ExxonMobil. in Nederland

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "ExxonMobil. in Nederland"

Transcriptie

1 ExxonMobil in Nederland

2 02 Inhoudsopgave Wie zijn wij? 04 Energie 06 Onze vestigingen 08 Veiligheid & gezondheid 14 Milieu 16 Maatschappelijke betrokkenheid 20

3 03 Woord Vooraf Als grootste beursgenoteerde internationale olie- en gasmaatschappij en een van de grootste petrochemische bedrijven ter wereld, zijn wij ons bewust van onze rol in de wereldwijde energievoorziening. Met een nog steeds groeiende wereldbevolking zal de vraag naar energie de komende decennia blijven toenemen. De wereld staat daarom voor een enorme uitdaging: hoe kunnen we de energie leveren die nodig is voor economische groei en een hogere levensstandaard en tegelijkertijd het milieu beschermen? ExxonMobil heeft hierin een belangrijke rol. Met innovatie en technologie leveren wij energie en petrochemische producten om aan de groeiende vraag tegemoet te komen. Duurzaamheid staat daarbij centraal. Wij streven naar de juiste balans tussen economische groei, sociale ontwikkeling en bescherming van het milieu. Tegelijkertijd moeten we aantrekkelijke rendementen behalen voor onze aandeelhouders. Zo kunnen we ervoor zorgen dat toekomstige generaties geen schade ondervinden van de keuzes die we nu maken. We hebben onze innovaties al veel verbeterd bij de olie- en gaswinning. Daardoor kunnen we nu efficiënter en milieuvriendelijker produceren dan ooit tevoren. Daarnaast investeren we wereldwijd fors in het terugbrengen van CO 2 -uitstoot. Ook lokaal moeten we kunnen blijven bijdragen aan de welvaart. We zijn al sinds 1891 actief in Nederland en we hopen dat nog lang te blijven. In al die jaren hebben we een goede relatie met de overheid onderhouden. Een blijvend aantrekkelijk investeringsklimaat is van cruciaal belang om onze concurrentiepositie te waarborgen. En daarvoor is een stabiel overheidsbeleid nodig. Ook met de lokale overheden onderhouden we onze relatie intensief. Zodoende hebben we een directe band met de omgeving. De toekomst Het hoeft geen betoog dat de wereldenergievoorziening aan grote veranderingen onderhevig is. Onze missie blijft echter onveranderd: het leveren van betrouwbare en betaalbare energie op een duurzame manier. Alhoewel we alternatieven onderzoeken, richten we ons hierbij vooral op olie en gas. Nooit laten we daarbij onze hoogste standaarden los voor veiligheid, milieuprestaties, ethiek, economie en rentmeesterschap. Want alleen zo beschermen we de lokale gemeenschappen en creëren we een breed draagvlak en blijvend succes voor onze onderneming. Joost Van Roost, president ExxonMobil Benelux

4 04 Wie zijn wij? ExxonMobil is s werelds grootste beursgenoteerde olie- en gasmaatschappij en een van de grootste petrochemische bedrijven. Ons concern is wereldwijd in bijna alle landen actief. We houden ons bezig met de winning, verkoop en distributie van aardolie en aardgas. We verzorgen de raffinage en marketing van olieproducten en leveren grondstoffen voor de chemische industrie. Als grote multinational zijn wij ons bewust van onze maatschappelijke verantwoordelijkheid. We willen ons economisch succes tot duurzaam succes maken. Wij streven hierbij naar de juiste balans tussen economische groei, sociale ontwikkeling en bescherming van het milieu. Zo hebben onze innovaties talloze obstakels uit de weg geruimd bij de olie- en gaswinning, waardoor we efficiënter en milieuvriendelijker produceren. We dragen bij aan economische groei in opkomende landen en respecteren vanzelfsprekend de mensenrechten. Op het gebied van veiligheid en milieu bereiken we jaar op jaar uitstekende resultaten. We hanteren strikte ethische normen bij het zakendoen en voeren een personeelsbeleid dat iedereen gelijke kansen biedt. We werken samen met overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties, vooral op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu. ExxonMobil in Nederland De meeste van ExxonMobil s Nederlandse vestigingen zijn te vinden in het Rotterdamse havengebied. Hier hebben we een raffinaderij, chemische fabrieken voor aromaten en weekmakers en een smeeroliemengfabriek. In Limburg, in Kerkrade, hebben we een fabriek voor verpakkingsfilm. Het hoofdkantoor van ExxonMobil voor de Benelux staat in Breda. Daarnaast zijn we mede-aandeelhouder van twee aardolieterminals: TEAM Terminal in Europoort en de Maasvlakte Olie Terminal (MOT) en van de Rotterdam-Antwerp Pipeline (RAPL). Deze pijpleiding voorziet raffinaderijen in België, waaronder die van ExxonMobil in Antwerpen, van aardolie. We hebben een belang in de nationale olie- en gaswinning en gasverkoop Eerlijk zakendoen Onze onderneming is niet alleen geïnteresseerd in resultaten, maar ook en vooral in de manier waarop die resultaten worden behaald. Van onze mensen willen wij daarom dat zij zich houden aan ExxonMobil s normen voor integriteit. We accepteren dan ook niet dat onze medewerkers hun resultaten behalen door wetten te overtreden of gewetenloos te handelen. ExxonMobil streeft naar openheid, waarin zaken die de verkeerde kant op dreigen te gaan meteen worden gemeld. Ons bedrijf kan alleen werken op basis van rechtvaardigheid en eerlijkheid: een transparante boekhouding, correcte budgetvoorstellen en objectieve evaluatie van projecten. doordat we participeren in de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) en GasTerra. ExxonMobil heeft, net als Shell, een aandeel van 50 procent in de NAM. GasTerra is voor 50 procent in handen van de Nederlandse staat, voor 25 procent van ExxonMobil en voor 25 procent van Shell.

5 05 ExxonMobil levert in Nederland rechtstreeks werk aan ongeveer 1450 mensen. Indirect profiteren veel ondernemers van onze activiteiten. Denk bijvoorbeeld aan de aannemers op onze fabrieken en de leveranciers van onze Esso-stations. Onze activiteiten Upstream Onze winningsactiviteiten, via de NAM, vinden zowel aan land als op zee plaats. In Nederland gaat het daarbij om de opsporing en winning van olie en vooral aardgas uit velden in (onder meer) Groningen en de Noordzee. De winningsactiviteiten van de NAM vinden voornamelijk plaats in het Groningen-gasveld in Slochteren en in het Nederlandse deel van het Continentaal Plat (Noordzee). Dankzij ondergrondse gasopslagen in Langelo en Grijpskerk kan de NAM ook tijdens extreme winterkou aan de vraag naar gas blijven voldoen. Daarnaast zoekt de NAM nog steeds naar nieuwe gasvelden onder de Nederlandse aardbodem en in de Noordzeebodem. Nieuwe technieken maken het mogelijk om ook voorheen moeilijk winbare gas voorraden aan te boren. In 2011 hernieuwde de NAM de oliewinning in Schoonebeek. Jarenlang waren deze olievelden gesloten, omdat er niet meer voldoende olie naar boven gepompt kon worden om een rendabele exploitatie mogelijk te maken. Dankzij nieuwe technieken kan het grootste olieveld op het Noordwest-Europese vasteland opnieuw economisch rendabel geëxploiteerd worden. De NAM verkoopt het aardgas aan GasTerra, die het op haar beurt weer verkoopt aan grote klanten zoals elektriciteitscentrales en energiemaatschappijen. GasTerra is een van de belangrijjkste spelers op de Europese gasmarkt. Ruim de helft van de totale Nederlandse gasproductie is bestemd voor België, Duitsland, Frankrijk, Italië, Zwitserland en het Verenigd Koninkrijk. Downstream De ruwe olie komt via tankers of pijpleidingen bij de raffinaderij in Rotterdam. Deze verwerkt de aardolie tot tal van brandstoffen, olieproducten en grond stoffen voor de chemische industrie. De brandstoffen benzine, diesel en LPG - worden verkocht onder de merknaam Esso. Esso, een vertrouwd merk langs de weg Onze tankstations worden geëxploiteerd onder de naam Esso. In Nederland zijn ongeveer 350 Esso-tankstations. Esso combineert de verkoop van hoogwaardige autobrandstoffen met een uitstekende service aan de klanten. De shopformules Snack&Shop en On the Run hebben een ruim gesorteerd assortiment artikelen, die aansluiten bij de wensen van de klanten die er komen. Bij Esso Express, de onbemande stations van Esso, kunnen onze klanten veilig, snel en goedkoop tanken. Klanten van de Esso-stations kunnen punten sparen voor luxe-artikelen of belevenissen met ons loyalty-programma Esso Extras. Geschiedenis De economische betekenis van ExxonMobil voor ons land gaat terug tot Toen sloten Amerikaanse, Nederlandse en Belgische zakenlieden een overeenkomst om petroleum op de markt te brengen van de door John D. Rockefeller opgerichte Standard Oil Company. Rotterdam hield in de loop der jaren zijn spilfunctie voor de onderneming. Na de Tweede Wereld oorlog groeide Exxon- Mobil van verkoop- en distributiemaatschappij uit tot een geïntegreerde oliemaatschappij, met een eigen smeeroliefabriek (1955), een eigen raffinaderij plus brandstofdepot (1960) en eigen chemische fabrieken (vanaf 1964). ExxonMobil produceert hoogwaardige minerale en synthetische smeermiddelen die verkocht worden onder het Mobil-merk, met als paradepaardje Mobil 1 - de synthetische variant. In Pernis worden de smeermiddelen vanuit het magazijn gedistribueerd naar de klanten. Naast smeerolie voor personenauto s en de transportsector produceert ExxonMobil smeermiddelen voor specifieke markten als de zee-, luchtvaart en industrie. Een aantal bijproducten is geschikt voor speciale toepassingen zoals paraffine voor de kaarsenindustrie, zeer zuivere witte oliën voor de cosmetische industrie en procesoliën voor de bandenindustrie. Petrochemie ExxonMobil Chemical levert een gevarieerd palet van petrochemische producten die als grondstof worden gebruikt in verschillende bedrijfssectoren. De klanten zijn ondermeer actief in de kunststofverwerking, de chemische nijverheid, de verpakkings- en farmaceutische industrie. De meeste van ExxonMobil s chemische fabrieken bevinden zich in de nabijheid van een raffinaderij. Hierdoor kunnen ze volop gebruik maken van de voedingsstromen van de raffinaderij en bijstromen terugleveren. Dit is ook het geval in Rotterdam, waar de aromatenfabriek pal naast de raffinaderij op het Botlek-terrein staat.

6 06 De vraag naar energie groeit Energie is essentieel om de levensstandaard te verbeteren. Energie helpt mensen en organisaties productiever te zijn en hun mogelijkheden uit te breiden. Bijna alle technologische vooruitgang in de afgelopen 100 jaar werd mogelijk gemaakt door betrouwbare vormen van moderne energie, zoals elektriciteit. Toch hebben wereldwijd nog miljarden mensen geen beschikking over energie. De wereldbevolking groeit explosief en economieën ontwikkelen zich steeds sneller. Deze vooruitgang leidt uiteraard tot een groeiende vraag naar energie, onder andere voor industriële toepassingen, transport of elektriciteitsopwekking. Met de verwachte grote toename van het energieverbruik zal ook de uitstoot van emissies, zoals CO 2, toenemen. De wereld staat dus voor een enorme uitdaging: hoe kunnen we aan de groeiende vraag blijven voldoen en tegelijkertijd de impact op het milieu dat met het gebruik van energie gepaard gaat, beperken? Olie voor transport aardgas en steenkool blijven de belangrijkste energiebronnen vanwege hun beschikbaarheid, veelzijdigheid en betaalbaarheid. Er zijn vooralsnog geen betaalbare alternatieven beschikbaar. Duurzaamheid ExxonMobil s missie is om op een veilige, milieuverantwoordelijke manier aan de stijgende energievraag te voldoen. We zoeken continu naar oplossingen voor deze energie-uitdaging. We zullen die oplossingen alleen vinden als er een gezond evenwicht bestaat tussen economische groei, sociale ontwikkeling en bescherming van het milieu. Tegelijkertijd moeten we onze aandeelhouders blijven verzekeren van aantrekkelijke rendementen. Alleen dan kunnen we ervoor zorgen dat toekomstige generaties geen schade ondervinden van de keuzes die we nu maken. Fossiele brandstoffen zijn nog lang nodig Elk jaar publiceert ExxonMobil zijn energieprognoses voor de toekomst in de Outlook for Energy. Deze lange termijn prognose is gebaseerd op onderzoek naar trends in vraag en aanbod van energie en gerelateerde emissies in ongeveer 100 landen. Onze Outlook for Energy voorziet dat fossiele brandstoffen, nog heel lang een grote rol spelen in de energievoorziening. Aardolie, Olie voor transport Mobiliteit is van vitaal belang voor de economie. De raffinagesector is onlosmakelijk verbonden met de transportsector en heeft een essentiële rol met de levering van veilige, betaalbare en betrouwbare brandstoffen. Wereldwijd gezien zal olie nog voor lange tijd de belangrijkste energiebron voor transport blijven. De overgang naar bijvoorbeeld elektrisch vervoer zal, mede vanwege de grote investeringen die het vergt, heel geleidelijk gaan. ExxonMobil werkt continu aan nieuwe technologieën voor schonere brandstoffen. Zo wordt momenteel ook onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om olie te winnen uit algen.

7 07 aanvoer van grondstoffen, levert de integratie aanzienlijke energie- en kostenbesparingen op. Dit betekent dat onze raffinaderijen uiterst efficiënt opereren. Om de sterke concurrentiepositie van de Nederlandse raffinage- en petrochemische sector te waarborgen, is een blijvend aantrekkelijk investeringsklimaat van cruciaal belang. Alleen als de raffinaderij kan bloeien, kan het zich de aanzienlijke investeringen veroorloven die nodig zijn om nieuwe technologieën te ontwikkelen voor betaalbare, schonere energieproducten. Gas: brandstof van de toekomst Aardgas, de schoonste fossiele brandstof, zal binnen de energiemix van de toekomst een belangrijke rol innemen, voornamelijk voor opwekking van elektriciteit. Voordeel van gas is dat gasgestookte centrales relatief schoon zijn: de CO 2 -uitstoot ligt aanzienlijk lager dan bij kolengestookte elektriciteitscentrales. Bovendien kunnen gascentrales tegen relatief lage kosten snel worden gebouwd. Ook is dit type centrale flexibel: ze kunnen gemakkelijk worden in- en uitgeschakeld, al naar gelang de energievraag en de weersomstandigheden. Op die manier kan aardgas de perfecte aanvulling vormen op hernieuwbare energiebronnen als winden zonne-energie. Raffinage en chemie: steeds efficiënter Raffinaderijen blijven nodig voor de productie van brandstoffen, alhoewel die in Europa door efficiency-verbeteringen wel te maken krijgen met een licht afnemende vraag. Tegelijkertijd blijft er vraag naar producten uit de olieverwerkende sector, zoals grondstoffen voor hoogwaardige plastics en lichte kunststoffen. Raffinaderijen zullen dus een belangrijke rol blijven vervullen in de energievoorziening. Wereldwijd worden raffinaderijen van ExxonMobil steeds verder geïntegreerd met chemische fabrieken. Deze liggen vaak op hetzelfde terrein en ontvangen hun grondstoffen van de raffinaderijen. Naast een flexibelere Hydraulic Fracturing Hydraulic fracturing (ook wel fracking genoemd) is nodig om gas uit moeilijk doordringbare steen- en kleilagen te kunnen winnen. Bij hydraulic fracturing worden diepliggende gasrijke bodemlagen gekraakt, waardoor het gas kan gaan stromen. Dit wordt gedaan door het boorgat te perforeren en vervolgens onder hoge druk boorvloeistof in de ontstane gaatjes te persen. Hierdoor ontstaan kleine haarscheurtjes in het zeer harde gesteente, waardoor het gas gewonnen kan worden. De boringen vinden zeer gecontroleerd en op grote diepte plaats, ver onder het grondwater. Bovendien scheiden verschillende lagen ondoordringbaar gesteente het grondwater van de frackinglocaties. ExxonMobil past deze techniek al decennialang succesvol toe bij conventionele olie- en gaswinning. Daarbij is aardgas volop voorhanden. De voorzieningszekerheid wordt geholpen door nieuwe pijpleidingen en door vloeibaar aardgas, dat via tankers wordt vervoerd. Bovendien bevat de bodem grote hoeveelheden van het zogenoemde onconventionele gas. Dit type gas, opgeslagen in steen- en kleilagen, was lange tijd zeer moeilijk winbaar. Nieuwe technieken maken het echter mogelijk om ook deze gasvoorraden economisch rendabel te exploiteren. Nederland als gasrotonde In Nederland ziet ExxonMobil nog geen rol van betekenis voor onconventioneel gas in de komende jaren, maar het potentieel moet wel onderzocht worden. Er is nog voldoende conventioneel gas beschikbaar en de beste mogelijkheden voor onconventioneel gas liggen vooral elders in Europa. Wel positioneert Nederland zich al enige tijd terecht als de gasrotonde van Noordwest-Europa. De jarenlange ervaring met gaswinning, de strategisch gunstige ligging, de opslagmogelijkheden en het uitgebreide netwerk maken Nederland tot een ideaal knooppunt. Gasunie investeerde in pijp leidingen, die Nederland aansluiten op Duitsland, de Britse eilanden en op de gasnetwerken van de grote gas leveranciers Noorwegen en Rusland. Ook voor ExxonMobil zijn deze ontwikkelingen belangrijk. Gas is en blijft een belangrijke grondstof voor onze installaties.

8 08 Onze vestigingen ExxonMobil heeft in Nederland - afgemeten aan de beperkte omvang van het grondgebied - een relatief groot aantal fabrieken en andere vestigingen. Dat heeft vooral te maken met de gunstige geografische ligging - Rotterdam is een wereldhaven en heeft een enorm achterland. Maar het heeft ook te maken met de grote bevolkingsdichtheid en de sterke economische positie van Nederland. Hoofdkantoor Breda In Breda bevindt zich het hoofdkantoor voor de Benelux-organisatie. In het Centraal Kantoor Benelux (CKB) zijn ongeveer 200 mensen werkzaam. Voornamelijk binnen service- en staforganisaties, zoals ExxonMobil Financial Services, het European Treasury Center (ETC), Externe Betrekkingen, personeelszaken, de jurische afdeling en de fiscale afdeling. In 1987 werden Esso Nederland, Esso Belgium en Esso Luxemburg samengevoegd tot één Benelux-organisatie. Als vestigingsplaats van het nieuwe hoofdkantoor werd Breda gekozen: in het midden tussen Den Haag en Antwerpen, waar de voormalige hoofdkantoren van de twee ondernemingen waren gevestigd. Tien jaar later, in 1997, nam ook de Benelux-verkoop afdeling van ExxonMobil Chemical haar intrek in het CKB. Medewerkers Ongeveer de helft van de CKB-medewerkers komt uit Nederland, de andere helft uit België. Dit was destijds een gevolg van de Beneluxering, maar is in al die jaren zo gebleven.

9 09 Raffinaderij Rotterdam Efficiënt door integratie De ExxonMobil-raffinaderij in Rotterdam behoort tot de modernste en milieuvriendelijkste in haar soort. Sinds de ingebruikname in 1960 is de fabriek regelmatig gerenoveerd. Daarnaast wordt steeds gebruik gemaakt van nieuwe technologische ontwikkelingen en inzichten om kleinere investeringen te doen die maken dat oude installaties bij de tijd blijven. Dankzij de vele investeringen is de raffinaderij uiterst efficiënt. De raffinaderij verwerkt verschillende soorten ruwe olie, van lichte laagzwavelige, olie tot tot zware hoogzwavelige olie. Deze wordt per schip aangevoerd en opgeslagen in de tankparken op de Maasvlakte en in Europoort. Vervolgens gaat de olie via pijpleidingen naar de raffinaderij, waar deze wordt verwerkt tot een reeks producten, waaronder LPG, benzine, kerosine en diesel. Efficiënt met energie De raffinaderij heeft een eigen warmtekrachtcentrale (Co-generator of Cogen), die laagcalorisch gas van de flexicoker gebruikt om elektriciteit en stoom te produceren. Met de Cogen kan het raffinaderij-complex voor het grootste deel in zijn eigen energiebehoefte voorzien. Kerncijfers: Capaciteit 10 miljoen ton/jaar Medewerkers 540 Producten LPG, benzine, nafta, kerosine, dieselolie huisbrandolie, zwavel, petroleumcokes diverse grondstoffen voor de chemische industrie Flexicoker Sinds de jaren tachtig, beschikt de raffinaderij over een zogenaamde Flexicoker en wordt er geen liter zware stookolie meer geproduceerd. De Flexicoker haalt veel zwavel uit ruwe aardolie en andere grondstoffen. Daardoor zijn de producten relatief schoon en de emissies lager. Het gas dat vrijkomt in het proces, gaat als brandstof naar fornuizen. Integratie De raffinaderij is vrijwel geheel geïntegreerd met de aromatenfabriek, die op hetzelfde terrein staat. De aromatenfabriek ontvangt haar basisgrondstof van de raffinaderij en alle bijproducten die ontstaan in het productieproces van de aromatenfabriek gaan op hun beurt weer terug naar de raffinaderij. Ook is de raffinaderij sinds 2011 geïntegreerd met een ultra-moderne waterstoffabriek van Air Products, die eveneens op hetzelfde terrein ligt. De waterstoffabriek maakt gebruik van de restwarmte en restgassen van de raffinaderij. De waterstof wordt gebruikt om olie te ontzwavelen en schonere brandstoffen te kunnen produceren. Daarnaast levert de waterstoffabriek stoom terug aan de raffinaderij. De integratie van de verschillende fabrieken levert een optimale energie-efficiëntie en reductie van CO 2 -uitstoot op.

10 10 Rotterdam Aromatics Plant Een van de grootste ter wereld De Rotterdam Aromatics Plant (RAP) is een van de grootste aromatenfabrieken ter wereld. De fabriek werd in 1963 naast de raffinaderij gebouwd, waarvan ze basisgrondstof ontvangt. De aromatenfabriek produceert, als een van de weinige, het volledige scala van aromatische koolwaterstoffen. De producten van de aromatenfabriek komen we tegen in allerlei dagelijkse toepassingen. Bijvoorbeeld in verpakkings- en isolatiemateriaal - zoals piepschuim - in elektrische (keuken)apparatuur, auto-onderdelen, sportschoenen, nylon en synthetische vezels en harsen. Paraxyleen dient als grondstof voor polyethyleen tereftalaat (PET), dat we kennen van onder andere frisdrankflessen. Integratie De RAP ontvangt haar grondstoffen van alle ExxonMobil-raffinaderijen in Europa. Onder andere van de naastgelegen raffinaderij, waarmee de Meer capaciteit Sinds de start van de paraxyleenfabriek in Rotterdam is de capaciteit van de paraxyleenproductie vertienvoudigd. De meest recente investering, van tientallen miljoenen euro, was de capaciteitsuitbreiding in Dankzij deze investering nam de productiecapaciteit voor zowel parxyleen als benzeen met 20% toe. Hierdoor werd de aromatenfabriek een van de grootste paraxyleenproducenten ter wereld. De nieuwe installatie maakt gebruik van de restwarmte van de fabriek en is daardoor uiterst energie-efficiënt. Dankzij de investering daalde het energieverbruik per ton met 15%. Kerncijfers: Capaciteit 1,8 miljoen ton per jaar Medewerkers 150 Producten aromaten: benzeen, paraxyleen, orthoxyleen cyclohexaan aromatenfabriek vrijwel volledig geïntegreerd is. Alle bij producten die ontstaan in het productieproces van RAP gaan op hun beurt weer terug naar de raffinaderij. Naast een flexibelere aanvoer van grondstoffen, levert de integratie aanzienlijke energie- en kostenbesparingen op.

11 11 Rotterdam Plasticizers & Intermediates Plant Drie fabrieken in één De Rotterdam Plasticizers & Intermediates Plant (RPI) produceert op ftalaten gebaseerde weekmakers. De RPI bestaat eigenlijk uit drie fabrieken: de Rotterdam Oxo-Alcohol Plant (ROP) in Europoort, de Phthalic Anhydride Plant (PAN) en de Rotterdam Plasticizers Plant (RPP), beide in Rotterdam Botlek. De RPI is de grootste producent van weekmakers in Europa. Met weekmakers kan hard plastic zacht en buigzaam worden gemaakt. Ze worden gebruikt om soepelheid te geven producten als kabels, textiel, behang, vloerbedekking, meubilair en schoeisel. De drie fabrieken vormen qua productie een logisch geheel: oxo-alcoholen en ftaalzuuranhydride zijn beide grondstoffen voor RPP, de eigenlijke weekmakersfabriek. Efficiënter transport De grondstoffen voor oxo-alcoholen worden per schip aangevoerd door fabrieken van ExxonMobil Chemical in Engeland en Frankrijk. Ver uit elkaar Dat de productielocaties zo ver uit elkaar liggen, is historisch gegroeid. ExxonMobil bouwde de RPP in 1978 op het terrein van de raffinaderij. De ROP werd in 1982 overgenomen van Akzo. Later, in 1991, bleek het efficiënt om de PAN naast de RPP te bouwen, ook al omdat een van de voor het productieproces benodigde grondstoffen, orthoxyleen, afkomstig is van de nabijgelegen aromatenfabriek. De RPP en de ROP zijn met elkaar verbonden door een pijpleiding. De drie fabrieken zijn nauw met elkaar - en met de raffinaderij - geïntegreerd. Kerncijfers: Capaciteit 300 duizend ton oxo-alcoholen 400 duizend ton weekmakers 70 duizend ton ftaalzuuranhydride Medewerkers 200 Producten alcoholen: Exxal-alcoholen, Jayflex plasticizers Momenteel is een project in ontwikkeling om dit transport met grotere schepen uit te gaan voeren. Ook wordt onderzocht of in Rotterdam een specifiek type alchohol geproduceerd kan worden dat nu in de Verenigde Staten wordt geproduceerd. Hiermee wordt het overzees transport beperkt, zodat het milieu minder wordt belast.

12 12 Smeeroliemengfabriek Pernis Honderden recepten De Lube Oil Blending Plant (LOBP) in Pernis is gebouwd in De producten zijn bestemd voor de smering van machines in de industrie en scheepvaart en voor motoren in vracht- en personenauto's, schepen en vliegtuigen. De Lube Oil Blending Plant is de op één na grootste smeeroliemengfabriek van ExxonMobil in Europa en de zesde ter wereld. De LOBP roert, mengt en kookt basisolie en additieven tot honderden verschillende smeermiddelen. Elk volgens eigen specificatie en bereidingsmethode. De producten variëren van stevige motorolie voor machinemotoren tot superverfijnde smeermiddelen voor windmolens en ondergaan een uitgebreide kwaliteitscontrole voor ze aan de klanten geleverd worden. De site in Pernis maakt alleen minerale oliën; de synthetische smeermiddelen worden geïmporteerd vanuit ExxonMobil-sites in Frankrijk en Finland. De LOBP fungeert voor deze artikelen als expeditieknooppunt voor de Benelux-klanten. In totaal kan de LOBP meer dan duizend soorten producten leveren. Advies op maat De LOBP heeft een eigen zogenoemd Signum Lab, een laboratorium dat analyses uitvoert van oliesamples. Klanten uit de hele wereld sturen een flesje olie op naar het lab, waar een serie tests uitgevoerd worden. Uit de samenstelling van de olie kunnen de laboratoriumonder zoekers veel afleiden: is er slijtage aan de motor? Zit er zeewater in, of aluminiumdeeltjes van de lagers? En is de oliesamenstelling nog optimaal voor de gewenste prestaties? Klanten zijn gebaat bij zulke informatie om schade aan de machines te voorkomen. Ze kunnen de analyses online volgen en krijgen een advies op maat. Kerncijfers: Capaciteit 200 miljoen liter per jaar Medewerkers 110 Producten smeerolie voor toepassingen in de scheepvaart, luchtvaart, industrie en wegverkeer De smeermiddelen gaan via leidingen naar of barges of tankauto s, of worden in vaten en bussen in het magazijn opgeslagen voordat ze afgehaald worden. Ze staan er nooit lang, want de productie van de fabriek wordt nauw afgestemd op de vraag.

13 14 Veiligheid & Gezondheid Onze veiligheidsnorm laat zich in drie woorden samenvatten: geen enkel incident. Rond elk incident spoken zo n 300 near misses (bijna-ongevallen) rond. De kunst is om veiligheid dáár te garanderen. Dat betekent dus het uitbannen van zelfs het kleinste risico. Dat is een forse ambitie. Maar door de jarenlang volgehouden inspanningen, zijn we heel dicht bij dit doel gekomen. We hebben bijna geen ongevallen meer in en rond onze vestigingen. Dit geldt ook voor Nederland. Maar het blijkt niet eenvoudig om elk incident, hoe klein ook, uit te bannen. Het komt er nu op aan de resultaten verder te verbeteren. Doordacht beleid en doortimmerde veiligheidsprogramma s zijn daarvoor een eerste vereiste. Veilig gedrag Begon het veiligheidsbeleid jaren geleden met het verbeteren van de uitrusting en systemen, tegenwoordig ligt het accent vooral op gedrag. De mens is de spreekwoordelijke zwakste schakel. Zaak is om veiligheid helemaal te integreren in de werktaken en gedrag. Niet alleen van medewerkers, maar ook van leveranciers. Elke medewerker is ervan doordrongen dat veiligheid een essentieel en logisch onderdeel is van zijn werk. Net zoals kwaliteit. Het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen is natuurlijk verplicht, net als het strikt navolgen van werkprocedures. Mensen aanspreken op wat zij doen is niet altijd eenvoudig. Daarom organiseert ExxonMobil speciale trainingen voor het personeel op het gebied van veiligheid. Belangrijk is dat de aandacht voor veiligheid nooit verslapt. Veilig werken betekent namelijk ook: doordacht werken. Door taken eerst goed te doorgronden en de juiste voorbereidingen te treffen, hoef je tijdens het werk niet te improviseren. Ook economisch gezien loont veiligheid. Als de veiligheid in orde is zullen er minder incidenten zijn, waardoor het management zich kan richten op de werkelijke operaties en projecten. Kwaliteit en veiligheid gaan zo volledig hand in hand. Aanpak Om het veiligheidsbewustzijn te verhogen, ontwikkelde ExxonMobil voor al zijn fabrieken speciale programma s. Een voorbeeld hiervan is de verplichte Laatste-Minuut-Risico-Analyse (LMRA), vlak voordat aan een taak wordt begonnen. Zo'n LMRA houdt in dat medewerkers en aannemerspersoneel verplicht stil staan bij de eventuele risico s en bij de voorwaarden voor een goede en veilige aanpak. Pas daarna start de uitvoering. Om iedereen te doordringen van het belang van veilig werkgedrag en hoe dat bereikt kan worden, houden we coachende observatierondes. Van near misses leren we. Alle incidenten en bijna incidenten rapporteren we zorgvuldig. We vragen medewerkers om bijna-ongelukken te rapporteren op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu. Na grondig onderzoek starten we acties om de kans op daadwerkelijke ongelukken verder te verkleinen. Externe veiligheid We houden uiteraard voortdurend de veiligheid van onze installaties in de gaten. Onze fabrieken zitten vol energie en brandbare stoffen. Bij het ontwerp van de installaties is hier nauwkeurig rekening mee gehouden. Deskundige bediening en vakkundig onderhoud vergroten de veiligheid van onze fabrieken. Ondanks alle voorzorgsmaatregelen, hebben we voor al onze sites plannen uitgewerkt om eventuele incidenten snel en effectief te kunnen bestrijden. Dit doen we samen met de regionale overheden. Regelmatig oefent ons personeel met politie en brandweer. Hierbij bootsen we de reële situatie zo goed mogelijk na. Uit de veiligheidsrapporten die onze bedrijfsonderdelen verplicht opstellen, blijkt dat we de risico s voor de omgeving voldoende beheersen. Dit blijkt ook uit grootschalige rampenoefeningen waarin we participeren. Deze grootschalige oefeningen zijn een goede test om te bepalen of de verschillende autoriteiten en hulpverleners goed met elkaar samenwerken. Hoe verloopt de onderlinge communicatie? Volgt iedereen de juiste procedures?

14 15 Zwakke plekken komen bloot te liggen en iedereen is alert. Het is een goede voorbereiding voor het moment waarop zich echt een crisis voordoet. Aannemers Niet alleen de eigen werknemers, maar ook aannemers die bij ExxonMobil over de vloer komen, houden zich aan onze veiligheidsvoorschriften. We slagen erin om deze grote en gemêleerde groep externe medewerkers te laten aanhaken bij ons beleid. Aannemers die binnenkomen bij ExxonMobil moeten een geldig VCA-certificaat hebben. Met een uitgebreide checklist beoordelen we hun prestaties op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu. Ook van onze aannemers vragen we om alle bijna-incidenten aan ons te rapporteren. Zo dragen ook zij bij aan de constante verbetering van onze veiligheidsprestaties. Operations Integrity Management System (OIMS) Onze doelstellingen voor veiligheid, gezondheid, milieu en product veiligheid hebben we ook vastgelegd in onze processen. Het Operations Integrity Management System, oftewel OIMS, vormt de basis voor de verplichtingen die wij onszelf hebben opgelegd als het gaat om het beperken van de risico s voor mens, milieu en omgeving. Deze gaan vaak verder dan de wettelijke verplichtingen. Het OIMS bestaat uit 11 elementen met bijpassende verwachtingen. Het is de taak van onze managers om ervoor te zorgen dat de OIMS-systemen altijd operationeel en actueel zijn. Elke medewerker is verantwoordelijk voor het gebruik, de beoordeling en de verbetering van deze systemen. Veiligheids oefeningen Resultaten In de industrie is ExxonMobil een van de koplopers in veiligheid. Ongevallen met verzuim komen binnen ons bedrijf nog zelden voor. Om resultaten op het vlak van persoonlijke veiligheid te meten, kijken we naar het totaal aantal rapporteerbare ongevallen per manuren. Sommige bedrijfsonderdelen zijn er zelfs in geslaagd een ongevallenfrequentie van nul te verwezenlijken. Dit bewijst: onze ambities zijn hoog, maar haalbaar. Gezondheid Ons gezondheidsbeleid richt zich in de eerste plaats op de preventie van beroepsziekten. In onze sector is de blootstelling aan te hoge concentraties schadelijke stoffen een reëel gevaar. Verder heeft gehoorbescherming hoge prioriteit. Artsen, arbeidshygiënisten en verpleegkundigen werken daarom samen om gezondheidsrisico s in te dammen. Dit doen we ook om onze medewerkers zo lang mogelijk vitaal te houden. Oudere werknemers hebben daarbij onze extra aandacht. Al onze medewerkers krijgen periodiek een oproep om zich (vrijwillig) medisch door onze eigen Gezondheidsdienst te laten onderzoeken. Daarbij ligt de nadruk op gezondheidsaspecten die met hun specifieke taken en verantwoordelijkheden te maken hebben. We hebben ook veel oog voor de ergonomie van de werkomgeving. Werkplezier verhoogt de gezondheid. Veel medewerkers wisselen regelmatig van baan binnen of tussen de verschillende bedrijfsonderdelen in de Benelux. Het komt ook voor dat medewerkers voor kortere of langere tijd in het buitenland werken. Ons systeem van job rotation kan de veelzijdigheid van onze medewerker stimuleren. We steken veel tijd in het begeleiden van mensen met wie het tijdelijk wat minder gaat. Deze aanpak werpt zijn vruchten af: ons ziekteverzuimcijfer bevindt zich op een laag niveau.

15 16 Milieu Protect tomorrow. Today Bescherming van het milieu is een vanzelfsprekend onderdeel van onze bedrijfsvoering. We gaan zo zuinig mogelijk om met energie en beperken emissies tot een minimum.

16 17 Research ExxonMobil steunt wetenschappelijk werk van vooraanstaande onderzoeksinstellingen die zich bezighouden met de technologische, ecologische en economische aspecten van dit sleutelvraagstuk. Zoals het Global Climate and Energy Project (GCEP) van de Stanford- Universiteit in Californië, dat onderzoek doet naar technologieën die de uitstoot van broeikasgassen drastisch verminderen. Aan dit project doen ook vooraanstaande Nederlandse wetenschapsinstellingen mee, zoals het Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) en de Technische Universiteit Delft. ExxonMobil investeert ook tot 600 miljoen dollar in onderzoek en ontwikkeling van olie uit algen. Een alternatief voor ruwe olie, die hopelijk op commercieel haalbare schaal te raffineren is. De onderzoekers proberen de ideale algenstam te vinden om koolwaterstoffen te produceren voor raffinage tot brandstoffen met lagere emissies. Energie-efficiëntie Energie-efficiëntie ExxonMobil investeert voortdurend in installaties en technologieën die de energie-efficiëntie verbeteren en de uitstoot van kooldioxide beperken. Op de fabriekscomplexen wordt zo efficiënt mogelijk met energie omgesprongen. De toepassing van warmtekrachtkoppeling is hiervan een aansprekend voorbeeld. Dankzij het gecombineerd opwekken van stroom en stoom op raffinaderijen, kunnen we een zeer hoog energie rendement halen. ExxonMobil heeft wereldwijd meer dan 100 warmtekrachteenheden gebouwd. ExxonMobil is verder actief met de ontwikkeling van nieuwe motortechnologieën die auto s zuiniger kunnen laten rijden, zoals synthetische materialen voor autobanden, geavanceerde motoroliën en lichtgewicht kunststoffen. Integratie in Rotterdam De chemiefabrieken en de raffinaderij in Rotterdam zijn uniek in die zin, dat ze vrijwel volledig met elkaar geïntegreerd zijn. Dankzij continue investeringen en door de productieprocessen optimaal op elkaar af te stemmen zijn grote energiebesparingen gerealiseerd. De capaciteitsuitbreiding van de Rotterdam Aromatics Plant (RAP) in 2009 zorgde ervoor dat het ExxonMobil's grootste productielocatie voor paraxyleen werd. Met een investering van ruim tachtig miljoen euro werd de capaciteit met 20% uitgebreid naar ton paraxyleen per jaar. Daarnaast werd de benzeencapaciteit uitgebreid met 20% tot ton per jaar. De nieuwe fabriek maakt gebruik van een speciale technologie, waardoor de afval productie en het energieverbruik dalen in vergelijking met bestaande productieprocessen. Dankzij de capaciteitsuitbreiding werd het energieverbruik (per ton) teruggedrongen met ongeveer 15%. Op het terrein in de Botlek staat sinds 2011 ook een ultramoderne waterstoffabriek van Air Products. De plek is geen toeval, want de installaties zijn nauw verbonden met de raffinaderij. Door integratie van de waterstoffabriek met onze raffinaderij bereiken we een verbetering van de energie-efficiëntie met ongeveer 15 procent. Daarnaast levert het een reductie van ongeveer ton CO 2 -uitstoot per jaar op, vergelijkbaar met de uitstoot van ongeveer auto s. De investering in de samenwerking onderstreept het streven van Exxon- Mobil om de productie van brandstoffen steeds efficiënter te maken.

17 18 Luchtkwaliteit De productieprocessen van onze raffinaderijen en chemische fabrieken gaan ondanks al onze milieubesparende maatregelen - gepaard met de uitstoot van een aantal schadelijke stoffen. De belangrijkste hiervan zijn zwaveldioxide (SO 2 ), stikstofoxiden (NO x ) en koolwaterstoffen of vluchtige organische stoffen (VOS). Zwaveldioxide en stikstofoxiden dragen bij tot de verzuring van atmosfeer en bodem, koolwaterstoffen en stikstofoxiden tot smogvorming. De SO 2 - en NO x -emissies van ExxonMobil s fabriekscomplexen zijn relatief laag, doordat de fabrieken voor hun stookbehoeften alleen gas gebruiken. De uitstoot van VOS is laag door toepassing van speciale dichtingen en inwendige drijvende dekken van opslagtanks. Maar ook door de dampterugwinning bij de belading van lichters en trucks en dankzij continu uitgevoerde meet- en onderhoudsprogramma's voor het opsporen en snel verhelpen van lekkages. Responsible Care Responsible Care (RC) staat voor de toezegging van de chemische industrie om haar prestaties inzake gezondheid, veiligheid en milieubewustzijn voortdurend te verbeteren. Het initiatief voor RC stamt uit Canada. Doel van dit programma is om de chemische ondernemingen aan te moedigen hun bedrijfsvoering te verbeteren. Het concept waaide snel over naar de Chemical Manufacturers Association in de Verenigde Staten. Sindsdien is het verspreid over Europa en de rest van de wereld. ExxonMobil Chemical ondertekende het nationale manifest in alle landen waar het actief is. Dus ook in Nederland. Met het ondertekenen bevestigen de deelnemende bedrijven dat het verbeteren van prestaties op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieuzorg integraal deel wordt van hun algemene bedrijfsvoering. Ze beloven bovendien al hun medewerkers en aannemers hiervan bewust te maken. De prestatieverbetering kan komen door een mix van regels en activiteiten: vrijwillige initiatieven, zelfbeoordelingen, trainingen, actieve betrokkenheid in de samenleving of het ontwikkelen en verspreiden van best practices. Optimale synergie Optimale synergie Hoe werkt de integratie tussen de raffinaderij en de waterstoffabriek? De raffinaderij zet onder meer stookolie met zware moleculen om in producten met lichte moleculen, voornamelijk diesel. Dat gebeurt in de Flexicoker, die veel stookgas produceert. De Rotterdamse site houdt hierdoor meer gas over dan vergelijkbare raffinaderijen. Voorheen ging al dit gas naar stook installaties, zoals de eigen fornuizen. Sinds 2011 ook voor een deel naar de waterstoffabriek, die het gas omzet in waterstof. Deze waterstof gebruikt de raffinaderij om olie te kraken en ontzwavelen. Dit levert schonere brandstoffen op. Andersom levert de waterstoffabriek warmte terug aan de raffinaderij in de vorm van stoom. Warmte die anders via koelwater of de schoorsteen de fabriek zou moeten verlaten. Zo ontstaat dus een cyclus en een optimale synergie. Deze integratie leidt tot een meer energie-efficiënte productie van onze eind- producten. De nieuwe fabriek levert ook waterstof aan de aromatenfabriek van Exxon- Mobil, evenals aan andere klanten in de regio. De Europese Unie heeft milieuregels opgesteld om de luchtkwaliteit in de lidstaten te verbeteren. Zo mag diesel niet meer dan 10 ppm (deeltjes per miljoen) zwavel bevatten. Dat was één van de redenen dat ExxonMobil in 2006 in Rotterdam een ontzwavelingsinstallatie heeft gebouwd. Met de laagzwavelige diesel kunnen personen- en vrachtwagens schadelijke emissies verlagen. Nieuwe brandstoffen Dankzij intensief onderzoek hebben we de afgelopen jaren onze kennis van de complexe interacties tussen motor en brandstof vergroot. Daardoor konden we steeds nieuwe en schonere brandstoffen ontwikkelen. Sinds de jaren zeventig zijn onze brandstoffen aanzienlijk verbeterd. Zo hebben we het lood uit benzine verwijderd en het zwavelgehalte fors verminderd. De nieuwste brandstoffen bevatten reinigende stoffen die bijdragen aan het schoonhouden van de motor en het brandstof-injectiesysteem. Hierdoor kan de motor betere prestaties leveren. Zo helpen de brandstoffen het verbruik en daarmee de uitstoot van uitlaatgassen te verminderen. Op korte termijn zullen steeds meer extra zuinige hybride auto s op de weg verschijnen. Dit voertuig heeft zowel een elektromotor als benzinemotor en is economisch rendabeler dan een elektrische auto. Op langere termijn lijkt de brandstofcel goede perspectie-

18 19 Olie uit algen Onder de zon in San Diego, omgeven door hoge eucalyptus- en naaldbomen, staat de proefkas van Exxon- Mobil en Synthetic Genomics Inc (SGI). Dit is een prominent biotechnisch bedrijf gespecialiseerd in bio moleculaire producten. Deze kas is onderdeel van een programma voor samenwerking tussen ExxonMobil Research and Engineering Company (EMRE) en SGI. Wetenschappers van beide bedrijven bestuderen hier olie producerende algen. ven te hebben. Deze cel gebruikt waterstof om een elektromotor van stroom te voorzien. De elektromotor is schoon er komen geen schadelijke gassen uit de uitlaat en bovendien zuinig. Maar voor het zover is, moeten er nog veel problemen worden opgelost. Waterstof moet namelijk eerst gemaakt worden en dat kost - heel veel - energie. Onderzoeksteams van ExxonMobil zoeken naar mogelijkheden voor het op grote schaal produceren van waterstof uit aardgas. Een andere mogelijkheid is het aan boord van de auto produceren van waterstof uit benzine. Dat voorkomt de noodzaak tot het voorzien van een geheel nieuwe infrastructuur voor waterstofdistributie. Afval Uit oogpunt van milieuzorg en kostenbeheersing hebben onze fabrieken een op maakt gemaakt afvalzorgsysteem. In de eerste plaats proberen we de hoeveelheid afval zo veel mogelijk te beperken en de verschillende soorten afval te scheiden. Daarnaast is het systeem erop gericht om hergebruik waar mogelijk te bevorderen. In periodes waarin de afvalproductie hoger is dan normaal, zoals tijdens onderhoudsstops en nieuwbouwprojecten, worden speciale afvalplannen gemaakt. Geluid De fabrieken van ExxonMobil veroorzaken onder normale omstandigheden geen geluids- of stankoverlast. Bij het ontwerp van de installaties is hier namelijk al rekening mee gehouden. Onze werkprocedures zijn erop gericht om incidenten en klachten zoveel mogelijk te voorkomen. Watermanagement De raffinaderij en chemische fabrieken beschikken over geavanceerde zuiveringsinstallaties voor afvalwater. Het watergebruik proberen we zoveel mogelijk aan de bron te beperken, onder andere door de gezuiverde afvalwaterstromen opnieuw te gebruiken als proceswater. OLIE UIT ALGEN

19 20 Maatschappelijke betrokkenheid ExxonMobil is betrokken bij de maatschappij waarin het concern opereert. Onze vestigingen en fabrieken maken deel uit van de gemeenschappen waarin we werken en leven. Overal waar wij actief zijn, willen we positief bijdragen aan het welzijn van de lokale regio. Een bloeiende Rotterdamse haven is van vitaal belang voor onze business. Wij werken dan ook intensief samen met de Rotterdamse havenautoriteiten op het gebied van veiligheid, economie, infrastructuur en milieu. We maken ook deel uit van Deltalinqs, de havenondernemersvereniging. We doen er alles aan om overlast van onze fabrieken voor de omgeving zoveel mogelijk te beperken. Met deskundige bediening en vakkundig onderhoud zorgen we ervoor dat onze fabrieken veilig opereren. Voor het geval zich toch een calamiteit zou voordoen, hebben we plannen om deze snel en effectief te bestrijden. We testen deze regelmatig met calamiteitenoefeningen. Een succesvolle onderneming toont haar betrokkenheid ook door maatschappelijke doelen te steunen. Wereldwijd schenkt ExxonMobil jaarlijks ongeveer 100 miljoen dollar aan goede doelen, waaronder gezondheidsprojecten in Afrika, onderwijsinitiatieven voor meisjes en opleidingen in exacte vakken. Malaria Africa Health Initiative ExxonMobil is de grootste, niet-farmaceutische onderneming die investeert in onderzoek naar malaria en ontwikkeling van de samenleving. Het concern doneerde meer dan 130 miljoen dollar aan organisaties die in Afrika belangrijke maatschappelijke ontwikkelingsprojecten opzetten en uitvoeren. Daarvan ging 50 miljoen dollar naar de strijd tegen malaria, via het Africa Health Initiative. Dit initiatief is geïntroduceerd ter verbetering van de gezondheid van de bewoners van het Afrikaanse continent. Sinds de lancering van het Africa Health Initiative investeerden we in programma s om malaria te bestrijden, mensen bewust te maken van malariabehandeling en -preventie en te zorgen dat zij gemakkelijker toegang kunnen krijgen tot de beschikbare middelen. Daarnaast gaat het sponsorgeld naar programma s ter bevordering van de gezondheidszorg op gemeenschapsniveau, naar onderzoek en ontwikkeling van nieuwe medicijnen en vaccins, en werd geïnvesteerd in het vergroten van de internationale betrokkenheid. Drive Against Malaria In Nederland steunen we al jaren The Drive Against Malaria. Deze Nederlands-Britse organisatie strijdt tegen malaria in moeilijk bereikbare gebieden in Afrika. De organisatie zorgt voor de distributie van levensreddende muskietennetten en effectieve medicijnen en geeft voorlichting over preventie van de ziekte. De verdeling van geïmpregneerde muskietennetten is een effectieve manier om malaria te voorkomen. Preventie in combinatie met diagnose, behandeling, nazorg en educatie, versterken de strijd tegen de ziekte.

20 21 Africa Health Initiative Drive Against Malaria Onderwijs: de sleutel tot kennis en innovatie Een goede opleiding is de sleutel tot kennis, innovatie en welvaart. Helaas hebben scholieren vaak nog geen idee van de mogelijkheden van een techniek- of chemieopleiding. Met schoolbezoeken en andere activiteiten zoals de Sci-Tech Challenge probeert ExxonMobil scholieren enthousiast te krijgen voor de olie- en chemiesector. Sci-Tech Challenge Educatief Informatiecentrum Mainport Samen met andere Rotterdamse havenbedrijven ondersteunen we het Educatief Informatiecentrum Mainport (EIC). Jaarlijks bezoeken scholieren en studenten de haven en de expositie in het EICgebouw op de Landtong Rozenburg, pal aan het havenwater. De jonge bezoekers nemen deel aan een (thema)excursie, bezoeken de havenexpositie of het laboratorium of testen hun kennis en vaardigheden in het Havenspel. Het werk in de industrie rond Rotterdam krijgt zo een gezicht. Dat kan leerlingen helpen bij hun oriëntatie op een vervolgopleiding of een toekomstige baan. Sci-Tech Challenge Jongeren ondervinden het belang van wetenschap en technologie vooral in hun dagelijkse praktijk. Daarom organiseren ExxonMobil en de Young Achievement- Young Enterprise (JA-YE, in Nederland Jong Ondernemen) de Sci-Tech Challenge. Dat is een meerjarig Europees lesprogramma voor scholieren van 15 tot 18 jaar. Online games, workshops, colleges, classroom visits en challenges laten jongeren bewust nadenken over mondiale vraagstukken op het gebied

21 22 Jeugdstad Vlaardingen Mobil 1 pitstop actie Zwembad Molengors in Zuidland Veilig in het verkeer De campagne over het gevaar van afleiding in het verkeer, gestart in 2011 door Veilig Verkeer Nederland in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, steunt ExxonMobil van harte. Het doel om verkeers ongevallen veroorzaakt door afleiding te verminderen en het veiligheidsbewustzijn van weg gebruikers te vergroten, sluit perfect aan op onze veiligheidsvisie. Al sinds 2004 heeft ExxonMobil een richtlijn die medewerkers niet toestaat om mobiele telefoons of andere apparaten te gebruiken tijdens het besturen van bedrijfsauto s of tijdens zakelijke ritten. Een goede aanleiding om de campagne Een beetje chauffeur laat zich niet afleiden te steunen.

22 23 Jan Campertschool in Spijkenisse We doen graag iets extra s voor de regio. worden gebracht met politieke of godsdienstige stromingen. Instanties met winstoogmerk krijgen geen financiële steun. Gebieden waar ExxonMobil zich mee wil verbinden zijn veiligheid, gezondheid, milieu, onderwijs, en vrijwilligerswerk ten behoeve van de gemeenschap. De donaties komen bij voorkeur ten goede aan de regio waar ExxonMobil belangrijke vestigingen heeft. Onze sponsoractiviteiten kunnen ook een landelijke uitstraling hebben. van energievoorziening. Medewerkers van ExxonMobil ondersteunen het initiatief op vrijwillige basis door de jongeren te begeleiden tijdens het project. Ons vermogen om wereldwijd voorop te blijven lopen hangt af van de volgende generatie wetenschappers en ingenieurs. Met de Sci Tech Challenge hopen we dan ook hun hart te winnen voor de energiesector en in het bijzonder voor een carrière binnen ExxonMobil. Ons sponsorbeleid Sponsoring en donaties geven ExxonMobil ook een herkenbaar gezicht in de samenleving. We willen dat de bijdrage onze verantwoordelijkheid en betrokkenheid bekrachtigt bij de gemeenschap rond onze vestigingen. Veel van onze donatiebanden zijn duurzaam. We ondersteunen jaar na jaar dezelfde activiteiten, als deze bewezen hebben belangrijk te zijn voor de lokale gemeenschap. Beslist niet alle evenementen komen in aanmerking voor een bijdrage. De aanvragende organisatie moet van onbesproken gedrag zijn en een verantwoord financieel beleid voeren. ExxonMobil wil niet in verband Girlsday in Kerkrade Medewerkers in actie We versterken graag het maatschappelijk bewustzijn van onze mensen en stimuleren dan ook medewerkers die vrijwilligerswerk doen bij een maatschappelijke organisatie. Daarom hebben wij een Vrijwilligersfonds ingesteld, waarmee activiteiten van organisaties waarvoor onze medewerkers zich vrijwillig inzetten, financiële steun kunnen krijgen. Het fonds heeft een vaste plaats in het contributiebeleid. De bedragen zijn relatief bescheiden, tussen de vijfhonderd en duizend euro. Het primaire doel is dan ook niet om projecten of evenementen te sponsoren die de onderneming heeft geselecteerd; daarvoor bestaat een groter fonds. ExxonMobil wil met het Vrijwilligersfonds activiteiten stimuleren die door de medewerkers zelf worden aangebracht. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het steunen van activiteiten voor de jeugd, uitstapjes voor ernstig zieke kinderen of sponsorlopen om geld in te zamelen voor goede doelen. Betrokken bij de omgeving De betrokkenheid van ExxonMobil bij het Rotterdamse havengebied heeft een lange geschiedenis. Al meer dan 50 jaar geleden kwamen bij de bouw van de raffinaderij en de fabrieken veel medewerkers in deze regio wonen. En we doen graag iets extra s voor de regio. Zo zijn we sinds jaar en dag hoofdsponsor van het Spijkenisse Festival en Jeugdstad Vlaardingen. Daarnaast hebben we al aan veel andere activiteiten in de regio bijgedragen, zoals de politietriathlon, de Openlucht bioscoop in Spijkenisse, het openluchtzwembad in Zuidland, de natuurspeeltuin op Tiengemeten en het bezoekerscentrum Tenellaplas in Oostvoorne.

EXXONMOBIL IN NEDERLAND

EXXONMOBIL IN NEDERLAND 24 EXXONMOBIL IN NEDERLAND ExxonMobil in Nederland is een uitgave van ExxonMobil Teksten Textuur, Tilburg Samenstelling en redactie Benelux Public Affairs Produktie en realisatie GPB Media, Leiderdorp

Nadere informatie

Rotie: Cleaning & Services Amsterdam: Tankstorage Amsterdam: Orgaworld: Biodiesel Amsterdam:

Rotie: Cleaning & Services Amsterdam: Tankstorage Amsterdam: Orgaworld: Biodiesel Amsterdam: Rotie maakt onderdeel uit van de Simadan Groep. De Simadan Groep is een wereldwijd uniek industrieel ecosysteem waarin bij het verwerken van organische reststromen en frituurvet geen bruikbare energie

Nadere informatie

Kuwait Petroleum Europoort, Q8KPE

Kuwait Petroleum Europoort, Q8KPE SPREEKBEURT 1/8 Kuwait Petroleum Europoort, Q8KPE Q8KPE is gelegen in Rotterdam Europoort. De locatie Europoort heeft de grootste haven ter wereld waar veel producten worden gemaakt en verhandeld. Voor

Nadere informatie

Op ontdekkingstocht naar aardolie

Op ontdekkingstocht naar aardolie O p o n t d e k k i n g s t o c h t n a a r a a r d o l i e Op ontdekkingstocht naar aardolie Miljoenen jaren geleden De mens heeft in de loop van de tijd vele vormen van energie gebruikt: spierkracht,

Nadere informatie

Rol energiedragers binnen de Nederlandse energievoorziening

Rol energiedragers binnen de Nederlandse energievoorziening Indicator 12 februari 2013 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Energie speelt een cruciale

Nadere informatie

Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa)

Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Docentenvel opdracht 19 (campagne voor een duurzame wereld en een samenwerkend Europa) Lees ter voorbereiding onderstaande teksten. Het milieu De Europese Unie werkt aan de bescherming en verbetering van

Nadere informatie

ExxonMobil. in België

ExxonMobil. in België ExxonMobil in België 02 EXXONMOBIL IN BELGIE Inhoudsopgave Wie zijn wij? 04 Energie 06 Onze vestigingen 08 Veiligheid & gezondheid 14 Milieu 16 Maatschappelijke betrokkenheid 20 03 Woord Vooraf Als grootste

Nadere informatie

Lesbrief DUURZAAM WERKEN OPDRACHT 1 - WERKEN IN DE HAVEN

Lesbrief DUURZAAM WERKEN OPDRACHT 1 - WERKEN IN DE HAVEN Lesbrief Primair onderwijs - BOVENBOUW DUURZAAM WERKEN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip

Nadere informatie

Ons nieuwe laboratoriuminrichtingssysteem

Ons nieuwe laboratoriuminrichtingssysteem Ons nieuwe laboratoriuminrichtingssysteem Als een ideale werking en een goed design elkaar innovatief aanvullen, hebben wij alles goed gedaan. Esthetische eisen vertalen in een goed design is één ding

Nadere informatie

DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW ANTWOORDEN

DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW ANTWOORDEN DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip

Nadere informatie

Nuon Helianthos. Een doorbraak in zonne-energie.

Nuon Helianthos. Een doorbraak in zonne-energie. Nuon Helianthos Een doorbraak in zonne-energie. 2 Nuon Helianthos Een doorbraak in zonne-energie. Nuon Helianthos 3 Een duurzame samenleving staat hoog op de politieke en maatschappelijke agenda. Een wezenlijke

Nadere informatie

ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED. Maart 2019

ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED. Maart 2019 ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED Maart 2019 Inleiding De concentratie van industrie in de Rotterdamse haven is een goede uitgangspositie voor het doen slagen van de energietransitie:

Nadere informatie

Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014. Energie in Beweging

Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014. Energie in Beweging Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014 Energie in Beweging Wat is Well to Wheel Met Well to Wheel wordt het totale rendement van brandstoffen voor wegtransport uitgedrukt Well to Wheel maakt duidelijk

Nadere informatie

VNPI. Energie, transport en de Nederlandse petroleumindustrie

VNPI. Energie, transport en de Nederlandse petroleumindustrie VNPI Energie, transport en de Nederlandse petroleumindustrie Onderscheid en gemeenschappelijkheid 2 Sinds 1999 is de Vereniging Nederlandse Petroleum Industrie (VNPI) actief als belangenbehartiger en woordvoerder

Nadere informatie

BioWanze De nieuwe generatie

BioWanze De nieuwe generatie BioWanze De nieuwe generatie BioWanze in het kort De grootste producent van bio-ethanol in België met een jaarlijkse capaciteit van maximum 300.000 m³ bio-ethanol. Het nieuwe generatie proces verzekert

Nadere informatie

FOSSIELE BRANDSTOFFEN

FOSSIELE BRANDSTOFFEN FOSSIELE BRANDSTOFFEN De toekomst van fossiele energiebronnen W.J. Lenstra Inleiding Fossiele energiebronnen hebben sinds het begin van de industriele revolutie een doorslaggevende rol gespeeld in onze

Nadere informatie

ExxonMobil SHE beleid

ExxonMobil SHE beleid ExxonMobil SHE beleid Samen werken aan Veiligheid Contractors én eigen personeel VOMI Themamiddag Veiligheid Focus op Veiligheid! Delta hotel, Vlaardingen, 12 oktober 2010 Ton Jeen, Environmental Advisor

Nadere informatie

Feeding the world with solar power.

Feeding the world with solar power. Feeding the world with solar power. inteqnion-solar.com Zonne-energie. Duurzame energiebron van de toekomst. De markt voor energievoorziening is volop in beweging. Fossiele brandstoffen als gas en olie

Nadere informatie

De toekomst is bio-based Wat is de rol van netwerken?

De toekomst is bio-based Wat is de rol van netwerken? De toekomst is bio-based Wat is de rol van netwerken? Biobased? Het sluiten van kringlopen. Efficiënter gebruik van grondstoffen Niet meer de aarde opgebruiken maar de economie laten draaien op wat we

Nadere informatie

DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW OPDRACHTEN

DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW OPDRACHTEN DUURZAAM WERKEN LESBRIEF PRIMAIR ONDERWIJS BOVENBOUW De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per schip

Nadere informatie

RWE Power. CCS Werbeagentur 10/07. Energiecentrale Eemshaven. RWE Power AG Essen Keulen (Duitsland) I Dertien vragen

RWE Power. CCS Werbeagentur 10/07. Energiecentrale Eemshaven. RWE Power AG Essen Keulen (Duitsland) I  Dertien vragen RWE Power RWE Power AG Essen Keulen (Duitsland) I www.rwe.com CCS Werbeagentur 10/07 Dertien vragen Een nieuwe elektriciteitscentrale op kolen en biomassa in Eemshaven RWE bouwt van 2008 tot 2013 een elektriciteitscentrale

Nadere informatie

Strategische Marketing Planning. Shell. Ferenc Franke Rick Molenaar

Strategische Marketing Planning. Shell. Ferenc Franke Rick Molenaar Strategische Marketing Planning Shell Ferenc Franke Rick Molenaar Shell Missie, Visie, Waardestrategie Marktafbakening Interne analyse SWOT Externe analyse Impact Inhoudsopgave De Oorsprong van de schelp

Nadere informatie

LNG is meer dan een nieuwe brandstof Het is pure concurrentiekracht... LNG, de brandstof van de toekomst is nu beschikbaar

LNG is meer dan een nieuwe brandstof Het is pure concurrentiekracht... LNG, de brandstof van de toekomst is nu beschikbaar LNG is meer dan een nieuwe brandstof Het is pure concurrentiekracht... LNG, de brandstof van de toekomst is nu beschikbaar De transportsector stapt over op LNG... De brandstof van de toekomst Liquefied

Nadere informatie

Energie: inleiding en beleid Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving (

Energie: inleiding en beleid Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving ( Indicator 11 augustus 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Energiedragers De economie

Nadere informatie

Jos van der Graaf B.V.

Jos van der Graaf B.V. Jos van der Graaf B.V. Ketenanalyse Dieselverbruik Auteurs Eindverantwoordelijk : M. Wanner en J.K. Hoogendijk : E.A. van der Graaf IKZ05 Jos van der Graaf Ketenanalyse Dieselverbruik Revisie 0 Datum 10-09-2018

Nadere informatie

DE ROL VAN GAS EN GASINFRASTRUCTUUR IN EEN DUURZAME LEEFOMGEVING. Samen naar een duurzame, betrouwbare en competitieve energiemix

DE ROL VAN GAS EN GASINFRASTRUCTUUR IN EEN DUURZAME LEEFOMGEVING. Samen naar een duurzame, betrouwbare en competitieve energiemix DE ROL VAN GAS EN GASINFRASTRUCTUUR IN EEN DUURZAME LEEFOMGEVING Samen naar een duurzame, betrouwbare en competitieve energiemix DE BELGISCHE ENERGIE- UITDAGING 2 De doelstellingen van het interfederale

Nadere informatie

Wie zijn wij? Esso brandstoffen. Eigen tankstations. Brandstoffen. Strategische voorraad tot 23 miljoen liter. Levering binnen uur

Wie zijn wij? Esso brandstoffen. Eigen tankstations. Brandstoffen. Strategische voorraad tot 23 miljoen liter. Levering binnen uur Welkom In 1948 begonnen in Groot-Ammers Smeermiddelen Brandstoffen Wie zijn wij? Esso brandstoffen Eigen tankstations Strategische voorraad tot 23 miljoen liter Levering binnen 24-48 uur Eigen logistiek

Nadere informatie

Intersteno Ghent 2013- Correspondence and summary reporting

Intersteno Ghent 2013- Correspondence and summary reporting Intersteno Ghent 2013- Correspondence and summary reporting DUTCH Wedstrijd Correspondentie en notuleren De wedstrijdtekst bevindt zich in de derde kolom van de lettergrepentabel in art. 19.1 van het Intersteno

Nadere informatie

Wat zijn voor Nederland de argumenten voor en tegen CO2-afvang en -opslag (CCS*)?

Wat zijn voor Nederland de argumenten voor en tegen CO2-afvang en -opslag (CCS*)? Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de argumenten en CO2-afvang Nederland de

Nadere informatie

ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA

ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA Presentatie door de heer J.M. Barroso, Voorzitter van de Europese Commissie, voor de Europese Raad van 4 februari 2011 Inhoud 1 I. Waarom energiebeleid ertoe doet II. Waarom

Nadere informatie

100% groene energie. uit eigen land

100% groene energie. uit eigen land 100% groene energie uit eigen land Sepa green wil Nederland op een verantwoorde en transparante wijze van energie voorzien. Dit doen wij door gebruik te maken van duurzame energieopwekking van Nederlandse

Nadere informatie

Beleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu

Beleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu Beleggen in de toekomst de kansen van beleggen in klimaat en milieu Angst voor de gevolgen? Stijging van de zeespiegel Hollandse Delta, 6 miljoen Randstedelingen op de vlucht. Bedreiging van het Eco-systeem

Nadere informatie

Biomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie

Biomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie Biomassa Pilaar in de energietransitie en Uitgangspunt voor de biobased economie Klimaatverandering: onze uitdaging Onze opdracht om er snel en écht iets aan te gaan doen Overeenstemming: er moet wat gebeuren!

Nadere informatie

WE KUKELEN DE AFGROND IN

WE KUKELEN DE AFGROND IN Fietsers komen de pont af bij steiger De Ruyterkade, februari 1951 Foto Ben van Meerendonk/Algemeen Hollands Fotopersbureau, collectie IISG, Amsterdam Heeft u wel eens van EROEI gehoord? De meeste mensen

Nadere informatie

Energie. Uitdaging voor iedereen. Prioriteit voor ons.

Energie. Uitdaging voor iedereen. Prioriteit voor ons. Energie. Uitdaging voor iedereen. Prioriteit voor ons. Maatschappelijk Verslag 2005/2006 2 Joost Van Roost Woord vooraf Om te overleven en vooruit te komen heeft de mensheid energie nodig. Dat geldt voor

Nadere informatie

Wijzer worden van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

Wijzer worden van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen De Meeuw Nederland Industrieweg 8 Postbus 18 5688 ZG Oirschot T +31 (0)499 57 20 24 F +31 (0)499 57 46 05 info@demeeuw.com www.demeeuw.com De Meeuw en MVO Wijzer worden van Maatschappelijk Verantwoord

Nadere informatie

Veranderingen in de petrochemische industrie VS-Lezing. Theo Olijve 27 maart 2014

Veranderingen in de petrochemische industrie VS-Lezing. Theo Olijve 27 maart 2014 Veranderingen in de petrochemische industrie VS-Lezing Theo Olijve 27 maart 2014 Wake-up call! De Europese chemie staat voor een enorme uitdaging De chemie is een motor van de economie; die positie mogen

Nadere informatie

Groen-Punt Groep B.V.

Groen-Punt Groep B.V. Conform 3.D.1 & 3.D.2 November 2014 Groen-Punt Groep B.V. Groen-aannemingsbedrijf Punt B.V. Groen Punt Uitzendorganisatie B.V. Chroomstraat 1d 3067 GN Rotterdam INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING DEELNAME INITIATIEVEN...

Nadere informatie

Gas op Maat. Postbus 250, 3190 AG Hoogvliet Rotterdam Telefoon +31(0)

Gas op Maat. Postbus 250, 3190 AG Hoogvliet Rotterdam Telefoon +31(0) Gas op Maat De maatschappij is op weg naar een CO 2 -neutraal energiesysteem. De gassector wil graag bijdragen aan het behalen van deze doelstelling. In de transitieperiode is de rol van aardgas maatwerk:

Nadere informatie

Wilt u uw producten en processen slimmer, veiliger en efficiënter maken?

Wilt u uw producten en processen slimmer, veiliger en efficiënter maken? you make it work Wilt u uw producten en processen slimmer, veiliger en efficiënter maken? ERIKS levert werktuigbouwkundige componenten in alle industriële sectoren. Maar we gaan verder dan dat. Als specialist

Nadere informatie

Jan Schouten. Volvo Truck Nederland

Jan Schouten. Volvo Truck Nederland Jan Schouten Quality Safety Environmental care A company driven by strong core values CO 2 -neutrale productie Eerste 100 % CO 2 -neutrale truckfabriek in Gent Windenergie, zonne-energie, biobrandstoffen

Nadere informatie

reating ENERGY PROGRESS

reating ENERGY PROGRESS reating ENERGY PROGRESS 2012 ENERGIE EN MILIEU: Opwarming van de aarde: Drastische vermindering CO 2 -uitstoot Energie: De energiekosten fluctueren sterk en zullen alleen maar stijgen Behoud van het milieu

Nadere informatie

Oplossingen waarmee u écht verder komt

Oplossingen waarmee u écht verder komt Oplossingen waarmee u écht verder komt Alleen BP PLUS biedt de beste oplossingen om uw wagenpark zo efficiënt mogelijk in te zetten. Van een omvangrijk Europees netwerk van tankstations tot uitgebreide

Nadere informatie

Persinformatie. Uitdagende marktomgeving biedt ook kansen. Nieuwe directievoorzitter wil groei voortzetten

Persinformatie. Uitdagende marktomgeving biedt ook kansen. Nieuwe directievoorzitter wil groei voortzetten Persinformatie Uitdagende marktomgeving biedt ook kansen Nieuwe directievoorzitter wil groei voortzetten Mario Mehren: strategie Wintershall blijkt succesvol 2 juni 2015 Michael Sasse Tel. +49 561 301-3301

Nadere informatie

Wij brengen energie. Waar mensen licht en warmte nodig hebben

Wij brengen energie. Waar mensen licht en warmte nodig hebben Wij brengen energie Waar mensen licht en warmte nodig hebben Energie in goede banen De beschikbaarheid van energie bepaalt in grote mate hoe we leven: hoe we wonen, werken, produceren en ons verplaatsen.

Nadere informatie

1 Nederland is nog altijd voor 92 procent afhankelijk van fossiele brandstoffen

1 Nederland is nog altijd voor 92 procent afhankelijk van fossiele brandstoffen achtergrond Afscheid van fossiel kan Klimaatverandering is een wereldwijd probleem. Energie(on)zekerheid ook. Dat betekent dat een transitie naar een veel duurzamere economie noodzakelijk is. Het recept

Nadere informatie

Alternatieve energiebronnen en gevolgen voor de haven Havendebat, 2 november 2017, Coby van der Linde

Alternatieve energiebronnen en gevolgen voor de haven Havendebat, 2 november 2017, Coby van der Linde Alternatieve energiebronnen en gevolgen voor de haven Havendebat, 2 november 2017, Coby van der Linde Plan De veranderingen in de internationale oliemarkten Gevolgen voor ARA, rol van energiehub Energietransitie,

Nadere informatie

CO 2 Prestatieladder. Ketenanalyse diesel. Aspect(en): 4.A.1

CO 2 Prestatieladder. Ketenanalyse diesel. Aspect(en): 4.A.1 CO 2 Prestatieladder Ketenanalyse diesel Auteur: Dhr. A.J. van Doornmalen Aspect(en): 4.A.1 Vrijgegeven: Dhr. A.J. van der Heul Datum: 17 april 2014 Inhoudsopgave 1.0 Inleiding... 3 2.0 Doelstelling...

Nadere informatie

ENERGY INNOVATION PARK Alkmaar - Nederland

ENERGY INNOVATION PARK Alkmaar - Nederland Alkmaar - Nederland Alkmaar - Nederland ENERGY INNOVATION PARK Ruimte voor innovatie en groei Uw bedrijf tussen internationale spelers in de energie branche. Kavels te koop tussen 2.000 en 27.000 vierkante

Nadere informatie

Brandstofcel in Woning- en Utiliteitsbouw

Brandstofcel in Woning- en Utiliteitsbouw Brandstofcel in Woning- en Utiliteitsbouw Leo de Ruijsscher Algemeen directeur De Blaay-Van den Bogaard Raadgevende Ingenieurs Docent TU Delft faculteit Bouwkunde Inleiding Nu de brandstofcel langzaam

Nadere informatie

W & M de Kuiper Holding

W & M de Kuiper Holding 2 januari t/m juni 2018 2 Pagina 2 van 6 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Overzicht -emissie gegevens 3 Vergelijking met voorgaande jaren 4 3 -gerelateerd gunningsvoordeel 5 4 Doelstellingen 5 Reductiedoelstellingen

Nadere informatie

Duurzame Industrie. De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt

Duurzame Industrie. De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt Duurzame Industrie De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt De verduurzaming van Nederland en van de industrie vraagt onder andere

Nadere informatie

D r Thomas Chaize Analyse Strategie Hulpbronnen Prijsontwikkeling van het vat aardolie sinds een eeuw. Mailing n

D r Thomas Chaize Analyse Strategie Hulpbronnen  Prijsontwikkeling van het vat aardolie sinds een eeuw. Mailing n Analyse Strategie Hulpbronnen Prijsontwikkeling van het vat aardolie sinds een eeuw. Mailing n 3-15 31.10.2004 Dr Thomas Chaize Site : Email & Mailing gratis : http:///mailing%20list/mailinglistfr.htm

Nadere informatie

Duurzame energie in balans

Duurzame energie in balans Duurzame energie in balans Duurzame energie produceren en leveren binnen Colruyt Group I. Globale energievraag staat onder druk II. Bewuste keuze van Colruyt Group III. Wat doet WE- Power? I. Globale energievraag

Nadere informatie

Lesbrief DUURZAAM WERKEN OPDRACHT 1 - WERKEN IN DE HAVEN

Lesbrief DUURZAAM WERKEN OPDRACHT 1 - WERKEN IN DE HAVEN Lesbrief Primair onderwijs - MIDDENBOUW DUURZAAM WERKEN De haven van Rotterdam is de grootste haven van Europa. Veel mensen werken in de haven. Steeds meer spullen die je in de winkel koopt, komen per

Nadere informatie

Duurzame Industrie. De overgang naar een circulaire en een CO2-vrije industrie

Duurzame Industrie. De overgang naar een circulaire en een CO2-vrije industrie Duurzame Industrie De overgang naar een circulaire en een CO2-vrije industrie De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt De verduurzaming van Nederland en van de industrie vraagt onder andere

Nadere informatie

Opdracht Beroepsoriëntatie

Opdracht Beroepsoriëntatie Opdracht Beroepsoriëntatie Sector: Offshore Auteur: Henk Yip Groep: WP11a2 Periode: Blok 1.1 Datum: Woensdag 16 oktober 2013 De Haagse Hogeschool Werktuigbouwkunde Voorwoord Ik ben Henk Yip, ik ben een

Nadere informatie

Autoherstelwerkplaatsen. Alles wat u nodig hebt om uw garage schoon, veilig en efficiënt te houden

Autoherstelwerkplaatsen. Alles wat u nodig hebt om uw garage schoon, veilig en efficiënt te houden Autoherstelwerkplaatsen Alles wat u nodig hebt om uw garage schoon, veilig en efficiënt te houden Verbeter uw werkplaats De oplossingen van Nederman dragen bij tot: Veilige en ergonomische werkplaatsen

Nadere informatie

ENERGIE & KLIMAATBESCHERMING

ENERGIE & KLIMAATBESCHERMING Om bij te dragen aan de bescherming van het klimaat, beperken we de CO2-voetafdruk in onze gehele waardeketen. Daarbij kijken we verder dan alleen onze eigen activiteiten. Ook door nauw samen te werken

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 9

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 9 Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 9 Samenvatting door Dylan 551 woorden 30 december 2016 9 4 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Paragraaf 1 Aardolie ( onzuivere stof ) - Organisch materiaal -

Nadere informatie

Reference case Atlas Copco. Atlas Copco gebruikt Vodafone M2M om wereldwijd de klantondersteuning te verbeteren. Vodafone Power to you

Reference case Atlas Copco. Atlas Copco gebruikt Vodafone M2M om wereldwijd de klantondersteuning te verbeteren. Vodafone Power to you Atlas Copco gebruikt Vodafone M2M om wereldwijd de klantondersteuning te verbeteren Vodafone Power to you Atlas Copco gebruikt Vodafone M2M om wereldwijd de klantondersteuning te verbeteren Atlas Copco

Nadere informatie

Crop Care Competence Centre. Kverneland Group Nieuw-Vennep

Crop Care Competence Centre. Kverneland Group Nieuw-Vennep NL Crop Care Competence Centre Kverneland Group Nieuw-Vennep onze visie Techniek maakt een betere toekomst mogelijk. Wij ontwikkelen intelligente oplossingen voor een betere oogst en een hogere opbrengst.

Nadere informatie

Schaliegas in Europa. Ideeën over de haalbaarheid van deze onconventionele energiebron

Schaliegas in Europa. Ideeën over de haalbaarheid van deze onconventionele energiebron Schaliegas in Europa Ideeën over de haalbaarheid van deze onconventionele energiebron Agenda Introductie schaliegas Wat is het eigenlijk & hoe wordt het gewonnen Wat zijn de risico s De Schaliegas Revolutie

Nadere informatie

Kernenergie. kernenergie01 (1 min, 22 sec)

Kernenergie. kernenergie01 (1 min, 22 sec) Kernenergie En dan is er nog de kernenergie! Kernenergie is energie opgewekt door kernreacties, de reacties waarbij atoomkernen zijn betrokken. In een kerncentrale splitst men uraniumkernen in kleinere

Nadere informatie

Hengelo, april 2013. 02 Gedragscode Twence

Hengelo, april 2013. 02 Gedragscode Twence Gedragscode Twence Twence in Hengelo is een (inter)nationale speler op de markt van grondstoffen en duurzame energie met hoogwaardige verwerking van afvalstromen en biomassa. Met innovatieve technieken

Nadere informatie

De nieuwe energie-efficiëntierichtlijn - Uitdagingen & oplossingen -

De nieuwe energie-efficiëntierichtlijn - Uitdagingen & oplossingen - De nieuwe energie-efficiëntierichtlijn l - Uitdagingen & oplossingen - DG Energie 22 juni 2011 ENERGIEVOORZIENING NOG AFHANKELIJKER VAN IMPORT Te verwachten scenario gebaseerd op cijfers in 2009 in % OLIE

Nadere informatie

Power to gas onderdeel van de energietransitie

Power to gas onderdeel van de energietransitie Power to gas onderdeel van de energietransitie 10 oktober 2013 K.G. Wiersma Gasunie: gasinfrastructuur & gastransport 1 Gastransportnet in Nederland en Noord-Duitsland Volume ~125 mrd m 3 aardgas p/j Lengte

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401

Nadere informatie

miljoen gewerkte mensuren Verzuim ongevallen per

miljoen gewerkte mensuren Verzuim ongevallen per Veiligheid en milieu De chemische industrie stelt zichzelf hoge milieu- en veiligheidseisen. De belangrijkste gegevens voor veiligheid en milieu zijn afkomstig uit. Een veilige werkomgeving, binnen en

Nadere informatie

EEN. De feiten op een rij! BEWUSTE KEUZE MAKEN VOOR UW NIEUWE HAARD

EEN. De feiten op een rij! BEWUSTE KEUZE MAKEN VOOR UW NIEUWE HAARD EEN De feiten op een rij! BEWUSTE KEUZE MAKEN VOOR UW NIEUWE HAARD De nieuwste generatie gashaarden zijn praktisch, mooi, duurzaam en klaar voor de toekomst! Met de huidige discussies kunt u zich afvragen

Nadere informatie

Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto

Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto Elektrische auto stoot evenveel CO 2 uit als gewone auto Bron 1: Elektrische auto s zijn duur en helpen vooralsnog niets. Zet liever in op zuinige auto s, zegt Guus Kroes. 1. De elektrische auto is in

Nadere informatie

Duurzaamheid en Responsible Care

Duurzaamheid en Responsible Care Duurzaamheid en Responsible Care Verbond van Handelaren in Chemische producten Maart 2017 Samenvatting ESG Om te komen tot een meer duurzame wereld, vraagt het VHCP aandacht voor ESGfactoren Hoofdthema

Nadere informatie

Milieuvriendelijke speciale brandstoffen voor de bos- en tuinbouw

Milieuvriendelijke speciale brandstoffen voor de bos- en tuinbouw 2-takt en 4-takt brandstof Milieuvriendelijke speciale brandstoffen voor de bos- en tuinbouw De keuze van de juiste brandstof De kant-en-klare speciale brandstoffen van Oest voor 2- en 4-takt motoren hebben

Nadere informatie

De Drievoudige Bottom Line, een noodzakelijke economische innovatie

De Drievoudige Bottom Line, een noodzakelijke economische innovatie De Drievoudige Bottom Line, een noodzakelijke economische innovatie Feike Sijbesma, CEO Royal DSM In de loop der tijd is het effect van bedrijven op de maatschappij enorm veranderd. Vijftig tot honderd

Nadere informatie

Energietransitie bij Mobiliteit

Energietransitie bij Mobiliteit Energietransitie bij Mobiliteit Aanpak openbaar vervoer in Zuid-Holland Jan Ploeger Presentatie voor Inspiratiedag KPVV 15 oktober 2015 In Zuid-Holland is pas 2,2 % van het energieverbruik duurzaam. Nationale

Nadere informatie

Nationale Energieverkenning 2014

Nationale Energieverkenning 2014 Nationale Energieverkenning 2014 Remko Ybema en Pieter Boot Den Haag 7 oktober 2014 www.ecn.nl Inhoud Opzet van de Nationale Energieverkenning (NEV) Omgevingsfactoren Resultaten Energieverbruik Hernieuwbare

Nadere informatie

Een nieuwe kijk op houtenergie

Een nieuwe kijk op houtenergie Een nieuwe kijk op houtenergie HOUT EEN MODERNE ENERGIEBRON AUTHENTIEK EN TOEKOMSTGERICHT In Europa is hout de primaire bron van duurzame energie. Duizenden gezinnen hebben een houtkachel ter beschikking.

Nadere informatie

Voortgangsrapportage September 2017

Voortgangsrapportage September 2017 Voortgangsrapportage September 2017 Status: definitief Versie: 1.0 Datum: 18-09-2017 Onderneming: Holding Gebr. Van Esch B.V. hierna genoemd VAN ESCH BEDRIJVEN, bestaande uit: J. van Esch b.v. Gebroeders

Nadere informatie

Green Gas Technology. Duurzaam, betrouwbaar, betaalbaar. Shared Succes

Green Gas Technology. Duurzaam, betrouwbaar, betaalbaar. Shared Succes Green Gas Technology Duurzaam, betrouwbaar, betaalbaar Shared Succes Imtech en Green Gas Technology Imtech is de technologie partner voor bedrijven die biogas willen opwaarderen naar aardgaskwaliteit.

Nadere informatie

Vertrouwen in Eigen Kunnen

Vertrouwen in Eigen Kunnen Vertrouwen in Eigen Kunnen Monument Dit is het Staatsolie monument dat staat bij het hoofdkantoor op Flora. Het is onthuld op 13 december 2005 bij de 25 ste verjaardag van Staatsolie. Dit monument laat

Nadere informatie

NAAR EEN GROENE WATERSTOFECONOMIE IN ZUID-HOLLAND EEN VISIE VOOR 2030

NAAR EEN GROENE WATERSTOFECONOMIE IN ZUID-HOLLAND EEN VISIE VOOR 2030 NAAR EEN GROENE WATERSTOFECONOMIE IN ZUID-HOLLAND EEN VISIE VOOR 2030 Een advies aan de Provincie Zuid-Holland Maart 2019 Zuid-Holland kent een dubbele urgentie voor ontwikkelen groene waterstofeconomie:

Nadere informatie

Inter-GreeN Reuse, recycle, reduce

Inter-GreeN Reuse, recycle, reduce Inter-GreeN Reuse, recycle, reduce REUSE REDUCE Inter-GreeN Hulpbronnen voor de ontwikkeling van chemische producten worden steeds beperkter. Fossiele grondstoffen zijn eindig, daarom vraagt de markt meer

Nadere informatie

Groen? Het is te doen! Audit.Tax.Consulting.Financial Advisory.

Groen? Het is te doen! Audit.Tax.Consulting.Financial Advisory. Groen? Het is te doen! Audit.Tax.Consulting.Financial Advisory. Een uitdagend klimaat 20 20 2020 In 2020 moet de uitstoot van CO 2 in de EU met 20% zijn teruggebracht ten opzichte van het 1990 niveau.

Nadere informatie

Insights Energiebranche

Insights Energiebranche Insights Energiebranche Naar aanleiding van de nucleaire ramp in Fukushima heeft de Duitse politiek besloten vaart te zetten achter het afbouwen van kernenergie. Een transitie naar duurzame energie is

Nadere informatie

Veiligheid. voor alles

Veiligheid. voor alles Veiligheid voor alles Voor BASF Nederland, locatie De Meern betekent veiligheid: alles in het werk stellen om te voorkomen dat er iets mis gaat. In deze brochure leest u hoe we dat doen. Veiligheid is

Nadere informatie

Wat verstaan we onder warmtehuishouding? Jo Cox Sponsor P2

Wat verstaan we onder warmtehuishouding? Jo Cox Sponsor P2 Wat verstaan we onder warmtehuishouding? Jo Cox Sponsor P2 Energietransitie Papierketen De ambities binnen Energietransitie Papierketen: Halvering van het energieverbruik per eindproduct in de keten per

Nadere informatie

LNG IS MEER DAN EEN NIEUWE BRANDSTOF... HET IS PURE CONCURRENTIEKRACHT DE LNG SPECIALIST LNG LNG, DE BRANDSTOF VAN DE TOEKOMST SOLUTIONS

LNG IS MEER DAN EEN NIEUWE BRANDSTOF... HET IS PURE CONCURRENTIEKRACHT DE LNG SPECIALIST LNG LNG, DE BRANDSTOF VAN DE TOEKOMST SOLUTIONS DE LNG SPECIALIST LNG IS MEER DAN EEN NIEUWE BRANDSTOF... HET IS PURE CONCURRENTIEKRACHT LNG, DE BRANDSTOF VAN DE TOEKOMST LNG SOLUTIONS DE TRANSPORTSECTOR STAPT OVER OP LNG... DE BRANDSTOF VAN DE TOEKOMST

Nadere informatie

Latijns-Amerika aarzelt over hernieuwbare energie zaterdag, 15 augustus 2015 12:30

Latijns-Amerika aarzelt over hernieuwbare energie zaterdag, 15 augustus 2015 12:30 Waterkrachtcentrale's vormen een belangrijke energiebron in Zuid-Amerka, zoals hier bij de Itaipudam, een Braziliaans-Paraguyaanse stuwdam in de rivier de Paraná op de grens van de Braziliaanse staat Paraná

Nadere informatie

De ONBEKENDE KANT van PLASTIC. Waarom worden zoveel. producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt?

De ONBEKENDE KANT van PLASTIC. Waarom worden zoveel. producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt? De ONBEKENDE KANT van PLASTIC Waarom worden zoveel producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt? PLASTIC IS WAARDEVOL Tijdens de productie en gebruik EEN

Nadere informatie

De toekomst van energie

De toekomst van energie De toekomst van energie Duurzame Energie door Redactie ElectricityMatters 15-08-2017 Dat ons wereldwijde energiesysteem niet duurzaam is, blijkt duidelijk uit onze steeds schaarsere hulpbronnen, de regelmatig

Nadere informatie

MANAGING DIRECTOR #VACATURE

MANAGING DIRECTOR #VACATURE #VACATURE MANAGING DIRECTOR Smurfit Kappa levert meer dan verpakkingen. Met innovatieve, efficiënte en duurzame verpakkingsoplossingen voegt de Europese marktleider tastbare waarde toe voor iedere klant

Nadere informatie

Maatschappelijk Verslag 2008/2009. Nederland

Maatschappelijk Verslag 2008/2009. Nederland Maatschappelijk Verslag 2008/2009 Nederland Inhoud 1. Woord Vooraf Joost Van Roost, president ExxonMobil Benelux 03 2. Wie zijn wij? Meer dan Esso-tankstations 04 3. Milieu Protect tomorrow. Today. 06

Nadere informatie

Luminus Groen : 100% Belgische, groene energie

Luminus Groen : 100% Belgische, groene energie Luminus Groen : 100% Belgische, groene energie Een leader in windenergie in België We houden momenteel 53 windmolens draaiende. In 2004 bouwde Luminus haar eerste windmolenpark in Villers-le-Bouillet.

Nadere informatie

Staatsolie Visie 2020

Staatsolie Visie 2020 Visie 2020 Staatsolie Visie 2020 Visie Leidend zijn in de duurzame ontwikkeling van de energie industrie in Suriname Een significante bijdrage leveren aan de vooruitgang van de samenleving Een regionale

Nadere informatie

Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 2030

Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 2030 IP/3/661 Brussel, 12 mei 23 Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 23 In 23 zal het wereldenergieverbruik verdubbeld zijn; fossiele brandstoffen, voornamelijk

Nadere informatie

BP Amsterdam Terminal

BP Amsterdam Terminal BP Amsterdam Terminal Distributie en Blending Terminal voor brandstoffen en componenten De BP Amsterdam Terminal (BAT) is gelegen aan de Hornweg in het Westelijk Havengebied van Amsterdam. De BAT is een

Nadere informatie

Waterstof. Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie

Waterstof. Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie Waterstof Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie Jörg Gigler & Marcel Weeda TKI Nieuw Gas Waterstofbijeenkomst

Nadere informatie

HVAC (verwarming, ventilatie en airconditioning) en Koeling zijn essentiële elementen voor gezondheid, welzijn en comfort in ons dagelijks leven

HVAC (verwarming, ventilatie en airconditioning) en Koeling zijn essentiële elementen voor gezondheid, welzijn en comfort in ons dagelijks leven HVAC en Koeling HVAC (verwarming, ventilatie en airconditioning) en Koeling zijn essentiële elementen voor gezondheid, welzijn en comfort in ons dagelijks leven Huizen, commerciële en industriële gebouwen

Nadere informatie