Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. Aambeien

Transcriptie

1 Informatie van de Maag Lever Darm Stichting en de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen Aambeien

2 De Maag Lever Darm Stichting heeft deze brochure met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld in samenwerking met de Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen. De brochure bevat algemene informatie, waaraan niet zonder meer medische conclusies voor een individuele situatie kunnen worden verbonden. Voor een juiste beoordeling van uw eigen situatie, dient u dus altijd te overleggen met uw arts of een andere professionele hulpverlener. De Maag Lever Darm Stichting aanvaardt geen aansprakelijkheid voor mogelijke onjuistheid en/of onvolledigheid van de in deze brochure verstrekte informatie, terwijl evenmin aan de inhoud van deze brochure rechten kunnen worden ontleend. De Maag Lever Darm Stichting is een onafhankelijke organisatie die zich inzet om maag-, darm- en leverziekten te voorkomen en te bestrijden en patiënten een betere kwaliteit van leven te kunnen bieden. De Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen is de wetenschappelijke beroepsvereniging van maag-darmleverartsen. De vereniging wil onder andere de kennis over ziekten van de spijsverterings organen bevorderen. Deze brochure valt onder een Creative Commons Naamsvermelding- NietCommercieel- GeenAfgeleideWerken 4.0 Internationaal-licentie (CC-BY-NC-ND). Dit betekent dat het toe gestaan is de brochure te delen (kopiëren, verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat), onder de volgende voorwaarden: 1 Naamsvermelding: de gebruiker dient de maker van het werk te vermelden, een link naar de licentie te plaatsen; 2 NietCommercieel: het werk mag niet gebruikt worden voor commerciële doeleinden; 3 GeenAfgeleideWerken: het veranderde materiaal mag niet verspreid worden als het werk is geremixt, veranderd, of op het werk is voortgebouwd; 4 Geen aanvullende restricties: geen juridische voorwaarden of technologische voor zieningen mogen toegepast worden die anderen er juridisch in beperken om iets te doen wat de licentie toestaat. Inhoud Aambeien Een verhaal uit de praktijk Wat zijn aambeien? De spijsvertering Wat zijn aambeien? Wat zijn de klachten? Wat zijn de oorzaken? Wat kan de arts doen? Wat is de behandeling? Onderzoek en adviezen Medicijnen Behandeling Wat kunt u zelf doen? Hoe verder? Extra informatie of vragen? Overzicht brochures

3 Een verhaal uit de praktijk Ik heb jarenlang last gehad van uitwendige aambeien. Pijn deden ze niet, maar ze gingen vaak stuk en bloedden dan behoorlijk. Vooral s zomers vond ik dat erg hinderlijk. Lichte broeken of rokken droeg ik niet meer uit angst voor vlekken. Naar mijn werk gebruikte ik voor de zekerheid vaak een maandverbandje. Na verloop van tijd kreeg ik er genoeg van. Van mijn huisarts had ik al allerlei middeltjes gekregen, zoals zetpillen en zalfjes, maar die hielpen mij niet. Uiteindelijk heeft de huisarts besloten om de aambeien weg te laten halen. Ik dacht eigenlijk dat het een fluitje van een cent was, maar het viel me behoorlijk tegen. Ik kon de eerste dagen bijna niet lopen van de pijn. Alles deed zeer. Toen ik voor de eerste keer weer vaste ontlasting had, was dit ook pijnlijk. Het heeft zeker tien dagen geduurd voor ik me weer een beetje goed voelde. Nu probeer ik te letten op mijn voeding en lichaamsbeweging, omdat ik nieuwe aambeien wil proberen te voorkomen. In deze brochure krijgt u informatie over aambeien. U kunt lezen hoe ze ontstaan, wat de klachten zijn, welke behandeling er mogelijk is en wat u zelf kunt doen. Wat zijn aambeien? Aambeien ontstaan in de anus. De anus is het deel van het spijsverteringskanaal waar de spijsvertering eindigt. Hieronder wordt eerst in het kort de werking van het spijsverteringsstelsel uitgelegd. In deze brochure krijgt u informatie over aambeien. U kunt lezen hoe ze ontstaan, wat de klachten zijn, welke behandeling er mogelijk is en wat u zelf kunt doen. De spijsvertering De darm is een belangrijk onderdeel van het spijsverteringsstelsel. Het spijsverteringsstelsel bestaat uit alle organen die samen het voedsel verteren. De darm bestaat uit twee delen: de dunne en de dikke darm. In de dunne darm worden belangrijke verteringssappen aan het voedsel toegevoegd. Hierdoor verteert het voedsel en komen er voedingstoffen vrij. De dunne darm geeft deze stoffen af aan het bloed. Wat overblijft zijn onverteerbare voedsel resten. Het is dan een soort dunne ontlasting en stroomt de dikke darm in. De dikke darm haalt water en zouten uit deze ontlasting. Hierdoor wordt de ontlasting dikker. Deze wordt door het samentrekken van de dikke darm voortgeduwd naar het laatste deel van de darm: de endeldarm. Als deze vol is, krijgt u aandrang. Dit is het seintje om naar het toilet te gaan. De anus is het allerlaatste stukje van de endeldarm, waar de ontlasting doorheen moet op weg naar buiten. Het is ongeveer drie centimeter lang. De anus heeft de belangrijke taak ontlasting en windjes tegen te houden. Om dit goed te kunnen doen heeft de anus twee kringspieren. De binnenste kringspier is onwillekeurig en ontspant zich als de endeldarm vol zit met ontlasting. Dit gebeurt zonder dat u er iets van merkt. De buitenste kringspier is willekeurig. U kunt deze kringspier bewust aanspannen of ontspannen. Als u de buitenste kringspier ontspant, komt er ontlasting naar buiten. Aambeien 4 Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen

4 1 2 Wat zijn aambeien? Aambeien zijn opgezwollen en uitgezakte zwellichamen. In de endeldarm, vlak boven de anus, bevinden zich deze zogenoemde zwellichamen. Dit zijn spons achtige netwerken van bloedvaatjes. Zwellichamen spelen een belangrijke rol bij het afsluiten van de anus. Als de zwellichaampjes te veel opzwellen en uitzakken, spreken we van aambeien. Aambeien kunnen in de anus zitten. Dit noemen we inwendige aambeien. Soms zijn de zwellichamen zo opgezwollen dat ze naar buiten uitpuilen. In dat geval spreken we van uitwendige aambeien. Aambeien komen vrij veel voor. Vooral mensen boven de 0 jaar hebben er last van. Aambeien zijn in feite onschuldig, maar veel mensen ondervinden er in het dagelijks leven last van. Aambeien komen bij vrouwen vaker voor dan bij mannen Wat zijn de oorzaken? De belangrijkste oorzaak van aambeien is verhoogde druk op de zwellichamen net boven de anus. Deze kunnen geïrriteerd raken, opzwellen en uitzakken waardoor er aambeien ontstaan. 7 Van der Zon Visueel Spijsverteringsstelsel 1 Mond 2 Slokdarm 3 Maag 4 Dunne darm Dikke darm 6 Blinde darm 7 Endeldarm 8 Anus 9 Alvleesklier 10 Galblaas Lever 8 Dit wordt veroorzaakt door: Verstopping. Bij verstopping gaat de ontlasting moeizamer omdat deze te hard is. Hierdoor gaat u harder persen als er ontlasting komt en ontstaat er te veel druk op de zwellichamen. Een zittend beroep en/ of te weinig lichaamsbeweging. Mensen die weinig bewegen hebben vaak een wat hardere, droge ontlasting. Daarnaast kan veel zitten de druk op de anus verhogen. Aambeien komen daardoor vaker voor bij mensen die een zittend beroep hebben, zoals vrachtwagenchauffeurs. Overgewicht. Een te hoog lichaamsgewicht verhoogt de druk op de anus, en kan ook een oorzaak zijn van verstopping. Zwangerschap. Tijdens de zwangerschap en de bevalling hebben vrouwen een verhoogd risico op aambeien door toename van de druk op de anus. Aambeien 6 7 Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen

5 Wat zijn de klachten? Aambeien kunnen jeuk, pijn of een branderig gevoel aan de anus veroorzaken. Omdat aambeien erg kwetsbaar zijn, kunnen ze makkelijk gaan bloeden als u naar het toilet gaat. Dit is zichtbaar als er helderrood bloed op de ontlasting zit of als u bloed ziet bij het afvegen. Ook kan een aambei zomaar gaan bloeden. Bloed bij de ontlasting wordt in veel gevallen veroorzaakt door inwendige of uitwendige aambeien. Als aambeien naar buiten zakken, kan dit een vervelend, drukkend en pijnlijk gevoel geven. Bloedverlies wordt echter niet Klachten aambeien altijd door aambeien veroorzaakt. jeuk en/of pijn aan de anus; Het kan ook duiden op een ontsteking, een poliep of een tumor in uw een branderig gevoel aan de anus; helderrood bloedverlies. darmen. Het is daarom belangrijk om altijd naar de huisarts te gaan als u last hebt van bloed bij de ontlasting. De huisarts kan vaststellen of aambeien inderdaad de oorzaak zijn of voorstellen om verder onderzoek te doen om andere aandoeningen uit te sluiten. Wat kan de arts doen? Als u denkt last te hebben van aambeien, dan is het verstandig om naar uw huisarts te gaan. Aan de hand van uw klachten kan de huisarts u onderzoeken, adviezen geven of medicijnen voorschrijven. Onderzoek en adviezen De huisarts kan met een gehandschoende vinger de anus inwendig en uitwendig onderzoeken. Dit wordt een rectaal toucher genoemd. Soms zal de huisarts een kijkbuisje in de anus schuiven waarmee hij de binnenkant van uw anus bekijkt. Dit wordt een proctoscopie genoemd. Als de diagnose aambeien is gesteld, zal de arts u enkele voedingsadviezen en leefregels geven. Meestal bestaan de adviezen uit een vezelrijk dieet, veel drinken en voldoende bewegen. Als u te zwaar bent, krijgt u mogelijk het advies om af te vallen. Een diëtist kan u hierbij helpen. Ook kan een diëtist advies geven over een gezond en vezelrijk voedingspatroon. Medicijnen Bij aanhoudende klachten kan de arts zalf of zetpillen voorschrijven tegen de pijn en/of de jeuk. Medicijnen die de arts bij aambeien kan voorschrijven zijn: Zalf of zetpillen met lidocaïne; deze werkt plaatselijk verdovend en dus pijnstillend. Zalf of zetpillen met zink; ook deze verminderen de pijn en jeuk, en kunnen er mogelijk voor zorgen dat de aambeien iets verschrompelen. Veel van deze middelen zijn ook bij de apotheek en de drogisterij te koop. Wees altijd voorzichtig met gebruik van deze middelen. Het is verstandig om bij langdurig gebruik van deze middelen te overleggen met uw arts of apotheker. Aambeien 8 9 Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen

6 Behandeling Wanneer de voedingsadviezen, leefregels en medicijnen niet voldoende helpen kan de huisarts u verwijzen naar een maag-darm-leverarts (MDL-arts) of een chirurg in het ziekenhuis. Er zijn verschillende behandelingen om aambeien te verwijderen. De meest gangbare behandelingen worden poliklinisch gedaan. Dit wil zeggen dat u niet in het ziekenhuis wordt opgenomen. U kunt op de dag van de ingreep weer naar huis als er geen complicaties optreden. Het is mogelijk dat u voor de ingreep een klysma krijgt om de endeldarm en anus schoon te maken. Afbinden. Het afbinden van de aambeien is de gebruikelijke methode. Hierbij worden de uitgezakte aambeien met behulp van een rubberen elastiekje afgebonden. Dit wordt ook rubberbandligatie genoemd. Na zeven tot tien dagen vallen ze af. Het wondje geneest met een klein litteken. De eerste dagen na de ingreep kunt u een wee of pijnlijk gevoel onder in de buik hebben. Soms is nog een tweede of derde behandeling nodig. 6 Dichtschroeien. Een andere methode is het dichtschroeien van de bloedvaatjes in de aambei met behulp van infrarood licht. Ook dit zorgt ervoor dat de aambeien afsterven. Inspuiten. Een derde mogelijkheid is het inspuiten van een irriterende vloeistof onder het slijmvlies. Als reactie hierop verschrompelen de aambeien. Operatie. Soms is een operatie noodzakelijk om een (hele grote) aambei te verwijderen. Wat kunt u zelf doen? Met een aantal voedingsadviezen en leefregels kunt u aambeien voorkomen. Deze zijn met name gericht op het voorkomen van verstopping en een verhoogde druk op de anus. 1 Rubberbandligatie 1 Anus 2 Buitenste kringspier 3 Binnenste kringspier 4 Inwendige aambei Bloedvaatjes 6 Rubberen elastiekje Van der Zon Visueel Eet gezond, gevarieerd en vezelrijk Gebruik een vezelrijke voeding. Vezels zorgen voor een goede darmwerking en nemen net als een spons vocht op in de ontlasting. Hierdoor blijft de ontlasting zacht en soepel. Vezels zitten voornamelijk in volkorenproducten, groenten en fruit. Een gezonde en gevarieerde voeding bevat alle voedingsstoffen die u dagelijks nodig hebt. De Schijf van Vijf van het Voedingscentrum vormt de basis voor het samenstellen van een gezonde maaltijd. Neem dagelijks voedingsmiddelen uit alle vijf de groepen van de Schijf van Vijf. Dan weet u zeker dat u alle belangrijke voedingsstoffen binnenkrijgt. Raadpleeg bij twijfel uw huisarts of een diëtist. Aambeien 10 Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen

7 Zorg voor een goede hygiëne Als u last hebt van aambeien was uw anus dan na de stoelgang met lauwwarm water. Dep vervolgens de anus goed droog. Gebruik van zeep of geparfumeerd toiletpapier kan irritaties en jeuk verergeren. Een warm bad kan helpen tegen de jeuk en de pijn. Meer informatie over verstopping en het gebruik van voldoende vezels en vocht vindt u ook in de brochure Verstopping. Via de website kunt u de vezeltest doen om te testen of u dagelijks voldoende vezels eet. Schijf van Vijf Bron: Voedingscentrum Drink voldoende Drink dagelijks minstens 1, 2 liter vocht. Als u een vezelrijke voeding gebruikt, is het verstandig om extra te drinken. Vezels hebben namelijk vocht nodig om goed te kunnen werken. Zorg voor voldoende beweging Door regelmatig te bewegen wordt de darmbeweging gestimuleerd en kunt u verstopping voorkomen. Door vermijden van lange periodes achter elkaar te zitten, voorkomt u een verhoogde druk op de anus. Zorg voor een gezond toiletgedrag Het is belangrijk om meteen naar het toilet te gaan als u aandrang hebt. Het ophouden van de ontlasting zorgt ervoor dat de ontlasting verder indikt, waardoor de kans op verstopping toeneemt. Als u aandrang hebt, perst u voorzichtig mee. Pers niet hard als er geen aandrang is. Een goede houding op het toilet is ook belangrijk; rechtop met uw voeten op de vloer. Extra informatie of vragen? Hebt u nog vragen over uw klachten, neem dan contact op met uw arts. U kunt ook met de Infolijn van de Maag Lever Darm Stichting bellen of mailen. De Infolijn ( 0,1 per minuut) op maandag, woensdag en donderdag van tot uur voorlichting@mlds.nl Internet Hebt u nog vragen over de diverse onderwerpen die in deze brochure ter sprake zijn gekomen? Kijk dan in het brochureoverzicht op pagina 14 voor extra informatie. Aambeien Maag Lever Darm Stichting / Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen

8 Meer brochures 1 op de 8 mensen heeft een maag-, darm-, leverziekte. Steun ons! U kunt meer brochures vinden op U kunt onze brochures gratis downloaden of bestellen in onze webshop. Er zijn verschillende brochures over de volgende onderwerpen: SLOKDARM EN MAAG LEVER, GAL EN ALVLEESKLIER DARM VOEDING EN SPIJSVERTERING Helpt u mee aan een betere toekomst voor ruim twee miljoen Nederlanders met een spijsverteringsziekte? De Maag Lever Darm Stichting zet zich in om deze veel voorkomende ziekten te voorkomen, te bestrijden en het leven van deze patiënten draaglijker te maken. Uw steun is hard nodig Wij krijgen geen subsidies van de overheid. Alleen dankzij onze donateurs kunnen wij ons werk blijven doen. Dat doen we al dertig jaar. En we gaan door zolang het moet. Met uw bijdrage kunnen wij: Uitgebreide informatie bieden over maag-, darm-, leverziekten, onderzoeken en behandelingen Wetenschappelijk onderzoek financieren om deze veel voorkomende ziekten te voorkomen en te bestrijden Gezondheidsvoorlichting geven via de Infolijn ( ) Hoe kunt u ons helpen? Vul onderstaande machtiging in of doneer via ONDERZOEK KINDEREN SONDEVOEDING PREVENTIE Ja, ik help mee! SEPA machtiging Ik maak een gift over op IBAN rekeningnummer NL70INGB o.v.v. Brochure MLDS Ik machtig de Maag Lever Darm Stichting om het onderstaande bedrag van mijn IBAN rekeningnummer af te schrijven: 10,- 20,- per maand per jaar eenmalig VOOR- EN ACHTERNAAM STRAAT HUISNUMMER Er zijn meerdere brochures per onderwerp, de afgebeelde brochures zijn een voorbeeld. Voor een volledig overzicht van alle brochures en de meest actuele versie verwijzen wij u naar onze website POSTCODE/PLAATS IBAN REKENING DATUM HANDTEKENING 14 Stuur deze machtiging retour naar Maag Lever Darm Stichting: Antwoordnummer 343, 3800 VB Amersfoort Incassant ID: NLZZZ

9 Inhoudelijk herzien: september 2012 Redactie Maag Lever Darm Stichting Ontwerp en opmaak Oranje Vormgevers Illustraties Van der Zon Visueel Drukwerk Torendruk Artikelcode 001