ADEF Activiteitenplan

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "ADEF Activiteitenplan 2013-2014"

Transcriptie

1 ADEF Activiteitenplan

2 ADEF Activiteitenplan

3 Voorwoord 3 De negen thema s van het activiteitenplan van ADEF 5 Thema 1 Passend onderwijs 7 Thema 2 Studierendement 10 Thema 3 Afstudeerrichtingen 12 Thema 4 Opleiden in de School 14 Thema 5 10voordeleraar 16 Thema 6 ICT 18 Thema 7 Inductie en levenlang leren 20 Thema 8 Onderzoek in de opleiding in relatie tot de kwaliteit van het eindniveau 23 Thema 9 Positionering masteropleidingen 24 Eerstverantwoordelijke uitvoerders van de thema s 26 Bijlage 1 Evaluatie en stand van zaken activiteitenplan ADEF Bijlage 2 Lijst ADEF netwerken 41 Bijlage 3 Lijst LVO s clustergewijze portefeuilleverdeling 42 Bijlage 4 Incidentele externe contacten 43 Bijlage 5 Afkortingenlijst 44 Bijlage 6 Adressenlijst 46 Colofon Voorwoord Voor de tweede keer verwoorden we als de directeuren van de eersteen tweedegraads hbo-lerarenopleidingen in het ADEF-activiteitenplan wat we samen willen realiseren. ADEF staat voor Algemeen Directeurenoverleg Educatieve Faculteiten. Tijdens dat landelijke collegiale overleg versterken we elkaar in onze gezamenlijke ambitie om de best mogelijk leraar op te leiden. We doen dat in nauwe samenspraak met de opleiders binnen onze instituten, met de scholen in onze regio s en diverse andere betrokken landelijke partners zoals het ministerie van OCW, sectorraden en verenigingen voor leraren en lerarenopleiders. In deze brochure beschrijven we aan de hand van negen thema s wat we in de kalenderjaren 2013 en in 2014 met vereende krachten tot stand willen brengen. Tevens geven we aan waarom het thema prioriteit kreeg, hoe we het beoogde doel willen bereiken en wie daarbij het voortouw nemen. Veelal vindt het echte werk plaats in netwerken waarin opleiders van de diverse instituten participeren. Die netwerken formeren we met gesloten beurzen ervan uitgaande dat elk instituut zijn bijdrage levert naar rato van het aantal studenten. Onze ervaring is dat het samenwerken aan gedeelde ambities niet alleen helpt om op een meer efficiënte en effectieve manier steeds betere leraren op te leiden maar ook inspirerend is voor alle betrokkenen omdat we werkenderwijs veel van elkaar leren. Mooie illustraties daarvan zijn zichtbaar tijdens: de landelijke opleidingsoverleggen in het kader van 10voordeleraar; de gezamenlijke bijeenkomsten rondom het opleiden in de school; de netwerken van onze kwaliteitszorgcoördinatoren. Het eerste ADEF-activiteitenplan kwam in 2011 uit. Alvorens weer nieuwe plannen te maken, hebben we de daarin beschreven plannen geëvalueerd. Deze evaluatie is als bijlage opgenomen in dit tweede activiteitenplan. Sommige voornemens van twee jaar geleden zijn helemaal afgerond maar de meeste hebben op enigerlei wijze een vervolg gekregen, niet altijd als een van de negen thema s maar soms ook door expliciet te formuleren welke directeur namens ADEF nauwlettend blijft volgen wat er gebeurt en actie onderneemt als dat nodig is.

4 Met het uitbrengen van ons tweede activiteitenplan doen we opnieuw beloftes aan elkaar en geven we de buitenwereld inkijk in wat ons bindt en beweegt en hoe we daarbij de samenwerking met anderen opzoeken. We presenteren ons als ambitieuze opleidingsinstituten met hetzelfde doel: die best mogelijke leraar voor Nederland! We rekenen daarbij op steun van velen niet in de laatste plaats van onze politieke leiders. Ik verwijs dan net als twee jaar geleden graag nog eens naar de het gesprek met voormalig onderwijsminister Van der Hoeven die haar jonge staatssecretaris Rutten opriep om samen met haar de lerarenopleidingen te ondersteunen. De van schooljuf tot minister opgeklommen bewindsvrouwe zei het toen zo: Beste mensen, als jullie hiervoor gaan, moeten wij jullie ook een steuntje in de rug geven. Mark, vanaf nu zullen wij ongenuanceerde negatieve uitspraken over de lerarenopleidingen tegenspreken. Dat deden ze en dat hielp ons echt! Ans Buys voorzitter ADEF De negen thema s van het activiteitenplan van ADEF Tijdens de studieochtend van 6 november 2012 zijn de bereikte resultaten van het activiteitenplan besproken; in bijlage 1 van dit activiteitenplan is een evaluatie van het vorige activiteitenplan opgenomen. ADEF wilde naast het continueren van een aantal activiteiten ook nieuwe thema s benoemen. Aangezien er veel mogelijke (nieuwe) thema s werden opgesomd, nam ADEF het besluit om negen thema s vast te stellen en daarnaast overige agendapunten te benoemen: 1. Thema s 2. Overige punten voor de agenda van ADEF in 2013 en 2014 Ad. 1. De negen thema s vormen de kern van dit activiteitenplan. Zij worden hieronder beschreven. Na een inleiding wordt aangegeven wat ADEF met het thema bereiken wil en hoe verwacht wordt dat te doen. De thema s zijn: (1) Passend Onderwijs, (2) Studierendement, (3) Afstudeerrichtingen, (4) Opleiden in de School, (5) 10voordeleraar, (6) ICT, (7) Inductie, leven lang leren, (8) Onderzoek in de opleiding in relatie tot kwaliteit en eindniveau en (9) Positionering masteropleidingen. Ad. 2. Drie verschillende categorieën vallen hieronder: 1. Inventarisatie en uitwisseling leidend tot een advies; 2. Nauwlettend volgen; 3. Netwerken. Onder (1) worden de volgende activiteiten geïnventariseerd dan wel uitgewisseld en deze zullen leiden tot een advies hetgeen betekent dat zij in loop van deze periode op de agenda van ADEF zullen verschijnen. 6 7

5 Het gaat om de volgende aspecten: excellentieprogramma s taalbeleid lectoren en NWO internationalisering samenhang in het leerplan versterking regionale samenwerking lero s en afnemend scholenveld Anton van den Brink Alex van der Stouwe Ans Buys Lex Stomp Douwe van der Kooi Yvonne Visser Onder (2) zal ADEF de volgende activiteiten nauwlettend volgen en regelmatig agenderen: educatieve minor (OCW) Douwe van der Kooi bekostiging deeltijd (HBO-raad) Piet Murre kwaliteit lerarenopleiders (VELON) Lex Stomp advies departementale werkgroep doorstroom mbo-hbo en zijinstroom mbo (OCW) Henk Fuchs Onder (3) (zie ook bijlage 2 van dit activiteitenplan) onderhoudt ADEF in ieder geval de volgende netwerken en contacten: Doorstroom kwaliteitszorgcoördinatoren Doorstroom examencommissies en toetsing ICT Masters Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (bij NWO) Landelijk overleg Stagecoördinatoren Landelijke Vakoverleg het netwerk Opleiden in de School Yvonne Visser, portefeuillehouder Alex van der Stouwe, contactpersoon Anton van den Brink, portefeuillehouder Ans Buys, contactpersoon Ans Buys, contactpersoon Yvonne Visser, contactpersoon alle ADEF-leden, contactpersoon Yvonne Visser, portefeuillehouder Thema 1 Passend onderwijs Inleiding De urgentie rond het thema Passend Onderwijs is sinds het vorige activiteitenplan van ADEF ( ) niet afgenomen. Passend Onderwijs is een antwoord op toenemende onderwijsleer- en zorgbehoeften van leerlingen. ADEF voelt zich nadrukkelijk betrokken op vraagstukken als: Hoe equipeer je iedere docent om adequaat met de diversiteit aan leerlingen om te gaan in het totale spectrum? Passend Onderwijs is een toespitsing van twee belangrijke componenten van leraarschap, namelijk zijn vakinhoudelijk vakmanschap en het pedagogisch-didactisch meesterschap. Wat wil ADEF met het thema bereiken? In vervolg op hetgeen in de generieke kennisbasis is vastgesteld wil ADEF in elk instituut bevorderen dat iedere lerarenopleider voeling houdt met het werk met leerlingen in de klas. Lerarenopleiders zijn er bij gebaat als ze regelmatig zelf de diversiteit in leerling-populatie ervaren. De aanwezigheid en variatie van leerlingen met leer- en gedragsproblemen beïnvloeden de onderwijsleerprocessen. Om de inhoud van het schoolvak of leergebied te kunnen overdragen moet een docent weten hoe zijn klas in elkaar zit. Om studenten daar adequaat op te prepareren, is het van belang dat een opleider ook zelf ervaringsdeskundige blijft. Een opleider is zo beter toegerust om studenten bewust te maken van diversiteit in leren en gedrag, hen te stimuleren pedagogisch te kijken, studenten te leren signaleren en weten wanneer ze een specialist moeten inschakelen. Voorts gaat ADEF kennisnemen van goede voorbeelden (good practices) hoe lerarenopleidingen in het buitenland omgaan met Passend Onderwijs en zal de opgedane kennis gedissemineerd worden in onze lerarenopleidingen. 8 9

6 Hoe kan dit bereikt worden? De volgende acties zullen worden ondernomen: lerarenopleiders geven regelmatig daadwerkelijk les in het voortgezet onderwijs of mbo. Hiervoor worden actief bestaande mogelijkheden gebruikt als de stagebegeleiding vanuit de instituten; het opleiden in de school en de invulling van professionaliseringstijd; er wordt een vervolg gegeven aan de aanbevelingen die geformuleerd zijn tijdens de conferentie over Passend Onderwijs. ADEF organiseert een tweedaagse studiereis naar Schotland in samenwerking met partners in Nederland, neemt kennis van de good practices die daar in de lerarenopleidingen aangaande passend onderwijs worden vormgegeven, doet site visits en ontmoet ten slotte experts. Het verslag van de reis en de opbrengsten worden tijdens het congres voor lerarenopleiders van 2014 gedeeld. Tijdens dit congres verzorgen experts een workshop Hoe kijk je pedagogisch en hoe vertaalt zich dat in ander/effectief leraargedrag? Onder auspiciën van ADEF wordt een brochure uitgegeven met de opbrengsten van de studiereis en de workshop en deze wordt in verschillende instituten verspreid. In de brochure moeten praktische en voor lerarenopleiders herkenbare en haalbare suggesties staan hoe men in een groep/klas effectiever omgaat met leerlingen met meer dan gemiddelde maar niet te grote leer- en gedragsproblemen. Met deze activiteiten geeft ADEF een logisch vervolg aan de activiteiten die in 2011 en 2012 ondernomen zijn. (Piet Murre en Rob Elgershuizen) 10 11

7 Thema 2 Studierendement Inleiding Het thema studierendement valt niet samen met, maar is wel gekoppeld aan thema s als selectie voor en na de poort, aan de wens om meer vwo-leerlingen te interesseren voor het leraarschap en aan het gegeven dat van de mbo-instroom voor veel studenten een lerarenopleiding te hoog gegrepen is. Met een goed studierendement wordt hier vooral bedoeld dat er weinig studenten uitvallen, dat uitval van voor het beroep ongeschikte studenten vooral plaatsvindt in de eerste drie maanden en dat veel studenten geen of slechts weinig studievertraging oplopen. Dit is met het oog op onderstaande punten van belang, omdat: het voor degenen die uitvallen zonde van hun tijd is; het voor de maatschappij en de instellingen een desinvestering is als studenten uitvallen; studenten die langer studeren dan de nominale studietijd een relatief grote claim op de capaciteit van het instituut doen; de gezamenlijke lerarenopleidingen hun verantwoordelijkheid voelen om te voorzien in de kwantitatieve behoefte aan docenten bij alle vakken. Bij tekortvakken en kleine vakken lukt dat niet, dus elke uitval die te voorkomen is, moet voorkomen worden. Wat wil ADEF met het thema bereiken? ADEF wil de volgende belangrijke zaken bereiken. Er is sprake van een grote hoeveelheid definities. Hogescholen, HBO-raad en OCW hanteren elk hun eigen definitie. Om tot vormen van benchmarking te komen is het nodig om in ieder geval ook gezamenlijke definities te hebben en die in administratiesystemen te implementeren. Er is een overzicht beschikbaar. We vragen het Sectoraal Advies College Hoger Pedagogisch Onderwijs (SAC-HPO) om zich hierover te buigen en deze kwestie op HBO-raad niveau te agenderen. ADEF wil een goed studierendement bevorderen. Er wordt gebruik gemaakt van kennis die verzameld is en van de mogelijkheden binnen de geldende wet- en regelgeving en andere afspraken als prestatieakkoorden. Van belang is ook hoe de studievariant (voltijd, deeltijd, duaal) sturingsmogelijkheden beïnvloedt. ADEF ontwikkelt een meer doordachte opvatting over selectie zowel voor als na de poort. Hoe kan dit bereikt worden? De volgende acties worden ondernomen: ADEF dient bij het SAC-HPO de bovenstaande vraag in met het verzoek om tot landelijke hbo-afspraken te komen. Als informatiebron dient een overzicht uit een recent rapport van Hogeschool Driestar. Driestar heeft een grondige analyse laten maken van de beschikbare Nederlandse en internationale literatuur. Het rapport bevat een uitgebreide literatuurlijst en aanbevelingen. ADEF bespreekt het Driestar-rapport intern en trekt conclusies aangaande de vraag welke zaken op structuur- en op cultuurniveau een directeur heel direct moet zien te beïnvloeden om studierendementen te verbeteren. ADEF ontwikkelt een duidelijke en goed doordachte opvatting over selectie zowel voor als na de poort. o Welke zijn overwegingen om hier wel of niet gebruik van te maken. Samenstelling van een overzicht van overwegingen. Het is vooralsnog niet de bedoeling meteen een conclusie te formuleren; dat hangt ook van eigen waardeoordelen en meer af. o Kennisneming van pilots/practices bij hogescholen die hiermee ervaring hebben in de lerarenopleiding. o Experimenteren met een afwijzend studieadvies in de hoofdfase. (Piet Murre en Rob Elgershuizen) 12 13

8 Thema 3 Afstudeerrichtingen Inleiding Het werkveld heeft duidelijk te kennen gegeven een grote behoefte te hebben aan docenten die beter zijn voorbereid om les te geven in het mbo en het vmbo dan momenteel het geval is. Na onderzoek van de Onderwijsraad is gebleken dat de wens vanuit het werkveld reëel is. Om diverse redenen, waaronder de huidige wet- en regelgeving maar ook vanwege de financiële haalbaarheid voor de hogere onderwijsinstellingen is het geen reële optie om een aparte lerarenopleiding voor het (v) mbo in het leven te roepen. Op initiatief van OCW is er in het voorjaar van 2012 een brede werkgroep gevormd om na te gaan wat de mogelijkheden zijn om tegemoet te komen aan de valide wensen van het werkveld om meer en beter geschoolde leraren te krijgen voor het (v)mbo. De werkzaamheden van de werkgroep hebben uiteindelijk geleid tot de aanbeveling, dat er daar waar nodig en mogelijk, voor die opleidingen een afstudeerrichting (duidelijk op het getuigschrift vermeld) moet komen waarin een aankomende leraar beter wordt voorbereid voor zijn lesgevende taak in het (v) mbo: de afstudeerrichting vmbo/mbo. Daarnaast zal ook een afstudeerrichting havo/vwo worden aangeboden, toegespitst op het leraarschap in de onderbouw van havo en vwo. De minister heeft dit advies overgenomen. Dit betekent ten aanzien van de tweedegraads lerarenopleidingen dat een herbezinning van een aantal onderdelen van het bestaande programma nodig is om de voorbereiding op en de inrichting van de afstudeerrichtingen te realiseren. Hierbij worden vertegenwoordigers van de werkgevers van de onderwijssoorten waarvoor de studenten vanaf september 2013 worden opgeleid, en de NVAO nauw betrokken. In het voorjaar van 2013 zullen de ontwerprichtlijnen voor het basisdeel en de nieuwe afstudeerrichtingen worden vastgesteld (180 ec s voor de basis en 60 ec s voor de afstudeerrichting) zodat die vervolgens in de komende jaren kunnen worden ontwikkeld en ingevoerd. Afgestudeerde studenten moet door het basisprogramma opgeleid worden voor de brede benoembaarheid van alle schoolsoorten in het tweedegraads gebied. Het basisprogramma bevat zowel de vakkennisbasis als de generieke kennisbasis en biedt een werkveldoriëntatie op alle schoolsoorten en het omgaan met de specifieke leerstijlen van alle leerlingen van die schoolsoorten. De 60 ec s van de afstudeerrichting bevatten in elk geval de afstudeeropdracht en de afrondende stage. Wat wil ADEF met het thema bereiken? De resultaten van dit thema zijn als volgt. Aangeven voor welke opleidingen welke afstudeerrichtingen relevant, wenselijk en mogelijk zijn (uiterlijk februari 2013). Nagaan welke instellingen welke afstudeerrichting(en) gaan aanbieden (uiterlijk februari 2013). Tekst voor de OER die recht doet aan de afstudeerrichting(en) waaraan studenten vanaf september 2013 beginnen (maart 2013). Ontwerprichtlijnen tweedegraads lerarenopleidingen nieuwe stijl ten behoeve van het basisdeel en de nieuwe afstudeerrichtingen. De afstudeerrichtingen zelf beginnen ergens in het derde of vierde jaar waarin in elk geval de afrondende stage (lio-stage) en de afstudeeropdracht/onderzoek deel van uitmaken. Hoe kan dit bereikt worden? De brede bevoegdheid (wettelijk bekwaamheid) van de afgestudeerden voor het gehele tweedegraads gebied moet blijven bestaan, maar daarnaast wordt een extra gespecialiseerde bekwaamheid aangeboden via de nieuwe afstudeerrichtingen. De invulling dient in goed overleg met OCW en het afnemend beroepenveld mbo en vmbo te gebeuren. Inrichten van een projectgroep afstudeerrichtingen tweedegraads lerarenopleidingen die maart of april 2013 hun producten moeten opleveren, zodat eventuele wijzigingen nog in de OER van kunnen worden meegenomen. (Henk Fuchs en Lex Stomp)

9 Thema 4 Opleiden in de School Inleiding Opleiden in de School valt niet meer weg te denken in het landschap van opleidingen. In veel regio s zijn partnerschappen ontwikkeld en wordt gewerkt aan OidS. In het regeerakkoord van de VVD en de PvdA Bruggen slaan 1) staat vermeld, dat de eisen rond de lerarenopleidingen worden aangescherpt en dat een groter deel van het onderwijs in de praktijk moet plaatsvinden. 2) In studiejaar is dit thema opgenomen in het ADEF-activiteitenplan, een portefeuillehouder vanuit ADEF benoemd en is een Adviescommissie ADEF Opleiden in de School opgestart. In deze adviescommissie zijn alle lerarenopleidingen vertegenwoordigd. Door de adviescommissie is een aantal thema s benoemd die relevant zijn en waar de komende periode de focus op ligt: visie op de (academische) opleidingsschool, kwaliteitsborging, uitbreiding aantal (academische) opleidingsscholen en het begrippenkader van OidS. Wat wil ADEF bereiken met het thema? ADEF wil nadrukkelijk gesprekspartner zijn in het thema Opleiden in de School, in de discussie over de visie op Oids na ADEF gaat het komende jaar relevante uitgangspunten formuleren voor Opleiden in de School; één van de thema s betreft curriculumontwikkeling. Een thema dat ieder partnerschap raakt, betreft de kwaliteit van de (academische) opleidingsscholen. Voor de komende accreditatie van de opleidingsscholen is nog niet duidelijk wat de rol en de invulling is vanuit de NVAO en mogelijk de inspectie. Naast het volgen van de ontwikkelingen van dit thema wil ADEF ook zelf beelden ontwikkelen over wenselijke kwaliteitskaders van de (academische) opleidingsschool. ADEF heeft vastgesteld dat het begrippenapparaat (terminologie voor de verschillende taken en rollen), gebruikt bij Opleiden in de School, regionaal veel verschillen kent als het gaat over de rollen in de opleidingsen begeleidingsstructuur. Verschillende partners uit het vo hebben opleidingen aangesproken over de verwarring in de gehanteerde terminologie. De complexiteit en weerbarstige werkelijkheid achter deze begrippen in acht nemend, wil ADEF toch proberen (meer) uniformiteit te bereiken in het begrippenapparaat en zal daartoe met voorstellen komen. Onderliggende overtuiging is dat een gedeeld begrippenapparaat de communicatie tussen de verschillende partnerschappen versterkt. Hoe kan dit bereikt worden? ADEF laat zich via de portefeuillehouder adviseren door de adviescommissie ADEF-Opleiden in de School. In het komende studiejaar zal de adviescommissie in overleg met de portefeuillehouder de discussie over de visie op Opleiden in de School na 2016 opstarten. De adviescommissie krijgt de opdracht om met voorstellen te komen. Doel is om in studiejaar met een eerste concept te komen op dit thema. Onderzoeksgegevens over OidS worden verzameld en gedeeld en vervullen een rol in de discussie over de uitgangspunten. Ook worden good practises t.a.v. curriculumontwikkeling gedeeld om zicht te krijgen op uitgangspunten t.a.v. curriculumontwikkeling. Ten aanzien van de kwaliteitskaders van de (academische) opleidingsschool volgt de adviescommissie de landelijke ontwikkelingen op dit thema. Daarnaast worden de werkwijzen in de verschillende hogescholen besproken teneinde zelf beelden te vormen over de wenselijke kwaliteitskaders. De adviescommissie stelt zich ten doel om de portefeuillehouder vanuit ADEF in het komende jaar van een advies te voorzien over het begrippenapparaat dat in de toekomst gebruikt wordt in de opleidings- en begeleidingsstructuur bij de (academische) opleidingsscholen. De adviescommissie krijgt de opdracht om de huidige situatie in beeld te brengen en de wenselijke situatie te beschrijven t.a.v. de meest relevante taken in de opleidings- en begeleidingsstructuur van de (academische) opleidingsscholen. (Yvonne Visser en Jaap van Voorst) 16 1) Regeerakkoord VVD-PvdA, 29 0ktober 2012 Bruggen slaan 17 2) Idem

10 Thema 5 10voordeleraar Inleiding Het is van belang dat de lerarenopleidingen (zowel de bachelor als master) gezamenlijk mede regievoerder zijn voor het realiseren van het landelijk vastgestelde eindniveau voor wat betreft de beheersing van vakkennis en generieke kennis. De digitale kennisbasistoetsen zijn daarin een wezenlijk instrument. ADEF wil als overkoepelend orgaan daarin een belangrijke rol spelen. Daarom wil ADEF nauw betrokken blijven bij de ontwikkeling van de toetsitembank, te meer omdat het in stand houden van de gehele toetsorganisatie financiële lasten met zich meebrengt. Voor de langere termijn is het voor ADEF van belang betrokken te zijn bij de herziening van de kennisbases en bij de afspraken over de interpretatie van domeinen van de kennisbasis. Hetzelfde geldt voor mogelijke veranderingen in de toetsmatrijzen. Verder is elk ADEF-lid vanuit zijn portefeuille betrokken en verantwoordelijk voor het goed functioneren van het landelijke vakoverleg (LVO), meer in het bijzonder waar het gaat om het beraad binnen het LVO inzake de kwaliteit van de kennisbasistoetsen. (Ans Buys en Alex van der Stouwe) Wat wil ADEF bereiken met het thema? ADEF wil afdoende invloed hebben op hoe de gehele organisatie rondom de kennisbasistoetsen wordt ingericht en gaat werken. ADEF wil vertegenwoordigd zijn in de beheerorganisatie van de landelijke toetsen door van start af aan te participeren in de regiegroep die de beheerorganisatie vormgeeft. Van belang is dat ADEF voldoende vertegenwoordigd is in de uiteindelijke overkoepelende beheerstructuur, vooral ook om mede zorg te dragen dat er een goede werkrelatie gaat ontstaan tussen de verschillende actoren te weten de beheerorganisatie, de LVO s (Landelijke Vakoverleggen) en het landelijk overleg van de examencommissies. Hoe kan dit bereikt worden? ADEF is vertegenwoordigd in de landelijke werkgroep die zich bezighoudt met de inrichting van de beheerorganisatie. Uiteraard blijft ADEF vertegenwoordigd in de regiegroep 10vdl, en ADEF kan via zijn vertegenwoordiger de regiegroep adviseren

11 Thema 6 ICT Inleiding Een docent leidt leerlingen op voor de kennissamenleving waarin ICT een belangrijke rol speelt. Hij moet daarom op de hoogte zijn van de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van ICT in het onderwijs, met name binnen zijn eigen vakgebied. Hij staat open om met nieuwe technologie te werken en gebruik te maken van de kennis en vaardigheden van de leerling/student op dit gebied. Lerarenopleidingen moeten studenten/leraren afleveren die over voldoende mediawijsheid beschikken. De nieuwe docenten zouden een voortrekkersrol moeten kunnen vervullen op scholen m.b.t. het educatief gebruik van ICT. De toepasbaarheid voor of het gebruik van ICT binnen een vak (de didactische kwaliteiten van de leraar) is belangrijker dan het gebruik van ICT als zodanig (los van de vakcontent). ADEF kan samen met de werkgroep ADEF-ICT dergelijke netwerkbijeenkomsten initiëren en/of een conferentie organiseren waarbij een uitwisseling van good practices centraal staat (mogelijk al begin zomer 2013). (Anton van den Brink en Henk Fuchs) Wat wil ADEF bereiken met het thema? Geen uitputtende lijst met ICT-vaardigheden die men zou moeten beheersen, maar wel een gevalideerde lijst van wat van een leraar mag worden verwacht (21e-century skills). Op het moment van verschijnen zijn dergelijke lijsten immers al weer vaak verouderd. Het gaat meer om een attitude: weten wat de toegevoegde waarde van ICT kan zijn bij leerprocessen en onderwijs en de durf om hiermee te experimenteren en dit daadwerkelijk in te zetten. Het gaat om het creëren van awareness en het stimuleren van het gebruik. ICT is daarbij geen doel op zich; het leren/leerproces staat centraal en ICT is daaraan ondersteunend. Hoe kan dit bereikt worden? De kennisbasis ICT wordt bijgesteld (februari 2013) en bijstelling van hetgeen dit betekent voor de lerarenopleidingen zelf; het gaat daarbij vooral om richtlijnen geven en uitwisselen van ervaringen bij de implementatie in de eigen curricula. Het uitwisselen van ervaringen en voorbeelden m.b.t. het gebruik van ICT wordt gezien als belangrijk middel om bewustzijn en educatief gebruik van ICT te stimuleren. Gedacht wordt aan uitwisseling binnen vakdidactische netwerken (tussen lerarenopleidingen, scholen vo/mbo, Kennisnet)

12 Thema 7 Inductie en levenlang leren Inleiding Er is een probleem om afgestudeerde studenten te binden en te boeien voor het onderwijs. Verschillende onderzoeken wijzen uit dat er in de eerste vijf jaar na afstuderen in de bachelorfase % uitval is onder de beginnende leraren. Daar liggen verschillende oorzaken aan ten grondslag, die vastgelegd zijn in het verslag van de ADEF-conferentie over inductie op 1 juni Duidelijk is dat deze inductieproblematiek niet los kan worden gezien van opvattingen die er zijn met betrekking tot professionalisering in het kader van levenlang leren en daarmee samenhangend het lerarenregister. Dat vraagt om een aanpak en beleid gericht op duurzame en doorlopende ontwikkeling van de startbekwame docent naar beroepsbekwaamheid en weer verder naar het niveau van expert. De noodzakelijke samenhang in die professionele ontwikkeling vraagt vervolgens om een gezamenlijke aanpak van opleidingen, scholen en de politiek. ADEF heeft deze problematiek geagendeerd in zijn beleidsagenda Na de expertmeeting van juni 2012 is een vervolg nodig om op basis van de toen gegenereerde inzichten te komen tot beleid. Hoe kan dit bereikt worden? ADEF wil dat er een departementale werkgroep wordt geïnstalleerd die de opbrengsten van de expertmeeting over inductie van juni 2012 verder gaat uitwerken ten einde te komen tot een samenhangend professionaliseringsbeleid. De functie en status van beroepsregistratie dient daarbij nadrukkelijk te worden gedefinieerd als een moment in de doorlopende professionele ontwikkelingslijn van de docent. In die werkgroep moeten zoveel mogelijk relevante partijen vertegenwoordigd zijn. (Douwe van de Kooi en Alex van der Stouwe) Wat wil ADEF bereiken met het thema? ADEF wil bereiken dat uitval in de inductiefase substantieel minder wordt. Daartoe is het van belang dat de beroepsbekwaamheid van de docent wordt gezien in het licht van een doorlopende continue ontwikkelingslijn van de leraar in spé tot de expertdocent. De initiële opleiding is het startpunt van dat ontwikkelproces en kan niet los worden gezien van de geschetste doorlopende professionaliseringslijn. Daarom wil ADEF dat het beleid inzake de kwaliteit en de professionele ontwikkeling van de docent tot stand komt in samenwerking met alle betrokkenen te weten het werkveld, de opleidingen en de politiek

13 Thema 8 Onderzoek in de opleiding in relatie tot de kwaliteit van het eindniveau Inleiding Nederland heeft de ambitie om toonaangevend te zijn als gaat om de ontwikkeling van kennis. Het hbo maakt dat kenbaar door zich te ontwikkelen van traditionele onderwijsorganisaties tot universities of applied sciences. De borging van hbo-niveau en kwaliteit staan hoog op de politieke agenda. De focus vanuit accreditatie ligt hierbij op het gerealiseerde eindniveau dat gerelateerd is aan onderzoek. Op dit moment zijn alle hogescholen bezig met het implementeren van leerlijnen onderzoek, uitmondend in een afstudeeronderzoek. Wat wil ADEF bereiken met het thema? Een overzicht/inventarisatie van de leerlijn onderzoek van iedere lerarenopleiding: o visie op onderzoek in de lerarenopleiding; o inhoud in hoofdlijnen; o concretisering leerlijn per studiejaar; o afstudeeronderzoek; o samenhang met andere onderdelen in de opleiding. Inventarisatie van invulling eindniveau voor ieder instituut (denk aan afstudeeronderzoek én portfolio, eindassessment, etc.). Relatie (betrokkenheid, verantwoordelijkheid) tussen lectoraten en leerlijn onderzoek. Deze inventarisatie kan leiden tot eventuele adviezen naar ADEF ter optimalisering van de leerlijn onderzoek in relatie tot kwaliteit eindniveau. Hoe kan dit bereikt worden? Het is de bedoeling om een werkgroep/netwerk in te richten, waarbij ieder instituut een collega afvaardigt. De werkgroep krijgt de opdracht bovenstaande opsomming uit te voeren in het kalenderjaar (Mathi Vijgen en Ans Buys)

14 Thema 9 Positionering masteropleidingen Inleiding Het merendeel van de eerstegraads docenten in Nederland wordt in het hbo opgeleid. Hoog opgeleide docenten zijn cruciaal voor de kwaliteit van het onderwijs in Nederland. In het netwerk van mastercoördinatoren worden initiatieven genomen om: gezamenlijk die beoogde kwaliteit te borgen; elkaar te versterken bij het verbeteren van de opleidingen en een substantiële bijdrage te blijven leveren aan het aantal eerstegraders dat scholen in Nederland nodig hebben. Wat wil ADEF bereiken met het thema? Uitvoeren en monitoren van het borgingsplan voor de toetsing van de vakinhoudelijke kennisbases. De professional master geschikt maken voor voltijdstudenten die na hun bachelor meteen door willen stromen. Onderzoeken van mogelijkheden voor tweedegraads bevoegde docenten die zich op het niveau en de inhoud van masteropleidingen willen oriënteren. Positionering van vakmasters ten opzichte van andere routes naar het lerarenberoep. Versterken en meer bekendheid geven aan vakdidactisch onderzoek als middel om de onderwijspraktijk te verbeteren. Landelijke en regionale uitwisseling met collega s van universitaire lerarenopleidingen. Hoe kan dit bereikt worden? De uitvoering is beschreven in het borgingsplan dat in het najaar van 2012 in het kader van 10voordeleraar is opgeleverd. De monitoring wordt afgestemd in het landelijke mastercoördinatorenoverleg in samenspraak met enkele lectoren. ADEF richt zich op excellente havo- en vwo-leerlingen die meteen willen doorstromen. Er wordt een verkort (driejarig) bachelorprogramma ontwikkeld, gevolgd door een tweejarig masterprogramma zodat studenten in vijf jaar tijd een tweede èn een eerstegraads bevoegdheid kunnen halen. Het ontwikkeltraject wordt vormgegeven met opleiders van geïnteresseerde lerarenopleidingen. Er worden vakdocenten van vo-scholen bij betrokken die hun leerlingen stimuleren voor deze bijzondere route. Er starten enkele pilots voor tekortvakken. In het netwerk van mastercoördinatoren worden aan de hand van bestaande praktijken ervaringen uitgewisseld om van daaruit ideeën te verzamelen voor de kansen die de eigen hogeschool in de regio kan bieden. In samenspraak met de onderwijscoöperatie en het departement wordt een site of een folder ontwikkeld waarop in de vorm van een stroomschema de diverse routes naar het leraarsberoep in beeld zijn gebracht. Via OCW wordt gepoogd middelen te verwerven voor een tv-reclamespot waarin geworven wordt voor het leraarsberoep en gezocht wordt daarbij naar een aansprekende variant op elke meester een master. Vakdidactisch onderzoek wordt versterkt door de inzet van verwante lectoraten en de verbinding te zoeken met de bestaande landelijke expertisecentra. Mooie voorbeelden van praktijkonderzoek worden gebundeld in een gezamenlijke publicatie. Het landelijk afstemmingsoverleg tussen voorzitters van ICL en ADEF wordt weer nieuw leven ingeblazen. Regionaal wordt in de vorm van pilots en projecten onderzocht op welke wijze de beide opleidingen elkaar kunnen versterken. De academische opleidingsscholen zijn daarvan al goede voorbeelden. (Ans Buys en Douwe van der Kooi) 26 27

15 Eerstverantwoordelijke uitvoerders van de thema s Thema 1 Passend Onderwijs Piet Murre en Rob Elgershuizen Thema 2 Studierendement Piet Murre en Rob Elgershuizen Thema 3 Afstudeerrichtingen Henk Fuchs en Lex Stomp Thema 4 Opleiden in de School Yvonne Visser en Jaap van Voorst Thema 5 10voordeleraar Ans Buys en Alex van der Stouwe Thema 6 ICT Anton van den Brink en Henk Fuchs Thema 7 Inductie en leven lang leren Douwe van de Kooi en Alex van der Stouwe Thema 8 Onderzoek in de opleiding in relatie tot kwaliteit en eindniveau Mathi Vijgen en Ans Buys Thema 9 Positionering masteropleidingen Ans Buys en Douwe van der Kooi Bijlage 1 Evaluatie en stand van zaken activiteitenplan ADEF Thema 1 Kopopleiding (afgerond) ADEF formuleerde aangaande dit thema vier subdoelstellingen. Publiciteitscampagne na het verschijnen van de bijgestelde verwantschapstabel in de Staatscourant (2011). Wijzigingen betreffende toelating zijn naar betrokkenen gecommuniceerd. Het gesprek met OCW over landelijke campagne o.a. over aard en de daaraan verbonden kosten loopt nog. Door de recente discussie over de bevoegdheden van de opleiding omgangskunde zijn verzoeken afgewezen van bacheloropleidingen uit het sociaalagogische domein die op verwantschapstabel geplaatst willen worden. Onderzoek door OCW naar verhouding vraag/aanbod. Al in 2010 pleitte ADEF ervoor om alleen extra overheidsmiddelen (extra jaar studiefinanciering) uit te trekken voor tekortvakken. Hiervoor was de kopopleiding oorspronkelijk ook bedacht. Lang leek er geen gehoor bij OCW voor dit verzoek. Recentelijk werd bekend dat OCW daar nu wel serieus over wil nadenken. Bij deze tweede subdoelstelling formuleerden we ook de ambitie om een educatieve minor voor het hbo te ontwikkelen die doorstroom naar de kopopleiding mogelijk maakt voor studenten met een bachelor bèta of techniek die niet op de verwantschapstabel staat. Deze gedachte is verder uitgewerkt in een van de drie landelijke werkgroepen die mogelijkheden verkennen om betere leraren opleiden voor het mbo. De speciale site voor de kopopleiding. Deze speciale site is er niet gekomen. De site Werken in het onderwijs geeft voldoende algemene informatie en bevat links naar de sites van de verschillende hogescholen die de kopopleiding uitvoeren. Een hieraan gekoppelde vraag was of er naast de digitale informatie nog behoefte was aan landelijke coördinatie en hoeveel tijd daarvoor beschikbaar zou moeten zijn. Het netwerk van coördinatoren bestaat uit vertegenwoordigers vanuit betrokken instituten. Het is een collegiaal netwerk en deelname zien we als professionalisering van betrokken collega s waarvoor ze van de eigen hogeschool ruimte krijgen

16 Ten tijde van de opstelling van het ADEF-activiteitenplan had de Onderwijsraad het advies m.b.t. het leraarschap voor het mbo in voorbereiding. De intentie was om daar, vanuit onze ervaringen met de kopopleidingen, input voor te leveren en ook bij de uitwerking van vervolgstappen nauw betrokken te zijn. Dat is gebeurd: ADEF participeert in alle drie de ministeriële werkgroepen voor betere opleidingsmogelijkheden voor het beroepsonderwijs. Tot slot: de beoogde doelstellingen zijn in het najaar van 2012 afgerond. Thema 2 Brede en smalle bevoegdheid (afgerond) Advisering bevoegdhedentabel vo: ADEF heeft deelgenomen aan de adviesrondes van OCW t.a.v. de bevoegdhedentabel vo. Dat circuit is afgerond. Inmiddels heeft OCW de tabel gepubliceerd. Certificaten PDA mbo: ADEF heeft in 2011 een inventarisatie opgeleverd over de diverse trajecten PDA voor het mbo van de lerarenopleidingen. Die inventarisatie was een basisgegeven voor en speelt nu een rol in het adviseringscircuit van OCW t.a.v. de inrichting van de nieuwe PDA. Daarvoor laat OCW zich nu adviseren. ADEF neemt actief deel aan dat circuit in enkele werkgroepen. Daarnaast gaat OCW dan verder via een aanbestedingstraject. Om die reden zijn we als ADEF hier ook niet zelf mee verder gegaan, maar nemen we deel in het adviescircuit. Getuigschriften lerarenopleidingen: de getuigschriften zijn geïnventariseerd en vergeleken op de onderwerpen: bevoegdheid, graad, profilering, ondertekening, verwijzing WHW en er is een advies gegeven over de vormgeving. Thema 3 Opleiden in de school (stand van zaken, wordt vervolgd) Najaar 2011 heeft iedere lerarenopleiding een Vragenlijst Opleiden in de School ontvangen. De ingekomen informatie is verwerkt en in december 2011 zijn de resultaten gedistribueerd. In januari 2012 is een adviescommissie ADEF Opleiden in de School opgestart. Alle lero s zijn vertegenwoordigd in deze adviescommissie van ADEF. In de werkgroep wordt op thema s onderzoek uitgevoerd teneinde tot adviezen voor ADEF te komen. In onderstaande een overzicht van de thema s en de geplande resultaten. Thema s Scenario s voor de toekomst Concept voor de toekomstige (Academische) opleidingsschool De effecten van Samen-Opleiden: verzamelen en delen van onderzoeksresultaten Begripsdiscussie: hebben we dezelfde inhoud bij het gehanteerde begrippenkader Inperking/groei van het aantal opleidingsscholen Resultaten Beschrijving van enkele scenario s Een model van de (Academische) OS in 2016: inhoud, financiën en uitvoering. Overzicht van onderzoeksresultaten van Samen-Opleiden in Nederland. Overzicht van gehanteerde begrippen met de daarbij behorende inhouden Consequenties van de mogelijkheden van uitbreiding van het aantal opleidingsscholen In studiejaar heeft de adviescommissie tweemaal overleg gevoerd. In januari was de eerste bijeenkomst. In deze bijeenkomst is de opdracht verkend en is deze omgezet in een globaal plan van aanpak. Dit is teruggekoppeld aan ADEF. Deze heeft goedkeuring verleend aan de uitwerking van de opdracht. In mei heeft een tweede bijeenkomst plaatsgevonden. In deze bijeenkomst hebben vertegenwoordigers van twee lerarenopleidingen een presentatie gegeven over de wijze waarop Samen-Opleiden is vormgegeven met partners in de regio. Sjoerd de Jong van het Ministerie van OCW, directie lerarenopleidingen, was aanwezig op deze bijeenkomst om met ons van gedachten te wisselen over het Samen-Opleiden. Inhoudelijk is in deze bijeenkomst een start gemaakt met het verzamelen van de gebruikte begrippen van iedere lero teneinde in het komende studiejaar een advies uit te brengen aan ADEF over een wenselijk begrippenkader. Thema 4 Passend onderwijs (stand van zaken, wordt vervolgd) In het activiteitenplan ADEF hebben is het volgende doel bij dit thema geformuleerd: Het vergroten van inhoudelijke kennis bij alle betrokkenen, het vergroten van de netwerken van de deelnemers en het promoten van het belang van Passend Onderwijs in de lerarenopleidingen

17 Er zijn twee acties ondernomen om dit doel te bereiken: 1. Het bespreken en vaststellen van een notitie over Passend Onderwijs in de opleidingen. Dit is gebeurd in de vergadering van 5 april Van belang is wel dat deze notitie met de twee opmerkingen zoals die in de notulen verwerkt zijn binnen elke instelling voldoende gecommuniceerd is. 2. De tweede actie was het organiseren van een conferentie voor lerarenopleiders van alle hogescholen. Het doel van de conferentie was om kennis en good practices te delen, en om mensen met elkaar in contact te brengen. De conferentie is gehouden op 17 november De deelnemers hebben de conferentie als succesvol ervaren. Omdat diverse netwerken en deskundigen aanwezig waren is ook de meer informele netwerkvorming gestimuleerd. Als vervolg op het ADEF activiteitenplan en als opbrengst van de conferentie is gesproken over hoe we met het thema Passend Onderwijs in de opleidingen verder kunnen komen. Er is een voorlopig aanbod gedaan voor een korte studiereis naar scholen en lerarenopleidingen in Schotland. Deze zal in maart 2013 plaats vinden. Elk instituut kan enkele mensen, leidinggevenden en inhoudelijk betrokkenen, hieraan deel laten nemen. Thema 5 Nascholing (stand van zaken, wordt vervolgd) ADEF heeft in zijn programma nascholing, meer in het bijzonder de problematiek van de inductiefase, als een van haar aandachtspunten benoemd. Op 1 juni 2012 is dienaangaande op de HvA een middag georganiseerd rondom de problematiek van de hoge uitval van docenten gedurende de eerste vijf jaar van hun loopbaan in het onderwijs. Hiervoor werden diverse experts en betrokkenen bij de start van een leraarsloopbaan uitgenodigd om hun licht te laten schijnen op dit fenomeen. Er waren ruim veertig personen aanwezig. Van de bijeenkomst is een uitgebreid verslag gemaakt. De opbrengst van deze middag is hieronder samengevat weergegeven in de vorm van noties/ aandachtspunten/opdrachten voor de verschillende belanghebbenden en actoren. Scholen: Binden en boeien personeel Facilitering nieuwe docent gedurende inductietijd Individuele coaching Uitval is kapitaalvernietiging Ontwikkeling van startbekwaam naar beroepsbekwaam Opleidingen: Adequate opleidingsprogramma s: o Klassemanagement o Passend onderwijs o Organisatiesensitiviteit Startbekwaam houdt ook in klaar om een leven lang te leren Politiek: Van startbekwaam naar beroepsbekwaam: verankeren in wetgeving? Beroepsregistratie verplichten, vergelijk medische wereld Inspectie: Toezichthoudende rol op kwaliteit docenten en registratie Toezichthoudende rol op inductieprogramma s van scholen Besturenraden: Stimuleren dat scholen inductieprogramma s ontwikkelen Onderwijscoöperatie: Beroepsregistratie Keurmerk voor kwaliteit professionaliseringsaanbod, waaronder inductieprogramma s Het vervolg is dat de verschillende partijen in de vorm van een bij voorkeur departementale werkgroep bijeenkomen om samenhangend beleid tot stand te brengen. Daarom blijft ADEF inductie en daarmee samenhangend voortgezette professionalisering de komende periode in zijn beleidsagenda opnemen

18 Thema 6 Kennisdeling (stand van zaken, wordt vervolgd) Aan lectoren is de opdracht toebedacht om de kloof tussen wetenschap en praktijk te dichten. Dat is een opdracht die een stapeling betekent van én wetenschappelijk voor vol meedoen én wetenschappelijke resultaten toegankelijk maken voor de praktijk én (aanstaande) leraren leren om onderzoek te doen (innovatie van de lerarenopleiding) én docenten in de opleiding te professionaliseren. Om deze reden moeten de gezamenlijke lectoren van de educatieve instellingen deze opdracht eendrachtig invullen. Bij de huidige bezetting (lees financieringsvoorwaarden) is het onmogelijk om al die rollen over het brede aandachtsterrein van het (po en) vo, inclusief (v)mbo en bve uit te voeren. Aansluiting bij andere verbanden en samenwerking met universiteiten en andere onderzoeksinstellingen is daarvoor noodzakelijk. ADEF had het plan om in juni 2011 een bijeenkomst te organiseren om de stand van zaken met een aantal personen door te spreken. Door de HBO-raad is in september 2010 aangeven dat men bezig is met een onderzoek naar de onderwerpen van de lectoraten in het HPO (ICLON). Zij zouden in het najaar van 2011 met een overzicht komen en een voorstel over hoe deze onderwerpen bij elkaar gebracht kunnen worden om daarmee tot thematisering van de onderzoeksitems te komen. Ook zou er een soort wittenvlekkenplan volgen. Het door de HBO-raad geïnitieerde rapport (advies Forum) is inderdaad verschenen en besproken met een aantal lectoren (december 2011). Heel veel nieuws kwam daar o.i. niet uit naar voren. Complicerende factor daarbij was dat ook Coonen en Nijssen met een rapport zouden komen en dat dit geheel in samenhang bekeken moest worden om een duidelijk beeld te krijgen van hoe het hbo en met name ook het HPO het meest adequaat met kennisdeling om zou moeten gaan. De profileringsdiscussie in het kader van de prestatieafspraken die de hogescholen thans met OCW maken en de daarmee samenhangende bekostiging helpen niet om nu snel meer duidelijkheid te krijgen hoe we kennisdeling tussen instituten moeten uitlijnen

19 Om die reden is er afgelopen maanden nauwelijks actie op dit thema ondernomen en ziet het er vooralsnog niet uit dat we in juni een zinvolle bijeenkomst over kennisdeling kunnen organiseren. Inmiddels is ADEF zelf een inventarisatie gestart naar de lectoraten in het educatieve domein op de verschillende instituten. Zie verder de rapporten van de Commissie de Graaff, 2010; Coonen en Nijsssen, 2012; Forum, Thema 7 Vakmasters (stand van zaken, wordt vervolgd) In studiejaar 2010/2011 zijn landelijke vak(didactische) kennisbases gelegitimeerd en vastgesteld voor alle hbo-masteropleidingen leraar vho. In vervolg daarop is in 2012 met medewerking van ADEF een plan opgesteld om een organisatorisch en inhoudelijk kader te bieden voor de borging van de kennisbases. Dit landelijke borgingsplan kwam tot stand onder verantwoordelijkheid van het project 10voordeleraar en is in april 2012 met instemming ontvangen door de NVAO. Het borgingsplan wordt ondersteund door de verantwoordelijke directeuren en is aanvaard in de ADEF-vergadering van april Kernelement in het borgingsplan is de oprichting per vak van een landelijke overleg vakmasters (LOVM) waarin alle opleidingen deelnemen evenals een externe deskundige (bijvoorbeeld lector of hoogleraar). Het LOVM levert de volgende opbrengsten op: o rapportage over voortgang implementatie van de kennisbasis in leerplannen, o verslag over afstemming van de interpretatie van de kennisbasis; o feedback op matrix kennisbasis/toetsplan van elke opleiding; o overzicht gebruikte literatuur per opleiding; o actielijst op grond van jaarlijks wisselende focus op toetsing van bepaalde (sub)domeinen in elke opleiding (20% van de kennisbasis per jaar; beoordeling aan de hand van gezamenlijk kijkkader); o actielijst op grond van advies externe deskundigen (bijv. toetsdeskundigen van de kwaliteitscommissie in de beheerorganisatie van de landelijke kennistoetsen) Een coördinator vakmasters zal participeren in het auditpanel bij de interne audit van de vakmasters van een collega-instituut. Hierbij zal de focus liggen op het kwaliteitszorgsysteem t.a.v. de borging van de kennisbasis. Na een gezamenlijke startconferentie in oktober 2012 zijn de LOVM s aan de slag gegaan. Thema 8 Bekostiging (afgerond) Al sinds jaren vormen lerarenopleidingen waar structureel weinig studenten voor inschrijven een financieel probleem. Maatschappelijk is het van fundamenteel belang dat voor alle schoolvakken in het vo bevoegde leraren opgeleid kunnen worden en er dus ook opleidingen voor zijn. Hogescholen voelen zich daar ook voor verantwoordelijk. Vanuit het gegeven dat het aantal studenten dat voor bepaalde lerarenopleiding kiest laag is en studenten vooral regionaal kiezen is het noodzakelijk de huidige opleidingsinfrastructuur in stand te houden. Financieel betekent dit voor hogescholen echter een structurele verliespost, waar een oplossing voor moeten komen. Eerdere interventies van niet financiële aard hebben geen soelaas geboden. Doel was om op basis van heldere en onomstreden berekeningen de stakeholders (OCW, HBO-raad, politiek) ervan te overtuigen dat kwaliteit zijn prijs heeft en dat een reële bekostiging van alle lerarenopleidingen noodzakelijk is. Op basis van parameters zoals die in het hele hbo gemiddeld gebruikelijk zijn is een kostenberekening gemaakt. De parameters zijn de contacttijd, de gemiddelde groepsgrootte, de onderwijstijd per fte, de gemiddelde personele last op basis van de functiemix en de verhouding OP OBP. We gaan uit van een kleine opleiding wanneer er op basis van het aantal ingeschreven studenten per cohort niet meer dan één lesgroep is te formeren. Voor een voltijdopleiding komt het totaal aan benodigde contacttijd, bestaande uit colleges en (stage)begeleiding, uit op ruim 2300 uur. Gebruikelijk is een letterlijke contacttijd van 40% van de benoemingsomvang (naast 40% onderwijsvoorbereiding, nazorg en onderwijsontwikkeling, 10% deskundigheidsbevordering en 10% management- en organisatietaken). De gemiddelde personeelslast van de

20 docentschalen is gesteld op per fte. Daarnaast is er per onderwijsgevende formatie nodig voor onderwijsondersteundend personeel, dat op 20% van het totaal gesteld kan worden. Tevens geldt dat een hbo-benchmark aangeeft dat van de totale kosten 60 % direct opleidingsgerelateerd is en de rest benodigd is voor overheadkosten als huisvesting, gas en licht, onderhoud, schoonmaak, stafdiensten etcetera. Dit bij elkaar gevoegd betekent dat er een totale kostenpost is van ruim 5 ton per opleiding per jaar (zoals vermeld bij 1 groep per leerjaar per cohort). Indien alle studenten volledige financiering van ± 6000 meebrengen, hetgeen niet het geval is, zijn er 21 studenten per jaargroep nodig om break even te draaien. Er is, kortom, inderdaad een probleem als een vierjarige opleiding minder dan ruim 80 studenten heeft. ADEF heeft deze berekening voorgelegd aan de portefeuillehouder lerarenopleidingen in de HBO-raad, die deze op een gepast moment zal voorhouden aan OCW. Thema 9 Doorstroom mbo-hbo (wordt via OCW gevolgd) Aangezien het thema mede door personele wijzigingen weinig prioriteit gehad heeft, wordt het vooralsnog niet meer als thema opgenomen. Thema 10 ICT (stand van zaken, wordt vervolgd) In het ADEF-activiteitenplan is voor het thema ICT de doorontwikkeling en implementatie van de kennisbasis ICT centraal gesteld. Dit is in feite onderdeel van het project 10voordeleraar. De werkgroep ADEF-ICT heeft de afgelopen jaren intensief aan dit thema gewerkt. In deze werkgroep zijn alle tweedegraads lerarenopleidingen vertegenwoordigd en vindt afstemming en uitwisseling plaats van plannen en producten op ICT-gebied die worden ontwikkeld en gebruikt kunnen worden in de eigen instelling. De werkgroep ADEF-ICT houdt nauwgezet de ontwikkelingen op het terrein van ICT & onderwijs bij en bespreekt de implicaties hiervan voor het opleiden van leraren. De werkgroep heeft op dit terrein een signalerende en adviserende rol en wil een voorname bijdrage leveren aan de 38 voortrekkersrol die lerarenopleidingen op het terrein van ICT horen te 39 hebben. Uitgangspunt is dan ook bij de werkgroep dat het scholenveld naar de lerarenopleidingen zou moeten kijken in plaats van de lerarenopleidingen naar de scholen. De meeste expliciete taak van de werkgroep was het verder ontwikkelen en bijstellen van de kennisbasis ICT, zoals deze in 2009 is gepubliceerd. De werkgroep richtte zich hierbij op het opleiden van leraren die over meer dan voldoende kennis en vaardigheden bezitten om de leerling van de 21e eeuw voor te bereiden op de netwerk- en kennismaatschappij. De digitale geletterdheid die leraren moeten bezitten omvat vele facetten en beperkt zich niet alleen tot instrumentele kennis en vaardigheden maar heeft vooral betrekking op attitudes en visie op het gebruik van ICT in onderwijsleerprocessen. Thema 11 Internationalisering (als thema afgerond, komt wel op de agenda) Voor dit thema zijn enkele subdoelen gesteld. Vaststellen en formuleren van zogenaamde internationaliseringcompetenties t.b.v. de curricula van de lerarenopleidingen (kennisbasis internationalisering). Dit is niet op ADEF-niveau gerealiseerd. Het Europees Platform heeft wel een uitgebreide lijst van competenties geformuleerd waar leraren in het tweetalig onderwijs aan moeten voldoen. In kaart hebben gebracht welke algemene financiële ondersteuning er is voor internationalisering binnen het opleiden van leraren. Een duidelijk rapport van het SBO is begin 2012 hierover uitgekomen en in ADEF besproken. Het Europees Platform heeft in 2011 initiatief genomen om een kwaliteitstraject voor de opleiding van tto docenten op te zetten. Presentatie van het eindresultaat vindt waarschijnlijk begin 2013 plaats. ADEF agendeert dit in Vanuit het thema Passend Onderwijs is ingebracht een studiereis begin 2013 te organiseren naar Schotland omdat daar op de lerarenopleidingen als in het voortgezet onderwijs dit thema verder is geoperationaliseerd dan in het Nederlandse onderwijs.

ADEF Activiteitenplan 2013-2014

ADEF Activiteitenplan 2013-2014 ADEF Activiteitenplan 2013-2014 binnenwerk-adef-activiteitenplan_13-14.indd 1 3/20/2013 6:54:34 PM Voorwoord 3 De negen thema s van het activiteitenplan 2013-2014 van ADEF 5 Thema 1 Passend onderwijs 7

Nadere informatie

Protocol PDG en educatieve minor

Protocol PDG en educatieve minor Protocol PDG en educatieve minor 28 april 2014 Inhoud Protocol voor beoordelingen door de NVAO van de kwaliteit van de afstudeerrichtingen algemeen vormend onderwijs en beroepsgericht onderwijs, het traject

Nadere informatie

Partnerschap. en scholen werken op basis van een gezamenlijke verantwoordelijkheid samen met studenten aan hun ontwikkeling tot professional.

Partnerschap. en scholen werken op basis van een gezamenlijke verantwoordelijkheid samen met studenten aan hun ontwikkeling tot professional. Sinds een tiental jaren hebben we opleidingsvormen ontwikkeld die recht doen aan zowel vakbekwaamheid als praktijkkennis van aanstaande leraren. In toenemende mate doen we dat op basis van opleiden in

Nadere informatie

Ik schrijf deze brief mede namens de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de staatssecretaris van Economische Zaken.

Ik schrijf deze brief mede namens de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de staatssecretaris van Economische Zaken. a 1 > Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl

Nadere informatie

Op weg naar de (academische) opleidingsschool

Op weg naar de (academische) opleidingsschool Discussienota Nationalgeographic.nl Adviescommissie ADEF OidS Mei 2014 1 Inhoudsopgave Inleiding 1. Uitgangspunten Samen Opleiden 2. Ambities van (academische) opleidingsscholen 3. Concept Samen Opleiden

Nadere informatie

1. De opbrengsten van de aanbevelingen van de commissie Bruijn

1. De opbrengsten van de aanbevelingen van de commissie Bruijn Bestuurlijke afspraken tussen de HBO-raad en de Minister van Onderwijs Cultuur en Wetenschap, naar aanleiding van het advies Vreemde ogen dwingen van de Commissie externe validering examenkwaliteit hoger

Nadere informatie

Opzet voor een plan van aanpak. Tweedegraads PLUS. doorscholing van tweedegraads bevoegde docenten

Opzet voor een plan van aanpak. Tweedegraads PLUS. doorscholing van tweedegraads bevoegde docenten Opzet voor een plan van aanpak Tweedegraads PLUS doorscholing van tweedegraads bevoegde docenten Den Haag, juni 2012 Doelstelling & Achtergrond Alle onderzoeken naar de onderwijsarbeidsmarkt in Den Haag

Nadere informatie

Beschrijving kwaliteitszorg (A)OSR

Beschrijving kwaliteitszorg (A)OSR Beschrijving kwaliteitszorg (A)OSR Okt2015 Uitgangspunten Het kwaliteitsbeleid van de (A)OSR is gebaseerd op de ontwikkeling van keurmerk naar alliantie die het ICLON aan de met hem samenwerkende scholen

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 27 923 Werken in het onderwijs Nr. 148 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling Hoofdstuk 3 Opleidingsdeel LVO

Onderwijs- en examenregeling Hoofdstuk 3 Opleidingsdeel LVO Onderwijs- en examenregeling Hoofdstuk 3 Opleidingsdeel LVO 2018-2019 Opleidingsdeel voor de bachelor lerarenopleidingen voortgezet onderwijs van Driestar hogeschool (onderdeel van Driestar educatief)

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling Hoofdstuk 3 Opleidingsdeel LVO 2015-2016

Onderwijs- en examenregeling Hoofdstuk 3 Opleidingsdeel LVO 2015-2016 Onderwijs- en examenregeling Hoofdstuk 3 Opleidingsdeel LVO 2015-2016 Opleidingsdeel voor de bachelor lerarenopleidingen voortgezet onderwijs van Driestar hogeschool (onderdeel van Driestar educatief)

Nadere informatie

SAMENWERKINGSARRANGEMENT LANDSDEEL NOORD PLATFORM BÈTA TECHNIEK 2014-2016

SAMENWERKINGSARRANGEMENT LANDSDEEL NOORD PLATFORM BÈTA TECHNIEK 2014-2016 SAMENWERKINGSARRANGEMENT LANDSDEEL NOORD & PLATFORM BÈTA TECHNIEK 2014-2016 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Primair Onderwijs Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag

Nadere informatie

De rol van de beroepsstandaard van lerarenopleiders in het personeelsbeleid. Voorloper Kwaliteit van lerarenopleiders

De rol van de beroepsstandaard van lerarenopleiders in het personeelsbeleid. Voorloper Kwaliteit van lerarenopleiders De rol van de beroepsstandaard van lerarenopleiders in het personeelsbeleid Voorloper Kwaliteit van lerarenopleiders Véronique van de Reijt en Quinta Kools Fontys Lerarenopleiding Tilburg Context van de

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal Vergaderjaar 0 03 7 93 Werken in het onderwijs Nr. 44 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

1. Welke routes tot leraar zijn er in het hoger onderwijs?

1. Welke routes tot leraar zijn er in het hoger onderwijs? 1 1. Welke routes tot leraar zijn er in het hoger onderwijs? Het hoger onderwijs kent routes tot leraar in het hoger beroepsonderwijs en het wetenschappelijk onderwijs: HBO Het hoger beroepsonderwijs kent

Nadere informatie

Peer-review: gezamenlijke kennis nationaal benutten;

Peer-review: gezamenlijke kennis nationaal benutten; Peer-review: gezamenlijke kennis nationaal benutten; Vakdocenten onderzoeken elkaars curriculum Velov/Veloncongres, Brussel, 4 februari 2016 Henk Fuchs en Gitte Hoogland Inhoud 1. 10voordeleraar 2. Peer-review

Nadere informatie

TALIS Initial Teacher Preparation. Patricia Brouwer, Andrea Klaeijsen Expertisecentrum Beroepsonderwijs VELON congres 2017

TALIS Initial Teacher Preparation. Patricia Brouwer, Andrea Klaeijsen Expertisecentrum Beroepsonderwijs VELON congres 2017 TALIS Initial Teacher Preparation Patricia Brouwer, Andrea Klaeijsen Expertisecentrum Beroepsonderwijs VELON congres 2017 TALIS ITP - ecbo - Patricia Brouwer 2 Ecbo i.s.m. ICLON (Wilfried Admiraal); HAN

Nadere informatie

Nieuwsbrief Leraren en beroepsonderwijs December 2013

Nieuwsbrief Leraren en beroepsonderwijs December 2013 Nieuwsbrief Leraren en beroepsonderwijs December 2013 Het is een jarenlange wens van het beroepsonderwijs: meer aankomende leraren laten kennismaken met het beroepsonderwijs en ze daar ook beter op voorbereiden.

Nadere informatie

Kwaliteitszorgactiviteiten reformatorische academische opleidingsschool (RAOS)

Kwaliteitszorgactiviteiten reformatorische academische opleidingsschool (RAOS) Kwaliteitszorgactiviteiten reformatorische academische (RAOS) Wat? (Kwaliteitsstandaarden NVAO) Hoe? Wanneer? Door wie? Bij wie? Output Standaard 1: Beoogde eindkwalificaties 1. De heeft een geëxpliciteerde

Nadere informatie

Versterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo

Versterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo Stimuleringsproject LOB in het mbo Versterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo Visie ontwikkelen in regionale inspiratiebijeenkomsten Wat verstaan we eigenlijk onder loopbaanoriëntatie en -begeleiding

Nadere informatie

1. Omschrijving plan overbruggingsjaar

1. Omschrijving plan overbruggingsjaar 1. Omschrijving plan overbruggingsjaar De scholen voor voortgezet onderwijs in oostelijk West-Friesland hebben in samenwerking met de lerarenopleidingen in de periode 2006-2008 inhoud en vorm gegeven aan

Nadere informatie

UNIVERSITY OF INFINITE AMBITIONS. MASTER OF SCIENCE SCIENCE EDUCATION AND COMMUNICATION

UNIVERSITY OF INFINITE AMBITIONS. MASTER OF SCIENCE SCIENCE EDUCATION AND COMMUNICATION UNIVERSITY OF INFINITE AMBITIONS. MASTER OF SCIENCE SCIENCE EDUCATION AND COMMUNICATION LERARENOPLEIDING NATUURKUNDE, WISKUNDE, SCHEIKUNDE, INFORMATICA EN ONTWERPEN Heb jij een technische bachelor gevolgd

Nadere informatie

Gaan we professionaliseren of aan onderzoek (mee)doen?

Gaan we professionaliseren of aan onderzoek (mee)doen? Gaan we professionaliseren of aan onderzoek (mee)doen? Sanneke Bolhuis emeritus lector Fontys Lerarenopleiding senior onderzoeker Radboudumc zetel praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek Stuurgroep

Nadere informatie

Beroepsregistratie. PROJECT Versterking Samenwerking. Borging en met elkaar in verbinding (blijven) Inleiding Beroepsstandaard. Beroepsregistratie

Beroepsregistratie. PROJECT Versterking Samenwerking. Borging en met elkaar in verbinding (blijven) Inleiding Beroepsstandaard. Beroepsregistratie Beroepsregistratie PROJECT Versterking Samenwerking Borging en met elkaar in verbinding (blijven) Inleiding Beroepsstandaard Beroepsregistratie Mogelijkheden VSLS 26 januari 2017 Joke Kiewiet-Kester Doorgaande

Nadere informatie

Meer jarige Beleidsagenda

Meer jarige Beleidsagenda Meer jarige Beleidsagenda Sector hoger economisch onderwijs - Sectoraal adviescollege hoger economisch onderwijs (sac heo) Het sac heo is een adviesorgaan van de Vereniging Hogescholen. We dienen het bestuur

Nadere informatie

Sjoerd de Jong. Van versterking samenwerking naar bekostiging opleidingsschool in het mbo

Sjoerd de Jong. Van versterking samenwerking naar bekostiging opleidingsschool in het mbo Van versterking samenwerking naar bekostiging opleidingsschool in het mbo Sjoerd de Jong Directie Hoger Onderwijs & Studiefinanciering s.n.dejong@minocw.nl 18-02-2016 Historie Opleiden in de School 2002-2009

Nadere informatie

Box 2: Vaststellen beginsituatie Handelingsgericht werken op PABO s en lerarenopleidingen VO

Box 2: Vaststellen beginsituatie Handelingsgericht werken op PABO s en lerarenopleidingen VO Kees Dijkstra (Windesheim), Els de Jong (Hogeschool Utrecht) en Elle van Meurs (Fontys OSO). 31 mei 2012 Box 2: Vaststellen beginsituatie Handelingsgericht werken op PABO s en lerarenopleidingen VO Doel

Nadere informatie

Visie op versterking samenwerking lerarenopleiding en scholen

Visie op versterking samenwerking lerarenopleiding en scholen Visie op versterking samenwerking lerarenopleiding en scholen Wat staat de OSR voor ogen? Uit de projectaanvraag: Uit het onderzoek De Rotterdamse onderwijsarbeidsmarkt in beeld (ResearchNed, 2012) blijkt

Nadere informatie

Lerarenopleiding. Toke Egberts 10 nov. 2017

Lerarenopleiding. Toke Egberts 10 nov. 2017 Lerarenopleiding Toke Egberts 10 nov. 2017 1 Even voorstellen Toke Egberts 2 Inhoud Leraar worden? Opleidingsvarianten Curriculum Vakken Praktijk Toelatingseisen en informatie Individuele vragen 3 Waarom

Nadere informatie

Toetsingskaders opleidingsschool en academische kop 2013

Toetsingskaders opleidingsschool en academische kop 2013 Toetsingskaders opleidingsschool en academische kop 2013 NVAO 10 juni 2013 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Definitie 6 3 Toetsingskaders 7 4 Werkwijze 12 pagina 2 1 Inleiding 1.1 Vooraf Beoordeling kwaliteit opleidingsschool

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 32 396 Wijziging van de Wet op het primair onderwijs, de Wet op de expertisecentra, de Wet op het voortgezet onderwijs, de Wet educatie en beroepsonderwijs,

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling Hoofdstuk 3 Opleidingsdeel LVO

Onderwijs- en examenregeling Hoofdstuk 3 Opleidingsdeel LVO Onderwijs- en examenregeling Hoofdstuk 3 Opleidingsdeel LVO 2016-2017 Opleidingsdeel voor de bachelor lerarenopleidingen voortgezet onderwijs van Driestar hogeschool (onderdeel van Driestar educatief)

Nadere informatie

Omgaan met verschillen

Omgaan met verschillen Omgaan met verschillen De ZAOS ontwikkelt een kenniskring binnen de opleidingsschool waar het thema 'omgaan met verschillen' in samenwerking met de opleidingsinstituten concreet zal worden uitgewerkt.

Nadere informatie

FAQ s tegemoetkoming kosten aspirant-opleidingsscholen Versie 21 augustus 2015

FAQ s tegemoetkoming kosten aspirant-opleidingsscholen Versie 21 augustus 2015 FAQ s tegemoetkoming kosten aspirant-opleidingsscholen Versie 21 augustus 2015 Deze FAQ s richten zich alleen op de uitbreiding van het aantal bekostigde opleidingsscholen en niet op de verlenging en/of

Nadere informatie

Datum Uitnodiging subsidieaanvraag Regeling versterking samenwerking lerarenopleidingen en scholen

Datum Uitnodiging subsidieaanvraag Regeling versterking samenwerking lerarenopleidingen en scholen a 1 > Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan: penvoerders opleidingsscholen en contactpersonen lerarenopleidingen Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag www.rijksoverheid.nl Onze

Nadere informatie

De ROWF organiseert al vanaf het begin van de opleidingsschool onderdelen vanuit het generieke programma van de HvA Les op Locatie.

De ROWF organiseert al vanaf het begin van de opleidingsschool onderdelen vanuit het generieke programma van de HvA Les op Locatie. ROWF Les op locatie in de beroepsopdracht van de HvA. De ROWF organiseert al vanaf het begin van de opleidingsschool onderdelen vanuit het generieke programma van de HvA Les op Locatie. Het doel is de

Nadere informatie

master leraar voortgezet onderwijs

master leraar voortgezet onderwijs DEEL JE KENNIS! master leraar voortgezet onderwijs JOUW PROGRAMMA IN EEN NOTENDOP De master Leraar voortgezet onderwijs van de VU is een eenjarige master (voltijd*) waarin je een eerstegraads onderwijsbevoegdheid

Nadere informatie

Associate degree Deeltijd

Associate degree Deeltijd Associate degree Deeltijd 2018-2019 Bloemsierkunst Vakmanschap, effectief communiceren en managen op hbo-niveau in de bloemsierkunst U bent werkzaam in de bloemenbranche, als zelfstandig ondernemer of

Nadere informatie

ICT-VAARDIGHEDEN DOCENTEN HO

ICT-VAARDIGHEDEN DOCENTEN HO ICT-VAARDIGHEDEN DOCENTEN HO Masterclass ICT-docentprofessionalisering 12 september 2011 Anna Tomson, Erwin Faasse, Peter J. Dekker 1 OPZET 1. Startpunt: HvA-beleid vanaf 2007 Peter 2. Inhoud: Voorbeeld

Nadere informatie

PRO-U: PROFESSIONALISERING IN HET ONDERWIJS JAARPROGRAMMA

PRO-U: PROFESSIONALISERING IN HET ONDERWIJS JAARPROGRAMMA EEN SAMENWERKING TUSSEN VAKGROEP ELAN EN PRE-UNIVERSITY VAN DE UNIVERSITEIT TWENTE PRO-U: PROFESSIONALISERING IN HET ONDERWIJS JAARPROGRAMMA 2018-2019 PRO-U: PROFESSIONALISERING IN HET ONDERWIJS Over Pro-U

Nadere informatie

Ontwikkelingen in afstudeerrichtingen lerarenopleidingen HAN ILS. 13 april 2016

Ontwikkelingen in afstudeerrichtingen lerarenopleidingen HAN ILS. 13 april 2016 Ontwikkelingen in afstudeerrichtingen lerarenopleidingen HAN ILS 13 april 2016 Het komende uurtje... 14.15-14.35 uur Implementatie afstudeerrichtingen HAN ILS 14.35 14.45 uur Uitwisseling 14.45-15.05 uur

Nadere informatie

PO-VO EN HET WAT EN HOE VAN TAAL EN REKENEN

PO-VO EN HET WAT EN HOE VAN TAAL EN REKENEN PROCESBESCHRIJVING AANSLUITING PO-VO PO-VO EN HET WAT EN HOE VAN TAAL EN REKENEN SAMEN LEREN OVER REFERENTIENIVEAUS EN DIDACTIEK OM DE INHOUDELIJKE AANSLUITING TUSSEN PO EN VO IN GORINCHEM EN OMSTREKEN

Nadere informatie

Protocol TNO Educatieve Master

Protocol TNO Educatieve Master Protocol TNO Educatieve Master NVAO 14 maart 2016 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Werkwijze toets nieuwe opleiding educatieve master (womaster) 4 3 Toelichting op het beoordelingskader beperkte toets nieuwe opleiding

Nadere informatie

Werkopdracht vijfde ontwikkelsessie. Opbrengsten ontwikkelsessie 5. Wat zijn bouwstenen?

Werkopdracht vijfde ontwikkelsessie. Opbrengsten ontwikkelsessie 5. Wat zijn bouwstenen? Werkopdracht vijfde ontwikkelsessie Wat hebben onze leerlingen nodig om uit te groeien tot volwassenen die bijdragen aan de samenleving, economisch zelfstandig zijn én met zelfvertrouwen in het leven staan?

Nadere informatie

HANDLEIDING MINOR LEREN LESGEVEN

HANDLEIDING MINOR LEREN LESGEVEN FACULTY OF BEHAVIOURAL, MANAGEMENT AND SOCIAL SCIENCES HANDLEIDING MINOR LEREN LESGEVEN UT LERARENOPLEIDING ELAN 2015/2016 Inhoud 1. De Minor Leren Lesgeven... 3 2. Studieprogramma van de 15 en 30 EC

Nadere informatie

Wiskunde en informatica: innovatie en consolidatie Over vragen in het wiskunde- en informaticaonderwijs

Wiskunde en informatica: innovatie en consolidatie Over vragen in het wiskunde- en informaticaonderwijs Tijdschrift voor Didactiek der β-wetenschappen 22 (2005) nr. 1 & 2 53 Oratie, uitgesproken op 11 maart 2005, bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar Professionalisering in het bijzonder in het onderwijs

Nadere informatie

Leraren beter voorbereiden op het beroepsonderwijs

Leraren beter voorbereiden op het beroepsonderwijs Leraren beter voorbereiden op het beroepsonderwijs Uitlijning educatieve minor, pedagogisch didactisch getuigschrift en tweedegraads lerarenopleiding Inleiding Om leraren beter voor te bereiden op het

Nadere informatie

Nieuwe talentvolle leerkrachten via DIT IS WIJS voor de Rotterdamse Schoolbesturen

Nieuwe talentvolle leerkrachten via DIT IS WIJS voor de Rotterdamse Schoolbesturen Nieuwe talentvolle leerkrachten via DIT IS WIJS voor de Rotterdamse Schoolbesturen Betreft : Informatie versneld naar nieuwe aanwas van groepsleerkrachten 1. Informatie DIT IS WIJS Talents Traject DIT

Nadere informatie

Samenwerkingsovereenkomst ten behoeve van de Academische Opleidingsschool Amsterdam (AcOA)

Samenwerkingsovereenkomst ten behoeve van de Academische Opleidingsschool Amsterdam (AcOA) Samenwerkingsovereenkomst ten behoeve van de Academische Opleidingsschool Amsterdam (AcOA) De ondertekenende partijen, De Montessori Scholengemeenschap Amsterdam (MSA, penvoerder), in het bijzonder het

Nadere informatie

Hoe ziet het stelsel van de lerarenopleidingen eruit? Jelger Schaaf en Cor de Raadt

Hoe ziet het stelsel van de lerarenopleidingen eruit? Jelger Schaaf en Cor de Raadt Hoe ziet het stelsel van de lerarenopleidingen eruit? Jelger Schaaf en Cor de Raadt De verschillende typen lerarenopleidingen die er in Nederland bestaan (het opleidingsstelsel) is in grote lijnen een

Nadere informatie

Onderstaand treft u de resultaten aan van de vragenlijst over ondernemend onderwijs.

Onderstaand treft u de resultaten aan van de vragenlijst over ondernemend onderwijs. De behoefte aan het delen van kennis en ervaring is groot! Samenwerking door kennis te delen en ervaringen uit te wisselen is essentieel om de verdere implementatie van ondernemend onderwijs efficiënt

Nadere informatie

Contextschets Techniek

Contextschets Techniek Contextschets Techniek Nationaal Techniekpact 2020... 2 Welke activiteiten ondernemen de hbo-instellingen?... 2 Welke activiteiten ondernemen de universiteiten?... 3 Welke activiteiten onderneemt de 3TU?...

Nadere informatie

Samenvatting effecten en resultaten Masterplan CGO Zuid-Holland

Samenvatting effecten en resultaten Masterplan CGO Zuid-Holland BIJLAGE: Samenvatting effecten en resultaten Masterplan CGO Zuid-Holland Pagina 1: Effecten bij leerlingen Effecten bedrijven - onderwijs Toelichting: De percentages onder het kopje Nul zijn de uitersten

Nadere informatie

Werkwijze 10voordeleraar

Werkwijze 10voordeleraar Werkwijze 10voordeleraar Cito Kennisplatform examinering 6 oktober 2016 Arian van Staa, programmamanager Jolien Pas, psychometricus Opbouw Waar komen we vandaan? Wie zijn wij? Wat doen wij? Wat hebben

Nadere informatie

Succesvolle leerlingen in een kleurrijke omgeving februari 2015

Succesvolle leerlingen in een kleurrijke omgeving februari 2015 - Missie/Visie - Succesvolle leerlingen in een kleurrijke omgeving februari 2015 Op AMS staat de leerling centraal. Dat betekent dat alles wat we doen er op gericht is om iedere leerling zo goed mogelijk

Nadere informatie

De rol van de beroepsstandaard van lerarenopleiders in het personeelsbeleid. Véronique van de Reijt en Quinta Kools Fontys Lerarenopleiding Tilburg

De rol van de beroepsstandaard van lerarenopleiders in het personeelsbeleid. Véronique van de Reijt en Quinta Kools Fontys Lerarenopleiding Tilburg De rol van de beroepsstandaard van lerarenopleiders in het personeelsbeleid Véronique van de Reijt en Quinta Kools Fontys Lerarenopleiding Tilburg Context van de Fontys Lerarenopleiding Tilburg (FLOT)

Nadere informatie

Stand van zaken ontwikkeling afstudeerrichtingen 2 e graads lerarenopleidingen NHL

Stand van zaken ontwikkeling afstudeerrichtingen 2 e graads lerarenopleidingen NHL 160624 Stand van zaken afstudeerrichtingen 2 e graads lerarenopleidingen NHL Inleiding: Vanaf november 2015 is een projectgroep van NHL- en werkveldcollega s bezig geweest met de kaders voor de afstudeerrichtingen

Nadere informatie

9. Gezamenlijk ontwerpen

9. Gezamenlijk ontwerpen 9. Gezamenlijk ontwerpen Wat is het? Gezamenlijk ontwerpen betekent samen aan een nieuw product werken, meestal op een projectmatige manier. Het productgerichte geeft richting aan het proces van kennis

Nadere informatie

Samenwerkende Lerarenopleidingen. pabo, 2 e en 1 e graads

Samenwerkende Lerarenopleidingen. pabo, 2 e en 1 e graads wiskunde rekenen Beste collega s, Samenwerkende Lerarenopleidingen pabo, 2 e en 1 e graads natuurwetenschappen techniek Op 15 maart j.l. kwam een grote vertegenwoordiging van betrokken hogescholen en universiteiten

Nadere informatie

Tevredenheid over start en ontwikkeling op de arbeidsmarkt

Tevredenheid over start en ontwikkeling op de arbeidsmarkt Tevredenheid over start en ontwikkeling op de arbeidsmarkt Hbo ers uit sector Onderwijs vaker tevreden... 2 Tweedegraads lerarenopleidingen hbo en lerarenopleidingen kunst/lo het vaakst tevreden... 4 Afgestudeerden

Nadere informatie

De kracht van samenwerking

De kracht van samenwerking BRLO De kracht van samenwerking VELON-congres 13 maart 2018 info@brlo.nl Workshop Beroepsregistratie Lerarenopleiders: de kracht van samenwerking! 9.00-10.30 uur Anne Marie Klomp-Pardoel projectleider

Nadere informatie

Aan de minister en staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Aan de minister en staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Aan de minister en staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Datum: 4 juni 2014 Onderwerp: Landelijke en regionale samenwerking lerarenopleidingen en scholen Ons kenmerk: VSNU 14/196 U Contact:

Nadere informatie

Voor meer en beter gekwalificeerde academische leraren

Voor meer en beter gekwalificeerde academische leraren Voor meer en beter gekwalificeerde academische leraren Conferentie 14 november 2013 Olympisch Stadion Amsterdam Vereniging van Universiteiten VSNU i.s.m. de universitaire lerarenopleidingen PROGRAMMA 09:30

Nadere informatie

van, voor en door de leraar Discussienota Uitgangspunten Herijking Bekwaamheidseisen

van, voor en door de leraar Discussienota Uitgangspunten Herijking Bekwaamheidseisen van, voor en door de leraar Discussienota Uitgangspunten Herijking Bekwaamheidseisen Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 / De kern en inhoud als uitgangspunt... 4 1.1 de kern... 4 1.2 de inhoud... 5 Hoofdstuk 2

Nadere informatie

ICLON Powerpoint sjabloon

ICLON Powerpoint sjabloon ICLON Powerpoint sjabloon Een voorbeeld van een ICLON presentatie Piet Presentator & Co Copresentator (ICLON) Coby Collega (Leiden University) Max Medewerker (Instituut voor Cooperatie) [Congresnaam, Plaats,

Nadere informatie

Beroepsregistratie. Niet omdat het moet, maar omdat het kan. - Kijken naar jezelf - Het kán omdat - En nu? Edmée Suasso Joke Kiewiet-Kester

Beroepsregistratie. Niet omdat het moet, maar omdat het kan. - Kijken naar jezelf - Het kán omdat - En nu? Edmée Suasso Joke Kiewiet-Kester Beroepsregistratie Niet omdat het moet, maar omdat het kan - Kijken naar jezelf - Het kán omdat - En nu? Edmée Suasso Joke Kiewiet-Kester Contact: Beroepsregister@VELON.nl Welk standpunt heb je ingenomen?

Nadere informatie

OSR-regeling peer review-light Pagina 1 van 5

OSR-regeling peer review-light Pagina 1 van 5 Kwaliteit en keurmerk Regeling Peer review-light Versie 4, vastgesteld 19 december 2012 Schooljaar 2012-2013 Inleiding De scholen voor voortgezet onderwijs die vertegenwoordigd zijn in de Stuurgroep OSR

Nadere informatie

Stichting Ieder mbo een practoraat

Stichting Ieder mbo een practoraat Jaarverslag 2016 Verslag van de realisatie van de activiteiten Stichting Ieder mbo een practoraat Voor u ligt het jaarverslag 2016 van de Stichting Ieder mbo een practoraat. In dit jaarverslag staat wie

Nadere informatie

Land Focus: Nederland

Land Focus: Nederland - Een kort overzicht van intercultureel leren - in de initiële lerarenopleiding en de professionele ontwikkeling van leerkrachten in het middelbaar onderwijs - in curricula van het voortgezet onderwijs

Nadere informatie

Activiteitenplan Branche Welzijn (inclusief onderwijsberoepen) 2012

Activiteitenplan Branche Welzijn (inclusief onderwijsberoepen) 2012 Activiteitenplan (inclusief onderwijsberoepen) 2012 In dit activiteitenplan van de branche wordt een vertaalslag gemaakt van het overkoepelende activiteitenplan Btg Zorg, en Sport 2012, vastgesteld ALV

Nadere informatie

CONVENANT ASSOCIATE DEGREE

CONVENANT ASSOCIATE DEGREE CONVENANT ASSOCIATE DEGREE 3 juli 2018 Partijen: 1. de vereniging MBO Raad, statutair gevestigd en kantoorhoudend te (3447 GM) Woerden aan het adres Houttuinlaan 6, rechtsgeldig vertegenwoordigd door de

Nadere informatie

Samenwerkingsovereenkomst ten behoeve van de academische opleidingsschool ROSRijnland

Samenwerkingsovereenkomst ten behoeve van de academische opleidingsschool ROSRijnland Samenwerkingsovereenkomst ten behoeve van de academische opleidingsschool ROSRijnland De ondertekenende partijen, Bonaventuracollege te Leiden Northgo College te Noordwijk Rijnlands Lyceum Sassenheim te

Nadere informatie

Verslaglegging workshop VSNU Conferentie

Verslaglegging workshop VSNU Conferentie Verslaglegging workshop VSNU Conferentie 14-12-2017 Titel Workshop: Niet voor elkaar, maar met elkaar: leraren samen verder opleiden in één regionaal onderwijscentrum Workshop gevers: Klaas van Veen: voorzitter

Nadere informatie

Eindrapportage Interactieve Leerlijnen. www.dnsleerroutes.net. Auteur(s) : Annemarieke Schepers Versienummer : januari 2010. Kennisnet.

Eindrapportage Interactieve Leerlijnen. www.dnsleerroutes.net. Auteur(s) : Annemarieke Schepers Versienummer : januari 2010. Kennisnet. Eindrapportage Interactieve Leerlijnen versie datum 1 / 7 Eindrapportage Interactieve Leerlijnen www.dnsleerroutes.net Auteur(s) : Annemarieke Schepers Versienummer : januari 2010 Kennisnet.nl www.dnsleerroutes.net

Nadere informatie

CONVENANT OPLEIDING LERAARPLUS

CONVENANT OPLEIDING LERAARPLUS CONVENANT OPLEIDING LERAARPLUS Onderwijsstichting Arcade (openbaar primair onderwijs Coevorden Hardenberg) Openbaar primair onderwijs gemeente Emmen Stenden Hogeschool (PABO Emmen) 1 INHOUDSOPGAVE PREAMBULE...3

Nadere informatie

De begeleidings- en beoordelingstrajecten zijn schriftelijk vastgelegd en te raadplegen door anderen. ILS en Radboud Docenten Academie.

De begeleidings- en beoordelingstrajecten zijn schriftelijk vastgelegd en te raadplegen door anderen. ILS en Radboud Docenten Academie. Rapportageformat Instrument Keurmerk HAN ILS en samenwerkingsscholen Versie VO, oktober 2014 Standaard 1. De samenwerkingsschool in relatie tot de kwaliteit van de leerwerkomgeving van de lerende Deze

Nadere informatie

Werken en professionaliseren bij de Hogeschool van Amsterdam

Werken en professionaliseren bij de Hogeschool van Amsterdam Werken en professionaliseren bij de Hogeschool van Amsterdam Professionele ontwikkeling functioneren en beoordelen creating tomorrow Inhoudsopgave Voorwoord 1 Professionele ontwikkeling 2 Jaargesprek 3

Nadere informatie

21 e eeuwse vaardigheden in het onderwijs. stand van zaken en toekomstige mogelijkheden. Petra Fisser VELON-studiedag Breda, 13 november 2015

21 e eeuwse vaardigheden in het onderwijs. stand van zaken en toekomstige mogelijkheden. Petra Fisser VELON-studiedag Breda, 13 november 2015 21 e eeuwse vaardigheden in het onderwijs stand van zaken en toekomstige mogelijkheden SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Petra Fisser VELON-studiedag Breda, 13 november 2015 SLO, nationaal

Nadere informatie

Toekom(st)room LOB Een stroompunt loopbaangericht onderwijs

Toekom(st)room LOB Een stroompunt loopbaangericht onderwijs SAMENVATTING Toekom(st)room LOB Een stroompunt loopbaangericht onderwijs Advies over hoe LOB na 5 jaar Stimulering LOB verder moet. Utrecht, 1 december 2014 ACHTERGROND Van studie kiezen naar loopbaan

Nadere informatie

SCHOOLONTWIKKELPLAN SAMEN UNIEK

SCHOOLONTWIKKELPLAN SAMEN UNIEK SCHOOLONTWIKKELPLAN 2017-2021 SAMEN UNIEK Instemming van de medezeggenschapsraad: 23 januari 2017 1 Inhoud 1. Voorwoord... 3 2. Missie... 4 3. Visie... 4 4. Zes pijlers... 5 5. Kernwaarden en ambities...

Nadere informatie

HANDLEIDING HANDLEIDING MINOR LEREN LESGEVEN LESGEVEN

HANDLEIDING HANDLEIDING MINOR LEREN LESGEVEN LESGEVEN FACULTY OF BEHAVIOURAL, MANAGEMENT AND SOCIAL SCIENCES FACULTY OF BEHAVIOURAL, MANAGEMENT AND SOCIAL SCIENCES HANDLEIDING MINOR LEREN HANDLEIDING LESGEVEN MINOR LEREN UT LERARENOPLEIDING, VAKGROEP ELAN

Nadere informatie

Voorlichtingsavond ILO

Voorlichtingsavond ILO Interfacultaire Lerarenopleidingen (POWL) Voorlichtingsavond ILO 14 februari 2017 Typ hier de footer 2 Didactief Special december 2016 3 Typ hier de footer 4 Onderzoek & de onderwijpraktijk eerstegraads

Nadere informatie

Advies onderzoeksfase Lef L up! Samenvatting

Advies onderzoeksfase Lef L up! Samenvatting Advies onderzoeksfase Lef L up! Samenvatting Achtergrond Aansluitend op de strategische doelstelling van Noorderlink 'Mobiliteit tussen Noorderlink organisaties bevorderen' gaan we de kracht van het netwerk

Nadere informatie

Factsheet Toelatingstoets PABO

Factsheet Toelatingstoets PABO Pabo-opleidingen zitten in de lift De pabo s hebben de afgelopen jaren veel stappen gezet om de kwaliteit verder te versterken, onder meer door de invoering van de toelatingstoetsen. Deze maatregelen betalen

Nadere informatie

Raamconvenant landelijk overleg aansluiting sector kunstonderwijs werkveld

Raamconvenant landelijk overleg aansluiting sector kunstonderwijs werkveld Bladnummer 1 Raamconvenant landelijk overleg aansluiting sector kunstonderwijs werkveld Bijlage 4 Preambule 1. Het hbo-kunstvakonderwijs streeft naar een goede afstemming van de opleidingen op de beroepspraktijk

Nadere informatie

Kadernotitie professionalisering

Kadernotitie professionalisering Kadernotitie professionalisering 2015-2020 Colofon Uitgave : ZAAM interconfessioneel voortgezet onderwijs Voorgenomen besluit College van Bestuur : 31 maart 2015 Instemming GMR : 24 april 2015 Vastgesteld

Nadere informatie

PROJECTPLAN EXAMINERING KEUZEDELEN BTG ZDV

PROJECTPLAN EXAMINERING KEUZEDELEN BTG ZDV PROJECTPLAN EXAMINERING KEUZEDELEN BTG ZDV Professionalisering examinering Projectnummer 33501001 BTG Zakelijke Dienstverlening en Veiligheid Samensteller(s) Leontine Derks 15-02-2016 Projectplan Examinering

Nadere informatie

Agenda. Verbetering inductiefase beginnende leraren NIEUWSBRIEF, APRIL 2013

Agenda. Verbetering inductiefase beginnende leraren NIEUWSBRIEF, APRIL 2013 NIEUWSBRIEF, APRIL 2013 Agenda 23 april 2013: Informatiebijeenkomst Tweedegraads PLUS Op dinsdag 23 april 2013 is er van 15.30 17.30 uur een informatieve bijeenkomst voor geïnteresseerde docenten. Locatie:

Nadere informatie

WINDESHEIM IN ZWOLLE: UNIEKE MASTER VOOR HET BEROEPS- ONDERWIJS. Inspirators voor de toekomst

WINDESHEIM IN ZWOLLE: UNIEKE MASTER VOOR HET BEROEPS- ONDERWIJS. Inspirators voor de toekomst WINDESHEIM IN ZWOLLE: UNIEKE MASTER VOOR HET BEROEPS- ONDERWIJS 90 Tweedegraads docenten en hbo-bachelors met een pedagogisch-didactisch getuigschrift die lesgeven in een beroepsgericht vak, kunnen bij

Nadere informatie

Curriculum in beweging

Curriculum in beweging Curriculum in beweging SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Strategische Agenda SLO 2017-2020 Curriculum in beweging De afgelopen twee jaar is een breed, landelijk debat gevoerd over een

Nadere informatie

Praktijkonderwijs naar 2025

Praktijkonderwijs naar 2025 Praktijkonderwijs naar 2025 www.platformpraktijkonderwijs.nl Praktijkonderwijs is van belang voor circa 28.000 leerlingen in het voortgezet onderwijs. Voor deze leerlingen is het praktijkonderwijs dé schoolsoort:

Nadere informatie

RUIMTE GEVEN EN RUIMTE NEMEN EEN VERKENNING VAN DE ERVAREN PROFESSIONELE RUIMTE VAN DOCENTENTEAMS IN HET HBO.

RUIMTE GEVEN EN RUIMTE NEMEN EEN VERKENNING VAN DE ERVAREN PROFESSIONELE RUIMTE VAN DOCENTENTEAMS IN HET HBO. RUIMTE GEVEN EN RUIMTE NEMEN EEN VERKENNING VAN DE ERVAREN PROFESSIONELE RUIMTE VAN DOCENTENTEAMS IN HET HBO. Daniël van Middelkoop, Peter Horsselenberg & Mathieu Portielje Lectoraat HRM Hogeschool van

Nadere informatie

Opdrachtgever project Werknemer in opleiding : ministerie van OCW

Opdrachtgever project Werknemer in opleiding : ministerie van OCW Datum: 20 februari 2012 Ons kenmerk: JK1.12.009 Begeleidingsmodel Werknemer in opleiding Opdrachtgever project Werknemer in opleiding : ministerie van OCW Wout Schafrat Gijs van de Beek Preventie en duurzaamheid

Nadere informatie

FUNCTIEFAMILIE 4.2 Beleidsthemabeheerder

FUNCTIEFAMILIE 4.2 Beleidsthemabeheerder Doel van de functiefamilie Het beleidsthema vanuit theoretische en praktische deskundigheid implementeren en uitbouwen teneinde toepassingen omtrent het thema te initiëren, te stimuleren en te bewaken

Nadere informatie

Beleidsmedewerker Onderwijs

Beleidsmedewerker Onderwijs Horizon College Beleidsmedewerker Onderwijs Sector BMO Alkmaar C70) Afdeling Communicatie en Onderwijs (C&O) Contract: Vervanging wegens zwangerschapsverlof Periode: 1 mei 2015 tot 1 oktober 2015 Omvang:

Nadere informatie

De meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling in het onderwijs

De meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling in het onderwijs De meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling in het onderwijs Congres Huiselijk geweld en kindermishandeling 18 november 2013, NBC Nieuwegein Chaja Deen en Marij Bosdriesz Programma Meldcode in de

Nadere informatie

DAG VAN DE BEROEPSKOLOM 9 O K TO B E R 20 1 5

DAG VAN DE BEROEPSKOLOM 9 O K TO B E R 20 1 5 DAG VAN DE BEROEPSKOLOM MBO-HBO 9 O K TO B E R 20 1 5 Doelen Kijken wat al goed werkt Nagaan of iets bijdraagt aan de kwaliteit van de aansluiting en doorstroom Aangeven wat kan verder worden uitgewerkt

Nadere informatie

Interfacultaire Lerarenopleidingen (POWL) Voorlichtingsavond ILO

Interfacultaire Lerarenopleidingen (POWL) Voorlichtingsavond ILO Interfacultaire Lerarenopleidingen (POWL) Voorlichtingsavond ILO 14 februari 2017 Typ hier de footer 2 3 Didactief Special december 2016 Typ hier de footer 4 Onderzoek & de onderwijpraktijk 5 eerstegraads

Nadere informatie