Digitale drempels. Knelpunten voor legaal digitaal aanbod. Symposium Auteursrecht en economie. Amsterdam, 16 oktober 2012 Jarst Weda

Transcriptie

1 Digitale drempels Knelpunten voor legaal digitaal aanbod Symposium Auteursrecht en economie Amsterdam, 16 oktober 2012 Jarst Weda - secretariaat@seo.nl

2 Onderzoeksachtergrond Waardoor blijft de markt voor legaal digitaal aanbod achter bij de markt voor offline aanbod? Studie in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) Focus op de 4 grootste consumentenmarkten: muziek, audiovisueel, games en boeken Analyse van juridische, technische en economische knelpunten Methode: literatuur, databronnen, interviews en consumentenenquête 2

3 It takes two to tango Analytisch raamwerk digitale drempels Juridisch Juridisch Aanbodzijde Technisch Betaalmodel Technisch Economisch Economisch Vraagzijde 3

4 Algemene conclusies Juridische obstakels zijn doorgaans groot maar (b)lijken overkomelijk, zie de muzieksector Technische obstakels verschillen tussen sectoren. DRM en gebrek aan apparaatonafhankelijkheid (interoperabiliteit) worden geaccepteerd bij games, maar niet bij muziek en boeken. Netwerkcapaciteit is nog zelden een knelpunt Economische obstakels: Internet en file sharing hebben de consument onomkeerbaar veranderd Consument zoekt bij legale digitale diensten naar meerwaarde Offline denken nog altijd weerbarstig, m.n. bij AV en boeken Digitale drempels zijn dynamisch en vaak vergankelijk 4

5 Spoorboekje Aanbod en consumptie van digitale content Juridische knelpunten Technische knelpunten Economische knelpunten Synthese Discussie Op zoek naar de rode draad, met aandacht voor wezenlijke verschillen tussen sectoren 5

6 Aanbod en consumptie DIGITALE CONTENT

7 Beschikbaarheid legale digitale content Hoeveelheid en soort aanbieders Grote Amerikaanse contentaanbieders arriveren vaak met vertraging op Europese vasteland, en nog later in Nederland Titelaanbod legale digitale diensten Compleetheid assortiment op orde bij voornaamste digitale muziek- en gamediensten, maar onvoldoende bij audiovisuele diensten en met name e-boeken 7

8 Consument: aanbod AV en boeken loopt achter % consumenten dat de beschikbaarheid van titels (ruim) voldoende vindt* 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% Muziek (N=346) Internetvideo (N=285) Video on Demand (N=209) Games (N=78) e-boeken (N=273) * Exclusief de groep 'Weet ik niet' Consumenten van legale digitale diensten Overige consumenten Bron: SEO, IViR & CentERdata (2012) 8

9 Consumptie* filmhuur en games meest digitaal 70% 60% 50% 40% Markaandeel digitale formats (% van consumentenuitgaven) 61% 42% 30% 20% 16% 10% 0% Muziek (incl. streaming) 4% Audiovisueel koop (EST) Audiovisueel huur Games 1% e-boeken (incl. educatief) Bron: PwC (2011) Entertainment & Media Outlook for the Netherlands

10 Opmars van digitale formaten in consumptie Muziek Albumomzet groeit enkel in het digitale segment Singles worden nog vrijwel uitsluitend digitaal gekocht Audiovisueel Verhuurmarkt nu al overwegend digitaal en binnen 5 jaar vrijwel uitsluitend digitaal Daarentegen bescheiden omzetprognoses digitale koop Games Stabiel omzetaandeel van online games van circa 45% Boeken Komende 4 jaren jaarlijks verdubbeling e-boekenomzet 10

11 Transactiekosten, versnippering en opsplitsingen JURIDISCHE DREMPELS

12 (Transactie)kosten rechtenverwerving Onderhandelingen met o.a. uitgeverijen, producenten, omroepen, auteurs, uitvoerend kunstenaars, CBO s en/of samenwerkingsverbanden hiertussen Digitale exploitatierechten vaak bij voorbaat overgedragen of in exclusieve licentie gegeven aan uitgever, producent of omroep, of in beheer gegeven aan CBO Rechtenconcentratie door overdracht c.q. in beheer geven Verlaagt transactiekosten Kan leiden tot knellende licentievoorwaarden en conservatisme Kan leiden tot verslechtering onderhandelingspositie auteurs/uitvoerend kunstenaars (auteurscontractenrecht) 12

13 Oorzaken van hoge transactiekosten Territoriale versnippering Nationale bescherming auteursrecht en naburige rechten Rechten territoriaal opgesplitst in contracten Mandaat CBO s territoriaal begrensd Resultaat: geleidelijke uitrol en geo-blocking Overige opsplitsing van auteurs- en naburige rechten Nieuwe functionaliteiten (bijv. cloud services), nieuwe digitale formats (bijv. HD, 3D) of nieuwe betaalmodellen (bijv. abonnement) betekenen vaak nieuwe onderhandelingen Bij online exploitatie backlist is vaak onduidelijk wie exploitatierechten in handen heeft of rechtenoverdracht ook online/digitale exploitatie omvat 13

14 Uitwisselbaarheid en netwerkcapaciteit TECHNISCHE DREMPELS

15 Technische drempels Uitwisselbaarheid digitale bestanden Steeds minder Digital Rights Management (DRM) bij muziek DRM nog wel toegepast bij games en e-boeken, met wisselend succes Walled gardens prominent bij audiovisuele content (digitale decoders), games (gameconsoles) en e-boeken (e-readers) Consument staat ambivalent t.a.v. walled gardens: geaccepteerd bij games (en AV), weerstand bij e-boeken Netwerkcapaciteit en -reactietijd (ping) Lijken geen issue op het vaste net, zelfs niet bij AV-content Sta-in-de-weg voor realtime mobiele diensten (AV, games) 15

16 Aanbod en vraag (en alles daartussenin) ECONOMISCHE DREMPELS

17 Aanbodzijde Contentaanbieders stellen regionale prioriteiten, o.m. vanwege rechtenverwerving, het sluiten van advertentiecontracten en opbouwen naamsbekendheid Hoge investeringen Kosten van een compleet assortiment Opzetten en continu vernieuwen gebruikersplatform Toetredingsdrempels vanwege schaal- en synergievoordelen Vertraagde beschikbaarheid digitale content vanwege getrapte distributiestrategieën (windowing AV en boeken) Weerstand tegen digitalisering, o.m. vanwege angst voor kannibalisatie concurrerend aanbod en file sharing 17

18 File sharing: discussie over oorzaak en gevolg File sharing Beperkt legaal digitaal aanbod Lage betalingsbereidheid 18

19 50-60% digitale content uit legale bron 80% Percentage downloads/streams afkomstig van legale diensten 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Gemiddelde Voorwaardelijk gemiddelde (exclusief 0%) Muziek Internetvideo Games e-boeken Bron: SEO, IViR & CentERdata (2012) 19

20 De mix tussen legale en niet-legale content e-boeken (N=149) Games (N=74) Internetvideo (N=246) Muziek (N=376) 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Alles uit legale bron Minstens de helft uit legale bron Minder dan de helft uit legale bron Niets uit legale bron Bron: SEO, IViR & CentERdata (2012) 20

21 Consumentenprijzen Regionale prijsverschillen (m.n. bij muziek, games en e- boeken) kunnen consumenten naar buitenlandse contentaanbieders of (als dat niet mogelijk is) naar nietlegaal aanbod verdrijven BTW-verschillen tussen landen (level playing field) Geringe prijsvoordeel online aanschaf t.o.v. fysieke product, m.n. bij muziekalbums, games en e-boeken BTW-nadeel e-boek t.o.v. printboek 21

22 Betaalmodel Efficiënte en veilige betalingsstructuur Betalingskosten, vooral knellend bij kleine transactiewaarde Creditcardbetalingen zijn gebonden aan leeftijdsgrenzen Kosten achterlaten persoons- en betaalgegevens Twee oplossingen zijn digitale diensten aanbieden via partijen waarmee consument al betaalrelatie heeft (bijv. telecom- of kabelprovider) en abonnementsmodellen Bezorgdheid over privacy en internetveiligheid 20% Nederlanders ziet om deze reden af van downloaden digitale content Groot verschil tussen ervaring en attitude Aantal geruchtmakende hacks, m.n. binnen game-industrie 22

23 Samenvattend Legaal digitaal aanbod op orde bij muziek en games, maar minder volledig, minder actueel en/of meer versnipperd bij audiovisuele content en boeken Juridische drempels door hoge kosten rechtenverwerving, m.n. vanwege territoriale versnippering en opsplitsing van rechten Uitwisselbaarheid digitale content heetste technische hangijzer Economische drempels: Vertraagd aanbod door regionale prioritering en windowing Consumentenprijzen in relatie tot gepercipieerde meerwaarde van legale digitale diensten t.o.v. offline en niet-legaal aanbod Kosten en veiligheid van betalingen Drempels zijn dynamisch en vaak overkomelijk 23

24 Einde presentatie VRAGEN & OPMERKINGEN?