IRC ACEH RESPONSE. Following the destruction of the 2004 earthquake and tsunami with the support of many donors, IRC immediately

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "IRC ACEH RESPONSE. Following the destruction of the 2004 earthquake and tsunami with the support of many donors, IRC immediately"

Transcriptie

1 T W O Y E A R S O N IRC ACEH RESPONSE DUA TAHUN PERJALANAN TWEE JAAR VERDER Following the destruction of the 2004 earthquake and tsunami with the support of many donors, IRC immediately dispatched emergency teams and provided emergency assistance in health, environmental health, education, child protection and livelihood recovery. In 2005 IRC reached 153,000 people with safe drinking water, treated 58,000 people through mobile health clinics, helped more than 10,000 children return to school and assisted 23,000 people regain a secure income. Throughout 2006, IRC has worked with over 40 communities as well as Acehnese NGOs and government agencies to help communities resettle through designing and managing their own recovery projects that have revitalized communities and their economies. IRC has also worked with local government and NGOs in Aceh to improve the health of mothers and children, increase the quality of education for Acehnese children, reduce the vulnerability of tsunami survivors to water borne disease and reconstruct mid level infrastructure such as markets, town water systems and roads to allow communities to resettle and recover. Segera setelah gempa dan tsunami 2004 IRC mengirimkan tim kedaruratan dan menyediakan bantuan kesehatan, kesehatan lingkungan, pendidikan, perlindungan anak, dan pemulihan penghidupan. Pada 2005 dukungan IRC menjangkau orang dengan air bersih, melayani orang dengan klinik kesehatan bergerak, dan membantu lebih dari anak sekolah kembali serta orang mendapatkan penghasilan rutin lagi. Sepanjang 2006, IRC bekerja dengan lebih dari 40 komunitas serta berbagai LSM dan lembaga pemerintah Aceh untuk membantu masyarakat bermukim kembali dengan merancang dan mengelola sendiri kegiatan pemulihan yang sertamerta memperkuat masyarakat dan perekonomian mereka. IRC juga bekerjasama dengan pemerintah dan LSM-LSM di Aceh untuk meningkatkan kesehatan ibu dan anak, meningkatkan kualitas pendidikan bagi anak-anak Aceh, mengurangi kerentanan para penyintas tsunami terhadap penyakit dari air yang tidak sehat serta mengembalikan sarana seperti pasar, sistem penyediaan air perkotaan, dan jalan-jalan yang memungkinkan masyarakat untuk bangkit dan bermukim kembali. Na de verwoestingen als gevolg van de aardbeving en de tsunami van 26 december 2004 stuurde het IRC onmiddellijk teams voor noodhulp die assistentie verleenden op het gebied van gezondheidszorg, milieu voorzieningen (drink water, toiletten, afvalverwerking), onderwijs, kinder bescherming, economische opbouw. In 2005 heeft het IRC 153,000 mensen van drinkwater voorzien, 58,000 mensen behandeld in mobiele klinieken 10,000 kinderen geholpen weer naar school te gaan en 23,000 mensen geholpen hun eigen inkomen te verdienen. Gedurende 2006 heeft het IRC samengewerkt met meer dan 40 gemeenschappen als ook met NGO s uit Atjeh en rjks en provinciale instanties bij de (her)vestiging van gemeenschappen door hen hun eigen wederopbouw plannen te laten ontwik- kelen en uitvoeren. Hierdoor raakten deze gemeenschappen meer actief betrokken en ook hun economie weer begon te groeien. Het IRC werkt ook samen met de overheid en locale NGO s in Atjeh om de gezondheidssituatie van moeders en kinderen te verbeteren. Om het onderwijs in Atjeh te verbeteren en de kwetsbaarhied van slachtoffers van de tsunami voor ziektes veroorzaakt door vervuild water te verminderen. Maar IRC helpt ook bij de reconstructie van belangrijke infrastructurele werken zoals markten, drinkwaterleidingen in kleine stadjes en de aanleg van wegen. Al deze activiteiten dragen bij aan de wederopbouw van Atjeh.

2 COMMUNITY DRIV REGENERASI BERBASIS MASYARAKAT s Community Driven Regeneration Program began in March The program started initially with livelihood IRC grants to small groups of people in tsunami affected communities to help them begin to support themselves and their families. As Aceh stabilized and people returned home IRC began to work with whole communities to help them recover Program Regenerasi Berbasiskan Masyarakat (Community Driven Regeneration, CDR) IRC dimulai Maret Pada awalnya program ini berwujud hibah untuk penghidupan bagi sekelompok orang di komunitas yang terkena dampak tsunami agar mereka bisa menghidupi diri dan keluarganya. Ketika situasi di Aceh sudah stabil dan para pengungsi kembali ke desa asalnya, IRC mulai bekerja dengan seluruh masyarakat untuk membantu memulihkan infrastruktur fisik dan sosial yang hancur akibat tsunami. Inti dari program ini adalah keyakinan bahwa masyarakatlah yang paling mengerti apa yang mereka butuhkan, apa yang bisa dilakukan untuk mencapainya, dan bagaimana mempertahankannya. Dana hibah dikelola oleh orang-orang yang dipilih oleh masyarakat, dan proyek ditetapkan, dikelola dan diawasi pelaksanaannya oleh masyarakat sendiri. In QIPs FOLLOW UP 2005 through to early 2006 IRC issued 179 Quick Impact Project, or QIP, grants, to help those who had lost their livelihoods begin again. Two years after the tsunami grant recipients are no longer dependent on outside assistance and some are even expanding their businesses. Following the tsunami Samsul Farji lost his small business in Kuta Padang, Meulaboh, upholstering the interiors of labi-labi, mini vans used for public transport. He explains that he learned these valuable skills from his father and, one day, hopes to pass them on to his son. His home and the workshop he rented were completely destroyed, forcing him to move into a temporary shelter with his family, with no way to start his business again. IRC provided Samsul with a small grant to restart his business and he bought a sewing machine and materials. On average, he now services two to three vehicles a month, usually minivans or small trucks. The going rate is roughly three million Indonesian Rupiah (approximately 330 USD, 260 EURO) per vehicle, half of which is net profit. By local standards, he earns a good income. Samsul is eager to expand his business. Not so long ago, he bought an extra sewing machine with money he saved. With this machine, he can now make party tents and diversify his income and client base. Demand is steady. More than that, he often has to keep a waiting list. My clients know me and the quality of my work in Meulaboh, he explains, It does not matter where I am located, because they know where to find me. Alex Voets Pada TINDAK LANJUT 2005 hingga awal 2006 IRC memberikan hibah untuk 179 Proyek Berdampak Cepat (Quick Impact Project atau QIP) untuk membantu mereka yang kehilangan mata pencahariannya. Dua tahun setelah terjadinya tsunami, penerima dana hibah tidak lagi bergantung pada pihak luar dan beberapa dari mereka bahkan sudah bisa mengembangkan usahanya. Karena Tsunami, Samsul Farji kehilangan usaha kecil yang dimilikinya di Kuta Padang, yaitu membuat jok labi-labi. Dia menjelaskan bahwa dia belajar membuat jok dari ayahnya, dan berharap kelak dapat mewariskan keahlian ini kepada anaknya. Rumah dan bengkel yang disewanya hancur sehingga ia dan keluarganya terpaksa pindah ke tempat hunian sementara, dimana tidak ada kemungkinan untuk memulai usaha kembali. IRC memberikan dana hibah kepada Samsul agar bisa merintis usahanya kembali dan dengan dana ini ia membeli mesin dan peralatan jahit. Rata-rata kini ia memperbaiki 2 hingga 3 kendaraan per bulannya, biasanya kendaraan pen- He is planning to buy more machines and hire extra staff. His business is now at the same level as it was before the tsunami and he is confident that it will soon grow beyond this. QIP beneficiary in Teunom 2

3 EN REGENERATION GEMEENSCHAPSGEDREVEN ONTWIKKELING the physical and social infrastructure they had lost in the tsunami. At the heart of the program is the belief that communities themselves know best what they need, how to achieve, and sustain it. Grants are managed by elected community members, with project activities selected, implemented, and monitored by the community itself. In maart 2005 ging het gemeenschapsgedreven ontwikkelingsprogramma (comunity driven regeneration, CDR) van het IRC van start. Het programma begon aanvankelijk met het verstrekken van kleine subsidies aan verschillende door de tsunami getroffen professionele groepen. Het doel hiervan was om deze groepen, en hun families, in hun levensonderhoud te ondersteunen. Het IRC veranderde haar aanpak naarmate Atjeh stabieler werd en assisteerde mensen die zich gingen hervestigen in hun geteisterde dorpen. Er werd met de dorpsbevolking gewerkt aan de wederopbouw van de afgebroken fysieke en sociale infrastructuur. Centraal in het programma staat het uitgangspunt dat de dorpsbevolking zelf het beste weet wat ze nodig heeft, hoe ze het tot stand kan brengen en hoe ze het moet onderhouden. Fondsen worden door gekozen gemeenschapsleden beheerd en de dorpsbevolking is in haar geheel verantwoordelijk voor het selecteren, uitvoeren en monitoren van de projecten. PROGRAM QIPs umpang atau truk berukuran kecil. Biayanya sekitar 3 juta rupiah (kira-kira 330 Dolar, 260 Euro) per kendaraan, yang setengahnya merupakan keuntungan bersih. Untuk standar lokal, penghasilannya lumayan besar. Samsul sangat bersemangat untuk mengembangkan usahanya. Beberapa waktu yang lalu ia membeli mesin jahit tambahan dengan uang tabungannya. Dengan mesin ini, ia kini dapat membuat tenda pesta, dan mendefirsifikasi usaha dan pelanggan. Permintaan selalu ada. Lebih dari itu, seringkali ia harus membuat daftar tunggu. Pelanggan sudah mengenal saya dan kualitas hasil kerja saya di Meulaboh, katanya, Dimanapun saya berlokasi bukanlah hal penting, karena mereka sudah mengetahui kemana harus mencari saya. Ia merencanakan untuk kembali membeli mesin jahit dan memperkerjakan beberapa tenaga tambahan. Usahanya kini pada tingkat yang sama seperti sebelum tsunami dan ia optimis bahwa tidak lama lagi usahanya akan lebih maju. In EEN VERVOLG OP DE QIPs heel 2005 en in het begin van dit jaar heeft het IRC 179 zogenaamde Quick Impact Projecten (QIPs) uitgevoerd. QIPs helpen door middel van kleine subsidies de door de tsunami getroffen mensen, op korte termijn hun economische activiteiten te hervatten. Twee jaar na de ramp zijn de begunstigden niet meer afhankelijk van hulp van buiten, integendeel sommigen zijn zelfs bezig met het uitbreiden van hun bedrijven. Samsul Farji verloor zijn zaak in Kuta Padang, Meulaboh, door de tsunami. Hij bekleedt interieurs van labi-labis, minibusjes die gebruikt worden als openbaar vervoer. Hij vertelt hoe hij deze vaardigheid van zijn vader heeft geleerd en hoopt deze ooit te kunnen overdragen op zijn zoon. Zijn huis en het atelier dat hij huurde werden compleet verwoest. Middelen om zijn zaak weer op te starten, waren er niet. Noodgedwongen moest hij met zijn familie verhuizen naar tijdelijke huisvesting. Het IRC voorzag Samsul echter van een kleine subsidie die hij gebruikt heeft om een naaimachine en naaimateriaal aan te schaffen. Gemiddeld bekleedt hij nu twee tot drie voertuigen per maand, meestal minibussen of kleine vrachtwagens. Het geldend tarief is ongeveer drie miljoen Indonesische Rupiahs (ruwweg 330 USD, 260 EUR) per voertuig, de helft daarvan is netto winst. Volgens locale maatstaven heeft hij een goed inkomen. Samsul is ijverig en wil zijn zaak graag uitbreiden. Onlangs heeft hij een extra naaimachine kunnen kopen met gespaard geld. Met deze machine kan hij nu ook feesttenten maken en zijn inkomen en klantenkring kan uitbreiden. De vraag is groot. Sterker nog, hij moet vaak een wachtlijst bijhouden. Het maakt niet uit waar ik gevestigd ben. legt hij uit, Mijn klanten kennen mij en de kwalitect van mijn werk; ze weten me wel te vinden. Hij is van plan om meer machines te kopen en personeel aan te nemen. Zijn zaak is nu weer net zo goed als voor de tsunami en hij is ervan overtuigd dat hij binnenkort verder zal groeien. 3

4 At COMMUNITY DEVELOPMENT BOARDS the centre of IRC s Community Driven Regeneration program are Community Development Boards, CDBs. Committees that are elected by their community, CDBs are responsible for managing grants from IRC. This involves developing project plans and budgets right through to selecting contractors, monitoring projects and reporting on progress to their communities. IRC asks communities to form CDBs, as opposed to asking village leaders to manage grants, to allow communities to benefit from the wide range of human resources and experience in their village. IRC insists on women being part of CDBs and also encourages young people to take an active role. This makes sure that grants are used on projects that assist a wide variety of community members, by ensuring women, young people and others who are often ignored, contribute to decisions made on the use of the grant. One third of CDB members are women, with the majority elected to positions of trust, specifically logistics and treasurer. Communities say they feel women are more trustworthy with money, are better at handling it and not easily susceptible to corruption. Partini, in Damai, Nagan Raya, is the only woman to have been elected as a CDB coordinator. When the community proposed her as a candidate she agreed to stand for election. She received the largest number of votes and so automatically assumed the most senior position in the CDB. Partini says this was new for her community as women had traditionally run women s groups and activities for children but had never had a role in committees dealing with the entire community. Partini believes the community chose her because they know her and because they know she can be trusted. Projects have failed in the past because the leaders who were elected were not fair or were corrupt...honesty is the basis of my life and I think that is why they chose me. Alex Voets Signing a CDB Contract KOMITE Tulangpunggung dari Program Regenerasi Berbasiskan Masyarakat IRC adalah Komite Pembangunan Desa (Community Development Board, CDB). Sebagai komite yang dipilih oleh masyarakat, CDB bertanggungjawab atas dana hibah dari IRC. Termasuk dalam tanggungjawabnya adalah mengembangkan rencana dan anggaran proyek, memilih kontraktor, mengawasi proyek dan melaporkan perkembangan proyek kepada semua anggota masyarakat. IRC mensyaratkan masyarakat untuk membentuk CDB, berbeda dari kebiasaan dimana yang mengelola hibah melulu adalah kepala desa, untuk dapat melibatkan banyak sumber daya dan pengalaman di desa yang bersangkutan. IRC mendorong kaum perempuan dan remaja agar ikut andil dalam CDB. Hal ini untuk memastikan agar dana hibah digunakan untuk kegiatan yang bermanfaat bagi masyarakat dari berbagai golongan, karena perempuan, remaja dan anggota masyarakat lainnya yang seringkali diabaikan dalam pengambilan keputusan atas penggunaan hibah. Sepertiga dari anggota CDB adalah perempuan, yang terpilih untuk menduduki posisi terpercaya seperti logistik dan bendahara. Masyarakat mengatakan bahwa perempuan lebih dapat diandalkan dalam mengelola keuangan, lebih bisa mengatur penggunaannya dan tidak korupsi. COMMUNITY Community CONTRIBUTION contributions K O N T R I B U S I IRC is not the only one supporting community projects, with communities themselves also contributing to the projects in their village. These contributions take a variety of forms, such as unskilled labor, donation of land, construction of warehouses and stalls for animals. Community contributions have exceeded IRC s expectations, averaging 18% and are as much as 31%, in some areas. This is an average of 35,178 IDR (2.9 EURO or 3.8 USD) being contributed by each person benefiting from the project, which has risen to 88,620 IDR (7.3 EURO or 9.7 USD) in certain communities. In total the communities IRC is working with have contributed 2,744,642,349 IDR (226,158 EURO or 299,988 USD) to the projects in communities. IRC bukanlah satu-satunya yang membantu proyek di masyarakat, masyarakatlah yang berkontribusi dalam pembangunan di desanya. Sumbangan masyarakat terdiri dari berbagai hal seperti pekerja kasar dan trampil, tanah, gudang dan kandang binatang. Kontribusi masyarakat ternyata melebihi apa yang diharapkan IRC,mencapai rata-rata 18% dan di beberapa tempat bahkan sampai 31%. 4

5 PEMBANGUNAN DESA Partini, di Damai, Nagan Raya, adalah satusatunya perempuan yang terpilih menjadi koordinator CDB. Ketika masyarakat mencalonkannya, ia bersedia. Dia memperoleh suara terbanyak dan secara otomatis terpilih menjadi orang yang menduduki posisi senior itu. Partini mengatakan bahwa ini merupakan hal baru baginya karena kaum perempuan biasanya hanya mengurus kelompok ibu-ibu dan kegiatan anak-anak serta tidak pernah berperan dalam komite yang berurusan dengan seluruh masyarakat. Ia percaya bahwa masyarakat memilihnya karena mereka mengenalnya dan mereka yakin ia dapat dipercaya. Di masa lalu, proyek gagal karena orang yang terpilih menjadi pemimpin adalah orang yang tidak adil atau korupsi Kejujuran adalah kunci dalam hidup saya dan mungkin karena itulah mereka memilih saya. Meski pada awalnya ia ragu dengan tugas yang diserahkan kepadanya, masyarakat memberi dukungan penuh agar ia lebih percaya diri dan menerima tantangan agar bisa memimpin upaya pemulihan di masyarakatnya. Ia tidak ingin mengecewakan masyarakat yang memilihnya dan menyadari bahwa motivasinya untuk melakukan semua ini adalah demi kepentingan semua orang di desanya. Tidaklah penting apakah anda laki-laki atau perempuan, jangan pikirkan hal itu ketika kita mendiskusikan sesuatu untuk mendapatkan keputusan terbaik. COMMUNITY DEVELOPMENT BOARDS Community Development Boards (CDBs) vormen de kern van het CDR programma van het IRC. De comités worden gekozen door de dorpsbevolking en zijn vervolgens verantwoordelijk voor het beheren van de door IRC verstrekte fondsen. Dit betreft alle stadia van de projectcyclus. Van het otwikkelen van voorstellen en het maken van budgetten tot het selecteren van aannemers en het monitoren en rapporteren over de voortgang van de lopende projecten. In plaats van de lokale leiders te vragen om de fondsen te beheren, stimuleert het IRC de dorpsbevolking om zelf CDBs op te stellen. Op deze manier kan de dorpsbevolking optimaal putten uit haar brede scala aan menselijk en sociaal kapitaal, kennis en ervaring. Het IRC staat erop dat vrouwen deel uitmaken van de CDBs en moedigt ook jongeren aan om een actieve rol te spelen. Dit zorgt ervoor dat de fondsen besteed worden aan projecten die iedereen ten goede komen. Zo hebben ook vrouwen en jongeren, alsook andere kwetsbare groepen die vaak geen stem hebben, bijgedragen aan besluitvorming omtrent het besteden van de fondsen. Een derde van alle CDB-leden zijn vrouwen. Het merendeel daarvan bevindt zich nu in vertrouwensposities en werken met name als penningmeester of in delogistiek. Men vindt over het algemeen dat vrouwen betrouwbaarder zijn, beter met geld om kunnen gaan en minder gevoelig voor corruptie. Partini, in Damai, Nagan Raya, is de enige vrouwelijke CDB-coordinator. Nadat de dorpsbevolking haar als kandidaat voorstelde, ging ze ermee akoord om mee te doen aan de verkiezingen. Ze kreeg vervolgens de meeste stemmen en kreeg daardoor automatisch de meest verantwoordelijke positie in de CDB. Partini legt uit dat dit iets nieuws is voor de bevolking in haar dorp. Vrouwen zijn traditioneel gesproken actief in vrouwengroepen en in activiteiten voor kinderen maar ze zijn nog niet eerder zo betrokken geweest bij zaken die betrekking hebben op de hele gemeenschap. Partini meent dat ze gekozen is omdat iedereen haar goed kent en ze het vertrouwen heeft van de gemeenschap. In het verleden zijn projecten mislukt omdat leiders oneerlijk of corrupt waren... eerlijkheid vormt de basis van mijn leven en volgens mij hebben ze me daarom ook gekozen. Aanvankelijk was ze onzeker over haar grote verantwoordelijkheden. Met volle steun van haar gemeenschap wist ze echter snel het nodige M A S Y A R A K A T Setiap orang yang mendapat manfaat dari program CDR rata-rata memberi kontribusi untuk proyek sebesar Rp ,00 (2,9 EURO atau 3,8 USD), di komunitas tertentu mencapai Rp ,00 (7,3 EURO atau 9,7 USD). Secara keseluruhan, komunitas yang bekerjasama dengan IRC telah berkontribusi sebesar Rp ,00 ( EURO atau 299,988 USD) untuk proyek yang dijalankan. EIGEN BIJDRAGE Het IRC is niet de enige die de dorpsbevolkingsprojecten ondersteunt, de bevolking draagt namelijk zelf ook bij aan de kosten. Contributies nemen verschillende vormen aan zoals bijvoorbeeld ongeschoolde arbeid, het beschikbaar stellen van grond, het bouwen van opslagplaatsen en veestallen. Gemiddeld draagt de dorpsbevolking 18% van de projectkosten bij, en maximaal wel tot 31%; aanzienlijk meer dan het IRC had verwacht. Omgerekend is dit een gemiddelde bijdrage van IDR 35,178 (2.9 EURO of 3,8 USD) per projectbegunstigde, hetgeen oploopt tot IDR 88,620 (7.3 EURO of 9,7 USD). Gezamenlijk hebben alle gemeenschappen waarin het IRC werkt IDR 2,744,642,349 (226,158 EURO of 299,988 USD) bijgedragen aan de projecten. 5

6 Although initially nervous of the task that lay ahead Partini says the community s support gave her the confidence she needed and she has embraced the challenge of leading the recovery of her community. She feels she cannot let the community down and knowing that she is doing this for the benefit of the entire community is what motivates her. It does not matter whether you are a man or a woman, when we discuss things we take the best decisions, regardless of who made the suggestion. Young people in Aceh have also found themselves on the outside of community affairs, with discussions being held between older and more affluent men in the village. IRC has encouraged youth to play an active part in the CDR program and many are members of CDBs, who have taken their role far beyond representing other youth but supporting the whole community. Hanafiah is 25 and in charge of logistics for the CDR program in his village which is organizing boats to access land that is now surrounded by water, as well as agriculture and livelihood projects. Hanafiah says that rather there being conflict with the elders in his village he works very closely with them, asking their advice and sharing responsibilities. In the village he says No one person has to do everything. In fact Hanafiah says, he and his fellow CDB members try to put the elders needs first as they need help the most. Para remaja di Aceh juga mendapati bahwa selama ini mereka tidak diikutsertakan dalam urusan di desanya. IRC mendorong para remaja untuk ambil bagian dan berperan aktif dalam program CDR. Banyak remaja yang menjadi a n g g o t a CDB, yang menjalankan peran lebih dari s e k e d a r m e n j a d i wakil para r e m a j a tetapi juga u n t u k membantu s e l u r u h masyarakat. Alex Voets CDB Election H a n a f i a h a d a l a h pemuda berusia 25 tahun dan bertanggungjawab atas urusan logistik di program CDR di desanya, yang tugasnya adalah membuat perahu untuk bisa mengakses ladang SOCIAL COHESION CDR program is helping to recover social cohesion in communities that have been fragmented by the 30 year conflict The between GAM, also known as the Free Aceh Movement, and the Central Government in Jakarta, in addition to the mass displacement following the tsunami. When communities organize their contributions they are building upon and strengthening the social cohesion of their community, with CDB members negotiating with landowners, skilled and unskilled laborers, and others in their village to form their contribution. Monitoring books have been established for projects with local NGOs and government visiting and commenting on the progress of projects in the books. Linking communities with their local government is CDR Meeting in Peukan Bada vital for the long term recovery effort and social cohesion. In October 2006 the Camat (Head of Sub District Government) of Teunom visited the village of Cot Trap to inspect the progress of their community centre and give advice to the community. Pak Camat stressed the importance of CDBs being transparent in their use of funds to prevent conflict in the community and encouraged the community in their efforts. KELEKATAN Program CDR membantu memperbaiki kelekatan sosial dalam masyarakat yang terpecah-belah oleh konflik maupun pengungsian akibat tsunami. Ketika masyarakat mengorganisir kontribusi mereka, mereka membangun dan menguatkan kelekatan sosial di masyarakatnya, dimana anggota CDB bernegosiasi dengan pemilik tanah, pekerja kasar dan trampil, dan anggota masyarakat yang lainnya agar bisa menentukan kontribusi apa yang dapat mereka berikan. CDB juga menggunakan pendekatan tradisional seperti Gotong Royong untuk memberitahukan penduduk desa tentang kemajuan proyek dan penggunaan dana. Buku monitoring proyek dibuat dimana LSM dan pemerintah setempat yang berkunjung dapat memberikan pendapat mereka tentang perkembangan proyek ke dalam buku tersebut. Menghubungkan masyarakat dengan pemerintah setempat merupakan hal yang sangat penting dalam upaya pemulihan yang berkelanjutan dan untuk kelekatan sosial. Pada Oktober 2006 Camat Teunom mengunjungi Desa Cot Trap untuk memeriksa perkembangan pembangunan balai serbaguna dan memberikan arahan kepada masyarakat. Pak Camat menekankan kepada CDB mengenai pentingnya transparansi dalam penggunaan dana untuk mencegah konflik dalam masyarakat dan 6

7 yang kini dikelilingi air, serta mengurusi pertanian dan proyek penghidupan. Hanafiah mengatakan ia bekerja dengan erat dengan orang-orang yang lebih tua, meminta pendapat mereka dan berbagi tanggungjawab. Dia mengatakan, di desanya tidak ada seorangpun yang melakukan semuanya sendiri. Pada kenyataannya, H a n a fiah mengatakan, ia dan teman-temannya yang menjadi anggota CDB berusaha untuk mendahulukan kepentingan orang-orang lanjut usia karena merekalah yang paling membutuhkan. vertrouwen te winnen en aanvaardde ze de uitdaging om de wederopbouw op zich te nemen. Ze wil haar gemeenschap niet teleurstellen. Ze put haar motivatie uit het feit dat ze ten gunste van haar gemeenschap werkt. Het maakt niet uit of je een man of een vrouw bent, we bespreken alles samen en nemen altijd de beste besluiten; ongeacht wie het voorstel gedaan heeft. Jongeren zijn ook vaak uitgesloten geweest van gemeenschappelijke zaken. Belangrijke discussies werden gevoerd door oudere en welvarende mannen. Het IRC heeft jongeren aangespoord om actief deel te nemen aan het CDR programma. Veel jongeren zijn nu als woordvoerder lid van CDBs en vertegenwoordigen en ondersteunen hele gemeenschappen. Hanafiah is 25 en is verantwoordelijk voor de logistieke zijde van het CDR programma in zijn dorp. Hij organiseert landbouw- en levensonderhoudprojecten en boten om toegang te bieden tot stukken land die omringt zijn door water. Hanafiah legt uit dat er geen sprake is van een conflict met de dorpsouderen. Integendeel, ze werken juist nauw samen; ze vragen regelmatig om advies en delen verantwoordelijkheden. Niemand hoeft iets alleen te doen, we doen alles samen. Hanafiah, verteld hoe hij en zijn collega s in de CDB juist extra aandacht hebben voor de behoeften van de ouderen omdat ze vaak de meeste hulp nodig hebben. SOCIAL COHESIE SOSIAL Alex Voets mendorong masyarakat untuk lebih giat lagi dalam upaya pemulihan kembali. H CDB Meeting in Seunebok Lhok As we cross the two year mark, IRC will expand our programs to include conflict affected areas neighboring tsunami affected areas to promote social cohesion among the populations in Aceh. Julie Dargis, Director, IRC Aceh Program H et CDR programma helpt sociale cohesie te herstellen in gemeenschappen die door het conflict versplinterd zijn of waar mensen massaal ontheemd zijn als gevolg van de tsunami. Sociale co- hesie in de dorpsbevolking wordt be-vorderd en versterkt door het leveren van de eigen bijdrage; leden van de CDBs onderhandelen met landeigenaren, geschoolde en ongeschoolde arbeiders en anderen om gezamenlijke contributies tot stand te brengen. CDBs maken gebruik van het traditionele systeem voor vrijwilligerswerk, bekend als Gotong Royong. Hiermee houden ze de dorpsbevolking op de hoogte over de voortgang van de projecten en informeren ze iedereen over het besteden van de fondsen. De CDBs bezitten tevens boeken voor het bijhouden van de voortgang van de projecten waar ook lokale NGOs en overheidsinstanties commentaar in achterlaten. Voor wederopbouw en sociale cohesie is het op de lange termijn essentieel om de dorpsbevolking te koppelen aan de locale overheid. Op 6 oktober heeft de Camat (hoofd van het sub-district) van Teunom het dorpje Cot Trap bezocht om het bouwen van een gemeenschapsruimte te inspecteren en de gemeenschap te voorzien van advies. Pak Camat beklemtoonde dat het erg belangrijk is dat de CDBs transparant zijn bij het besteden van hun fondsen om zo conflicten te voorkomen. Hij moedigde de dorpsbevolking aan om zo door te gaan. 7

8 CDR PROJECTS PROYEK Communities are carrying out recovery projects which encompass a wide range of activities. For example in Lung Mane, Aceh Barat, the CDB lead by Pak Lukman is constructing a series of three small bridges. Pak Lukman explains that the bridges will allow the community to reach the rubber plantation and begin cultivation again, while children in the area will be able to get to the new school that has been built for them. The community of Lhok Seudu has linked houses with electricity supply, helping children to study in the evenings. We used to be connected to the power grid explained Tarmizi, the 27 year old coordinator of the Community Development Board, but the Tsunami washed all that away and left us in the darkness. We have many more hands for this project; everyone is helping because they want to have electricity in their homes as soon as possible. Infrastructure such as roads, bridges and drainage are the priority of most communities, with many CDB members saying the community decision to work with IRC was greatly influenced by the opportunity to reconstruct their village infrastructure. Many communities are building community centres with their grants. These centres, some two storey high, are the centre of the community. This is where all meetings and community deliberations take place. They allow women and children to study the Koran and offer a place where all community members can meet, talk and seek advice from each other. They are central to the recovery of Aceh, allowing communities to come together and support each other as before. Masyarakat saat ini sedang menjalankan proyek yang melibatkan berbagai macam kegiatan. Sebagai contoh; di Lueng Mane, Aceh Barat, CDB yang diketuai oleh Pak Lukman sedang membangun rangkaian tiga jembatan kecil. Ia menjelaskan bahwa jembatan tersebut akan memudahkan masyarakat mencapai kebun karet dan mulai berladang kembali, sementara anak-anak akan mudah mencapai sekolah yang dibangun untuk mereka. Masyarakat di Lhok Seudu sudah mendapat pasokan listrik, dan hal itu membantu anak-anak agar bisa belajar di sore hari. Dulu kami mendapat jaringan listrik kata Tarmizi, Koordinator CDB berusia 27 tahun, tapi tsunami menghancurkan semuanya dan membuat kami hidup dalam gelap. Banyak orang yang bersedia mengulurkan tangan untuk proyek ini, semuanya, karena mereka ingin memperoleh listrik di rumahnya sesegera mungkin. Livelihoods remain important with communities setting up community livestock and other agricultural activities as well as small businesses such as becaks (motorbike taxis). Fishery is still a priority with communities establishing fishing plat- IRC s Generator set in Teunom forms, fish drying facilities as well as cooperatives to sell fishing equipment. A grant is also being used to support computer skills training for one community in Aceh Besar. Social needs are also being met through the CDR program. Communities are purchasing kenduri equipment for community celebrations as well as traditional beautiful and colorful embroidered wedding equipment, called Pelaminan, so weddings can take place again. This equipment is managed by community women s groups and grants are also being used to support these traditional groups, known as PKK. They provide an opportunity for women to meet and discuss their needs and allow them to organize activities in the village such as children s activities as well as skills training and small business development for themselves. CDR Community Meeting in Birek Infrastruktur seperti jalan, jembatan dan saluran air menjadi prioritas utama bagi masyarakat dan banyak anggota CDB yang mengatakan bahwa keputusan masyarakat untuk bekerja dengan IRC dipengaruhi oleh kesempatan untuk membangun kembali infrastruktur desa. Banyak komunitas yang membangun balai serba guna dengan dana yang mereka terima. Bangunan-bangunan ini, diantaranya ada yang berlantai dua, adalah pusat kegiatan masyarakat. Tempat inilah yang akan mereka gunakan untuk rapat dan musyawarah desa. 8

9 CDR Tempat ini memberikan ruang bagi wanita dan anak-anak untuk mengaji dan menjadi sarana dimana semua orang dapat bertemu, berbicara dan bertukar pendapat satu sama lainnya. Balai pertemuan merupakan hal penting dalam pemulihan di Aceh, dimana semua anggota masyarakat dapat berkumpul dan saling mendukung seperti yang terjadi sebelumnya. Penghidupan tetaplah menjadi hal utama, dimana masyarakat mempersiapkan peternakan, menjalankan kegiatan pertanian serta usaha kecil lainnya seperti becak. Perikanan merupakan prioritas utama yang ditunjukkan dengan pembuatan panglong ikan, fasilitas pengeringan ikan serta koperasi yang menjual peralatan menangkap ikan. Dana juga digunakan untuk melakukan pelatihan komputer untuk satu komunitas di Aceh Besar. Kebutuhan sosial juga terpenuhi dengan adanya program CDR ini. Masyarakat membeli kebutuhan kenduri, perlengkapan pelaminan tradisional yang indah dan berwarna-warni, sehingga pesta perkawinan dapat mereka lakukan lagi. Peralatan ini dikelola oleh kelompok perempuan atau kelompok PKK, dan dana juga dipergunakan untuk mendukung kelompok tradisional. Dukungan yang ada memberi peluang bagi perempuan untuk bertemu dan mendiskusikan kebutuhannya dan membuat kegiatan di desanya seperti kegiatan untuk anak-anak, pelatihan ketrampilan dan pengembangan usaha kecil yang menjadi sumber penghidupan mereka. CDR PROJECTEN Gemeenschappen voeren veel verschillende soorten wederopbowprojecten uit. In Lung Mane, Aceh Barat, bouwt de CDB onder leiding van Pak Lukman bijvoorbeeld een drietal kleine bruggen. Hij legt uit dat de bruggen de gemeenschap verbinden met hun rubberplantage en zo de gemeenschap in staat stelt om het cultiveren van rubber te hervatten. Ook de kinderen in het gebied hebben zo makkelijker toegang tot de school, die onlangs voor hen gebouwd is. In Lhok Seudu heeft de dorpsbevolking alle huizen aangesloten op een elektriciteitsnetwerk, waardoor kinderen s avonds weer kunnen leren. We waren aangesloten op het nationale elektriciteitsnet zegt Tarzimi, de 27 jaar oude coördinator van de CDB maar de tsunami heeft dat allemaal weggespoeld en heeft ons in het donker achtergelaten We hebben veel vrije handen voor dit project; iedereen helpt omdat ze graag zo snel mogelijk elektriciteit in huis willen. De hoogste prioriteiten van de dorpsbevolking hebben over het algemeen betrekking op infrastructuur zoals wegen, bruggen en riolering. Veel CDB leden menen, dat het besluit om samen te werken met het IRC, berust op het feit dat ze daardoor de kans krijgen om verloren infrastructuur opnieuw op te bouwen. Veel dorpen kiezen ervoor om gemeenschapsruimtes te bouwen met hun subsidies. Deze ruimtes, soms met twee verdiepingen, zijn het hart van de gemeenschap. Daar vinden alle vergaderingen en vormen van overleg plaats. Ze bieden ruimte aan vrouwen en kinderen om de koran te bestuderen en zijn een ontmoetingsplaats waar iedereen met elkaar kan praten en advies vragen en/of geven. Gemeenschapsruimtes geven mensen de gelegenheid om elkaar te ondersteunen door ze samen te brengen; ze spelen daardoor een belangrijke rol in de wederopbouw van Atjeh. Levensonderhoud blijft een belangrijk doel voor dorpsbevolking die zich bezig houdt met vee en andere agrarische activiteiten, maar ook voor de wat kleinere bedrijven zoals de becaks (motorfiets taxi s). Visserij is een prioriteit voor de dorpsbevolking en ze hebben visplatforms en droogfaciliteiten gebouwd en het de coöperaties mogelijk gemaakt om ook visbenodigdheden te verkopen. Community Involvement in Birek Er wordt ook subsidie beschikbaar gesteld om trainingen in computeraardigheden te ondersteunen in een gemeenschap in Aceh Besar. Het CDR-programma helpt ook sociale behoeften te vervullen. Gemeenschappen schaffen zogenaamde kenduri uitrusting aan voor dorpsfeesten en prachtig gekleurde borduurwerken, pelaminan genaamd, voor huwelijken. De uitrusting wordt beheerd door vrouwengroepen bekend als PKK die tevens ondersteund worden met subsidies. Ze bieden vrouwen een kans om elkaar te ontmoeten, hun behoeftes te bespreken en activiteiten, bijvoorbeeld voor kinderen, of trainingen voor specifieke vaardigheden of kleine ondernemingen, te organiseren. 9

10 MOTHER AND CHIL KESEHATAN IBU DAN ANAK SUPPORT TO GENDER BASED VIOLENCE SURVIVORS Although statistics do not exist on Gender Based Violence (GBV) in Aceh, an assessment carried out by IRC in 2006 found that it took place in various forms, in particular domestic violence as well as rape and forced, early marriage. IRC is now working to support Acehnese authorities to address GBV, both in prevention as well as providing Women s Day march support for GBV survivors. In addition to providing information and assistance to religious authorities, police and social services to address GBV, IRC is working closely with the staff of the Women s Crisis Centre in Bhayangkara hospital to help them provide much needed medical and counseling assistance to GBV survivors in line with international standards and protocols. DUKUNGAN UNTUK PENYINTAS KEKERASAN BERBASIS Meskipun tidak ada statistik mengenai kekerasan yang berbasis jender di Aceh, kajian yang dilakukan oleh IRC pada 2006 menemukan bahwa hal tersebut terjadi dalam berbagai bentuk, khususnya kekerasan dalam rumah tangga, perkosaan dan pemaksaan, dan pernikahan dini. Kini IRC mendukung pihak berwenang di Aceh untuk mengatasi kekerasan berbasis jender, baik dalam pencegahan maupun pemberian layanan bagi penyintas. Selain bantuan berupa informasi dan dukungan kepada pihak yang berwenang dalam urusan agama, polisi dan petugas layanan sosial untuk menangani kekerasan berbasis jender, IRC juga bekerja erat dengan staf REPRODUCTIVE HEALTH KESEHATAN Di Asia Tenggara, Indonesia menduduki peringkat nomor satu kematian ibu saat melahirkan, dengan rata-rata 307 dari perempuan meninggal saat melahirkan. Aceh menjadi salah satu daerah yang paling tinggi tingkat kematian ibu melahirkan dan keadaan ini menjadi lebih buruk karena gempa dan tsunami 2004 yang menewaskan ratusan bidan dan menghancurkan infrastruktur penting yang ada. Setiap desa di Aceh seharusnya memiliki bidan dan klinik POLINDES. Meski demikian, sebagai dampak dari tsunami dan konflik yang terjadi, banyak perempuan yang terpaksa melahirkan di rumah tanpa bantuan bidan atau harus menempuh jarak jauh untuk ke rumah sakit. Melihat kenyataan ini, IRC membangun 23 POLINDES yang menyediakan tempat yang aman untuk melahirkan dalam ruangan dengan peralatan yang memadai, air dan sanitasi, dan ditangani oleh bidan yang terlatih. Indonesia has one of the highest rates of death among women giving birth in South East Asia, with 307 women dying in every 100,000, 42 in every 1,000 infants dying during childbirth. Aceh has one of the worst rates in Indonesia with the situation made worse by the 2004 earthquake and tsunami, which killed hundreds of midwives and washed away vital infrastructure. Every Acehnese village is meant to have a midwife with a home clinic, called a polindes. However as a result of the tsunami and the conflict many women had to either give birth at home with no midwife or travel long distances to get to hospital. As a result IRC built 23 of these polindes which provide a safe place to give birth with a properly equipped delivery room, water and sanitation, all under the care of a skilled midwife. IRC has been helping to develop skills of midwives to prevent mothers and babies dying during childbirth. Working with the Indonesian midwives association (IBI) IRC has supported the training of midwives in safe delivery techniques and preventing complications, with an estimated 2100 women benefiting from midwives trained with the support of IRC and IBI. MOTHER Community AND CHILD contributions HEALTH IN NUMBERS Over 3000 women have used IRC polindes in More than mothers and children have benefited from IRC supported health campaigns. 225 women predicted to use the Crisis Centre in the next year. KESEHATAN IBU DAN ANAK Lebih dari perempuan mendapat manfaat dari POLINDES yang dibangun IRC pada Lebih dari ibu dan anak menerima manfaat dari kampanye 10

11 D HEALTH ZORG VOOR MOEDER EN KIND dari Pusat Pelayanan Terpadu untuk perempuan di Rumah Sakit Bhayangkara agar mereka dapat menyediakan dukungan medis dan konseling kepada penyintas tsunami sesuai dengan standar dan protokol internasional. GENDER Mother and child in Teunom STEUN AAN SLACHTOFFERS VAN GEWELD TEGEN VROUWEN EN KINDEREN Omdat er geen statistieken in Atjeh zijn over geweld tegen vrouwen en kinderen (GBV), heeft het IRC hierover in 2006 een onderzoek uitgevoerd. Daaruit is gebleken dat geweld in verschillende vormen plaatsvindt, vooral huiselijk geweld, verkrachting en gedwongen huwelijk op jonge leeftijd. Het IRC werkt nu aan een ondersteuningsprogramma om de autoriteiten in Atjeh te helpen het probleem van geweld aan te pakken. Het gaat om zowel preventie als om hulp aan de slachtoffers. Ook geeft men hulp en advies aan religieuze gezagsdragers, politie en sociale diensten die zich richten op GVB. Het IRC werkt nauw samen met het bestuur van Crisis Centrum voor Vrouwen in het Bhayangkara ziekenhuis voor de noodzakelijke medische assistentie en counseling volgens de internationale standaard en protocol. REPRODUKSI IRC telah membantu meningkatkan kemampuan para bidan ini dalam mencegah kematian ibu dan anak saat proses persalinan. IRC bekerjasama dengan Ikatan Bidan Indonesia (IBI) untuk memberikan pelatihan bagi para bidan mengenai tehnik persalinan yang aman dan pencegahan komplikasi, dan diperkirakan sekitar perempuan menerima manfaat dari para bidan terlatih ini. A village midwife doing a check-up ZWANGERSCHAP EN GEZONDHEID Indonesië heeft één van de hoogste sterftecijfers bij bevallingen in Zuid Oost Azië. Per bevallingen sterven er 307 moeders tijdens de bevalling en per 1000 baby s die geboren worden sterven er 42. Atjeh scoort slecht vergeleken met de rest van Indonesië. De situatie is teven aanzienlijk verslechterd sinds de tsunami en aardbeving in 2004, waarbij honderden vroedvrouwen omgekomen zijn en een groot deel van de infrastructuur vernield werd. Elke dorp in Atjeh moet een vroedvrouw met een thuiskliniek, polindes genaamd hebben. Als gevolg van de tsunami en het conflict moesten veel vrouwen thuis bevallen zonder vroedvrouw of lange afstanden afleggen om een ziekenhuis te bereiken. Om hier iets aan te doen, heeft het IRC 23 polindes gebouwd zodat er een veilige plaats met goede sanitaire voorzieningen, water en zorg van een gekwalificeerde vroedvrouw.is voor de vrouwen die moeten bevallen Het IRC is actief in het bijscholen van de vroedvrouwen om te voorkomen dat zoveel moeders en baby s sterven tijdens de bevalling. Door te werken met de Indonesische Vroedvrouwen Associatie (IBI) heeft het IRC de training van vroedvrouwen in veilige bevallingstechnieken en het voorkomen van complicaties ondersteund. Naar schatting waren 2100 vrouwen gebaat bij deze training. DALAM ANGKA kesehatan yang dilakukan IRC. 225 perempuan diperkirakan akan mendapat manfaat dari Pusat Pelayanan Terpadu di tahun mendatang. GEZONDHEID Community MOEDER contributions EN KIND IN AANTALLEN Meer dan 3000 vrouwen hebben gebruik gemaakt van IRC polindes in Meer dan 178,600 moeders en kinderen zijn geholpen door de door IRC ondersteunde gezondheid campagnes en het wordt verwacht dat volgend jaar. 225 vrouwen gebruik zullen maken van het Crisis Centrum voor vrouwen. 11

12 ENVIRONMENTAL H KESEHATAN LINGKUNGAN SUPPORT TO DISTRICT HEALTH OFFICES Central to IRC s health program is support to health authorities to assist them to meet the needs of communities in Aceh. IRC has been working with the District Health Offices (DHO) in Aceh Besar, Aceh Jaya, Aceh Barat and Nagan Raya to help mothers and children through promoting exclusive breastfeeding, Vitamin A and polio immunization. IRC has also worked with the DHO in Nagan Raya to address worrying levels of malnutrition among children under five in the district. IRC trained staff and provided equipment which allowed over 300 malnourished children receive community therapeutic care. IRC is also helping the DHO in Aceh Besar and Nagan Raya develop Five Year Strategic Plans to allow them to meet the needs of communities after NGOs have left Aceh. DUKUNGAN BAGI Prioritas Program Kesehatan IRC adalah dukungan bagi Dinas Kesehatan (Dinkes) untuk membantu mereka memenuhi kebutuhan kesehatan masyarakat Aceh. IRC telah bekerjasama dengan Dinkes Kabupaten Aceh Besar, Aceh Barat dan Nagan Raya untuk membantu para ibu dan anak melalui Promosi ASI eksklusif, pemberian vitamin A dan imunisasi polio. IRC juga bekerja sama dengan Dinkes Nagan Raya untuk mengatasi kasus MEETING BASIC NEEDS IN BARRACKS AND THE MOVE TO MORE PERMANENT SOLUTIONS Following the destruction of villages by the tsunami over 500,000 people were displaced. While some were able to find shelter with family, many were forced to live in Temporary Living Centers, known as TLCs. While reconstruction continues almost two years on some families, mostly those who did not own a house prior to the tsunami, are still living in TLCs. IRC is working with local healthcare workers and communities to make sure that they have enough safe water and sanitation. IRC has helped over 5,000 people in TLCs to receive safe water and sanitation while they wait for permanent resettlement solutions. HYGIENE PROMOTION - WORKING WITH CHILDREN, TEACHERS AND SANITARIANS To help people in Aceh keep themselves healthy IRC is supporting hygiene promotion as part of its Environmental Health program. Children have shown themselves to be a powerful force in promoting hygiene, not only to their schoolmates but also to their families at home, with many school age children looking after younger brothers and sisters. IRC works with children, their teachers and local healthcare staff to promote hygiene in their schools and their families. Children work together to identify the hygiene problems in their community, such as unsafe water or rubbish. They then organize campaigns to improve their communities, for example through organizing community clean ups or designing and displaying posters to encourage people to boil their water or use soap. IRC is now working with healthcare staff in 12 sub districts Aceh to help them use this approach in their work to improve the health of communities in Aceh. PROMOSI KESEHATAN DIRI - BEKERJA DENGAN ANAK-ANAK, GURU DAN PETUGAS SANITASI Untuk membantu rakyat Aceh menjaga hidup mereka tetap sehat, IRC mendukung promosi kebersihan diri sebagai bagian dari Program Kesehatan Lingkungannya. Anak-anak telah menunjukkan bahwa mereka berperan penting dalam mempromosikan kebersihan diri, tidak hanya kepada kawan-kawan mereka di sekolah tetapi juga kepada keluarga mereka di rumah, dimana banyak anak usia sekolah juga mempromosikan kebersihan diri kepada abang atau adik mereka. IRC bekerja dengan anak-anak, guru-guru dan staf kesehatan setempat untuk mempromosikan kebersihan diri di sekolah dan keluarga mereka. Anak-anak bekerja sama untuk mengenali masalah kebersihan diri di masyarakatnya, seperti air yang tidak layak atau sampah. Kemudian mereka mengatur kampanye untuk memperbaiki keadaan masyarakatnya, seperti dengan mengatur masyarakat dalam membersihkan lingkungan atau merancang dan menempelkan poster yang mendorong orang untuk memasak air atau menggunakan sabun. IRC sekarang bekerja dengan staf kesehatan lokal di 12 kecamatan di Aceh untuk membantu mereka menggunakan pendekatan serupa dalam kerja mereka untuk memperbaiki kesehatan rakyat Aceh. 12

13 DINAS KESEHATAN KABUPATEN malnutrisi yang mencemaskan pada anakanak Balita di kabupaten tersebut. IRC melatih staf Dinkes dan memberikan peralatan medis yang memungkinkan pemberian perawatan di masyarakat bagi 300 anak malnutrisi. IRC juga membantu Dinkes Aceh Besar dan Nagan Raya mengembangkan rencana strategis lima tahun dalam pemenuhan kebutuhan masyarakat apabila tidak ada lagi LSM di Aceh. EALTH ONDERSTEUNING AAN DISTRICT GEZONDDHEIDSDIENSTEN Wat centraal staat in het IRC-gezondheidsprogramma is dat de Gezondheidsdiensten ondersteund worden om hun doel te bereiken om de bevolkingsgroepen in Atjeh van het nodige te voorzien. Het IRC werkt nauw samen met de District Gezondheidsdienst (DHO), in Atjeh Besar, Atjeh Jaya, Atjeh Barat, en Nagan Raya om moeders en kinderen te helpen door borstvoeding, vitamine A en polio vaccinaties te stimuleren. Het IRC werkt ook nauw samen met DHO in Nagan Raya om de hoge mate van ondervoeding van kinderen onder de vijf jaar terug te dringen. Het IRC traint het personeel en voorziet hen van de nodige materialen, zodat 300 ondervoede kinderen therapeutische zorg ontvangen. Het IRC helpt ook de DHO in Atjeh Besar en Nagan Raya om een strategisch vijfjarenplan te ontwikkelen voor als de NGO s vertrokken zijn, dat gebaseerd op de behoefte van de lokale bevolking. MILIEU EN GEZONDHEID MEMENUHI KEBUTUHAN DASAR DI BARAK DAN PERPINDAHAN KE SOLUSI PERMANENT Akibat tsunami yang menghancurkan desa-desa, lebih dari orang mengungsi. Ada beberapa yang mampu mencari tempat berlindung dengan keluarganya, tetapi banyak yang terpaksa tinggal di tempat penampungan sementara, yang dikenal dengan Huntara. Selagi rekontruksi berjalan, selama hampir dua tahun beberapa keluarga, terutama mereka yang sebelum tsunami tidak mempunyai rumah, masih tinggal di tempat penampungan. IRC bekerjasama dengan pekerja kesehatan setempat dan masyarakat memastikan bahwa keluarga-keluarga ini mempunyai air bersih yang cukup dan sanitasi. IRC membantu lebih dari orang di Huntara untuk mendapatkan air bersih dan sanitasi selama mereka menunggu pemukiman baru yang permanen. BASISBEHOEFTES IN DE BARRAKEN EN DE ONTWIKKELING VAN PERMANENTE OPLOSSINGEN Door de gevolgen van de tsunami zijn er meer dan 500,000 mensen dakloos geworden. Een aantal heeft onderdak kunnen vinden bij familieleden, de rest is gehuisvest in tijdelijke wooncentra, Temporary Living Centres (TLC). De reconstructie van huizen is in volle gang, maar sommige families, met name diegene die voor de tsunami geen huis bezaten, wonen na twee jaar nog steeds in de TLCs. Het IRC werkt daarom samen met lokale gezondheidswerkers en bevolking om erop toe te ziente dat deze families voldoende schoon water krijgen en onder hygiënische omstandigheden leven. Het IRC heeft nu al meer dan 5,000 mensen die in de TLC s verblijven, kunnen helpen aan schoon water en verbeterde hygiënische omstandigheden. PROMOTIE VAN BETERE HYGIENE - WERKEN MET KINDEREN, LERAREN EN GEZONDHEIDSSPECIALISTEN Om mensen in Atjeh te ondersteunen op het gebied van gezondheid, promoot het IRC betere hygiëne als een deel van hun Milieu- & Gezondheidsprogramma. Het is bewezen dat kinderen een belangrijke groep vormen in de promotie van betere hygiëne, niet alleen ten aanzien van hun mede klasgenoten maar ook tegenover hun eigen familieleden, want vaak zijn deze kinderen ook verantwoordelijk voor de zorg voor hun jongere broertjes of zusjes. Het IRC werkt samen met kinderen, hun leraren en lokale gezondheidszorgstaf, om het belang van een goede hygiëne op school en thuis te stimuleren. Gezamenlijk werken de kinderen aan de identificatie van de verschillende problemen binnen hun gemeenschap, zoals bijvoorbeeld onveilig water en vuilnis. Vervolgens organiseren zij campagnes om de situatie in hun gemeenschap te verbeteren, bijvoorbeeld door het organiseren van gezamenlijke schoonmaak acties of het maken en presenteren van posters om de mensen te stimuleren om water te koken en om zeep te gebruiken. Het IRC werkt samen met gezondheidszorgstaf afkomstig uit 12 sub districten in Atjeh, om ze te helpen om deze methode van aanpak te hanteren en zo de gezondheid van de gemeenschappen in Atjeh te verbeteren. 13

14 ENVIRONMENTAL HEALTH SUPPORT TO COMMUNITY AND INFRASTRUCTURE ACTIVITIES Two years after the tsunami IRC is helping communities find permanent solutions to their water and sanitation needs. IRC engineers are helping 14 communities to resettle through permanent water supply, drainage and sanitation. Drainage improvements are reducing the pools of standing water, which provide a breeding ground for dengue and malaria mosquitoes, a major problem as a result of the tsunami. IRC is also helping communities to access safe water through community managed water systems that use fresh water springs unaffected by the tsunami, which ruined many groundwater sources. Projects are helping communities protect their groundwater through constructing safe, permanent latrines. In Mon Ikeun, Aceh Besar, IRC engineers worked with community members to the design latrines and washing facilities they needed so they would not have to walk over a kilometer, particularly dangerous at night for women and children to use unsanitary and unhealthy latrines. The community selected the laborers and monitored the construction. I was so afraid whenever my children went to the river for a shower, but now I do not worry anymore. The latrine given to us by IRC has made our life easier. Rafniwati, Mon Ikeun DUKUNGAN KESEHATAN LINGKUNGAN KEPADA MASYARAKAT DAN KEGIATAN INFRASTRUKTUR Dua tahun setelah tsunami IRC masih terus memberikan bantuan ke masyarakat untuk mendapatkan solusi jangka panjang akan kebutuhan air dan sanitasi mereka. Insinyur-insinyur dari IRC membantu 14 komunitas untuk kembali ke tempat tinggalnya dengan membangun sumber air, saluran pembuangan dan sanitasi yang permanen. Perbaikan saluran pembuangan mengurangi genangan air yang menjadi tempat bagi nyamuk demam berdarah dan malaria, suatu masalah utama yang muncul akibat tsunami. IRC juga membantu masyarakat untuk mengakses air bersih melalui sistem air bersih yang dikelola masyarakat yang menggunakan mata air yang tidak terpengaruh oleh tsunami yang telah merusak sumbersumber air tanah. Proyek-proyek yang dijalankan membantu masyarakat untuk melindungi air tanah dengan pembuatan jamban yang aman dan permanen. Di Mon Ikeun, Aceh Besar, insinyur-insinyur IRC bekerja dengan anggota masyarakat untuk merancang jamban dan fasilitas mencuci yang mereka butuhkan sehingga mereka tidak perlu berjalan berkilo-kilo meter, yang pada malam hari membahayakan perempuan dan anak-anak, hanya untuk menggunakan sumur yang tidak sehat dan tidak bersih. Masyarakat memilih para pekerja dan mengawasi pembangunan jamban dan fasilitas tersebut. Saya takut bila anak saya pergi ke sungai untuk mandi, tapi sekarang saya tidak takut lagi. Sumur bor yang diberikan IRC membuat hidup kita lebih mudah. Rafniwati, Mon Ikeun. INFRASTRUCTURE - COLLABORATION WITH LOCAL GOVERNMENT AND OTHER ORGANIZATIONS ON MARKET, ROADS AND RAIN WATER COLLECTION As well as helping communities stay healthy with safe water and sanitation, IRC is working with local government and civil society in mid-level infrastructure reconstruction projects. IRC is supporting the construction of roads, markets and water systems to help communities and local authorities rebuild and resettle. The traditional market in Calang is being reconstructed in partnership with DISPENDA, OXFAM, the fishermen s and traders associations. When completed it will allow 150 traders to begin working again and will be used by an estimated 2000 people. IRC has also begun work on the Calang water system which will provide water for an estimated 6000 people. In 2006 IRC completed 2 roads and a bridge in Calang. These are allowing access to the port, government buildings and the hospital as well as providing access for UNHCR to areas where they are rebuilding homes. IRC is also collaborating with UNHCR and BRR in piloting rain water collection for homes. IRC is building prototypes, promoting their use to communities and providing training on construction, installation and use. INFRASTRUKTUR - KER JA SAMA DENGAN PEMERINTAH DAERAH DAN ORGANISASI Selain menjaga agar masyarakat tetap sehat dengan air bersih dan sanitasi, IRC juga bekerjasama dengan pemerintahan daerah dan masyarakat madani di dalam proyek rekonstruksi infrastruktur skala sedang. IRC membantu pembangunan jalan, pasar dan sistem air bersih agar masyarakat dan pemerintahan setempat dapat membangun dan bermukim kembali. Pasar tradisional di Calang sedang dibangun kembali melalui kerjasama dengan DISPENDA, OXFAM, serta persatuan pedagang dan nelayan ikan. Setelah selesai, pasar ini akan menampung 150 pedagang untuk mulai berdagang kembali dan akan bermanfaat bagi sekitar orang. IRC juga telah mulai membangun sistem air bersih di 14

15 ACTIVITEITEN OP HET GEBIED VAN LOCALE INFRASTRUCTUUR Twee jaar na de tsunami, helpt het IRC de bevolking om hen te voorzien van permanente watervoorzieningen en andere oplossingen op het gebied van sanitaire voorzieningen. IRC ingenieurs zijn nu 14 gemeenschappen aan het helpen met permanent water, afvoer en sanitaire voorzieningen. De verbeteringen qua afvoer hebben ervoor gezorgd dat plassen met stilstaand water zijn verminderd. Deze als een gevolg van de tsunami ontstane plassen zijn een groot probleem en vormen een broedplaats voor knokkelkoorts en malaria muskieten. Door de tsunami zijn ook veel van de traditionele bronnen vervuild. Het IRC helpt de bevolking ook bij het verkrijgen van veilig water door middel van communaal beheerde drink watersystemen. Deze systemen halen het water uit bronnen die niet zijn aangetast door de tsunami. Er zijn projecten gestart die gemeenschappen helpen om hun waterbronnen te beschermen door het bouwen van veilige permanente latrines. In Mon Ikeun, Aceh Besar, hebben IRC ingenieurs samen gewerkt met de bevolking om latrines en was faciliteiten te bouwen, zodat ze niet langer meer dan een kilometer hoeven te lopen. Dit was vooral in de avond gevaarlijk voor vrouwen en kinderen. De gemeenschap heeft zelf de arbeiders geselecteerd en de constructie overzien. Ik had altijd een angstig gevoel als mijn kinderen naar de rivier gingen om zich te wassen, maar nu hoef ik niet meer bang te zijn. De latrines van het IRC hebben ons leven gemakkelijker gemaakt. zegt Rafniwati, Mon Ikeun. EH beneficiary testing a newly established latrine and washing area A family collecting water from an IRC constructed water point LAIN UNTUK PEMBANGUNAN PASAR, JALAN DAN PENAMPUNGAN AIR HUJAN Calang yang akan memberikan air untuk lebih dari orang. Pada 2006 IRC menyelesaikan 2 jalan dan jembatan di Calang. Jembatan ini akan memberi kemudahan dalam mencapai pelabuhan, kantor-kantor pemerintah dan rumah sakit serta memberi akses bagi UNHCR untuk mencapai tempat dimana mereka membangun rumah. IRC juga bekerja sama dengan UNHCR dan BRR dalam mengujicoba penampungan air hujan di rumah-rumah. IRC membangun purwarupa (prototipe), mempromosikan cara kerjanya kepada masyarakat dan memberikan pelatihan dalam pembuatan, instalasi dan penggunaannya. INFRASTRUCTUUR - SAMENWERKING MET LOCALE OVERHEID EN ENDERE ORGANISATIES AAN MARKT, WEGEN EN HET OPVANGEN VAN REGENWATER Naast het helpen van bevoeling op het gebied van veilig water en sanitaire voorzieningen, werkt het IRC samen met de lokale overheid en maatschappelijke instanties aan midschalige wederopbouw projecten. Het IRC ondersteunt de constructie van wegen, markten en water systemen, om zodanig de bevolking en lokale autoriteiten te helpen met de reconstructie en hervestiging. De traditionele markt in Calang wordt opnieuw gebouwd in samenwerking met overheid, OXFAM, en de vissers- en handelaarassociatie. Zodra de markt af is kunnen 150 handelaars weer met hun werk beginnen en het zal gebruikt worden door ongeveer 2000 mensen. Het IRC is ook begonnen aan een watersysteem voor Calang wat om en nabij 6000 mensen van water zal voorzien. In 2006 heeft het IRC twee wegen gebouwd en een brug in Calang. Deze bieden toegang tot de haven, overheidsgebouwen en het ziekenhuis. Daarnaast ontsluiten deze wegen ook de gebieden waar UNHCR bezig zijn met de reconstructie van huizen. Het IRC werkt ook nog samen met UNHCR en BRR om onderzoek te doen naar het opvangen van regenwater voor de huizen. Het IRC is prototypes aan het bouwen en promoot het gebruik hiervan door de bevolking. Daarnaast bieden ze ook training aan over de constructie, installatie en gebruik van deze systemen. 15

16 ENVIRONMENTAL HEALTH IN NUMBERS Over 7000 people provided with safe water. Over 4500 people benefiting from sanitation. Almost 3000 people benefiting from hygiene promotion, with 79% increase of people knowinghow to prevent water borne disease. KESEHATAN IBU DAN ANAK Lebih dari orang mendapatkan air bersih. Lebih dari orang mendapatkan manfaat dari kegiatan sanitasi. EDUCATION AND YOUT PENDIDIKAN DAN PARTISIPASI REMAJA EDUCATION PENDIDIKAN Almost two years after the tsunami destroyed schools on Aceh s coastline and killed approximately 2500 teachers, children are now back in school. New teachers have been trained and schools are equipped. IRC s education program is now helping children fulfill their potential through improved teaching curriculum and methodology. PAK- EM Pembelajaran yang Aktif Kreatif Efektif dan Menyenang kan is a methodology for active, creative, effective and enjoyable learning. This child-centered teaching methodology is gradually being introduced by the Ministry of Education in Indonesia and seeks to make teaching and learning more active, as opposed to rote learning which has been the norm. Using local resources for the PAKEM-based lessons, teachers are encouraged to try new active, investigative and participatory childcentered models of teaching and active mentoring. IRC, along with the University of Syiah Kuala, the University of Pennsylvania, the in-service Education Quality Assurance Board (LPMP), the Education Ministry and local partners have been working together with teachers to help them use their methodology in their classrooms. IRC s local NGO partner, Bangkit Aceh, is providing training for teachers in schools and helping teachers organize school art Teacher s group discussing education topics projects. This is also being supported through the provision of art materials, musical instruments and sports equipment to support the delivery of the competency-based curriculum through active, arts-based activities. Hampir 2 tahun setelah tsunami meluluhlantakkan sekolah-sekolah di sisi pantai Aceh dan mengambil jiwa orang guru, anak-anak sekarang dapat kembali ke sekolah. Guru-guru mendapat pelatihan dan perlengkapan sekolah dilengkapi. Program pendidikan IRC saat ini membantu anak-anak untuk dapat mencapai potensi tertinggi mereka dengan kurikulum dan metodologi yang lebih baik. Pendekatan itu adalah PAKEM, suatu singkatan yang juga menggambarkan pendekatan untuk pembelajaran yang aktif, kreatif, efektif dan menyenangkan. Pendekatan yang berpusat pada anak ini secara perlahan d i p e r k e n a l k a n oleh Departemen Pendidikan di Indonesia dan mendorong pengajaran dan pembelajaran menjadi lebih aktif, bukan melalui pengulangan-pengulangan seperti yang biasa dilakukan. Menggunakan berbagai sumberdaya lokal untuk mengajar dengan PAKEM, guru-guru didorong untuk mencoba hal baru yang aktif, investigatif,dan partisipatif yang berfokus pada anak dengan mengajar dan membimbing aktif. Meanwhile the Universities of Syiah Kuala and Pennsylvania, along IRC, bersama Universitas Syiah Kuala, Uni- 16

17 DALAM ANGKA Hampir orang menerima manfaat dari promosi kebersihan diri, dengan 79%-nya bertambah pengetahuan dalam hal pencegahan penyakit yang disebabkan oleh air yang tidak layak. MILIEU & GEZONDHEID IN AANTALLEN Meer dan 7000 mensen zijn voorzien van veilig water. Meer dan 4500 mensen profiteren van betere sanitaire omstan digheden. Bijna 3000 mensen hebben een vorm van hygiëne promotie ontvangen, waarna 79% van hen de kennis heeft om door water overge brachte ziektes te voorkomen. H PARTICIPATION ONDERWIJS EN JEUGD PARTICIPATIE versitas Pensylvania, Lembaga Penjamin Mutu Pendidikan (LPMP), Dinas Pendidikan dan mitra-mitra lokal telah bekerja bersama dengan guru-guru untuk membantu mereka mengembangkan pendekatan yang dipakai di ruang-ruang kelas mereka. Mitra lokal IRC, Bangkit Aceh, memberikan pelatihan untuk guru dan membantu guru mengelola kegiatan-kegiatan seni di sekolah. Kegiatan ini juga didukung dengan pemberian alat-alat seni, alat musik, dan peralatan olah raga untuk menjalankan kurikulum berbasis kompetensi lewat kegiatan-kegiatan berbasis seni yang aktif. Pada saat yang bersamaan, Universitas Syiah Kuala dan Pensylvania, bersama LPMP membantu lewat pelatihan dalam hal metodologi bagi para widyaiswara dan tutor di berbagai penjuru Aceh. Pak Abubakar, seorang Kepala Sekolah dari Kecamatan Lhong di Kabupaten Aceh Besar yang mengikuti pelatihan mengenai Mentoring yang diselenggarakan oleh IRC dan Universitas Syiah Kuala menyatakan: ONDERWIJS Bijna 2 jaar nadat de tsunami de scholen langs de kust van Atjeh vernield heeft en ongeveer 2500 leraren en onderwijzers door verdinking het leven verloren, zijn de kinderen terug op school. Nieuw onderwijzend personeel is opgeleid en de scholen zijn voorzien van nieuw materiaal. IRC s onderwijsprogramma helpt kinderen hun moge lijkheden zo goed mogelijk te benutten door middel van een beter onderwijscurriculum en verbeterde methodes. PAKEM Pembelajaran yang Aktif Kreatif Efektif dan Menyenangkan is een methode voor actief, creatief, effectief en plezierig leren. Deze kindvriendelijke onderwijsmethode wordt geleidelijk geintroduceerd door het Indonesische Ministerie van Onderwijs en poogt zowel het leren als ook het onderwijzen actiever to maken. Dit in tegenstelling tot het tot voor kort gebruikelijke uit het hoofd leren. Onderwijzers worden aangemoedigd om met de middelen die hen ter beschiking staan nieuwe, acitievere en meer onderzoekende lesmethodes uit the proberen. Het IRC heeft in samenwerking met de Universiteiten Syiah Kuala (Atjeh) en Pennsylvania (VS), de Onderwijs Inspectie Dienst (LPMP), het Ministerie van Onderwijs en locale partners samengewerkt met een groep onderwij-zers om hen vol- Teacher empowerment training doende vertouwd te maken met deze nieuwe methode om hem toe te kunnen passen in de klas. IRC s locale NGO partner, Bangkit Aceh, organiseert trainingen op scholen om de onderwijzers te helpen meer creatieve projecten op scholen te organiseren. Dit wordt verder ondersteund door de scholen allerlei materialen te geven zoals bijvoorbeeld muziekinstrumenten 17

18 with LPMP are helping to deliver training in methodology to pre-service and in-service trainers throughout Aceh. Mr. Abubakar, a headmaster from Lhong sub district in Aceh Besar who attended a workshop on Mentoring held by IRC in conjunction with Syiah Kuala University and the University of Pennsylvania remarked; I expect the quality of teachers will improve through this training and this will lead to a better quality of education for all students in Aceh. Teachers themselves also have the resources to strengthen their skills. Teacher groups, based in school clusters known as Gugus, are being supported by IRC to help them use improved teaching techniques in the classroom. Alongside training, IRC has provided materials for Gugus Learning Resource Centers. These are supporting regular teacher skill development meetings and training initiatives run by teachers themselves. IRC is also providing grants to Gugus allowing teachers to identify, manage and fulfill their own training needs. YOUTH PARTICIPATION has been working to help young people take part in the recovery process. A conference was held with young people IRC who are members of Community Development Boards in IRC s CDR Program (see pages ). Most of the youth participants felt that the conference worked to help young people find ways that they could actively contribute to their community s recovery. In addition IRC has been helping young people find employment opportunities. Linking with Swiss Contact and their mobile vocational training unit, IRC helped 100 young people receive training in a variety of vocational subjects, including carpentry, joinery, plumbing and masonry. Hunaida, a 21-year-old female participant in the joinery course noted, Saya berharap kualitas guruguru akan meningkat melalui pelatihan ini dan tentunya hal ini akan meningkatkan kualitas pendididkan bagi murid-murid di seluruh Aceh. Para guru juga akan mendapatkan dukungan untuk meningkatkan kemampuan mereka. Kelompok Kerja Guru, yang ada di sekolah-sekolah yang berdekatan atau Gugus, mendapat PARTISIPASI telah bekerja untuk membantu IRC para remaja untuk mengambil peran dalam pemulihan Aceh. IRC membantu suatu lokakarya bagi remaja yang menjadi anggota Komite Pembangunan Desa dalam program CDR Hampir semua peserta merasa bahwa pertemuan tersebut membantu para remaja menemukan cara untuk berkontribusi dalam pembangunan masyarakat. Sebagai tambahan, IRC juga telah mendukung para remaja untuk mendapatkan kesempatan kerja. Dengan menghubungkan para remaja dengan Swiss Contact dan unit pelatihan kejuruan bergerak mereka, IRC membantu 100 remaja untuk mendapat pelatihan dalam berbagai keahlian, termasuk pertukangan, perpipaan, and pembuatan bata. Hunaida, perempuan berusia 21 tahun yang mengikuti pelatihan pertukangan mengungkapkan, I found this training very useful and challenging. I was doubtful as to whether I could do it because this is typical male work and some of my friends in my village have discredited my talent I do not see it that way. Girls should be able to do men s work. I want to make my own joinery business one day and I want to design some furniture to decorate my house my house was severely damaged by the tsunami. Now I stay in a temporary shelter, a 4x5 canvassed room, with my parents and older brother. Soon when I move to a permanent house, I will decorate the house with furniture of my own design. A meeting of the Children s Congress, November

19 dukungan IRC agar dapat mengembangkan teknik-teknik pengajaran di kelas. Bersamaan dengan pelatihan, IRC juga telah menyediakan peralatan bagi Pusat Sumber Belajar di Gugus Segala dukungan tersebut membantu pertemuan rutin pengembangan kemampuan guru dan prakarsa pelatihan yang dilaksanakan sendiri oleh guru-guru. IRC juga memberikan bantuan dana bagi Gugus untuk dapat mengidentifikasi, mengelola, dan memenuhi kebutuhan pelatihan mereka. REMAJA Saya rasa pelatihan ini sangat berguna dan menantang. Awalnya saya ragu apakah saya dapat melakukannya karena ini merupakan bidang yang biasa dijalankan laki-laki dan banyak teman di kampung meledek bakat saya..saya sih tidak berpikir seperti itu. Perempuan juga harus bisa melakukan kerjaan laki-laki. Saya ingin membuka usaha kayu nanti dan saya mau merancang sendiri perabot yang menghiasi rumah saya rumah saya rusak parah karena Tsunami. Sekarang saya tinggal di barak, ruang triplek saja berukuran 4x5 meter dengan orang tua dan abang saya. Setelah saya pindah ke rumah permanen, saya akan menghias rumah dengan perabot buatan saya sendiri. maar ook sportmateriaal. tegelijkertijd werken de universiteiten van Pensilvania en Syiah Kuala samen aan een verbetering van de trainingsmethoden aan de locale pedagogische academie en voor de in-service training programma s in Atjeh van de Onderwijs Inspectie Dienst. De heer Abubakar, het hoofd van een school in het subdistrict Lhong in het district Aceh Besar en een van de deelnemers aan een workshop die geoorganiseerd was door het IRC en de universiteiten Syiah Kuala en Penselvania zei over het onderwerp studentenbegeleiding: Ik verwacht dat de kwaliteit van de onderwijzers door deze training zal verbeteren en dat dit weer een positieve invloed zal hebben op de kwaliteit van het onderwijs voor alle leerlingen in Atjeh. Leraren en onderwijzers zelf hebben ook mogelijkheden om hun vaardigheden verder te verbeteren. Onderwijzend personeel gegroepeerd in clusters (Gugus) worden gesteund door het IRC om verbeterde onderwijsmethoden in de klas toe te passen. Naast training heeft het IRC ook lesmateriaal gegeven aan de zogenaamde Gugus Steunpunten. Deze steunpunten, zoals de naam al aangeeft, ondersteunen de onderwijzers om zelf hun vaardigheden te vergroten. Het IRC doet deze Gugus Steunpunten een schenking zodat ze zelf een passend trainingsprogramma kunnen ontwerpen en uitvoeren. JEUGD PARTICIPATIE werkt samen met jeugd en jeugdgroepen om hen te helpen deel te nemen aan het wederopbouwproces in Atjeh. IRC Zo heeft het IRC bijvoorbeeld een conferentie voor de jeugdleden van de Community Development Boards (zie pagina) georganisserd. De meeste deelnemers voelden zich na de conferentie gesterkt en beter uitgerust om individueel en als groep actief mee te werken aan de wederopbouw van Atjeh. Daarnaast helpt het IRC ook jonge mensen bij het vinden van een baan. In samenwerking met Swiss Contact en hun mobiele beroepstraining werkplaatsen heeft het IRC 100 jonge mensen geholpen een cursus te volgen in beroepstrainingen als houtbewerking, meubelmaken, loodgieters, vakwerk, metselen. Hunaida, een jonge vrouw van 21 jaar die een cursus meubelmaken volgde merkte op: Ik vond deze cursus heel nuttig en een echte uitdaging. Ik twijfvelde eerst of ik het aan zou kunnen, meubelmaken is typisch mannen werk en sommige van mijn vrienden in mijn dorp twijfelden over mijn vaardigheden. Ik zie dat anders, meiden moet ook mannenwerk kunnen doen. In de toekomst wil ik mijn eigen meubel makererij hebben en mijn eigen huis inrichten... mijn huis was zwaar beschadignd in de tsunami. Op het moment woon ik samen met mijn ouders en broer in een barak, een ruimte van 4x5 meter met binnenmuren van zeildoek. Binnenkort, als we verhuizen naar onze permanente woning zal ik die inrichten met meubels van eigen ontwerp. 6 19

20 Ensuring that rights of the individuals and communities IRC works with are respected is central to IRC s work. All community members, regardless of income, status, age and gender have the right to participate and benefit from the recovery process. The IRC Protection program has been making sure that all groups participate in IRC programs. This involves not just making sure that IRC teams know what their responsibilities are and how to respond to protection issues, but that communities themselves are aware of their rights are and how to access these. In the Community Driven Regeneration Program, IRC teams and partner NGOs have worked with Community Development Boards (CDBs) to promote participation and ensure that all sections of the community take part in projects. IRC has developed methods of ensuring children are able to take part in deciding how their community should spend its grant from IRC. Children have used songs, games and poetry to express their aspirations for the future. They have also drawn maps to show the difficulties faced in the village and opportunities for recovery and development. In Teupin Asin children said they wanted a clean village, while in Seuneubhok Lhong children pointed out the abundance of fish as an income generating opportunity for the community. IRC is now working with CDBs to help children be part of the monitoring of the projects in their community. Involving children in the wider discussion on recovery in Aceh, following the conflict and the tsunami has been done through a series of Children s Congress, in which IRC and other national and international organizations provide a space for children to identify their aspirations for the future and open dialogue with authorities. A Children s Congress held Protection Training for CDBs in Teunom in November was attended by children from throughout Aceh, including those whose lives have been impacted by the conflict and tsunami, and promoted the rights of children to participate in public discussions and polices. IRC has also been supporting authorities in Aceh to improve their services for vulnerable women and children. Rather than establishing unsustainable services, IRC is collaborating with civil society and Provincial government partners to help women and children reach the assistance already available from authorities and local NGOs that they may be unaware of, or is difficult to reach. With the Provincial Department of Social Affairs, Department of Health, Women s Empowerment Bureau, Acehnese NGOs, international NGOs and UN agencies, IRC has been supporting the establishment of a referral system for women and children affected by disaster and conflict. The system will provide women and children in difficulty with a service where they can find the health, mental health, legal and economic assistance they need. This type of collaboration is building the strength of Acehnese institutions to meet the needs vulnerable people. 20 PROTECTION PERLINDUNGAN Memastikan bahwa hak-hak individu dan masyarakat dimana IRC bekerja dihargai merupakan bagian dari program IRC. Seluruh anggota masyarakat, tanpa memandang pendapatan, status, usia dan jender memiliki hak untuk terlibat dan mendapat manfaat dari proses pemulihan. Program Perlindungan IRC telah memastikan bahwa semua kelompok berpartisipasi dalam program-program IRC. Hal ini tidak hanya dicapai dengan menjamin bahwa tim-tim IRC memahami tanggungjawabnya dan dapat menangani berbagai persoalan perlindungan, tapi juga memastikan bahwa anggota masyarakat sendiri paham mengenai hak-hak yang mereka miliki dan tahu bagaimana mengaksesnya. Dalam program Regenerasi Berbasiskan Masyarakat, tim-tim IRC dan LSM-LSM mitra bekerja bersama Komite Pembangunan Desa untuk mendorong partisipasi dan memastikan bahwa semua anggota masyarakat mengambil bagian dalam kegiatan. IRC telah mengembangkan metode-metode yang menjamin bahwa anak-anak dapat berperan dalam pengambilan keputusan mengenai kegiatan yang akan dijalankan masyarakat dengan hibah dari IRC. Anak-anak menggunakan lagu, permainan, dan pantun untuk memberikan aspirasi mereka mengenai masa depan yang diharapkan. Mereka juga menggambar peta-peta yang menunjukkan tantangan-tantangan yang dihadapi di desa serta kemungkinan yang ada dalam pemulihan dan pembangunan. Di Teupin Asin anak-anak menyatakan bahwa mereka menginginkan desa yang bersih, sementera di Seuneubhok Lhong anak-anak menunjukkan ikan yang melimpahruah sebagai salah satu kemungkinan sumber pendapatan. IRC sekarang bekerja bersama Komite-Komite Pembangungan Desa untuk mendukung peran anak dalam proses monitoring kegiatan-kegiatan di komunitas mereka. Melibatkan anak dalam pembahasan yang lebih luas menyangkut pemulihan paska konflik dan tsunami di Aceh juga dilaksanakan melalui Kongres Anak, dimana IRC dan beberapa lembaga nasional dan internasional lainnya memberi ruang bagi anak untuk mengidentifikasi aspirasi mereka mengenai masa depan dan membuka dialog dengan pihak berwenang.

21 Kongres Anak yang berlangsung di bulan November diikuti oleh anak-anak dari berbagai penjuru Aceh, termasuk mereka yang hidupnya terkena dampak konflik dan tsunami, dan mendorong hak-hak untuk berpartisipasi dalam diskusi publik dan kebijakan. IRC juga telah mendukung pihak berwenang di Aceh untuk meningkatkan layanan bagi perempuan dan anak yang rentan. Alih-alih membangun suatu layanan yang tidak bertahan lama, IRC bekerjasama dengan mitra masyarakat madani dan Pemerintah Propinsi untuk membantu perempuan dan anak menjangkau layanan yang sudah tersedia di masyarakat dan dari LSM lokal yang mungkin tidak mereka sadari, atau terlalu sulit dijangkau. Bersama Dinas Sosial Propinsi, Dinas Kesehatan, Biro Pemberdayaan Perempuan, LSM-LSM Aceh, lembaga lembaga PBB dan lembaga-lembaga internasional lainnya, IRC telah mendukung pengembangan sistem rujukan bagi anak dan perempuan yang menjadi korban bencana dan konflik. Sistem ini nanti akan memberikan perempuan dan anak yang dalam kesulitan suatu layanan dimana mereka mendapatkan bantuan kesehatan, kesehatan mental, legal dan ekonomi yang mereka butuhkan. Kerjasama ini membangun kekuatan dari lembaga-lembaga Aceh untuk memenuhi kebutuhan kelompok rentan. Children s Congress Workshop BESCHERMING Een belangrijk onderdeel van het programma van IRC is er voor te zorgen dat de rechten van individuen en gemeenschappen waar IRC werkzaam is, worden gerespecteerd. Alle leden van de gemeenschap onafhankelijk van hun inkomen, status, leeftijd of geslacht hebben het recht deel te nemen en te profiteren van de wederopbouw. IRC s Beschermings Programma draagt zorg voor het feit dat alle groepen deel kunnen nemen aan de wederopbouw. Dit betekent niet alleen dat elk IRCteam weet wat hun taken zijn en hoe te reageren op beschermingproblemen, maar ook dat de gemeenschap zelf hun rechten kent en weet hoe deze op te eisen. In IRC s Community Driven Regeneration Program hebben teams en partner NGO s met de Community Development Boards (CDBs) samengewerkt om de participatie van alle gelederen van de samenleving in de projecten te bevorderen. Het IRC heeft een methode waarbij kinderen actief kunnen deelnemen in het proces waar wordt besloten hoe de gemeenschap de financiële schenking zullen besteden. Kinderen gebruiken liedjes, spelletjes en poëzie om hun wensen voor de toekomst kenbaar te maken. Zij schetsen ook kaarten om te laten zien wat de problemen in hun dorp waren en welke mogelijkheden de nieuwe situatie biedt. Zo zeiden de kinderen in Teupin Asin dat ze een schoon dorp wilden, terwijl de kinderen in Seuneubhok Lhong aangaven dat de grote hoeveelheid vis in de rivier een potentiële inkomstenbron voor het dorp kon zijn. Het IRC werkt nu samen met Community Development Boards in een poging de kinderen ook bij de voortgang van het project te betrekken. Een aantal kindercongressen heeft kinderen betrokken bij de brede discussie over de wederopbouw van Atjeh na de tsunami en het gewapend conflict In deze congressen heeft het IRC en andere nationale en internationale organisaties, kinderen de ruimte gegeven om hun ideeën te ontwikkelen en een dialoog te beginnen met de overheid. Een kindercongres in november, dat werd bijgewoond door kinderen uit de gehele provincie, van wie het leven was veranderd door de tsunami of door het gewapend conflict, maakte de aanbeveling dat kinderen het recht hebben om deel te nemen aan de openbare discussies. Children s Congress Presentation Het IRC steunt ook de overheid in Atjeh om hun diensten aan kwetsbare vrouwen en kinderen te verbeteren Het IRC werkt samen met maatschappelijke organisaties en de provinciale overheid om de toegang voor vrouwen en kinderen tot bestaande particuliere en overheidsinstantiesi waarvan zij het bestaan misschien niet afweten of die moeilijk te bereiken zijn, te vergemakkelijken. Samen met de Provincial Sociale Dienst, de Gezondheids Dienst, het Bureau voor Vrouwen Emancipatie, NGOs uit Atjeh, en internationale NGO s en organisaties van de VN, steunt het IRC de oprichting van een verwijssysteem voor vrouwen en kinderen die het slachtoffer zijn van de tsunami of van het gewapend conflict. Dit systeem geeft vrouwen en kinderen rechtsbijstand, en economische steun als zij moeilijkheden hebben met hun (psychische) gezondheid. 21

22 2006 has been a year of recovery in Aceh but challenges are still to be met for the recovery to continue, and stability is to remain in Aceh. The MOU between GAM and the Government of Indonesia has brought stability and great hope to the Acehnese and the recovery process must recognize the needs of conflict affected communities and former combatants for it to be equitable and sustainable. IRC is working with communities affected by the conflict as part of its CDR program, with former GAM members playing a role in Community Development Boards. IRC will expand this program further in 2007 to encompass more communities who were affected by the 30 year conflict. Child protection activities are also helping Acehnese NGOs and authorities to meet the specific needs of children who have suffered as a result of the conflict. Indonesia currently has the highest number of deaths globally due to Avian Flu, the H5N1 virus. In 2007 IRC will continue working with communities, health authorities and local organizations to address the risk posed to Aceh by 2006 LOOKING FORWARD MENATAP KE DEPAN merupakan tahun pemulihan di Aceh tetapi berbagai tantangan masih harus dihadapi agar pemulihan dapat terus berjalan, dan agar stabilitas terus bertahan di Aceh. Kesepakatan antara GAM dan Pemerintah Indonesia telah membawa harapan tinggi bagi masyarakat Aceh dan proses pemulihan harus menyertakan kebutuhan-kebutuhan dari masyarakat yang terkena dampak konflik dan para mantan kombatan agar proses tersebut dianggap adil dan berkesinambungan. IRC bekerja dengan masyarakat yang terkena dampak konflik sebagai bagian dari program CDR, dimana para mantan anggota GAM memainkan peranan dalam Komite- Komite Pembangunan Desa. IRC akan mengembangkan programnya lebih lanjut pada 2007 untuk dapat menyertakan lebih banyak komunitas yang terkena dampak dari konflik 30 tahun. Program-program Perlindungan Anak akan mendukung LSM-LSM Aceh dan pihak berwenang untuk dapat memenuhi kebutuhan khusus dari anak-anak yang menjadi korban konflik. Indonesia saat ini memiliki jumlah kematian akibat Flu Burung, virus H5N1, yang tertinggi di dunia. Pada 2007 IRC akan terus bekerja bersama masyarakat, pihak berwenang di bidang kesehatan dan lembaga-lembaga lokal untuk menghadapi resiko yang dihadapi Aceh oleh Flu Burung. Hal ini dilakukan dengan memberikan dukungan terhadap dinas-dinas kesehatan di kabupaten dan propinsi untuk mengembangkan dan menjalankan rencana-rencana pencegahan, sambil terus bekerja dengan masyarakat madani untuk meningkatkan pemahaman mengenai virus tersebut melalui kegiatan-kegiatan untuk anak-anak, yang merupakan kelompok paling rentan terhadap virus. IRC akan terus bekerja bersama mitra-mitra dari masyarakat madani Aceh di Mitra-mitra IRC bekerja di berbagai bidang termasuk kesehatan reproduksi, hak-hak perempuan, pendidikan dan hak anak. Di samping menjalankan kegiatan bersama kelompok masyarakat madani, IRC juga bekerja erat dengan lembaga pemerintah daerah dalam bidang pendidikan, kesehatan, dan infrastruktur. IRC mengembangkan kemitraan ini, menyediakan sumberdaya, memperkuat keahlian teknis dan mendukung pengembangan kelembagaan, untuk memastikan bahwa lembaga pemerintah daerah dan kelompok masyarakat madani di Aceh dapat terus mendukung pemulihan dan pembangunan di Aceh ketika lembaga-lembaga internasional pergi. 22

23 KIJKEN NAAR DE TOEKOMST Avian Flu. This is being done through supporting District and Provincial health offices to develop and enact prevention plans, while also working with civil society to develop creative awareness raising activities with children, who are the most vulnerable to the virus. IRC will continue working in partnership with Acehnese civil society in IRC s partners come from diverse areas including Reproductive Health, Women s Right, Education and Children s Rights. In addition to working with civil society groups, IRC also works closely with local government agencies in the fields of education, health and infrastructure. IRC is building on these partnership, providing resources, technical skills, training and organizational development assistance, to ensure that when international agencies leave Aceh government and civil society are able to continue to support the Acehnese in recovery and development was in Aceh het jaar van de wederopbouw, maar er zijn nog een aantal moeilijkheden te overwinnen om het tot een goed einde te brengen en de stabiliteit te waarborgen. Het Memorandum of Understanding tussen GAM (de verzetsbeweging in Atjeh) en de centrale regering in Jakarta heeft de bevolking in Atjeh nieuwe hoop gegeven. Bij wederopbouw zal aandacht besteed moeten worden aan voormalige strijders en aan die gemeenschappen die van het conflict te lijden hebben gehad. Het IRC werkt samen met deze gemeenschappen en voormalige GAM strijders zijn actief in Community Development Boards. Het IRC zal dit programma verder uitbreiden in 2007 zodat meer gemeenschappen die door het 30 jaar durende conflict getroffen zijn, bereikt worden. Activiteiten op het gebied van kinderbescherming helpen locale NGO s en autoriteiten beter uitgerust te zijn om de speciale behoeften van kinderen die geleden hebben onder het conflict. Indonesië heeft op het moment het hoogste sterftecijfer ter wereld als gevolg van het H5N1 virus dat vogelgriep veroorzaakt. In 2007 zal het IRC het werk op het gebied van de vogelgriep met dorpen, gezondheids instanties en locale organisaties voortzetten. Dit werk houdt o.a. in dat het district en provinciale gezondheidsdienst worden gesteund om preventieplannen te ontwikkelen en uit te voeren terwijl er met lokale maatschappelijke organisaties gewerkt wordt aan een creatieve methode om kinderen, de meest kwetsbare groep, beter op de hoogte te brengen van de gevaren van vogelgriep. In 2007 zal het IRC de samenwerking met maatschappelijke organisaties in Atjeh voortzetten. De partnerorganisaties van IRC hebben een zeer verschillende achtergronden zoals bijvoorbeel activieiten op het gebied van zorg voor moeder en kind, vrouwen rechten, onderwijs, en de rechten van kinderen. Naast de samenwerking met bovengenoemde organisaties, zal het IRC in de toekomst blijven samenwerken met particuliere en belangen organisaties, als ook met overheidsinstellingen op het gebied van onderwijs, gezondheidszorg en infrastruktuur. Het IRC kiest voor deze vorm samenwerking omdat het door middel van materiele steun en kennis overdracht gedurende de samenwerking het te verwachten is dat deze organisaties het werk kunnen voortzetten als de internationale organisaties Acehhebben verlaten. 23

24

25 INTERNATIONAL RESCUE COMMITTEE Founded in 1933, the International Rescue Committee is a world leader in relief, rehabilitation, protection, post-conflict development, resettlement services and advocacy for those uprooted or affected by violent conflict and oppression. At work in 25 countries, the IRC delivers lifesaving aid in emergencies, rebuilds shattered communities, cares for war-traumatized children, rehabilitates health care, water and sanitation systems, reunites separated families, restores lost livelihoods, establishes schools, trains teachers, strengthens the capacity of local organizations and institutions, develops civil society and good-governance initiatives and promotes human rights. For refugees and asylum seekers afforded sanctuary in the United States, IRC offices across the country provide a range of assistance aimed at helping new arrivals get settled, integrate and acquire the skills to become self-sufficient. Committed to restoring dignity and self-reliance, the IRC is a global symbol of hope and renewal for those who have taken flight in search of freedom. Over 3 million people gained access to clean water and sanitation through our environmental health programs. Over 298,000 children attended classes taught by IRC-trained teachers in schools rehabilitated or supported by the IRC. Over 26,000 youth and adults graduated from IRC-supported vocational training or adult education courses. More than 7,500 teachers and educational personnel were trained by the IRC. More than 5 million people received primary health care and reproductive health services from IRC doctors, nurses and community health workers. THANK YOU TO OUR DONORS AND PARTNERS The IRC is deeply grateful to all those who contributed to its tsunami response appeal and particularly wishes to thank the following donors that supported recovery projects in Aceh in : Stichting Vluchteling (SV) ECHO-The European Commission s Humanitarian Aid Office American Jewish Joint Distribution Committee Paul McCartney and Heather Mills-McCartney The Starr Foundation USAID Goldman Sachs Pepsico Foundation KPMG Carnegie Foundation JPMorganChase Foundation Microsoft Foundation Altria Group Inc. Bill and Melinda Gates Foundation US Centers for Disease Control Partridge Foundation Pfizer The IRC would also like to thank its civil society, NGO and government partners for their contribution to the recovery process in Aceh: Bangkit Aceh Women Empowerment Bureau Dinas Kesehatan Dinas Syariat Islam Dria Manunggal Gerak Flower Aceh Ikatan Bidan Indonesia (Indonesian Midwives Assocition) OXFAM GB Pusaka Indonesia BRR (Rehabilitation and Reconstruction Agency) Paul McCartney and Heather Mills-McCartney For more information on IRC s work in Aceh please contact: International Rescue Committee (IRC) In collaboration with Jl. Fatahillah No. 2A Geucee Kayee Jatho, Banda Aceh - Indonesia Tel: Fax: info@aceh.theirc.org or visit: IRC Aceh wishes to thank Alex Voets, Marjolein de Brune, Ian Wirawan, Ali Aulia Ramly, Nerys Bannister and Teuku Aulia Geumpana for their invaluable assistance putting this publication together. Designed by Mielda

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn Chapter 4 Understanding Families In this chapter, you will learn Topic 4-1 What Is a Family? In this topic, you will learn about the factors that make the family such an important unit, as well as Roles

Nadere informatie

Topic 10-5 Meeting Children s Intellectual Needs

Topic 10-5 Meeting Children s Intellectual Needs Topic 10-5 Meeting Children s Intellectual Needs In this topic, you will learn how to help children develop the ability to reason and use complex thought, as well as The role of play in intellectual development

Nadere informatie

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel.

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. Puzzle a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. een beloning voor de winnaar iemand die piano speelt een uitvoering 4 wat je wil gaan doen; voornemens 5 niet dezelfde 6 deze heb je

Nadere informatie

OPEN TRAINING. Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers. Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt.

OPEN TRAINING. Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers. Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt. OPEN TRAINING Onderhandelingen met leveranciers voor aankopers Zeker stellen dat je goed voorbereid aan de onderhandelingstafel komt. Philip Meyers Making sure to come well prepared at the negotiation

Nadere informatie

B1 Woordkennis: Spelling

B1 Woordkennis: Spelling B1 Woordkennis: Spelling Bestuderen Inleiding Op B1 niveau gaan we wat meer aandacht schenken aan spelling. Je mag niet meer zoveel fouten maken als op A1 en A2 niveau. We bespreken een aantal belangrijke

Nadere informatie

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead 7.1 Exploring Combinations of Ten Look at these cubes. 2. Color some of the cubes to make three parts. Then write a matching sentence. 10 What addition sentence matches the picture? How else could you

Nadere informatie

Understanding and being understood begins with speaking Dutch

Understanding and being understood begins with speaking Dutch Understanding and being understood begins with speaking Dutch Begrijpen en begrepen worden begint met het spreken van de Nederlandse taal The Dutch language links us all Wat leest u in deze folder? 1.

Nadere informatie

Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2

Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2 167 Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2 Task clarity 1. I understand exactly what the task is 2. I understand exactly what is required of

Nadere informatie

1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland?

1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland? First part of the Inburgering examination - the KNS-test Of course, the questions in this exam you will hear in Dutch and you have to answer in Dutch. Solutions and English version on last page 1. In welk

Nadere informatie

Group work to study a new subject.

Group work to study a new subject. CONTEXT SUBJECT AGE LEVEL AND COUNTRY FEATURE OF GROUP STUDENTS NUMBER MATERIALS AND TOOLS KIND OF GAME DURATION Order of operations 12 13 years 1 ste year of secundary school (technical class) Belgium

Nadere informatie

Impact en disseminatie. Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven

Impact en disseminatie. Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven Impact en disseminatie Saskia Verhagen Franka vd Wijdeven Wie is wie? Voorstel rondje Wat hoop je te leren? Heb je iets te delen? Wat zegt de Programma Gids? WHAT DO IMPACT AND SUSTAINABILITY MEAN? Impact

Nadere informatie

APPROACHING THE FAMILY

APPROACHING THE FAMILY 1 Journalists Workshop Organ Donation and Transplantation APPROACHING THE FAMILY COLENBIE LUC TRANSPLANTATION COORDINATION 9 October 2012 2 Everybody arriving hospital Start the fight for saving life Family

Nadere informatie

voltooid tegenwoordige tijd

voltooid tegenwoordige tijd SirPalsrok @meestergijs It has taken me a while to make this grammar explanation. My life has been quite busy and for that reason I had little time. My week was full of highs and lows. This past weekend

Nadere informatie

Hierbij ontvangt u onze nieuwsbrief. Deze nieuwsbrief verschijnt in de schoolweken elke vrijdag en is ook te lezen op onze site

Hierbij ontvangt u onze nieuwsbrief. Deze nieuwsbrief verschijnt in de schoolweken elke vrijdag en is ook te lezen op onze site 21-06-2019 Hierbij ontvangt u onze nieuwsbrief. Deze nieuwsbrief verschijnt in de schoolweken elke vrijdag en is ook te lezen op onze site www.kompasassen.nl. Beste ouders, verzorgers, Nieuws uit het kindcentrum

Nadere informatie

Communication about Animal Welfare in Danish Agricultural Education

Communication about Animal Welfare in Danish Agricultural Education Communication about Animal Welfare in Danish Agricultural Education Inger Anneberg, anthropologist, post doc, Aarhus University, Department of Animal Science Jesper Lassen, sociologist, professor, University

Nadere informatie

Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition)

Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Stichting tegen Kanker Click here if your download doesn"t start automatically Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Stichting tegen Kanker

Nadere informatie

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and

Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch. en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa. Physical factors as predictors of psychological and Lichamelijke factoren als voorspeller voor psychisch en lichamelijk herstel bij anorexia nervosa Physical factors as predictors of psychological and physical recovery of anorexia nervosa Liesbeth Libbers

Nadere informatie

Preschool Kindergarten

Preschool Kindergarten Preschool Kindergarten Objectives Students will recognize the values of numerals 1 to 10. Students will use objects to solve addition problems with sums from 1 to 10. Materials Needed Large number cards

Nadere informatie

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g S e v e n P h o t o s f o r O A S E K r i j n d e K o n i n g Even with the most fundamental of truths, we can have big questions. And especially truths that at first sight are concrete, tangible and proven

Nadere informatie

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Woordkennis 1 Bestuderen Hoe leer je 2000 woorden? Als je een nieuwe taal wilt spreken en schrijven, heb je vooral veel nieuwe woorden nodig. Je

Nadere informatie

It s all about the money Group work

It s all about the money Group work It s all about the money Group work Tijdsduur: 45 minuten Kernwoorden: money (geld) coin (munt), banknote (bankbiljet), currency (munteenheid) Herhalings-/uitbreidingswoorden: debate (debat), proposal

Nadere informatie

Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb of niet compleet

Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb of niet compleet 1 2 3 4 MATERIAL PREPARING LESSON ATTITUDE TOWARD WORK Ik kom er vaak tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet bij mij heb Ik kom er soms tijdens de les achter dat ik mijn schoolspullen niet

Nadere informatie

This appendix lists all the messages that the DRS may send to a registrant's administrative contact.

This appendix lists all the messages that the DRS may send to a registrant's administrative contact. This appendix lists all the messages that the DRS may send to a registrant's administrative contact. Subject: 1010 De houdernaam voor #domeinnaam# is veranderd / Registrant of #domeinnaam# has been changed

Nadere informatie

TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. JAARGANG 1954 No. 126

TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN. JAARGANG 1954 No. 126 23 (1954) No. 1 TRACTATENBLAD VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN JAARGANG 1954 No. 126 A. TITEL Overeenkomst tussen het Koninkrijk der Nederlanden en de Republiek Indonesië, inzake overdracht door Indonesië

Nadere informatie

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (3) Ons gezelschap helpt gemeenschappen te vormen en te binden (4) De producties

Nadere informatie

irregular verbs onregelmatige werkwoorden

irregular verbs onregelmatige werkwoorden SirPalsrok @meestergijs Wanneer je een zin maakt, zul je iets moeten doen met een werkwoord. Je kan tenslotte niet het hele werkwoord gebruiken bij elk onderwerp. Bijvoorbeeld: spelen Wij spelen volleybal.

Nadere informatie

Read this story in English. My personal story

Read this story in English. My personal story My personal story Netherlands 32 Female Primary Topic: SOCIETAL CONTEXT Topics: CHILDHOOD / FAMILY LIFE / RELATIONSHIPS IDENTITY Year: 1990 2010 marriage/co-habitation name/naming court/justice/legal rights

Nadere informatie

Healthy people want everything, sick people want only one thing. would love to see a Hospital Teacher

Healthy people want everything, sick people want only one thing. would love to see a Hospital Teacher Healthy people want everything, sick people want only one thing. would love to see a Hospital Teacher Consultant Education Sick Pupils Educational Service Centre University Medical Centre The Netherlands

Nadere informatie

20 twenty. test. This is a list of things that you can find in a house. Circle the things that you can find in the tree house in the text.

20 twenty. test. This is a list of things that you can find in a house. Circle the things that you can find in the tree house in the text. 9006625806_boek.indd 1 31/08/16 15:26 1 6 test This is a list of things that you can find in a house. Circle the things that you can find in the tree house in the text. living room kitchen bedroom toilet

Nadere informatie

NETWORK CHARTER. #ResourceEfficiency

NETWORK CHARTER. #ResourceEfficiency NETWORK CHARTER 1 WHAT IS THE EREK NETWORK? EREK stands for the European Resource Efficiency Knowledge Centre, a vibrant platform to enable and reinforce businesses and especially small and medium sized

Nadere informatie

A2 Workshops Grammatica Heden

A2 Workshops Grammatica Heden Bestuderen Present Simple Normaal Hoe maak je de Present Simple? Kijk eerst maar even naar het volgende rijtje. I You He She It We You see see sees sees sees see see They see Je ziet dat het heel eenvoudig

Nadere informatie

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate Van Non-Corporate naar Corporate In MyDHL+ is het mogelijk om meerdere gebruikers aan uw set-up toe te voegen. Wanneer er bijvoorbeeld meerdere collega s van dezelfde

Nadere informatie

Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1

Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1 Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1 Vraagzinnen: Je kunt in het Engels vraagzinnen maken door vaak het werkwoord vooraan de zin te zetten. Bijv. She is nice. Bijv. I am late. Bijv. They are

Nadere informatie

9 daagse Mindful-leSs 3 stappen plan training

9 daagse Mindful-leSs 3 stappen plan training 9 daagse Mindful-leSs 3 stappen plan training In 9 dagen jezelf volledig op de kaart zetten Je energie aangevuld en in staat om die batterij op peil te houden. Aan het eind heb jij Een goed gevoel in je

Nadere informatie

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM Read Online and Download Ebook ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK STAFLEU

Nadere informatie

Empowerment project. Driejarig project van Rotaryclub Rhenen-Veenendaal

Empowerment project. Driejarig project van Rotaryclub Rhenen-Veenendaal Empowerment project Awasi Kenya Driejarig project van Rotaryclub Rhenen-Veenendaal Empowerment*van* kinderen*in*kenia De#afgelopen#drie#jaren# hebben#we#met#steun#van#de# Rotaryclub##Rhenen: Veenendaal#een#

Nadere informatie

GROEPSTOEBEHOREN. Wat doen leden van een evangelische gemeente wanneer zij spanning ervaren tussen individualiteit en groepstoebehoren?

GROEPSTOEBEHOREN. Wat doen leden van een evangelische gemeente wanneer zij spanning ervaren tussen individualiteit en groepstoebehoren? INDIVIDUALITEIT EN GROEPSTOEBEHOREN Wat doen leden van een evangelische gemeente wanneer zij spanning ervaren tussen individualiteit en groepstoebehoren? Individuality and membership of a group What do

Nadere informatie

possessive determiners

possessive determiners personal pronouns possessive determiners SirPalsrok @meestergijs Ik = I (altijd met een hoofdletter schrijven) I am William. I have no brothers or sisters. I play tennis and love to play videogames. I

Nadere informatie

Travel Survey Questionnaires

Travel Survey Questionnaires Travel Survey Questionnaires Prot of Rotterdam and TU Delft, 16 June, 2009 Introduction To improve the accessibility to the Rotterdam Port and the efficiency of the public transport systems at the Rotterdam

Nadere informatie

3 I always love to do the shopping. A Yes I do! B No! I hate supermarkets. C Sometimes. When my mother lets me buy chocolate.

3 I always love to do the shopping. A Yes I do! B No! I hate supermarkets. C Sometimes. When my mother lets me buy chocolate. 1 Test yourself read a Lees de vragen van de test. Waar gaat deze test over? Flash info 1 In the morning I always make my bed. A Yes. B No. C Sometimes, when I feel like it. 2 When I see an old lady with

Nadere informatie

Innovative SUMP-Process in Northeast-Brabant

Innovative SUMP-Process in Northeast-Brabant Innovative SUMP-Process in Northeast-Brabant #polis14 Northeast-Brabant: a region in the Province of Noord-Brabant Innovative Poly SUMP 20 Municipalities Province Rijkswaterstaat Several companies Schools

Nadere informatie

Differences in stress and stress reactivity between highly educated stay-at-home and working. mothers with spouse and young children

Differences in stress and stress reactivity between highly educated stay-at-home and working. mothers with spouse and young children 1 Differences in stress and stress reactivity between highly educated stay-at-home and working mothers with spouse and young children Verschil in stress en stressreactiviteit tussen hoogopgeleide thuisblijf-

Nadere informatie

Hetty Verzaal Elise van der Giessen

Hetty Verzaal Elise van der Giessen Hetty Verzaal Elise van der Giessen Welcome and introduction Who amongst you doesn t speak Dutch? Who amongst you is working with clients with mental and/or physical disabilities? Who amongst you has experience

Nadere informatie

Nederlandse vertaling. Zeer eerwaarde pastoor Barberien en parochianen van de Sint Norbertusparochie,

Nederlandse vertaling. Zeer eerwaarde pastoor Barberien en parochianen van de Sint Norbertusparochie, Nederlandse vertaling Institute "Servants of the Lord and the Virgin of Matará" Community Saint Tecla Aleppo Syria E-mail: c.tecla@servidoras.org Tel.00 96 021 267 7538 Zeer eerwaarde pastoor Barberien

Nadere informatie

De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition)

De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition) De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition) L. A. te Winkel Click here if your download doesn"t start automatically

Nadere informatie

Global TV Canada s Pulse 2011

Global TV Canada s Pulse 2011 Global TV Canada s Pulse 2011 Winnipeg Nobody s Unpredictable Methodology These are the findings of an Ipsos Reid poll conducted between August 26 to September 1, 2011 on behalf of Global Television. For

Nadere informatie

Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois

Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois Wat mij gelijk opviel is dat iedereen hier fietst. Ik vind het jammer dat iedereen

Nadere informatie

Verslag over de training kinderen van de Aarde. Kinderen van de Aarde, program 2017

Verslag over de training kinderen van de Aarde. Kinderen van de Aarde, program 2017 Verslag over de training kinderen van de Aarde Kinderen van de Aarde, program 2017 Eco Learning Camp is een plek van hoop en liefde, vooral voor de kinderen die de toekomst hebben. Wij hebben een droom

Nadere informatie

The Dutch mortgage market at a cross road? The problematic relationship between supply of and demand for residential mortgages

The Dutch mortgage market at a cross road? The problematic relationship between supply of and demand for residential mortgages The Dutch mortgage market at a cross road? The problematic relationship between supply of and demand for residential mortgages 22/03/2013 Housing market in crisis House prices down Number of transactions

Nadere informatie

Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie

Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze. in Relatie tot Depressie 1 Keuzetwijfels in de Keuzetwijfels in de Emerging Adulthood rondom Studie- en Partnerkeuze in Relatie tot Depressie Open Universiteit Nederland Masterscriptie (S58337) Naam: Ilse Meijer Datum: juli 2011

Nadere informatie

Vergelijken in het Engels

Vergelijken in het Engels Vergelijken in het Engels Om te vergelijken in het Engels, moet je de verschillende trappen van vergelijking kennen. Er bestaat een stellende trap (de basis: bijvoeglijk naamwoord), een vergrotende trap

Nadere informatie

Externalisering van het migratiebeleid en de schaduwzijde van de EU-Turkije Deal.

Externalisering van het migratiebeleid en de schaduwzijde van de EU-Turkije Deal. Externalisering van het migratiebeleid en de schaduwzijde van de EU-Turkije Deal. Ilse van Liempt, Sociale Geografie en Planologie, Universiteit Utrecht 1 Een ramp? Een crisis? Ilse van Liempt, Sociale

Nadere informatie

Sessie Centrumsteden VVJ

Sessie Centrumsteden VVJ Sessie Centrumsteden VVJ Bram Vermeiren Steunpunt Jeugd vzw Arenbergstraat 1D I 1000 Brussel T 02 551 13 50 I F 02 551 13 85 info@steunpuntjeugd.be I www.steunpuntjeugd.be missie Jeugdwerk brengt kinderen

Nadere informatie

- werkwoord + ed ( bij regelmatige werkwoorden ) - bij onregelmatige werkwoorden de 2 e rij ( deze moet je dus uit je hoofd leren )

- werkwoord + ed ( bij regelmatige werkwoorden ) - bij onregelmatige werkwoorden de 2 e rij ( deze moet je dus uit je hoofd leren ) PAST SIMPLE TENSE ( onvoltooid verleden tijd ) Hoe? vervoeging - werkwoord + ed ( bij regelmatige werkwoorden ) - bij onregelmatige werkwoorden de 2 e rij ( deze moet je dus uit je hoofd leren ) van bijv,

Nadere informatie

Intercultural Mediation through the Internet Hans Verrept Intercultural mediation and policy support unit

Intercultural Mediation through the Internet Hans Verrept Intercultural mediation and policy support unit 1 Intercultural Mediation through the Internet Hans Verrept Intercultural mediation and policy support unit 2 Structure of the presentation - What is intercultural mediation through the internet? - Why

Nadere informatie

Februari Beste Pabanleden,

Februari Beste Pabanleden, Februari 2014 Beste Pabanleden, Wij, het Bestuur, wensen een ieder een gezond en voorspoedig 2014. Het nieuwe jaar is reeds enkele weken oud en we zullen ons best doen om ons aan de goede voornemens te

Nadere informatie

Ius Commune Training Programme 2015-2016 Amsterdam Masterclass 16 June 2016

Ius Commune Training Programme 2015-2016 Amsterdam Masterclass 16 June 2016 www.iuscommune.eu Dear Ius Commune PhD researchers, You are kindly invited to attend the Ius Commune Amsterdam Masterclass for PhD researchers, which will take place on Thursday 16 June 2016. During this

Nadere informatie

Firewall van de Speedtouch 789wl volledig uitschakelen?

Firewall van de Speedtouch 789wl volledig uitschakelen? Firewall van de Speedtouch 789wl volledig uitschakelen? De firewall van de Speedtouch 789 (wl) kan niet volledig uitgeschakeld worden via de Web interface: De firewall blijft namelijk op stateful staan

Nadere informatie

Aim of this presentation. Give inside information about our commercial comparison website and our role in the Dutch and Spanish energy market

Aim of this presentation. Give inside information about our commercial comparison website and our role in the Dutch and Spanish energy market Aim of this presentation Give inside information about our commercial comparison website and our role in the Dutch and Spanish energy market Energieleveranciers.nl (Energysuppliers.nl) Founded in 2004

Nadere informatie

RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM Read Online and Download Ebook RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN STAFLEU

Nadere informatie

Value based healthcare door een quality improvement bril

Value based healthcare door een quality improvement bril Rotterdam, 7 december 2017 Value based healthcare door een quality improvement bril Ralph So, intensivist en medisch manager Kwaliteit, Veiligheid & Innovatie 16.35-17.00 uur Everybody in healthcare really

Nadere informatie

Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten.

Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten. Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten. The Effect of Difference in Peer and Parent Social Influences on Adolescent Alcohol Use. Nadine

Nadere informatie

L.Net s88sd16-n aansluitingen en programmering.

L.Net s88sd16-n aansluitingen en programmering. De L.Net s88sd16-n wordt via één van de L.Net aansluitingen aangesloten op de LocoNet aansluiting van de centrale, bij een Intellibox of Twin-Center is dat de LocoNet-T aansluiting. L.Net s88sd16-n aansluitingen

Nadere informatie

THE LANGUAGE SURVIVAL GUIDE

THE LANGUAGE SURVIVAL GUIDE DUTCH THE LANGUAGE SURVIVAL GUIDE 4 0 0 W O R D S T O G E T S T A R T E D I N A N Y L A N G U A G E BY THE FOREIGN LANGUAGE COLLECTIVE Verbs Werkwoorden To be zijn I ik ben You jij bent He/She/It hij/zij/het

Nadere informatie

Teksten van de liederen die gospelkoor Inspiration tijdens deze Openluchtdienst zingt.

Teksten van de liederen die gospelkoor Inspiration tijdens deze Openluchtdienst zingt. Don t you worry There s an eternity behind us And many days are yet to come, This world will turn around without us Yes all the work will still be done. Look at ever thing God has made See the birds above

Nadere informatie

Informatiefolder. Kinderopvang 2Samen

Informatiefolder. Kinderopvang 2Samen Informatiefolder Kinderopvang 2Samen Ruim 70 jaar thuis in kinderopvang 2Samen verzorgt al meer dan 70 jaar professionele kinderopvang. Naast het bieden van opvang die veilig en verantwoord is, streven

Nadere informatie

Verklaring van het beweeggedrag van ouderen door determinanten van. The explanation of the physical activity of elderly by determinants of

Verklaring van het beweeggedrag van ouderen door determinanten van. The explanation of the physical activity of elderly by determinants of Verklaring van het beweeggedrag van ouderen door determinanten van het I-change Model The explanation of the physical activity of elderly by determinants of the I-change Model Hilbrand Kuit Eerste begeleider:

Nadere informatie

'Foreign exchange student'

'Foreign exchange student' 'Foreign exchange student' Most awesome person you will ever meet. Exchange students willingly decide to get off their asses, leave their home country, and go see the world. For that reason, they should

Nadere informatie

Stars FILE 7 STARS BK 2

Stars FILE 7 STARS BK 2 Stars FILE 7 STARS BK 2 Of course you have seen X-Factor, The Voice or Got Talent on TV or via the Internet. What is your favourite act? Do you like the dancing performances or would you rather listen

Nadere informatie

Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen.

Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen. Lesbrief Les 2.1: My family Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen. Nouns: brother, sister, cousin, mother, father, aunt, uncle, grandmother,

Nadere informatie

In the classroom. Who is it? Worksheet

In the classroom. Who is it? Worksheet In the classroom 1 Lees wat de meester doet als hij s morgens op school komt. Lees ook wat een leerling doet. Wie van de twee doet het meest voordat de les begint? First, I go to my desk and take out my

Nadere informatie

Socio-economic situation of long-term flexworkers

Socio-economic situation of long-term flexworkers Socio-economic situation of long-term flexworkers CBS Microdatagebruikersmiddag The Hague, 16 May 2013 Siemen van der Werff www.seo.nl - secretariaat@seo.nl - +31 20 525 1630 Discussion topics and conclusions

Nadere informatie

Buy Me FILE 5 BUY ME BK 2

Buy Me FILE 5 BUY ME BK 2 Buy Me FILE BUY ME BK Can you resist all those incredible products that all seem to be screaming: Buy Me! Every day we see them on TV during the commercial break: the best products in the world. How would

Nadere informatie

THE WORK HET WERK HARALD BERKHOUT

THE WORK HET WERK HARALD BERKHOUT THE WORK During the twenty years of its existence Studio Berkhout has evolved into the number one studio specialized in still life fashion photography. All skills needed for photography and styling, including

Nadere informatie

Reading comprehension: The Tropical Rainforest

Reading comprehension: The Tropical Rainforest Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Patricia Termeer 05 februari 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/71971 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

STAATSBLAD VAN NEDERLANDSCH.INDIE 1931/No.509 LOODWIT Tegengaan van het gebruik van droog loodwit, ("Loodwitordonnantie"). IN NAAM DER KONINGIN

STAATSBLAD VAN NEDERLANDSCH.INDIE 1931/No.509 LOODWIT Tegengaan van het gebruik van droog loodwit, (Loodwitordonnantie). IN NAAM DER KONINGIN STAATSBLAD VAN NEDERLANDSCH.INDIE 1931/No.509 LOODWIT Tegengaan van het gebruik van droog loodwit, ("Loodwitordonnantie"). IN NAAM DER KONINGIN DE GOWERNEUR.GENERAAL VAN NEDERLANDSCH-INDIE Allen, die deze

Nadere informatie

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition)

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Click here if your download doesn"t start automatically Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Een vrouw, een kind en azijn (Dutch

Nadere informatie

DE VOLTOOID TEGENWOORDIGE TOEKOMENDE TIJD

DE VOLTOOID TEGENWOORDIGE TOEKOMENDE TIJD 1 Grammatica les 11 THE FUTURE PERFECT TENSE DE VOLTOOID TEGENWOORDIGE TOEKOMENDE TIJD 11.1 FUTURE PERFECT The Future Perfect oftewel de Voltooid Tegenwoordig Toekomende Tijd bestaat uit "will" of "shall"

Nadere informatie

betrekkelijke voornaamwoorden

betrekkelijke voornaamwoorden betrekkelijke voornaamwoorden SirPalsrok @meestergijs I bought a house. The house has 3 bedrooms. Mr. Schultz plays tennis. He is my English teacher Een betrekkelijk voornaamwoord kan van 2 zinnen 1 zin

Nadere informatie

Roemenië Romania - Rumänien

Roemenië Romania - Rumänien Roemenië Romania - Rumänien Oktober 2013 - October 2013 In oktober 2013 zijn wij voor het eerst, op eigen kosten en gelegenheid, afgereisd naar Roemenië. In October 2013, we travelled for the first time,

Nadere informatie

Settings for the C100BRS4 MAC Address Spoofing with cable Internet.

Settings for the C100BRS4 MAC Address Spoofing with cable Internet. Settings for the C100BRS4 MAC Address Spoofing with cable Internet. General: Please use the latest firmware for the router. The firmware is available on http://www.conceptronic.net! Use Firmware version

Nadere informatie

Archief Voor Kerkelijke Geschiedenis, Inzonderheid Van Nederland, Volume 8... (Romanian Edition)

Archief Voor Kerkelijke Geschiedenis, Inzonderheid Van Nederland, Volume 8... (Romanian Edition) Archief Voor Kerkelijke Geschiedenis, Inzonderheid Van Nederland, Volume 8... (Romanian Edition) Click here if your download doesn"t start automatically Archief Voor Kerkelijke Geschiedenis, Inzonderheid

Nadere informatie

BEAR. Do you need protection? A bear can help you, because it is big and stands for power. BEAVER

BEAR. Do you need protection? A bear can help you, because it is big and stands for power. BEAVER 1 Power animals Lees de tekst hieronder en beantwoord de vraag. Animal symbol guide Which power animal do you need for help? Discover it in this animal symbol guide. LION BEAR ROOSTER When you are weak,

Nadere informatie

150 ECG-problemen (Dutch Edition)

150 ECG-problemen (Dutch Edition) 150 ECG-problemen (Dutch Edition) John R. Hampton, Piet Machielse Click here if your download doesn"t start automatically 150 ECG-problemen (Dutch Edition) John R. Hampton, Piet Machielse 150 ECG-problemen

Nadere informatie

Script. Good health starts with good food. That s true for people as much as it is for animals.

Script. Good health starts with good food. That s true for people as much as it is for animals. Script Good health starts with good food. That s true for people as much as it is for animals. Livestock and fish health influence human health, since animal protein is an indispensable part of our food

Nadere informatie

1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord

1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord FUTURE TENSE ( TOEKOMENDE TIJD ) Hoe? 1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord Wanneer? Ad 1. Als iets in de toekomst zal gebeuren

Nadere informatie

It s all about the money Trade Fair trade

It s all about the money Trade Fair trade It s all about the money Trade Fair trade Tijdsduur: 45 minuten Kernwoorden: money (geld), trade also known as swapping or bartering (handel), Fairtrade, to buy (kopen), to sell (verkopen), to pay (betalen),

Nadere informatie

Persoonlijke informatie / Personal information

Persoonlijke informatie / Personal information LOB-cv Answers Persoonlijke informatie / Personal information Naam / Name Place of residence Woonplaats Country of residence School / School Nationaliteit / Nationality Geboortedatum / Date-of-birth Place-of-birth

Nadere informatie

ZWO Interactief. Vandaag collecte voor Transcape Interactief, dus direct contact met Zuid - Afrika Contactpersoon Caroline van der Werff

ZWO Interactief. Vandaag collecte voor Transcape Interactief, dus direct contact met Zuid - Afrika Contactpersoon Caroline van der Werff ZWO Interactief Vandaag collecte voor Transcape Interactief, dus direct contact met Zuid - Afrika Contactpersoon Caroline van der Werff Contactpersoon Caroline van der Werff ZWO Interactief Wie is Caroline

Nadere informatie

Innovatief monitoren van sportvelden. 31 mei 2018

Innovatief monitoren van sportvelden. 31 mei 2018 Innovatief monitoren van sportvelden 31 mei 2018 31 mei 2018 Met Intelligent Play een gegarandeerde levensduur en exploitatie van sportsportvelden Wim Glaap, Newae Alex Talton, Intelligent Play Sportvelden

Nadere informatie

Risico s van Technologisch Succes in digitale transformatie S T R A T E G I C A D V I S O R

Risico s van Technologisch Succes in digitale transformatie S T R A T E G I C A D V I S O R Risico s van Technologisch Succes in digitale transformatie 2e Risk Event 2019 11 april 2019 The S T R A T E G I C A D V I S O R Ymanagement school of the autonomous University of Antwerp 2 Prof. dr. Hans

Nadere informatie

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other Dutch survival kit This Dutch survival kit contains phrases that can be helpful when living and working in the Netherlands. There is an overview of useful sentences and phrases in Dutch with an English

Nadere informatie

Onze beste wensen voor iedereen: ver en dichtbij!

Onze beste wensen voor iedereen: ver en dichtbij! 1: Nieuwsbrief januari 2015 vzw SAmen projecten voor kinderen in Zuid-Afrika Onze beste wensen voor iedereen: ver en dichtbij! 1.Jaarlijkse algemene vergadering Op zaterdag 14 maart 2015 houden we onze

Nadere informatie

PERSETUJUAN ANTARA PEMERINTAH REPUBLIK INDONESIA DAN PEMERINTAH REPUBLIK SURINAME MENGENAI PEMBEBASAN VISA BAGI PEMEGANG PASPOR DIPLOMATIK DAN DINAS

PERSETUJUAN ANTARA PEMERINTAH REPUBLIK INDONESIA DAN PEMERINTAH REPUBLIK SURINAME MENGENAI PEMBEBASAN VISA BAGI PEMEGANG PASPOR DIPLOMATIK DAN DINAS REPUBLIK INDONESIA PERSETUJUAN ANTARA PEMERINTAH REPUBLIK INDONESIA DAN PEMERINTAH REPUBLIK SURINAME MENGENAI PEMBEBASAN VISA BAGI PEMEGANG PASPOR DIPLOMATIK DAN DINAS Pemerintah Republik Indonesia dan

Nadere informatie

Love & Like FILE 2 LOVE & LIKE BK 2

Love & Like FILE 2 LOVE & LIKE BK 2 Love & Like I Like You Come a little closer Honey, come a little closer, let me whisper in your ear. Let me tell it to you quietly, So that no one else will hear. 1 File 2 - Love & Like BK2.indd 1 22-7-2014

Nadere informatie

HANDBOEK HARTFALEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

HANDBOEK HARTFALEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM HANDBOEK HARTFALEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM READ ONLINE AND DOWNLOAD EBOOK : HANDBOEK HARTFALEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN Click button to download this ebook READ ONLINE AND DOWNLOAD

Nadere informatie

Uw mening telt! Onderwerp: aankondiging vragenlijst wel of niet afsluiten groene hoven. Beste bewoner(s),

Uw mening telt! Onderwerp: aankondiging vragenlijst wel of niet afsluiten groene hoven. Beste bewoner(s), Uw mening telt! Is het afsluiten van de groene hoven een goed idee? Wij horen het graag van u. Vanaf maandag 11 juni komen enquêteurs bij u langs om u daarover een aantal vragen te stellen. Onderwerp:

Nadere informatie

Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas

Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas University of Groningen Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version

Nadere informatie

De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim

De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim De Relatie tussen Werkdruk, Pesten op het Werk, Gezondheidsklachten en Verzuim The Relationship between Work Pressure, Mobbing at Work, Health Complaints and Absenteeism Agnes van der Schuur Eerste begeleider:

Nadere informatie