Wensberoepen zijn luchtfietserij

Transcriptie

1 Interview met Evert Hatzmann Wensberoepen zijn luchtfietserij Evelien Eijssen Als we de krant mogen geloven moeten we meer op de kleintjes letten en ons evenals ondernemers afvragen wat de economische waarde is van wat we doen. Veel mensen zijn adviseur, loopbaanbegeleider of personal trainer en als je ze vraagt wat ze bijdragen dan is het antwoord: De ander bewust maken, met hen meedenken en adviseren. Maar de tijd van droombanen is voorbij, we moeten de handen weer uit de mouwen steken en zorgen voor brood op de plank. Zegt Evert Hatzmann, auteur van Droombaan of brood op de plank?. LoopbaanVisie nr. 3 - augustus

2 PRAKTIJK Ondernemen Wat beoog je met de titel van het boek? We komen uit een periode waarin de wereld aan onze voeten lag. Als je denkt dat de wereld maakbaar is dan negeer je alle omgevingsfactoren. De verantwoordelijkheid voor eigen loopbaan is veel groter geworden door de vergrote zelfstandigheid die iedereen zich momenteel wenst. Als er in droomhotels wordt verteld dat alles haalbaar is als je maar wilt dan heb je geen goed beeld van de werkelijkheid. Dat zou voor mensen bij wie dat niet lukt het gevoel kunnen geven dat ze niet goed hun best hebben gedaan Ja, kijk maar eens naar de filosoof Alain de Botton (TED. COM, red.). Volgens hem wordt de kijk op een succesvol leven te veel bepaald door wat iemand doet aan werk en daaruit voortvloeiend de afgunst en wat anderen ons voorschrijven. Als je vindt dat iemand de top verdient dan past in dat denken ook dat iemand de goot verdient. De Botton vindt dat onjuist, het zit voor hem in het aanvaarden van verlies. Hij houdt een eloquent, gevat pleidooi om het snobisme achter ons te laten, de carrièreangst los te laten en weer werkelijk plezier in ons werk te krijgen. Dat spreekt mij enorm aan. Je werk is niet wie je bent! Dat ik het boek heb geschreven, is voortgekomen uit de ervaring met mensen die er naar mijn beleving nog een hoog Disneygehalte op na houden. In het op weg helpen van mensen naar ander werk ervaar ik het houvast dat men zoekt als opmerkelijk. Daarom heb ik de Job Navigator ontwikkeld; eerst maar eens kijken of iemand in balans is. En daarna: moet je weg of wil je weg? Ik ga terug naar de nuchterheid. Recalcitrant? Ja, in zekere zin wel. Ik wil het tegengeluid laten horen. Mensen willen nuttig bezig zijn, de handen uit de mouwen steken. De veranderende omgevingsfactoren vragen daar ook om. Aan de andere kant vinden mensen het lastig de status op te heffen. Het zit verankert in de mens dat zijn gevoel van eigenwaarde zo gekoppeld is aan wat hij doet in werk. In mijn boek wil ik mensen daarmee confronteren: Vind je status belangrijk? Ja of nee? En dan niet in een droomhotel uren gaan navelstaren hoe je je drijfveren kunt gaan vormgeven. We zijn verstrikt geraakt in allerlei systemen. Kijk maar naar lange loopbaanonderzoeken, dure outplacementtrajecten. Daarover is binnen bedrijven uren vergaderd en het zit verankerd in het old school HRM-beleid. Het is maar de vraag of mensen creatief worden van al dat gepamper, of ze daarmee hun eigen succes gaan bepalen. Dure cursussen waar we rondom een regenton de opgeschreven frustraties staan te verbranden zijn echt voorbij. Martin Bons schreef daar een stukje over wat tot nadenken stemt: Laten we weer aan het werk gaan en stoppen met al die zinloze bezigheidstherapietjes. Ik geloof in het belang van netwerken, de sociale media, maar ook in mensen die makkelijk kunnen switchen van werk en daar positief over zijn. Ik was in de Verenigde Staten; ik sprak er een ober die van oorsprong architect was en geen werk had, maar daar niet ontstemd over was, want nu deed hij veel sociale contacten op. Die veerkracht, geboren uit noodzaak, dat is positief voor het heden én voor de toekomst. Voor wie is het boek geschreven? Voor iedereen, maar het valt me op dat dertigers, die zoveel last hebben van keuzestress, zo positief zijn over de Job Navigator. Dat juist zij veel behoefte hebben aan duidelijkheid, structuur en de voortgangstesten. Zij zijn opgegroeid met jij kunt het, het lukt je, maar geen andere groep is zo bezig met het kiezen is ook verliezen. Dat was in de jaren tachtig wel anders: veel minder keuzes, afgestudeerd en geen perspectief op een mensgerichte baan. En wat dacht je van de jongeren van dit moment? Uit onderzoek blijkt dat vijftienjarigen verwachten te starten met een salaris van ruim vijfduizend euro. Ik ben benieuwd! Ik zie een grote dosis naïviteit en ik voel mij geroepen daar wat tegenover te zetten. Relativering en een broodje nuchterheid. Dat is wel de boodschap van het boek; blijf met de beentjes op de grond. De tijd van luchtfietserij is voorbij. Het almaar praten over iets anders willen, maar het uiteindelijk toch niet doen, dan denk ik: kom op, onderzoek, maak een keuze en doe iets, maar houd op met het oeverloos erover zwammen. Hoe ziet de toekomstige arbeidsmarkt eruit volgens jou? De tijd van solliciteren en direct al een leaseauto mo- 40 LoopbaanVisie nr. 3 - augustus 2012

3 gen uitzoeken is echt voorbij. Ook het solliciteren zelf is veranderd. Er is een trend op komst van groepswerken. De zp ers (zelfstandige professionals, red.) en zzp ers gaan groepsgewijs te werk, ronden een project af en gaan weer uit elkaar. Zij staan niet op de payroll, maar zijn wel langer werkzaam bij één werkgever. Ik voorzie dat steeds meer loondienstwerkers als (z)zp er aan de slag gaan. Voor de werkgevers aantrekkelijk en de opdrachtnemer verkrijgt zijn vrijheid. De grote verandering is dat mensen zelf hun broek op moeten houden, mensen moeten zelf zorgen voor hun houdbaarheid. Ze moeten flexibel zijn, blijven leren en ze moeten op veel fronten inzetbaar zijn. Medewerkers die in loondienst blijven zullen zich eveneens verantwoordelijk dienen te voelen voor de inhoud van hun eigen knapzak, en wat daarin zit moet vooral vers zijn. Dat vraagt nogal wat van mensen. In de jaren negentig werd ook veel van mensen gevraagd. De ene manager na de andere kwam thuis te zitten, en burn-out werd een diagnose. Ja, dat klopt, en toch denk ik dat we de lat opnieuw hoog moeten leggen. Niet dat je alles voor je baas moet doen, maar wel dat je alles moet doen om zelf topfit te blijven, zodat een opdrachtgever snel en goed gebruik van je diensten kan maken. Ontwikkeling bepaalt jouw houdbaarheidsdatum, of je nu een ambachtsman bent of een lerares. Ik denk dat outplacementtrajecten worden ingehaald door een soort apk s. Je krijgt van tijd tot tijd een keuring of test en naar aanleiding daarvan wordt bekeken wat je zoal moet doen om inzetbaar te zijn en te blijven op de arbeidsmarkt. Zelf dus preventief te werk gaan. De verandering op de markt is: je bent verantwoordelijk voor fitheid en inzetbaarheid in werk en de werkgever zal dit faciliteren als jij als medewerker de initiatieven neemt. Dit klinkt niet positief voor toekomstig ondernemerschap van loopbaanprofessionals Ik denk dat de loopbaanprofessional kan meebewegen met de veranderende arbeidsmarkt, dus weten dat het om de houdbaarheidsdatum gaat. Sneller inschatten wat iemand mist of nodig heeft en niet te lang navelstaren en meedromen over die baan die misschien wel wenselijk Evert Hatzmann Evert Hatzmann is bedenker en bouwer van de Job Navigator, schrijver van het boek Droombaan of Brood op de Plank en oprichter/directeur van Nestor. is, maar niet voorhanden. Realistischer worden. Volgens mij verwáchten opdrachtgevers dat ook van de loopbaanprofessional: meebewegen in de nieuwe zakelijkheid. Het meedoen in het arbeidsproces, netwerken en ervaringen opdoen, vult de knapzak en maakt de mens veerkrachtig en inzetbaar. Dan maar geen droombaan. Er komen meer zelfstandigen, veel mensen willen niet meer lang bij een baas blijven. Maar ja, die zelfstandige heeft toch behoefte aan contact, erbij horen en kennis vergaren. Dus zoeken ze elkaar op via sociale media. Zij voeden elkaar. Het belang van de sociale media hebben zij haarfijn door. Dat moet de loopbaanprofessional dan ook verstaan. Want het aanbieden en zoeken van en naar werk vindt daar plaats. En we moeten steeds sneller zijn, of we het kunnen bijhouden of niet. De snelheid vraagt een brein van glasvezel; hebben we dat? Dat is de vraag en ik deel je zorg. Maar ik merk aan de jongeren dat zij dat kunnen én doen. Willen wij mee blij- LoopbaanVisie nr. 3 - augustus

4 PRAKTIJK Ondernemen job navigator jn Wil je/moet je naar een andere baan? 1 p. 11 Ja, ik wil/ik moet Zou zo maar kunnen Nee, zeker weten van niet Check: Ben je evenwichtig genoeg om te jobswitchen? Nee, voel me nou niet echt stabiel Weet ik niet Ja, meer dan genoeg rust in m n kop p Doe de voortgangstest Balans/onbalans Weet je hoe je kansen zijn op de arbeidsmarkt? p Aan de slag met je marktwaarde en de mobiliteitsflexmeter. Help me eens Heb ik helder Check jaarlijks, dit is je job-apk Weet je welke jobs er het best bij je passen? p Doe de voortgangstest Kleur bekennen, Baan herkennen Nee, wil ik weten Kom ik wel uit Wil je een waardetaxatie van je huidige baan? Nee, gaat m sowieso niet worden Ja, misschien zit ik zo slecht nog niet 5 p. 161 Doe de voortgangstest Baantevredenheid Uitkomst: huidige baan is het nou ook niet echt: k ga switchen! Uitkomst: ik blijf zitten waar ik zit p Fris in je kop en aan de bak! Tips en tricks Maak er wat van. Doe de test Kleur bekennen Baan herkennen voor een optimale samenwerking met je collega s 4 p. 49 Figuur 1. De Job Navigator Evert Hatzmann 42 LoopbaanVisie nr. 3 - augustus 2012

5 ven doen, dan zullen we moeten. De op de arbeidsmarkt aankomende generatie is heel sociaal, communiceert graag en voelt zich verbonden met, maar niet gebonden aan een organisatie. En we weten allemaal dat er straks door de vergrijzing een grote uitstroom plaatsvindt. De nieuwe generatie staat niet te trappelen om op de traditionele manier de loopbaan vorm te geven. Zij zullen de verworven vrijheid en zelfstandigheid niet gauw opgeven. Een van mijn projecten is Vakkanjers. We verzorgen de training en coaching ten behoeve van een beroepenwedstrijd voor echte vaklui. We willen aandacht voor mensen die de ambachtsschool weer waarderen. Ik denk dat de ambachtsmensen straks broodnodig zijn; waar halen we onze elektromonteurs vandaan? Noeste arbeiders vinden: dat wordt al een probleem voor de zeer nabije toekomst! Moet de loopbaanprofessional zijn werkterrein in de toekomst verleggen? Het zou zomaar kunnen dat de aandacht veel meer moet gaan naar mensen met een ambacht. De hoger opgeleide wordt veelal verwend met allerlei trainingen, coaching en begeleiding, terwijl de lager opgeleide vakman dit minstens zo goed kan gebruiken. De loopbaanprofessional zal kennis moeten hebben van mensen, arbeid en organisaties, maar hij zal merken dat de context veranderd is en dat er inmiddels een verschuiving heeft plaatsgevonden. De vakman en zijn houdbaarheidsdatum worden belangrijke aandachtspunten in zijn werkveld. Nu zijn er grotere budgetten voor de manager dan voor de monteur. Ik heb grote bewondering voor de timmerman die om zes uur s ochtends in zijn busje zit, de file vooruit om de handen uit de mouwen te kunnen steken. Ik ben benieuwd hoe lang het beroep van de manager bejubeld wordt; er is in toenemende mate weerstand tegen al die managementlagen. De loonlijstprofessional wil het werk weer zelf doen in kleine teams, verantwoordelijk en aansprakelijk zijn. De werknemer zal daarvoor aan personal branding moeten doen, zich duidelijk in de markt dienen te profileren. Daar kunnen mensen wel hulp bij gebruiken. De trend is: zichtbaar zijn. Laten zien wat je kunt, waar je voor staat én waar jouw belangstelling ligt. En daar kunnen mensen best wat hulp van een loopbaanadviseur bij gebruiken! Referenties Bons, M.(2011). Stop met al die zinloze bezigheidstherapietjes. Volkskrant 16 november Botton, A. (2009). Een vriendelijkere, mildere filosofie van succes. lang/nl/alain_de_botton_a_kinder_gentler_ philosophy_of_success.html Hatzmann, E. (2012). Droombaan of brood op de plank. Soest: Nestor. Intermediair. (2012). Jongere verwacht salaris van 5000-plus. LoopbaanVisie nr. 3 - augustus