De westerse wereld gaat van de ene economische schok naar de volgende, als dominostenen

Transcriptie

1 EEN UITGAVE VAN De Eendragt PENSIOEN N.V. Vallende stenen JAARGANG 2012 NUMMER 9 De westerse wereld gaat van de ene economische schok naar de volgende, als dominostenen die elkaar omduwen. In 2007 begon de kredietcrisis op de huizenmarkt in de Verenigde Staten. Woningen werden in rap tempo minder waard, waardoor huiseigenaren plotseling in de problemen kwamen en hun hypotheekverstrekkers meesleurden. Veel hypotheken waren slim verpakt en weer doorverkocht aan banken en andere financiële partijen. Ook die kwamen in de problemen. In september 2008 leidde dat tot de val van Lehman Brothers, één van de grootste Amerikaanse beleggingsbanken. Er kwam een kettingreactie op gang, waardoor het hele financiële kaartenhuis in elkaar stortte. Overheden en centrale banken moesten te hulp schieten om het bancaire systeem te redden. Ook in Nederland gebeurde dat bij ABN AMRO, ING en SNS Bank. Sinds 2008 staan overal ter wereld de geldkranen wagenwijd open om een depressie als in de jaren dertig van de vorige eeuw te voorkomen. En niemand weet wat dat voor gevolgen op lange termijn gaat krijgen. Eurocrisis Overheden geven veel geld uit. Ze hebben meestal minder inkomsten dan uitgaven. Bovendien hebben vrijwel alle landen schulden. Daarom moeten ze grote bedragen lenen bij beleggers. Die krijgen op termijn hun geld weer terug en ontvangen ondertussen rente. Zo werkt het financiële systeem en zolang het goed gaat met de economie, zit daar geen enkel probleem. Maar net als bij particulieren kunnen ook overheden niet onbeperkt geld lenen en schulden maken. Helaas deden veel regeringen van zuidelijke landen in de eurozone dat juist wel. Door de gemeenschappelijke munt maakten beleggers bijna geen onderscheid meer naar land en konden ook overheden van minder solide landen tegen een lage rente geld aantrekken. Helaas werden deze leningen vaak niet geïnvesteerd in noodzakelijke projecten en verbetering van de concurrentiepositie op de wereldmarkt, maar vooral uitgegeven aan meer ambtenaren, salarisverhogingen en gebouwen voor de meerdere glorie van politici. Daardoor werden de landen in het zuiden van Europa economisch steeds zwakker ten opzichte van de noordelijke landen, die juist profiteerden via hun export. Dat kan niet goed blijven gaan en in 2010 begon Europa dan ook te kraken onder deze scheefgroei en de noodzakelijke massale steun aan het bankwezen. Geldverschaffers bleken niet langer bereid om zwakke landen tegen dezelfde rente geld te lenen als Duitsland en Nederland. Ze vertrouwden er niet meer op dat ze alles weer terug zouden krijgen. Hierdoor steeg de rente in de zwakke landen en konden sommige, vooral Griekenland, helemaal niets meer lenen. Ondertussen kregen banken in heel Europa steeds grotere problemen. Ze hebben in de gouden jaren enorme sommen geld aan elkaar, aan zwakke landen en aan huizenbezitters uitgeleend. Niemand wilde achterblijven in dit grote geld spel, dus alle namen te grote risico s. Nu zitten ze met de brokken en dreigen ze massaal failliet te gaan. Banken zijn echter de olie in de machine van onze economie. Vallen ze om, dan stort het INHOUD 1 Vallende stenen 4 Jaarverslag Belangrijk om te weten 6 Beleggingsbeleid premieovereenkomsten 7 Vacature bestuur 8 Puzzel pagina 1

2 economische proces in elkaar. Daarom moeten overheden de banken overeind houden; ze zijn min of meer gegijzeld. Maar het geld daarvoor moet weer geleend worden. En juist de zwakste landen hebben ook de slechtste banken. Ondanks ongekende maatregelen om de zuidelijke landen te helpen ging het in Europa van kwaad tot erger. Beleggers vluchtten massaal naar veilige havens en kochten Duitse en Nederlandse staatsleningen. Daardoor daalde de rente die deze landen over hun leningen moeten betalen tot het laagste niveau ooit (dat wordt al vierhonderd jaar gemeten), terwijl de Zuid- Europese landen juist steeds duurder uit waren. En die hoge rentelasten zorgden weer voor verder oplopende overheidstekorten. Een nieuwe crisis was geboren, de eurocrisis. Van kwaad tot erger Er ontstond een situatie waar politici nooit over hadden nagedacht: sommige landen zouden misschien de euro moeten verlaten. Opnieuw werden gigantische steunoperaties opgezet om Griekenland, en later ook Spanje, te helpen. De sterke landen geven daarbij steeds meer garanties af voor de zwakke. Ook heeft de Europese Centrale Bank (ECB) de geldpers aangezet om staatsleningen te kopen. Banken kunnen in ruil voor allerlei onderpand vrijwel onbeperkt geld lenen bij de ECB. Telkens weer steken de spanningen op de financiële markten de kop op. De schuldencrisis is nog lang niet voorbij. Bezuinigingen leiden tot koopkrachtverlies, dalende woningprijzen en onrust onder de burgers. Dat zorgt weer voor krimpende economieën die het lastig maken om de schulden terug te dringen. Alleen Duitsland lijkt vooralsnog aan de crisis te ontsnappen. Dat land heeft een grote industrie en weet veel te exporteren naar China en andere opkomende landen. Maar de druk op het rijke Duitsland om de rest van het eurogebied te helpen neemt toe, waardoor uiteindelijk ook de positie van dit land zwakker wordt. De rest van de wereld Hoewel het in de Verenigde Staten op dit moment beter lijkt te gaan dan in Europa, nemen ook daar de problemen toe. President Obama is tot de verkiezingen in november vleugellam. Met een begrotingstekort van ruim acht procent lopen de schulden van de Amerikaanse Waardoor heeft de pensioensector het zo zwaar? Pensioenfondsen en verzekeraars moeten genoeg geld hebben om de toekomstige pensioenen te betalen. Daarom rekenen ze terug wat ze nu aan middelen nodig hebben om straks aan hun verplichtingen te kunnen voldoen. Hiervoor gebruiken ze de marktrente, zoals vastgesteld door De Nederlandsche Bank. Die rente is de afgelopen jaren gedaald tot het laagste niveau ooit. Hoe lager de rente, hoe minder je met je geld kunt verdienen. Een pensioenuitvoerder heeft bij een lage rente dus nu veel meer geld nodig om aan zijn toekomstige verplichtingen te voldoen. De Eendragt voert al sinds 2006 een beleggingsbeleid waarin de bezittingen vrijwel volledig meebewegen met de verplichtingen. De meeste pensioenfondsen doen dat niet. Daarom liepen hun verplichtingen bij een dalende rente veel harder op dan hun bezittingen. Veel fondsen zitten daardoor inmiddels met een tekort. De verhouding tussen bezittingen en verplichtingen wordt de dekkingsgraad genoemd. Deze moet volgens de regels minstens 105 procent bedragen, maar veel fondsen zitten inmiddels onder de honderd procent. Zou zo n fonds gewoon doorgaan met het uitbetalen van alle pensioenen, dan blijft er op termijn niets meer over. Voor jonge deelnemers ontbreekt in de toekomst het geld, terwijl ze nu wel premie betalen. Dat is niet eerlijk en aanvaardbaar. Daarom moeten pensioenfondsen met een tekort alle pensioenrechten verlagen (afstempelen), zodat de bezittingen weer in evenwicht komen met de verplichtingen. De overheid probeert te helpen door de rekenrente kunstmatig omhoog te zetten. Daardoor dalen de verplichtingen. Maar dat is eigenlijk iedereen voor de gek houden. Op de financiële markten kan die hogere rente namelijk helemaal niet verdiend worden. De pensioenfondsen lopen dus gewoon leeg zonder dat het opvalt. De gevolgen voor jongeren blijven echter dezelfde. Voor veel fondsen is er dus maar één fatsoenlijke oplossing: de pensioenen verlagen. pagina 2

3 overheid snel op. Alleen een constant geldpompende centrale bank houdt de groei nog overeind. Zelfs in landen als China en India, met hun hoge economische groei, ontstaan steeds meer problemen. Het valt te hopen dat die niet op het verkeerde moment, als de westerse wereld in een recessie zit, tot uitbarsting komen. De dominostenen zijn voorlopig nog niet tot rust gekomen. De Eendragt voorbereid De Eendragt probeert al jaren met het geld dat zij belegt de risico s te beheersen. Vanaf 2008 gaan we uit van aanhoudende problemen in de wereld en financiële markten die daar heftig op reageren. De Eendragt probeert de beleggingen mee te laten bewegen met de toekomstige pensioenverplichtingen. Dat gebeurt met leningen aan de Duitse, de Nederlandse en tot augustus vorig jaar ook de Franse overheid. Toen het renteverschil tussen Frankrijk en Duitsland halverwege vorig jaar begon op te lopen, besloot De Eendragt om alle Franse staatsleningen in te wisselen voor Duitse. Dat bleek een verstandige beslissing die in 2011 veel geld heeft opgeleverd. Op de beleggingen die tegenover de verplichtingen staan verdienden we afgelopen jaar liefst 20,6%. Alle beleggingen tezamen stegen met 17,2%. Daarmee haalde De Eendragt in een moeilijk beleggingsjaar het hoogste rendement uit haar geschiedenis. Over de afgelopen zes jaar, vanaf het moment dat De Eendragt van pensioenfonds overging naar verzekeraar, bedroeg de gemiddelde jaarlijkse totale opbrengst van de beleggingen ruim 8%. Dat is bijna het dubbele van het gemiddelde Nederlandse pensioenfonds. Loopt De Eendragt dan helemaal geen risico? Zeker wel, er kunnen zich gebeurtenissen voordoen waar ook De Eendragt zich niet tegen kan indekken. Gelukkig is het eigen vermogen in 2011 behoorlijk gestegen en kunnen we dus wel een stootje hebben. Vooruitzichten De financiële markten zullen naar onze verwachting ook de komende jaren onrustig blijven. Terwijl de Europese schuldencrisis voortwoekert, ontkomen de Verenigde Staten er na de presidentsverkiezingen niet aan om op de rem te trappen. Bezuinigingen en hogere belastingen zijn niet goed voor de economische groei in het Westen. De afzwakkende vraag naar producten en diensten uit China en India maakt het voor die landen ook lastiger. Zo staan alle financiële markten met elkaar in verbinding. Beleggingsgeld zal zich ook de komende jaren gedragen als eb en vloed. Zolang beleggers het niet aandurven ergens voor de lange termijn in te investeren, lijkt de kans op een structurele verbetering kleiner dan de kans op een verdere weg omlaag. De Eendragt houdt daarom voorlopig de rentegevoeligheid van haar verplichtingen volledig afgedekt. De rest van de beleggingen zit in een combinatie van (weinig) aandelen, niet-beursgenoteerd vastgoed en innovatieve fondsen. Daarmee kan zowel in een opgaande als in een neergaande markt geld worden verdiend. Met haar risicobeheerste beleid verwacht De Eendragt ook in de komende, roerige jaren zekerheid aan haar verzekerden te bieden. Uw pensioen is bij De Eendragt in goede handen. Niet voor niets luidt ons motto: De Eendragt Pensioen Verzekerd. ontwikkelings beleggingsopbrengsten De Eendragt Gemiddeld Nederlands pensioenfonds pagina 3

4 DE BOELELAAN HJ AMSTERDAM THE NETHERLANDS T +31(0) EENDRAGT@EENDRAGT.NL KvK: EENDRAGTINFO Jaarverslag 2011 Eind juni verscheen het jaarverslag 2011 van De Eendragt Pensioen N.V. U kunt het volledige verslag lezen op de website van De Eendragt ( of downloaden bij Algemeen / Publicaties / Jaarverslagen. Ook kunt u per of brief een gedrukt exemplaar aanvragen. DE EENDRAGT PENSIOEN N.V. JAARVERSLAG 2011 JAARVERSLAG Rentedaling De aanhoudende problemen in het eurogebied zorgden vanaf april 2011 voor een vlucht naar veilige staatsleningen van Duitsland en Nederland. Daardoor daalde de rente in deze landen, terwijl die in Zuid-Europa juist fors opliep. Dat zorgt voor veel problemen bij pensioenfondsen en verzekeraars. Als de rente in dit deel van Europa omlaag gaat, stijgt namelijk het bedrag dat een pensioenuitvoerder nu moet bezitten om straks alle pensioenen te kunnen uitbetalen. De Eendragt heeft echter al sinds 2006 een strategie waardoor de beleggingen netjes meebewegen met de toekomstige verplichtingen. Bovendien werden tijdig alle Franse staatsleningen verkocht in ruil voor soortgelijke Duits obligaties. Dankzij de sterke rentedaling en deze actie verdiende De Eendragt vorig jaar 20,6% op haar obligatieportefeuille en 17,2% met alle beleggingen tezamen. Dat was het beste jaar ooit. Sterke balans Als gevolg van de fraaie beleggingsresultaten, steeg de verhouding tussen het eigen vermogen en de verplichtingen van De Eendragt in De Eendragt heeft bijna vier keer zoveel eigen vermogen als wettelijk minimaal nodig. Daarmee behoort De Eendragt tot de financieel meest robuuste verzekeraars van Nederland. Vooruitzichten De crisis in het eurogebied en op de financiële markten houdt voorlopig aan. In de eerste maanden van 2012 daalde de Duitse en Nederlandse rente nog verder. Het risicobeheerste beleggingsbeleid van De Eendragt bewees daarbij opnieuw haar waarde. Toezichthouders en Europese regelgeving vormen voor een relatief kleine verzekeraar een aanhoudende bron van zorg. Ook daar tracht De Eendragt zich tegen te wapenen, om de pensioenen van haar verzekerden voor de toekomst veilig te stellen. Met toegewijde en deskundige medewerkers en een sterke balans gaan wij vol vertrouwen door op de ingeslagen weg. kerncijfers Ultimo Aantal polissen Actieve deelnemers Arbeidsongeschikte deelnemers Premievrij verzekerden Gepensioneerden Organisatie Na een sterke groei van het aantal verzekerde ondernemingen en het personeelsbestand in de voorgaande jaren, maakte De Eendragt in 2011 bewust pas op de plaats. Er kwam één nieuwe onderneming bij, terwijl het aantal medewerkers stabiliseerde. Opnieuw werd veel tijd en energie gestoken in automatisering en dienstverlening aan verzekerden. Naast veelvuldig persoonlijk contact biedt De Eendragt een scala aan informatiebrochures. De website wordt voortdurend verbeterd Pensioenverplichtingen 1.225, ,3 Wettelijk benodigde solvabiliteit 49,7 44,7 Aanwezige solvabiliteit 189,7 113,9 Belegd vermogen 1.454, ,1 BEDRAGEN IN MILJOENEN EURO S pagina 4

5 Belangrijk om te weten Begin AOW-uitkering De AOW gaat sinds 1 april 2012 in op de dag waarop iemand de AOW-gerechtigde leeftijd bereikt. Tot voor kort was dat de eerste dag van de maand waarin dat gebeurde. Uw pensioen bij De Eendragt blijft gewoon ingaan op de eerste dag van de maand waarin u voor het eerst AOW ontvangt. Partnertoeslag vervalt in 2015 Op dit moment krijgt een 65-plusser met een jongere partner een inkomensafhankelijke toeslag, die stopt vanaf de dag dat de partner zelf AOW krijgt. Deze regeling eindigt op 1 januari Wie vanaf die dag AOW ontvangt, krijgt geen partnertoeslag meer. Pensioenleeftijd Volgens het akkoord tussen VVD, CDA, D66, Groen Links en ChristenUnie gaat de AOW-leeftijd al vanaf 1 januari 2013 omhoog. Komend jaar is dat met 1 maand. Daarna loopt de leeftijd op tot 66 jaar in 2019 en 67 jaar in In 2014 gaat volgens de laatste berichten de leeftijd voor aanvullend pensioen vanuit uw werkgever naar 67 jaar. 67,5 67,0 66,5 66,0 65,5 65, Handige websites U kent waarschijnlijk de website wel. Daar kan iedere Nederlander met een pensioen zien waar hij of zij recht op heeft. Daarnaast bestaat er nog een andere interessante website: Daar vindt u allerlei interessante pensioeninformatie. Ook is er een pensioen planner om inzicht te krijgen in de gevolgen van belangrijke gebeurtenissen op uw pensioen. Op het besloten gedeelte van de website van De Eendragt zelf, staat ook een pensioenplanner. Daarmee kunt u uitrekenen wat u of uw partner voor bruto en netto pensioen mag verwachten. Persoonlijke deel website Mijn Dossier Op uw persoonlijke gedeelte van de website van De Eendragt staat nu ook Mijn Dossier. U vindt daar allerlei belangrijke persoonlijke documenten. Hiertoe behoren een informatiebrochure over uw pensioen, uw pensioenreglement en uw uniform pensioenoverzicht (UPO). Door op het document te klikken, is het mogelijk dit te bekijken, op te slaan of af te drukken. Onder het kopje Algemeen zijn de klachtenregeling van De Eendragt en een informatiebrochure over De Eendragt te vinden. Nieuw is de informatiewijzer. Deze laat zien welke documenten De Eendragt aan verzekerden stuurt en wat voor nut deze informatie heeft. PENSIOEN3DAAGSE Op 27, 28 en 29 september 2012 wordt voor de tweede keer de Pensioen3daagse gehouden. Daaraan doen alle professionele partijen in Nederland die iets met pensioen te maken hebben mee. Tijdens deze drie dagen vinden er in het hele land activiteiten plaats om mensen overzicht en inzicht te geven in hun pensioen. Doel van de Pensioen3daagse is dat mensen zich actief gaan verdiepen in hun pensioen. Bijna 70 procent van de Nederlanders weet nu vrijwel niets van zijn pensioen. Daarom probeert de Pensioen3daagse Nederlanders te stimuleren zich even te verdiepen in het pensioen en zo nodig actie te ondernemen. Ook De Eendragt doet mee aan de Pensioen3daagse. Activiteiten van De Eendragt Tijdens de Pensioen3daagse organiseert De Eendragt een pensioen cursus voor HR en OR medewerkers. Verzekerden die tussen 1 december 2012 en 1 juli 2013 met pensioen gaan, worden uitgenodigd op het kantoor van De Eendragt in Amsterdam voor persoonlijke voor lichting. En tenslotte komt er een pensioenprijsvraag op de website waarmee een leuke prijs valt te winnen. pagina 5

6 BELEGGINGSBELEID PREMIEOVEREENKOMSTEN De Eendragt kent in principe twee verschillende pensioencontracten, met elk een eigen beleggingsbeleid. Dat zijn toegezegde pensioenen en premieovereenkomsten. Tot die laatste groep behoren ook extra pensioensparen en excedent regelingen op basis van beschikbare premie. Bij een premieovereenkomst betaalt de werkgever ieder jaar een bepaalde bijdrage aan de pensioenvoorziening van de werknemer, of spaart de werknemer zelf bij. De Eendragt als pensioenuitvoerder belegt dat geld om er een kapitaal mee op te bouwen. Met dat kapitaal kan de werknemer op de pensioengerechtigde leeftijd een vast pensioen kopen. De hoogte daarvan hangt af van het opgebouwde kapitaal en de zogeheten rekenrente op het moment van pensionering. Het staat de pensioengerechtigde ook vrij om op dat moment ergens anders een pensioen in te kopen. Beleggingsbeleid Bij het beleggen van de premies van zowel de toegezegde pensioenen als de premieovereenkomsten gaat het om risicobeheersing. Maar tegelijk verschilt de doelstelling en daarmee de jaarlijkse opbrengst van beide regelingen enorm. Bij een toegezegd pensioen staat het ieder jaar bijhouden van de rentebewegingen (naar boven of beneden) centraal. Voor premieovereenkomsten moet De Eendragt voor een zo hoog mogelijk kapitaal aan het eind van de rit zorgen. Dat gebeurt niet door wild te gokken, maar juist door de kans op grote verliezen zo veel mogelijk te beperken. Om een koersdaling van 50% goed te maken, moet je immers eerst je geld verdubbelen. Wie zijn vermogen bij koersdalingen in stand houdt, kan meteen verder bouwen aan het kapitaal. Risicobeheersing is iets anders dan het risico uit de weg gaan. Want wie geen enkel risico wil lopen, zal ook heel weinig kunnen verdienen. Daarom voert De Eendragt een leeftijdafhankelijk beleggingsbeleid. Jongeren hebben meestal nog weinig pensioenkapitaal opgebouwd en veel tijd om eventuele verliezen goed te maken. Mensen voor wie de pensioendatum nadert, beschikken doorgaans al over een flink kapitaal en maar weinig jaren om verliezen in te lopen. Verzekerden die nog lang door moeten werken, kunnen dus beduidend meer risico nemen. Voor deze groep beleggen we vooral in zogeheten zakelijke waarden als aandelen, vastgoed en innovatieve beleggingen. Die kunnen per jaar flink schommelen in waarde, maar leveren op lange termijn Rendementen premieovereenkomsten t/m juni 2012 risicoklasse en leeftijd liquiditeiten vastrentend zakelijke waarden rendement e half jaar 2012 gemiddeld sinds jaar 100% 0% 0% 1,3% 0,5% 1,3% jaar 10% 70% 20% 7,0% 1,9% 3,8% jaar 5% 70% 25% 6,9% 2,0% 4,0% jaar 0% 70% 30% 6,7% 2,1% 4,4% jaar 0% 60% 40% 5,6% 2,2% 4,1% jaar 0% 50% 50% 4,4% 2,4% 3,9% jaar 0% 40% 60% 3,3% 2,5% 4,1% jaar 0% 30% 70% 2,1% 2,6% 4,2% jaar 0% 20% 80% 1,0% 2,7% 3,5% 10. jonger dan 36 jaar 0% 10% 90% -0,2% 2,8% 2,9% AEX index -8,9% 1,2% -1,7% Wereldindex aandelen -11,8% 3,4% -0,9% Nederlandse staatsleningen 7,8% 2,4% 5,4% pagina 6

7 ook meer op. Naargelang iemand ouder wordt, beleggen we diens kapitaal steeds meer in rustigere staatsleningen van Nederland en Duitsland. De Eendragt gebruikt tien risicoklassen, afhankelijk van de leeftijd van de verzekerde. Het geld wordt per klasse op een andere manier belegd. Iedere groep heeft dus een eigen beleggingsopbrengst en risico. Ook verschillen de uitkomsten van de beleggingen voor de premieovereenkomsten aanzienlijk van die van een toegezegd pensioen. In sommige jaren, zoals in 2011, lijkt het alsof De Eendragt slecht belegt voor de premieovereen komsten, maar in andere jaren komt de opbrengst juist veel hoger uit. Het zijn gewoon totaal verschillende vormen van pensioen. In het overzicht op de vorige pagina kunt u lezen welke opbrengst iedere leeftijdsgroep in 2011 heeft behaald en hoe dat over de afgelopen zes jaar, sinds De Eendragt dit beleid voert, gemiddeld was. Iedere maand staat dit overzicht ook op de website van De Eendragt, Zie Algemeen / Vermogensbeheer / Actueel rendement. Vacature bestuurslid namens gepensioneerden Alle aandelen van De Eendragt Pensioen N.V. zijn vanaf de oprichting in 2006 volledig in handen van een Stichting: Stichting De Eendragt Pensioen. Die Stichting heeft een bestuur dat minstens tweemaal per jaar bijeenkomt. Dan wordt er gesproken over onder meer het jaarverslag van De Eendragt, de ontwikkelingen in de pensioenmarkt en uiteraard ook over de strategie en toekomstplannen van de verzekeraar. Alle besluiten vallen officieel in de aandeelhoudersvergadering meteen na de bestuursvergadering. Het bestuur is evenwichtig (paritair) samengesteld met vertegenwoordigers namens de werkgevers en de werknemers en ook twee leden namens de gepensioneerden. Alle ondernemingen met een eigen onder nemingsraad hebben een werkgevers- en een werknemersvertegenwoordiger in het bestuur. De kleinere ondernemingen worden door twee leden gezamenlijk vertegenwoordigd. In totaal gaat het momenteel om 54 bestuursleden. heeft aangegeven dat hij afscheid wil nemen. Dat betekent dat in het bestuur een vacature ontstaat voor een lid namens de gepensioneerden. Iedereen die aan een aantal eisen voldoet, kan zich voor deze onbetaalde bestuursfunctie verkiesbaar stellen. Dat kunt u doen tot 15 september In het najaar volgen verkiezingen, waarbij alle gepensioneerden hun stem kunnen uitbrengen op een kandidaat naar keuze. Waaraan moet een bestuurslid namens de gepensioneerden voldoen? De kandidaat moet een ouderdomspensioen van De Eendragt ontvangen en hebben gewerkt voor één van de verzekerde ondernemingen. Daarnaast dient de kandidaat kennis en ervaring te hebben van en met de pensioenmaterie. Ook moet deze beschikbaar zijn voor eventuele vragen en opmerkingen van gepensioneerden en contacten met de directie van De Eendragt. Vanaf 2006 hebben de heren Jan Hein Bannier en Gerard Tepper de gepensioneerden vertegenwoordigd in het bestuur. Eind dit jaar loopt hun termijn echter af. De heer Bannier is herbenoembaar, maar de heer Tepper Belangstellenden kunnen contact opnemen met De Eendragt via telefoonnummer , of per op eendragt@eendragt.nl. pagina 7

8 PENSIOENwoordzoeker Onderstaande woorden zitten kriskras verborgen in het diagram. Ze kunnen van links naar rechts staan, van rechts naar links, van boven naar beneden, van beneden naar boven en schuin van boven naar beneden of van beneden naar boven. Letters mogen meer dan één keer gebruikt worden (IJ=Y). Als alle gegeven woorden in het diagram doorgestreept zijn, vormen de overblijvende letters een zin. Stuur deze zin in en u maakt kans op een leuke prijs! Onder de goede inzendingen verloten we drie cadeaubonnen van 25,00. B T S A V E D R A A W Y D E M A A N S P R A A K R E N N I S O S N E G G E L E B E E D I G W E A N M P D M R R M D S N A G F T L R E E W A O E I I O K B R R E A N D J K L R R D W A E T M A L R T N L C E U U W T R I P E N S I O E N F O N D S E E E T N C O S O R B T U V F K D S E A N H I I P A P E N Y E S I E T A S I O C I P O E R N D N S R N I N S I O E S T D I G L E E V S H G E L D K Y E N A O P R A E M O O B Y B A B G N I K K E D S T T R O K E T AANSPRAAK AOW BABYBOOM BEDRIJFSTAK BELEGGEN BEREKENING BIJSPAREN CRISIS DEELNEMER DEKKING DIENSTJAREN FRANCHISE GELD HIAAT INKOMEN KAS MIDDELLOON ONTSLAG OPBOUW PENSIOENFONDS PENSIONERING PREMIE RENDEMENT RESERVES RISICO SALARIS TEKORT VUT WAARDEVAST Oplossing van de puzzel van de vorige Eendragt Info luidde: WIJ GAAN DE TOEKOMST TEGEMOET MET ONS MOTTO DE EENDRAGT PENSIOEN VERZEKERD De 3 winnaars van de cadeaubon van 25,00 zijn: De heer W. Clarijs te Helmond Mevrouw M.J. Langenbach te Harskamp Mevrouw B. Scherpenisse te Den Haag De winnaar van de cadeaubon voor de origineelste kaart is de heer G.C. Steijn te Assendelft. Alle prijswinnaars hebben hun prijs inmiddels ontvangen. COLOFON eendragt info is een uitgave van De Eendragt Pensioen N.V. Adres: De Boelelaan 7, 1083 HJ AMSTERDAM Telefoon: Fax: M.m.v. Productie: eendragt@eendragt.nl Rianne Klazinga Paswerk Grafisch, Cruquius pagina 8