VAKFICHE EXAMENCOMMISSIE SECUNDAIR ONDERWIJS. Dit is een vakfiche boekhouden voor 3de graad bso kantoor/kantooradministratie en gegevensbeheer.

Transcriptie

1 VAKFICHE EXAMENCOMMISSIE SECUNDAIR ONDERWIJS VAK: BOEKHOUDEN Dit is een vakfiche boekhouden voor 3de graad bso kantoor/kantooradministratie en gegevensbeheer. Let op: de inhoud van een vakfiche wordt jaarlijks aangepast. Deze vakfiche is geldig van: 1 januari 2015 tot en met 31 december 2015 LEERDOELEN De snel evoluerende administratieve sector vereist een nieuwe visie op de studierichting 'Kantoor BSO'. In eerste instantie moet de studierichting een brede polyvalente vorming aanbieden die een ruime inzetbaarheid op de arbeidsmarkt mogelijk maakt. Ze moet een zo ruim mogelijke beroepsgerichte opleiding bieden met het oog op de uitvoering van eenvoudige, repetitieve administratieve of secretariële taken in de profit en non-profit sector. Bovendien moet rekening gehouden worden met de globalisering van de bedrijfsactiviteiten (wat een minimale talenkennis veronderstelt), de gewijzigde en nog steeds wijzigende werkomstandigheden en de impact van de moderne communicatietechnologie. VEREISTE VOORKENNIS: De leerstof van de 2de graad bso van het vak boekhouden dient voldoende gekend te zijn om deze van de 3de graad te kunnen beheersen. 1

2 LEERINHOUDEN Leerinhouden Wat je moet kennen, kunnen, weten in verband met de leerinhouden: 1 Basisbegrippen van het dubbel boekhouden 1.1 Begin- en eindinventaris een inventaris begrijpen; het begrip inventaris omschrijven; 1.2 Begin- en eindbalans beginbalans begrijpen; het begrip balans omschrijven; delen, rubrieken en balansposten herkennen en elk begrip illustreren met voorbeelden; een gegeven voorbeeld situeren in de balans; een balans opstellen; een balans waarin elementen ontbreken aanvullen; 1.3 MAR (Minimumindeling van het Algemeen Rekeningenstelsel) het belang van het MAR omschrijven; de indeling begrijpen; de boekingsregels voor balans- en resultatenrekeningen formuleren en toepassen; 2 Verrichtingen in de loop van het boekjaar 2.1 Aankopen A Soorten aankopen Handelsgoederen diverse mogelijke aankoopfacturen van handelsgoederen, diensten en diverse goederen, materiële vaste activa (met kortingen, kosten, B Diensten en diverse goederen terugstuurbare verpakking) in een boekhoudalgoritme verwerken; C Vaste activa Aankoopfactuur A B C D Basis Kortingen Kosten Terugstuurbare verpakking Inkomende creditnota diverse mogelijke inkomende creditnota's betreffende handelsgoederen, diensten en diverse A Basis goederen en materiële vaste activa (met kortingen, 2

3 Leerinhouden B Kortingen C Terugstuurbare verpakking Wat je moet kennen, kunnen, weten in verband met de leerinhouden: betreffende terugstuurbare verpakking) in een boekhoudkundig algoritme verwerken; 2.2 Verkopen Verkopen van handelsgoederen zonder factuur (winkelverkoop) verkopen van handelsgoederen zonder factuur in een boekhoudalgoritme verwerken; Verkopen van handelsgoederen met factuur verkopen van handelsgoederen met factuur (met kortingen, kosten, terugstuurbare verpakking) in een A Basis boekhoudalgoritme verwerken; B C D Kortingen Kosten Terugstuurbare verpakking Uitgaande creditnota uitgaande creditnota's betreffende handelsgoederen (met kortingen, betreffende terugstuurbare A Basis verpakking) in een boekhoudalgoritme verwerken; B C Kortingen Terugstuurbare verpakking 2.3 Financiële verrichtingen Betalingen de betaling van aankoopfacturen (verminderd met inkomende creditnota's en eventuele financiële Inningen korting) in een boekhoudalgoritme verwerken; Interne overboekingen 2.4 Bezoldigingen en sociale lasten de inning van verkoopfacturen (verminderd met uitgaande creditnota's en eventuele financiële korting) in een boekhoudalgoritme verwerken; de rekening interne overboekingen gebruiken bij transfers tussen kas en rekeningen bij financiële instellingen; Loonkost en loonstaat de begrippen bruto, netto, loonvoorschot, RSZ, bedrijfsvoorheffing en patronale bijdrage kennen; de factuur van een sociaal secretariaat bespreken; Boekhoudkundige verwerking een loonstaat, zowel voor arbeiders als voor bedienden, in een boekhoudalgoritme verwerken; de factuur van een sociaal secretariaat in een boekhoudalgoritme verwerken; de betaling van loonvoorschot, nettoloon, 3

4 Leerinhouden Wat je moet kennen, kunnen, weten in verband met de leerinhouden: nettosalaris, RSZ-voorschotten, RSZ-saldo en bedrijfsvoorheffing in een boekhoudalgoritme verwerken; 3 BTW Wettelijke verplichtingen het btw-systeem begrijpen; Btw-overboekingen het btw-saldo berekenen; de overboeking van de btw-rekeningen in een boekhoudalgoritme verwerken; de betaling of ontvangst van btw-saldo in een boekhoudalgoritme verwerken; Aangifte en listing de btw-aangifte (vakken en roosters) bespreken; 4 Eindejaarsverrichtingen de btw-aangifte invullen; de boekhoudkundige verplichtingen in verband met de btw-aangifte en btw-betaling opsommen; de btw-listing begrijpen; de boekhoudkundige verplichtingen in verband met btw-listing opsommen; 4.1 Voorlopige proef- en saldibalans het begrip proef- en saldibalans omschrijven; de noodzaak van het opstellen van een proef- en saldibalans verduidelijken; gegevens uit de proef- en saldibalans afleiden; Voorraadwijzigingen voorraadwijzigingen berekenen; de voorraadwijziging in een boekhoudalgoritme verwerken; Aanpassing schulden op lange termijn aanpassing van de schulden op lange termijn in een boekhoudalgoritme verwerken; Afschrijvingen de materiële vaste activa indelen naar hun soort: onroerende en roerende; indeling van de materiële vaste activa op de balans weergeven; gebruikte terminologie betreffende materiële vaste activa kennen: aanschafwaarde, boekwaarde, restwaarde, levensduur of gebruiksduur; aan de hand van cijfermateriaal bovenstaande begrippen berekenen; de aankoop van roerende materiële vaste activa (inclusief aankoopkosten) in een boekhoudalgoritme 4

5 Leerinhouden 4.2 Het bepalen van het resultaat van het boekjaar 4.3 De bestemming van het resultaat van het boekjaar in de eindbalans Wat je moet kennen, kunnen, weten in verband met de leerinhouden: verwerken; jaarlijkse afschrijving volgens de lineaire afschrijvingsmethode berekenen; afschrijvingstabel invullen; samenvattende staat van de afschrijvingen begrijpen; de boeking van de jaarlijkse afschrijving via de indirecte methode in een boekhoudalgoritme verwerken; resultaat bepalen; resultatenrekening opstellen; resultaatverwerking in een boekhoudalgoritme verwerken; aan de hand van de definitieve proef en saldibalans de eindbalans opstellen; 5

6 BELANGRIJKE TIPS Wat betreft de btw gebruiken we de volgende rekeningen tijdens de boekperiode: bij een aankoopfactuur: bij een inkomende creditnota: bij een verkoopfactuur: bij een uitgaande creditnota: bij de btw-afrekening (één keer per kwartaal of per jaar) en dus overboeking: bij vordering op de overheid: bij schuld aan de overheid: Wat betreft kortingen en kosten op aan- en verkoopfacturen boeken we: bij een aankoop het bedrag exclusief btw (dit is aankoopprijs handelskorting + aankoopkosten) op de rekening er worden dus geen afzonderlijke rekeningen gebruikt voor de handelskorting en de aankoopkosten bij een verkoop het nettobedrag (dit is verkoopprijs handelskorting) op de rekening verkoopkosten komen op de rekening Een algoritme ziet er als volgt uit: Rekeningnummer Rekeningnaam A/P/K/O +/- D-bedrag C-bedrag Totaal Bij het invullen van een algoritme, bekom je punten per regel die juist is. Dit wil zeggen: rekeningnummer, bedrag en plaats van bedrag (D of C) moeten juist zijn. Als hierin iets fout is, bekom je geen punten. De grijze vakjes hoef je niet in te vullen. Voorbeeld van een ingevuld algoritme: Verwerk onderstaande aankoopfactuur in een boekhoudalgoritme /3 Bedrag van de goederen: 500,00 Handelskorting 2 %: - 10,00 Vervoerskosten: + 50,00 MvH: 540,00 Btw 21 %: 113,40 Totaal: 653,40 6

7 Rekeningnummer Rekeningnaam A/P/K/O +/- D-bedrag C-bedrag , , ,40 Totaal LEERMIDDELEN De Examencommissie stelt zelf geen leermiddelen ter beschikking. Je kan ze kopen in een (online of tweedehands-) boekhandel of ontlenen en raadplegen in een bibliotheek. De bibliotheken van de lerarenopleiding aan de universiteit of de hogeschool bieden heel wat leermiddelen aan in hun collectie. Aangezien cursussen door het gebruik van audio, video, CD en DVD erg duur geworden zijn, verwijzen we verder nog naar websites waar je, vaak gratis, studieen oefenmateriaal kan vinden. Een aantal websites veranderen echter wel eens van naam en/of worden aangepast. Daarom kunnen wij onmogelijk de juistheid van al deze websites op elk moment garanderen. Als je niet onmiddellijk op de juiste website terechtkomt, kan je die proberen te vinden via een goede zoekmachine, zoals Google. Raadpleeg indien van toepassing ook de websites bij cursussen. Hoewel we bij elke nieuwe editie van het examenprogramma deze bibliografie actualiseren, blijft ze een momentopname. Het is dus best mogelijk dat ze op een bepaald ogenblik werken vermeldt die niet meer verkrijgbaar zijn of dat nieuwe werken die reeds op de markt zijn nog niet zijn opgenomen. Bij het opstellen van de examens vertrekken we vanuit de vakfiche. Gebruik bij het studeren steeds de vakfiche als leidraad voor wat je moet kennen en kunnen. HANDBOEKEN Handboeken kunnen houvast bieden door hun didactische opbouw en samenhang. Kies bij voorkeur niet voor invulboeken maar voor boeken met duidelijke samenvattingen en aparte oefeningen. Daarom vind je in dit deel van de bibliografie enkele handboeken die je voldoende ondersteuning bieden om zelfstandig de leerstof van het handboek te verwerken dankzij de elektronische hulpmiddelen zoals auto-correctieve oefeningen die de uitgever aanbiedt bij het handboek. Vind je bepaalde leerstof niet in één van de opgegeven hand- of werkboeken, dan zoek je deze natuurlijk ergens anders op. titel uitgeverij website contactgegevens van de klantendienst Kringen 3 module 1 Kringen 4 module 1 Optimum 2.1 Boekhouden (voor aso en tso) De Boeck KLANTENDIENST: tel.: fax: bestellingen@deboeck.com Optimum 2.2 Boekhouden (voor aso en tso) 7

8 VERLOOP EN EVALUATIE VAN DE EXAMENS Welke soorten vragen moet je oplossen? gesloten vragen Bij gesloten vragen formuleer je zelf geen antwoord. Je kiest een antwoord uit een aantal mogelijkheden of combineert gegeven elementen om een antwoord samen te stellen. De meest voorkomende soorten gesloten vragen in onze examens zijn meerkeuzevragen, combinatievragen en ordeningsvragen. Open vragen zijn vragen waarop je het antwoord zelf formuleert. Dat antwoord kan erg kort zijn maar ook vrij lang. Voor de meerkeuzevragen moet je de juiste mogelijkheid kiezen om de vraag te beantwoorden of een zin aan te vullen. Je krijgt daarvoor telkens drie of vier mogelijkheden. Er is altijd maar één juist antwoord. open vragen Een combinatievraag is een vraag waarbij je de juiste combinatie maakt tussen twee of meer groepen elementen. Bij ordeningsvragen moet je elementen in een chronologische of andere logische volgorde zetten. Naast deze indeling in gesloten en open vragen zijn ook combinaties en variaties van vraagvormen mogelijk: vragen over interpretatie en aanvullen van schema s, afbeeldingen, tabellen, grafieken, invulvragen, juist onjuist vragen,. 8

9 Wat breng je mee naar de examens? Wat krijg je op het examen? OP HET EXAMEN BRENG JE MEE: Een blauwe of zwarte balpen, een lat, eventueel corrector. Je gebruikt enkel je eigen schrijfgerief. JE KRIJGT OP HET EXAMEN: een rekenmachine van de examencommissie een MAR Examenvorm? schriftelijk examen Hoe verlopen de examens? Het examen duurt 2 uur. Om je schriftelijk examen te kunnen beoordelen moet je handschrift goed leesbaar zijn. Als dat niet het geval is, kunnen we j e opdracht(en) niet correct beoordelen. Puntenverdeling? Het examen staat op 100 punten. 9

10 Bijlage: MIMIMUM ALGEMEEN REKENINGENSTELSEL (MAR) KLASSE 1: 10 Kapitaal EIGEN VERMOGEN, VOORZIENINGEN VOOR RISICO'S EN KOSTEN EN SCHULDEN OP MÉÉR DAN ÉÉN JAAR Geplaatst kapitaal Niet opgevraagd kapitaal (-) 11 Uitgiftepremies Uitgiftepremies 12 Herwaarderingsmeerwaarden Herwaarderingsmeerwaarden op immateriële vaste activa Herwaarderingsmeerwaarden op materiële vaste activa Herwaarderingsmeerwaarden op voorraden 13 Reserves Wettelijke reserve Onbeschikbare reserves Belastingvrije reserves Beschikbare reserves 14 Overgedragen winst of overgedragen verlies Overgedragen winst Overgedragen verlies (-) 16 Voorzieningen en uitgestelde belastingen Voorzieningen voor pensioenen en soortgelijke verplichtingen Voorzieningen voor belastingen Voorzieningen voor grote herstellingsen onderhoudswerken Voorzieningen voor overige risico s en kosten 17 Schulden op meer dan één jaar KLASSE 2: Achtergestelde leningen Niet achtergestelde obligatieleningen Leasingschulden Schulden aan kredietinstellingen Hypothecaire lening Investeringslening 20 Oprichtingskosten OPRICHTINGSKOSTEN, VASTE ACTIVA EN VORDERINGEN OP MEER DAN ÉÉN JAAR Kosten van oprichting en kapitaalverhoging Afschrijving kosten van oprichting en kapitaalverhoging (-) Kosten bij uitgifte van leningen Overige oprichtingskosten Herstructureringskosten 22 Terreinen en gebouwen Terreinen Meerwaarde op terreinen Waardevermindering op terreinen (-) Gebouwen Meerwaarde op gebouwen Afschrijving en waardevermindering op gebouwen (-) 23 Installaties, Machines en Uitrusting Installaties Afschrijving en waardevermindering op installaties (-) Machines Afschrijving en waardevermindering op machines (-) Uitrusting Afschrijving en waardevermindering op uitrusting (-) 24 Meubilair, Kantoormachines en Rollend Materieel Meubilair Afschrijving en waardevermindering op meubilair (-) Kantooruitrusting 10

11 24019 Afschrijving en waardevermindering op kantooruitrusting (-) Computers Afschrijving en waardevermindering op computers (-) Rollend materieel Afschrijving en waardevermindering op rollend materieel (-) 25 Vaste activa in leasing of op grond van een soortgelijk recht KLASSE 3: Terreinen en gebouwen Installaties, machines en uitrusting Meubilair en rollend materieel 30 Grondstoffen VOORRADEN EN BESTELLINGEN IN UITVOERING Voorraad grondstoffen Waardeverminderingen voorraad grondstoffen (-) 34 Handelsgoederen KLASSE 4: Voorraad handelsgoederen Waardevermindering voorraad handelsgoederen (-) 40 Handelsvorderingen VORDERINGEN EN SCHULDEN OP TEN HOOGSTE ÉÉN JAAR Handelsdebiteuren Te innen opbrengsten Op te maken creditnota s Dubieuze vorderingen Geboekte waardeverminderingen (-) 41 Overige vorderingen Opgevraagd niet gestort kapitaal Terug te vorderen btw Aftrekbare btw Aftrekbare btw op uitgaande creditnota s Vorderingen op de eigenaar Voorschotten op bezoldigingen Terug te sturen verpakking 42 Schulden op meer dan 1 jaar die binnen het jaar vervallen Binnen het boekjaar vervallende leasingschulden Binnen het boekjaar vervallende schulden aan kredietinstellingen Binnen het boekjaar vervallende hypothecaire lening Binnen het boekjaar vervallende investeringslening 43 Financiële schulden Kredietinstellingen schulden op rekening-courant Diverse financiële schulden 44 Handelsschulden Leveranciers Te ontvangen facturen Te ontvangen creditnota s 45 Schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en sociale lasten Geraamde belastingschulden Te betalen btw Verschuldigde btw Verschuldigde btw op inkomende creditnota s Verschuldigde btw wegens Intracomm. Verwerving Verschuldigde btw wegens invoer met verlegging van heffing Verschuldigde btw wegens medecontractant Ingehouden bedrijfsvoorheffingen Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) Verschuldigde lonen Verschuldigde salarissen 47 Schulden uit de bestemming van het resultaat Dividenden en tantièmes over vorige boekjaren Dividenden over het boekjaar Tantièmes over het boekjaar 11

12 47300 Andere rechthebbenden 48 Diverse schulden Verpakking bij klanten Schulden aan eigenaar 49 Overlopende rekeningen KLASSE 5: Over te dragen kosten Verkregen opbrengsten Toe te rekenen kosten Over te dragen opbrengsten 53 Termijndeposito s GELDBELEGGINGEN EN LIQUIDE MIDDELEN Termijndeposito s op meer dan 1 jaar Termijndeposito s op meer dan 1 maand en op ten hoogste 1 jaar Termijndeposito s op ten hoogste 1 maand 55 Kredietinstellingen Bank Bank: geblokkeerde rekening 57 Kassen Kas 58 Interne overboekingen KLASSE 6: Interne overboekingen KOSTEN 60 Handelsgoederen, grondstoffen en hulpstoffen Aankopen van handelsgoederen Retours op aankopen (-) Voorraadwijzigingen handelsgoederen 61 Diensten en diverse goederen Huur en huurkosten Onderhoud en herstellingen Energiekosten Telefoonkosten Postzegels, portkosten Reclame en advertenties Verzekeringen (andere dan voor personeel) Vervoer- en verplaatsingskosten Beheerskosten sociaal secretariaat Andere diverse kosten 62 Bezoldigingen en sociale lasten Bezoldigingen arbeiders Bezoldigingen bedienden Werkgeversbijdrage RSZ Andere personeelskosten 63 Afschrijvingen, waardeverminderingen en voorzieningen voor risico s en kosten Afschrijvingen op oprichtingskosten Afschrijvingen op immateriële vaste activa Afschrijvingen op materiële vaste activa Waardeverminderingen op voorraden (toevoeging) Waardevermind. op voorraden (terugneming) (-) Waardevermind. op handelsvord op ten hoogste 1 jaar (toevoeging) Waardevermind. Op handelsvord op ten hoogste 1 jaar (terugneming) Voorzieningen voor grote herstellingsen onderhoudswerken (toevoeging) Voorzieningen voor grote herstellingsen onderhoudswerken (besteding en terugneming) 64 Andere bedrijfskosten Bedrijfsbelastingen Niet-aftrekbare btw Minderwaarden op courante realisatie van vaste activa Minderwaarde op de realisatie van handelsvorderingen Diverse bedrijfskosten 65 Financiële kosten Rente en kosten verbonden aan schulden 12

13 65100 Kosten van leasingschulden Wisselresultaten Resultaten uit de omrekening van vreemde valuta Betalingskortingen aan klanten Diverse financiële kosten 66 Uitzonderlijke kosten Minderwaarden op realisatie van vaste activa Diverse uitzonderlijke kosten 67 Belastingen op het resultaat Verschuldigde of gestorte belastingen en voorheffingen Geraamde belastingen 69 Resultaatverwerking KLASSE 7: 70 Omzet Overgedragen verlies van het vorige boekjaar Toevoeging aan het kapitaal Toevoeging aan de wettelijke reserve Toevoeging aan de overige reserves Over te dragen winst Vergoeding van het kapitaal Bestuurders of zaakvoerders Andere rechthebbenden OPBRENGSTEN Verkopen handelsgoederen Retours op verkopen (-) 74 Andere bedrijfsopbrengsten Meerwaarden op realisatie van handelsvorderingen Huuropbrengsten Doorgerekende kosten Diverse bedrijfsopbrengsten 75 Financiële opbrengsten Opbrengsten uit financiële vaste activa Opbrengsten uit vlottende activa Wisselresultaten Resultaten uit de omrekening van vreemde valuta Betalingskortingen van leveranciers Diverse financiële opbrengsten 76 Uitzonderlijke opbrengsten Meerwaarden op de realisatie van vaste activa Diverse uitzonderlijke opbrengsten 79 Resultaatverwerking Overgedragen winst van het vorige boekjaar Onttrekking aan het kapitaal Onttrekking aan de reserves Over te dragen verlies 13