Werkingsverslag 2014

Transcriptie

1 Werkingsverslag 2014 Provinciaal project thuislozenzorg CAW Oost-Vlaanderen 1

2 Contact: CAW Oost-Vlaanderen Visserij Gent 2

3 1. Situering Het provinciaal project thuislozenzorg loopt over de periode en stelt onderstaande strategische doelstelling voorop: De Oost-Vlaamse Centra voor Algemeen Welzijnswerk ontwikkelen samen een afgestemde aanpak om dak- en thuisloosheid efficiënt aan te pakken en zoveel mogelijk te voorkomen. Deze strategische doelstelling wordt verder geconcretiseerd in 7 operationele doelstellingen: I. De Oost-Vlaamse thuislozenzorg in de CAW's wordt in kaart gebracht. II. Het aanbod van de Oost-Vlaamse OCMW's voor dak- en thuislozen wordt in kaart gebracht. III. De Oost-Vlaamse CAW's ontwikkelen initiatieven om herval in de thuisloosheid te voorkomen. IV. De Oost-Vlaamse CAW's ontwikkelen initiatieven in het kader van preventie uithuiszetting. V. De Oost-Vlaamse CAW s werken actief samen met partners uit andere sectoren om door gedeelde zorg" de hulpverlening aan dak- en thuislozen te optimaliseren. VI. VII. De Oost-Vlaamse CAW's werken samen om een regio-dekkend aanbod van nachtopvang, crisisopvang, noodopvang en algemene opvang te realiseren. De Oost-Vlaamse CAW's werken actief samen met de OCMW s, Samenlevingsopbouw en de Verenigingen waar Armen het woord nemen om de toegankelijkheid tot de huisvesting voor dak- en thuislozen te verbeteren. In 2010 werd er gefocust op de eerste en de tweede operationele doelstelling. Het aanbod voor dak- en thuislozen van de CAW s en de OCMW s in Oost-Vlaanderen werd in kaart gebracht. Vanuit deze inventaris werden enkele besluiten getrokken en aanbevelingen geformuleerd over het aanbod van de OCMW s en CAW s op provinciaal niveau 1. In 2011 werd op enkele van deze besluiten en aanbevelingen verder gewerkt en lag de focus op operationele doelstellingen 3 en 4. De deelwerkingen thuislozenzorg van de Oost-Vlaamse CAW s peilden naar het instellingsverleden van de cliënten die op dat moment in de opvang verbleven. Daarnaast gebeurde in de Oost-Vlaamse opvangcentra een bevraging bij de cliënt en zijn/haar individuele begeleiding om mogelijk indicatoren voor herval te inventariseren. In 2012 werd er vooral gewerkt op operationele doelstelling 1 en 2 en 3. We deden een bevraging bij OCMW s en CAW s om hun aanbod voor dak- en thuislozen te updaten. Daarnaast richtten we provinciale werkgroepen op die werkten aan de drie prioritaire acties die uit de trefdag 1 Zie jaarrapport provinciaal project thuislozenzorg

4 thuislozenzorg, die doorging op 26 juni 2012, naar voor kwamen: versterken van het sociaal netwerk van thuislozen, meer mobiel werken in de thuislozenzorg en samenwonen zonder inkomensverlies mogelijk maken. In 2013 werkten we op alle operationele doelstellingen om in 2014 ons te focussen op operationele doelstellingen 4, 5, Werkgroep Provinciaal Project Thuislozenzorg De werkgroep werd geïnstalleerd in de tweede helft van 2010 en is nog steeds samengesteld uit coördinatoren en teambegeleiders van de CAW Oost-Vlaanderen en Bert Mostien, beleidsmedewerker provincie Oost-Vlaanderen - Dienst Preventie, Hulpverlening en Zorg. De werkgroep wordt ondersteund door een provinciale stafmedewerker. In 2014 kwam de werkgroep 3 keer samen, namelijk op 21/01, 12/03, 23/06. De bijeenkomsten vonden plaats in maatschappelijke hoofdzetel van CAW Oost-Vlaanderen, Visserij 153 in Gent. De leden van de werkgroep volgen het provinciaal project van dichtbij op en voeren het actieplan uit in overleg met de thuislozenwerkingen. 3. Verloop van het project in 2014: Operationele doelstellingen, acties en resultaten Hieronder gaan we dieper in op de acties en resultaten van de operationele doelstellingen van het meerjarenplan van het provinciaal project thuislozenzorg dat tot stand kwamen in Operationele doelstelling 1.3: CAW Oost-Vlaanderen ontwikkelt initiatieven om herval in de thuisloosheid te voorkomen. In de opvangcentra voor dak- en thuislozen stelt men vast dat een aantal cliënten herhaaldelijk in hetzelfde of in een ander opvangcentrum voor thuislozen verblijft. De acties om tot een gerichte hervalpreventie te komen, worden over verschillende jaren gespreid. In 2011 brachten de CAW s het probleem in kaart aan de hand van twee bevragingen. Er was een bevraging over het instellingsverleden van de cliënten die op dat moment in de Oost-Vlaamse opvangcentra verbleven en een bevraging bij de cliënt en zijn/haar begeleider om de indicatoren voor herval in de thuislozenzorg te meten(zie werkingsrapport 2011). In 2012 stelden we de resultaten van de twee bevragingen voor aan Oost-Vlaamse CAWmedewerkers op een provinciale trefdag thuislozenzorg. Uit deze trefdag kwamen 3 prioritaire acties naar voor om herval in de thuislozenzorg te vermijden. In 2013 werkten we aan verdieping van de resultaten van de bevragingen en stippelden we actielijnen uit om te werken aan hervalpreventie in de praktijk. Hiervoor deden we een oproep naar alle Oost-Vlaamse deelwerkingen om deel te nemen aan de provinciale werkgroepen. 4

5 In 2014 wilden we vanuit de resultaten van de bevragingen verder werken aan verdieping en actielijnen uitwerken om te werken aan hervalpreventie in de praktijk. Vanuit de bevraging in 2011 in kader van indicatoren herval kwam namelijk naar voor dat de perceptie van hulpverleners en cliënten op de noden en krachten van cliënten heel verschillend was. Door het in dialoog brengen van deze twee perspectieven, kan de begeleiding meer afgestemd worden op de vragen en krachten van cliënten en kan herval voorkomen worden. In 2014 organiseerde CAW Oost-Vlaanderen regionale acties om het verschil in perceptie tussen begeleiders en cliënten op krachten en noden van cliënten in dialoog te brengen a.d.h.v. actieve participatie van thuislozen. Dit onder andere door het gebruik van de toolkit for participation of homeless people ontwikkeld door Féantsa ( en de vorming doelstellingen bepalen en evalueren in samenspraak met de cliënt opgenomen aan de hand van de radar in het e-dossier Acties Toolkit for participation of homeless people In april 2014 deden we een oproep naar alle thuislozenwerkingen van CAW Oost-Vlaanderen om actief aan de slag te gaan met de toolkit for participation of homeless people. 12 deelwerkingen die werken met thuislozen (zowel inloopcentra als opvangcentra) schreven zich in op het project. Op 7 november organiseerde de inhoudelijke stafmedewerker samen met een teambegeleider een startbijeenkomst voor de deelnemende deelwerkingen. Doelstellingen van deze startbijeenkomst waren Toelichting toolkit Ervaringsuitwisseling Enthousiasmeren van de medewerkers om aan de slag te gaan met de toolkit Teamgedragenheid creëren. De inhoudelijke stafmedewerker maakte een vrije vertaling van de toolkit (van het Engels naar het Nederlands) om de toegankelijkheid ervan voor medewerkers en thuislozen te vergroten. Op het programma van de startbijeenkomst stond: Toelichten van de opzet van het project en de fiches in de toolkit Overlopen en bespreken van de ingevulde participatiebarometers zoals opgenomen in de toolkit (meegegeven als huiswerk) Uitwerken van concrete participatieprojecten per deelwerking Er namen 15 medewerkers (zowel teambegeleiders, groepswerkers als individuele begeleiders) deel aan het startmoment. Op 2 februari 2015 organiseerden we voor de deelnemende deelwerkingen een terugkommoment. Doelstellingen van het terugkommoment waren: Opgedane kennis en ervaringen delen Enthousiasmeren om (verder) aan de slag te gaan met de toolkit 5

6 Op het programma van het terugkommoment stond: Bespreking stand van zaken van het participatieproject per deelwerking + wat is er nodig om verder aan de slag te gaan binnen de deelwerking. Er namen 12 medewerkers (zowel teambegeleiders, groepswerkers als individuele begeleiders) deel aan het terugkommoment Doelstellingen bepalen en evalueren in samenspraak met de cliënt In mei 2014 deden we een oproep naar alle thuislozenwerkingen van CAW Oost-Vlaanderen om actief aan de slag te gaan met de radar voor thuislozen. De radar voor thuislozen werd ontwikkeld door de kwaliteitscoördinatoren. Het is een instrument om in dialoog met de thuislozencliënt 11 levensdomeinen te schalen. Vanuit deze schaling door de cliënt en de begeleider kunnen begeleidingsdoelstellingen bepaald worden. Doel van de radar voor thuislozen: Inzicht bevorderen in veranderingen bij cliënten (ladder van verandering) Deze veranderingen in beeld brengen en opvolgen (meten) De stadia van verandering benoemen Samen met de cliënt doelstellingen en bijhorende acties formuleren en evalueren Dialoog opzetten tussen cliënt en begeleider Systematiek in de hulpverlening verhogen Visie van waaruit de Radar voor thuislozen vertrekt: Vertrekt vanuit de mogelijkheid tot veranderen Globale, integrale kijk. Geen focus op de ernst van het probleem. Veranderen verloopt in fasen. Gewenste verandering kan gebeuren op één of meerdere thema s terzelfdertijd. Empowerment: begeleider gelooft in veranderingsmogelijkheden van de cliënt en stimuleert dit. De 11 levensdomeinen zijn: Veranderingsbereidheid Inkomen Tijdsbesteding Sociale netwerken (en relaties) Gezin Wonen Middelengebruik Gezondheid Zelfzorg Welzijn Justitie 6

7 12 deelwerkingen die werken met thuislozen schreven zich in op het project. Op 26 juni 2014 organiseerde de inhoudelijke stafmedewerker samen met de kwaliteitscoördinatoren een eerste vormingsmoment voor de deelnemende deelwerkingen. Dit vormingsmoment werd herhaald op 13/10/2014. Op het programma van de vormingsmomenten stond: Toelichting over de visie, doelstellingen en gebruik van de Radar voor thuislozen en de koppeling naar het e-dossier In kleine groepjes aan de slag gaan met de Radar voor thuislozen. Aan het vormingsmoment van 26 juni namen 23 begeleiders deel. Aan het vormingsmoment dat doorging op 13/10/2014 namen 20 begeleiders deel. Op 21 oktober 2014 organiseerde de inhoudelijke stafmedewerker samen met een kwaliteitscoördinator een terugkommoment voor de deelnemende deelwerkingen. Doelstellingen van het terugkommoment waren: Delen van opgedane kennis en ervaring met de Radar Terugkoppeling van mogelijkheden en knelpunten in het gebruik van de Radar in de praktijk. Er waren 17 deelnemers bij het terugkommoment. 3.2 Operationele doelstelling 1.4: CAW Oost-Vlaanderen ontwikkelt initiatieven in het kader van preventie uithuiszetting. Huurachterstallen of onaangepaste wooncultuur leiden vaak tot uithuiszetting waardoor kwetsbare burgers dreigen in dak- en thuisloosheid terecht te komen. Het aantal uithuiszettingen op de particuliere en de sociale woonmarkt stijgt gestaag. In sommige regio s werden door het CAW of OCMW s op bescheiden schaal succesvolle initiatieven genomen m.b.t. voorkomen van uithuiszetting. CAW Oost-Vlaanderen wenst de expertise te delen door ervaringsuitwisseling en innoverende methodieken te ontwikkelen om uithuiszetting te voorkomen. In de nulmeting dak- en thuislozen 2014, uitgevoerd door Lucas in opdracht van minister Vandeurzen kwam naar voor dat 80% van de uithuiszettingen zich afspelen op de private huurmarkt. CAW Oost-Vlaanderen ging in 2014 op zoek naar projectmiddelen om een Oost-Vlaams aanbod te kunnen uitwerken Acties Preventieve woonbegeleiding sociale huurmarkt Sinds najaar 2012 krijgen de CAW s middelen van de Vlaamse overheid voor de uitbouw van een aanbod preventieve woonbegeleiding sociale huurmarkt. Ondertussen ondertekenden bijna alle sociale huisvestingsmaatschappijen en sociale verhuurkantoren de samenwerkingsovereenkomst met CAW Oost-Vlaanderen. Omwille van de grote problemen betreffende dreigende uithuiszetting op de private markt 7

8 bevraagde CAW Oost-Vlaanderen de overheid afdeling Welzijn en Samenleving actief met als resultaat dat er ook private huurdossiers en vragen van cliënten zelf mogen opgenomen worden binnen de middelen voorzien voor preventieve woonbegeleiding op de sociale huurmarkt In Beveren werkt het CAW samen met het project Bemoeizorg en is er een afstemming tussen het aanbod preventieve woonbegeleiding en het project bemoeizorg. In 2014 werden 288 begeleidingen opgestart Preventieve woonbegeleiding private huurmarkt Vanuit de wetenschap dat 80% van de uithuiszettingen zich situeren op de private huisvestingsmarkt (Nulmeting dak- en thuislozen 2014 LUCAS) diende CAW Oost-Vlaanderen In het voorjaar van 2014 een projectaanvraag in bij de provincie Oost-Vlaanderen, Wonen-Zorg- Welzijn voor het organiseren van een aanbod preventieve woonbegeleiding private huurmarkt. Deze projectaanvraag werd goedgekeurd voor de periode van 1/10/2014 tem 31/12/2015 Eind 2014 kreeg CAW Oost-Vlaanderen bijkomende extra middelen voor het aanbod preventieve woonbegeleiding private huurmarkt vanuit de Vlaamse overheid - armoede van 1/01/2015 tot 31/12/2015. De reeds opgebouwde expertise op de sociale huisvestingsmarkt kon vlot getransponeerd worden naar de private huisvestingsmarkt Tot eind 2014 liep het provinciaal project pro-actieve woonbegeleiding in Zuid-Oost-Vlaanderen (apart werkingsverslag). Deze methodiek wordt vanaf 1 januari 2015 opgenomen en verder verspreid naar gans de provincie in het provinciaal project preventieve woonbegeleiding private huurmarkt. 3.3 Operationele doelstelling 1.5: CAW Oost-Vlaanderen werkt actief samen met partners uit andere sectoren om door gedeelde zorg de hulpverlening aan dak- en thuislozen te optimaliseren Vanuit de hulpverlening stellen we vast dat veel cliënten in de thuislozenzorg een instellingsverleden hebben of voor wie hulpverlening vanuit een andere sector geïndiceerd werd. Daarom wil CAW Oost-Vlaanderen samenwerking uitbreiden met belendende sectoren ter voorkoming van thuisloosheid bij mensen na behandeling of verblijf in een instelling. Een aantal mensen met mentale beperkingen of psychiatrische aandoeningen komen in het vangnet van de thuislozencentra terecht. Voor hen is het meer dan wenselijk om de zorg te delen met de gespecialiseerde sectoren en aldus de (her)toeleiding indien wenselijk te faciliteren. In 2014 wilde CAW Oost-Vlaanderen inzetten op het installeren van intersectorale samenwerkingsverbanden rond probleemsituaties bij thuislozen die intersectorale zorg vragen. We focusten ons in 2014 in eerste instantie op de groep dak- en thuislozen met een psychische 8

9 problematiek vanuit de vaststelling dat deze groep steeds meer verblijft in de opvangcentra. Bedoeling is om ook na 2014 minimaal 2-jaarlijks een dialoogmoment te organiseren rond een specifieke problematiek die dak- en thuislozen ervaren Acties Inventariseren van structurele en adhoc samenwerkingsverbanden in functie van thuisloze cliënten De inventaris, opgenomen in het erkenningsdossier van CAW Oost-Vlaanderen, werd geüpdatet Dialoogmoment thuislozenzorg GGZ rond dak- en thuislozen met een psychische problematiek Omdat het PAKT regio Gent-Eeklo al ervaring had met het organiseren van clusterringen om sectoren te laten kennis maken met elkaars aanbod, was er in juni 2014 een gesprek tussen CAW Oost-Vlaanderen en PAKT regio Gent-Eeklo. Doel van het overleg was nagaan of er samenwerking mogelijk was tussen CAW Oost-Vlaanderen en PAKT regio Gent-Eeklo om gezamenlijk een provinciaal moment te organiseren tussen de thuislozenzorg (Welzijn) en de GGZ (zowel de ambulante als de residentiële werkingen). Om de dialoogdag voor te bereiden stelde CAW Oost-Vlaanderen en PAKT regio Gent-Eeklo een werkgroep samen met vertegenwoordiging vanuit provincie Oost-Vlaanderen, vanuit de thuislozenzorg en vanuit GGZ. Deelnemers van de voorbereidende werkgroep waren: Bert Mostien (Provincie Oost-Vlaanderen) Liesbeth Reynders (Netwerkpunt Gent-Eeklo PAKT) Marc Vermeire (PC Sint-Camillus) Toon Langeraert (POPOV) Kris Vandersype (CGG Eclips) Leen Baeke (CAW Oost-Vlaanderen) Alex Leemans(functieverantwoordelijke voor functie 5 woonproblematiek - binnen het PAKT en Beschut Wonen VZW De Nieuwe Horizon) Véronique Vancoppenolle (CAW Oost-Vlaanderen verslag) Wim Smet (OCMW Gent - dienst thuislozenzorg) Joost Bonte (straathoekwerk Oost-Vlaanderen) Steven Rommel (Samenlevingsopbouw Oost-Vlaanderen) De werkgroep kwam samen op 1 juli 2014 en op 8 september 2014 om de dialoogdag concreet voor te bereiden. De doelstellingen van het dialoogmoment werden door de voorbereidende werkgroep als volgt geformuleerd: Kennismaking met elkaars aanbod door middel van uitwisseling; Komen tot een nieuw inspirerend voorstel in kader van gedeelde zorg voor dak- en thuislozen met een psychische problematiek; 9

10 Linken zoeken tussen elkaars aanbod voor dak- en thuislozen i.f.v. samenwerking en toeleiding; Intersectorale ontmoeting. Na een algemene inleiding waarbij er vanuit verschillende sectoren gefocust werd op goede praktijken, noden en knelpunten in het werken met dak- en thuislozen met een psychische problematiek, gingen we via 9 dialoogtafels concreet op zoek naar vernieuwende ideeën om de noden en knelpunten aan te pakken. Om de dialoogtafels voor te zitten werd de voorbereidende werkgroep uitgebreid met enkele voorzitters voor de dialoogtafels. Voorzitters van de 9 dialoogtafels waren: Alex Leemans (BW De Nieuwe horizon) Luc Joos (Samenlevingsopbouw Oost-Vlaanderen) Joost Bonte (Straathoekwerk Oost-Vlaanderen) Karla Debonni (OCMW Gent) Noël Callebaut (CAW Oost-Vlaanderen) Vera Van Thielen (CAW Oost-Vlaanderen) Marc Vermeire (PC Sint-Camillus) Kris Van der Sype (CGG Eclips) Leen Verplaetse (MSOC) Het programma van het dialoogmoment zag er als volgt uit (uitnodiging zie in bijlage 1): Welkom (Bert Mostien provincie Oost-Vlaanderen) De Spreekbuis: pijnpunten, noden en goede praktijkvoorbeelden vanuit 4 hoeken: o Outreachend aanbod Geestelijke Gezondheidszorg (Dirk Meesen - psychiater + lid van Azis Gent) o OCMW s Lieve Bisschop en Anima Eliano (thuislozenzorg OCMW Gent) o Residentieel aanbod Geestelijke Gezondheidszorg (Kristine Van de Vijver - PC Dr Guislain) o CAW Oost-Vlaanderen (Leen Baeke - CAW Oost-Vlaanderen) 9 intersectorale dialoogtafels werpen een open, creatieve blik op de toekomst Blikopeners voor de toekomst: terugkoppeling van het meest inspirerende idee per dialoogtafel in plenum (voorzitters van de dialoogtafels) Afsluiting: wat nu verder? (Bert Mostien provincie Oost-Vlaanderen) Informeel dialoogmoment met broodjesmaaltijd Doelgroep van het dialoogmoment waren: Praktijk en beleidsmedewerkers in de Geestelijke Gezondheidszorg in Oost-Vlaanderen (zowel vanuit het ambulante, mobiele als (semi-)residentieel aanbod); Praktijk en beleidsmedewerkers van organisaties die een aanbod hebben voor dak en thuislozen in Oost-Vlaanderen (o.a. straathoekwerk, CAW Oost-Vlaanderen, Oost-Vlaamse OCMW s, Drughulpverlening, Samenlevingsopbouw Gent en Oost-Vlaanderen). Het dialoogmoment ging door op dinsdag 2 december van 8u30 tot 14u in het Dienstencentrum Gentbrugge, polyvalente zaal, Braemkasteelstraat in Gentbrugge. 10

11 Er waren 130 deelnemers, vanuit GGZ (zowel ambulant als residentieel aanbod), OCMW s, CAW, sociale huisvesting, straathoekwerk, samenlevingsopbouw, drughulpverlening, politie en universiteit. Het resultaat van het dialoogmoment was naast het scheppen van een forum tot kennisdeling en elkaar leren kennen, 10 uitdagingen die uitgewerkt werden in concrete projectfiches rond gedeelde zorg voor dak- en thuislozen met een psychische problematiek: 1. Zorgcontinuïteit (Trajectbegeleiding /case - manager SPOC (Single Point Of Contact) 2. Vertrouwen krijgen in elkaar (sectoren) 3. Casuscoördinator 4. Meer ambulante GGZ voor inreach in tijdelijke opvangsituaties 5. Structureel intersectoraal cliëntoverleg tussen verschillende diensten 6. Continuïteit in de zorg 7. Bruggen met de cliënt 8. Warme overdracht 9. De plek van het kind in een thuisloos gezin met (een) ouder(s) met psychische problemen. 10. (Jong)volwassenen met een (licht) verstandelijke beperking en psychische problemen. Op 30 januari 2015 kwam de voorbereidende werkgroep samen met de voorzitters van de dialoogtafels om de 10 projectfiches te overlopen en te bekijken welke projectfiche we in eerste instantie verder willen/kunnen uitwerken in de praktijk. Verschillende projectfiches konden geclusterd worden onder dezelfde noemer waardoor de groep besliste om in 2015 concreet te gaan werken rond: installeren van regionale platforms aanbod voor mensen die een woonproblematiek ervaren. Op 26 februari 2015 kwam een kleine werkgroep, afgevaardigd vanuit de voorbereidende werkgroep en de voorzitters samen om het projectidee verder uit te werken in een concreet projectplan (zie in bijlage 2). Dit projectplan werd via mail afgetoetst bij de leden van de voorbereidende werkgroep en bij de voorzitters van de dialoogtafels Project vreemd gaan Het project Vreemdgaan wou hulpverleners in Oost-Vlaanderen aanmoedigen om in elkaars werkveld een kijkje te nemen. Hulpverleners vanuit onderstaande sectoren mochten deelnemen aan het project: Bijzondere Jeugdzorg (BJZ) Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH Centra Algemeen Welzijnswerk (CAW) Kind & Gezin Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB) Jongerenwelzijn Pleegzorg Time-out projecten 11

12 Huizen van het Kind Gemeenschapsinstelling De Zande Het project beoogde een kennismaking met andere voorzieningen en/of sectoren d.m.v. een echte onderdompeling in elkaars werkveld. Op die manier wilden ze de samenwerking bevorderen en de expertise vergroten. Dit om uiteindelijk te komen tot een betere zorg. Verschillende deelwerkingen van CAW Oost-Vlaanderen namen deel aan het project vreemdgaan, waaronder: Crisisteam De Schelp Vrouwenopvangcentrum De Schreiboom Opvangcentrum De Klink Opvangcentrum Honingraat Inloopcentrum Pannestraat Nachtopvang gent JAC Gent-Eeklo JAC Dendermonde JAC Sint-Niklaas Begeleid Zelfstandig wonen (BZW) Waasland 3.4 Operationele doelstelling 1.6: CAW Oost-Vlaanderen werkt samen om een regio-dekkend aanbod van nachtopvang, crisisopvang, noodopvang en algemene opvang te realiseren De voornaamste oorzaak van buiten slapen is niet alleen een gebrek aan opvang, maar ook de onaangepastheid van instellingen aan de noden van daklozen. Om er voor te zorgen dat niemand tegen zijn wil op straat moet slapen moeten er voldoende gedifferentieerde vormen van opvang zijn. Deze moeten zich richten naar verschillende doelgroepen waaronder personen in een precaire verblijfssituatie Acties Interne SG Wonen-Welzijn en SG crisishulp Op 1 januari 2014 fusioneerden de 6 Oost-Vlaamse CAW s (Artevelde, Visserij, regio Aalst, Zuid- Oost-Vlaanderen, Regio Dendermonde, Waasland) tot CAW Oost-Vlaanderen vzw. De operationalisering van CAW Oost-Vlaanderen is opgedeeld in drie werkingsregio s, namelijk regio Gent-Eeklo, regio Waas en Dender en de regio Aalst Zuid-Oost-Vlaanderen. Deze geografische regio-indeling is binnen de provincie zeer herkenbaar en komt in tal van regionale samenwerkingen zowel binnen als buiten de welzijns- en gezondheidssector terug. Het is ook de indeling die gehanteerd wordt in het kader van integrale jeugdhulp. 12

13 Deze fusie zorgde ervoor dat operationele doelstelling 6, namelijk De Oost-Vlaamse CAW's werken samen om een regio-dekkend aanbod doelstelling van nachtopvang, crisisopvang, noodopvang en algemene opvang te realiseren vooral intern werd opgenomen door de stuurgroep Wonen-Welzijn en de stuurgroep crisishulp. Beide stuurgroepen maakten een inventaris van het huidige aanbod en formuleerden van daaruit een aantal aanbevelingen in kader van een aanbod op maat voor mensen met een woonproblematiek in Oost-Vlaanderen. Deze aanbevelingen zullen hun operationalisering krijgen in de komende jaren. Deze operationalisering zal intersectoraal gebeuren. Op lokaal vlak werden enkele initiatieven genomen, waaronder: - Organiseren van dagopvang op zondag in Inloopcentrum Pannestraat tijdens de winterperiode. - Uitbreiding van de capaciteit van de nachtopvang in de winterperiode CAW Oost- Vlaanderen maakte een inventaris van het aanbod winteropvang in Oost-Vlaanderen. - Project tijdelijk verblijf in leegstaande sociale woningen in Gent - Aanbod solidaire woonvormen in Sint-Niklaas. 3.5 Operationele doelstelling 1.7: CAW Oost-Vlaanderen werkt actief samen met de OCMW s, samenlevingsopbouw en de verenigingen waar armen het woord nemen om de toegankelijkheid tot de huisvesting voor dak- en thuislozen te verbeteren Acties Provinciaal armoede-overleg De inhoudelijke stafmedewerker is lid van het provinciaal armoede-overleg in het kader van netwerking, samenwerking en inhoudelijke afstemming onder andere om de problematiek van huisvesting ter sprake te brengen en gezamenlijk op zoek te gaan naar mogelijke oplossingen. Dit provinciaal armoede-overleg wordt voorbereid en voorgezeten door het diensthoofd Maatschappelijke Participatie van de provincie Oost-Vlaanderen. Leden van dit provinciaal armoede-overleg zijn Samenlevingsopbouw Gent en Oost-Vlaanderen, de Oost-Vlaamse verenigingen waar armen het woord nemen, Welzijnszorg, De Link, Uit de marge, Netwerk tegen armoede, VLOS, CAW Oost-Vlaanderen en de Vlaamse overheid. Op de bijeenkomst van 17 november 2014 bracht de inhoudelijke stafmedewerker het signaal in van de nood aan preventieve woonbegeleiding private huurmarkt. Dit vanuit de nulmeting dak- en thuislozen 2014, uitgevoerd door Lucas in opdracht van minister Vandeurzen, waaruit bleek dat 80% van de uithuiszettingen voorkomt op de private huurmarkt. Op deze bijeenkomst lichtte de inhoudelijke stafmedewerker het provinciaal project, dat gesubsidieerd wordt door de provincie Oost-Vlaanderen, rond het aanbod preventieve woonbegeleiding private huurmarkt toe Provinciaal project Lokaal proactief handelen Het lokaal proactief kader in Oost-Vlaanderen is een project dat inzet op de strijd tegen onderbescherming. Onderbescherming is de situatie waarin rechthebbenden op maatschappelijke dienstverlening dit om één of andere reden niet krijgen. 13

14 CAW Oost-Vlaanderen was lid van de provinciale stuurgroep van het project lokaal proactief kader dat gecoördineerd werd door Samenlevingsopbouw Vlaanderen. Daarnaast was CAW Oost-Vlaanderen actief partner bij de lokale projecten proactief handelen en zetelde in de lokale stuurgroepen in Eeklo, Gent, Lokeren en Zelzate Lokale en regionale acties in het kader van vergroten toegankelijkheid van de huisvestingsmarkt Op de verschillende lokale en regionale overlegfora werden concrete acties uitgewerkt op basis van de signalen rond huisvesting die naar voor komen om van hieruit de toegankelijkheid tot huisvesting voor dak- en thuislozen te verhogen. Enkele voorbeelden van projecten die tot stand kwamen: - Vanuit RWO regio Gent werd een project intersectoraal woonzoekteam ingediend en goedgekeurd door de provincie Oost-Vlaanderen voor CAW Oost-Vlaanderen is partner in dit project. - CAW Oost-Vlaanderen diende een project vrijwillige woonbuddys in bij de provincie Oost- Vlaanderen; Dit project werd goedgekeurd en gaat in vanaf Project tijdelijk verblijf in leegstaande sociale woningen in Gent. Dit project wordt betoelaagd door Stad Gent en gecoördineerd door CAW Oost-Vlaanderen. Binnen dit project worden leegstaande sociale woningen woonklaar gemaakt en wordt er op zoek gegaan naar vrijwillige woonbuddy s ter ondersteuning van de gebruikers van de leegstaande sociale woningen. Verschillende partners (OCMW, Bijzondere Jeugdzorg, GGZ, CAW, VAPH, ) die zetelen in een partneroverleg kunnen cliënten toeleiden en begeleiden tijdens hun verblijf in de sociale woning. - Opstartende gesprekken tussen CAW Oost-Vlaanderen, regio Waas-Dender en OCMW s in Waasland over de mogelijke uitbouw van een crisisnetwerk Stakeholdersoverleg over alternatieve woonvormen georganiseerd door Samenlevingsopbouw Vlaanderen In april 2014 nam CAW Oost-Vlaanderen deel aan het stakeholdersoverleg over alternatieve woonvormen. Dit stakeholdersoverleg werd georganiseerd door Samenlevingsopbouw Vlaanderen. Op het stakeholdersoverleg werden 3 projecten toegelicht die alternatieve woonvormen inzetten voor bepaalde groepen van dak- en thuislozen: Leven op campings in Vlaams-Brabant Housing First project in Antwerpen Georganiseerd leven in een kraakpand in Brussel Deelname aan woonoverleg In de verschillende regio s neemt het CAW Oost-Vlaanderen deel aan het lokaal, stedelijk of regionaal woonoverleg. 14

15 Elk lokaal bestuur krijgt een aantal opdrachten inzake wonen opgelegd door andere overheden en door de wetgever, de zogenaamde kerntaken die elk lokaal bestuur voor zijn rekening moet nemen. Om deze taken naar behoren te vervullen doet het lokaal bestuur een beroep op de lokale woonactoren die actief zijn binnen hun gemeente of actief zijn in de regio waartoe de gemeente behoort. Daarnaast gaan achter concrete, specifieke vragen van burgers vaak algemenere woonproblemen schuil die doelmatiger kunnen aangepakt worden als de gemeente/stad/regio met de lokale woonactoren kiest voor een gezamenlijke aanpak. Eind 2014 stelde CAW Oost-Vlaanderen de vraag aan Bert Mostien van de provincie Oost- Vlaanderen, om deel te kunnen nemen aan de provinciale Woonraad. 15

16 4 Evaluatie provinciaal project thuislozenzorg CAW Oost- Vlaanderen Op 13 januari 2015 kwamen we op vraag van de gedeputeerde Eddy Couckuyt samen om het meerjarenplan van het provinciaal project thuislozenzorg te evalueren. Als voorbereiding op dit gesprek maakten we onderstaande evaluatie van de 5 jaar werking van het provinciaal project. 4.1 Toelichting gelopen proces Een stuurgroep oorspronkelijk samengesteld uit een afvaardiging van de 6 CAW s en een vertegenwoordiging van de provincie vertaalde de strategische doelstelling in 5 operationele doelstellingen (OPERATIONELE DOELSTELLING). Na de fusie tot CAW Oost-Vlaanderen op 1 januari 2014 was er nog steeds vanuit elke regio een afvaardiging in de stuurgroep. Elk jaar stelde de stuurgroep een jaaractieplan op waar verschillende operationele doelstellingen omgezet werden naar een aantal concrete acties en indicatoren. Afhankelijk van de maatschappelijke tendensen en uitdagingen bekeek de stuurgroep jaarlijks welke operationele doelstellingen er op dat moment het best (verder) uitgewerkt konden worden. Zo werd niet jaarlijks rond alle 5 operationele doelstellingen gewerkt, maar wel doorheen de 5 jaren van het project. Door het werken met jaarlijkse actieplannen vertrekkende vanuit de 5 vooropgestelde operationele doelstellingen, kon de stuurgroep deze plannen (tussentijds) evalueren en bijsturen waar nodig. Het project werd inhoudelijk ondersteund door een inhoudelijke stafmedewerker (Véronique Vancoppenolle), gecoördineerd door een coördinator (Simonne Auman (tot eind 2012) en Leen Baeke) en mee aangestuurd vanuit de provincie Oost-Vlaanderen (Bert Mostien). De taakinhoud van de inhoudelijke stafmedewerker was o.a.: - Inhoudelijk voorbereiden van de stuurgroep (in samenwerking met Leen Baeke en Bert Mostien). - Praktische organisatie en uitvoering van de geplande acties. - Schrijven van het jaarlijkse werkingsverslag. - Opmaak voorstellen van actieplannen en de evaluatie ervan. 4.2 Algemeen - Het provinciaal project thuislozenzorg bracht het provinciale verhaal al op gang nog voor er sprake was van een fusie. Op het moment van de fusie tot 1 CAW Oost-Vlaanderen was er al een goede samenwerking en afstemming tussen de deelwerkingen thuislozenzorg. - Het project stimuleerde de samenwerking tussen CAW Oost-Vlaanderen en o.a. o de OCMW s (actie in 2010 en in 2012 voor de inventarisatie van het aanbod) o Geestelijke Gezondheidszorg en de verslavingszorg (actie gedeelde zorg in 2014). o De sociale verhuurders (preventie uithuiszetting) 16

17 - Het gaf de mogelijkheid, tijd en middelen om concrete acties uit te werken. Dit zowel intern (bv provinciale werkdag thuislozenzorg in 2012) als extern (bv 3 provinciale werkgroepen in 2013). - De combinatie van regionale beleidsmedewerkers (teambegeleiders en coördinatoren) en de inhoudelijke provinciale ondersteuning van een stafmedewerker en een medewerker van de provincie in de projectstuurgroep, zorgden dat het project van nabij opgevolgd kon worden en bijgestuurd werd waar nodig. - Het provinciaal project thuislozenzorg zorgde ervoor dat enkele pijnpunten blootgelegd werden bv in kader van herval, waarvan we er een aantal al konden aanpakken (bv werken aan het versterken van sociale netwerken, participatie van de cliënt en gedeelde zorg voor thuislozen met een psychische problematiek) terwijl andere knelpunten in de toekomst verder uitgewerkt zullen moeten worden (bv overstap van jeugdzorg naar volwassenenzorg). - Het maken en evalueren van jaarlijkse concrete actieplannen door de Stuurgroep van het provinciaal project thuislozenzorg zorgden ervoor dat er concrete resultaten geboekt werden. - Om verder te werken op de resultaten en uitdagingen die naar voor kwamen de voorbije 5 jaar zal de stuurgroep Wonen-welzijn van CAW Oost-Vlaanderen verschillende werkgroepen oprichten worden om een gedifferentieerd aanbod uit te werken en te komen tot naadloze dienst- en hulpverlening voor mensen met een woonproblematiek. 4.3 Resultaten per operationele doelstelling OPERATIONELE DOELSTELLING 1.1- OPERATIONELE DOELSTELLING 1.2: In kaart brengen van het hulpverleningsaanbod voor dak- en thuislozen van CAW en OCMW - Door het in kaart brengen van het aanbod van de CAW s en OCMW s voor dak- en thuislozen aan de hand van modules, konden we voor de eerste keer op ene gelijkvormige manier het aanbod in kaart brengen. Hierdoor werd het aanbod vergelijkbaar en kregen we op een uniforme wijze zicht op het aanbod in Oost-Vlaanderen voor dak- en thuislozen. - In 2010 brachten we voor de eerste keer het aanbod in kaart (nulmeting). In 2012 deden we een update van het aanbod. In het werkingsrapport van 2012 werden de twee metingen vergeleken en trokken we enkele conclusies. We formuleerden vanuit deze besluiten ook enkele aanbevelingen. De inventaris van het aanbod, de conclusies en de uitdagingen stelde de stuurgroep voor op een studiedag (1/03/2013 in PAC) voor medewerkers van de CAW s en de OCMW s. Deze presentatie werd gevolgd door een panel van verschillende deskundigen vanuit Wonen en vanuit Welzijn. Bedoeling van deze studiedag was kennismaking met elkaars aanbod en uitwisselen van praktijken die de samenwerking kunnen versterken. - Door het kaart in brengen van het aanbod en de daaruit voortvloeiende uitdagingen en knelpunten hebben we op een aantal acties ingezet, zoals een extra inloopcentrum in Gent en de samenwerking met andere partners voor een ontmoetingscentrum in Lokeren, de bespreking en aanpassen van de exclusiecriteria in de opvangcentra (enkel het ontbreken van toekomstperspectieven waardoor er geen begeleidingstraject kan gelopen worden is een uitsluitingscriteria (bv het geval bij mensen zonder papieren) en het bijeenkomen van een werkgroep (regio Gent-Eeklo) rond het begeleiden van jongvolwassenen in de OC. 17

18 4.3.2 OPERATIONELE DOELSTELLING 1.3: CAW Oost-Vlaanderen ontwikkelt initiatieven om herval in de thuisloosheid te voorkomen De stuurgroep bracht eerst het instellingsverleden van thuislozen in de opvangcentra en de indicatoren herval in kaart aan de hand van een bevraging bij de cliënt en zijn/haar begeleider in alle Oost-Vlaamse opvangcentra. Deze gegevens werden verwerkt waardoor we enkele besluiten konden trekken waaronder - De verschillende kijk van de cliënt en de begeleider o.a. op competenties en aanwezigheid van problematieken - De kracht van het sociaal netwerk en het tekort ervan voor vele dak- en thuislozen - Instellingsverleden en herval scoorde hoog - Inkomen scoorde laag - Psychische gezondheid scoorde laag Op basis van de gegevens en de conclusies organiseerde de stuurgroep een Oost-Vlaamse trefdag voor CAW-begeleiders uit de thuislozenzorg en werkten we in diverse werkgroepen een prioriteitenlijst van mogelijke acties uit. Na de trefdag ging de stuurgroep aan de slag met de 3 eerst geformuleerde prioritaire acties. - Versterken sociaal netwerk, vanuit het resultaat dat zowel de cliënt als de hulpverlener aangaven dat het sociaal netwerk eerder beperkt was. - Mobiel werken, vanuit de vaststelling dat het perspectief van de begeleider en de cliënt soms ver uiteen lagen waarbij mobiel werken een methodiek kan zijn om dichter in de leefwereld van de cliënt te komen. - Samenwonen zonder inkomensverlies, vanuit de vaststelling dat de meeste cliënten een beperkt netwerk hadden en hun inkomen vaak onder de armoedegrens zat) Voor elke actie kwam een divers samengestelde werkgroep 3 keer samen. Resultaat werkgroep mobiel werken en versterken sociaal netwerk= visie-ontwikkeling en concrete projectfiches waar deelwerkingen mee aan de slag gingen, zoals o o o o o o Dossierbespreking met cliënt erbij Aanpassen Bezoekregeling Aanpassen huishoudelijke reglementen Loskoppelen verblijf en begeleiding Bieden van nazorg na een opvang Resultaat werkgroep Samenwonen zonder inkomensverlies= door de samenwerking met o.a. samenlevingsopbouw en OCMW s kwamen initiatieven op gang die inspeelden op deze actie, bijvoorbeeld project hospitawonen in Gent waar CAW Oost-Vlaanderen een actieve rol opneemt in de klankbordgroep, project leegstand in Gent dat uitgewerkt is en gecoördineerd wordt door CAW Oost-Vlaanderen, projecten solidair wonen in Sint-Niklaas waar CAW Oost-Vlaanderen 1 van de partners is, 18

19 Moeilijkheid bij deze actie is de bevoegdheidskwestie waardoor het als CAW moeilijk is om beweging te krijgen in het verkrijgen van het statuut van alleenstaande wanneer een cliënt met andere personen onder 1 dak woont, zodat samenwonen geen verlaging betekent van de uitkering. Wel blijft CAW Oost-Vlaanderen de problemen verder signaleren. Daarom maakte CAW Oost- Vlaanderen onder andere deel uit van de federale werkgroep inkomen en armoede (gecoördineerd vanuit het Steunpunt ter bestrijding van armoede) en blijven we dit knelpunt signaleren op lokale overlegmomenten met als resultaat dat er beweging kwam bij bepaalde partners, bv in Gent. Bijkomende acties in kader van het verschil in perspectief tussen cliënt en begeleider zijn het pilootproject radar ( ) en het pilootproject participatietoolkit (2014) die nog verder doorlopen in OPERATIONELE DOELSTELLING 1.4: CAW Oost-Vlaanderen ontwikkelt initiatieven in het kader van preventie uithuiszetting Vanuit de inventaris van het aanbod voor dak- en thuislozen van CAW s en OCMW s en een bevraging in de regio s vertrok de stuurgroep om een aanbod preventie uithuiszetting uit te werken en afstemming te zoeken met het aanbod van OCMW s. In het najaar 2012 kregen de CAW s middelen van de Vlaamse overheid voor de uitbouw van een aanbod preventieve woonbegeleiding sociale huurmarkt. Ondertussen ondertekenden bijna alle sociale verhuurders de samenwerkingsovereenkomst met CAW Oost-Vlaanderen. In het voorjaar 2014 diende CAW Oost-Vlaanderen een projectaanvraag in bij de provincie Oost- Vlaanderen, Wonen-Zorg-Welzijn voor het organiseren van een aanbod preventieve woonbegeleiding private huurmarkt. Deze projectaanvraag werd goedgekeurd voor de periode van 1/10/2014 tem 31/12/2015 Eind 2014 kreeg CAW Oost-Vlaanderen nog extra middelen voor het aanbod preventieve woonbegeleiding private huurmarkt vanuit de Vlaamse overheid - armoede van 1/01/2015 tot 31/12/2015 Tot eind 2014 liep het provinciaal project pro-actieve woonbegeleiding in Zuid-Oost-Vlaanderen. In Beveren werkt het CAW samen met het project Bemoeizorg en is er een afstemming tussen het aanbod preventieve woonbegeleiding en het project bemoeizorg OPERATIONELE DOELSTELLING 1.5: CAW Oost-Vlaanderen werkt actief samen met partners uit andere sectoren om door gedeelde zorg de hulpverlening aan dak- en thuislozen te optimaliseren Deze doelstelling werd voornamelijk op lokaal/regionaal niveau opgenomen door onderlinge samen werkingsverbanden zoals de vertegenwoordiging in functie van art 107 en de mobiele teams, Integrale Jeugdhulp (IJH), Dienst Ondersteuningsplan (DOP), Lets Sint-Niklaas, project glijdende 19

20 huurovereenkomst, AZIS (Assertieve zorg in de samenleving), deelname aan de stuurgroep openbare geestelijke gezondheidszorg op Gents niveau, Op de provinciale werkgroepen (versterken sociaal netwerk, meer mobiel werken en samenwonen zonder inkomensverlies) in nodigden we externen uit, zoals Samenlevingsopbouw Gent en Oost-Vlaanderen, Stad Gent Dienst Wonen, Straathoekwerk Gent, Samenhuizen vzw, OCMW s om op elkaar af te stemmen en expertise te delen. De stuurgroep stelde een intersectoraal samengestelde werkgroep samen om een dialoogdag voor te bereiden over thuislozen met ene psychische problematiek. Het doel van deze dialoogdag, die doorging op 2/12/2014, was kennis opdoen van elkaars dagelijkse praktijk en vanuit mogelijkheden en knelpunten op de dagelijkse werkvloer uitdagingen voor de toekomst te formuleren. Het resultaat van de 9 dialoogtafels waren 10 projectfiches. In januari 2015 plande CAW Oost-Vlaanderen een moment met de voorzitters (afkomstig uit verschillende sectoren) om aan de hand van de projectfiches een concreet actieplan voor de komende jaren uit te werken. We kozen in 2014 voor de GGZ n.a.v. de recente ontwikkelingen binnen deze sector, zoals art 107 en de verhoogde psychische problematieken van de dak- en thuislozen die we begeleiden. De bedoeling is om minimaal 2-jaarlijks een dialoogdag te organiseren telkens met een ander thema/problematiek, bv overstap jeugdzorg naar thuislozenzorg, thuislozen met een beperking,... Op lokaal niveau zijn er heel wat intersectorale initiatieven. Dit overleg situeert zich vaak op niveau van cliënten. o o Zo wordt er bv meer cliëntoverleg georganiseerd met de verschillende betrokken partners De besprekingen die momenteel startende zijn om een gelijksoortig crisisnetwerk uit te bouwen in het Waasland zoals dit al jaren in de Vlaamse Ardennen ontwikkeld is. De bijkomende middelen vanaf september 2013 voor een aanbod zelfstandig begeleid wonen van jongvolwassenen met een handicap en een woonproblematiek zorgen ervoor dat het CAW nauwer gaat samenwerken met het VAPH i.f.v. dit aanbod OPERATIONELE DOELSTELLING 1.6 CAW Oost-Vlaanderen werkt samen om een regio-dekkend aanbod van nachtopvang, crisisopvang, noodopvang en algemene opvang te realiseren Het project gaf de mogelijkheid om bepaalde werkvormen, alvorens de fusie, op Oost-Vlaams niveau op elkaar af te stemmen zoals de crisiswerkingen, de nachtopvang en de opvangcentra. De stuurgroep van het project faciliteerde werksoortelijk en thematisch overleg over de 6 CAW s i.f.v. betere dienst- en hulpverlening voor dak- en thuislozen. De update van het aanbod voor dak- en thuislozen van het provinciaal project thuislozenzorg en de nulmeting dak- en thuislozen 2014 door LUCAS zal door CAW Oost-Vlaanderen meegenomen worden bij de uitwerking van een intersectoraal, regio-dekkend aanbod doelstelling voor dak- en thuislozen in Oost-Vlaanderen. 20