvaardigheid volgens de Raad van Europa De doelstellingen van de algemene taaltrainingen omschrijven we volgens het Europese gemeenschappelijke

Nadere informatie

Handleiding bij Wondere wetenschap

Handleiding bij Wondere wetenschap 18 Handleiding bij Wondere wetenschap Handleiding bij Wondere wetenschap les 1 De kracht en de grenzen van het wetenschappelijk denken 1 De leerlingen kunnen in hun eigen woorden de betekenis uitleggen

Nadere informatie

Kennis verbreden en verdiepen

Kennis verbreden en verdiepen Kennis verbreden en verdiepen Denken Doen Betekenis opbouwen Schematiseren Onthouden Stappenplan achterhalen Uitproberen Automatiseren, inslijpen Denken Denkvaardigheid gebruiken met het doel de kennis

Nadere informatie

5,5. Betoog door S woorden 10 juli keer beoordeeld. Nederlands

5,5. Betoog door S woorden 10 juli keer beoordeeld. Nederlands Betoog door S. 1508 woorden 10 juli 2016 5,5 1 keer beoordeeld Vak Nederlands INSTITUTE FOR GRADUATE STUDIES & RESEARCH (IGSR) (email: igsr@uvs.edu) IGSR GEBOUW (STAATSOLIEGEBOUW), UNIVERSITEITSCOMPLEX,

Nadere informatie

Effectiviteit en bruikbaarheid van verschillende werkvormen EVS in de opleiding van jeugdsportbegeleiders

Effectiviteit en bruikbaarheid van verschillende werkvormen EVS in de opleiding van jeugdsportbegeleiders Effectiviteit en bruikbaarheid van verschillende werkvormen EVS in de opleiding van jeugdsportbegeleiders J. De Bouw, K. De Martelaer, K. Struyven en L. Haerens 31/12/2011 Inleiding Aanleiding onderzoek:

Nadere informatie

DENKVAARDIGHEDEN. 1: Analytische denkvaardigheden 2: Kritische denkvaardigheden 3: Uitvoerende denkvaardigheden 4: Creatieve denkvaardigheden

DENKVAARDIGHEDEN. 1: Analytische denkvaardigheden 2: Kritische denkvaardigheden 3: Uitvoerende denkvaardigheden 4: Creatieve denkvaardigheden DENKVAARDIGHEDEN In 'The Parallel Curriculum' van Tomlinson et al. (2009) worden de 'Habits of Mind' van mensen die intelligent handelen beschreven, op basis van onderzoek van Costa & Kallick (2000). Doorzetten

Nadere informatie

Verspreiden niet toegestaan Gedownload door: Tim Koops E-mail adres: mitspook@hotmail.com

Verspreiden niet toegestaan Gedownload door: Tim Koops E-mail adres: mitspook@hotmail.com Examen YRM10306 Beantwoord de meerkeuze vragen door het juiste antwoord te omcirkelen. Als je je hebt bedacht, zet dan een kruis door het aangegeven antwoord en omcirkel vervolgens het juiste antwoord.

Nadere informatie

Handreiking kritische denkvaardigheden. Dr. Pieter Baay

Handreiking kritische denkvaardigheden. Dr. Pieter Baay Handreiking kritische denkvaardigheden Dr. Pieter Baay Even voorstellen... Vanaf 1 augustus 2016: de eisen voor loopbaan en burgerschap worden aangescherpt m.b.t. kritische denkvaardigheden voor de cohorten

Nadere informatie

Dia 1. Dia 2. Dia 3. Aspecten van cognitief functioneren in Autisme Spectrum Stoornissen. Executieve functies en autisme (Hill, 2004)

Dia 1. Dia 2. Dia 3. Aspecten van cognitief functioneren in Autisme Spectrum Stoornissen. Executieve functies en autisme (Hill, 2004) Dia 1 Aspecten van cognitief functioneren in Autisme Spectrum Stoornissen Een reactie van Bibi Huskens Dia 2 Executieve functies en autisme (Hill, 2004) Problemen in: Planning Inhibitie Schakelvaardigheid

Nadere informatie

D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen

D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen DIDACTISCHE BEKWAAMHEID D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Resultaat De leraar motiveert leerlingen om actief aan de slag te gaan. De leraar maakt doel en verwachting van de les duidelijk zorgt

Nadere informatie

Leergang Ambtelijk Secretaris III De invloedrijke OR

Leergang Ambtelijk Secretaris III De invloedrijke OR Leergang Ambtelijk Secretaris III De invloedrijke OR Cursusdag 1 09:30 uur Kennismaking We starten deze module een kennismaking. We inventariseren de verwachtingen van alle deelnemers. U krijgt een toelichting

Nadere informatie

Leerpsychologie als basis voor effectieve instructie. Liesbeth Kester

Leerpsychologie als basis voor effectieve instructie. Liesbeth Kester Leerpsychologie als basis voor effectieve instructie Liesbeth Kester Inhoud Instructie Gagné s instructietheorie (hoofdstuk 10) Constructivisme (hoofdstuk 11) Leren Cognitieve informatieverwerking (hoofdstuk

Nadere informatie

Logica 1. Joost J. Joosten

Logica 1. Joost J. Joosten Logica 1 Joost J. Joosten Universiteit Utrecht (sub)faculteit der Wijsbegeerte Heidelberglaan 8 3584 CS Utrecht Kamer 158, 030-2535579 jjoosten@phil.uu.nl www.phil.uu.nl/ jjoosten (hier moet een tilde

Nadere informatie

Hebben we nu alles gedaan? Voorbeeld. Identificeer aannames KRITISCH DENKEN

Hebben we nu alles gedaan? Voorbeeld. Identificeer aannames KRITISCH DENKEN KRITISCH DENKEN 10 Co-premissen I Hebben we nu alles gedaan? Denk nog eens terug aan wat het betekent om een kritisch denker te zijn... is het voldoende om een redenering te structureren? Kritisch Denken

Nadere informatie

Avans ontwikkelrichtlijn voor docenten

Avans ontwikkelrichtlijn voor docenten Avans ontwikkelrichtlijn voor docenten Toelichting De Avans ontwikkelrichtlijn voor docenten betreft de vier deelgebieden waarop docenten binnen Avans Hogeschool zich, conform het Avans professionaliseringsplan,

Nadere informatie

Verschillende soorten argumentatie en controlevragen

Verschillende soorten argumentatie en controlevragen Verschillende soorten argumentatie en controlevragen Naar: J. de Jong & S. Wils (1995/1998). Schriftelijke verslaglegging van onderzoek. Materiaal bij Scriptiecursus II. Interne publicatie, Ivlos, Universiteit

Nadere informatie

Inleiding tot het wetenschappelijk werk

Inleiding tot het wetenschappelijk werk 3de bach FBE Inleiding tot het wetenschappelijk werk WEW / notities Q www.quickprinter.be uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen 178 3,20 1 2 Samenvatting Wetenschappelijk economisch werk (WEW) Research

Nadere informatie

Preadviezen 2017 Pensioen: De beperkte aandacht voor sparen voor later

Preadviezen 2017 Pensioen: De beperkte aandacht voor sparen voor later Preadviezen 2017 Pensioen: De beperkte aandacht voor sparen voor later Associate Professor Universiteit Leiden Netspar board member Professor Financial Services Maastricht University Netspar Research Fellow

Nadere informatie

Logica 1. Joost J. Joosten

Logica 1. Joost J. Joosten Logica 1 Joost J. Joosten Universiteit Utrecht (sub)faculteit der Wijsbegeerte Heidelberglaan 8 3584 CS Utrecht Kamer 158, 030-2535579 jjoosten@phil.uu.nl www.phil.uu.nl/ jjoosten (hier moet een tilde

Nadere informatie

Broodje aap in het onderwijs maar wat zegt de wetenschap? Prof. dr. Paul A. Kirschner

Broodje aap in het onderwijs maar wat zegt de wetenschap? Prof. dr. Paul A. Kirschner Broodje aap in het onderwijs maar wat zegt de wetenschap? Prof. dr. Paul A. Kirschner Vooraf 1: Ben jij student? docent? onderzoeker? ondernemer? geïnteresseerde publiek? anders??? Vooraf 2: Geloof jij

Nadere informatie

Hoe zijn deze resultaten te verklaren? Nieuwe theorieën over motorisch leren in de praktijk. Venlo 30 oktober Motorisch leren Differentieel

Hoe zijn deze resultaten te verklaren? Nieuwe theorieën over motorisch leren in de praktijk. Venlo 30 oktober Motorisch leren Differentieel Nieuwe theorieën over motorisch in de praktijk Venlo 30 oktober 2013 Foutloos Expliciet en impliciet Metaforen & analogieën Motorisch Differentieel Leren van voorbeelden Dwangstellingen KP/ KR Zie artikelen:

Nadere informatie

Europees Referentiekader

Europees Referentiekader Europees Referentiekader Luisteren Ik kan vertrouwde woorden en basiszinnen begrijpen die mezelf, mijn familie en directe concrete omgeving betreffen, wanneer de mensen langzaam en duidelijk spreken. Ik

Nadere informatie

Niveaus Europees Referentie Kader

Niveaus Europees Referentie Kader Niveaus Europees Referentie Kader Binnen de niveaus van het ERK wordt onderscheid gemaakt tussen begrijpen, spreken en schrijven. Onder begrijpen vallen de vaardigheden luisteren en lezen. Onder spreken

Nadere informatie

Wat leren sjoelen door kinderen met CP kan betekenen voor meedoen in sport

Wat leren sjoelen door kinderen met CP kan betekenen voor meedoen in sport Wat leren sjoelen door kinderen met CP kan betekenen voor meedoen in sport John van der Kamp Faculteit Bewegingswetenschappen, VU Amsterdam Institute of Human Performance, University of Hong Kong inhoud

Nadere informatie

Broodje aap in het onderwijs maar wat zegt de wetenschap? Prof. dr. Paul A. Kirschner

Broodje aap in het onderwijs maar wat zegt de wetenschap? Prof. dr. Paul A. Kirschner Broodje aap in het onderwijs maar wat zegt de wetenschap? Prof. dr. Paul A. Kirschner Wat is een broodje aap verhaal? Weergave van een (vaak fictieve) gebeurtenis Breed gecirculeerd / doorverteld Vaak

Nadere informatie

Lezen - Stijlfiguren2 vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Lezen - Stijlfiguren2 vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 25 August 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/74499 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Logica 1. Joost J. Joosten

Logica 1. Joost J. Joosten Logica 1 Joost J. Joosten Universiteit Utrecht (sub)faculteit der Wijsbegeerte Heidelberglaan 8 3584 CS Utrecht Kamer 158, 030-2535579 jjoosten@phil.uu.nl www.phil.uu.nl/ jjoosten (hier moet een tilde

Nadere informatie

Logica op het Leonardo. Een inleiding

Logica op het Leonardo. Een inleiding Logica op het Leonardo Een inleiding Tekst 1 Alle onpartijdige waarnemers en alle geloofwaardige theoretici gaan ervan uit dat wanneer de fundamentele structuren van een samenleving rechtvaardig zijn,

Nadere informatie

Eindexamen Filosofie vwo II

Eindexamen Filosofie vwo II 3 Antwoordmodel Opgave 1 De empirische werkelijkheid 1 Een goed antwoord bevat de volgende elementen: een goede uitleg van wat het verificatie- en het confirmatieprincipe inhouden 2 een goede uitleg dat

Nadere informatie

Workshop Freerunning& nieuwe theorieën over motorisch leren Wim van Gelder Utrecht 25 september 2013

Workshop Freerunning& nieuwe theorieën over motorisch leren Wim van Gelder Utrecht 25 september 2013 Workshop Freerunning& nieuwe theorieën over motorisch leren Wim van Gelder Utrecht 25 september 2013 In deze workshop gaan we op zoek naar onderzoek en verklaringen voor Foutloos leren Motorisch leren

Nadere informatie

Nieuwe theorieën over motorisch leren in de praktijk. Heemskerk 13 oktober Wim van Gelder. Opleiding. Werkervaring

Nieuwe theorieën over motorisch leren in de praktijk. Heemskerk 13 oktober Wim van Gelder. Opleiding. Werkervaring Nieuwe theorieën over motorisch in de praktijk Heemskerk 13 oktober 2013 Wim van Gelder Van Gelder in beweging Scholings-en adviesbureau op gebied van bewegingsonderwijs, Motorische Remedial Teaching en

Nadere informatie

Beter bij de Les. Marthe van der Donk, Ariane Tjeenk-Kalff, Anne-Claire Hiemstra-Beernink

Beter bij de Les. Marthe van der Donk, Ariane Tjeenk-Kalff, Anne-Claire Hiemstra-Beernink Beter bij de Les Marthe van der Donk, Ariane Tjeenk-Kalff, Anne-Claire Hiemstra-Beernink Drie onderwerpen die aan bod komen 1. Wat zijn executieve functies? 2. Wat is een cognitieve training en wanneer

Nadere informatie

IST Standaard. Intelligentie Structuur Test. meneer 1

IST Standaard. Intelligentie Structuur Test. meneer 1 IST Standaard Intelligentie Structuur Test ID 4589-1031 Datum 25.03.2015 IST Inleiding 2 / 12 INLEIDING De Intelligentie Structuur Test (IST) is een veelzijdig inzetbare intelligentietest voor jongeren

Nadere informatie

TOEPASSING 4C/ID IN HET MBO. Procesverloop van grootschalig herontwerp van curriculum. Inzoomen op ervaringen met aantal aspecten van 4C/ID-model

TOEPASSING 4C/ID IN HET MBO. Procesverloop van grootschalig herontwerp van curriculum. Inzoomen op ervaringen met aantal aspecten van 4C/ID-model TOEPASSING 4C/ID ID-MODEL IN HET MBO Procesverloop van grootschalig herontwerp van curriculum Inzoomen op ervaringen met aantal aspecten van 4C/ID-model Tips: do s & dont s Neem voldoende tijd!! AANLEIDING

Nadere informatie

Niveaus van het Europees Referentiekader (ERK)

Niveaus van het Europees Referentiekader (ERK) A Beginnend taalgebruiker B Onafhankelijk taalgebruiker C Vaardig taalgebruiker A1 A2 B1 B2 C1 C2 LUISTEREN Ik kan vertrouwde woorden en basiszinnen begrijpen die mezelf, mijn familie en directe concrete

Nadere informatie

HTS Report IST. Intelligentie Structuur Test. Jeroen de Vries ID Datum Standaard. Hogrefe Uitgevers BV, Amsterdam

HTS Report IST. Intelligentie Structuur Test. Jeroen de Vries ID Datum Standaard. Hogrefe Uitgevers BV, Amsterdam IST Intelligentie Structuur Test HTS Report ID 5105-7035 Datum 20.07.2017 Standaard INLEIDING IST 2/20 Inleiding De Intelligentie Structuur Test (IST) is een veelzijdig inzetbare intelligentietest voor

Nadere informatie

Niveaubepaling Nederlandse taal

Niveaubepaling Nederlandse taal Niveaubepaling Nederlandse taal Voor een globale niveaubepaling kunt u de niveaubeschrijvingen A1 t/m C1 doornemen en vaststellen welk niveau het beste bij u past. Niveaubeschrijving A0 Ik heb op alle

Nadere informatie

Verdieping profiel veiligheidsdeskundige, ter voorbereiding op de inrichting van het assessment ten behoeve van het nieuwe register NVVK

Verdieping profiel veiligheidsdeskundige, ter voorbereiding op de inrichting van het assessment ten behoeve van het nieuwe register NVVK Verdieping profiel veiligheidsdeskundige, ter voorbereiding op de inrichting van het assessment ten behoeve van het nieuwe register NVVK. Aanleiding Met betrekking tot het eindniveau van veiligheidsopleidingen

Nadere informatie

Angstbehandeling bij kinderen met en zonder autisme spectrum stoornis. Dr. F.J.A. (Bonny) van Steensel Universiteit van Amsterdam UvA minds

Angstbehandeling bij kinderen met en zonder autisme spectrum stoornis. Dr. F.J.A. (Bonny) van Steensel Universiteit van Amsterdam UvA minds Angstbehandeling bij kinderen met en zonder autisme spectrum stoornis Dr. F.J.A. (Bonny) van Steensel Universiteit van Amsterdam UvA minds Rol van ouders in angstbehandeling? Geen verschil kind vs gezinsgerichte

Nadere informatie

Klinisch redeneren. José Harmsen Goossens Docent verpleegkunde Hogeschool van Amsterdam Verpleegkundig consulent geriatrie AMC Amsterdam

Klinisch redeneren. José Harmsen Goossens Docent verpleegkunde Hogeschool van Amsterdam Verpleegkundig consulent geriatrie AMC Amsterdam Klinisch redeneren José Harmsen Goossens Docent verpleegkunde Hogeschool van Amsterdam Verpleegkundig consulent geriatrie AMC Amsterdam WAT IS KLINISCH REDENEREN? Redeneren staat in dienst van het nemen

Nadere informatie

Korte Praktijk Beoordeling stage Niet-cliëntgebonden beroepssituatie

Korte Praktijk Beoordeling stage Niet-cliëntgebonden beroepssituatie Korte Praktijk Beoordeling stage Niet-cliëntgebonden beroepssituatie volgnummer Voor de beroepssituaties: Dienstoverdracht in de praktijk, Multidisciplinair overleg, Partusbegeleiding: overdracht einde

Nadere informatie

BETER BIJ DE LES INFORMATIE

BETER BIJ DE LES INFORMATIE BETER BIJ DE LES INFORMATIE Training in executieve functies BROCHURE Beter bij de les is bedoeld voor kinderen op de basisschool vanaf 8 jaar en bestaat uit een Werkboek, een Handleiding en Trainingsmateriaal

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10. Les 2. Denken Kunnen dieren denken?

Inhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10. Les 2. Denken Kunnen dieren denken? >> Inhoudsopgave Inleiding 4 Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10 Les 2. Denken Kunnen dieren denken? 14 Les 3. Geluk Wat is het verschil tussen blij zijn en gelukkig zijn?

Nadere informatie

DENKVAARDIGHEDEN. In de 'Habits of Mind' worden door Costa & Kallick (2000), 16 denkvaardigheden beschreven van mensen die intelligent handelen:

DENKVAARDIGHEDEN. In de 'Habits of Mind' worden door Costa & Kallick (2000), 16 denkvaardigheden beschreven van mensen die intelligent handelen: DENKVAARDIGHEDEN In de 'Habits of Mind' worden door Costa & Kallick (2000), 16 denkvaardigheden beschreven van mensen die intelligent handelen: Doorzetten Helder en zorgvuldig denken en communiceren Impulsiviteit

Nadere informatie

Exposé Beïnvloeden met een knipoog naar manipuleren PGM Open 6 februari 2014

Exposé Beïnvloeden met een knipoog naar manipuleren PGM Open 6 februari 2014 Exposé Beïnvloeden met een knipoog naar manipuleren PGM Open 6 februari 2014 Introductie 1 Huishoudelijke mededeling Wilt u 45 minuten referaat waarin ik alleen vertel? Wilt u een interactieve sessie met

Nadere informatie

Ergotherapie bij Parkinsonpatiënten ALGEMENE AANDACHTSPUNTEN BIJ DE BEHANDELING

Ergotherapie bij Parkinsonpatiënten ALGEMENE AANDACHTSPUNTEN BIJ DE BEHANDELING Ergotherapie bij Parkinsonpatiënten ALGEMENE AANDACHTSPUNTEN BIJ DE BEHANDELING Observatie Beperkingen komen vaak voor bij volgende motorische activiteiten: Transfers Houding Reiken en grijpen Balans Stappen

Nadere informatie

Checklist competenties begeleiding

Checklist competenties begeleiding Checklist competenties begeleiding In het onderzoek Leer hoe ik leer worden door de respondenten aandachtsgebieden genoemd die zij van belang achten bij het ontwikkelen van transfer van theorie naar praktijk.

Nadere informatie

Innovatieve vormen van leren, wat betekent dat voor toetsen?

Innovatieve vormen van leren, wat betekent dat voor toetsen? Innovatieve vormen van leren, wat betekent dat voor toetsen? Dr. Mary Dankbaar programma manager e-learning, Erasmus MC Inhoud Ontwikkelen en beoordelen kennis Ontwikkelen en beoordelen van vaardigheden

Nadere informatie

INTRODUCTIE. Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Introductie 1

INTRODUCTIE. Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Introductie 1 INTRODUCTIE Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Introductie 1 Lean Management Teachers Deze Nederlandse vertaling wordt u aangeboden door: Lean Management Teachers Prins Willem Alexanderlaan 1427 7312

Nadere informatie

Nota. Generieke leerresultaten van FIIW. 1 Genese van het document

Nota. Generieke leerresultaten van FIIW. 1 Genese van het document GROEP WETENSCHAP & TECHNOLOGIE FACULTEIT INDUSTRIËLE INGENIEURSWETENSCHAPPEN W. DE CROYLAAN 6 BUS 2000 3001 HEVERLEE, BELGIË HEVERLEE 30 juli 2013 Nota Generieke leerresultaten van FIIW 1 Genese van het

Nadere informatie

Leerstijlentest Kolb / Akkerman 30 januari 2003.

Leerstijlentest Kolb / Akkerman 30 januari 2003. Leerstijlentest Kolb / Akkerman 30 januari 2003. Met deze leerstijlentest kun je uitzoeken op welke manier jij meestal een probleem aanpakt. Het is handig om dat van jezelf te weten. Het is ook handig

Nadere informatie

WELKOM! https://www.youtube.com/watch?v=21topq02aoy

WELKOM! https://www.youtube.com/watch?v=21topq02aoy WELKOM! https://www.youtube.com/watch?v=21topq02aoy ADOLESCENTIE Overkoepelend begrip puberteit & jeugd Leeftijdsfase van ongeveer 12 25 jaar Weg van onvolwassene volwassene De maatschappij verwacht van

Nadere informatie

ProfileXT Individual Profile

ProfileXT Individual Profile PXT Rapport is bestemd voor Jean François Maes Onderzoek afgenomen op: 06/01/2017 Afgedrukt op: 06/01/2017 Copyright 2003-2017 Profiles International, Inc. Bericht voor De gedragswetenschap heeft bewezen

Nadere informatie

Klinisch wetenschappelijk onderzoek: een studentengids

Klinisch wetenschappelijk onderzoek: een studentengids Klinisch wetenschappelijk onderzoek: een studentengids Eerste druk, 2016 2016 Paul Emons isbn: 9789048439867 nur: 890 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Hoewel aan de totstandkoming

Nadere informatie

Weet waar je staat. Inzicht in didactische ict-bekwaamheid. Maaike Heitink (Universiteit Twente) Alfons ten Brummelhuis (Kennisnet)

Weet waar je staat. Inzicht in didactische ict-bekwaamheid. Maaike Heitink (Universiteit Twente) Alfons ten Brummelhuis (Kennisnet) Weet waar je staat Inzicht in didactische ict-bekwaamheid Maaike Heitink (Universiteit Twente) Alfons ten Brummelhuis (Kennisnet) Weet waar je staat menselijke randvoorwaarden materiele randvoorwaarden

Nadere informatie

Examenprogramma natuur, leven en technologie vwo

Examenprogramma natuur, leven en technologie vwo Examenprogramma natuur, leven en technologie vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Fundament

Nadere informatie

Creatief onderzoekend leren

Creatief onderzoekend leren Creatief onderzoekend leren De onderwijskundige: Wouter van Joolingen Universiteit Twente GW/IST Het probleem Te weinig bèta's Te laag niveau? Leidt tot economische rampspoed. Hoe dan? Beta is spelen?

Nadere informatie

Belang van taal bij overstap mbo - hbo

Belang van taal bij overstap mbo - hbo Belang van taal bij overstap mbo - hbo Workshop conferentie Steunpunt taal en rekenen mbo 9 december 2015 Hella Kroon h.kroon@aps.nl Alie Kammenga a.kammenga@aps.nl Naam Datum maak alvast verbinding met

Nadere informatie

Vraagje. Een honkbalknuppel met bal kost 1,10 De knuppel kost één euro meer dan de bal Hoe duur is de bal? Wat komt er als eerste op in je hoofd?

Vraagje. Een honkbalknuppel met bal kost 1,10 De knuppel kost één euro meer dan de bal Hoe duur is de bal? Wat komt er als eerste op in je hoofd? Vraagje Een honkbalknuppel met bal kost 1,10 De knuppel kost één euro meer dan de bal Hoe duur is de bal? Wat komt er als eerste op in je hoofd? Voorstellen Marike Hendriks Erica Baarends Achtergrond:

Nadere informatie

Dual process theorieën bij het oplossen van wiskunde problemen Een toepassing op de interpretatie van histogrammen

Dual process theorieën bij het oplossen van wiskunde problemen Een toepassing op de interpretatie van histogrammen Dual process theorieën bij het oplossen van wiskunde problemen Een toepassing op de interpretatie van histogrammen Stephanie Lem, Patrick Onghena, Lieven Verschaffel, Wim Van Dooren 27 mei 2016 Een honkbalknuppel

Nadere informatie

Informatieavond Rekenwonders. OBS Aan de Meule

Informatieavond Rekenwonders. OBS Aan de Meule Informatieavond Rekenwonders OBS Aan de Meule Rekenwonders Een uitgebalanceerd programma - ontwikkeld in Singapore ( wat werkt ) - inmiddels in VS, Canada, Engeland, Mexico, Chili 21 st century skils hoge

Nadere informatie

DLR Domeinspecifieke Leerresultaten (DLR) van de Master in Industriële Wetenschappen: Elektronica ICT

DLR Domeinspecifieke Leerresultaten (DLR) van de Master in Industriële Wetenschappen: Elektronica ICT KULeuven Opleidingen : Master in Industriële Wetenschappen: Elektronica ICT Master in Industrial Sciences: Electronic Engineering DLR Domeinspecifieke Leerresultaten (DLR) van de Master in Industriële

Nadere informatie

Angststoornis bij ouderen

Angststoornis bij ouderen Angst bij besluitvorming Dr. Saskia Teunisse klinisch psycholoog, klinisch neuropsycholoog GERION & Amstelring Angststoornis bij ouderen Nederlands Kenniscentrum Ouderenpsychiatrie: Méést voorkomende psychiatrische

Nadere informatie

Aristoteles. empirist

Aristoteles. empirist Aristoteles empirist Aristoteles Bioloog, met beide poten in de klei Eindeloos verzamelen van gegevens Observeren, noteren en classificeren Op basis van ervaringsfeiten komen we tot kennis Wij kunnen uit

Nadere informatie

Concept mapping en klinisch redeneren een uitdagende manier van leren en doceren

Concept mapping en klinisch redeneren een uitdagende manier van leren en doceren Concept mapping en klinisch redeneren een uitdagende manier van leren en doceren Hoe we kunnen zorgen dat studenten aan de slag gaan met..? Uitnodiging http://concept-mapping-hgzo.blogspot.nl/ Aanleiding

Nadere informatie

Handreiking toelichting bij descriptoren NLQF

Handreiking toelichting bij descriptoren NLQF Handreiking toelichting bij descriptoren NLQF CONTEXT Context Instroom Een bekende, stabiele leef- en leeromgeving. 1 Een herkenbare leef- en werkomgeving. Tussen niveau 1 en 2 is geen verschil in context;

Nadere informatie

Training van impulscontrole bij oudere bestuurders: Effecten op impulscontrole en rijvaardigheid

Training van impulscontrole bij oudere bestuurders: Effecten op impulscontrole en rijvaardigheid Training van impulscontrole bij oudere bestuurders: Effecten op impulscontrole en rijvaardigheid Ariane Cuenen Ellen M.M. Jongen Tom Brijs Kris Brijs Robert A.C. Ruiter Ramona Guerrieri Geert Wets Vlaams

Nadere informatie

BEGELEIDEND BEOORDELEN EN BEOORDELEND BEGELEIDEN

BEGELEIDEND BEOORDELEN EN BEOORDELEND BEGELEIDEN BEGELEIDEND BEOORDELEN EN BEOORDELEND BEGELEIDEN Workshop HBO-V van de toekomst: binden, begeleiden, beoordelen Drs. Inke Schaap, docent verpleegkunde DIT WAS HET PLAN: Een begeleider is een professioneel

Nadere informatie

E-assessment. The Bridge Personality (Short) Het E-assessment bestaat uit de volgende twee onderdelen:

E-assessment. The Bridge Personality (Short) Het E-assessment bestaat uit de volgende twee onderdelen: E-assessment Het E-assessment bestaat uit de volgende twee onderdelen: 1. The Bridge Personality (short): een persoonlijkheidstest 2. The Bridge Ability Suite: een capaciteitentest Hieronder volgt een

Nadere informatie

Duurzaamheid in het beroep A

Duurzaamheid in het beroep A Keuzedeel mbo Duurzaamheid in het beroep A behorend bij één of meerdere kwalificaties mbo Op dit moment is een wijziging van de WEB in voorbereiding waarmee de positie van keuzedelen in de kwalificatiestructuur

Nadere informatie

2. Uitvoeren van organisatie- en professiegebonden taken. Oordeel voldoende / onvoldoende * Instelling: Fase: 1 2 3*

2. Uitvoeren van organisatie- en professiegebonden taken. Oordeel voldoende / onvoldoende * Instelling: Fase: 1 2 3* Competentiekaart verzorgende IG (de eisen ten aanzien van loopbaan en de burgerschapsdimensies zijn in de kaart verwerkt, behalve de politiek-juridische dimensie die geheel op school wordt behandeld) Competentiekaart

Nadere informatie

TRIPLE-LOOP LEARNING: HBO, OPLEIDER EN STUDENT IN ONTWIKKELING INNOVATIE VAN HET ONDERZOEKSCURRICULUM IN DE LERARENOPLEIDINGEN

TRIPLE-LOOP LEARNING: HBO, OPLEIDER EN STUDENT IN ONTWIKKELING INNOVATIE VAN HET ONDERZOEKSCURRICULUM IN DE LERARENOPLEIDINGEN TRIPLE-LOOP LEARNING: HBO, OPLEIDER EN STUDENT IN ONTWIKKELING INNOVATIE VAN HET ONDERZOEKSCURRICULUM IN DE LERARENOPLEIDINGEN Dr. Mascha Enthoven, Prof. dr. Ron Oostdam, dr. Bert van Veldhuizen, Kenniscentrum

Nadere informatie

VOORBIJ DUURZAME INZETBAARHEID! Verantwoord aan de slag met oudere werknemers Dr. Annet de Lange. Official sponsor: Partners: WWW.OVERDI.

VOORBIJ DUURZAME INZETBAARHEID! Verantwoord aan de slag met oudere werknemers Dr. Annet de Lange. Official sponsor: Partners: WWW.OVERDI. VOORBIJ DUURZAME INZETBAARHEID! Verantwoord aan de slag met oudere werknemers Dr. Annet de Lange Official sponsor: Partners: Agenda 1. Ouder worden op het werk: wat denkt u zelf? 2. Ouder worden op het

Nadere informatie

Pre-Academisch Onderwijs. Overzicht modules leerjaar 2 en planning modules leerjaar 1 t/m 3

Pre-Academisch Onderwijs. Overzicht modules leerjaar 2 en planning modules leerjaar 1 t/m 3 Pre-Academisch Onderwijs Overzicht modules leerjaar 2 en planning modules leerjaar 1 t/m 3 OVERZICHT MODULES LEERJAAR 2 Wetenschapsfilosofie In deze module zul je naast de kennis over wetenschapsfilosofie,

Nadere informatie

Women's perceptions, knowledge and breastfeeding decision-making Oosterhoff, Alberta Tonnise

Women's perceptions, knowledge and breastfeeding decision-making Oosterhoff, Alberta Tonnise Women's perceptions, knowledge and breastfeeding decision-making Oosterhoff, Alberta Tonnise IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from

Nadere informatie

Plaatsen van getallen op de lege getallenlijn: de rol van actie

Plaatsen van getallen op de lege getallenlijn: de rol van actie Plaatsen van getallen op de lege getallenlijn: de rol van actie Peter Dejonckheere 1, Annemie Desoete 2, Ad Smitsman 3, Birgit Haeck 1, Kimberly Ghyselinck 1, Kevin Hillaert 1 & Katleen Coppenolle 1 1

Nadere informatie