Krant van de socialistische organisatie Offensief, Nederlandse afdeling van het Comité voor een ArbeidersInternationale (CAI)

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Krant van de socialistische organisatie Offensief, Nederlandse afdeling van het Comité voor een ArbeidersInternationale (CAI)"

Transcriptie

1 Nr. 182 Prijs: 1 euro Steunprijs: 2 euro Krant van de socialistische organisatie Offensief, Nederlandse afdeling van het Comité voor een ArbeidersInternationale (CAI) Tegen en de plannen voor het ontslagrec echt Nederland is geen uitzendb endbur ureau! Dit kabinet en de neoliberale agenda die zij en haar partners in Europa hanteren, hebben duidelijk maar één doel: Vrij Baan voor het Kapitaal. Dat betekent nu dat het ontslagrecht op de helling moet in rond Hollands: ontslaan moet kunnen! Gesteund door lieden van velerlei pluimage, van uiterst conservatief rechts tot verbleekte sociaaldemocraten en gehoorzame vakbondsbureaucraten, worden de verworvenheden van de welvaartsstaat afgebroken. Het plan om het ontslagrecht aan te vallen is al in een vergevorderd stadium. De tekorten bij de overheid, het gejammer van de zorgverzekeraars en het gerommel in de bankwereld dragen bij aan verdere instabiliteit en dienen als excuus om een nieuwe ronde van aanvallen op de rechten van de arbeiders in te zetten. Door Pieter Brans, Lid AbvaKabo Amsterdam Voor ondernemers is het helemaal niet moeilijk om arbeiders te ontslaan. Het kan via de kantonrechter en via het CWI (Centrum voor Werk en Inkomen). Ondernemers eisen al jaren het recht op om arbeiders naar willekeur te ontslaan. Om dat te ondersteunen, hebben ze een heel propaganda-offensief ingezet. De chantage is dat er geen banen komen als ze de arbeiders niet mogen ontslaan. Met dank aan de uitleg van de FNV en CNV: de ondernemers wekken vaak de indruk dat de CWI-weg alleen open staat voor bedrijven die in financiële nood zitten. Maar elke werkgever met bedrijfseconomische redenen kan naar het CWI. Onder bedrijfseconomische redenen vallen ook het winstgevende bedrijf dat nog meer winst wil maken, een door de werkgever gewenste wijziging in de organisatie van het bedrijf of uitbesteding naar het buitenland. Deze weg is nog gratis ook! 70% van de ontslagen gaan nu al langs deze weg: de werknemer krijgt niets en is totaal afhankelijk van wat er wordt afgesproken in een sociaal plan! Wat nou, moeilijk te ontslaan! Als de baas kiest voor de kantonrechter, VERDER IN DEZE KRANT De strijd voor een arbeiderspartij blz 2 Kabinet regeert ten kosten van arbeiders blz 3 De Russische Revolutie 90 jaar geleden blz 4 China: groeiende kloof tussen arm en rijk blz 5 moet hij een verzoek tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst indienen. De werk-nemer wordt om commentaar gevraagd, de kantonrechter toetst. Bij ontbinding kent hij een vergoeding toe. Meestal is dat een maand per dienstjaar, boven de 40 jaar anderhalve maand en boven de 50 jaar twee maanden per dienstjaar. In heel onredelijke gevallen meer, bij een greep in de kas niks. In de kabinetsplannen hoeft de werkgever niet meer naar de rechter. Hij kan gewoon opzeggen als hij de vergoeding overmaakt en verder zijn gang gaan. Het kabinet wil de ontslagvergoeding beperken tot maximaal een jaarsalaris. Er komt een maximum van euro voor werknemers jonger dan 40 jaar en een maximum van euro voor werknemers ouder dan 40 jaar. De vergoedingen zullen hierdoor een stuk lager zijn dan nu het geval is. En natuurlijk zullen gouden handdrukken van topmanagers met de nieuwe regeling niet worden aangepakt! Het kabinet zegt dat de versoepeling van het ontslagrecht goed is voor mensen die nu (nog) aan de kant staan of geen vaste baan hebben. Maar omdat de werkgever een medewerker straks kan ontslaan zonder tussenkomst van een rechter of het CWI, vliegen zij er het eerste uit. Zelfs een vast contract krijgt een los karakter. En werknemers met een tijdelijk contract beginnen pas na drie jaar het recht op een ontslagvergoeding op te bouwen. Dat zal er zeker toe leiden dat werkgevers dat moment aangrijpen om ze te ontslaan. Dan sta je met niks op straat! Heel Nederland wordt zo één groot uitzendbureau! Opmerkelijk is dat de vakbonden oproepen tot een politieke staking tegen deze plannen. Maar het moet niet bij een oproep blijven, stakingen moeten daadwerkelijk worden georganiseerd. Ook in oktober 2004 hebben we gezien dat het succes staat of valt met de voorbereiding en de follow-up. En de woede over de ontslagplannen is minstens net zo groot als die over de pensioenen en vervroegde uittreding toen. Het moet oorlog worden tegen de plannen van het kabinet! Offensief is van mening dat de FNV en CNV eerst een landelijke actiedag tegen de voorgenomen verslechtering van het ontslagrecht moeten organiseren. Net als in oktober 2004 een vuist werd gemaakt tegen de verslechteringen van de pensioenen en regelingen voor vervroegde uitkering, is ook nu massale actie van de vakbeweging nodig. Hardere landelijke acties, zoals een 24-uursstaking moeten daarna zeker volgen! Niet alleen weg met deze rotte ontslagplannen, maar weg met het hele kabinet! Haperingen in wereldeconomie blz 6 Vluchten is geen misdaad blz 7 Aanval op jongeren blz 8 Weg g met Balkenende-4! W W W. O F F E N S I E F. N L W W W. O F F E N S I E F. N L

2 2 - Offensief Nr. 182 Binnenland VERKLARING De strijd voor een arbeiderspar spartij Democratie en socialisme Begin juni is er binnen de SP onvrede ontstaan over de wijze waarop de nationale partijleiding optrad naar aanleiding van de verkiezing van Düzgün Yildirim, SP-fractielid in de Staten van Overijssel tot lid van de Eerste Kamer, op basis van voorkeursstemmen. Het partijbestuur eiste toen, en op het moment van het schrijven van dit artikel nog steeds, dat Yildirim zijn zetel op zou geven, zodat de oorspronkelijke kandidatenlijst, zoals die voorafgaand aan de verkiezingen was vastgesteld gevolgd zou worden. Het is binnen de SP een goed gebruik om uiteindelijk de partij het laatste woord te geven over wie de partij vertegenwoordigt, ongeacht het recht dat de Kieswet aan gekozenen geeft om een op basis van voorkeursstemmen verkregen zetel in een lokaal, regionaal of het nationale parlement in te nemen. Voor Offensief gaat de partijdemocratie zonder twijfel voor op welke burgerlijke wetgeving dan ook. Dit betekent echter niet dat een partijleiding van te voren de haar gewenste resultaten van een verkiezing dwingend kan opleggen aan de leden. De partijleiding heeft dat in deze kwestie getracht door te beargumenteren dat de stemvolgorde niet mocht afwijken van de vastgestelde kandidatenlijst. Wij hebben onder andere hierom kritiek op de formele uitleg die de nationale partijleiding geeft aan de partijdemocratie. In deze hele kwestie, vanaf het moment dat de kandidatenlijst werd vastgesteld tot op heden, heeft de partijleiding op alle niveaus geen ruimte geboden voor open debat over deze (en andere) kwesties die de toekomst van de SP als democratische Socialistische Partij bepalen. De stemming in de partijraad van juli waarnaar wordt verwezen door het partijbestuur (96% steunde de eerder genomen beslissing van het partijbestuur dat Düzgün Yildirim zijn zetel moest opgeven en 4% steunde Yildirim in zijn verzet tegen die beslissing). Hoe kunnen echter enkele tientallen partijprominenten een waarheidsgetrouwe afspiegeling zijn van de visie van alle leden, op het moment dat deze leden op geen enkel moment in deze hele episode zijn geïnformeerd, geraadpleegd en om een formeel besluit zijn gevraagd. De partijtop verwijst nu naar het aankomende congres van 24 november als de gelegenheid om onder andere de discussie over het democratische gehalte van de partij te voeren, maar de vraag is wie de leden van de partij daar zullen gaan vertegenwoordigen. Zoals gewoonlijk zullen dat diezelfde lokale en regionale partijprominenten zijn, omdat de directe betrokkenheid van de basis van de SP op de momenten dat dergelijke beslissingen worden genomen, laag is. De voornaamste oorzaak hiervan is niet dat de leden zich niet betrokken zouden voelen bij het lot van hun partij, maar eerder dat er vanuit het actieve partijkader, dat voor de overgrote meerderheid bestaat uit de lokale en regionale partijleiding, te weinig wordt gedaan om die leden te stimuleren aan dit soort beslissingen deel te nemen. We zien hier nog de schaduwen van het maoïstische verleden van de SP, relieken van een politieke stroming verwant aan het stalinisme die de interne democratie binnen haar eigen gelederen het liefst tot een minimum beperkte. Het gezonde marxistische uitgangspunt van het democratische centralisme met permanent afzetbare - door meerderheidsbesluitvorming gekozen vertegenwoordigers werd vervangen door een bureaucratisch centralisme, waarin de partij-elite de besluiten nam voor haar leden en achterban. Die ontwikkeling zien we binnen de SP ook. Dat is waarom wij toejuichen dat er als reactie op deze kwestie met betrekking tot Yildirim een comité Democratisering SP is opgericht. Wij steunen de strijd voor een meer democratische SP, omdat enkel een meer volwaardige partijdemocratie garant kan staan voor het op stellen van een werkelijk socialistisch programma en een halt kan toeroepen aan de inspanningen van de partijleiding om door een matiging van haar politieke programma en een verwatering van haar socialistische principes als een betrouwbare toekomstige regeringspartner kan worden gezien. Om de strijd van het comité Democratisering SP voor een werkelijk democratische en Socialistische Partij tot een succes te Democratisch Socialisme is pijnlijk voor Jan Marijnisen maken, is er allereerst een noodzaak om leden en ex-leden en eventuele anderen die geïnteresseerd zijn in het leveren van een bijdrage aan die strijd, te betrekken bij de opbouw bij dit comité. Dat dient in onze visie allereerst te gebeuren door het organiseren van bijeenkomsten in de diverse regio s van het land waar dit comité sympathisanten heeft, uitmondend in een nationale conferentie waar op basis van de discussies in de diverse regio s een aantal uitgangspunten kan worden opgesteld op basis waarvan dit comité te werk zal gaan. De achterban van de SP, de werkenden/ werklozen, studerende en werkende jongeren, gepensioneerden enzovoorts, hebben niets aan een partij die in een regering terecht komt door akkoord te gaan met een beleid dat over hun ruggen zal worden gevoerd. Zij heeft belang bij een consequente Socialistische Partij met een helder antikapitalistisch programma waarbinnen de interne partijdemocratie werkelijk serieus wordt genomen en niet slechts in formalistische zin wordt opgevat. Bewijzen voor deze conclusies zijn onder andere te vinden in het feit dat de SP er in de peilingen de afgelopen maand fors op achteruit is gegaan onder invloed van de interne problemen: hoe dicht de SP kennelijk tegen de PvdA aan is komen te staan, blijkt op haar beurt weer uit de winst die de PvdA ten opzichte van de SP heeft kunnen realiseren. Of beter gezegd: het terugwinnen van de stemmen die de SP op geslaagde wijze op de PvdA had kunnen veroveren. Nu binnen de PvdA ook de roep voor een linksere koers klinkt vanuit een 50-tal partijleden die zich verenigd hebben in het comité rooie veren, en Jan Pronk zichzelf ook vanuit die invalshoek kandidaat heeft gesteld voor het voorzitterschap van de PvdA, net als de huidige voorzitter van Cordaid en lid van de Evert Vermeerstichting (een groep binnen de PvdA die zich inzet voor internationale solidariteit) Lilianne Ploumen, is deze kwestie absoluut actueel. Deze kandidaten roepen voornamelijk op voor de terugkeer naar de traditionele sociaaldemocratische uitgangspunten van de herverdeling van inkomens om de kloof tussen arm en rijk te verkleinen en meer in het algemeen de bestrijding van de uitwassen van het kapitalisme. Jan Pronk wordt in zijn kandidatuur inmiddels gesteund door minstens 450 partijleden. Omdat Pronk wel toejuicht dat de PvdA na de verkiezingsnederlaag toch in de regering met CDA en CU is gekomen, is het de vraag hoe serieus hij is in zijn voornemen van de PvdA weer een echt linkse partij te maken. Aannemelijk is eerder dat de PvdA door het opplakken van wat rooie veren zal proberen de SP de wind uit de zeilen te nemen. De SP kan dit alleen voorkomen door zichzelf op te stellen als een partij die een consequente oppositie voert tegen de neoliberale globalisering, oorlog, klimaatverandering en toenemende armoede in Nederland en de wereld. De SP moet dan in elk geval verder gaan dan het willen bestrijden van de uitwassen van het kapitalisme ; zij moet een fundamenteel alternatief bieden op het kapitalisme als economisch systeem op zichzelf. Om te beginnen zou zij een programma kunnen opstellen, waarin elke vorm van verdere uitverkoop van publieke sectoren zonder meer een halt wordt toegeroepen met een verwijzing naar de noodzaak van het weer in publiek eigendom brengen van alle oorspronkelijke publieke sectoren. Verder zouden onderdelen van dit programma moeten zijn het verkorten van de arbeidsweek met behoud van loon en het aannemen van extra personeel om de arbeidsduurverkorting op te vangen; zo kan een enorme stap worden gezet in het volledig bestrijden van de werkloosheid in Nederland. Een andere maatregel die vooral de jeugdwerkloosheid kan bestrijden, is het bieden van de mogelijkheid om met pensioen te gaan na 35 jaar werken: veel jongeren hebben moeite met het vinden van een baan, omdat veel ouderen verplicht worden langer door te werken. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van uitgangspunten voor een nieuw werkelijk antikapitalistisch programma van de SP. Deze uitgangspunten zouden dan wel gekoppeld dienen te worden aan de noodzaak van een socialistische verandering van de maatschappij, zowel in Nederland als wereldwijd. Offensief komt binnen de SP en daarbuiten op voor een dergelijk socialistisch programma dat de behoeften van de meerderheid van de wereldbevolking boven die van enkele kapitalisten stelt. Eind augustus is er door Düzgün Yildirim en een groep van zijn aanhangers besloten om een nieuwe politieke partij te gaan oprichten, die waarschijnlijk Democratische Socialistische Partij zal gaan heten en zoals mede-initiatiefnemer Rick Denkers zei: zal terug grijpen op de ideeën van de SP een jaar of twee, drie geleden. Concreet worden programmapunten genoemd als het afschaffen van het koningshuis en de opzegging van het Nederlandse lidmaatschap van de NAVO, vanuit het idee dat de partij wat linkser dan de huidige SP zal gaan staan. Discussies over het instellen van een afdrachtregeling in die nieuwe partij worden nu al gevoerd. De SP kent ook een afdrachtregeling, maar binnen de nieuwe partij zou de regeling gebaseerd zijn op politieke overtuiging en een vrijwillige, zelfstandige overdracht aan de partij in plaats van op basis van de regeldwang die de SP hanteert. Lees verder op pagina 3 >>> Word Actief! Mail ons als je bijvoorbeeld op je werk, op je school, of in je woonplaats wilt organiseren tegen afbraak en racisme: info@offensief.nl

3 <<< Vervolg van pagina 2: Strijd voor een arbeiderspartij Wij van Offensief denken dat het een stap vooruit is op het moment dat, als gevolg van een inzicht in het belang van een afdrachtregeling voor de opbouw van de partij en de rol van gekozen vertegenwoordigers in de partij, vrijwillig wordt meegewerkt aan een dergelijke afdrachtregeling. Het verdedigen van een socialistisch programma gebeurt op basis van een grondige politieke overtuiging in de noodzaak van de fundamentele verandering van de maatschappij. Het is daarom enorm toe te juichen dat die politieke overtuiging wordt versterkt door onderlinge discussie over de noodzaak en functie van een dergelijke afdrachtregeling. Permanente afzetbaarheid door de leden van gekozen functionarissen binnen de partij en het vervangen door anderen is een ander uitgangspunt dat wat ons betreft een belangrijk discussiepunt is voor de op te richten Socialistische Democratische Partij. Dit zijn wat ons betreft belangrijke punten om zowel binnen het comité Democratisering SP als de op te richten partij over te discussiëren, om te komen tot een heldere visie over de wijze waarop een democratisch Socialistische Partij zou moeten functioneren. Op 24 augustus is er in de partijraad van de SP besloten dat de beslissing over de kwestie Yildirim op 22 september tijdens de volgende partijraad zal worden genomen. Met de aankondiging van de oprichting van een nieuwe partij wordt op die beslissing al vooruit gelopen, omdat die in de ogen van de initiatiefnemers blijkbaar toch VERKLARING Sluit je aan bij Offensief! Offensief is een radicaalsocialistische organisatie met gelijknamige krant. Wij strijden voor grote en minder grote verbeteringen op scholen en universiteiten, in buurten, en binnen de bonden en in de SP. We verbinden die strijd met de strijd voor een fundamenteel andere maatschappij: het socialisme. Dat socialisme dat wij nastreven heeft niets te maken met de vroegere stalinistische bureaucratieën in Oost- Europa, maar slaat op een democratisch geplande economie, waarin iedereen actief mee kan beslissen over productie voor de behoeften van allen in plaats van de winst van enkelen. Offensief organiseert o.a. vergaderingen voor leden, socialistische scholingen voor geinteresseerden & openbare discussiebijeenkomsten, maar De naam Eén van de regelmatige artikelschrijvers van OFFENSIEF heeft in het verleden gekozen voor het pseudoniem Elisabeth Bakker. Geheel toevallig is onlangs gebleken dat in het Comité Democratisering SP een Elizabeth Bakker actief is. De redactie van OFFENSIEF wil om elk misverstand te vermijden, duidelijk maken dat de echte Elizabeth Bakker (CDSP) dus niet de schrijfster is van de artikelen die onder dit pseudoniem in OFFENSIEF zijn verschenen. Het pseudoniem zal niet meer worden gebruikt. De echte Elizabeth Bakker vindt het opmerkelijk dat de SP het blijkbaar niet apprecieert als haar leden lid zijn van Offensief, een organisatie die toch zeer veel idealen deelt met de SP. Redactie OFFENSIEF tot een royement van Yildirim zal leiden. Dat is in elk geval voor enkelen van hen de voornaamste en definitieve reden om de SP te verlaten, vermoedelijk in het gezelschap van enkele tientallen SP-leden. Wat dit zal betekenen voor de toekomst van het comité Democratisering SP is nog niet 100% zeker: het zal afhankelijk zijn van het aantal (ex-)sp-leden dat zich zal inzetten voor de opbouw van de nieuwe politieke partij in plaats van de strijd voor meer democratie en een socialistisch programma binnen de SP te voeren. Eén ding is in onze ogen echter wel duidelijk: de arbeidersklasse heeft behoefte aan een politieke partij die haar belangen behartigt. De geschiedenis maakt duidelijk: dat vraagt om een socialistisch programma en een volstrekt democratische werkwijze. Op dit moment heeft de SP zeker potentie om zo n arbeiderspartij te worden, maar dan moet het programma ook echt socialistisch zijn en de partijstructuur democratisch. Dit is echter nog niet het geval en dat maakt de roep om een eigen partij rechtvaardig en begrijpelijk. Daarom zullen wij als Offensief ons zowel richten op het comité Democratisering SP als op de nieuw op te richten partij. In onze opvatting kunnen beide initia-tieven een bijdrage leveren aan de discussie over en het tot stand brengen van een democratische en socialistische Partij in Nederland, die op basis van een volwaardige interne democratie en een duidelijk socialistisch programma de nieuwe partij van de Nederlandse ar beidersklasse kan worden. Elizabeth Bakker belangrijker nog: Offensiefleden zijn vooral op veel plaatsen actief in de strijd, zoals tegen racisme! Offensief is de Nederlandse afdeling van het Comité voor een Arbeidersinternationale. Wij zijn democratisch, strijdbaar en socialistisch, en hebben leden in meer dan 35 landen en op alle continenten! Kijk op voor meer info op: Wil je meedoen met de strijd tegen afbraak, oorlog en ongelijkheid, en voor een strijdbaar en socialistisch alternatief? Wordt dan lid van Offensief! Kabinet regeer eert ten koste van arbeiders Hoewel de economie (ondanks de beurscrisis) nog steeds goed loopt, gaat het niet goed met de koopkracht van de arbeiders. Vooral de koopkracht van de ouderen en de lagere inkomens gaat omlaag het volgend jaar, maakte het Centraal Planbureau bekend. Voor de meeste mensen betekent het een achteruitgang in koopkracht van een half procent, maar ouderen en mensen met een laag inkomen zouden er zelfs 1 procent of meer op achteruit gaan. De PvdA-bewindslieden hebben voor de zomer beloofd dat zij alles op alles zouden zetten om de lagere en middeninkomens te ontzien. En ook Balkenende breekt zijn beloftes. Na het zuur zou het zoet komen, hield hij ons in de verkiezingscampagne voor. Maar het is alleen maar meer zuur. Het kabinet heeft al aangegeven dat het niets, maar dan ook niets gaat doen aan dit probleem Het valt allemaal wel mee aldus minister Donner. Door Pieter Brans, lid AbvaKabo Amsterdam Een belangrijke kostenpost volgend jaar wordt de ziektekostenpremie. Die stijgt naar verwachting met 15%! Onder het motto marktwerking is dit de mensen door de strot gedouwd door het vorige kabinet. Nu, met de PvdA in de regeringscoalitie, laten ze het rustig gebeuren dat de koopkracht hierdoor verder wordt uitgehold. De stijging van de kosten in de gezondheidszorg en het gebrek aan winsten op de ziektekostenpolissen brengen de verzekeraars nu glashard in rekening bij hun klanten. En het kabinet staat erbij en kijkt ernaar, precies zoals de bedoeling was. Vroeger kon de regering er direct op worden aangesproken, nu verschuilen ze zich achter de verzekeraars. Sommige ziektekostenverzekeraars probeerden zelfs tussentijds de premies maar even eenzijdig te verhogen, maar ze zijn door de rechter teruggefloten. Het kabinet komt op Prinsjesdag, met veel propagandistisch gezucht over de onbetaalbaarheid van de kosten van de vergrijzing, met een enorme bezuiniging op de AWBZ Wij nemen lidmaatschap serieus. Van leden verwachten wij dat zij: 1. het op hoofdlijnen eens zijn met onze ideeën (zie deze krant, of bezoek eerst eens een vergadering of scholingsbijeenkomst van ons), en die ideeën ook uit willen dragen, zoals bijvoor-beeld door de verkoop van onze krant of je inbreng in andere organisaties 2. actief zijn: zowel binnen Offensief (afdelings- en landelijke vergaderingen bezoeken, meedoen met activiteiten van Offensief) als in bredere organisaties zoals vakbond, leerlingenraad, buurtcomité of SP 3. contributie betalen naar vermogen (voor scholieren minimaal 3,50 euro per maand) Als je hieraan kunt en wilt voldoen, en actief wilt worden, of eerst een persoonlijk gesprek wilt, neem dan contact met ons op! Mail: info@offensief.nl Bel: (voicebox) Surf: (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten). Het kabinet heeft namelijk een enorme misstand ontdekt. Ouderen maken gebruik van de subsidies die eigenlijk bedoeld zijn om af en toe een uitje van een gehandicapte mogelijk te maken. Aan deze wantoestanden moet natuurlijk zo snel mogelijk een einde komen: anders rijzen de kosten immers nog meer de pan uit. Om de toekomst van de verzorgingsstaat veilig te stellen moet ie vooral de nek om worden gedraaid. Waar hebben we dit meer gehoord? Maar dit is niet de enige manier waarop het kabinet de arbeiders met nog meer zuur confronteert. De invoering van de OV-chipkaart is ook in veel opzichten een verslechtering. Ouderen en kinderen met recht op korting lopen die mis als ze een anonieme kaart kopen. Een persoonsgebonden kaart is mogelijk, maar het is de vraag of ze hiermee door het hele land kunnen reizen. De OV-chipkaart berekent de reisafstand ook over de zogenaamde trajectafstand die het OV-bedrijf heeft vastgesteld en niet over de werkelijke afstand. Als je door een slechte verbinding een omweg moet maken, moet je meer betalen! In de komende periode zullen de prijzen voor het levensonderhoud flink stijgen. In de supermarkten worden melk, brood, kaas en chocola een stuk duurder. Nu valt er zonder chocola nog wel te leven, maar zonder die andere producten kan bijna niemand. Het is nu nog niet bekend wat het kabinet nog meer voor zurigheid voor ons in petto heeft (dat maken ze bekend op Prinsjesdag). En wat de gevolgen van de beurscrisis voor de gewone beurs zijn, is ook nog niet duidelijk. Maar de prijsstijgingen, gestegen premies voor ziektekosten en OV en verder de hoge benzineprijs zullen in ieder geval de komende tijd het leven een stuk duurder maken. Het kabinet staat daarbij met het hoofd te schudden: wij kunnen er niks aan doen In het belang van de arbeiders moet dit kabinet zo snel mogelijk weg. Offensief Nr Marxistische theorie WAT WIL WERK, INKOMEN EN VOORZIENINGEN Verdeling van het werk. Een 32-urige werkweek met behoud van inkomen en volledige herbezetting. Onteigening van alle bedrijven die massa-ontslagen willen doorvoeren. Alle uitkeringen en pensioenen moeten naar 100% van het laatstverdiende salaris, of naar het minimumloon voor mensen die nooit hebben kunnen werken. Terugdraaien van alle bezuinigingen op onderwijs, gezondheidszorg, woningbouw, openbaar vervoer en buurt-voorzieningen. Stop privatiseringen. Een massaal woningbouw-programma, zodat binnen 5 jaar niemand langer dan 6 maanden op een passende en betaalbare woning hoeft te wachten. STOP RACISME EN FASCISME Schaf racistische immigratiewetgeving af. Neem de oorzaken weg die mensen ertoe bewegen hun land te verlaten. Gelijke rechten voor iedereen die hier woont, inclusief actief en passief kiesrecht voor migranten. Geen spreekrecht voor nazi s. Voorkom dat ze zich kunnen manifesteren door middel van massale tegenacties. MILIEU Massale uitbreiding van het openbaar vervoer, dat voor iedereen gratis toegankelijk moet zijn. Stop nutteloze prestigeprojecten, zoals de uitbreiding van Schiphol of de Betuwelijn. Sluiting van alle kerncentrales. Investeer in milieuvriendelijke energie. Voor een campagne vanuit de vakbonden om vervuiling bij het productieproces aan te pakken. Controle vanaf de werkvloer of de bestaande milieuwetgeving en veiligheidsmaatregelen wel wordt nageleefd. ARBEIDERSBEWEGING Voor een strijdbare en democratische vakbeweging. Geen vertegenwoordiger in de vakbeweging mag meer verdienen dan de gemiddelde geschoolde arbeider. Al die vertegenwoordigers moeten door de achterban gekozen worden en op elk moment afgezet kunnen worden. VREDE Geen imperialistische inmenging of oorlogen. In plaats daarvan steun aan de arbeidersbeweging in het buitenland, die als enige in staat zal zijn voor blijvende vrede en democratie te zorgen. Geen deelname aan vredesmissies, die, waar dan ook ter wereld, slechts de belangen van de Westerse multinationals dienen en het terrorisme zullen stimuleren, in plaats van het welzijn van de gewone mensen te verbeteren. EEN SOCIALISTISCH ALTERNATIEF Onteigening van de grote bedrijven, banken en andere financiële instellingen die de economie domineren. De productiemiddelen in handen van de gemeenschap en democratisch gepland voor de voorziening in onze behoeften. Volledige democratie. Alle functionarissen moeten worden gekozen en moeten onder democratische controle staan: niet alleen de regering en de volksvertegenwoording, ook de bestuurders van bedrijven, de rechters en de politiecommissarissen. Voor een socialistische Europese Unie, als eerste stap op weg naar een Wereldfederatie van Socialistische Staten!

4 4 - Offensief Nr. 182 Buitenland De Russisc ussische Revolutie 90 jaar geleden In vorige nummers van Offensief hebben we aandacht besteed aan de Februari-Revolutie in 1917, de opstand van de textielarbeidsters in Petersburg die leidde tot het afzetten van de tsaar en de vorming van een burgerlijke regering. Vervolgens aan de juli-dagen, toen de arbeiders in Petersburg de revolutie achteraf gezien te vroeg probeerden door te voeren. In dit nummer het derde en laatste deel over de Russische revolutie dat de periode juli oktober 1917 beslaat. Bewerking van een artikel door onze Vlaamse kameraad Peter van der Biest De Maand van Grove Belastering De contrarevolutie was, na de julinederlaag, niet tevreden met de onderdrukking van de pers van de bolsjewieken en de vervolging van hun partijorganisaties; ook de reputatie van het bolsjewisme moest worden ontdaan van de geloofwaardigheid die door jarenlange strijd en door maandenlang deskundig inspelen op de politieke situatie na de Februari-Revolutie was opgebouwd. Op 4 juli, in de julidagen nog, waren regeringskringen rond Kerenski begonnen met in het Uitvoerend Comité van de Sovjet het gerucht rond te strooien dat er eindelijk bewijzen waren gevonden van Lenins verbindingen met de Duitse generale staf. Deze beschuldiging vond aanvankelijk zo weinig steun in de publieke opinie dat de mensjewistische ministers Tcheïdze en Tseretelli zich genoodzaakt zagen om de redacties van de voornaamste kranten persoonlijk langs telefonische weg af te raden de geruchten af te drukken. Maar de laster had al een eigen leven verworven. Het doorbreken van het publicatieverbod door een kleine, voor de rest onbeduidende krant, was voldoende om de sensatiezucht en de antibolsjewistische houding van de grotere kranten tot onweerstaanbare hoogten te prikkelen: een dag later was het verhaal van de Duitse agent Lenin de scoop bij uitstek. De beschuldigingen waren vooral gebaseerd op de verklaringen van een zekere Jermolenko, wiens verleden op zichzelf al de betrouwbaarheid van het gerucht in een kwaad daglicht stelde: vanaf de Japanse oorlog in 1904 tot 13 betaald agent van de tsaristische contraspionage; in 13 om duistere redenen ontslagen als officier; in 14 opnieuw ingelijfd bij het leger en als krijgsgevangene van de Duitsers belast met politioneel toezicht op zijn medegevangenen; werkte daarna achter de Russische linies in dienst van de Duitse inlichtingendienst... in welke hoedanigheid hij door zijn Duitse oversten zou zijn ingelicht dat Lenin in Rusland gelijkaardige activiteiten ontplooide. Jermolenko s verklaringen zetten een hele stroom van nog minder controleerbare geruchten in gang, waartegen de bolsjewieken zich slechts met de grootste inspanningen konden verdedigen. Vergeten we niet dat de bolsjewistische partij vanuit de illegaliteit op deze beschuldigingen moest antwoorden, terwijl de reactionaire officieren en perslui na de nederlaag van de juliopstand vrij spel hadden. Maar na een maand begon de stroom van roddels, bij gebrek aan harde bewijzen, uit zichzelf te verflauwen en begin augustus vond Tseretelli het gepast om in het Uitvoerend Comité van de Sovjet te verklaren dat hij de bolsjewistische leiders, die ervan beschuldigd werden aan de basis te staan van de opstand van 3 tot 5 juli, er niet van verdacht in verbinding te staan met de Duitse generale staf. Als de roddeljournalistiek naar de achtergrond van het politieke toneel verdween, dan was het om plaats te maken voor de generaals, die al maanden stonden te springen om het onvolbrachte werk van de ganzenpen af te maken met de scherpe punt van de bajonet... De samenzwering van Kerenski en de Kornilov-putsch Als minister van oorlog vanaf april de sterke man van de Voorlopige Regering, was Kerenski de vanzelfsprekende opvolger van prins Lwow, de feitelijke eerste minister, die op 8 juli ontslag nam. Hoewel op de hoogte van de samenzweringen binnen de oude legertop - die van plan waren om ook de gematigde socialisten van de macht te verdrijven - begon Kerenski, waarschijnlijk met de bedoeling zich aan de nakende afrekening te onttrekken (en er als overwinnaar uit te komen), zichzelf aan het hoofd te stellen van het militaire complot tegen zijn eigen regering. De generaals van hun kant zagen in de medewerking van Kerenski een buitenkans om aan hun geplande staatsgreep een wettig karakter te geven. In ieder geval was vanaf midden augustus regering het zinkend schip te ontvluchten, door collectief ontslag te nemen. Zoals Trotsky schreef: Kornilov s succes leek zeker. (Geschiedenis van de Russische Revolutie, dl. II, p.815) De bolsjewieken in actie... Op het eerste zicht hadden de bolsjewieken alle redenen om tijdens deze krachtmeting tussen de twee would-be Napoleons afzijdig te blijven. Ten slotte waren de vervolgingen van de regering Kerenski tegen de Bolsjewistische Partij nog steeds aan de gang. Lenin zat nog steeds ondergedoken in de Finse moerassen, Trotsky bevond zich vanaf 23 juli in de gevangenis. Maar zowel Lenin als Trotsky wist dat de uitschakeling van Kerenski voor de militairen slechts een tussenstadium zou zijn op de weg naar de bloedige uitzuivering van alle revolutionaire elementen in Rusland. Ze besloten dat het noodzakelijk was om Kerenski te gebruiken als steunpunt voor hun geweer. Vechten tegen Kornilov betekende niet noodzakelijk steun aan Vertaling banner: Alle macht aan de Sovjets het gevaar van een militaire staatsgreep een realiteit. Op persoonlijk bevel van Kerenski werden de meest politiek betrouwbare regimenten van het front weggenomen en onder het commando van generaal Kornilov geplaatst. Ofschoon ze voorlopig nog de pluimen van Kerenski bleven strijken, waren de militaire bevelhebbers niet van plan om de macht te delen met de ministerpresident, laat staan zich aan zijn bevelen te houden. De roebel in Kerenski s hoofd viel een beetje traag, maar hij viel. Toen hij doorkreeg dat generaal Kornilov van plan was alle macht naar zich toe te trekken, beval hij, naast het ontslag van Kornilov, de putschisten hun opmars af te breken en terug te keren naar hun kazerne. Met de soldatenlaconiek die naar het schijnt behoorde tot de persoonlijke stijl van de generaal, antwoordde Kornilov: Dit bevel niet uitvoeren, troepen naar Petersburg laten oprukken. en daarmee was de breuk tussen Kerenski en de samenzweerders een feit. De bajonetten waarmee Kerenski zijn troon wou bouwen begonnen in zijn eigen achterwerk te prikken. Op de avond van 26 augustus trachtte zowel de voltallige liberale als socialistische fractie in de Kerenski, maar het gevecht met de putschisten uit de weg gaan, zou zoveel betekenen als de massa s blootstellen aan de contrarevolutie. Op 28 augustus viel het garnizoen van Loega in de handen van Kornilov, waarmee de eigenlijke krachtmeting tussen (wat nog overschoot van) de Voorlopige Regering en de militairen begonnen was. Kerenski zag geen andere keuze meer dan de bevolking van Petersburg te bewapenen en de vervolgingen tegen de bolsjewieken terug te schroeven. Trotsky werd begin september vrijgelaten. Duizenden arbeiders meldden zich klaar voor de strijd. Vrouwen en kinderen hielpen bij het graven van loopgrachten, arbeiders braken spoorlijnen op en spoorwegbedienden leidden treinen van de putschisten in de verkeerde richting. De dreiging van Kornilov was de zweepslag die de door de julinederlaag ontmoedigde massa s van Petersburg opnieuw de straten opdreef. Ondanks het feit dat de zaken leken uit te draaien op een kolossale burgeroorlog, werd de staatsgreep van Kornilov verslagen nog voor de eerste cavalerist de buitenwijken van Petersburg bereikt had. De augustuscoup liep te pletter op een veelheid van onopvallende schakels: de telegraaf- bediende die weigerde bevelen door te seinen; de staljongen die het A cheval van de officieren beantwoordde met de paarden te ontzadelen, zich een sigaret te rollen en zich revolutionair afzijdig in het gras te leggen; de spoorwegarbeider die per ongeluk de verkeerde wissel omdraaide,... Maar achter deze onopvallende schakels stond het werkelijke geheime wapen van de revolutie. En we hebben er opnieuw schik in om de burgerlijke historicus Goldston aan het woord te laten: Bijna overal, schreef generaal Krasnov vol ellende, zagen we hetzelfde beeld. Op de spoorbaan, of in de wagons, of in het zadel van hun zwarte of gevlekte paarden... zaten of stonden dragonders met in hun midden één of ander levendig figuur in een soldatenjas. Die levendige figuur was het geheime wapen van de revolutie: de soldaat, arbeider of boer die de zaken aan zijn kameraden kon uitleggen. Alle intriges en plannen, alle ijdele verklaringen van generaals en politici waren machteloos tegenover zijn oprechtheid, zijn eenvoudige woorden, zijn diepe, persoonlijke begrip voor de mannen waarmee hij praatte, mannen als hijzelf. Deze agitator in zijn soldatenjas was iemand die de soldaten konden begrijpen en hij zei dingen die ze wilden horen. (De Russische revolutie, p.163) De kern van Kornilovs strijdmacht, de zogenoemde Wilde Divisie - wrede ruiters uit de bergen van de Kaukasus - werd benaderd door een afvaardiging van Kaukasische hoofdlieden die hen in begrijpelijke taal het bolsjewistische programma uiteenzetten. In plaats van de agitatoren te arresteren, namen de mannen van de Wilde Divisie hun eigen officieren gevangen en weigerden nog langer de bevelen van Kornilov op te volgen. En zo bezweek de laatste samenzwering van de generaals aan de tegenstand van een door de bolsjewieken gesmeed eenheidsfront tussen de eigen basis en de overige vooruitstrevende elementen in de Russische samenleving. De regering Kerenski van haar kant, had nu nog slechts het toekijken en de ijdele hoop dat de bolsjewieken deze ideale kans om de macht te grijpen aan zich zouden laten voorbijgaan. Na de nederlaag van Kornilov viel de ene sleutelpositie na de andere in de handen van de bolsjewieken. Bij de gemeentelijke verkiezingen van 24 september in Moskou sleepten de bolsjewieken 350 van de 710 zetels in de wacht. Op 25 september werd Trotsky verkozen tot voorzitter van de Petersburgse sovjet. De Bolsjewiek Nogin werd voorzitter van de Moskouse sovjet. De sovjets van Kaloega, Tasjkent, Reval in Estland, Kazan, enz. verkozen alle een bolsjewistische leiding. In de hoop alsnog tot een vreedzame machtsoverdracht te komen trachtte Lenin de mensjewistische en sociaalrevolutionaire leiders over te halen om gemeenschappelijke zaak te maken en een eenheidsregering te vormen. De mensjewistische leiders (die ondertussen nog slechts zichzelf en een miniem deel van de arbeiders vertegenwoordigden) weigerden resoluut. Slechts de linkerzijde van de sociaalrevolutionairen stemde toe. Na de weigering van de mensjewieken, wist Lenin dat een gewapende machtsgreep van de sovjets een onoverkomelijke noodzaak geworden was. Maar ook hier stootte hij opnieuw op interne tegenstand. Hoewel het centraal comité van de bolsjewieken zich al op 10 oktober voor de gewapende opstand verklaard had, publiceerden de bolsjewistische leiders Zinoviev en Kamenev op 18 oktober een open brief (in volle periode van voorbereiding van de revolutie!) waarin zij zich tegen de opstand verzetten. Lees verder op pagina 5 >>>

5 Offensief Nr Buitenland <<< Vervolg van pagina 2: De Russische Revolutie Lenin was echter zo verknocht aan de democratische tradities van zijn eigen partij (waaraan de heren Kamenev en Zinoviev in de jaren 20 samen met Stalin zelf een einde zouden helpen maken) dat hij deze stuitende breuk met de partijdiscipline slechts in woorden veroordeelde en zich concentreerde op het overtuigen van de rest van de leiding om het plan van de opstand ten uitvoer te leggen. De kunst van de opstand Er bestaan geen formele regels die voor alle omstandigheden bepalen wanneer en hoe de machtsovername precies moet plaatsvinden. Hoewel de wetenschappelijke redenering een onmisbaar hulpmiddel kan zijn, is de opstand, net zomin als militaire tactiek en strategie, een wetenschappelijke discipline. De opstand is een kunst. Men weet enkel dat de twee à drie dagen na het begin van de revolutionaire machtsovername bepalend kunnen zijn voor haar succes of mislukking, een periode binnen welke men dus alle zwakheden van de vijand (zijn aarzelingen om terug te slaan, zijn gebrek aan sociale basis,...) moet weten uit te buiten en hem alle mogelijke wapens voor een tegenoffensief uit de handen moet graaien door de inname van de voornaamste verkeersknooppunten, communicatiekanalen, de arrestatie van de meest gevaarlijke tegenstanders, het neerslaan van de laatste gewapende tegenstand, enz.. Maar de meest netelige beslissing blijft toch nog altijd de keuze van de datum of met andere woorden: het juist inschatten van het moment waarop de opstand de meeste steun zal genieten bij de meerderheid van de bevolking. Een vergissing in dit opzicht kan de nederlaag van de revolutie betekenen. De bolsjewieken kozen ervoor om de machtsovername samen te laten vallen met het Tweede Alrussische Congres van de Sovjets op 26 oktober Vanaf de 20ste oktober legde het Militair Revolutionaire Comité (MRK) van de Petersburgse sovjet onder leiding van Trotsky de laatste hand aan de praktische voorbereiding van de acties. Op 24 oktober beval Kerenski de arrestatie van het MRK. Op 25 oktober, om 2 uur s morgens gaf Trotsky, vanuit het bolsjewistische hoofdkwartier in het Smolny-instituut, een in beslag genomen onderwijsinstelling voor adellijke jongedames, het startsein voor de machtsovername. Leidende figuren van de Russische Revolutie, van links naar rechts: Zinoviev, Bukharin, Trotsky, Lenin, Kamenev De laatste fase, toen de opstandelingen de conventies van de dubbele heerschappij met hun dubbelzinnige legaliteit en verdedigingsfraseologie definitief lieten vallen, duurde precies 24 uur: van 2 uur in de nacht van de 25ste tot 2 uur in de nacht van de 26ste. In dit tijdvak maakte het MRK openlijk gebruik van de wapens om de stad te veroveren en de regering gevangen te nemen: er namen in het algemeen zoveel krachten aan de operaties deel, als nodig waren, om de beperkte taak te vervullen en in elk geval nauwelijks meer dan vijfentwintig à dertigduizend man. (Trotsky, Geschiedenis van de Russische Revolutie, dl. III, p.1312) Met een minimum aan bloedvergieten vielen de voornaamste strategische knooppunten van Petersburg in de handen van de opstandelingen. In Moskou, waar de contrarevolutie steviger wortels in de grond had gezonken, organiseerden mensjewistische en sociaalrevolutionaire leiders een witte garde die meedogenloos en willekeurig arbeiders begon neer te sabelen. Hier duurden de straatgevechten geen 24 uur, maar zes dagen: tot 2 november. In ieder geval was het aantal te betreuren slachtoffers aan beide zijden een fractie van het aantal dat in de februaridagen was gebleven. Deze relatief onbloedige overwinning was het gevolg van de gedetailleerde planning en de pijnlijk secure politieke berekening van de bolsjewieken. Een dergelijke afwikkeling van de revolutie was nooit mogelijk geweest, wanneer de Oktoberrevolutie (zoals burgerlijke commentatoren vaak beweren) geen echte revolutie was geweest maar een putsch, d.w.z. een van de wil der massa s geïsoleerde poging tot staatsgreep. Vooral na de val van de stalinistische staten overheerst de modieuze gedachtegang die de stalinistische ontaarding van de revolutie rechtstreeks afleidt uit de machtsovername in oktober Wij van onze kant hebben de lezer in deze artikelenreeks voldoende historisch materiaal trachten aan te reiken om zijn inzicht aan te scherpen dat de democratische tradities van het bolsjewisme en de eerste jaren van de Sovjet-Unie niets te maken hebben met de bureaucratische schimmelziekte die zich in de moeilijke jaren na de revolutie op de arbeidersdemocratie heeft geënt en deze naar haar ondergang heeft gevoerd. De uiteindelijke overwinning van het stalinisme is de bekroning van de bureaucratische contrarevolutie bij het einde van de jaren 20 en het begin van de jaren 30, net zoals de machtsgreep van Napoleon in 1799 in de lijn lag van de contrarevolutie van Thermidor in 1794 tegen het revolutionaire regime van St. Juste en Robespierre. Zoals Napoleon zijn dictatuur gehuld heeft in de verworvenheden van de Franse Revolutie, moest de leugenfabriek van Stalin de tradities van oktober ter hulp roepen om de heerschappij van de bureaucratie te rechtvaardigen. Net zoals de burgerij in 1989 met veel verdraaiingen en halve waarheden haar Franse Revolutie heeft herdacht, vinden wij in de werkelijke geschiedenis voldoende aanleiding om in 2007 de negentigste verjaardag te vieren van de grootste gebeurtenis van de twintigste eeuw: de machtsgreep van de Russische arbeidersraden in oktober China Groeiende kloof tussen rijk en arm Toename van an uitbuiting uiting De afgelopen weken en maanden werd veel over China gesproken. Zo zagen we tal van verslagen van bezoeken en handelsmissies van onze vertegenwoordigers die er ons land gingen verkopen in de hoop investeringen en lucratieve contracten op te rapen. Gilles Snoeck, Linkse Socialistische Partij (zusterorganisatie van Offensief in België) Er is in China een sterke opkomst van de zogenaamde nieuwe rijken die hun fortuin verzamelen op basis van de opening van het land. China telt vandaag bijna miljonairs en ook enkele miljardairs. Het Chinese voorbeeld wordt geregeld aangehaald als argument om met delocalisatie te dreigen (het verplaatsen van Westerse bedrijven naar lagelonenland China). De Chinese arbeiders moeten immers veel meer werken voor een veel lager loon en dat in vaak bijzonder slechte arbeidsomstandigheden. Recent nog was er het schandaal van de slavenarbeid in verschillende fabrieken of van de hongerlonen voor jongeren in multinationals als McDonalds (waar soms slechts 0,5 euro per uur wordt betaald). Er is een groeiend ongenoegen in China en dat leidt tot strijd voor een beter leven. Veel onrechtvaardigheden De overheid ging eerder over tot de verkoop van heel wat staatsbedrijven. Nu wordt ook veel grond verkocht aan buitenlandse bedrijven, vaak zonder zich iets aan te trekken van de dorpen die er reeds eeuwenlang gevestigd zijn. In de aanloop naar de Olympische Spelen van 2008 is de rijstproductie in de provincie van Peking verboden met het excuus dat ieder tekort aan water moet worden vermeden. De wind van hervormingen die door China raast, gaat voor de meerderheid van de Chinezen niet gepaard met een verbetering van de levensstandaard. Slechts een kleine minderheid verrijkt zich over de ruggen van de meerderheid door onder meer het arbeidsritme op te drijven. Dat gaat gepaard met een soms bijzonder harde politierepressie en een gebrek aan democratische vrijheden. Er zijn vakbonden, maar de officiële vakbond (die verplicht aanwezig is in alle bedrijven waaronder ook multinationals als Walmart die sterk antivakbondsgericht zijn) is veelal een instrument dat gecontroleerd wordt door de overheid. Om het ongenoegen onder bedwang te houden, zijn er in China onder meer internetagenten die moeten nagaan welke websites niet door de beugel kunnen. Daartoe werden zelfs akkoorden gesloten met Microsoft en Cisco. Het Chinese regime is bang voor het internet als medium waar protestbewegingen uitbreiding kunnen zoeken. Het regime moest overigens toegeven dat er in protestacties waren. Bovendien is er een toename van het aantal grote acties. Begin juni waren er in de straten van Zhengzhou confrontaties tussen zo n 2000 studenten en de politie, na politiegeweld tegen een studente die (zonder toestemming) op straat goederen verkocht om rond te kunnen komen en haar studie te betalen. Het feit dat een dergelijk akkefietje meteen leidt tot een demonstratie van deze omvang, is een Fabrieksarbeiders in China uitdrukking van de sociale crisis die zich ontwikkelt in China. In mei waren er meer dan demonstranten in Xiamen die protesteerden tegen de bouw van een zwaar vervuilende fabriek in hun stad. In dezelfde maand vielen zo n mensen in verschillende dorpen de politieposten aan. In Yentai, een industrieel stadje in de provincie Shandong, demonstreerden 2000 gepensioneerde overheidsfunctionarissen en militairen nadat hun pensioen niet was betaald. Noodzaak voor een nieuwe revolutie De bureaucratische kaste in China is het kapitalisme aan het herstellen en zichzelf op een mechanische manier aan het omvormen tot de nieuwe kapitalistenklasse met de meest ouderwetse methodes: onderbetaling, extra lange werktijden en kinderarbeid. Anderzijds wil deze kaste de economische crises en sociale bewegingen vermijden die gepaard kunnen gaan met een te bruuske verandering. Het regime is momenteel in een veranderingsproces. De arbeiders en onderdrukte minderheden in China kunnen niets verwachten van het kapitalisme, maar ook niet van het huidige Chinese regime of de traditionele heersers van minderheidsgroepen (zoals de Dalai Lama of andere voorstanders van een terugkeer naar een feodale staat). De elementen van geplande economie die nog aanwezig zijn moeten worden verdedigd en uitgebreid, maar dan op basis van het organiseren van de arbeiders en hun gezinnen om zelf de democratische controle te verwerven over het beheer van de samenleving.

6 6 - Offensief Nr. 182 Buitenland Eerste zichtbar htbare hapering peringen en in wer ereldeconomie eldeconomie De beurzen kregen in augustus zware klappen ten gevolge van de instorting van de Amerikaanse hypotheekmarkt. Dit was een symptoom van een zieker wordend economisch systeem. Analyse door Kristof Verslype (LSP, Links Socialistische Partij België) Na de ineenstorting van de beurzen in 2001, toen er een einde kwam aan de internet bubbel probeerde het wereldkapitalisme zich uit het moeras te redden door de rente te verlagen. Een lage rente betekent dat geld makkelijk van de banken de maatschappij in stroomt. De lage rente leidde tot een forse stijging van de huizenprijzen, vooral in de VS, Engeland en Nederland. Het geld voor die duurdere huizen is mensen door de strot geduwd in de VS met aanbiedingen van 2/28: 2 jaar lage rente, daarna 28 jaar de marktrente. Mensen die na 2 jaar in de problemen kwamen, kregen een oplossing aangeboden: hypotheek oversluiten voor een hoger bedrag, want hun huis was immers meer waard! De lonen in de VS, maar eigenlijk over de gehele wereld, zijn door het neoliberalisme zo enorm gedaald dat alleen het maken van (forse) schulden de consumptie in de westerse landen aan de praat hield. Dit kon natuurlijk niet eeuwig goed gaan Door de stijgende rente in de VS kunnen nu meer en meer gezinnen hun hypotheek niet meer afbetalen. In de subprime hypotheekmarkt (voor mensen met een slechte kredietwaardigheid) is het percentage gezinnen dat zijn hypotheek niet meer kan afbetalen opgelopen tot 15,8%. Maar ook het percentage achterlopende betalers bij de betere hypotheken is gestegen tot 5,4% in juni, tegenover 2,2% in juni Gevreesd wordt dat de hypotheekmarkt in de VS verder klappen zal krijgen en dat ook meer en meer betere hypotheken niet meer terugbetaald zullen worden. Door deze crisis zijn een aantal financiële instellingen in de problemen gekomen. Doordat de hypotheekleningen in opgedeelde pakketjes doorverhandeld worden (bijv. als deel van een beleggingsfonds), worden niet alleen financiële instellingen die rechtstreeks hypotheken verschaffen getroffen en is het effect van de hypotheekcrisis op de rest van het financiële systeem moeilijk in te schatten. Enkele voorbeelden van getroffen bedrijven zijn het Amerikaanse Citigroup, dat meer dan 500 miljoen dollar verloren heeft, s werelds derde bank, HSBC, dat 5,65 miljard dollar verloor, PNB Paribas, Frankrijks grootste bank, dat drie van haar investeringsfondsen bevroor en bekendmaakte dat ze de waarde ervan niet meer kon inschatten en het Duitse WestLb dat 1.25 miljard euro verloor. Het zijn dus zeker niet enkel Amerikaanse financiële instellingen. Door de aanhoudende stroom van berichten over bedrijven die verliezen lijden door de hypotheekcrisis in de VS, brak er paniek uit op de beurzen. Een gestage daling maakt plaats voor een sterke daling. Wereldwijd verloren de beurzen vele procenten. De Bel20 verloor sinds zijn hoogtepunt op 23 mei 14% en kende zijn grootste daling sinds 2003, de Dow Jones verloor sinds zijn hoogtepunt op 18 juli meer dan 5,5%, Euronext verloor sinds 15 juli ongeveer 10,6%. De daling van de afgelopen weken is groter dan de plotse daling in februari, waarbij de beurzen gemiddeld 3,5% verloren, maar zich eigenlijk vrij snel herstelden. Talrijke overnames in het recente verleden gebeurden met geleend geld, en door die vrees zijn beleggers niet meer bereid deze obligaties te kopen. Zo bleven zakenbanken zitten met de ongefinancierde leningen voor de uitkoop van de Britse drogisterijketen Boots en de Amerikaanse autobouwer Chrysler. Hierdoor dreigt de fusie- en overnamemanie weg te vallen, wat een belangrijke motor van de beurzen is. Banken zijn dan ook terughoudender geworden om kredieten te verschaffen aan andere banken en bedrijven, waardoor een gebrek aan liquiditeiten (geld) dreigt te ontstaan. Daarom greep de Centrale Bank van Europa (ECB), gevolgd door die van de VS (FED) en Japan in door honderden miljarden aan goedkope kredieten ter beschikking te stellen om zo de markten te stabiliseren. De laatste keer dat dit gebeurde was na de aanslagen op 11 september. Toen bood de ECB maar 69 miljard euro aan, terwijl dit nu al meer dan 155 miljard euro is. Nooit gebeurde dit op een dergelijke schaal. Hoewel het doel stabilisatie was, geven de ingrepen van de centrale banken wel aan hoe erg ze de situatie inschatten, waardoor de onrust bij sommige beleggers enkel groter werd. Ondermijning interne markt VS We zien momenteel de sterkste daling van de huizenmarkt in de VS in 16 jaar en volgens verschillende analisten is de bodem nog niet bereikt. Voor de vierde maand op rij was er in juni een daling in de herverkoop. Ook verkoop van nieuwe woningen neemt af. In juni was er zelfs een daling met 6,6%. De verkoop van huizen in mei moest ook neerwaarts bijgesteld worden. Het totaal aantal woningen dat te koop staat is in juni met 0,4% gestegen. Het aantal beschikbare woningen bevindt zich voor zowel nieuwbouw als herverkoop op een historisch hoogtepunt. Om alle op dit moment te koop staande huizen te verkopen met het huidige tempo zouden we 8 maanden nodig hebben. Tot voor kort was de huizenmarkt de motor van die Amerikaanse economische groei: gezinnen werden via goedkope kredieten gestimuleerd de papieren waardetoename van hun huis in leningen om te zetten en zo op krediet te kopen. Zo groeide de interne markt (totale koopkracht van de gezinnen) in de VS, ondanks een reële loondaling voor vele werknemers. Gezinnen kunnen uiteraard niet blijven lenen en we zien dat de wal het schip keert; daar waar de consumentenbestedingen in de VS, toch verantwoordelijk voor driekwart van de economische activiteit, in het eerste kwartaal nog met 3,7% op jaarbasis toenam, is dit nu nog slechts 1,3%. Dit is dus minder dan de inflatie die momenteel ongeveer 2,7% op jaarbasis bedraagt. Met ander woorden de interne markt, de motor van de economie in de VS de afgelopen jaren, is aan het inkrimpen. Veel gezinnen moeten nu nog maar wat de broekriem aanhalen. Een indicatie daarvan is de daling van de verkoop van duurzame goederen in juni met 0,5% - de grootste daling sinds februari. De crisis op de huizenmarkt heeft uiteraard gevolgen voor bedrijven die direct of indirect bij huizenbouw betrokken zijn. DR Horton, een beursgenoteerde bouwfirma, kende in het 4e kwartaal alleen al een inkomstendaling van 29% (tot 2,55 miljard dollar). Toch economische groei? De VS zit nog steeds met een onhoudbaar en stijgend handelstekort. In mei was dit meer dan 60 miljard dollar. Dit zijn allemaal dollars die op de wereldmarkt aangeboden worden, wat een belangrijke reden is van de daling van de dollar t.o.v. andere munten. Die daling is al sinds eind 2005 aan de gang. Door de hypotheek- en huizencrisis is het vertrouwen in de Amerikaanse economie verder gezakt, waardoor de dollar ook verder daalde. Ze bereikte onlangs haar laagste peil ooit tegenover de euro, het laagste niveau t.o.v. het Britse pond in 26 jaar, het laagste niveau t.o.v. de kiwi dollar sinds de loskoppeling van de dollar in 1985, etc. De historisch lage dollar zorgt ervoor dat de VS een exportvoordeel heeft t.o.v. andere landen. De exporttoename zorgt voor een stijging van bijna 4% in investeringen in infrastructuur en software in het 2e kwartaal. De investeringen in commerciële gebouwen kende zijn sterkste stijging in 13 jaar. Daarmee heeft de export de rol van motor van de economische groei in de VS op dit moment overgenomen van de huizenmarkt en de daaraan gekoppelde consumentenbestedingen; het netto-effect is een groei in het 2e kwartaal van 3,4%; op jaarbasis de sterkste groei sinds het eerste kwartaal Economen denken niet dat deze stijgende export de motor van de VS-economie voor langere tijd kan overnemen. De eerste tekenen van een vertragende activiteit in de fabrieken zouden al zichtbaar worden. Gevolgen We willen niet uitsluiten dat de beurzen zich ook nu op korte termijn al dan niet gedeeltelijk herstellen, maar op zijn minst zagen we een zware schok in het beurslandschap die vele beleggers in paniek deed raken. Lees verder op pagina 7 >>>

7 Offensief Nr Buitenland <<< Vervolg van pagina 2: Eerste zichtbare haperingen in wereldeconomie In februari zagen we al een eerste, kleinere, schok, waarbij de beurzen wereldwijd gemiddeld 3.5% daalden, al herstelden die zich vrij snel. Nu zien we een tweede, zwaardere en langere daling, wat opnieuw een uitdrukking is van zorgen over de economie in de VS, de motor van de wereldeconomie, die dreigt vast te lopen. Voor heel wat landen zoals China en India is de VS een belangrijke, zo niet de belangrijkste exportmarkt. De VS was de afgelopen periode de spons die ervoor zorgde dat zowat alle producten die op de wereldmarkt gesmeten werden, ook gekocht werden. Nu is die spons niet alleen verzadigd, maar is ze ook de eerste tekenen van samentrekking aan het vertonen. De enorme groei in landen als India en China is gebaseerd op goedkope arbeid en export. Door die lage lonen zijn dergelijke landen niet in staat een interne markt van betekenis te scheppen. In de hele wereld wordt een neoliberaal beleid van besparingen, loonmatigingen etc. gevolgd, wat dus inhoudt dat de koopkracht van de bevolking daalt of zal dalen. Geen enkel land of regio is dus in staat de rol van de VS op economisch vlak over te nemen. Aziatische banken kopen massaal de dollars die op de wereldmarkt aangeboden worden op om de schulden van de VS economie, veelal hun belangrijkste exportmarkt, te financieren en om hun munt t.o.v. de dollar laag te houden wat een exportvoordeel oplevert. Door de daling van de dollar hebben deze banken al miljarden verloren en het is maar zeer de vraag hoe lang ze verdere verliezen zullen tolereren als de dollar nog verder zakt. Als deze dollars verkocht worden, dreigt de dollar compleet onderuit te gaan, wat tot een verdere inkrimping van de VS afzetmarkt zal leiden. De buitenlandse schuld van de VS bedraagt nu al 30% van het BBP. De obligaties in dollars die door buitenlandse financiële banken gekocht zijn, verliezen door een daling van de dollar aan waarde. Als de Aziatische banken (en sommige OPEC landen) hun dollars verkopen, zal dit dus ook tot zware verliezen voor deze financiële instellingen leiden. Een daling van de rente zou lenen voor zowel gezinnen als bedrijven opnieuw goedkoper maken en zou de economie opnieuw (tijdelijk) impulsen kunnen geven. Maar vanwege de stijgende grondstofprijzen, in de eerste plaats die van olie, is een structurele renteverlaging onwaarschijnlijk. Dit zou namelijk tot een toenemende inflatie leiden. Ten tweede moet de VS zijn dollars aan de rest van de wereld verkocht krijgen, wat alleen mogelijk is bij een voldoende rente. Zeker bij twijfels over de Amerikaanse economie zullen beleggers niet bereid zijn dollars tegen lage rente te kopen. We weten niet wanneer dit alles zich zal manifesteren, maar het lijkt onwaarschijnlijk dat kapitalisten in staat zullen zijn de crisis nog vele jaren voor zich uit te duwen. Wel kunnen we stellen dat hoe langer ze uitgesteld kan worden, des te harder zal ze aankomen. Er wordt immers steeds meer geld geleend en het aantal dollars dat in paniek op markt gegooid zal worden, wordt alleen maar groter. We kunnen ergens in de komende jaren grote schokken in de wereldeconomie verwachten, die afdankingen en bedrijfssluitingen op grotere schaal dan de voorbije jaren tot gevolg zullen hebben. Dit zal gepaard gaan met een toename aan protectionistische maatregelen, aangezien elk land zichzelf zal willen afschermen voor de wereldwijde crisis. Maar ook op de kortere termijn heeft de crisis gevolgen voor de groei. Hoewel de centrale banken de rente laag houden om de beurzen te redden, is een stijging van de rente op de langere duur onvermijdelijk. De centrale banken kunnen de ineenstorting van de huizenprijzen vertragen, maar niet afwenden. In Japan leidde de ineenstorting van de huizenmarkt in 1991 tot tien jaar economische stagnatie. De wereldeconomie zit vol met schulden die niet meer kunnen worden afbetaald, maar niemand weet waar en dat zal banken en andere kredietgevers voorzichtiger maken. Met OFFENSIEF moeten we ons voorbereiden op massale bewegingen (stakingen, demonstraties enz.) die het gevolg zullen zijn van de vertraging van de economische groei. OFFENSIEF is ervan overtuigd dat er binnen het kapitalisme, een systeem dat zichzelf ondermijnt, geen fundamentele oplossingen mogelijk zijn. Tijdelijk zijn concessies mogelijk zoals we in het verleden gezien hebben, maar in de huidige wereldeconomische context zal het afdwingen van dergelijke concessies een stuk moeilijker zijn. Volgens OFFENSIEF moet er een einde gemaakt worden aan dit zieke systeem en moet het vervangen worden door een systeem waarbij de beschikbare arbeid op een democratische en geplande manier ingezet wordt ten behoeve van de bevolking in plaats van een steeds kleiner en rijker wordende elite. Vluchten is geen misdaad Tienduizenden mensen die hun leven van armoede of angst zijn ontvlucht en in Nederland asiel hebben aangevraagd, leven al jarenlang in onzekerheid: Waar zal ik volgende week zijn? Zit ik dan in een AZC (azielzoekerscentrum), in afwachting van het besluit van de IND (Immigratie en Naturalisatie Dienst) of mag ik blijven? Of ben ik dan, samen met mijn gezin, op straat aan het zwerven op zoek naar barmhartige mensen of instanties die ons willen helpen aan een dak boven ons hoofd en wat te eten, omdat we uitgeprocedeerd zijn, en het AZC ons zonder pardon en zonder enig middel van bestaan op straat heeft gezet? Of bevind ik me dan misschien in een uitzetcentrum in afwachting van een vliegtuig dat me terug zal brengen naar mijn land van herkomst, terug naar het leven waar ik juist voor gevlucht ben? Of zal ik inmiddels een verblijfsvergunning hebben gekregen, en naarstig op zoek zijn naar een baan en een woning, pogend een normaal leven op te bouwen voor mezelf en mijn gezin? Door Eefje Schrevel, Offensief Rotterdam Aan deze onzekerheid is voor velen eindelijk een einde gekomen, dankzij het zogenaamde generaal pardon. Maar zo generaal is dat pardon niet; het geld slechts voor hen die vóór 1 april 2001 asiel hebben aangevraagd, en dus onder de oude vreemdelingenwet vallen. En als ze meer dan één keer over hun nationaliteit of naam gelogen hebben, dan kunnen ze alsnog vertrekken. Maar stel je eens voor dat je als een misdadiger opgesloten wordt, enkel omdat je een beter en veiliger leven voor jezelf en je gezin wilt. Je bent doodsbang dat je zult worden teruggestuurd naar het land waar je honger, oorlog of wat voor ellende dan ook te wachten staat. Zou in zo n situatie niet iedereen liegen over zijn nationaliteit als dat de kans op een beter leven zou vergroten? Zelfs twee of meer keer? De overheid noemt deze regeling dan ook geen generaal pardon, maar heeft het liever over het bestuursakkoord over de afwikkeling van de nalatenschap van de oude Vreemdelingenwet. Volgens deze regeling zullen asielzoekers een verblijfsvergunning krijgen. Dat is een goed begin. Maar er leven in Nederland naar schatting illegalen, dus een simpel rekensommetje leert ons dat er overblijven. Wat gebeurt er met hén? Diegenen onder hen die nog onder de oude vreemdelingenwet vallen, maar niet aan de voorwaarden voor verblijfsvergunning voldoen, worden aan hun lot overgelaten. Ze zullen aangezegd worden het land te verlaten, en als ze in een AZC verblijven, worden ze direct op straat gezet. En dan zijn er nog de vele tienduizenden die ná 1 april 2001 asiel hebben aangevraagd, en dus onder de nieuwe vreemdelingenwet vallen. Wat gaat er met hén gebeuren? Hebben zij wat aan die nieuwe vreemdelingenwet? Een greep uit een rapport van de overheid, waarin de uitvoering van de nieuwe en de oude vreemdelingenwet met elkaar worden vergeleken: - Asielzoekers zonder papieren worden onder de nieuwe vreemdelingenwet vaker geweigerd. - Bij afwijzing wordt er in de dossiers onder de nieuwe wet vaker melding gemaakt van de door de asielzoeker opgegeven nieuwe informatie, maar dit leidt slechts in 25% tot een wijziging van het besluit, onder de oude wet was dat 30%. - Als de asielzoeker bezwaar aantekent tegen een beslissing, werd er onder de oude wet zelden op alle argumenten van de asielzoeker gereageerd; onder de nieuwe wet wordt er bijna altijd op alle argumenten gereageerd. De bajesboten zitten nog steeds volgepropt met asielzoekers. - Vrouwelijke asielzoekers krijgen onder de nieuwe vreemdelingenwet vaker een vrouwelijke tolk toegewezen, maar de ambtenaar die het verhoor voert, is nog steeds meestal een man. Wat voor vrouwen die mogelijk slachtoffer zijn geweest van sexueel geweld erg beangstigend kan zijn. De overheid geeft het dus zelf toe: de nieuwe vreemdelingenwet is niet echt een verbetering voor de mensen waar het om gaat. Asielzoekers worden nog steeds als een stel misdadigers behandeld, en hun rechten worden nog steeds met voeten getreden. Boeken en & Broc ochur hures Hiernaast enkele voorbeelden van onze boeken en brochures. Wilt u één van deze uitgaven bestellen, of heeft u vragen over deze of onze andere uitgaven, neem dan contact met ons op: info@offensief.nl tel. :

8 8 - Offensief Nr. 182 Aanval al op jonger eren en Met de versoepeling van het ontslagrecht wil de regering haar offensief om arbeid goedkoper te maken voortzetten. Maar het creëren van gesubsidieerde banen, waarvoor de werkgevers bovendien een deel van het uitkeringsgeld uit de werkloosheidswetkas mogen gaan gebruiken, is hier ook een goed voorbeeld van. Door Bas de Ruiter, Offensief Noord-Brabant en FNV-lid De bedrijven kunnen door middel van goedkopere arbeidskrachten besparen op de kosten van volwaardig betaald werk en kunnen bovendien in tijden van een tegenvallende economische situatie sneller dan voorheen werknemers ontslaan. Met als gevolg dat de beoogde doorstroming en daarmee de afname van (langdurige) werkloosheid niet wordt gerealiseerd. Integendeel, het aantal werklozen onder (jonge) arbeiders zal hierdoor slechts groeien. In het verleden is een situatie als dit al eerder voorgekomen: begin jaren 80 van de vorige eeuw werd in het akkoord van Wassenaar tussen werkgevers(organisaties), werknemers(organisaties) en de regering afgesproken dat in ruil voor het inleveren van loonruimte er extra werkgelegenheid zou worden gecreëerd. Die belofte is nooit ingelost: waarom zouden we de beloften van de regering en werkgevers nu wel geloven? Ook voor het overige belooft de aanpak van de regering richting jonge werklozen niet veel goeds. Het idee van heropvoedingskampen ten aanzien van zogenaamde probleemjongeren is nog steeds niet van de baan. In dezelfde week als de participatietop meende Hans de Boer, voorzitter van de sindsdien opgeheven Taskforce Jeugdwerkloosheid, op maandag 25 juni te moeten opmerken dat het voornaamste instrument om deze groep jongeren aan het werk te krijgen is, ze te laten kennismaken met orde en gezag, om ze zo in het gareel en aan het werk te krijgen. Wanneer men spreekt over probleemjongeren in deze context, worden vaak allochtone jongeren bedoeld met nauwelijks of geen opleiding en daardoor ook weinig perspectief op een baan. Het is echter onjuist om, zoals De Boer en in zijn navolging ook Rouvoet doet, te beweren dat deze jongeren enkel lui zouden zijn en niet bereid om te werken of naar school te gaan. Op deze manier worden, net als bij de versoepeling van het ontslagrecht, de nadelen gelegd bij de (jonge) werklozen die in principe het liefst zouden werken of naar school zouden gaan, als ze daardoor perspectief zouden hebben op een volwaardige baan met fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden. De situatie waarin veel van deze jongeren leven, in achterstandswijken met nauwelijks tot geen voorzieningen, slecht onderhouden woningen en gering toekomstperspectief, heeft hen echter zodanig geïsoleerd dat ze terecht de conclusie hebben getrokken dat deze maatschappij hen geen kansen biedt. In plaats dat de regering zich inspant om de sociaal-economische omstandigheden waarin deze jongeren leven te verbeteren, schuift zij hen zelf volledig de schuld in de schoenen. Precies op dezelfde manier gaat de regering eigenlijk om met alle werknemers en werklozen van dit land, of ze nu jong/oud, allochtoon/autochtoon, man of vrouw zijn. Het verliezen van een baan en/of niet kunnen vinden van een (nieuwe) baan is volgens de regering de individuele verantwoordelijkheid/schuld van de werknemer/werkloze in kwestie. Tegen dit beeld dat door de regering wordt gecreëerd Jeugd eugdwer erkplannen vroe oeger er Al sinds de afschaffing van de dienstplicht, maar met name door de oplopende jeugdwerkloosheid eind jaren 70, kwam de PvdA bij monde van de kamerleden Andre van der Louw en Arie van t Hek met plannen om, (toen nog met behoud van uitkering) jongeren van 18 t/m 27 jaar verplicht te werk te stellen. Dat heette toen het Jeugdwerkgarantieplan, kortweg JWG. Door Peter den Haan, Offensief Rotterdam Vanaf de eerste introductie leidde het JWG tot veel protesten onder vooral de vakbondsjongeren, NVV-jongerencontact en de KWJ (Katholieke Werkende Jeugd), die toen nog met fusiebesprekingen bezig was, om later de Jongerenbeweging met de FNV te vormen. In 1982 werden stellingen tegen deze jeugdslavernij in Gouda op de deur van 2e kamerlid Van t Hek gespijkerd. Andre van der Louw was inmiddels burgemeester van Rotterdam, maar bleef de plannen koesteren. Door het verzet kwam het niet tot invoering, al werden in de jaren 80, 81 en 82 de jeugdlonen wel keer op keer bevroren. Instrument om jongeren in het gareel te krijgen? en de plannen die zij voorbereidt tot versoepeling van het ontslagrecht kan enkel een collectief antwoord succesvol zijn. Daarna kwam het akkoord van Wassenaar(1982). De prijscompensatie werd ingeleverd in ruil voor een arbeidstijdverkorting. Enfin, die tijdscompensatie kwam er nauwelijks van en dit verraad werd betaald met drie periodes Lubbers (CDA-Premier ). In 1991 kon de PvdA het uiteindelijk opnieuw proberen om het Jeugdwerkplan, in de vorm van Melkert-banen, aan het brede publiek te tonen. De laatste arbeider in de 2e kamer, Frans Moor, kreeg vanwege zijn protest hiertegen het zwijgverbod opgelegd door de fractie o.l.v. Wim Kok. In veel bedrijven werd bedongen, de Melkertbanenpoolers na gebleken geschiktheid een vaste aanstelling te geven. In Misschien wordt het weer eens tijd voor een tweede oktober 2004? Rotterdam werd 2 jaar later zelfs gestaakt bij de RET (Rotterdamse Elektrische Tram: Rotterdams Gemeentelijk Vervoerbedrijf), zodat de VIC ers (Veiligheid, Informatie, Controle) hun plek konden behouden. Maar tevergeefs, het PvdA-gemeentebestuur (en in feite de gehele politiek) zag het als prima carrousel voor werklozen om werk- ervaring op te doen. Nadat de regering Balkenende-3 de wet weer had afgeschaft, omdat het economisch zo voorspoedig ging dat er tekorten op de arbeidsmarkt dreigden te ontstaan, zag de PvdA er toch weer heil in, nu als belangrijk instrument om de allochtone jongere bemiddelbaar voor de arbeidsmarkt te maken. De uitspraak van de Stichting van de Arbeid in 1948 dat vakvolwassen loon vanaf 18 jaar betaald dient te worden, net als de kreet Gelijk Loon Voor Gelijk Werk van de Europese vakbeweging op dit moment, klinkt nog steeds behoorlijk hol. Naam : Adres : Woonplaats: Postcode : Tel./GSM : O Ik word actief lid van Offensief! O Nodig mij uit voor bijeenkomsten of eerst een gesprek O Ik neem een jaarabonnement: Omdat verzend- en drukkosten hoger zijn geworden, zijn wij genoodzaakt de prijzen voor een abonnement aan te passen: Abonnementen kosten 15 euro; steunabonnementen 25 euro Abonneer je door het bedrag over te maken op giro , onder vermelding van: abonnement. Stuur de bon op naar: OFFENSIEF Postbus GN Amsterdam Gironummer: Web: Mail: info@offensief.nl Telefoon: (voicebox) Eindredactie: Eefje Schrevel Nr. 182, september/oktober 2007 ISSN:

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting door S. 1030 woorden 18 mei 2017 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Geschiedenis samenvatting H2 1: Wetenschappelijke Revolutie 17 e eeuw Kenmerken: Observeren

Nadere informatie

Welke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen.

Welke wapens worden voor het eerst gebruikt in de Eerste Wereldoorlog? 1. Geweren en gifgas. 2. Machinegeweren en gifgas. 3. Gifgas en pistolen. Tussen welke twee landen is de Eerste Wereldoorlog begonnen? 1. Engeland en Frankrijk 2. Duitsland en Frankrijk 3. Duitsland en Engeland Nederland blijft neutraal. Wat betekent dat? 1. Nederland kiest

Nadere informatie

2. Russische geschiedenis in de 19e eeuw tot en met de Russische revoluties van 1917

2. Russische geschiedenis in de 19e eeuw tot en met de Russische revoluties van 1917 Boekverslag door M. 1772 woorden 26 november 2001 6.1 113 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Het ontstaan van de Sovjetunie 1. Inleiding: Ik heb als onderwerp het ontstaan van de Sovjetunie gekozen, omdat

Nadere informatie

Bijlage VMBO-GL en TL

Bijlage VMBO-GL en TL Bijlage VMBO-GL en TL 2011 tijdvak 2 maatschappijleer 2 CSE GL en TL Tekstboekje GT-0323-a-11-2-b Analyse maatschappelijk vraagstuk: jeugdwerkloosheid tekst 1 FNV vreest enorme stijging werkloosheid jongeren

Nadere informatie

5,9. Samenvatting door een scholier 1292 woorden 15 februari keer beoordeeld. Maatschappijleer

5,9. Samenvatting door een scholier 1292 woorden 15 februari keer beoordeeld. Maatschappijleer Samenvatting door een scholier 1292 woorden 15 februari 2005 5,9 76 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Samenvatting Hoofdstuk 2 Politieke Besluitvorming Democratie bestaat uit 2 basisprincipes: Vrijheid

Nadere informatie

7,5. Samenvatting door Lisette 1239 woorden 18 april keer beoordeeld. Geschiedenis. Russische Revolutie

7,5. Samenvatting door Lisette 1239 woorden 18 april keer beoordeeld. Geschiedenis. Russische Revolutie Samenvatting door Lisette 1239 woorden 18 april 2017 7,5 7 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Russische Revolutie Meeste mensen zijn boeren/boerinnen in Rusland Ze waren straatarm, ze wisten niks en ze gingen

Nadere informatie

Tijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00.

Tijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00. 1 SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS 31 oktober 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit 38 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.

Nadere informatie

De Sovjet-Unie (9.3) Tijd van wereldoorlogen De Sovjet Unie.

De Sovjet-Unie (9.3) Tijd van wereldoorlogen De Sovjet Unie. De Sovjet-Unie (9.3) Onderzoeksvraag: Kenmerkende aspecten: Waardoor kreeg Rusland een communistische regering en hoe werd het land een totalitaire staat. Het in praktijk brengen van totalitaire ideologieën

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 9: Paragraaf 1 t/m 4

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 9: Paragraaf 1 t/m 4 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 9: Paragraaf 1 t/m 4 Samenvatting door een scholier 789 woorden 5 juni 2012 5,5 2 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Paragraaf 1 18 juni 1914 - Franz Ferdinand

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Module 5

Samenvatting Geschiedenis Module 5 Samenvatting Geschiedenis Module 5 Samenvatting door een scholier 1332 woorden 26 maart 2006 10 1 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Geschiedenis module 5 Hoofdstuk 1 1918, Troelstra wilde een revolutie

Nadere informatie

Instructie: Landenspel light

Instructie: Landenspel light Instructie: Landenspel light Korte omschrijving werkvorm In dit onderdeel vormen groepjes leerlingen de regeringen van verschillende landen. Ieder groepje moet uiteindelijk twee werkbladen (dus twee landen)

Nadere informatie

Tijd van burgers en stoommachines 1800 1900. 8.6 Emancipatie en democratisering. Onderzoeksvraag: Hoe werd de politiek gedemocratiseerd?

Tijd van burgers en stoommachines 1800 1900. 8.6 Emancipatie en democratisering. Onderzoeksvraag: Hoe werd de politiek gedemocratiseerd? Onderzoeksvraag: Hoe werd de politiek gedemocratiseerd? Kenmerkende aspecten: * Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het politiek proces. * De opkomst van

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje. KB-0125-a-14-1-b

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje. KB-0125-a-14-1-b Bijlage VMBO-KB 2014 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje KB-0125-a-14-1-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een politieke prent over een biddende fabrikant (1907): Onderschrift

Nadere informatie

Na de WOI vluchtte de keizer naar Nederland

Na de WOI vluchtte de keizer naar Nederland Hoofdstuk 3 Na de WOI vluchtte de keizer naar Nederland Waarom NL? Nederland was een neutraal land. Bleef in NL tot aan zijn dood. Vrede van Versailles Vs, Eng, Fra winnaars. Duitsland als enige schuldig

Nadere informatie

Burgers en Stoommachines. Tot 1:20

Burgers en Stoommachines. Tot 1:20 Burgers en Stoommachines Tot 1:20 Wat gaan we leren? 1. Welke gevolgen de technische uitvindingen hadden. 2. Wat er in de grondwet van 1848 stond. 3. Welke groepen minder rechten hadden dan andere groepen.

Nadere informatie

Examenopgaven VMBO-KB 2004

Examenopgaven VMBO-KB 2004 Examenopgaven VMBO-KB 2004 tijdvak 1 dinsdag 25 mei 9.00 11.00 uur GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE KB GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING VBO-MAVO-C Gebruik het bronnenboekje. Dit examen bestaat uit

Nadere informatie

Laat je niks wijsmaken, er is wél een andere keuze

Laat je niks wijsmaken, er is wél een andere keuze Laat je niks wijsmaken, er is wél een andere keuze Vrienden, Kameraden, Socialisten, Laat mij beginnen met jullie allemaal een gelukkig en gezond 2017 te wensen. Vandaag zijn we hier niet toevallig in

Nadere informatie

WAAR WIJ VOOR STAAN. Socialisten & Democraten in het Europees Parlement. Fractie van de Progressieve Alliantie van

WAAR WIJ VOOR STAAN. Socialisten & Democraten in het Europees Parlement. Fractie van de Progressieve Alliantie van WAAR WIJ VOOR STAAN. Fractie van de Progressieve Alliantie van Socialisten & Democraten in het Europees Parlement Strijden voor sociale rechtvaardigheid, het stimuleren van werkgelegenheid en groei, hervorming

Nadere informatie

Samenvatting Maatschappijleer Politiek

Samenvatting Maatschappijleer Politiek Samenvatting Maatschappijleer Politiek Samenvatting door een scholier 1031 woorden 22 juni 2007 7,7 12 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Maatschappijleer samenvatting 1. Democratie Wetten:

Nadere informatie

GESCHIEDENIS LES 2 STAP VOOR STAP VOORUIT

GESCHIEDENIS LES 2 STAP VOOR STAP VOORUIT GESCHIEDENIS LES 2 STAP VOOR STAP VOORUIT Wie zei: Het is mijn taak om dit land goed te besturen. Maar al die ministers moeten zich er niet mee bemoeien. 1. koning Willem I 2. koning Willem II 3. koning

Nadere informatie

Examenopgaven VMBO-KB 2004

Examenopgaven VMBO-KB 2004 Examenopgaven VMBO-KB 2004 tijdvak 2 woensdag 23 juni 9.00-11.00 uur GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE KB GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING VBO-MAVO-C Gebruik het bronnenboekje. Dit examen bestaat uit

Nadere informatie

Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler?

Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler? Hitler op weg naar de macht Wie was Adolf Hitler? Iedereen heeft wel eens van Adolf Hitler gehoord. Hij was de leider van Duitsland. Bij zijn naam denk je meteen aan de Tweede Wereldoorlog. Een verschrikkelijke

Nadere informatie

germaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk).

germaans volk), een sterke Franse groepering. Ze verkochten haar aan de Engelsen die haar beschuldigden van ketterij (het niet-geloven van de kerk). Jeanne d'arc Aan het begin van de 15de eeuw slaagden de Fransen er eindelijk in om de Engelsen uit hun land te verdrijven. De strijd begon met een vrouw die later een nationale heldin werd, van de meest

Nadere informatie

Tijd van burgers en stoommachines De sociale kwestie.

Tijd van burgers en stoommachines De sociale kwestie. Onderzoeksvraag: Waardoor ontstonden het liberalisme en het socialisme, en hoe dachten liberalen en socialisten over de sociale kwestie? Kenmerkende aspect: De opkomst van de politiek maatschappelijke

Nadere informatie

DE DEMOCRATIE-INDEX GROEP 1: 1815-1848. 3. Hebben alle partijen min of meer gelijke kansen in de campagneperiode?

DE DEMOCRATIE-INDEX GROEP 1: 1815-1848. 3. Hebben alle partijen min of meer gelijke kansen in de campagneperiode? DE DEMOCRATIE-INDEX GROEP 1: 1815-1848 ACHTERGRONDINFORMATIE PERIODE 1815-1848 DE EERSTE JAREN VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN Tussen 1795 en 1813 was Nederland overheerst geweest door de Fransen. In

Nadere informatie

Kijktip: Nieuwsuur in de Klas

Kijktip: Nieuwsuur in de Klas Kijktip: Nieuwsuur in de Klas Korte omschrijving werkvorm De leerlingen beantwoorden vragen over de Europese politiek aan de hand van korte clips van Nieuwsuur in de Klas. Leerdoel De leerlingen leren

Nadere informatie

Een democratie is een staatsvorm waarbij de bevolking direct of indirect invloed uitoefent op de politieke besluitvorming.

Een democratie is een staatsvorm waarbij de bevolking direct of indirect invloed uitoefent op de politieke besluitvorming. Samenvatting door L. 1165 woorden 13 januari 2013 4,8 12 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Maatschappijleer Hoofdstuk 3: Parlementaire democratie Paragraaf 1 t/m 4 1; Wat is politiek? Deelvraag: Wat

Nadere informatie

Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties

Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Dit hoofdstuk gaat over opstand in Amerika, Frankrijk en Nederland. Deze opstanden noemen we revoluties. Opstand in Amerika (1775). De

Nadere informatie

Studiedienst PVDA Studie over de transfers van lonen naar winsten onder de regering-michel.

Studiedienst PVDA Studie over de transfers van lonen naar winsten onder de regering-michel. Studiedienst PVDA Studie over de transfers van lonen naar winsten onder de regering-michel. EEN TRANSFER VAN BIJNA 9 MILJARD UIT DE PORTEMONNEE VAN DE WERKENDE MENSEN NAAR DE BEDRIJFSWINSTEN. EEN VERLIES

Nadere informatie

SO 1. Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014. Historisch Overzicht

SO 1. Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014. Historisch Overzicht SO 1 Tijdvak II AVONDMAVO 2013-2014 Historisch Overzicht 1. Welke doelstelling had Wilhelm II bij zijn aantreden als Keizer van Duitsland? 2. Welk land behoorde niet tot de Centralen tijdens de Eerste

Nadere informatie

Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1

Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 Samenvatting door M. 1184 woorden 8 juni 2013 4 3 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Hoofdstuk 1 De staat kan wetten maken, regels die voor alle

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis vwo 2008-II

Eindexamen geschiedenis vwo 2008-II De koloniale relatie tussen Nederland(ers) en Nederlands-Indië In 1596 bereikte een Nederlandse expeditie onder Cornelis de Houtman Bantam. 2p 1 Leg uit welk verband er bestaat tussen deze expeditie en

Nadere informatie

"De financiële sector is het probleem,

De financiële sector is het probleem, 1 van 5 22-2-2019 07:44 sg.uu.nl "De financiële sector is het probleem, niet de oplossing" 6-8 minuten Investeren in een duurzamere wereld? Als het aan de aandeelhouders ligt, liever niet. Onderzoeker

Nadere informatie

Inleiding regeerakkoord Vertrouwen in de toekomst

Inleiding regeerakkoord Vertrouwen in de toekomst Inleiding regeerakkoord 2017-2021 Vertrouwen in de toekomst Inleiding Mensen in Nederland hebben veel vrijheid. Nederlanders vormen een sterke groep. Iedereen kan proberen om verder te komen in zijn leven.

Nadere informatie

7,2. 1 Wetenschappelijke revolutie. 2 Gevolgen van de wetenschappelijke revolutie. 3 Kenmerken van de verlichting

7,2. 1 Wetenschappelijke revolutie. 2 Gevolgen van de wetenschappelijke revolutie. 3 Kenmerken van de verlichting Samenvatting door een scholier 1776 woorden 11 december 2007 7,2 240 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Geschiedenis samenvatting Hoofdstuk 2; Wetenschappelijke revolutie, verlichting

Nadere informatie

Koopkrachtpariteit en Gini-coëfficiënt in China: hoe je tegelijkertijd arm én rijk kunt zijn.

Koopkrachtpariteit en Gini-coëfficiënt in China: hoe je tegelijkertijd arm én rijk kunt zijn. Koopkrachtpariteit en Gini-coëfficiënt in China: hoe je tegelijkertijd arm én rijk kunt zijn. 1. De Wereldbank berichtte onlangs dat de Chinese economie binnen afzienbare tijd de grootste economie van

Nadere informatie

7.2 Terugblik. Een slechte gezondheidszorg in de negentiende eeuw zorgde voor een hoge kindersterfte. Willem-Jan van der Zanden

7.2 Terugblik. Een slechte gezondheidszorg in de negentiende eeuw zorgde voor een hoge kindersterfte. Willem-Jan van der Zanden Een slechte gezondheidszorg in de negentiende eeuw zorgde voor een hoge kindersterfte. 1 Er was onvoldoende voeding, de arbeidsomstandigheden waren slecht, verzekeren tegen ziektekosten was nauwelijks

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Module 3, Welvaart in Amerika en Nederland

Samenvatting Geschiedenis Module 3, Welvaart in Amerika en Nederland Samenvatting Geschiedenis Module 3, Welvaart in Amerika en Nederland Samenvatting door een scholier 583 woorden 8 februari 2005 4,7 21 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Module 3, aantekeningen.

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2005 - II

Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2005 - II Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. DE KOUDE OORLOG + NEDERLAND EN DE VERENIGDE STATEN NA DE TWEEDE WERELDOORLOG Gebruik bron 1. 1p 1 De bron maakt duidelijk dat de

Nadere informatie

Союз СоветскихСоциалистических Республик

Союз СоветскихСоциалистических Республик Союз СоветскихСоциалистических Республик SojoezSovjetskichSotsialistitsjeskichRespoeblik http://www.youtube.com/watch?v=hle4inigsee&feature=related De Romanovs De Romanov familie komt in 16313 aan de macht

Nadere informatie

Ouderen en de arbeidsmarkt. Inhoudsopgave. 1 Algemeen...1

Ouderen en de arbeidsmarkt. Inhoudsopgave. 1 Algemeen...1 Inhoudsopgave 1...1 2 Hoofdsectie...2 1 In hoeverre bent u het eens of oneens met de volgende stellingen met betrekking tot ouderen van 55 + en de arbeidsmarkt?...2 2 Oudere werknemers moeten goedkoper

Nadere informatie

De koude oorlog Jesse Klever Groep 7

De koude oorlog Jesse Klever Groep 7 De koude oorlog Jesse Klever Groep 7 1 Voorwoord Tijdens het maken van mijn spreekbeurt over Amerika kwam ik de Koude oorlog tegen. De koude oorlog leek mij een heel interessant onderwerp waar ik niet

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje b

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje b Bijlage VMBO-KB 2008 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje Staatsinrichting van Nederland bron 1 Uit een openbare brief van iemand die zich zorgen maakt over de ontwikkelingen

Nadere informatie

2 a) Geld. Dat is waarschijnlijk het belangrijkste omdat je voorwerpen en diensten wilt gebruiken en die nou eenmaal geld kosten.

2 a) Geld. Dat is waarschijnlijk het belangrijkste omdat je voorwerpen en diensten wilt gebruiken en die nou eenmaal geld kosten. Antwoorden door een scholier 1480 woorden 14 november 2003 4,6 59 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Maatschappijleer hoofdstuk 3 1 a) Als iemand ouder wordt nemen ze vaker een vast baan.

Nadere informatie

Samenvatting Economie H 6

Samenvatting Economie H 6 Samenvatting Economie H 6 Samenvatting door een scholier 977 woorden 10 mei 2002 5,8 40 keer beoordeeld Vak Economie Hfst. 6 6.1 - Ideaaltypische omschrijving: omschrijving van het volmaakte model * Vrije

Nadere informatie

Goede tijden, slechte tijden. Soms zit het mee, soms zit het tegen

Goede tijden, slechte tijden. Soms zit het mee, soms zit het tegen Slides en video s op www.jooplengkeek.nl Goede tijden, slechte tijden Soms zit het mee, soms zit het tegen 1 De toegevoegde waarde De toegevoegde waarde is de verkoopprijs van een product min de ingekochte

Nadere informatie

Hoofdstuk 5: Koude Oorlog en Dekolonisatie

Hoofdstuk 5: Koude Oorlog en Dekolonisatie Hoofdstuk 5: Koude Oorlog en Dekolonisatie Geschiedenis VWO 2011/2012 www.lyceo.nl Nieuwe ontwikkelingen na de Tweede Wereldoorlog Nieuwe machtsverhoudingen: Verenigde Staten en de Sovjet-Unie nieuwe supermachten

Nadere informatie

Verenigde Staten Ontwikkeling van de burgerrechten

Verenigde Staten Ontwikkeling van de burgerrechten Verenigde Staten Ontwikkeling van de burgerrechten 1.2-2.3-3.3 Inleiding Deze opdracht gaat over de ontwikkeling van de burgerrechten. Hierbij staat de status van de zwarte bevolking in de Verenigde Staten

Nadere informatie

Voorzitter, Een aanslag op de redactie van het satirische blad Charlie Hebdo en vervolgens op een Joodse supermarkt.

Voorzitter, Een aanslag op de redactie van het satirische blad Charlie Hebdo en vervolgens op een Joodse supermarkt. Een aanslag op de redactie van het satirische blad Charlie Hebdo en vervolgens op een Joodse supermarkt. Afschuwelijke misdrijven. Aanslagen waar alleen, maar alleen, de terroristen zelf verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Vrienden, kameraden, Eén van de fundamenten van onze samenleving is vrijheid. De vrijheid om te verschillen van mening met wie het bewind voert.

Vrienden, kameraden, Eén van de fundamenten van onze samenleving is vrijheid. De vrijheid om te verschillen van mening met wie het bewind voert. Vrienden, kameraden, Eén van de fundamenten van onze samenleving is vrijheid. De vrijheid om te verschillen van mening met wie het bewind voert. Hier staan vandaag zonder het te hebben over wat in Turkije

Nadere informatie

Majesteit, Koninklijke Hoogheid, excellenties, dames en heren,

Majesteit, Koninklijke Hoogheid, excellenties, dames en heren, Toespraak van de minister-president, mr. dr. Jan Peter Balkenende, bijeenkomst ter ere van de 50 ste verjaardag van de Verdragen van Rome, Ridderzaal, Den Haag, 22 maart 2007 Majesteit, Koninklijke Hoogheid,

Nadere informatie

5.4. Boekverslag door B woorden 2 juni keer beoordeeld. Maatschappijleer. Inhoudsopgave

5.4. Boekverslag door B woorden 2 juni keer beoordeeld. Maatschappijleer. Inhoudsopgave Boekverslag door B. 1102 woorden 2 juni 2003 5.4 32 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Inhoudsopgave - Inleiding - Samenvatting verkiezingsstrijd - Artikelen - Bronvermelding Inleiding Verkiezingen We

Nadere informatie

Indelen 1. Voor in het schrift komen de aantekeningen te staan en ook de uitwerkingen 2. Achterin het schrift komen de opdrachten te staan

Indelen 1. Voor in het schrift komen de aantekeningen te staan en ook de uitwerkingen 2. Achterin het schrift komen de opdrachten te staan Antwoordkernen bij Eureka 3M, Amersfoort 2014-2015 Antwoordkernen zijn vrijwel nooit volledige zinnen. Antwoordkernen geven alleen aan, wat er beslist in het antwoord moet staan. De bedoeling is, dat je

Nadere informatie

De frontlinie van de verbeelding

De frontlinie van de verbeelding De frontlinie van de verbeelding Waar vechten wij als kunstenaars tegen? En waar vechten wij als kunstenaars voor? Het antwoord op deze vraag ligt deels in de geschiedenis van progressieve kunst zelf.

Nadere informatie

Samenvatting door een scholier 2007 woorden 29 januari keer beoordeeld. Geschiedenis Sprekend verleden

Samenvatting door een scholier 2007 woorden 29 januari keer beoordeeld. Geschiedenis Sprekend verleden Samenvatting door een scholier 2007 woorden 29 januari 2005 7 334 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden 1 Wat is een revolutie? Een grote verandering in de samenleving in een korte

Nadere informatie

Speech Ton 1 mei 15.00 uur (gesproken woord geldt)

Speech Ton 1 mei 15.00 uur (gesproken woord geldt) Speech Ton 1 mei 15.00 uur (gesproken woord geldt) Beste mensen, wat geweldig dat we hier vandaag allemaal staan! We begonnen met een fantastische mars en een goede debatten. 1 mei is weer van ons! En

Nadere informatie

Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940)

Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Naam: NEDERLAND IN OORLOG Begin WO2 (1932 tot 1940) Adolf Hitler In 1933 kwam Adolf Hitler in Duitsland aan de macht. Hij was de leider van de nazi-partij. Hij zei tegen de mensen: `Ik maak van Duitsland

Nadere informatie

geschiedenis en staatsinrichting CSE GL en TL

geschiedenis en staatsinrichting CSE GL en TL Examen VMBO-GL en TL 2008 1 tijdvak 1 donderdag 22 mei 9.00-11.00 uur geschiedenis en staatsinrichting CSE GL en TL Gebruik het bronnenboekje. Dit examen bestaat uit 42 vragen. Voor dit examen zijn maximaal

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 6

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 6 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 6 Samenvatting door M. 804 woorden 17 juni 2013 5,5 2 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Bronnen Samenvatting geschiedenis Hoofdstuk 6 Burgers en stoommachines,

Nadere informatie

GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE KB

GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE KB Examen VMBO-KB 2005 tijdvak 1 woensdag 25 mei 9.00 11.00 uur GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE KB Gebruik het bronnenboekje. Dit examen bestaat uit 35 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 50 punten

Nadere informatie

TRANSATLANTIC TRENDS 2004 NETHERLANDS

TRANSATLANTIC TRENDS 2004 NETHERLANDS TRANSATLANTIC TRENDS 2004 NETHERLANDS Q1. Denkt u dat het voor de toekomst van Nederland het beste is als wij actief deelnemen in de wereldpolitiek of moeten wij ons niet in de wereldpolitiek mengen? 1

Nadere informatie

Het Nederlandse geldstelsel is als een timmerman zonder hamer

Het Nederlandse geldstelsel is als een timmerman zonder hamer Het Nederlandse geldstelsel is als een timmerman zonder hamer De Nederlandse centrale bank heeft haar instrumenten verloren aan de Europese centrale bank. Toen ik in de jaren 70 en 80 economieonderwijs

Nadere informatie

Koude Oorlog. SE 3 Tijdvak 1 AVONDMAVO MIDDAGMAVO GESCHIEDENIS Deze toets bestaat uit 38 vragen

Koude Oorlog. SE 3 Tijdvak 1 AVONDMAVO MIDDAGMAVO GESCHIEDENIS Deze toets bestaat uit 38 vragen SE 3 Tijdvak 1 AVONDMAVO MIDDAGMAVO GESCHIEDENIS 017-018 Koude Oorlog Deze toets bestaat uit 38 vragen Voor deze SE zijn maximaal 76 punten te behalen Deze SE bestaat uit 7 aantal bladzijden 1 1 Wat wilden

Nadere informatie

GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE KB

GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE KB Examen VMBO-KB 2006 tijdvak 2 dinsdag 20 juni 9.00 11.00 uur GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE KB Gebruik het bronnenboekje. Dit examen bestaat uit 36 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 52 punten

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis havo 2008-II

Eindexamen geschiedenis havo 2008-II De koloniale relatie tussen Nederland(ers) en Nederlands-Indië Gebruik bron 1. Bij elk bronfragment past één van de volgende, in willekeurige volgorde staande, onderwerpen: 1 de Bersiap-tijd; 2 de Napoleontische

Nadere informatie

Arbeiders organiseert u! CNV Senioren 29 maart 2017

Arbeiders organiseert u! CNV Senioren 29 maart 2017 Arbeiders organiseert u! CNV Senioren 29 maart 2017 Industriële revolutie Engeland, Frankrijk en België ontwikkelen Nederland tot 1850 achtergebleven De arbeidersklasse Werken in fabrieken Arbeidersklasse

Nadere informatie

Werkstuk Geschiedenis Nederland in de 19e eeuw

Werkstuk Geschiedenis Nederland in de 19e eeuw Werkstuk Geschiedenis Nederland in de 19e eeuw Werkstuk door een scholier 2435 woorden 22 januari 2005 6 108 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoud: Hoofdvragen: 1: Wat veranderde er in de 19e Eeuw met

Nadere informatie

Eindexamen vwo maatschappijwetenschappen 2013-I

Eindexamen vwo maatschappijwetenschappen 2013-I Opgave De eurocrisis Bij deze opgave horen de teksten 9 en. Inleiding De situatie rond de gemeenschappelijke munt, de euro, is tien jaar na de introductie verre van stabiel (mei 2012). In tekst 9 beschrijft

Nadere informatie

- de politieke ledenraad van mening is dat nieuwe bezuinigingen voor de PvdA onacceptabel zijn.

- de politieke ledenraad van mening is dat nieuwe bezuinigingen voor de PvdA onacceptabel zijn. JS-moties Nieuwe bezuinigingen? Nee bedankt! - in de campagne voor de provinciale statenverkiezingen benadrukt is dat de PvdA, in tegenstelling tot D66 en CDA, geen nieuwe bezuinigingen wil om een herziening

Nadere informatie

maatschappijwetenschappen pilot vwo 2015-I

maatschappijwetenschappen pilot vwo 2015-I Opgave 1 Kroatië toegetreden tot de EU Bij deze opgave horen de teksten 1 tot en met 3 en figuur 1. Inleiding Kroatië is een van de staten in de Balkan die voorheen tot Joegoslavië behoorden. In 1991 verklaarde

Nadere informatie

2 keer beoordeeld 20 februari 2016

2 keer beoordeeld 20 februari 2016 5,4 Samenvatting door een scholier 1315 woorden 2 keer beoordeeld 20 februari 2016 Vak Maatschappijleer Methode Thema's maatschappijleer Maatschappijleer hoofdstuk 3 Parlementaire democratie Par. 1 wat

Nadere informatie

HONDERD JAAR GELEDEN. Nieuws uit de krant van 10 tot 15 maart 1913

HONDERD JAAR GELEDEN. Nieuws uit de krant van 10 tot 15 maart 1913 HONDERD JAAR GELEDEN aflevering 12 Nieuws uit de krant van 10 tot 15 maart 1913 Een vast onderwerp waaraan in de kranten aandacht werd besteed, was de oorlog op de Balkan. Turkije was er bij betrokken

Nadere informatie

Eindexamen geschiedenis havo 2009 - I

Eindexamen geschiedenis havo 2009 - I Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen In de Coalitieoorlogen voerde de Franse regering de dienstplicht in. 2p 1 Leg uit dat zij hiermee de betrokkenheid van Franse

Nadere informatie

RESEARCH CONTENT. Loïs Vehof GAR1D

RESEARCH CONTENT. Loïs Vehof GAR1D RESEARCH CONTENT Loïs Vehof GAR1D INHOUD Inleiding ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ blz. 2 Methode -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Nadere informatie

Beginselen van de politieke partijen die in 2006 in de Tweede Kamer vertegenwoordigd waren

Beginselen van de politieke partijen die in 2006 in de Tweede Kamer vertegenwoordigd waren Beginselen van de politieke partijen die in 2006 in de Tweede Kamer vertegenwoordigd waren Partij van de Arbeid (PvdA) Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) Christen-democratisch Appèl (CDA) Democraten

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje b

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje b Bijlage VMBO-KB 2008 2 tijdvak 2 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje 800045-2-736b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Reclame voor fietsrijlessen voor vrouwen (1896). bron 2 Op de

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Koude oorlog h1 en h2

Samenvatting Geschiedenis Koude oorlog h1 en h2 Samenvatting Geschiedenis Koude oorlog h1 en h2 Samenvatting door een scholier 568 woorden 9 juni 2016 7,3 15 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Kapitalisme-Communisme: Kapitalisme: West -landen:

Nadere informatie

Examenopgaven VMBO-GL en TL 2004

Examenopgaven VMBO-GL en TL 2004 Examenopgaven VMBO-GL en TL 2004 tijdvak 2 woensdag 23 juni 9.00-11.00 uur GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE GL EN TL GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING VBO-MAVO-D Gebruik het bronnenboekje. Dit examen

Nadere informatie

SCHOOLONDERZOEK GESCHIEDENIS

SCHOOLONDERZOEK GESCHIEDENIS SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS Dit onderzoek bestaat uit 40 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad. Meerkeuze antwoorden worden

Nadere informatie

Congrestoespraak Lodewijk Asscher PvdA-congres, 3 november 2012. -GESPROKEN WOORD GELDT-

Congrestoespraak Lodewijk Asscher PvdA-congres, 3 november 2012. -GESPROKEN WOORD GELDT- Congrestoespraak Lodewijk Asscher PvdA-congres, 3 november 2012. -GESPROKEN WOORD GELDT- Dames en Heren, Partijgenoten, Ik sta hier beduusd voor u. Het is een bijzondere tijd geweest. Als ik in terugkijk

Nadere informatie

Dit nieuwe verkiezingsjaar volgt op het bijzondere politieke jaar 2017.

Dit nieuwe verkiezingsjaar volgt op het bijzondere politieke jaar 2017. Speech Sybrand Buma nieuwjaarsbijeenkomst CDA Almere Stadhuis van Almere Wat goed om hier weer met zoveel CDA ers bij elkaar te zijn. We wensen elkaar bij het start van het nieuwe jaar altijd alle goeds

Nadere informatie

Tijd van burgers en stoommachines Emancipatie en democratisering. Onderzoeksvraag: Hoe werd de politiek gedemocratiseerd?

Tijd van burgers en stoommachines Emancipatie en democratisering. Onderzoeksvraag: Hoe werd de politiek gedemocratiseerd? Onderzoeksvraag: Hoe werd de politiek gedemocratiseerd? Kenmerkende aspecten: * Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het politiek proces. * De opkomst van

Nadere informatie

Proeftoets E2 havo

Proeftoets E2 havo Proeftoets E2 havo 5 2016 1. Een verdachte kan te maken krijgen met een aantal personen en instanties. Wat is de juiste volgorde? A. 1. de politie 2. de rechter 3. de officier van justitie. B. 1. de officier

Nadere informatie

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje. KB-0125-a-12-2-b

Bijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje. KB-0125-a-12-2-b Bijlage VMBO-KB 2012 tijdvak 2 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje KB-0125-a-12-2-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een beschrijving van een politieke stroming (rond 1870): Zij

Nadere informatie

Toetsvragen Geschiedenis toelating Pabo. Tijdvak 7 Toetsvragen

Toetsvragen Geschiedenis toelating Pabo. Tijdvak 7 Toetsvragen Tijdvak 7 Toetsvragen 1 In de Tijd van Pruiken en Revoluties hielden kooplieden uit de Republiek zich bezig met de zogenaamde driehoekshandel. Tussen welke gebieden vond deze driehoekshandel plaats? A

Nadere informatie

SO 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2012-2013. Staat en Natie. Dit SO bestaat uit 37 vragen. 29 openvragen en 8 meerkeuze vragen.

SO 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2012-2013. Staat en Natie. Dit SO bestaat uit 37 vragen. 29 openvragen en 8 meerkeuze vragen. SO 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2012-2013 Staat en Natie Dit SO bestaat uit 37 vragen. 29 openvragen en 8 meerkeuze vragen. In de 17 e en de 18 e eeuw ontstond er in Europa een politieke en filosofische stroming,

Nadere informatie

geschiedenis geschiedenis

geschiedenis geschiedenis Examen HAVO 2009 tijdvak 1 woensdag 20 mei 9.00-12.00 uur tevens oud programma geschiedenis geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 30 vragen. Voor dit examen zijn maximaal

Nadere informatie

Veel gestelde vragen kwartaalcijfers pensioenfondsen

Veel gestelde vragen kwartaalcijfers pensioenfondsen Veel gestelde vragen kwartaalcijfers pensioenfondsen 1. De kwartaalcijfers van de pensioenfondsen zijn negatief. Hoe komt dat? Het algemene beeld is dat het derde kwartaal, en dan in het bijzonder de maand

Nadere informatie

Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt.

Als bij een vraag een verklaring of uitleg gevraagd wordt, worden aan het antwoord geen punten toegekend als deze verklaring of uitleg ontbreekt. Examen VWO 2009 tijdvak 2 woensdag 24 juni 9.00-12.00 uur geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 28 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 76 punten te behalen. Voor elk vraagnummer

Nadere informatie

Indonesian Times blz. 4 toch niet vrij? en spotprent

Indonesian Times blz. 4 toch niet vrij? en spotprent Indonesian Times 28-12-1949 blz.2 eindelijk onafhankelijk!! blz. 5 het dagelijks leven en advertentie Blz. 3 onafhankelijkstrijd? blz.6 eerlijke strijd? blz. 4 toch niet vrij? en spotprent blz.7 column

Nadere informatie

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5

Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 Samenvatting door een scholier 1659 woorden 4 maart 2002 5,4 22 keer beoordeeld Vak Geschiedenis De drie fasen van een revolutie: 1.De bestaande regering wordt verdreven

Nadere informatie

Kijktip: NOS Persconferentie Rutte en Samsom over regeerakkoord

Kijktip: NOS Persconferentie Rutte en Samsom over regeerakkoord Kijktip: NOS Persconferentie Rutte en Samsom over regeerakkoord Korte omschrijving werkvorm: De leerlingen bekijken een filmpje van de NOS, van maandag 29 oktober. Daarna beantwoorden ze vragen over dit

Nadere informatie

LANDELIJKE CONFERENTIE VAN DE SWP OP 1 en 2 OKTOBER 1960

LANDELIJKE CONFERENTIE VAN DE SWP OP 1 en 2 OKTOBER 1960 Behoort bij schrijven no. 557»6?3 LANDELIJKE CONFERENTIE VAN DE SWP OP 1 en 2 OKTOBER 1960 S a m e n v a t t i n Op 1 en 2 oktober 19^0 hield de Socialistische Werkers Partij te Amsterdam een landelijke

Nadere informatie

Tijd van pruiken en revoluties 1700 1800

Tijd van pruiken en revoluties 1700 1800 Onderzoeksvraag: Hoe probeerde men tijdens de Franse Revolutie enkele Verlichtingsidealen in praktijk te brengen? Kenmerkende aspect: De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies

Nadere informatie

Tijdvak II. november 2013 8: 30-10:00.

Tijdvak II. november 2013 8: 30-10:00. SCHOOLONDERZOEK Tijdvak II GESCHIEDENIS november 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.

Nadere informatie

Hoofdstuk 7: De Vietnam Oorlog (1963-1973)

Hoofdstuk 7: De Vietnam Oorlog (1963-1973) Hoofdstuk 7: De Vietnam Oorlog (1963-1973) Geschiedenis HAVO 2011/2012 www.lyceo.nl 1963-1973 De oorlog in Vietnam De oorlog aan het thuisfront 1963 1969: Johnson 1969 1973: Nixon De rol van de media De

Nadere informatie

Toetsvragen geschiedenis toelating Pabo. Tijdvak 9 Toetsvragen

Toetsvragen geschiedenis toelating Pabo. Tijdvak 9 Toetsvragen Tijdvak 9 Toetsvragen 1 De Eerste Wereldoorlog brak uit naar aanleiding van een moordaanslag in Serajewo. Maar lang daarvoor groeiden er al tegenstellingen waarbij steeds meer landen werden betrokken.

Nadere informatie