Oorsprong By ITKS maar buite 5ºN en S Polêre front 60 ºN en S Lugdruk Laagdruksel Minder as 950 hpa in volwasse stadium

Transcriptie

1 SESSIE NR 5: KLIMAAT ONDERWERP: KONSOLIDASIE AFDELING A: OPSOMMENDE INHOUDSNOTAS KLIMAAT Terminologie / definisies - Sien die vorige klimaat sessies vir hierdie Belangrike konsepte en verduidelikings wat REEDS in die klimaat sessies gedoen is. Nou moet jy in staat wees om eksamenvrae oor hierdie begrippe met selfvertroue te beantwoord. WENKE: Hierdie aantekeninge net bestaan uit 'n baie kort visuele opsomming van die klimaat werk. Bestudeer vorige notas vir meer omvattende inligting. Gebruik die opsomming en sketse om seker te maak jy kan die werk onthou, beskryf en die werk verduidelik nie 1. Vergelyk tropiese en middelbreedte siklone. Name Tropiese Siklone Westelike Indiese Oseaan: Tropiese siklone Japan: Tifone Noord-Amerika: Orkane Australië: Tropiese Siklone Siklone word individueel benoem in alfabetiese volgorde in die verskillende gebiede waar hulle voorkom vir elke seisoen Middelbreedte Siklone gematigde depressie frontale depressie Nie individueel met die naam Oorsprong By ITKS maar buite 5ºN en S Polêre front 60 ºN en S Lugdruk Laagdruksel Minder as 950 hpa in volwasse stadium Laagdruksel Minder as 1000 hpa in volwasse stadium Drukgradiënt Baie sterk drukgradiënt Sterk drukgradiënt Rigting van Weswaarts en weg van die ewenaar Ooswaarts beweging en dan draai dit oos Sirkulasie in die Sikloon Kloksgewys in die Suidelik halfrond Anti-kloksgewys in die Noordelike Halfrond Kloksgewys in die Suidelik halfrond Anti-kloksgewys Noordelike Halfrond Windspoed Orkaan sterkte winde Stormsterk winde Grootte Tot 660km in deursnee To 1500km in deursnee Duur 7 tot 10 dae 5 tot14 dae Seisoen van voorkoms Waaruit dit bestaan Weer Laat somer vroeg herfs Intense lae druk, kalm duidelik oog in die middel en massiewe cumulonimbus wolke Warm toestande - Extreme lae druk, vernietigende winde en reën Regdeur die jaar Lae druk in die sentrum, koue front en warm front, met koue en warm sektor Gematigde temperature gevolg deur koue temperature, lae druk, stormsterk winde en reën

2 Energie van die sisteem Tropiese Siklone Middelbreedte Siklone Warm temperature lei tot vinnige Koue lug ontmoet warm lug en verdamping en massiewe konveksie beweeg in verskillende rigtings - wat deel vorm van 'n intense lae wrywing vorm 'n golf van lae druk druk verder versterk deur en drukgradiënt veroorsaak Corioliskrag winde. Koue lug wigs onder warmer lug in wolke en reën Isobare vorm Sirkelvormig Traanvormig met n hoek by die koue front gebiede wat geraak word Benoemde deursnee skets Alle tropiese gebiede langs warm seestrome aan die ooskus van kontinente, behalwe Suid-Amerika Die gebiede tussen 30 en 60 Noord en Suid - perdebreedtes of die gematigde gebiede. Dele van SA wat geraak word Sinoptiese kaart- aansig Noordoos kus Wes en Suid-Kaap en die binneland 2. Winter toestande oor SA Dalende lug Dalende lug verhit teen D.A.T.V (1º/100m) en word warmer en droër Temperatuur inversie Vogtige maritieme lug Somer toestande oor SA Hoë druk beweeg Suid en lig op a.g.v. kontinentale verhitting Vogtige lug van hoë druk oor see kan binneland bereik Land verhit vinnig in die dag konveksie lei to donderstorms

3 3. Anti-siklone oor Suid-Afrika 4. Vallei Klimate Anabatiese Winde Gedurende die dag Hellings verhit en warm lug styg Clouds can develop on hills Warm lug Koue lug Warm lug Katabatiese Winde Dag Koel, wolklose nagte Aard-radiasie ontsnap vinnig Lug in kontak met die oppervlak koel af Swaar digte koue lug daal teen hange Koue lug op valleivloer - Rypholte Koue lug verplaas warmer lug opwaarts 'n Termiese gordel vorm langs die hange Koue lug Warm lug Koue lug Koel vallei hellings NAG

4 5. Stedelike Klimate Isoterme: lyne wat plekke met gelyke temperature verbind Landelike gebied Hitte-eiland vorm oor stede a.g.v. hitte wat gegenereer word in stede en vasgevang word deur besoedeling en geboue in die stede. Die stad se temperatuur is hoër as die omliggende landelike gebied. Sien London isoterme hier langsaan.

5 6. Sinoptiese weerkaarte en stasie modelle Windrigting Stasie Temperatuur Doupunt Wolk bedekking Windspoed Tipe Presipitasie

6 AFDELING B: OEFEN VRAE MIDDELBREEDTE SIKLONE VRAAG 1: 16 minute (20) (March 2009) WENK: Jy moet in staat wees om die weer kenmerke op sinoptiese kaarte en satelliet-beelde te identifiseer. Jy moet ook in staat wees om te beskryf wat by 'n plek gebeur as 'n weer stelsel oorbeweeg. 1.1 Verwys na die onderstaande figuur wat 'n satellietbeeld en sinoptiese weerkaart vir 26 Junie 2007 insluit. Vind die twee middelbreedte - siklone gemerk P en Q. Lees aandagtig deur die weer berig en beantwoord die volgende vrae (a) Verskaf bewyse vanaf die sinoptiese kaart wat aandui dat P en Q is middelbreedtesiklone. (1 x 2) (2) (b) Watter een van die twee middelbreedte-siklone, P of Q, is heel waarskynlik ouer? (1 x 2) (2) (c) Gee EEN rede vir jou antwoord op VRAAG (b ). (1 x 2) (2) (a ) Met verwysing na die satellietbeeld en sinoptiese weerkaart, verduidelik waarom die Oos-Kaap reën en baie koue toestande ervaar. (4 x 2) (8) (b ) Watter weerstoestande, nie in die weer verslag genoem, is duidelik sigbaar op die satellietbeeld? (1 x 2) (2) (c ) Gee 2 redes waarom dit belangrik is vir mense wat in die Oos- Kaap woon om bewus gemaak te word van die weerstoestande wat in VRAAG (a) genoem word. (2 x 2) (4) MBS VRAAG 2: 3 minute (5) (November 2008) 2.1 Gee een woord vir die volgende beskrywings vanaf die sketskaart hieronder Identifiseer die weerstelsel wat in FIGUUR 2.1 geïllustreer Identifiseer die front by A Identifiseer die sone gemerk B Identifiseer die stadium waarin die sikloon is Die rigting van die winde by C is... (5 x 1) [5]

7

8 MLC Question 3: 8 minutes (12) (November 2008) 3.1. Die Suid-Afrikaanse Weerdiens het die volgende weer waarskuwings vir 26 Junie 2007 uitgereik n Middelbreedtesikloon oppad Stormsterk suidwestelike winde word tussen Plettenbergbaai en Oos-Londen verwag, met 'n baie rowwe see vanaf Lambertsbaai tot by Oos-Londen. Baie koue en winderige toestande word in die noordelike dele van die Oos-Kaap verwag. Sneeu word oor die noordelike hoogliggende gebiede van die Oos-Kaap en Lesotho verwag. Toestande gunstig is vir die ontwikkeling en verspreiding van brande in Limpopo, Mpumalanga, Gauteng en die noordelike dele van KwaZulu-Natal Waarom is dit belangrik vir die Suid-Afrikaanse Weerdiens om hierdie weer waarskuwings uit te reik? (2 x 2) (4) Beskryf die omgewingsimpak wat hierdie middelbreedtesikloon het in al die betrokke gebiede. (2 x 2) (4) Verbeel jou jy is deel van 'n span wat deur gestuur is om mense te help na hierdie middelbreedte-sikloon, wat sou jou plan van aksie wees? (2 x 2) (4)

9 MBS VRAAG 4: 10 minute (16) (November 2010) 4.1. Verwys na die sinoptiese kaart hieronder en beantwoord die vrae: Identifiseer die lae druk sel gemerk A. (1 x 2) (2) Dui aan waarom die oppervlak winde wat uitwyk van sel B droog en koud is. (1 x 2) (2) Watter van die middelbreedte-siklone, gemerk C en D, het eerste ontstaan? (1 x 2) (2) Gee EEN rede vir jou antwoord op VRAAG (1 x 2) (2) Gee die term wat gebruik word om 'n reeks van middelbreedtesiklone wat agtereenvolgend oor 'n gebied beweeg te beskryf. (1 x 2) (2) Noem TWEE gevolge van middelbreedtesiklone op die landbou in die Suid- Kaap. (2 x 2) (4)

10 TROPIESE SIKLONE VRAAG 1: 29 minute 36 PUNTE (Exemplar 2008) WENK: Tropiese siklone is groot sterk storms wat oor die see begin en dan oor land of vêrder weg van die ewenaar ontbind. Ken die verskil tussen die middelbreedte en tropiese siklone goed, sodat jy dit op sinoptiese weerkaarte kan onderskei. 1.1 Verwys na die uittreksel sowel as die satellietbeelde van tropiese sikloon Favio in FIGUUR 1.2 en beantwoord die vrae wat volg: (a) (b) (c) Is tropiese sikloon Favio 'n voorbeeld van 'n lae-druk of 'n hoë- druk -stelsel? (1 x 2) Met verwysing na die figuur hieronder, gee EEN rede om jou antwoord op VRAAG ( a). (1 x 2) Wat was die algemene rigting van die beweging van tropiese sikloon Favio? (1 x 2) (2) (2) (2) (a) (b) (c) Verduidelik waarom die tropiese sikloon in die rigting sal beweeg wat jy in c genoem het (1 x 2) Verduidelik hoe die posisie van die sikloon verander het op die twee satellietbeelde. (2 x 2 ) Wat noem mens die middelpunt van 'n tropiese sikloon, wat duidelik sigbaar is op die satellietbeelde? (1 x 2) (2) (4) (2) (2) (a) (b) (c) (a) (b) (a) (b) Noem EEN weerstoestand wat tipies is van die kern van 'n tropiese sikloon. (1 x 2) Verduidelik waarom die weerstoestand genoem in VRAAG ( b) in die middel van 'n tropiese sikloon voorkom. (2 x 2 ) 'Favio is nou 'n aanlandige depressie...' Watter stadium in die ontwikkeling van 'n tropiese sikloon word hier gewys? (1 x 2) Identifiseer die stadium van ontwikkeling van die sikloon. (1 x 2) Verduidelik volledig waarom die stadium van ontwikkeling wat in VRAAG ( a) bereik is. (3 x 2) Noem TWEE maniere waarop tropiese sikloon Favio skade aan die omgewing veroorsaak wanneer dit oor Mosambiek beweeg het. (2 x 2) Verduidelik waarom daar 'n behoefte bestaan om goed toegeruste tropiese sikloon waarskuwing sentrums te vestig in Mosambiek. (2 x 2) (2) (4) (2) (2) (6) (4) (4)

11

12 Wenk 1: tropiese siklone word dikwels in die vorm van gevallestudies gevra Wenk 2: Pas jou kennis van die spesifieke situasie geskets in die gevallestudie TROPIESE SIKLONE VRAAG 2: 10 minute 16 punte (November 2010) 2.1. Bestudeer die inligting oor tropiese sikloon Fanele in FIGUUR hieronder voor jy die vrae te beantwoord Noem EEN toestand wat die aanvanklike ontwikkeling van tropiese sikloon Fanele bevoordeel het. (1 x 2) (2) Gee EEN bewys vanaf die satellietbeeld wat aandui dat tropiese sikloon Fanele in die volwasse stadium is. (1 x 2) (2) Waarom beweeg tropiese siklone soos Fanele gewoonlik van oos na wes? (1 x 2) (2) Verduidelik waarom tropiese sikloon Fanele verswak wanneer dit oor die suidelike hooglande van Madagaskar beweeg. (2 x 2) (4) Wat was die duur van tropiese sikloon Fanele? (1 x 2) (2) Gee TWEE redes waarom die impak van tropiese siklone op menselewens meer ernstige in ontwikkelende as in ontwikkelde lande. (2 x 2) (4)

13 Wenke vir Vraag 2: Wenk 1: Jy moet in staat wees om 'n tropiese sikloon op 'n sinoptiese weerkaart sowel as satellietbeelde te identifiseer. Wenk 2: Die gebied waar die sikloon plaasvind, word weggegee deur die naam, bv. Hurricane Ann sal plaasvind oor die Golf van Mexiko en die Karibiese See. TROPIESE SIKLONE VRAAG 3: 16 minute 18 punte (Rekord 2008) 3.1. Verwys na die uittreksel wat volg, sowel as die figuur op die volgende bladsy wat die roete wat deur Tropiese Sikloon Gamede gevolg is op 'n kaart toon. Die nalatenskap van Tropiese Sikloon Gamede 12 Maart 2007 Tropiese Sikloon Gamede bereik 'n spoed van tussen 116 km / h en 200 km / h in die streke van Mauritius en Reunion. Die Meteorologiese Weerdiens van Mauritius het vroeë waarskuwings uitgestuur, wat sommige mense geïgnoreer. Dit het gelei tot die verlies van die lewens. Hoë deinings is langs die kus van KwaZulu-Natal beleef. Die hawe van Durban is vir twee dae gesluit. Die hoë deinings her die laer Marine Parade oorstroom en strande moes gesluit word as gevolg van die haainette wat verstrengel is deur die onstuimige seetoestande.

14 3.1.1 (a) Hoeveel tropiese siklone het voor Tropiese Sikloon Gamede, in hierdie gebied gedurende die tropiese sikloon seisoen 2007 plaasgevind? (1x2) (2) (b) Gee EEN rede vir jou antwoord op VRAAG ( a). (1x2) (2) (c) Beskryf die roete (rigting) wat Tropiese Sikloon Gamede gevolg het, soos geïllustreer in die kaart hierbo. (1x2) (2) (d) Is die roete wat deur Tropiese Sikloon Gamede voorspelbaar? (1x2) (2) (e) Verduidelik EEN gevolg van jou antwoord op VRAAG ( d ) vir mense wat in gebiede met 'n hoë frekwensie van tropiese siklone plaasvind woon. (2x2) (4) (a) Noem EEN gevolg wat Tropiese Sikloon Gamede op die KwaZulu -Natal kus sal hê. (1x2) (2) (b) Noem EEN voorsorgmaatreël wat die inwoners langs die kus van KwaZulu -Natal kan neem om die negatiewe gevolge van tropiese siklone te verminder. (1x2) (2) (c ) Hou jou antwoorde op VRAAG (a ) en ( b ) in ag, en verduidelik die moontlike gevolge wat Tropiese Sikloon Gamede op die plaaslike ekonomie van KwaZulu -Natal sal hê. (2x2) (4) ANTI-SIKLONE IN SA VRAAG 1: 8 minute (14) (November 2009)

15 1.1. Die Kalahari-hoogdruksel veroorsaak 'n dalende inversie oor die Suid- Afrikaanse binneland. Die basis hoogte van hierdie dalende inversie wissel van somer tot winter. Die figuur hierbo is 'n deursnee wat wys hoe die basis hoogte van die dalende inversie wissel van somer tot winter Definieer die begrip temperatuur inversie. (1 x 2) (2) Watter van die diagramme, FIGUUR A of B, verteenwoordig somermaande? (1 x 2) (2) Gee EEN rede vir jou antwoord op VRAAG (1 x 2) (2) Beskryf die invloed wat die basis hoogte van die dalende inversie sal tydens somer-en wintermaande onderskeidelik op die klimaat van die Suid- Afrikaanse binneland het. (4 x 2) (8) ANTI SIKLONE SA VRAAG 2: 10 minute (14) (November 2008) 2.1. Verwys na die figuur hieronder wat die posisie van die drie hoogdrukselle oor suidelike Afrika wat 'n groot invloed op weer en klimaat het, aantoon. Bergwindtoestande word ondervind in die omgewing van Uitenhage (a) Identifiseer die DRIE hoogdrukselle wat X, Y en Z onderskeidelik. (3 x 2) (6) (b) Watter EEN van die drie hoogdrukselle genoem in VRAAG (a) is hoofsaaklik verantwoordelik vir die verskillende weerstoestande oor die Suid- Afrikaanse binneland gedurende die somer en die winter? (1 x 2) (2) (c) Noem en verduidelik EEN verskil in die weerstoestande wat gedurende winter en somer oor die Suid-Afrikaanse binneland voorkom, deur te verwys na die rol van die hoogdruksel wat in VRAAG (b) genoem is. (3 x 2) (6)

16 ANTI SIKLONE IN SA VRAAG 3: 3 minute (5) (Maart 2009) 3.1 Verwys na die onderstaande figuur, 'n uittreksel van 'n sinoptiese weerkaart. Kies die korrekte term (e) uit dié wat tussen hakies gegee word om ELK van die stellings hieronder WAAR te maak. Skryf slegs die term (e) langs die vraagnommer ( ) as 'n antwoord Die sinoptiese kaart toon tipiese (winter / somer)-toestande Die lae druk (L) noord van Kaapstad staan bekend as 'n (kuslaag / gematigde sikloon) Doupunttemperatuur by Upington is (32 C/15 C) Windrigting by Kaapstad is (suidwes / noordoos) Pretoria ervaar (motreën / reën). (5 x 1) (5)

17 ANTISIKLONE IN SA VRAAG 4: 15 minute (20) (Maart 2010) WENK: Jy moet in staat wees om inligting in te samel en te verstaan van teks artikels. 4.1 FIGUUR 4a en 4B toon weerstoestande wat Suid -Afrika sal ervaar op verskillende tye van die jaar. Lees ook die uittreksel oor droogtes hieronder. As die toestande in FIGUUR 4B geïllustreer aanhou, mag Suid -Afrika 'n kwaai droogte ondervind. Warm, droë weer van Januarie tot Maart 2007 verlep gewasse in Suider-Afrika. Die kwaai droogte met byna - rekord temperature, gekombineer met 'n gebrek aan reënval, veroorsaak groot oes skade, veral in - gewas gebiede Wes. In Suid -Afrika, het die verwagte opbrengs uit die mielie gewasse afgeneem van tien miljoen ton in Desember tot ses miljoen ton in April omdat boere nie kon plant in die droë toestande en baie van die gewasse wat geplant is, verlep in die droë hitte. Die laaste Suid-Afrikaanse droogte van hierdie omvang het in 1992 plaasgevind. Die WNNR het gesê : "Die '83 en '92 -droogtes was die ergste meteorologiese droogtes van die 20ste eeu in Suid-Afrika. " In die '92 - droogte het 70 % van die gewasse misluk. Dit is beraam dat die helfte van die bevolking in die geaffekteerde gebied bedreig deur wanvoeding, ander verwante gesondheidsprobleme en selfs hongersnood. Figure 4

18 4.1.1 Gedurende watter seisoen sal Suid-Afrika die weerstoestande verteenwoordig in A en B onderskeidelik ervaar? (2 x 2) (4) Noem die weerstelsel gemerk X op beide diagramme. (1 x 2) (2) Weer X is verantwoordelik vir die ontwikkeling van stabiele toestande wat gereeld oor die Suid-Afrikaanse binneland gedurende die winter voorkom. Verduidelik kortliks waarom weerstelsel X verantwoordelik is vir die ontwikkeling van stabiele toestande oor die binneland. (2 x 2) (4) In watter een van die diagramme, A of B, is die bogenoemde toestand duidelik sigbaar? (1 x 2) (2) FIGUUR 4C is 'n grafiek wat die vertikale temperatuurgradiënt, soos ondervind in FIGUUR 4b. (a) Beskryf die temperatuurveranderinge soos getoon op die grafiek in FIGUUR 4C. (3 x 2) (6) (b) Wat staan die sone gemerk Y bekend as? (1 x 2) (2) PLAASLIKE KLIMAAT VRAAG 1: 3 minute (5) (Maart 2009 aanvullende) WENK: bestudeer hoe en hoekom stadsklimaat verskillende is van landelike klimate. 1.1 Verwys na die figuur hieronder. Dui aan of die volgende stellings WAAR of ONWAAR is. Kies die antwoord en skryf slegs 'waar' of 'onwaar' langs die vraagnommer in die ANTWOORDEBOEK Die diagram illustreer toestande wat gedurende die dag voorkom Die grafiek illustreer 'n temperatuur-inversie Die afwaartse vloei van lug in FIGUUR 1.1 geïllustreer, staan as anabatiese lugvloei Die sone gemerk X is die warm termiese gordel Die hitte verlies is as gevolg van aard-radiasie. (5 x 1) (5)

19 PLAASLIKE KLIMAAT VRAAG 2: 10 minute (16) (November 2008) 1. Aardrykskundiges het jare gelede ontdek dat hitte vrystellings in stedelike gebiede die klimaat beïnvloed. Gebruik jou kennis van hitte-eilande en verwys na die figuur hieronder om die vrae te beantwoord Verduidelik wat bedoel word met die term hitte-eiland. (1 x 2) (2) Watter deel van die stad ondervind die hoogste temperatuur? (1 x 2) (2) Noem TWEE maniere waarop jy dink mense se lewens is verander deur die bestaan van hitte-eilande. (2 x 2) (4) Gee TWEE redes waarom moderne geboue 'n invloed op hitte-eilande. (2 x 2) (4) Stel TWEE maatreëls voor wat geneem kan word om hoë temperature in die middestad te verminder. (2 x 2) (4) VRAAG 3: 10 minute [12] (Bron: DoE November 2010) WENK: Bergwind altyd voorkom wanneer 'n koue front oppad is en verdwyn dan wanneer die koue front verbybeweeg. Dit kom voor in die winter. 3.1 Verwys na die figuur hieronder wat die ontwikkeling van die Suid-Afrikaanse bergwind aantoon. Sterk daling oor die plato van Suid-Afrika lei tot 'n goed ontwikkelde hoogdruksel oor die binneland wat sal lei tot spesifieke weersomstandighede daar Noem die hoogdruksel sigbaar in die figuur wat die resultaat is van daling van lug oor die plato. (1 x 2) (2) Hoe sal die bergwind die weer beïnvloed langs die suidoos kus van Suid- Afrika? (2 x 2) (4) Noem die omgewingsgevaar wat verband hou met die ontwikkeling van bergwinde. (1 x 2) (2) Noem EEN moontlike maatreël wat ingestel kan word om die impak van die gevaar vir die omgewing genoem in VRAAG te verminder (1 x 2) (2) Gedurende watter seisoen beïnvloed bergwinde hoofsaaklik die weer langs die suidoos kus van Suid-Afrika? (1 x 2) (2)

20 AFDELING C: HUISWERK VRAE VRAAG 1: 25 minute (26) (Bron: November 2009) 1. Verwys na die satelliet beeld op die inligtingstuk hieronder, wat die posisie van 'n naderende lae-druk aantoon. beantwoord die vrae wat volg (a) Identifiseer die laagdrukstelsel wat gemerk as K op die satellietbeeld in die figuur. (1 x 2) (2) (b) (c) (d) (e) Gedurende watter seisoen het die bogenoemde laagdrukstelsel gewoonlik n invloed op die weer van Suid-Afrika? (1 x 2) (2) Gee die algemene rigting van beweging van die laagdrukstelsel wat in VRAAG (a) genoem is. (1 x 2) (2) Gee EEN rede vir die rigting van beweging van die laagdrukstelsel wat in VRAAG (c) genoem is. (1 x 2) (2) Teken 'n sketskaart van die satellietbeeld in die FIGUUR, wat die posisie van die laagdrukstelsel in verhouding tot Suid-Afrika wys. Benoem die koue front, die warm front en die warm sektor op die tekening. (3 x 2) (6) Hoekom is dit belangrik vir die Suid-Afrikaanse Weerdiens om weer waarskuwings uit te reik? Gebruik die bron in die blokkie hieronder en die figuur en skryf 'n kort opstel (nie meer as 12 reëls nie), om die waarde van weervoorspellings en waarskuwings duidelik aandui. In jou antwoord dui ook aan hoe verslaggewing deur die publiek weervoorspellings beter kan maak. (4 x 2) (8)

21 MOET NIE JOU WINTERWOLKLERE WEGPAK NIE (Dinsdag 1 Julie 2008) Mooi wolklose dae met koel temperature kan Dinsdag en Woensdag verwag word, maar mense in die Wes-Kaap moet hulle vanaf Donderdag die 3de Julie 2008 gereed maak vir nog 'n paar koue, nat en winderige dae. Satellietbeeld wat die naderende laagdrukstelsel op Maandag die 30ste Junie 2008 aantoon. (Beeld met vriendelike vergunning van Eumetsat, 2008). Die Suid-Afrikaanse Weerdiens het reeds vanaf die begin van die week waarskuwings oor die naderende stelsel uitgereik. Teen Donderdag word stormsterk- noordelike tot noordwestelike winde tussen Kaap Columbine en Kaap Agulhas, met gepaardgaande stormsee-toestande met golwe van 5 m en hoër, verwag. Baie koue toestande oor die westelike binneland van die Wes- en Noord- Kaap, wat na die noordelike binneland van die Oos-Kaap en die suidelike Vrystaat kan uitbrei, word verwag. Daar word verwag dat die kouer toestande die noordoostelike gedeeltes van die land teen Saterdag sal bereik wanneer temperatuur in die koue kategorie sal val. Geïsoleerde swaar reënneerslae, wat tot plaaslike oorstromings kan lei, word teen Donderdag en Vrydag oor die Skiereiland, Boland en Overberg verwag. Die Suid-Afrikaanse Weerdiens vra dat die publiek enige verslae of bevestiging van betekenisvolle weerstoestande, soos sneeuneerslae, haelstorms, swaar reën, vernietigende winde, ens. na hulle sal aanstuur sodra dit voorkom. Hierdie inligting kan vir verdere navorsing gebruik word wat 'n bydrae sal lewer tot die verbetering van weervoorspellings vir daardie spesifieke gebied.. K

22 VRAAG 2: 3 Minute (5) (Bron: DoE November 2009) 2.1. Verwys na die FIGUUR hier onder, wat 'n vereenvoudigde sinoptiese kaart van Suid-Afrika voorstel. Verskeie opsies word as moontlike antwoorde vir die volgende vrae gegee. Kies die antwoord en skryf slegs die letter (A - D) langs die vraagnommer ( ) in die ANTWOORDEBOEK neer, byvoorbeeld A Hoogdruksel H1 is die... hoë druk A B C D Suid Stille oseaan Suid Atlantiese oseaan Suid Indiese oseaan Kalahari Die volgende lugbewegings word geassosieer met 'n hoë-druk sel H1 A Daling, konvergensie, kloksgewyse rotasie B Styging, divergensie, antikloksgewys rotasie C Styging, konvergensie, kloksgewyse rotasie D Daling, divergensie, antikloksgewys rotasie Lae druk sel L1 is in die... stadium van ontwikkeling A polêre front / aanvanklike B golf C warm sektor / volwasse D Ontbinding

23 Die lyne op die sinoptiese weerkaart wat plekke met dieselfde lugdruk is bekend as? A isobare B isoterme C isohiëte D isotope Lae druk sel C2 is 'n / 'n... lae druk (5 x 1 = 5) A kus B tropiese C buite-tropiese D Ekwatoriaal VRAAG 3: 20 minute 28 PUNTE (Bron: DoE November 2009) ORKAAN IKE Op 10 September het President George W Bush van die VSA, voor die koms van Orkaan Ike, 'n nood verklaring uitgereik waarin meer staatshulp vir voorbereidings en ontruiming in Texas beskikbaar gestel is. Landelike waterverenigings van die staat het gemeenskaplike hulp netwerke geaktiveer om voor te berei vir die aanlandige beweging van Orkaan Hanna en Orkaan Ike, terwyl hulle nog besig was om hulp te verleen aan gebiede wat deur Orkaan Gustav getref is. Die Texas Landelike Watervereniging het op Dinsdag, 9 September, vergaderings met regeringsagentskappe gehou om vir die aanlandige beweging langs die golfkus van Texas voor te berei. Op 11 September het voorspellingsmodelle begin toon dat Ike net suid van Galveston oor die land sal beweeg. Teen laat Woensdag het die stadsbestuurder, Steve LeBlanc, 'n verpligte ontruimingsbevel vir die laagliggende westelike punt van Galveston-eiland uitgereik. Later is die verpligte ontruimingsbevel na die hele Galveston-eiland, sowel as die laagliggende gedeeltes rondom Houston, Texas, uitgebrei. Op 11 September, om 20:19, het die Nasionale Weerdiens in Houston/Galveston, 'n sterk bewoorde bulletin rakende storm deinings langs die kuslyn van Galvestonbaai uitgereik. Die bulletin het aangedui dat inwoners wat in enkel familie wonings langs sekere kus gedeeltes van Texas woon, 'n ''gewisse dood'' in die gesig staar indien hulle die ontruimingsbevel verontagsaam. Verslae dui daarop dat soveel as 40 persent van Galveston se inwoners hulle nie aan die waarskuwings gesteur het nie. Kommer het geheers dat dit ook die geval in Port Arthur mag wees. Orkaan Ike was die negende benoemde storm, vyfde orkaan en derde groot orkaan van die 2008 Atlantiese orkaanseisoen. Die satellietbeeld hieronder toon Orkaan Ike tydens piek intensiteit.

24 Figuur 1.3. A 1.1. Die kaart hieronder verteenwoordig 'n gedeelte van die wêreld kaart wat die ligging en beweging van tropiese siklone / orkane in die Suid- Indiese Oseaan en die Wes-Indiese Eilande onderskeidelik aantoon. Verwys ook na die artikel en satellietbeeld van Orkaan Ike hierbo. Figuur 1.3B

25 Gee EEN ooreenkoms, waarneembaar in die bostaande figuur, tussen tropiese siklone in die Suid-Indiese Oseaan en orkane in die Wes-Indië. (1 x 2) (2) Verduidelik die plek van oorsprong van beide tropiese siklone en orkane. (3 x 2) (6) Baie intense orkane, soos Ike voorkom, kom meer dikwels en meer gereeld. Baie meteoroloë verbind dié verskynsel met aardverwarming. Hoekom is dit so? (3 x 2) (6) Met verwysing na FIGUUR 1.3A, gee EEN rede waarom tropiese siklone selde die kus van Suider-Afrika bereik. (1 x 2) (2) Sou 'n tropiese sikloon en 'n orkaan van dieselfde sterkte die kus van Suider-Afrika en die Verenigde State van Amerika onderskeidelik tref, sou die Verenigde State van Amerika meer skade aan infrastruktuur ly, terwyl Suider-Afrika meer lewensverliese ervaar. Skryf 'n kort opstel (nie meer as 12 reëls nie) om te verduidelik waarom dit die geval is. Jou antwoord moet verwys na die vlak van ontwikkeling in die twee streke onderskeidelik. (4 x 2) (8) VRAAG 4: 15 minutes (24) (Bron: DoE November 2008) 4.1. Jy is 'n weer navorser en jy word gevra om 'n paar van die veranderende weerpatrone wat suidelike Afrika onlangs ervaar het, te ondersoek. Gebruik die figuur hieronder om jou te help om die vrae te beantwoord Wat is die oorsaak van die vloede in Mosambiek oor die laaste paar jaar? (1 x 2) (2) Gee TWEE redes waarom Favio geklassifiseer is as 'n intense tropiese storm. (2 x 2) (4) Tropiese siklone is nie onbekend in die suidwestelike Indiese Oseaan nie.' Noem en verduidelik TWEE faktore wat die ontwikkeling van siklone in hierdie gebied veroorsaak. (4 x 2) (8) Verduidelik waarom tropiese siklone selde die kus van Suid-Afrika tref. (2 x 2) (4) Wat beteken die akroniem radar in die woord 'weerradar' vir? (1 x 2) (2) Van watter waarde is 'n weerradar vir die volgende? (a) Weervoorspellers (1 x 2) (2) (b) Mense wat naby aan riviere en langs die kus (1 x 2) (2)

26 VRAAG 5: 3 minute (5) (Bron: DoE November 2009) 5.1 Die figuur hieronder illustreer 'n baie spesifieke klimaatstoestand in 'n vallei in die suidelike halfrond, buite die Steenbokskeerkring. Skryf die ontbrekende woord langs die korrekte woord op die antwoordblad Die figuur illustreer die ontwikkeling van 'n wind Die klimaatstoestand in die figuur hieronder geïllustreer ontwikkel gedurende die Die sone wat B gemerk is die Plek C sal die temperatuur in hierdie vallei wees Koue lug teen die helling daal in die nag in die winter, en sal by D versamel om n te vorm. (5 x 1) (5)

27 VRAAG 6: 20 minute (20) (Bron: DoE Rekord 2008) 6.1 Verwys na die onderstaande figuur wat 'n besoedelingskoepel oor 'n groot stedelike nedersetting voorstel Gedurende die nag is besoedelingskoepel baie laer as gedurende die dag. Gee redes waarom dit so is. (2x2) (4) Noem die omgewingsprobleem wat ontstaan as 'n besoedelings-koepel nader aan die aarde se oppervlak is. (1x2) (2) 61.3 Noem EEN manier waarop ons die omgewingsprobleem in vraag te verminder. (1x2) (2) Skryf 'n paragraaf van nie meer as 12 reëls om te verduidelik waarom stede warmer is as die omliggende landelike gebiede. (4 x 2) (8)