Uitkomsten werkbijeenkomsten Integrale aanpak na

Transcriptie

1 .. te J t je wa t e e ew t. e i n t taa ns te ch wa Uitkomsten werkbijeenkomsten Integrale aanpak na

2 Colofon Deze uitgave bevat de uitkomsten van de werkbijeenkomsten met jongeren uit de jeugdzorg over de integrale aanpak na jeugdzorg. Jongeren uit de geïndiceerde jeugdzorg en justitiële jeugdinrichtingen hebben hieraan meegewerkt. Voor meer informatie Hellen Houterman en Brechtje Bandell Eindredactie en vormgeving Jos Rochette en Kim Scheffers april Zorgbelang Gelderland Uitkomsten van de werkbijeenkomsten -Get Z, doe het met zorg!

3 Je weet niet wat te te wachten staat Project Get Z, doe het met zorg! De Provincie Gelderland wil de samenwerking tussen ketenpartners bevorderen in de begeleiding en ondersteuning van jongeren na jeugdzorg. Het projectonderdeel Get Z, doe het met zorg! richt zich op 16-3 jarigen uit de geïndiceerde jeugdzorg en JJI. Begin 010 is het project Integrale aanpak na jeugdzorg gestart. Gekoppeld aan dit project heeft de Provincie Gelderland aan Zorgbelang Gelderland de opdracht gegeven om te onderzoeken wat de behoefte is onder jongeren uit de jeugdzorg en justitiële jeugdinrichtingen (JJI). Project Get Z, doe het met zorg! Zorgbelang Gelderland heeft een startdocument gemaakt Wat weten we al over de begeleiding en ondersteuning na jeugdzorg?, dat gebruikt werd als achtergrondinformatie voor de gesprekrondes met gemeenten en ketenpartners in de zeven regio's. Naast de regio gesprekrondes zijn er ook werkbijeenkomsten met jongeren gehouden. Deze jongeren zaten aan het einde van hun zorgtraject of waren uitgestroomd. Dit alles heeft geresulteerd in een dvd met 30 minuten beeldmateriaal dat onderbroken wordt door enkele multiple choice vragen. Alles bij elkaar duurt de video docuquiz zo'n 45 minuten. De dvd is ingezet bij regiobijeenkomsten in de provincie Gelderland waar gemeenten en ketenpartners zich buigen over hun verantwoordelijkheid naar jongeren met ervaring in de jeugdzorg of JJI. Uitkomsten van de werkbijeenkomsten - Integrale aanpak na jeugdzorg 3

4 Werkbijeenkomsten met jongeren Op 16 juni en 11 augustus 010 gaven jongeren hun mening over nazorg. In totaal hebben zestien jongeren meegewerkt. De jongeren hadden ervaring met geïndiceerde jeugdzorg en/of justitiële jeugd instelling (Entréa, Pactum, Hoenderloogroep, Lijn 5 - Nové). In de bijeenkomsten werd gebruik gemaakt van een groepsinterview via de verbetermethode. Deze snelle, korte manier van reageren werkte goed. Deelnemers raakten door elkaar geïnspireerd en konden snel hun mening vormen en geven. Iedereen kreeg op een speelse manier meerdere kansen om te antwoorden. Na het groepsinterview werden de jongeren individueel gefilmd, van tien jongeren zijn opnames gemaakt. 4

5 Samenvatting reacties jongeren Begeleiding en ondersteuning na jeugdzorg Als het gaat om begeleiding en ondersteuning na jeugdzorg vinden jongeren een aantal zaken zeer belangrijk: huisvesting, inkomen, vrienden en dagbesteding. Dit betekent dat ze goed voorbereid moeten worden, op tijd geïnformeerd, dat er concrete stappen genomen moeten worden en dat de begeleiding past bij de vraag van de jongere. Zelfstandig leven Get Z Wil je een goede start maken als jongvolwassene dan moet je een (veilige) plek hebben om te wonen. Je moet op zijn minst schuldenvrij zijn en eigenlijk financiële reserve hebben opgebouwd. Je moet back up hebben van vrienden, zeker als je niet kunt terugvallen op familie. Je moet de maatschappij, je nieuwe wereld, kennen. Je moet weten op wie of wat je kunt terugvallen. Je moet dagbesteding hebben: school of werk anders word je depressief!. En je moet kunnen oefenen: fouten maken en daarvan leren. Begeleiding De jongeren willen op een positieve manier begeleid worden: uitgaande van wat ze kunnen en dat ze uniek zijn. Dat ze (zelf)vertrouwen krijgen in plaats van alleen maar horen wat ze niet goed doen. Ze willen dat er naar ze geluisterd wordt, dat afspraken nagekomen worden en dat helder en inzichtelijk is wat de bedoeling van de begeleiding is en waar naartoe gewerkt wordt. De jongeren moeten hun eigen doelen bepalen. De maatschappij De meeste jongeren voelen een afstand tussen zichzelf en de samenleving. De wereld waarin ze geleefd hebben is die van de jeugdzorg. Die wereld kenmerkt zich door: tijdelijke verblijven; los van familiebanden en vrienden van vroeger; wisselende begeleiders; tijdelijke vriendschappen die vooral jeugdzorg gerelateerd zijn; leven met onzekerheden; geen kind kunnen zijn, maar al op jonge leeftijd met problemen te maken krijgen. 5

6 Zelfbeeld Een positief zelfbeeld is volgens de jongeren belangrijk voor hun toekomst. De begeleiding vanuit de jeugdzorg en JJI zou veel meer daar op gericht moeten zijn en zich niet alleen of vooral moeten focussen op wat jongeren niet kunnen, niet goed doen etc. Jongeren met JJI ervaring Net als jongeren uit de jeugdzorg, willen ook jongeren met JJI ervaring een toekomst waarin ze zelfstandig kunnen leven met zinvolle dagbesteding, verzekerd van inkomen, huisvesting etc. Ze moeten net als andere jongeren toekomstperspectief hebben, zelfvertrouwen krijgen en een positief zelfbeeld ontwikkelen. Maar voor deze groep jongeren worden nog wel een aantal specifieke opmerkingen gemaakt. Zo moet er geïnvesteerd worden in het loslaten van slechte vrienden en het opbouwen van nieuwe contacten. Ze moeten leren omgaan met (weinig) geld en de verleiding kunnen weerstaan om hun inkomen aan te vullen met criminele activiteiten. Bij deze jongeren moet ook ingezet worden op het voorkomen van terugval, er moet back up geregeld zijn. Voor deze groep geldt een nog grotere afstand tot de maatschappij. 6

7 Conclusies De jongeren beseffen goed dat ze een andere ontwikkeling en een andere start maken, dan wanneer ze in een 'gewone' gezinssituatie opgroeien. Ze hebben geleerd om met veel regels op te groeien, die niet altijd voor hen van toepassing zijn maar waar ze zich wel aan moeten houden. Hierdoor hebben veel jongeren een aversie tegen regels. Gelijkertijd zien de jongeren goed welke regels nodig zijn (ook al komen deze regels hen niet altijd uit). Positieve benadering, zelfvertrouwen ontwikkelen, versterken wat ze goed kunnen en niet alleen ingaan op wat er niet goed gaat, fouten mogen maken, oefenen in de maatschappij, contacten en activiteiten buiten de jeugdzorg stimuleren. De jongeren zijn stellig over de voorwaarden om zelfstandig te kunnen zijn: de basisvoorzieningen huis en inkomen moeten geregeld zijn. Net als een dagbesteding en een sociaal vangnet. 7

8 Aanbevelingen/ oplossingsrichtingen We zijn uniek, pas geen standaardregels toe. Maak mét de jongere een plan dat bij hem/ haar past. Informeer jongeren en zorg dat medewerkers goed op de hoogte zijn van hoe huisvesting, inkomen, verzekeringen etc. te regelen is. Isoleer jongeren niet van de samenleving, laat ze al tijdens hun verblijf deelnemen aan (sport) activiteiten, school of werk buiten de jeugdzorg. Besef dat jongeren uit de jeugdzorg niet automatisch terug kunnen vallen op familie en dat ze niet automatisch staan te springen op hulp van buitenaf (behalve als dit aansluit bij hun eigen wensen en op een manier die bij hen past). Zorg dat jongeren zonder financiële schulden uit de jeugdzorg gaan. Werk mee aan hun toekomstperspectief, help ze hun dromen te realiseren. (Bekijk met ze welke dromen haalbaar zijn en welke dromen altijd dromen mogen blijven). Zorg voor laagdrempelige back up voor als het niet goed gaat. Veroordeel niet, stap af van je vooroordelen. 8

9 Het product De dvd 'Get Z, doe het met zorg!' is het resultaat van interviews met 10 jongeren uit de jeugdzorg en justitiële jeugdzorg. De dvd leent zich bij uitstek voor de regiobijeenkomsten in de provincie Gelderland waarin gemeenten en ketenpartners zich buigen over hun verantwoordelijkheid naar jongeren met jeugdzorg- of JJI achtergrond. Dvd Trailer De dvd trailer geeft in ongeveer vijf minuten een korte impressie van de mening van jongeren over begeleiding en ondersteuning na jeugdzorg en het zelfstandig leven. Video docuquiz De video docuquiz bevat ongeveer 30 minuten beeldmateriaal. De documentaire wordt onderbroken door enkele multiple choice vragen. De deelnemers aan de quiz laten zien welk antwoord volgens hen juist is. De gespreksleider vraagt om een toelichting. De totale video docuquiz kan zo'n 45 minuten duren. Handleiding gebruikers Deze handleiding wordt bij de dvd aangeboden in combinatie met gespreksleiding door Zorgbelang Gelderland. 9

10 Uitspraken over Voorwaarden (huisvesting, financiën, vrienden, familie, dagbesteding) Ze verwachten dat je alles zelf kunt en daarom heb ik nu een schuld van 100,-. Je moet je schulden zelf oplossen, terwijl je ze bij jeugdzorg hebt gekregen. e Na je 18 mag ik 3 maanden op kamertraining. Maar daarna? Geen idee, niemand vertelt me iets. Je moet na jeugdzorg een nieuw netwerk opbouwen, omdat al je vrienden van voor de 18, vaak uit de jeugdzorg komen. Wij mogen niet werken in verband met de Wajong uitkering. Wij mogen het niet van de leiding. Terwijl werken belangrijk is, je moet lijntjes houden met de maatschappij. Als je niet gemotiveerd wordt tot dagbesteding, werkt het demotiverend. Toen ik niet meer thuis woonde, kreeg ik een veel betere band met mijn moeder. Juist door de afstand. Ik heb financiële problemen en geen ouders als back-up. Ik moet het dus zelf uitzoeken. Begeleiding e Al voor m'n 18 was ik mijn voogd kwijt. Want er waren jongeren die mijn voogd harder nodig hadden. e Je moet tot je 0 bij jeugdzorg kunnen blijven als je dat wilt. En dat je vertrekt als jij zegt dat je er klaar voor bent. Als er echt wordt geluisterd naar wat jij wilt, kan een coach helpen om je leven op de rails te krijgen. Regels zijn niet duidelijk en er wordt heel verschillend mee omgegaan door de leiding. Het is niet rechtvaardig en niet veilig. Sommige regels worden voor alle jongeren bepaald, terwijl niet alle jongeren zo'n regel nodig hebben. Als de jongere waar de regel voor afgesproken is vertrekt, blijft de regel staan. Luister echt naar me en doe iets met wat de jongere wil. Geen 'gemaar'! 10

11 Ik kreeg een begeleider en heb haar één keer gezien. Daarna nooit meer. Er moet veel zorgvuldiger worden gewerkt. Dat kan alleen als er meer tijd is. De begeleiders hebben goede bedoelingen, maar te weinig middelen. Ik heb bij crisis, psychiatrie, justitieel, leefgroep gezeten Maar alleen het fasehuis hielp, omdat ze me daar mijn eigen fouten lieten maken. Toen had ik nog iets om op terug te vallen en heb ik het 'zelfstandig-zijn' kunnen oefenen. Als ik nu die fouten pas zou kunnen maken, had ik niemand meer om me nog op te vangen. Goede begeleiding en ondersteuning na jeugdzorg is iemand die helpt met de dingen die de jongere zelf nodig vindt. Zelfbeeld Ik doe echt mijn best, maar ze zien dat niet. Ik hoor vooral wat ik niet goed doe. Je kunt geen kind zijn in de jeugdzorg. Kijk en luister naar wat ik wel kan! Ik geef de leiding alles wat ze willen, toch krijg ik niet meer vrijheid. Geloof in mij, want dan kan ik het zelfvertrouwen krijgen om echt zelfstandig te kunnen leven. Zelfstandigheid Er wordt verwacht dat je het ineens kunt als je 18 bent. Terwijl: het e scheelt maar 1 dag met m'n 17! Ik maak me zorgen over mijn toekomst. Ik weet niet wat er gebeurt als ik 18 ben. Het is niet duidelijk wat hierna komt. Terug naar huis is geen optie, maar wat wel? Ze vragen me: Hoe gaat het met je? Dan zeg ik: Ja, goed. Ik heb geen school of werk, dus wat is goed? Bij opgroeien hoort vrijheid. 11

12 JJI Er is een heel groot verschil tussen JJI en de maatschappij. Dat rijmt voor geen meter. e e Een vriend heeft van z'n 14 tot z'n 18 in een JJI gezeten. Toen is hij losgelaten in de maatschappij, terwijl hij helemaal van de maatschappij vervreemd was. Dat kun je zo'n jongen toch niet aandoen? Maatschappij Ze kunnen je bijna niet voorbereiden op de maatschappij, omdat je daar niet in geleefd hebt. Je weet niet wat je te wachten staat. Ik heb geen vriendenkring kunnen opbouwen. Ik heb op zoveel plekken gezeten en moest telkens doei! zeggen. Je bent gewend om veel regels te hebben die jij zelf eigenlijk niet nodig hebt. Die regels zijn er voor de anderen op de groep. Toch zul je ze missen als je op jezelf woont omdat je niet anders gewend bent. De overgang is te groot. Van strakke regels naar volledig zelfstandig. 1 Uitkomsten van de werkbijeenkomsten -Get Z, doe het met zorg!

13 Wat is er nodig voor een zelfstandig leven? Wat is goede begeleiding en ondersteuning na jeugdzorg? Informatie over wat wanneer gebeurt en wat de mogelijkheden zijn Goed netwerk: steun van familie en vrienden Zorg dat jongeren de wereld leren kennen zodat het ook hun wereld wordt Bekijk het per jongere. Luister naar wat ík wil, luister naar wat ík kan! Goede persoonlijke begeleider/ coach Vertrouwen geven en krijgen Geld Woning School Back-up die het voor je opneemt als het nodig is Verantwoordelijkheid krijgen en nemen Zelf durven Leren vliegen Fouten mogen maken Luisterend oor Reserve plan School/ werk/ daginvulling Eten Geld (en daarmee om kunnen gaan) Netwerk Partner/ maatje Planning en overzicht (van de mogelijkheden) Controle Back-up Wekker Rust Vrijheid/ ontdekken/ leren/ durven/ volhouden/ ontwikkeling/ vallen en opstaan Vertrouwen van anderen/ zelfvertrouwen Thuisgevoel 13

14 Waar zie je tegenop bij je zelfstandigheid? School/ werk Geld Bureaucratie Huishouden Plannen Verantwoordelijkheden Afspraken nakomen Opruimen Huisgenoten Discipline Eenzaamheid Verwaarlozing Geen thuisgevoel hebben Zorgdragen Zelfzorg Sociale contacten onderhouden Compromissen Structuren De druk Plichten Muizen Wat had je eigenlijk moeten leren? Administratie Sparen/ budgetteren Belastingpapieren invullen. Vrienden maken buiten jeugdzorg Bijbaantje zoeken Hulp vragen Discipline Zelf structuur aanbrengen (i.p.v. dat anderen dat voor jou doen) Zelfcontrole Hulp accepteren/ toegeven dat je hulp nodig hebt 14

15 Wat is goede hulp? Fouten mogen maken Betrokkenheid Duidelijk aangeven wat je goed en fout doet Controle door de juiste vragen te stellen Voorbeeldfiguren Inlevingsvermogen Kijken naar wat goed gaat Respect Positief Vertrouwensrelatie Op tijd zijn Luisteren Goede analyse Stimuleren Belevingswereld begrijpen Initiatief van beide kanten Hulp aanbieden Laten ontdekken Communicatie onderhouden Los durven laten Fouten bekennen Eerlijkheid Van wie krijg je het liefste steun? Ik krijg het liefste steun van iemand die: Ik respecteer en die mij respecteert Geloofwaardig is Kracht geeft Realistisch is Van mij houdt en van wie ik houd Eerlijk is Met me mee kan huilen Aandacht heeft Slimmer is dan ikzelf Ervaringsdeskundige is 15

16 Juist géén ervaringsdeskundige is Het interesseert Het niet doorvertelt Ruimdenkend is Ideeën aandraagt Alleen luistert Is als ikzelf Afspraken die gemaakt zijn voor je vertrekt Iedereen vertrekt zonder schulden uit de jeugdzorg Iedereen vertrekt met werk/ school uit de jeugdzorg Iedereen vertrekt naar een vaste verblijfplaats als ze uit de jeugdzorg gaan Kijk met de jongere samen De ideeën van jongeren als kracht zien Motiveren en positief benaderen van jongeren Coach die luistert Laten voelen dat de jongeren geen zaak of nummer zijn Niet alleen horen, ook luisteren Aandacht voor het kind in elke jongere Uitgaan van de kracht van de jongere Niet belerend optreden Doe wat je zegt, zeg wat je doet Uitgaan van: 'iedereen is anders, iedereen is uniek' Met jongere meelopen, niet vooruitlopen Vrijheid geven Verhoog het zelfvertrouwen bij jongeren Jongeren bepalen zelf hun hulp Duidelijk informeren Contracten tussen jeugdzorg en woningcoöperaties Maatschappij (eerder) laten zien en netwerk buiten de jeugdzorg stimuleren Snel hulp geven wanneer dat nodig is Zorgen dat jongeren hobby's hebben 16

17 Hoe motiveer je jongeren uit de JJI om hulp te aanvaarden? Laten inzien wat ze fout en wat ze goed doen Vertrouwen en erkenning geven Goede voorbeelden Kansen creëren Dromen realiseerbaar maken Laten inzien dat 'normaal' niet bestaat Regels per individu aanpassen Geen stempels drukken Inleven in belevingswereld zodat de hulpverlener de jongere begrijpt Laten uitrazen wanneer nodig Het effect van leerdoelen in laten zien Niet geforceerd op hetzelfde niveau praten Op het individu afgaan Hoe kan de gemeente zich openstellen voor jongeren uit JJI s? Jongeren laten werken voor het vertrek (om verschillende ervaringen op te doen) Helpen met zoeken baan/ studie Toekomstperspectief bieden Contact met wereld buiten de instelling stimuleren Informatie geven Samen met de inrichtingen kijken naar de behoeftes Op tijd starten Door zich te realiseren: het verleden is het verleden Door een spin in het web te zijn 17

18 Heb je nog bemoedigende woorden voor jongeren uit JJI s? Het zoete is niet zoet zonder het bittere Succes betekent twee keer vaker opstaan dan vallen Maak er iets van! Niemand is normaal, niemand is perfect Blijf dromen Willen is kunnen Er zijn mensen die je willen helpen No pain, no game Geef jezelf de kans om te worden wie je wilt zijn Het verleden bepaalt niet je heden Kijk vooruit, denk per stap Kies om te leren Stel doelen Behoud je gevoelens Maak limonade van citroenen Hoe kun je kind zijn? Steun krijgen Spelen Leefomgeving Sport Hobby Vrienden Vertrouwen Liefde Aandacht Geduld Veiligheid Geen zorgen over volwassenenzaken Ouders moeten naar de goede dingen kijken Vrijheid 18

19 Uitspraken professionals Ik ken jongeren met wisselende ervaringen in de jeugdzorg. Sommigen kijken er achteraf goed op terug. Sommigen zitten nog steeds in de goot, maar wel alleen. Betere communicatie en meer duidelijkheid over wat en wanneer iets gebeurt. Biedt continuïteit en zorg voor warme overdracht tussen voogden en cliënten. Richt je niet alleen op de problemen, maar heb aandacht voor wie ze meer zijn dan hun problemen. Laat de wereld toe. Zorg dat ze de wereld kennen en dat ze die wereld ook als hun wereld ervaren. 19

20 .. Zorgbelang Gelderland Informatie Klachtenopvang Belangenbehartiging.. Postbus EH Arnhem IJsselburcht BP Arnhem Telefoon Fax info@zorgbelanggelderland.nl