LUXE KAMPEREN IN LA DOUCE DRENTHE MAGAZINE. Nr. 1 BANK IN VERANDERING BEPAAL DE WAARDE OBAMA S LAKENS. Jurian en Rida Brekelmans van Landclub Ruinen:

Transcriptie

1 STAAL MAGAZINE nummer 1, zomer Relatiemagazine van Staalbankiers Nr. 1 ZOMER 2015 JAARGANG 14 BANK IN VERANDERING Staalbankiers legt uit + > BEPAAL DE WAARDE van uw onderneming Jurian en Rida Brekelmans van Landclub Ruinen: LUXE KAMPEREN IN LA DOUCE DRENTHE + OBAMA S LAKENS gewassen door Gerard van der Kleij

2 2 nummer 1, zomer INHOUD ZOMEREDITIE 2015 Bank in verandering De directie over de nieuwe koers van Staalbankiers PAGINA 6 Uit het dal? Goede en minder goede economische ontwikkelingen op een rij PAGINA Hoofdredacteur Henrietta Smeekes vertelt waarom u deze artikelen zeker moet lezen Op naar Drenthe Waar je ouderwets én luxe kunt kamperen, bij Rida en Jurian Brekelmans PAGINA 14 Van aftrekpost naar lastpost Wil Vennix belicht de knelpunten in ons belastingstelsel PAGINA 18 Intuïtie en creativiteit Maar ontwerpen is vooral hard werken, vindt architect Frits van Dongen PAGINA 20 Waarde bepalen van uw bedrijf Drie manieren, elk met voor- en nadelen PAGINA 22 De lakens uitdelen Gerard van der Kleij is eigenaar van de grootste horecawasserij van Europa PAGINA 28 Fonds gezond geboren gunt elke baby een gezonde start PAGINA 32 Zomerlezen Zes financiële boekentips PAGINA 34 Spreiden De beleggingsmethode van Staalbankiers uitgelegd PAGINA 36 Steffi Burgemeestre, horeca-ondernemer: Mensen verwachten geen klein blond meisje, maar een zakenman PAGINA LANDCLUBGEVOEL In een zomernummer past aandacht voor de zomervakantie. Campingeigenaren en covermodellen Rida en Jurian Brekelmans zijn na jarenlang in Frankrijk te hebben gewoond, neergestreken in Drenthe. Hun Landclub Ruinen houdt het midden tussen een terug-naar-de-natuur én een luxe vakantie gevoel: wakker worden met blote voeten in het gras, maar wel slapen in een goed uitgeruste safaritent. En dat hun concept werkt, blijkt wel uit het feit dat het bordje vol vaak aan het hek hangt. PAGINA 14 Jantje Beton haalt kinderen naar buiten ONTWERPEN PAGINA 26 In STAALMagazine staan als altijd weer exclusieve verhalen 24 van onze cliënten, wat hen beweegt en drijft in het leven, hun ondernemerschap. Zo werkt architect Frits van Dongen, de pensioenleeftijd al gepasseerd, nog steeds vol passie aan zijn stedenbouwkundige en architecturale projecten. Dat werk speelt zich eerst grotendeels af in zijn hoofd, vertelt hij, voordat het daadwerkelijk tot uitvoering komt. Jantje Beton (het goede doel dat kinderen naar buiten haalt ) laat kinderen steeds meer hun eigen leefomgeving ontwerpen. Geen gebouwen, maar speeltoestellen in de vorm van een veelkleurige neushoorn bijvoorbeeld. Lees beide verhalen op PAGINA 20 EN 26 VERANDERING Na zeven jaar hoofdredacteurschap heeft Angela Looyé de bank verlaten en het stokje aan mij overgedragen. Bij Staalbankiers gaat meer veranderen; belangrijk nieuws dat wij met u willen delen. In een openhartig interview leggen voorzitter Pierre Huurman en CFO Gert-Jan Bruijnooge uit wat er verandert en waarom en wat dat precies voor u als cliënt inhoudt. PAGINA 6 Veel leesplezier en voor wie op vakantie gaat: geniet! Reacties zijn altijd welkom op marketing@staalbankiers.nl RUBRIEKEN: Voorwoord Pierre Huurman PAGINA 5 Cliënt@Staalbankiers PAGINA 9 Column Frits Wester PAGINA 17 Spotlight PAGINA 31 Bankier@Staalbankiers PAGINA 35 Vraagbaak PAGINA 39 DISCLAIMER Deze publicatie is uitsluitend bedoeld ter informatie en is geen aanbod noch een uitnodiging om een financieel instrument te kopen of te verkopen of om deel te nemen in een bepaalde beleggingsstrategie. Elk voorbeeld gegeven in deze publicatie, geldt enkel ter nadere uitleg van het betreffende product. Aan deze voorbeelden kunnen geen rechten worden ontleend. Potentiële beleggers moeten zich bewust zijn van de risico s verbonden aan financiële instrumenten en moeten alleen overgaan tot een investeringsbeslissing met betrekking tot deze producten na voldoende beraad, in overleg met hun eigen adviseurs. Waarbij in overweging moet worden genomen of deze producten passen binnen hun eigen risicoprofiel. Hoewel de in deze publicatie gestelde feiten en verstrekte opinies als juist worden verondersteld en zijn gebaseerd op betrouwbare bronnen, aanvaardt Staalbankiers geen enkele aansprakelijkheid voor enige schade in welke vorm dan ook, voortvloeiend uit het gebruik van deze publicatie of de inhoud daarvan. Staalbankiers wijst op de mogelijkheid dat bepaalde informatie in deze publicatie na verloop van tijd verouderd is. De waarde van uw beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Staalbankiers N.V. is statutair gevestigd te Den Haag aan de Lange Houtstraat 26, 2511 CW en ingeschreven bij de KvK Haaglanden onder nummer Staalbankiers is geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten ( te Amsterdam. Voor meer informatie over het toezicht op Staalbankiers N.V. kunt u bellen naar de toezichtlijn van de AFM Reproductie, geheel of gedeeltelijk, is slechts toegestaan na schriftelijke toestemming van Staalbankiers. Deze publicatie is vervaardigd op 6 juli COLOFON: STAAL magazine is een uitgave van Staalbankiers en wordt verspreid onder de clienten en relaties van Staalbankiers. Jaargang 14, nummer 1, zomereditie Hoofdredactie: Henriëtta Smeekes (Staalbankiers) Eindredactie: Maureen Land (Maters & Hermsen) Redactieraad: Erik Boelm, Linda van Hesse, Nicole van de Hoeve, Henriëtta Smeekes, (Staalbankiers), Maureen Land, Hester Sleeking (Maters & Hermsen) Concept: Maters & Hermsen Teksten: Maters & Hermsen Vormgeving en beeld redactie: Stephan van den Burg, Jan Peter Hemminga, Mascha Baarda (Maters & Hermsen) Lithografie: Mark Boon Photoretouch Drukwerk: SMG Groep Oplage: 7000 Heeft u vragen over diensten of onderwerpen behandeld in STAAL Magazine, neem dan contact Heeft u vragen diensten of onderwerpen behandeld in Staal magazine, neem dan contact op met uw bankier of Henriëtta Smeekes via of marketing@staalbankiers.nl. Wilt u STAAL magazine niet meer ontvangen? Meld het uw bankier of de redactie. Redactie STAAL magazine Lange Houtstraat 26, Den Haag redactie@staalbankiers.nl

3 Banier Staalbankiers 85x200.indd :53 4 nummer 1, zomer Nieuws van de bank De Institutendesk, onderdeel van Staalbankiers, heeft in 2014 een International Standard on Assurance Engagement uitgebracht. De zogenoemde ISAE 3402 type II rapportage is specifiek gericht op institutionele cliënten. ISAE 3402 type II is een rapportage over het risicobeheerssysteem voor het verlenen van vermogensbeheerdienstverlening. Met behulp van dit ISAE 3402 type II rapport (en de onaf- Private aan Stater en hebben we ook een groot als de bijna honderdjarige bank blijven < hankelijke en objectieve beoordeling De Institutendesk beheert op maatschappelijk verantwoorde wijze ver- > Bank VIJF STERREN ervan door de onafhankelijke service VOOR STAAL- auditor in een Assurance Rapport) mogens van onder andere verenigingen, stichtingen en charitatieve laat Staalbankiers zien hoe interne BANKIERS Staalbankiers heeft van Vermogensbeheer.nl vijf sterren gekregen. Het is de maximale beoordeling die deze onafhankelijke vergelijkingssite kan geven aan vermogensbeheerders. Vermogensbeheer.nl is opgericht om de markt van vermogensbeheerders transparant te maken door inzicht te geven in wat ze doen en door hun diensten met elkaar te vergelijken. Op de site van Vermogensbeheer.nl staan beoordelingen van ruim honderd vermogensbeheerders en Banken. ISAE-CERTIFICERING VOOR INSTITUTENDESK beheersmaatregelen zijn opgezet en geïmplementeerd, en effectief Staalbankiers wenst u een mooie zomer! werken om de vermelde interne beheersdoelstellingen te bereiken. Institutendirecteur Huub ten Holter: Onze cliënten vragen steeds vaker om deze specifieke rapportage omdat het inzicht geeft in alle (security) processen. ISAE3402 geeft inzicht in alle processen, de beheersing van processen en security. Hiermee bieden wij onze Institutionele relaties optimale zekerheid over de kwaliteit van onze dienstverlening. instellingen met een vrij te beleggen vermogen vanaf 2,5 miljoen euro. Winnaar overall tevredenheid Beste Winnaar overall reputatie Bron: Incompany 2014 Voorwoord Pierre Huurman, directievoorzitter Beste lezer, Ik kijk terug op een zeer intensief halfjaar, waarin de bank een flinke verandering heeft ingezet. Staalbankiers gaat zich steeds verder ontwikkelen als gespecialiseerde private bank met vermogensadvies en vermogensbegeleiding als speerpunt. Door ons hierop te concentreren, verdwijnen standaardproducten uit ons pallet. Staalbankiers is er bovenal voor maatwerk en advies op maat. Om die reden hebben we onze hypotheekadministratie overgedragen deel van onze kredietportefeuille naar Achmea Bank overgedragen. Uiteraard met alle zorgvuldigheid en controles die hiervoor vereist zijn. Want één ding staat bij Staalbankiers altijd voorop: de hoge kwaliteit van de dienstverlening. Die blijven wij bieden en die streven we ook bij onze partners na. De cliënt is daarbij altijd ons vertrekpunt en is de leidende factor in alle ontwikkelingen die de bank doormaakt. Het is voor ons een belangrijk ijkpunt dat wij afgelopen jaar zijn verkozen tot beste private bank. Vanuit deze mooie positie willen wij doorgaan met innoveren en willen wij ook onze dienstverlening verbeteren. Op pagina 6 vertellen CFO Gert-Jan Bruijnooge en ik meer over de ingezette ontwikkeling en leggen wij u als cliënt de consequenties van deze focus op vermogensadvies uit. Er zijn meer verhalen dan over Staalbankiers alleen. Mooi is het altijd weer dat ons magazine vol staat met bijzondere en succesvolle verhalen van en over u, onze cliënten. Cliënten die net bouwen aan de toekomst. Het zal voor de zelfstandig ondernemers onder u herkenbaar zijn dat wij meer raakvlakken hebben. Dat ook wij alleen succesvol kunnen blijven bouwen aan de toekomst als we de kosten laag houden, de focus aanscherpen en investeren in waar wij echt goed in zijn. Dank voor het vertrouwen. Ik wens u namens de directie en alle Staalbankiers medewerkers een fijne zomer.

4 6 nummer 1, zomer BANK IN VERANDERING < Staalbankiers heeft zich de afgelopen jaren steeds sterker gespecialiseerd in private banking. Met de nadruk op vermogensadvies, vermogensbeheer en beleggingsadvies. Dit beleid zal de bank verder aanscherpen en dat zal leiden tot veranderingen voor cliënten. Wat verandert er precies en waarom? Directievoorzitter Pierre Huurman en CFO Gert-Jan Bruijnooge leggen uit. TEKST LEONIE HAGE FOTO'S FRANK RUITER > Hoe ziet Staalbankiers er in de toekomst uit? Pierre Huurman (PH): We blijven met overtuiging de private bank die veel tijd en energie steekt in onze cliënten: vermogende particulieren en instituten. We adviseren onze cliënten over hun vermogens. Samen met onze cliënten brengen we hun doelstellingen en hoe we deze realiseren in kaart. De adviezen vertalen we in overleg met de cliënt naar beleggings- en spaarproducten. Staalbankiers hanteert een specifieke beleggingsmethode, de Multi Asset Optimalisatie. Deze hoogwaardige en specialistische dienstverlening blijft bij Staalbankiers op nummer één staan. Daarbij verbeteren we onze dienst verlening constant. We zullen onze bank verder inrichten op onze belangrijkste doelgroep en we investeren alleen nog in producten en diensten die voor deze cliënten belangrijk zijn. Op welke doelgroep richt Staalbankiers zich, en met welke producten en diensten? PH: We richten ons op cliënten met een vrij te beleggen vermogen van vijfhonderdduizend euro of meer. Deze cliënten bieden we advies over het vermogen, vermogensbeheer en beleggingsadvies. Gert-Jan Bruijnooge (GJB): Dit is overigens geen nieuwe ontwikkeling, vijf jaar geleden zijn we gestart met een scherpere focus op vermogensbeheer en beleggingsadvies op basis van onze Multi Asset strategie. Nu is de tijd aangebroken om vervolgstappen te zetten. Betekent dit dat jullie ook afscheid nemen van cliënten? PH: Ja, we nemen afscheid van cliënten die minder dan vijfhonderdduizend euro bij ons ondergebracht hebben. Een scherpere focus op vermogensadvies houdt in dat Staatbankiers een aantal activiteiten gaat afstoten of versoberen. Welke zijn dat? GJB: We dragen de kredietadministratie over aan Stater N.V. Zij zijn marktleider op het gebied van de administratie rondom hypotheekportefeuilles. Tevens gaat een belangrijk deel van onze kredietportefeuille Pierre Huurman (l) en Gert-Jan Bruijnooge: Focus op de doelgroep en dienstverlening op één

5 8 nummer 1, zomer over naar Achmea Bank. Dit is een zusterbedrijf binnen het Achmea-concern en gespecialiseerd in hypotheken. Onze eigen medewerkers van de afdeling kredieten verhuizen ook mee naar Achmea Bank. De dienstverlening blijft dan ook van hetzelfde hoge niveau, cliënten houden veelal dezelfde contactpersoon. Daarnaast gaan we het betalingsverkeer vereenvoudigen, zowel voor zakelijke als particuliere cliënten. Nu leveren we nog een breed palet aan betaalpakketten en spaarmogelijkheden. De ontwikkelingen in het betalingsverkeer volgen zich in razend tempo op; en op dat gebied kunnen wij niet de service bieden die we willen bieden. Gelukkig bieden andere partijen daarvoor voldoende mogelijkheden. Staalbankiers wil zich blijvend concentreren op het specialisme: vermogensadvies, vermogensbeheer en beleggingsadvies. Vanzelfsprekend hoort hierbij ook de mogelijkheid te sparen met het vemogen dat onze cliënten bij ons onderbrengen. Staalbankiers bouwt de vastgoed activiteiten af. GJB: Staalbankiers heeft ervoor gekozen om de noodzakelijke vergunningen voor het plaatsen van nieuwe maatschappen niet aan te vragen en plaatst dan ook sinds 2011 geen nieuwe vastgoedmaatschappen meer. Staalbankiers is van plan ook de bestaande beheeractiviteiten in vastgoed over te dragen. De insteek is hierbij hetzelfde als bij de kredietadministratie: de bank gaat alleen in zee met een betrouwbare partij die garandeert dat de dienstverlening op hetzelfde niveau blijft. PH: Dienstverlening zit ons in het bloed en het liefst zouden we iedere cliënt een totaalpakket bieden. Maar de marktomstandigheden dwingen ons tot het maken van keuzes. Dat is lastig, maar wel nodig om onze cliënten blijvend de beste service te kunnen bieden. Kortom, ons volledig richten op de dienstverlening, het adviseren over en beheren van het vermogen. Daarmee leveren we onze cliënten de meeste toegevoegde waarde. Het is ook de belangrijkste overweging voor cliënten om voor Staalbankiers te kiezen Wat gaan cliënten merken van de gemaakte keuzes? GJB: Staalbankiers is nummer één in private banking en we willen ook nummer één blijven. Omdat we ons met specifieke producten en diensten richten op een kleinere doelgroep, kunnen we onze investeringen - bijvoorbeeld op IT-gebied - volledig op hen aanpassen. Zo staat er voor 2016 een nieuw effectensysteem gepland, waardoor steeds meer informatie online beschikbaar zal zijn. We kunnen dus veel gerichter investeren. Een voorbeeld: het zakelijk en particulier betalingsverkeer heeft de afgelopen jaren veel kosten met zich meegebracht, denk bijvoorbeeld aan de overgang naar IBAN. Doordat we deze activiteiten verminderen, zetten we onze investeringen in op onze kernactiviteiten. Om het heel zwart-wit te zeggen, dalen de risico s, de kosten en de inspanningen als we een aantal nevenactiviteiten laten vallen. Betekenen alle veranderingen ook iets voor de organisatie van de bank? PH: Jazeker. Doordat we producten en diensten afstoten, moeten we helaas ook afscheid nemen van een aantal collega s. Dat betreuren we natuurlijk zeer, maar uiteindelijk leiden al deze inspanningen tot een kostenefficiënte bank met een gezond risicoprofiel. Waarin onderscheidt Staalbankiers zich van andere private banken? GJB: In de focus op onze doelgroep, cliënten met een vermogen van vijfhonderdduizend euro of meer. Daar zijn we goed in. We investeren in de relatie met onze cliënten en passen onze producten en diensten op hen aan. PH: Niet voor niets vielen we vorig jaar flink in de prijzen. We zijn verkozen tot Beste Private Bank van 2014, met de Beste Reputatie en de Grootste Klanttevredenheid - volgens Incompany 100. En nu staan we bovenaan op de onafhankelijke vergelijkingssite van vermogensbeheerders (www. vermogensbeheer.nl). Dat resultaat willen we vasthouden, reden waarom we nu deze keuzes maken. Zodat we kunnen blijven werken aan de beste kwaliteit en dienstverlening voor onze cliënten. Pierre Huurman: Dienstverlening zit ons in het bloed Gert-Jan Bruijnooge: We willen nummer één in private banking blijven ZEVEN CONCRETE VERANDERINGEN BIJ STAALBANKIERS. 1. Staalbankiers neemt afscheid van cliënten die minder dan euro vrij te beleggen vermogen ondergebracht hebben; 2. De kredietadministratie wordt overgedragen aan Stater N.V.; 3. Er komt een gedeeltelijke overgang van de kredietportefeuille naar Achmea Bank; 4. Vastgoedbeheeractiviteiten worden afgebouwd en overgedragen; 5. Het betalingsverkeer bij Staalbankiers wordt vereenvoudigd; 6. Er komen betere toepassingen en beschikbaarheid op IT-gebied voor onze cliënten; 7. Er komt een nieuw effectensysteem begin Al sinds 5 juni 1963 is de firma Elgersma op weg naar tevreden klanten. De allereerste opdracht: het verhuizen van een tegelhandel. Jan Elgersma (74) deed dat in zijn eentje met zijn eerste eigen vrachtwagen. Drie weken lang sjouwen, drie ritten per dag. Nu telt het goedlopende familiebedrijf in Harderwijk een eigen vloot van 31 vrachtwagens, een warehouse van ruim vierkante meter en 43 medewerkers. In dit middelgrote transportbedrijf zwaait dochter Marjan Moinat (48) samen met haar man Rudi de scepter. Het bedrijf is in de afgelopen vijftig jaar autonoom gegroeid, volgens de waarden van Jan Elgersma: wees spaarzaam en leen nooit van een ander. De crisis hebben ze -een beetje afgeslankt goed doorstaan, al spreekt Marjan liever niet van een crisis. We zaten op een hele hoge berg, nu zitten we weer op normaal niveau. Natuurlijk zijn er uitdagingen, zoals een sterke concurrentie in de bedrijfstak. Of zoals Marjan het verwoordt er zitten 13 vervoerders in een dozijn. Het bedrijf onderscheidt zich dan ook met specialistisch vervoer. Voor de chauffeurs van Elgersma Logistiek zijn vrachten met bijzondere afmetingen geen probleem, zoals grote spoelen voor de staalindustrie of scheepsmotoren. Alles voor de klant én met plezier werken, dat streven de Elgersma s na. In de platte organisatie moet iedereen daarvoor evenveel zijn best doen. Het doel is die tevreden klant, persoonlijk contact staat hoog in het bedrijfsvaandel. Precies dat spreekt ook aan bij Staalbankiers. Toch duurde het wel even voor mijn vader een afspraak wilde met onze bankier Marcel Geerlings, vertelt Marjan lachend. Zes jaar om precies te zijn. Vader Jan zag meer in sparen dan beleggen, dus spaarde hij aanvankelijk bij Staalbankiers. Inmiddels beleggen de Elgerma s met gelden die ze niet snel nodig hebben, maar doen niets ondoordacht. En dat past bij ons, sluit Marjan af. TEKST MAUREEN LAND FOTO JIRI BÜLLER

6 10 nummer 1, zomer ECONOMISCH HERSTEL (OF TOCH NIET?) < De Nederlandsche Bank, het Centraal Planbureau, de Europese Commissie, ze zeggen het elkaar allemaal na: het economisch herstel zet nu echt door. In Europa, maar zeker ook in Nederland. Maar juichen ze niet te vroeg? STAAL Magazine zet het goede én (mogelijk) slechte nieuws op een rijtje. > TEKST RODY VAN DER POLS ILLUSTRATIE LEONIE BOS

7 12 nummer 1, zomer Eerst het goede nieuws... dan het (mogelijk) slechte nieuws Zelfs de ANWB bevestigde het: de Nederlandse economie zit weer in de lift. Een andere verklaring kon de autoclub niet verzinnen voor de spectaculair toegenomen filedruk in het eerste kwartaal van 2015 van maar liefst 56 procent. Daarmee zet de trend die zich in 2014 al aftekende een economische groei van 0,8 procent onverminderd door. Althans, dat denken de meeste economen. Belangrijke motoren achter de economische opleving: de lage olieprijs, de zwakke euro en het Europese monetaire beleid om de rentes laag te houden. De rekenmeesters van het Centraal Planbureau (CPB) becijferden een verdubbeling naar 1,5 procent groei voor 2015 en de economen van de grote banken komen met soortgelijke voorspellingen. Het goede nieuws daarbij is dat het Nederlandse herstel zich in alle sectoren aftekent. Niet alleen in de exportsector, de traditionele motor van de Nederlandse economie. Die groeit volgens De Nederlandsche Bank (DNB) in 2015 met 3,7 procent. Ook de doorsnee Nederlander is weer bereid om het geld te laten rollen en zo de economie een boost te geven. Voor het eerst in meer dan zeven jaar is het consumentenvertrouwen positief. Onder invloed van het herstel op de huizenmarkt (de huizenprijzen stegen vorig jaar met 0,9 procent) gaven zij in het laatste kwartaal van 2014 meer geld uit aan meubels en elektronica, vooral nieuwe smartphones. En ook in 2015 groeit de particuliere consumptie met 1,8 procent volgens DNB. En dan het bedrijfsleven. De Nederlandse machinebouw, verwerkers van basismetalen als koper en staal en de transportsector maakten in 2014 een opvallende groei door. Deze industriële bedrijvigheid is meestal een signaal voor krachtige groei van de Nederlandse economie. Ook nam het aantal faillissementen met een derde af ten opzichte van De betere bedrijfsresultaten vertalen zich door in de bereidheid van ondernemers tot (diepte) investeringen. In 2015 groeien de bedrijfsinvesteringen dan ook met 3,25 procent, zegt het CPB. Ook met de werkgelegenheid gaat het de goede kant op. Nam in 2012 en 2013 het totale aantal banen elk kwartaal af, sinds het tweede kwartaal van 2014 groeit het aantal vacatures weer. Vorig jaar kwamen er banen bij en dus evenveel gezinnen waar het inkomen een flinke sprong maakte. Het herstel van de economie is ook gunstig voor het huishoudboekje van de overheid: het International Monetair Fonds (IMF) becijferde dat het begrotingstekort daalt van 1,4 procent dit jaar naar 0,5 procent in 2016, ruim onder de Europese norm van maximaal 3 procent. Ook met de staatsschuld gaat het de goede kant op. Die piekte volgens hetzelfde IMF in 2013 op 68,6 procent van het bruto binnenlands product (bpp). Via een daling naar 67,5 procent dit jaar en 65,6 procent in 2016, zou de schuld in 2020 overeenkomen met iets minder dan 60 procent van de omvang van de economie, zoals de Europese begrotingsregels voorschrijven. Het economisch herstel van Nederland staat niet op zichzelf. In 2014 was de groei van de Nederlandse economie precies gelijk aan het eurozone-gemiddelde: 0,9 procent. Volgend jaar doen we het, in Europees perspectief, net ietsje beter, zo becijfert de Europese Commissie. Dan groeit onze economie met 1,6 procent, terwijl voor de gehele eurozone een groei van 1,5 procent wordt verwacht. Ook de wereldeconomie herstelt zich in 2015 en 2016 verder, maar minder snel dan voor de crisis. IMF-directeur Lagarde noemde het de Nieuwe Middelmaat. Hoe solide is het economisch herstel van Nederland? Zoals gezegd, de drijvende krachten hierachter zijn: de lage olieprijs, de zwakke euro en het beleid van de Europese Centrale Bank om de rente zo ver mogelijk naar beneden te duwen. Dit zijn allemaal factoren waarop we geen invloed hebben. Genoeg scenario s denkbaar die deze gunstige omstandigheden kunnen ondermijnen. Denk aan een Grexit, oplopende politieke spanningen tussen Europa en Rusland rondom de Oekraïne, deflatie die verder doorzet, bubbles als gevolg van het goedkope geld en noem maar op. We hebben de afgelopen jaren te vaak gezien hoe situaties razendsnel kunnen escaleren om onze ogen er zomaar voor te sluiten. Maar het zijn niet alleen externe factoren die roet in het eten kunnen gooien. Ook bij de huidige stand van de Nederlandse economie zijn nog wel wat kanttekeningen te plaatsen. Neem nu de werkgelegenheid. Ondanks dat er vorig jaar banen bijkwamen, telt ons land nog altijd werklozen. Fors meer dan voor de crisis. Ter illustratie: per vacature zijn er ruim vijf werklozen, terwijl er in de zomer van 2008 nog evenveel vacatures als werklozen waren. Daar komt bij: de langdurige werkloosheid blijft stijgen. Van de werklozen boven de 45 jaar zit meer dan 60 procent een jaar of langer thuis. En het aantal mensen op de arbeidsmarkt groeit door het overheidsbeleid. Zo moeten bijstandsmoeders aan de slag en moeten we allemaal langer doorwerken door de verhoogde AOW-leeftijd. Bij de huidige economische groei zal de werkgelegenheid slechts stapje voor stapje verbeteren. Er is dus nog een lange weg te gaan voordat de Nawoord Tijdens de productie van dit Staal Magazine publiceerde De Nederlandse Bank op 8 juni rapport over de gunstige economische vooruitzichten. In een persbericht verklaart de bank: De Nederlandse economie is in een hogere versnelling terecht gekomen. Door het aantrekken van de binnenlandse bestedingen komt de Nederlandse economie in 2015 op stoom met een geraamde groei van 2%. Dat is de hoogste groei sinds De Nederlandse economie houdt dit groeitempo gemiddeld ook in 2016 en 2017 vast. De conjunctuur ontwikkelt zich daarmee positiever dan eerder werd voorzien. In lijn met schade van de economische crisis is weggewerkt. Dan de consumptie: het goede nieuws is dat Nederlanders voor het eerst sinds jaren weer bereid zijn het geld te laten rollen. Door de toegenomen koopkracht besteden zij dit jaar naar verwachting 1,25 procent meer. Toch moeten we ook dit in perspectief plaatsen. Anno 2015 is de reële koopkracht van de gemiddelde Nederlander nog altijd 4,5 procent lager dan in 2008 en de consumptie 2,5 procent lager. Een belangrijke rol spelen de nog altijd hoge hypotheekschulden. Ondanks dat Nederlandse huishoudens de afgelopen jaren massaal aflosten, is de totale hypotheekschuld nog ongeveer even groot als ons bruto binnenlands product. Zolang Nederlanders nog bezig zijn om hun huishoudboekje op orde te krijgen, blijft er sprake van economische groei met de voet op de rem. Een belangrijke rol bij het toegenomen consumentenvertrouwen spelen de huizenprijzen. Die hebben zich het afgelopen jaar in de meeste regio s gestabiliseerd en zijn in de grote steden zelfs wat gestegen. Maar ook die ontwikkeling is uiterst fragiel. Allereerst werd de opleving vooral gedreven door kopers die nog wilden profiteren van de tijdelijk verruimde schenkingsregeling (ouders mochten tot euro belastingvrij aan hun kinderen schenken voor de koop van een huis) en de minder strenge inkomensnormen tot 31 december Voor een groeiende groep jongeren zonder vaste baan blijft een eigen huis buiten bereik. En er ligt nog een ander gevaar op de loer: op den duur zullen de rentes die nu extreem laag zijn weer gaan stijgen, waardoor mensen fors minder kunnen lenen. Dan kan een nieuwe crisis op de huizenmarkt snel toeslaan de positievere vooruitzichten daalt de werkloosheid, laten de overheidsfinanciën een beter beeld zien en neemt de inflatie licht toe. Het rapport kunt u downloaden via de website van De Nederlandsche Bank

8 14 15 JURIAN EN RIDA BREKELMANS WETEN WAT KAMPEERDERS WILLEN LA DOUCE DRENTHE < Achter die koeien, daar begint het Dwingelderveld. Hoewel campingeigenaren Jurian (1963) en Rida (1960) Brekelmans niet uit Drenthe komen, voelen zij zich thuis in dit Nationale Park vol heidevelden, vennetjes, schapen en hunebedden. Waar iedere Nederlander eigenlijk een keer verplicht naar toe zou moeten. Maar in Drenthe blazen ze niet zo hoog van de toren. TEKST BART DE HAAN FOTO S FRANK RUITER > Dit opmerkelijke ondernemersverhaal begint niet in Drenthe, maar in Frankrijk. Daar werkt bedrijfskundige Jurian Brekelmans rond de eeuwwisseling als operations manager in een fabriek voor elektronische componenten. En dat bevalt hem niet meer. Door een verplaatsing van de productie hangt een uitzending naar Azië in de lucht. Dat wil de expat zijn vrouw en kinderen niet aandoen. We houden niet van het leven op een compound. Bovendien staat Jurian, gezegend met twee rechterhanden, te popelen om eens serieus te gaan klussen. En zo ontstaat het plan om een ingedutte camping van een metamorfose te voorzien. In december 2001 vallen de twee als een blok voor een camping municipal. Met uitzicht op een château, want het is in de Loire-streek. Rida: Door het achterstallig onderhoud heen zagen we de potentie. Koersvast Even een tussendoortje. Op dit punt kunt u, als lezer, wellicht denken dat u bent aanbeland in een aflevering van Ik Vertrek. In dat tv-programma slaat de Nederlandse ondernemersgeest vaak stuk op de klippen van Babylonische spraakverwarringen, te hoge ambities en een algeheel gebrek aan realiteitszin. Zo niet bij Jurian en Rida. Die wisten de valkuilen prima te omzeilen. Jurian: We spraken de taal, onze kinderen waren al thuis in Frankrijk en we hebben altijd financiële reserves aangehouden voor tegenslag en uitbouw van succes. Wel versleten al zijn Franse collega s Jurian voor gek toen hij ontslag nam. Ondernemerschap heeft in het collectief georganiseerde Frankrijk niet veel status en het campingleven al helemaal niet. Maar Jurian en Rida zijn koersvaste types. Die laten zich niet door een stel Fransen van de wijs brengen. Maar goed ook, want met hard werken werd de eerste camping een doorslaand succes. En passant knapten ze ook nog een oude tabaksdrogerij op tot hun droomhuis. Bezinning De aanpakkers rusten niet op hun lauweren. Na drie jaar kunnen ze de opgewaardeerde camping in de Loire goed

9 16 nummer 1, zomer Column Frits Wester ONZE EIGEN VAKANTIE HOEFT NIET LUXE Opvallende bekentenis: als Jurian en Rida zelf vakantie vieren, hebben ze geen behoefte aan het comfort dat ze anderen bieden. Met kinderen Anne, Christiaan en Sybrand kampeerden ze jarenlang in een De Waard-tent, zonder elektriciteit en stromend water. Tegenwoordig gaan ze het liefst backpackend op pad met de fiets. Als er tijd is, want eigenaars van een camping hebben zelf bar weinig vakantie. verkopen. Een nieuw campingproject in Bretagne, niet ver van de Atlantische oceaan, pakken ze in 2009 met dezelfde energie aan. Ze leggen zwembaden aan, laten sanitairgebouwen verrijzen en verdienen een extra ster. Na ruim vijf jaar weten ze, ondanks de crisis, hun tweede Franse camping opnieuw goed te verkopen. Een periode van bezinning breekt aan. Twee van hun drie kinderen staan op eigen benen. Jurian en Rida Brekelmans keren terug naar Nederland, het vermogen gaat in beheer bij Staalbankiers. In Frankrijk bleven we buitenlanders, hoe geïntegreerd we ook waren, zegt Rida. Ik tenniste jarenlang met acht Franse vrouwen, maar onderlinge grapjes sloegen op het eind nog steeds niet aan. Dus verlaten ze het land waarmee ze in de loop der jaren een complexe haat-liefdeverhouding hebben gekregen. Neergestreken in Wassenaar bevalt het ze niet om een minder hectisch bestaan op te bouwen. Rida probeert wel een kantoorbaan, maar al snel kruipt het bloed waar het niet gaan kan. En dus gaan Rida en Jurian in Nederland op zoek naar een camping die de Brekelmans-touch kan gebruiken. Hun speurtocht eindigt in Drenthe. Hangbuikzwijntjes In de winter van 2013 gaan ze aan de slag in Ruinen. Hier kun je nog ouderwets kamperen, zonder te hoeven afzien. Je stapt s ochtends met blote voeten in het gras (want dát is kamperen) maar je tanden poets je in een hypermodern toiletgebouw, met vloerverwarming. Die balans kent een gevoelige afstemming. In de Ruinense safaritenten ontbreekt het aan niets, maar een tv zul je er niet aantreffen. Een animatieteam vermaakt kinderen, maar naar een mascotte zul je vergeefs zoeken. Wel kan het kroost knuffelen met konijntjes. Of helpen bij het voeren van hangbuikzwijntjes Plien & Bianca. Kinderen mogen hier met takken slepen, hutten bouwen en in bomen klauteren. Als het regent, kunnen ze terecht in de binnenspeeltuin. Eén Frans campingritueel hebben Jurian en Rida meegenomen: s ochtends brood halen. Wie s avonds een formuliertje invult, kan de volgende ochtend eigengebakken broodjes en warme croissantjes ophalen bij de receptie. Investeerders gezocht In Drenthe hebben Jurian en Rida dat wat ze altijd al goed deden in een formule gegoten. Landclub heet het. Samengevat: Kamperen in de natuur zoals vroeger, met het comfort van nu. De ondernemers willen hun Landclub in Ruinen uitbouwen tot een keten van vergelijkbare campings in heel Europa. En voor die keten zoekt het stel investeerders. Geïnteresseerde geldschieters kunnen ze inmiddels hun indrukwekkende financiële palmares laten zien. Op hun Franse campings, Parc de Montsabert in de Loire en Le Bohat in Bretagne, wisten de ondernemers in drie jaar tijd de omzet te verdubbelen. Ook in Ruinen gaat het crescendo. Aanloopjaar 2014 was meteen een goed jaar. Rida: Een Nederlandse camping heeft een andere aanpak nodig dan een Franse. De pieken liggen hier anders, het wisselvallige weer vraagt om meer infrastructuur, zoals een goed overdekt zwembad. Maar ik geloof dat we ook dat inmiddels in de vingers hebben. Tijdens de afgelopen meivakantie hing aan de poort drie weken lang het bordje vol. Wat een geluk Een paar weken geleden reed ik met mijn vriend en collega Roelof Hemmen voor de vierde keer de Tulpenrally. In een bijna vijftig jaar oude Volvo Amazone in zes etappes van Italië naar Noordwijk. Niet helemaal meer een gewone Volvo, maar een compleet opgevoerd rallybeest. Roelof zat als navigator de hele dag in de kaarten en ik achter het stuur, zo hard mogelijk aan het rijden. Verdiept in onze eigen werkelijkheid, zo n tien tot elf uur per dag. De gespreksstof onderweg was beperkt tot instructies: scherp links na 600 meter, spoor, water, driesprong, noordoost uit, kerk, brug en ga zo maar door. s Avonds ging het gesprek met de andere deelnemers over motoren, bobines, banden, pk s en bijna ongelukken. Kortom, de wereld van rallymensen en klassieke auto s. Eigen werelden. Het zijn er veel. Ik zeil graag, in de wereld van platbodems, die van scherpe jachten, wedstrijdvaarders. Als ik mijn motor op een veerboot naar Schotland zet, betreed ik de wereld van motorrijders. Allemaal eigen werelden met een eigen vocabulaire. Niet anders dan in de voetbalwereld, de schaatswereld, de museumwereld, de theaterwereld (waar ik door mijn vriendin ineens kennis mee aan het maken ben), de muziekwereld of al die andere werelden waar ik misschien wat minder in rondloop - zoals de volleybalwereld, hondenfokwereld, volkstuintjeswereld, duivensportwereld en noem al die hobby s en bezigheden maar op. En dan nog alle beroepsmatige werelden. Mijn politieke en journalistieke wereld, de tv-wereld, de kunstwereld, de artiestenwereld, de wereld van de voedselbanken, de agrarische wereld, de medische wereld, de bouwwereld en de bankenwereld. Allemaal eigen werelden met eigen gebruiken en codes. Zo verschillend en ook weer zo gelijk. Ik vind het fascinerend om in zoveel mogelijk werelden rond te lopen. Die soms samenkomen in het stadion, op een gala of in de kroeg, op het schoolplein, in de kerk. Ik vind het een voorrecht dat ik door mijn werk, maar ook door al mijn interesses en bezigheden in veel van die werelden rond mag rondstruinen. Vrij naar wat Rudi Carell in 1960 zong op het songfestival: Wat een geluk dat ik n stukje van al die werelden ben. Eigen werelden. Het zijn er veel

10 18 nummer 1, zomer KNELPUNTEN IN ONS BELASTINGSTELSEL VAN AFTREKPOST NAAR LASTPOST Den Haag praat steeds serieuzer over de herziening van ons belastingstelsel. Wil Vennix, voorzitter van Register Belastingadviseurs, ziet drie knelpunten die zouden moeten worden aangepakt. Het zijn veelal zzp ers die sterk afhankelijk 1 2 pensioen in eigen beheer voor de directeur-grootaandeelhouder Het (dga) was in de jaren negentig een mooie aftrekpost. Maar de laatste jaren hebben allerlei inperkingen ervoor gezorgd dat de meeste ondernemers er dolgraag vanaf willen. Van een aftrekpost is het een lastpost geworden. Want het bedrag dat ondernemers op hun balans zien staan voor de pensioenvoorziening zal in veel gevallen lang niet genoeg zijn voor de daadwerkelijke uitkering van het pensioen. Dat komt omdat het rendement vaak structureel lager ligt dan de vier procent rekenrente die de fiscus voorschrijft. Daarbovenop lopen de fiscale en de commerciële pensioenberekeningsmethodes door de extreem lage marktrente steeds PENSIOEN IN EIGEN BEHEER TEKST LEONIE HAGE FOTO'S LINELLE DEUNK verder uit elkaar. Het is toch niet uit te leggen dat als je acht ton op je pensioenvoorziening hebt staan, je eigenlijk anderhalf miljoen nodig hebt om je verplichtingen waar te maken? Dat moet echt anders. Mijn oplossing: geef ondernemers de keuze. Er is zo veel mogelijk. Het bedrag geheel of gedeeltelijk vrij laten vallen, dividend laten uitkeren, laten afkopen of de pensioenrechten zodanig verlagen dat ze passen bij de fiscale boekwaarde. Bij al deze opties wordt er wel gewoon belasting betaald, vaak zelfs veel eerder dan bij een strikte toepassing van de pensioenregels het geval zou zijn. Wees niet te flauw, zou ik tegen de beslissers willen zeggen en ga soepel om met de regels. Alleen dan zal dit probleem in de toekomst niet meer bestaan. BOX 3: ONREDELIJKE TARIEVEN er iets moet gebeuren met box 3 staat vast. Het systeem Dat werkt en lange tijd was het gunstig voor ondernemers om zo veel mogelijk vermogen in box 3 te hebben en zo uit de duurdere boxen 1 en 2 te blijven. Door de lage spaarrentes staat spaargeld tegen een extreem lage rente in box 3 te niksen. Onredelijk in mijn ogen, zeker voor kleinere vermogens. De oplossing is simpel: verlaag het belastingtarief op vermogen. De commissie-van Dijkhuizen deed al eens een goed voorstel om voor box 3 uit te gaan van de gemiddelde spaarrente over de laatste vijf jaar. Minder goed was dan weer het voorstel om dit te financieren door bv-ondernemers zwaarder te belasten. Neem van mij aan, heel veel bv s maken geen substantiële winst. Een verzwaring van lasten voor deze groep is momenteel echt niet aan te raden. Wil Vennix is sinds juni 2014 voorzitter van het Register Belasting Adviseurs en is daarnaast directeur-aandeelhouder van De Beer Accountants en Belastingadviseurs. BETERE BELASTINGWETTEN Het Register Belastingadviseurs (RB) is met leden de grootste fiscale beroepsvereniging van Nederland. Het RB behartigt de belangen van de beroepsgroep, zorgt voor opleidingen en ondersteunt leden bij de praktijkuitoefening. Daarnaast overlegt het RB met overheid en politiek over de fiscale belangen van het MKB. Het RB voert in dat kader een nadrukkelijke lobby voor betere belastingwetten, en heeft daarbij vooral oog voor het MKB. Wil Vennix: In de verkiezingsprogramma s wordt het MKB vaak heilig 3 FISCALE VERSCHILLEN TUSSEN ONDERNEMERS EN WERKNEMERS Er moet zeker ook iets gebeuren met de fiscale verschillen tussen ondernemers en werknemers. Een deel van degenen die voor de inkomstenbelasting worden aangemerkt als ondernemer zijn qua uitstraling en activiteiten nauwelijks te onderscheiden van werknemers. zijn van één opdrachtgever en nauwelijks ondernemersrisico hebben. En toch betalen zij duizenden euro s minder belasting dan collega s op de werkvloer die wel gewoon in loondienst zijn. Niet eerlijk vind ik. Ik pleit daarom voor het aanpassen van de aftrekposten voor zelfstandigen. Het geld dat daarmee vrijkomt, moet gaan naar wat ik echte ondernemers noem: bedrijven die voor substantiële bedragen investeren, risico s lopen, voor innovatie zorgen en veelal ook personeel in dienst hebben. Ik zou zeggen: halveer de zelfstandigheidsaftrek en laat ondernemers dat terugverdienen via investeringen. En ja, dat is lastig, want je praat over verworven rechten. verklaard. Maar in de praktijk zie je helaas nog veel dat juist de kleinere ondernemers de dupe worden van maatregelen. De grote ondernemingen hebben uitstekende ingangen in Den Haag. Het MKB wordt te weinig gehoord, vindt het RB.

11 20 nummer 1, zomer Londenhaven-Purmerend ARCHITECT FRITS VAN DONGEN HET VAK SPEELT ZICH AF IN MIJN HOOFD Spazio shopping centre-zoetermeer Wooncomplex Tricot-Winterswijk De Gouden Eeuw van de architectuur en stedenbouw is door de crisis weliswaar voorbij, architect Frits van Dongen ziet overal om zich heen goede en inspirerende initiatieven ontstaan. TEKST HILDE DUYX FOTO S VAN DONGEN-KOSCHUCH < > The Whale-Amsterdam Toren Courzandseweg, Heijplaat, Rotterdam Concertgebouw Philharmonie-Haarlem Conservatorium-Amsterdam Het is begin jaren tachtig en Nederland wordt geteisterd door een crisis. Frits van Dongen is dan net afgestudeerd aan de universiteit van Delft en start zijn eigen architectenbureau. In crisistijd? Ik heb er destijds nooit bij stilgestaan, zegt hij met een glimlach. Ik wachtte niet af, maar ging er gewoon voor: creatief bezig zijn, nieuwe ideeën ontwikkelen, hard werken. Ontwikkelen, schrijven, ontwerpen, mock-ups bouwen, we deden alles in die tijd zelf. En het leuke is dat ik nu zie dat jonge architecten precies hetzelfde doen. Ze wachten niet af, maar komen zelf met goede, creatieve ideeën. Ze ondernemen. Ik heb wel eens gezegd dat de crisis mij niet lang genoeg kan duren, wat dit betreft dan. Er is nieuwe energie. Uitgebouwd Van Dongen bouwde sinds de jaren tachtig een enorme ervaring op als architect en stedenbouwkundige bij de Architecten Cie. Hij verwierf nationale en internationale faam met zijn woongebouw The Whale en zijn cultuurgebouwen: het nieuwe conservatorium in Amsterdam, de Heineken Music Hall en het alom geprezen concertgebouw van de Philharmonie in Haarlem. Deze laatste leverde hem in 2006 de BNA Kubus, de oeuvreprijs van de Bond van Nederlandse Architecten, op. In 2011, vlak na zijn vijfenzestigste verjaardag, werd hij gevraagd om Rijksbouwmeester te worden; adviseur van de regering op de terreinen van architectuur, stedenbouw en ruimtelijk ontwerp. Daar heb ik lang over moeten nadenken, Nederland was inmiddels wel uitgebouwd. Toch heb ik ja gezegd, want het is goed om je brede ervaring in te kunnen zetten voor het land. We hebben onze aandacht gericht op de herbestemming van bestaande gebouwen. Driekwart jaar geleden werd Van Dongen benaderd voor de herontwikkeling van het Spuikwartier in Den Haag. Dit conflicteerde met het Rijksbouwmeesterschap, waarna hij die functie neerlegde. Het kriebelde weer, vertelt hij. Ik ben nu volop bezig met mooie opdrachten, als mede-eigenaar van mijn bureau Van Dongen-Koschuch. Het zijn interessante tijden voor de architectuur. Er is meer aandacht voor kwaliteit, voor diversiteit op alle niveaus. Ik houd ervan om naar het brede perspectief te kijken als ik ontwerp. Waar is behoefte aan? Wat willen de bewoners of gebruikers van een pand nu eigenlijk zelf? Ontwerpen gaat om het verbinden van ruimtelijke en sociaalmaatschappelijke oplossingen. Intellectueel proces En hoe houdt hij zijn werk nog steeds leuk? Hij zou tenslotte van een fijn pensioen kunnen genieten. Iedere opdracht is weer anders, legt Van Dongen uit. Als je me hier ziet werken achter mijn bureau in Amsterdam, dan merk je daar niets van. Maar het vak speelt zich af in mijn hoofd. Het is een intellectueel proces waarbij alles samenkomt: intuïtie, ervaring, creativiteit. Ik blijf het een boeiend proces vinden. En natuurlijk komt hét idee ook wel eens zomaar ineens, alsof er een lampje boven je hoofd aangaat. Dat gebeurde bij het ontwerpen van het conservatorium. Ineens wist ik wat ze nodig hadden: een spelend hart, een ontmoetingsplek voor studenten en docenten klassiek en jazz. Het is mooi als een idee zomaar ontstaat. Maar ont werpen is voornamelijk heel erg hard werken, je ervaring en creativiteit inzetten en daar uiteraard ook veel plezier uithalen.

12 22 nummer 1, zomer De eigenaar had dertig jaar in zijn onderneming gestoken. En nu wilde hij met pensioen. Zijn kinderen wilden het bedrijf niet overnemen, de continuïteit ging hem aan het hart. Verkopen dus. Maar: hoe bepaal je de waarde van een onderneming? En is de som die deze waarde vertegenwoordigt groot genoeg om van te kunnen leven? Er zijn grofweg drie methoden om deze vragen te beantwoorden. Boekhoudkundig, door de Intrinsieke en Rentabiliteitswaarde te bepalen, met verhoudingsgetallen van koers en winst en met de Multiple Discontering van kasstromen of de discounted cash flow (DCF). Sigarendoosje De meest eenvoudige manier om de waarde van een onderneming te bepalen, is door de intrinsieke waarde vast te stellen. Dat kan heel simpel op de achterkant van een sigarendoosje. Activa minus passiva is eigen vermogen, is de waarde van een onderneming. Eén probleem: deze methode is bijzonder ongunstig voor de verkoper. Want op geen enkele manier houdt de methode rekening met de economische waarde van een onderneming, zoals rendementen op de activa (waaronder investeringen) en het personeel. Door de rentabiliteitswaarde te bepalen, kun je daar wel rekening mee houden. Deze methode bepaalt de waarde van een onderneming door de rendementseis van een onderneming te delen door de winst. Een rendementseis is wat een investeerder graag van zijn geld terugziet. Die ligt voor een MKB-onderneming vaak hoger dan voor een beursgenoteerd aandeel. Dat komt omdat een aandeel in een MKB-onderneming minder liquide is. Aandelen zijn niet vrij in te ruilen voor geld, maar zitten in het bedrijf, de mensen, machines en gebouwen. Daarmee is het risico voor de investeerder - die zijn geld immers vastzet- ook hoger. Voor veel MKB-bedrijven zit die rendementseis vaak ALLES VAN WAARDE IS TE BEPALEN Hoeveel levert een onderneming op? Er zijn drie verschillende methoden die dat kunnen bepalen. En alle drie hebben zo hun voor- en nadelen. TEKST SEBASTIAAN VAN DER LUBBEN I.S.M. SENIOR PRIVATE BANKER JASON YANG FOTO THINKSTOCK tussen de vijftien en vijfentwintig procent. De rendementseis komt tot stand door de rentestand te vermeerderen met diverse risicopremies. Dat klinkt technisch, maar dat valt mee: een investeerder weegt het te verwachten rendement af tegen de bijbehorende risico s om te kunnen inschatten wat hij met de onderneming gaat verdienen. Een eenvoudig voorbeeld maakt veel duidelijk. Stel, een onderneming heeft een winst van euro en de rendementseis is 16 procent. Dan is de waarde van de onderneming gedeeld door 0,16 ofwel euro. Een heel eenvoudige berekening, met een heel groot nadeel: het houdt geen rekening met noodzakelijke of reeds gepleegde investeringen. Die kunnen in de (nabije) toekomst immers het rendement en de winst verhogen, waardoor er een andere verwachte waarde ontstaat. Zes keer winst Om wel rekening te houden met die investeringen, kijken analisten ook wel naar de verhouding tussen de koers van een bedrijf en de winst. Dit noem je de methode van de verhoudingsgetallen. Die verhouding tussen koers en winst wordt vermenigvuldigd met een multiplier op zijn beurt weer bepaald door een peer group, een groep vergelijkbare, beursgenoteerde bedrijven. Als blijkt dat andere ondernemingen zes keer de winst moesten betalen om overgenomen te kunnen worden, geldt die zes als multiplier voor de winst van het te verkopen bedrijf. Die koers-winstverhoudingen worden bijgehouden in indices en zijn voor veel beursgenoteerde bedrijven terug te vinden op internet of in databases van Bloomberg en Reuters. In het MKB vindt vaak een variant op deze waardeberekening plaats, maar dan toegepast op de EBITDA (Earnings before Interest, Tax, Depreciation and Amoritization). Analisten kijken naar de kasstromen binnen het bedrijf, naar de belastingen, de afschrijvingen en goodwill om deze som te vermenigvuldigen met een getal dat past bij het type onderneming. Afkijken bij andere, vergelijkbare ondernemingen maakt deze waardebepaling overzichtelijk en transparant. Alle marktinformatie en verwachtingen zijn immers in de uiteindelijke koersprijs verdisconteerd. De prijs van een aandeel drukt nu eenmaal het vertrouwen en de verwachte ontwikkelingen van de markt in het bedrijf uit. En daar zit ook direct de valkuil. Veel MKB-bedrijven hebben geen beursnotering. Er zijn vaak niet genoeg data om te vergelijken en dus een prijs te bepalen. En als die er wel zijn, kunnen markten bedrijven onder- of overwaarderen. Ze reageren dan overspannen op ontwikkelingen in een bedrijfstak. Denk aan de internetbubble. Een derde probleem is dat een beurswaarde vooral een transactiewaarde is. De prijs van een aandeel drukt de bereidheid van een handelaar uit deze voor het aandeel te betalen. Die prijs drukt niet de waarde van een onderneming uit. Simpel: Activa minus passiva is de waarde van een onderneming Om al deze bovengenoemde bezwaren weg te nemen, bestaat er een derde methode voor de waardebepaling van een onderneming: het contant maken van de cash flows of de kasstromen binnen een bedrijf. Die kasstromen geven veel informatie over de rendementen en de investeringen, ergo over de bedrijfsvoering. In deze methodiek bepalen verwachte geldstromen de waarde van het bedrijf en wat de toekomst brengt. Heel belangrijk, want een koper koopt geen historische prestaties, maar een toekomstig te verwachten rendement. Nog iets preciezer geformuleerd: hij koopt vrije kasstromen - een technische rekensom waarbij kapitaalstromen in het bedrijf worden omgezet in een waarde van dat bedrijf. Die rekensom kan er bijzonder indrukwekkend uitzien, maar bevat ook subjectieve keuzes. Wat doet een investering? Wat doet een markt? Welke structurele en incidentele gebeurtenissen staat de koper nog te wachten? Is de rente te laag of te hoog ingeschat? De waardebepaling van een onderneming komt op deze wijze neer op de waardering van de uitgangspunten waarmee die waarde wordt uitgedrukt. Anders gezegd: waarde en waardebepaling is een sociaal definitieproces. De uitkomst van de som is belangrijk, maar een succesvolle bedrijfsovername staat of valt vooral bij het gesprek tussen minimaal twee partijen die op eigen wijze hun argumenten wegen om over de prijs tot een overeenstemming te komen. Price is what you pay Bij de discounted cash flow-methodiek zijn de toegevoegde waarde van een bedrijf en de (noodzakelijke) voorwaarden waaronder die geleverd kunnen worden van belang. Hoe is bijvoorbeeld essentiële kennis geborgd in de onderneming, of loopt die met de verkoper de deur uit? Levert een bedrijf voor één of meerdere klanten (concentratierisico) en is het bedrijf wel fit genoeg om zich aan veranderende omstandigheden aan te passen? Allemaal belangrijke vragen waarvan de antwoorden direct bijdragen aan de waardebepaling van een onderneming. Want, zoals Warren Buffet zei: Price is what you pay. Value is what you get. Wilt u meer informatie over de waarde van uw onderneming? Neem gerust contact op met uw Staalbankier.