hét magazine voor de overheid Interview Overheidsmanager van het Jaar Martin van Rijn (VWS) Zie pagina 33

Transcriptie

1 hét magazine voor de overheid Interview Overheidsmanager van het Jaar Martin van Rijn (VWS) Zie pagina 33 7 DECEMBER 2006 NR 21 tweede jaargang WELK FILEBELEID..? Zie pagina 12 IN GESPREK: PETER VERMEIJ INTERVIEWT NAEEDA AURANGZEB Vonhoff laat CAOP in chaos achter pagina 7 SG Demmink over zijn incidentenstrategie pagina 16 Zie pagina 30 Ambtelijke ondersteuning Kamer schiet tekort pagina 26 Kervezee naar Inspectie Werk en Inkomen pagina 37 w w w. p o s e r. n l M o b i l i t e i t s b u r o Overheid I.M.

2 Centric Gentseweg 5-11 P.O. Box AA Gouda The Netherlands Phone Fax U luistert naar uw favoriete muziek. Langzame en zachte melodieën wisselen elkaar af met krachtige en snelle passages. Verschillende soorten nieuwe en oude instrumenten, maar ook stemmen en ritmes spelen ieder hun eigen partij. Samen is het toch een harmonieus geheel. Die harmonieuze samenklank is wat u als overheidsorganisatie nodig heeft voor uw ICT. De juiste ICT-instrumenten, die samenwerken in het tempo, dat u op dat moment wenst. Met Centric Melodies introduceert Centric een innovatieve overheidsarchitectuur, waarmee u de komende jaren invulling kunt geven aan uw beleid. Om de gewenste en juiste muziek te laten klinken, moet u kunnen kiezen uit de juiste instrumenten. Centric Melodies kent drie lagen, passend binnen het referentiemodel van EGEM en binnen de NORA (Nederlandse Overheid Referentie Architectuur): frontoffice, midoffice en backoffice. Gegevens kunnen hiertussen uitgewisseld worden, want bestaande Centric-producten zullen voorzien worden van gestandaardiseerde koppelvlakken. Ook zullen functionaliteit en bedrijfsregels steeds meer als service beschikbaar komen, volgens de servicegeoriënteerde architectuur. Al die communicatie tussen services, zowel in- als extern en tussen front-, mid- en backoffice, zou klinken als een orkest dat al haar instrumenten aan het stemmen is. De veelheid aan berichten dient gedirigeerd te worden, zodat er een perfecte harmonie ontstaat. De Centric conductor zorgt voor correcte doorverwijzing van berichten en continue, actuele statusinformatie. Een nieuwe architectuur en nieuwe toepassingen vragen om een nieuwe naam. Softwareoplossingen, die bij elkaar horen, zijn ondergebracht in een Suite, bijvoorbeeld Suite4Basisgegevens. Binnen de Suites treft u zowel nieuwe als bestaande ICT-oplossingen aan. Nieuwe ICT-oplossingen zijn voorzien van de uniforme Centric webbased gebruikersinterface en krijgen ook een nieuwe herkenbare naam, die begint met Key2. Of u nu kiest voor één enkele Key of een complete Suite, met Centric Melodies dirigeert u uw organisatie en ICT in het door u gewenste tempo de toekomst in. Tegelijk met de nieuwe Centric Melodies architectuur introduceren we een innovatief onderhoudsmodel dat inspeelt op uw budgetproblematiek: Melodies Software Assurance. Dit zonder concessies te doen aan de door u gewenste en noodzakelijke functionaliteit. De basis is de onderhoudsvorm Melodies Classic Assurance. Deze kan uitgebreid worden met de Melodies Upgrade Protection en die vervolgens met de Melodies Suite Assurance. Wilt u meer weten over Centric Melodies, kijk dan op consultancy it solutions software engineering e-business systems integration managed ict services training

3 inhoud PM NUM M ER 21 7 DECEM BER Hoe Rijkswaterstaat de files te lijf gaat Op het Kleinpolderplein staat jaarlijks kilometer 16 Joris Demmink wordt niet zenuwachtig van incidenten De SG over Een Ander Justitie Ik wil mensen wakker schudden Deel III van de serie: de rebellen van het rijk 26 Kan de Tweede Kamer het werk wel aan? Meer ambtelijke ondersteuning gewenst 30 Aurangzeb over de zoektocht van immigranten Peter Vermeij ( psg EZ) bevraagt de Pakistaanse journaliste 43 Medewerkers Winkelman en Van Hessen vieren eigen feestje NIEUWS 6 T/M Links wil óók een ander integratiebeleid 7 Vonhoff laat CAOP achter in chaos 8 Kersvers Kamerlid Ten Broeke (VVD) over de kunst van het lobbyen 10 Opzij wil staatssecretaris voor Emancipatie 11 Overheid waagt zich met afvalverwerking op glad ijs SPELERS 33 T/M Overheidmanager van het Jaar: Martin van Rijn (VWS) 34 Koole directeur Communicatie op VenW 35 Florian Bekkers schrijft het beste 36 Lunchen met Frank Thijssen (BZ) 37 Kete Kervezee naar Inspectie Werk en Inkomen MENINGEN 38 7 Column Guikje Roethof: Games 21 Column Jorrit de Jong: Andere Overheid, Het resultaat is de maat SERVICE 38 Kameragenda 39 Europese agenda 40 Et cetera Omslagfoto: Rob Jongbloed PM 7 / 12 3

4 lopende zaken > Algemene Zaken PROJECTEN Natuurlijk neemt de formatie deze dagen veel tijd van de premier in beslag. Toch probeert hij op donderdag 7 december tijd vrij te maken voor een innovatie evenement in Dordrecht. Diezelfde dag zal hij, als de agenda het toelaat, in Soestdijk een ontmoeting hebben met oud-president Clinton. Deze houdt daar een speech omdat de naar hem genoemde foundation dankzij de Postcodeloterij een mooi bedrag op de bankrekening mag bijschrijven. Maandagavond 11 december dineert Balkende in Brussel. Een traditioneel dinertje, aangeboden door de scheidend EU-voorzitter. In het binnenland besteedt Balkenende die week aandacht aan een activiteit in het kader van de Taskforce Jeugdwerkeloosheid en is hij aanwezig bij een feestelijke prijsuitreiking van het Prins Clausfonds. Op donderdagmiddag vergadert hij met zijn collega s in de EVP ter voorbereiding van de Europese Raad op vrijdag. De laatste ministerraad is op woensdag 20 december. BZK STRATEGIE Terwijl de onderhandelingen van BZK met de vakbonden over de rijks-cao zich voortslepen, liggen er voor Remkes enkele ontmoetingen met de vernieuwde Kamer in het verschiet. Zo staat op 12 december een AO gepland over de ontwikkeling van de Strategie voor nationale veiligheid. Alle ministeries werken daarbij samen aan een integrale werkwijze bij dreigingen als terrorisme en nattuurampen. Zo moet een adhoc-aanpak bewerkstelligen dat geld en menskracht zo effectief mogelijk worden ingezet. Het is de bedoeling dat begin 2007 de strategie definitief wordt vastgesteld. Op 14 december bespreekt de minister het jaarverslag van de AIVD met de Kamer. De behandeling van de BZK-begroting staat gepland op 19 en 20 december. Buitenlandse Zaken INDONESIË Minister Bot is op 11 en 12 december bij de Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen (Razeb). Op de agenda staat een flink aantal reguliere onderwerpen, zoals het vredesproces in het Midden-Oosten, de ontwikkelingen op de westelijke Balkan, de relatie met Iran en de operaties in Afghanistan. Daarnaast zal zeker over de onderhandelingen van de EU met Turkije worden gesproken. Dit laatste onderwerp is natuurlijk ook aan de orde op de Europese Top die op donderdag 14 en vrijdag 15 december in Brussel zal worden gehouden. De agenda voor deze Europese Raad was bij het ter perse gaan van dit nummer nog niet bekend, maar naar verwachting zullen twee beleidsclusters zeker niet ontbreken: vrijheid, veiligheid en justitie en innovatie, energie en klimaatverandering. Tussen 16 en 19 december brengt minister Bot een bezoek aan Indonesië. De persoonlijke contacten tussen minister Wirajuda en Ben Bot zijn volgens een woordvoerder van BZ erg goed. Het streven is een letter of intent te ondertekenen, die bilaterale verhoudingen een nieuwe boost geeft. DOKTERSROMAN Agnes van Ardenne geeft zondag 10 december samen met KRO-voorzitter Frans Slangen en presentatrice Anita Witzier het startsein voor een campagne van de katholieke omroep en Memisa voor de vaccinatie van kinderen in Papoea Nieuw Guinea. Maandag de 11 de richt de minister voor Internationale Samenwerking haar aandacht op een plek dichterbij huis. Dan brengt zij een werkbezoek aan de regio Haaglanden, gevolgd door een bezoek aan de Universiteit Leiden en een bijeenkomst bij TNO over veiligheid en ontwikkeling. Maandag 18 december neemt Van Ardenne op het departement een boek in ontvangst van Lydia Rood. Zij schreef op het verzoek van AMREF Flying Doctors, Simavi en Dokters van de Wereld een, u raadt het al, doktersroman. Defensie SREBRENICA Afgelopen maandag kregen de militairen van Dutchbat- III een insigne uitgereikt van minister Henk Kamp. De onderscheiding ligt gevoelig, omdat de militairen dienden tijdens de val van Srebrenica. Ook voormalig LPF-Kamerlid Mat Herben, die drie jaar geleden met een motie aandrong op de uitreiking, was aanwezig. IDENTITEITSBEWIJS Op Defensie krijgt iedereen een nieuwe pas. Het identiteitsbewijs wordt geleverd door het consortium van Siemens Business Services en Getronic PinkRoccade. Met deze opdracht is een bedrag van 18 miljoen euro gemoeid. De looptijd bedraagt vijf jaar. Economische Zaken ENERGIE Minister Wijn maakte deze week bekend dat hij een kwart miljard euro uit het Fonds Economische Structuurversterking vrijmaakt voor alternatieve energie. Met een pakket maatregelen wil hij de verduurzaming van de energievoorziening een extra impuls geven. Het gaat er vooral om innovatie in de energiehoek te stimuleren, aldus Wijn. Op 7 december is de minister in de Kamer voor een debat over de Energieraad. CONGRESSEN Karine van Gennip is komende weken een vaakgeziene gast op Nederlandse congressen. Op 7 december spreekt de staatssecretaris op het jubileumcongres van het Nederlands Centrum Handelsbevordering over de internationale concurrentiepositie van Nederland. Ook bezoekt ze die dag het jaarcongres van het Kenniscenrum Grote Steden, waar ze het onderzoeksrapport De Krimpende Stad in ontvangst zal nemen. Verder maakt ze nog even tijd voor de uitreiking van de Accountancy Award. Deze prijs is in het leven geroepen om de communicatie over maatschappelijk verantwoord ondernemen te prikkelen. Op 13 december opent Van Gennip de roadshow Leren Ondernemen. Deze bijeenkomst is de laatste van een serie van vier congressen die het ondernemerschap binnen het onderwijs moet stimuleren Financiën PLAFOND Minister Zalm heeft het maar druk met zijn aankomende afscheid bij Financiën. In binnen- en buitenland regent het interviews. Van de Nederlandse dagbladen tot de Financial Times, iedereen wil wel een paar woorden van de vertrekkende minister optikken. En dan is er natuurlijk ook nog gewoon werk aan de winkel. Zo reist minister Zalm op maandag 11 december naar Berlijn om zijn Duitse collega Peer Steinbrück over alle facetten van het financiële beleid te spreken. Steinbruck wil waarschijnlijk alles over de Nederlandse verkiezingsuitslag weten. Want wat betekent het verlies van Zalm s eigen partij en de winst van de SP voor het financiële beleid in Nederland? Verder zullen de heren het over het Europese financiële beleid spreken. Onlangs besloten de EU ministers om het plafond voor de 4 PM 7 / 12

5 lopende zaken < belastingvrije invoer uit een van de landen van de Europese Unie te verhogen. Justitie MIGRANTEN De kennismigrantenregeling van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) is vernieuwd. Door de nieuwe regeling kunnen nu ook wetenschappelijke onderzoekers en medici, van arts in opleiding tot specialist, van buiten Europa in Nederland werken. VERKIEZING Na haar falen in de strijd om het lijsttrekkerschap en de mislukte machtsgreep bij de VVD, krijgt Rita Verdonk dit jaar nog een kans. Op de website van de NOS kunnen bezoekers haar voordragen voor de titel nieuwsvrouw van het jaar. De uitslag wordt 28 december bekend gemaakt. LNV MISPEL Minister Veerman wordt maandag 11 december met een gouden Mispel onderscheiden. De vereniging Nederlands Cultuurlandschap reikt deze onderscheiding aan Veerman uit, omdat hij zich het afgelopen jaar voor het behoud van de monumentale elzenhagen rond Staphorst heeft ingezet. Bovendien heeft het ministerie zich sterk gemaakt voor de blijvende bescherming van de das, hetgeen volgens de vereniging een belangrijk argument was om de prijs aan de minister toe te kennen. Donderdag wordt de minister het uitvoeringsprogramma Nationaal landschap: de nieuwe Hollandse waterlinie aangeboden. In dit rapport staan de belangrijkste maatregelen om het gebied dat vol forten en andere verdedigingswerken staat, nieuw leven in te blazen. OCW KAMERLID Vanwege de dubbelrol van minister Van der Hoeven ze heeft zich met groot enthousiasme op de Tweede Kamer gestort staan er bij het ter perse gaan van PM nog weinig definitieve werkbezoeken op de agenda. Komende zaterdag is zij jurylid bij het Nederlands Kampioenschap debatteren in Leiden waar 32 middelbare scholen strijden om de titel. Op 13 december gaat de bewindsvrouw langs bij het jubileumcongres van het onderwijsmagazine Didactief dat in het teken staat van cijfers en letters, ofwel de basisvakken in het primair en voortgezet onderwijs: taal, rekenen en wiskunde. TALENT Vrijdag 8 december is staatssecretaris Bruins in Rotterdam bij een minicongres over talent en ondernemerschap in het beroepsonderwijs. De 11 de brengt hij een werkbezoek aan de Nuffic, de organisatie voor internationale samenwerking in het hoger onderwijs. 13 december is Bruins met zijn collega van EZ, Karien van Gennip, in Utrecht bij de roadshow Leren Ondernemen waar hij een aanmoedigingsprijs uitreikt. Op 14 december mag de staaatssecretaris nog een award uitreiken: de studentenprijs van Science Guide. De student die middelbare scholieren het beste heeft gestimuleerd een bètastudie te kiezen, wordt op het departement in het zonnetje gezet. SZW NIEUWE LIDSTATEN Staatssecretaris Van Hoof kondigde afgelopen week aan dat de werknemers uit Polen en de zeven andere nieuwe EUlidstaten, als het aan het kabinet ligt, toch al per 1 januari vrij toegang krijgen tot de Nederlandse arbeidsmarkt. Aanleiding is het stijgende aantal vacatures. Anderhalve maand geleden waarschuwde de staatssecretaris nog dat deze datum waarschijnlijk niet haalbaar was. De Kamer is er nog niet van overtuigd dat Nederland klaar is voor het openstellen van de grenzen. De PvdA en het CDA vragen zich af of het niet te vroeg is. De SP vindt dat het besluit om de grenzen open te stellen moet worden overgelaten aan een nieuw kabinet en wil met Van Hoof in debat over deze kwestie. Tussen de bedrijven door maakt de staatssecretaris op 11 december nog tijd voor het vijftigjarig jubileum van de AOW. In het Koninklijk Instituut voor de Tropen opent hij een congres over deze veelbesproken wet. Verkeer en Waterstaat BETUWELIJN Minister Karla Peijs ondertekent met de Barendrechtse burgemeester Van Belzen, die optreedt als vertegenwoordiger van alle betrokken collega s, op 15 december een convenant voor de start van de exploitatie van de Betuwelijn. Het convenant bevat procedures voor de veiligheid van de route en moet ervoor zorgen dat betrokkenen weten hoe te handelen bij calamiteiten. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan het blussen van een brandende trein die op een plek met geluidswanden staat of het zorgen voor voldoende bluswater langs de gehele lijn. De exploitatie van de Betuwelijn moet op 2 januari van start gaan. Vrom WOONLADDER Minister Winsemius heeft samen met collega Van Geel - in december zijn handen vol aan de begrotingsbehandeling die op 12 en 13 december naar verwachting de hele dag en avond in beslag nemen. Op 14 december reikt Winsemius de Zilveren Woonladder uit tijdens het congres Geef opvang de ruimte in Apeldoorn. De prijs is voor een organisatie die zich op vernieuwende wijze inzet voor het huisvesten van mensen aan de onderkant van de woningmarkt. De Vereniging van Woningcorporaties Aedes en de Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting organiseren de dag. Op 18 december reist Van Geel af naar Brussel voor de Milieuraad. VWS SNELLER BETER In het weekend van 9 december zal minister Hoogervorst, net terug uit Mexico, acte de présence geven op de bijeenkomst van het vier jaar durende kwaliteitsprogramma Sneller Beter. In dit programma zijn verschillende sectoren in de zorg doorgelicht door onafhankelijke adviseurs, onder wie topmannen van Shell en TNT, om te kijken waar de zorg efficiënter zou kunnen werken. Op deze afsluitende bijeenkomst wordt een evaluatie gepresenteerd samen met de verschillende resultaten. Het programma is een gezamenlijk initiatief van het ministerie van VWS, de Vereniging van Ziekenhuizen, de Orde van Medisch Specialisten en de Algemene Vereniging Verpleegkundigen en Verzorgenden. Hoogervorst stelde 11 miljoen euro beschikbaar. PM 7 / 12 5

6 nieuws > LINKS WIL ÓÓK EEN ANDER INTEGRATIEBELEID Er is nooit in oplossingen gedacht In de eerste week dat de nieuwe Tweede Kamer bijeen was, hebben de leden de motie voor een generaal pardon voor oude asielzoekers aangenomen. Zo maakte links een belangrijke verkiezingsbelofte waar. Behoort de strenge aanpak van Rita Verdonk nu tot het verleden en geldt dit ook voor de andere helft van haar portefeuille: de integratie? JUSTITIE Het nieuwe lid van de Groenlinksfractie, en tevens het jongste Kamerlid, Tofik Dibi, barst van de ideeën. Zo wil hij, als het over de portefeuille van Rita Verdonk gaat, het integratiebeleid uit de beschuldigende sfeer halen. Door integratie bij het ministerie van Justitie onder te brengen, is er een beleid van restrictie ontstaan. Nu worden de immigranten eenzijdig aangesproken. Integratie is in mijn ogen te vergelijken met het ritsen op de snelweg. De nieuwkomer moet integreren, maar de Nederlanders moeten wel ruimte maken. Dibi is van mening dat het accent in de integratie verkeerd wordt gelegd. Het gaat er niet om of je het Wilhelmus kent, maar of je je kunt redden op school en in het werk. Er is nooit in oplossingen gedacht. Met de nieuwe inburgeringswet heeft Dibi niet zoveel problemen. Die wet heeft onder invloed van de Kamer al een extreme make-over gehad. Verdonk wilde oorspronkelijk een heel andere wet invoeren. Die zou in strijd zijn geweest met veel internationale verdragen. Verder vindt Dibi dat de taal niet al in het land van herkomst geleerd moet worden, maar in het land waar deze gesproken wordt. Dat nieuwkomers Nederlands leren, vindt hij heel belangrijk. Dat is veel belangrijker dan die belachelijke vragen van het inburgeringsexamen waarbij de mensen moeten zeggen of een standbeeld van Michiel de Ruyter of van Máxima is. De nadruk moet anders. Als de PvdA, wat zeer wel denkbaar is, deel uit gaat maken van een nieuwe coalitie, komt oud-wethouder Integratie in Den Haag, Pierre Heijnen, in de Kamer. Heijnen constateert dat de inburgeringswet met grote meerderheid is aangenomen en dus wel overeind zal blijven, maar de uitvoering van de wet noemt hij draconisch. Als het aan de linkse partijen ligt, zal die zeker veranderen. Ik zie veel beren op de weg. Bij inburgering in het land van herkomst stuit je op veel praktische problemen. In de ambassades van Turkije en Marokko lukt dat wel, maar in de rest van de wereld zal zoiets nooit van de grond komen. Ook de verplichting voor mensen die hier al heel lang zijn om een inburgeringscursus te doen, gaat Heijnen te ver: Ik verwacht dat die regel soepeler zal worden. Zonder overigens iets af te doen aan de noodzaak voor deze mensen om Nederlands te leren. Marktwerking Jan de Wit van de SP ziet het leren van de taal in het land van herkomst als iets positiefs. Wij hebben ons daar als SP zelfs voor ingezet. Op die manier spreken de nieuwkomers de taal al als ze hier naartoe komen. De Wit is ook van mening dat het voor de oud -immigranten belangrijk is dat ze integreren, maar er moet geen verplichting tot inburgeren bestaan. Het moet gestimuleerd worden. De nieuwkomers kunnen wat De Wit betreft wel verplicht worden tot een inburgeringscursus. Maar de eisen zijn wel te hoog. Er zal vooral nog eens naar het examen moeten worden gekeken, want dat is nu veel te zwaar. Het examen is niet toegespitst op de mensen die het moeten afleggen. DE SEGREGATIEPROBLEMATIEK IS NIET OPGELOST In de nieuwe wet moeten nieuwe immigranten zelf op zoek naar een scholingsinstituut. Voorheen ging dat via de gemeente en de ROC s. Het probleem is eigenlijk de ingevoerde marktwerking, stelt Heijnen. Het is niet juist om asielzoekers als consumenten te zien. Voor hen is het is allemaal nieuw. Bovendien krijgt de overheid er minder zicht op. Je loopt het risico dat allerlei minder bonafide instituten zich gaan aanbieden. Ook Dibi vindt dat de immigrant meer geholpen moet worden bij het integreren. Je mag er niet vanuit gaan dat de immigrant wel weet waar die naartoe moet, zoals straks bij de nieuwe wet wordt gevraagd. Je moet hem wegwijs maken en niet in het diepe gooien. INTEGRATIE IS TE VERGELIJKEN MET HET RITSEN OP DE SNELWEG Dibi ziet dan ook een belangrijke taak voor gemeenten en stadsdelen weggelegd. Er zal meer gedaan moeten worden om gemengde wijken en scholen te bevorderen. Je moet via de woningcorporaties gedifferentieerder gaan bouwen en het probleem van de zwarte scholen steviger aanpakken. Dat is de laatste jaren echt blijven liggen. De Wit sluit zich hier bij aan: Integratie moet ook op andere beleidsterreinen plaatsvinden. De segregatieproblematiek is niet opgelost. Witte en zwarte scholen moeten gemengd worden, net zoals de witte en zwarte wijken. Heijnen vat de verwachte aanpassingen in het integratiebeleid samen als: Het wordt minder dwingend, maar effectiever. Verdwijnt de nationale naturalisatiedag als links op dit terrein de dienst uitmaakt? Nee, Dibi vindt de naturalisatiedag een leuke ceremonie. Ik heb een tijd in New York gewoond en daar had je dat ook. Het verkrijgen van een andere nationaliteit is wel iets waar je trots op moet zijn. Op feestelijke wijze je paspoort krijgen, moet kunnen, alleen zou het niet verplicht moeten zijn. Heijnen vindt de ceremonie van het uitreiken van het paspoort na een succesvol inburgeringsexamen een beetje overdreven. Toch stelt hij prijs op iets meer dan een papieren kennisgeving. Toen ik wethouder in Den Haag was, voltrok ik de ceremonie altijd met veel plezier. < [Vincent Smits] 6 PM 7 / 12

7 nieuws > VONHOFF LAAT CAOP ACHTER IN CHAOS Wanbestuur en een intimiderende werksfeer. Daarvan is sprake bij het bestuur van Centrum Arbeidsverhoudingen (CAOP), vinden werknemers van de stichting. Zij stapten naar de rechtbank in Den Haag, die hun vordering tot ontslag van het bestuur afwees maar hen inhoudelijk grotendeels in het gelijk stelde. BZK De gerechtelijke uitspraak is extra pijnlijk voor het CAOP omdat het mede als taak heeft ambtenaren bij te staan in arbeidsconfl icten en bij CAO-onderhandelingen. Ook is bij deze stichting - met aan het hoofd VVD-prominent Henk Vonhoff - het klokkenluidersmeldpunt voor integriteit bij de overheid gevestigd. De tien werknemers klagen dat het bestuur van de stichting een management of fear heeft gecreëerd en weigert grieven en verzoeken aan te horen en ter harte te nemen. Verder klagen zij bij de rechter dat de bestuurders vriendjes aanstellen als adviseur van de stichting. Tenslotte is er volgens hen sprake van fi nancieel wanbeheer, onder andere door ernstige fouten in de belastingaangifte en gebrekkige jaarverslaggeving. Daarom eisen zij onmiddellijk ontslag van het voltallige bestuur. Het oordeel van de rechter over Vonhoff en zijn collegabestuurders is hard: zij handelden onzorgvuldig, onoplettend en onprofessioneel door jaren te laat jaarverslagen openbaar te DE RECHTER CONSTATEERT UITGESPROKEN ONRECHTMATIG HANDELEN maken. Door wanbeheer van het bestuur heeft de Belastingdienst het CAOP een naheffi ng van 1,9 miljoen euro opgelegd. De rechter constateert uitgesproken onrechtmatig handelen, maar vindt het niet nodig de bestuursleden te ontslaan. Op de dag van de uitspraak maakte het CAOP bekend dat Vonhoff per 1 januari wordt opgevolgd door Klaas de Vries, tot voor kort PvdA-Kamerlid en eerder voorzitter van de SER. Vonhoff noemt het jammer dat hij op deze manier afscheid moet nemen van de organisatie die hij sinds de oprichting in 1995 leidde en die uitgroeide tot 250 werknemers. En jammer is in dit kader eigenlijk nog een redelijk onderkoeld begrip. Toch kijk ik met buitengewoon plezier terug op de bestuursperiode. Ik lever een organisatie af die goed op orde is. Daarmee doelt Vonhoff onder andere op de gewijzigde bestuursstructuur die tegelijk met het aantreden van De Vries ingaat en een betere vorm van toezicht garandeert. Dat lijkt me een nogal voorbarige conclusie, zegt Willem de Vries, advocaat van de klagende werknemers, die er helemaal niet gerust op zijn dat binnenkort alle problemen zijn opgelost. Mijn cliënten denken dat het nog fl ink wat tijd vergt om al die wijzigingen van de statuten te implementeren, aldus de advocaat. In ieder geval denk ik dat mijn cliënten het niet erg vinden, dat de heer Vonhoff vertrekt. < [Maurice Swirc] Yvonne Kroese GAMES Hulde aan de kiezer die Den Haag heeft opgezadeld met een supermoeilijke Sudoku. In plaats van Rein Jan Hoekstra had de koningin beter een gamer tot informateur kunnen benoemen, want bij deze formatie draait alles om de cijfers. De rechtse meerderheid haalt het niet. Zelfs als CDA en VVD (samen 63) de buitenboordmotoren Wilders en Bas van der Vlies aan boord trekken strandt de combinatie op 74 zetels. Ook een wederopstanding van Paars zit er niet in. Met GroenLinks erbij blijven PvdA, VVD en D66 steken op 65 zetels. De VVD zal nooit in een kabinet gaan zitten met Jan Marijnissen. Deze verkiezingsuitslag is de nachtmerrie van menig partijleider. Het electorale midden staat aan beide zijden onder druk van sterke flanken. Elke concessie zal door de oppositie als verraad aan de eigen beginselen worden uitgelegd. De meest voor de hand liggende combinatie van CDA met PvdA (samen 74) en een derde partij, wordt dus sowieso een vechtkabinet. Niemand durft gezichtsverlies te lijden. Als juniorpartner ligt de ChristenUnie van Rouvoet het meest voor de hand, maar voor het loslaten van de eis de SP in de coalitie op te nemen zou de PvdA kunnen staan op deelname van GroenLinks, D66 of zelfs de Partij voor de Dieren. De PvdA/CDA combinatie heeft maar twee zetels nodig om een parlementaire meerderheid te realiseren. Politiek gezien is het belangrijkste feit dat er een parlementaire meerderheid is voor een humaner vreemdelingen- en asielbeleid. Met het CDA erbij, zelfs een heel ruime meerderheid. Als we het verlies van de VVD deels op het conto van Rita Verdonk schrijven (ik ken veel VVD ers die vanwege haar naar een andere partij gevlucht zijn) dan kun je stellen dat zij er met haar voorkeurstemmen in geslaagd is als grootste verliezer uit de bus, oké truck in haar geval, te komen. Een andere grote verliezer in ons onvolprezen systeem (lees game) is premier Balkenende. Hij is leider van grootste partij, maar zijn centrum-rechtse beleid is weggestemd. Game over, new game. Dat werd Balkenende hardhandig duidelijk gemaakt op de eerste dag dat de nieuwe Kamer bijeen was. Als de huidige premier de flexibiliteit mist om linkser te gaan denken, kan links zelf aan de macht komen. PvdA + SP + GroenLinks + ChristenUnie + D66 + de Partij voor de Dieren komen samen op 76 zetels. Guikje Roethof guikje@pm.nl PM 7 / 12 7

8 nieuws > Han ten Broeke, nieuw Kamerlid voor de VVD, over lobbyen: UITWASSEN HOUD JE NIET TEGEN MET STRENGERE REGELG Op 13 december worden in Brussel voor de tweede keer de Worst Lobby Awards (WLA) uitgereikt aan de meest misleidende en slechtste lobbyisten. Han ten Broeke, vers in de Tweede Kamer voor de VVD, heeft veel ervaring in de lobby en PR-sector. LOBBY Ten Broeke heeft in Brussel onder meer voor KPN gewerkt en het grote PR-kantoor Weber Shandwick. De laatste is ook een van de genomineerden van dit jaar bij de WLA, net als Eurocommissaris Peter Mandelson en olieconcern Exxon. Wat maakt iemand een goede lobbyist? Mijn mening is, en hier heb ik in mijn Haagse periode ook veel over gesproken met een van de kenners van dit metier, collega-lobbyist Peter van Keulen, dat lobbyen meer dan een professionele bezigheid moet zijn. Uiteindelijk is het een kunst. Het gaat om de zogenaamde gunfactor en die heb je, of die heb je niet. Een lobbyist moet iemand zover krijgen dat men hem iets gunt. Deugdelijkheid, betrouwbaarheid en voorkomen zijn hierbij erg belangrijk. Dat gunnen en gegund krijgen bepaalt ook je toegevoegde waarde. Bij KPN heb ik hard gewerkt aan een professionele systematiek om het lobbyen uit de wine- en dinecultuur te halen en te koppelen aan de bedrijfsvoering. Is er zoveel mis met het lobbyen in Brussel? Absoluut niet. Brussel heeft wel veel lobbyisten en in verhouding erg weinig ambtenaren die voor veel regelgeving en bijna 500 miljoen burgers verantwoordelijk zijn. Het is dan ook geen wonder dat veel lobbyisten de weg naar Brussel weten te vinden. Maar het is geen duister spel, integendeel, het wordt juist heel open gespeeld. De EU subsidieert de organisatoren van de Worst Lobby Awards. Die lijken uw positieve kijk op het lobbyen toch niet te delen. De EU sponsort allerlei discussiefora. Ook om met zichzelf in discussie te gaan. Dat is ook gebeurd bij de referenda over de Europese grondwet. Misschien moeten we daar nog eens goed naar kijken. Wat is het verschil tussen lobbyen in Brussel en lobbyen in Den Haag? BIJ KPN HEB IK HARD GEWERKT OM HET LOBBYEN UIT DE WINE- EN DINECULTUUR TE HALEN Brussel is heel anders dan Den Haag. Het lijkt in die zin meer op Capitol Hill in Washington. Nieuw is dat Brussel na de referenda in Frankrijk en Nederland de hete adem van een electoraat in zijn nek is gaan voelen. Dat is een ontzettend goede zaak. De jammerlijke, maar begrijpelijke, verwerping van de grondwet heeft ertoe geleid dat de naar binnen gekeerde houding in Brussel is opengebroken. Door de open cultuur, ontstaat ook een gunstiger omgeving voor lobbyisten. Dit is een gevolg van het afwijzen van de Europese grondwet? Ja, de referenda in Frankrijk en Nederland hebben als een hefboom gewerkt. Ik denk dat we later zullen terugkijken en concluderen dat het nee tegen de grondwet een heel gunstig effect heeft gehad. De genomineerden bij de WLA zouden dubbelfuncties hebben, denktanks opzetten met de indruk dat deze onpartijdig zijn en bepaalde partijen bevoordelen. Denkt u dat deze praktijken op grote schaal voorkomen? Nee, zeker niet. Vooral de grote lobbybureaus, maar ook de kleine, moeten rekening houden met hun eigen reputatie en die van hun klanten. Niets is zo dodelijjk als verkeerde informatie, verkeerde timing of een verkeerde factuur. Bij Weber Shandwick komt daar nog eens bij dat men aan de Sarbanes Oxley, de Amerikaanse federale wet inzake accountancy voor grote bedrijven, moet voldoen vanwege de Amerikaanse beursnotering. Het legt een enorme druk op de werknemers en vraagt veel van de professionaliteit. De Europese Commissie komt in februari met het laatste deel van het European Transparancy Intiative. Waarschijnlijk is de conclusie dat het huidige systeem van registratie in stand moet blijven. Is dat dan voldoende? De interne afrekencultuur binnen de lobbywereld dwingt je om kwaliteit te leveren. Uitwassen houd je ook niet tegen met strengere WRR over religie Toch voetbalwet Veilige grenzen AZ Welke rol mag religie spelen in het publieke domein? Die vraag staat centraal in een nieuwe verkenning van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. Met drie mede-auteurs onderzoekt Wim van de Donk de invloed van religie op de democratie. Ze vragen zich af of de overheid nieuwe oriëntatiekaders nodig heeft nu er sprake is van een religieus revival. De WRR had het tijdstip van presentatie niet beter kunnen kiezen: aan de vooravond van een christelijk-sociaal kabinet. Op 19 december wordt het rapport Geloven in het publieke domein. Verkenningen van een dubbele transformatie gepresenteerd tijdens de WRR-lecture BZK Minister Johan Remkes heeft na de rellen vorige week tijdens de voetbalwedstrijd AS Nancy-Feyenoord aangegeven toch bereid te zijn te praten over een aparte voetbalwet. Het kabinet heeft zich tot nu toe altijd op het standpunt gesteld dat een voetbalwet overbodig is. Remkes zei eerder al in PM dat er geen lacunes in de wet bestaan die een aparte voetbalwet nodig maken. De clubs moeten uiteindelijk hun eigen verantwoordelijkheid nemen, zei de minister. De KNVB pleit toch voor zo n wet, inclusief een strafrechtelijke meldingsplicht voor fans met een stadionverbod. Remkes werkt naar eigen zeggen aan een civielrechtelijke meldingsplicht. FINANCIËN De organisatie van de douane gaat op de schop. De EU wil een betere controle op de veiligheid aan de buitengrenzen van de EU in de verwachting dat de goederenstroom aan deze grenzen sterk zal groeien. Het gevolg is dat de douane in het binnenland gaat verdwijnen en aan de buitengrens toeneemt. Voor Nederland betekent dat dus meer douane aan de kust en op de luchthavens. Voor Schiphol wordt onderzocht of er een overkoepelende douanedienst opgezet kan worden om te voorkomen dat passagiers door drie partijen, te weten de douane, de Koninklijke Marechaussee en de beveiliging, gecontroleerd moeten worden. 8 PM 7 / 12

9 nieuws > EVING regelgeving. Kijk maar naar Capitol Hill. Daar heeft men ondanks strenge regelgeving enorme schandalen gehad. Als Tweede Kamerlid zit u nu aan de andere kant. Precies. Ik ben nu degene die de informatie aangereikt zal krijgen en daarin selecteert. Ik ben nu zelf de zeef die de mij aangeboden informatie toetst alvorens ik besluit daarop te handelen. Mijn reputatie staat daarmee ook op het spel. Hoe is uw eerste week in de Tweede Kamer bevallen? Het is een heel bijzondere week geweest voor ons nieuwelingen. Nog voor de beëdiging hadden we natuurlijk de persconferentie van Rita Verdonk en de ingelaste fractievergadering. En amper beëdigd was er een spoeddebat en een hoofdelijke stemming. Er zijn politici die daar jaren voor in de Kamer moeten zitten. Het is allemaal erg spannend, maar ik hoop dat we ook snel aan het werk kunnen. Waar wilt u zich als nieuw Kamerlid hard voor maken? Ik wil proberen Brussel en Den Haag dichter bij elkaar te brengen. Regelgeving lijkt voor de mensen soms rechtstreeks uit Brussel te komen, maar wordt vaak in Den Haag bedacht. In mijn ogen wordt Nederland niet groter door Europa kleiner te maken. < [Vincent Smits] Han ten Broeke (1969) is een nieuw VVD-Kamerlid. Voordat hij zich kandidaat stelde voor de VVD, was hij vooral actief in de PR-wereld. Zo was hij van 2004 tot 2005 directeur technologie voor het PR-concern Weber Shandwick in Brussel. Daarvoor was hij jarenlang werkzaam bij KPN in verschillende functies in België en Nederland. Ten Broeke studeerde politicologie aan de Universiteit Leiden. Tijdens zijn studie was hij vanaf 1992 de persoonlijk medewerker voor VVD- Kamerlid Annemarie Jorritsma. Toen Jorritsma de post van minister van Verkeer en Waterstaat aanvaardde, ging Ten Broeke mee als haar politiek assistent. Ten Broeke s grote voorbeeld in de politiek is John. F. Kennedy. VWS Na de actie Noodrem, waarmee de SP zich tegen het nieuwe zorgstelsel keerde, staan er twee opties open. Het zorgstelsel krijgt een lik rode verf of de SP keert na de formatiebesprekingen terug in de oppositiebanken. Zal Agnes Kant straks aan het roer van VWS staan? Het SP-Kamerlid houdt de mogelijkheid open: Iedereen weet inmiddels waar wij voor staan en waar wij tijdens de onderhandelingen op inzetten. Om nu tijdens de kabinetsformatie op de punten waar wij zeker aan vasthouden vooruit te lopen, lijkt me niet verstandig, zegt ze diplomatiek. Op VWS moet men er hoe dan ook rekening mee houden dat de wind uit een andere hoek gaat waaien. Het departement, psychologisch nog niet eens geheel hersteld van het tijdperk Bomhoff, zal wellicht delen van de liberalisering in de zorg terug moeten draaien. Het is schandalig om chronisch zieken, gehandicapten en ouderen meer premie te laten betalen om gezonde mensen een premiekorting te kunnen geven, lezen we in het SP-tien puntenplan voor een beter Nederland. Wat wil de SP verder op het terrein van de zorg? De partij wil de marktwerking terugdringen, de bureaucratische rompslomp verminderen en pleit voor een inkomensafhankelijke zorgpremie. Ook wil de SP de no-claim regeling schrappen. Kleinschaligheid in de zorg staat bij de socialisten hoog in het vaandel. Ziedaar, de zonzijde voor VWS. Als het aan de SP ers ligt mag de zorg een centje kosten. < [Arne Gielen] VWS VREEST SP KLEINSCHALIGHEID IN DE ZORG STAAT BIJ DE SP HOOG IN HET VAANDEL Zuivere koffie Grondrechtenbureau op komst Geen politieke benoemingen LNV Duurzaam cateren wordt in 2010 de norm bij het rijk, provincies, gemeenten en waterschappen. In de komende jaren zal de overheid bij het vernieuwen van de contracten met cateraars duurzaamheidseisen opnemen. Daarbij gaat het om biologisch voedsel en het gebruik van afbreekbare verpakkingen. Ook extra wensen met het oog op eerlijke handel, dierenwelzijn en minder transport kunnen in de contracten worden opgenomen. Het rijk heeft zich verplicht vanaf procent duurzaam in te kopen. Lagere overheden streven naar minimaal 50 procent. Hoe dan ook: Max Havelaar doet vanaf dat moment goede zaken. EUROPA De Europese ministers van Justitie gaven op 4 december groen licht voor de oprichting van een Europees agentschap voor grondrechten. Dat moet het respect voor grondrechten in de EU-wetgeving toetsen en het Waarnemingscentrum voor Racisme en Xenofobie in Wenen vervangen. In juni sprak René van der Linden, voorzitter van de Parlementaire Assemblée van de Raad van Europa, in PM de vrees uit dat een dergelijk agentschap de positie van de Raad van Europa zal ondergraven. Hij stuurde daarover, zonder succes, brieven aan de Nederlandse regering. Het is bedoeling dat het agentschap begin volgend jaar operationeel wordt. BZK Politieke gezindheid mag bij benoeming van ambtenaren geen rol spelen. Geschiktheid en bekwaamheid voor een functie moeten voorop staan. Kwaliteitseisen voor de functie moeten daarom vooraf bekend gemaakt worden en aan vacatures moet meer ruchtbaarheid worden gegeven. Dit stelt het kabinet in een reactie op het advies van de Raad voor het Openbaar Bestuur. Dit geldt niet voor alle functies. Ten behoeve van de evenwichtige verdeling zal bij de benoeming van Commissarissen van de Koningin en bij leden van Hoge Colleges van de Staat als de Raad van State, wel rekening worden gehouden met de politieke kleur van de kandidaten. PM 7 / 12 9

10 nieuws > OPZIJ WIL STAATSSECRETARIS VOOR EMANCIPATIE Minister Aart Jan de Geus (CDA) vond in 2003 een aparte portefeuille voor emancipatie onnodig. Komende woensdag presenteren het Sociaal Cultureel Planbureau en het Centraal Bureau voor de Statistiek de Emancipatie- monitor SZW Cisca Dresselhuys, hoofdredactrice van het blad Opzij, maakt zich sterk voor een staatssecretaris voor Emancipatiezaken. Minister De Geus heeft er veel te weinig aandacht aan gegeven. Hij maakte bij wijze van spreken maar een minuutje per week vrij voor emancipatiezaken. Hoewel de arbeidsmarktparticipatie onder vrouwen is toegenomen en het opleidingsniveau van meisjes dat van jongens heeft ingehaald, is de emancipatie van de vrouw in Nederland zeker niet voltooid. In de Volkskrant Top 200 van invloedrijkste Nederlanders staan welgeteld 29 vrouwen. De hoogst genoteerde is FNVvoorzitter Agnes Jongerius. Zij is terug te vinden op de veertiende plaats. Als er gekeken wordt naar topfuncties, viert het old boys network nog steeds hoogtij. Mannen domineren nog steeds de top van het bedrijfsleven. Nederland bevindt zich, samen met landen als Pakistan en Botswana, in de onderste regionen als het gaat om vrouwen op hogere managementposities. Uit onderzoek van Het Financieele Dagblad blijkt dat het aantal vrouwen in de raden van bestuur van de AEX-genoteerde bedrijven in de afgelopen zeven jaar is gestegen van een naar vier. Op de Nederlandse universiteiten is slechts 9 procent van de hoogleraren vrouw. Ook de topfuncties op de ministeries bieden geen reële afspiegeling van de samenleving. Het aandeel vrouwelijke secretarissen-generaal en directeuren-generaal ligt rond de 10 procent. Onlangs kondigde Marjanne Sint, de enige vrouwelijke SG, haar vertrek aan. Het is maar DE GEUS MAAKTE BIJ WIJZE VAN SPREKEN MAAR EEN MINUUT- JE PER WEEK VRIJ VOOR EMANCIPATIEZAKEN de vraag of er op een van de vacante SG-posities, EZ en Vrom, een vrouw benoemd wordt. Hoewel de arbeidsparticipatie van vrouwen is gestegen, betekent dit niet automatisch een stijging van de economische zelfstandigheid. Nederlandse vrouwen bezetten de eerste plaats in Europa als het gaat om parttimewerk. Van alle werkende vrouwen had 75 procent in 2005 een deeltijdbaan. In de Europese Unie lag dat Het wachthoekje gemiddeld op 33 procent, zo blijkt uit onderzoek van het CBS. Zijn deze slechte cijfers nu een gevolg van het tijdperk Aart Jan de Geus? Men kan rustig stellen dat het onderwerp niet bovenaan zijn politieke agenda heeft gestaan. Het is mijn ambitie om aan het eind van deze regeerperiode de coördinerende bewindspersoon voor emancipatie af te schaffen, stelde De Geus in Quotumregeling Een minister voor Emancipatie was volgens De Geus een achterhaald concept. Hij wilde wat betreft emancipatiezaken alleen optreden als coördinerend bewindspersoon verantwoorde- lijk voor het aanjagen van de integratie van het emancipatieperspectief in het beleid van de departementen en het ondersteunen van het emancipatieproces op lokaal en internationaal niveau. Daar is weinig van terecht gekomen. Het veld roept intussen om hardere maatregelen. Eurocommissaris Neelie Kroes pleit voor een gedragscode. Zij wil bedrijven verplichten een groter percentage vrouwen aan de top te krijgen. Een aanvulling op de code-tabaksblat zou hiervoor een goed instrument zijn. Nederland zou een voorbeeld kunnen nemen aan landen als Spanje en Noorwegen, die op dit punt al wetgeving hebben ontwikkeld. Ook Dresselhuys is voorstander van strengere maatregelen. Een quotumregeling lijkt haar dan ook een goed idee. Ik vind dat alle Nederlandse bedrijven en instellingen binnen vier jaar 25 procent vrouwen in hun leiding moeten hebben. Bedrijven die hier niet aan voldoen zouden volgens Dresselhuys aan de schandpaal genageld moeten worden. Dit alles moet wettelijk worden geregeld, pas dan is er sprake van een blijvende en structurele oplossing. Het is nu nog onbekend hoe de man/vrouwverdeling in het nieuwe kabinet zal zijn. De eerste vrouwelijke formateur is vooralsnog niet in zicht. < [Rianne Waterval] Marjan Mirkhodsous op bezoek bij Jan de Wit (SP) Marjan Mirkhodsous en haar gezin wachten al zeven jaar op een verblijfsvergunning. Toen zij, haar man en hun 3-jarig zoontje vorig jaar uitgezet dreigden te worden, heeft haar man in zijn wanhoop gezegd een zelfmoordactie te overwegen. Vervolgens is hij met veel geweld van zijn bed gelicht, met blijvend letsel tot gevolg. De rechter veroordeelde het politieoptreden. Deze week horen zij of zij in Nederland mogen blijven. De Wit steunt de familie. 10 PM 7 / 12

11 Marktaandeel verbranding nieuws < OVERHEID WAAGT ZICH MET AFVALVERWERKING OP GLAD IJS Nederland wordt overladen met Duits afval. Tal van initiatieven worden ondernomen om onze ontoereikende verwerkingscapaciteit uit te breiden. Ondertussen zijn er voor de Duitsers alternatieven op komst. VROM Sinds juni 2005 geldt er een absoluut stortverbod in Duitsland. Het afval mag daar alleen nog maar worden verbrand. Omdat de Duitsers niet tijdig op de komst van het verbod hadden ingespeeld, werden ze geconfronteerd met een verwerkingsprobleem. Daarop schoten de prijzen omhoog en zochten ze hun heil over de grens. Ook voor Nederlandse bedrijven, die vanwege de hoge stortbelasting veel afval naar Duitsland exporteerden, werd het ineens voordeliger om het afval hier te laten verwerken. Afgelopen februari werd er 193 kiloton afval met ontheffing gestort. Een jaar eerder was dat slechts 15 kiloton. Een enorme stijging, die voor een belangrijk deel is toe te schrijven aan het Duitse stortverbod, vertelt afvaleconoom Elbert Dijkgraaf, die als adjunct-directeur is verbonden aan SEOR, een onderzoeksinstelling van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Om de grote afvalstroom aan te kunnen, wordt er in Nederland volop gebouwd aan de capaciteit. In totaal lopen er nu tien initiatieven die gezamenlijk goed zijn voor een uitbreiding van maar liefst kiloton per jaar. Dat is bijna de helft van de huidige capaciteit van kiloton per jaar. Zo bouwt het afvalverwerkingsbedrijf Twence uit Hengelo momenteel aan een derde verbrandingslijn. Ruim de helft daarvan zal gebruikt worden om Duits afval te verbranden, zegt woordvoerder Paul Horsthuis van Twence. De uitbreiding mag dan in volle gang zijn, of al het afval er over vijf jaar ook nog is, valt nog maar te bezien. Dat weet niemand, zegt Dijkgraaf. Wel zijn er volgens hem verschillende aanwijzingen dat de voordelen van het Duitse stortverbod binnen enkele jaren wel eens zouden kunnen verdwijnen. Zo zijn er in Duitsland massaal investeringsplannen. Een aantal deelstaten heeft een behoorlijke stortcapaciteit die nu niet gevuld wordt. Dat geeft overheden een prikkel om er iets mee te gaan doen. Bovendien is er ook heel veel discussie over de rol die Polen en andere nieuwe EU-lidstaten kunnen gaan spelen. Het is helemaal niet ondenkbaar dat die ontwikkelingen een concurrentiestrijd ontketenen met veel lagere tarieven. Het stortverbod zelf ziet Dijkgraaf niet zo snel verdwijnen. Maar de Duitse overheid kan natuurlijk wel besluiten ontheffingen toe te staan. Marktaandeel verbranding HVC afvalcentrale Marktaandeel verbranding AVR Afval Energie Bedrijf HVC afvalcentrale Afval Energie Bedrijf Marktaandeel storting Smink Delta Twence Marktaandeel Risicovolle projectenstorting De afvalmarkt wordt sterk gedomineerd door de overheid. Vaak zijn provincies en gemeenten grootaandeelhouder. Dat werpt de vraag op, of de overheid wel moet deelnemen aan dit soort Smink risicovolle projecten, zegt Overig Dijkgraaf. privaat Het gaat om fikse Delta investeringen, die gemakkelijk duurder uit kunnen vallen. Zo werd het Afval Energie Bedrijf Twence bij de bouw van de hoogrendement centrale in het Amsterdamse industriegebied Afvalzorg Westpoort Overig verrast door een tegenvaller van 25 miljoen euro. contracten in de wacht te slepen voor de overheid Toen ze in 2002 op het punt stonden langdurige nieuwe De afvalbedrijven proberen zich tegen ongunstige marktontwikkelingen te wapenen met meerjarencontracten. Zo is de hoogrendementcentrale in Westpoort volgecontracteerd tot Twence, een besloten vennootschap waarvan de aandelen in handen zijn van voornamelijk Twentse gemeenten en enkele uit Groningen, beschikt over contracten voor tien ARN Twence SITA ReEnergy SITA ReEnergy ARN Twence Essent Milieu Essent Milieu Marktaandeel verbranding Marktaandeel storting Marktaandeel storting SITA ReEnergy ARN Twence Smink HVC afvalcentrale Overig privaat AVR Delta Afval Energie Bedrijf Twence Essent Milieu Afvalzorg Overig privaat Afvalzorg AVR Overig overheid Overig overheid Essent Essent Overheid Privaat tot vijftien jaar. Maar daarmee is de afschrijvingstermijn van vijfentwintig jaar nog niet gedekt. Laten we het nu eerst eens zo goed mogelijk proberen te doen, stelt Horsthuis. Die afschrijvingstermijn ligt zo ver weg, dat we nadat de nieuwe installatie in bedrijf is genomen gaan bekijken hoe we de volledige benutting van de capaciteit Essent te zijner tijd kunnen behouden. De afvalverwerkers uit Hengelo zijn al lang blij dat de capaciteit de komende vijftien jaar is gedekt. verbrandingslijn, weken veel bedrijven toch uit naar Duitsland, waar toen nog gestort kon worden zonder heffing. Daarmee viel de basis voor de investering weg, zegt Horsthuis. Het geeft nog eens aan hoe risicovol de afvalmarkt is. Vrom heeft geen aanwijzingen dat de Nederlandse uitbreiding wordt achtergehaald door alternatieven voor de Duitsers. < [Jan Sanders] Bron: Uitvoering Afvalbeheer SenterNovem (2006) Overheid Privaat Overheid Privaat PM 7 / 12 11

12 coverstory > Het failliet van de filebestr Hoe krijgt Rijkswaterstaat de langste file Een file van Nederland tot aan de Verenigde Staten. Met maar liefst kilometer file was de A13 tussen Delft-Zuid en het Kleinpolderplein het afgelopen jaar het grootste verkeersknelpunt van Nederland. Hoe bindt Rijkswaterstaat de strijd aan met de langste file van Nederland? PM spreekt met drie hoofdrolspelers. De A13 van Rijswijk naar Rotterdam nam het afgelopen jaar de twijfelachtige eer over van knooppunt Everdingen op de A2, dat de filetop jarenlang aanvoerde, zo blijkt uit gegevens van de Verkeers Informatie Dienst (VID). De hardnekkige files bij Everdingen in zowel de richting van Den Bosch (in de avond) als Utrecht ( s ochtends) zijn vrijwel verdwenen door de aanleg van spitsstroken. Pardoes stond het Kleinpolderplein weer op één en kreeg wegbeheerder Rijkswaterstaat Zuid-Holland de dubieuze eerste plaats. Kapitaalvernietiging In de jaren negentig is het aantal files explosief gestegen, met bijna 475 procent. Files veroorzaken dagelijks niet alleen grote ergernis, maar ook aanzienlijke financiële schade. Zo becijferden transportorganisaties TLN en EVO de schade voor vrachtverkeer in 2005 op 492 miljoen euro. Kosten: A13 Delft Kleinpolderplein 21 miljoen euro. Het knooppunt Kleinpolderplein zelf is ook nog eens goed voor 18 miljoen. De kosten van vertragingen in productieprocessen, het aanhouden van extra voorraden en logistieke aanpassingen om files te ontlopen komen daar bovenop. En dan hebben we het nog niet over de verloren manuren in het personenvervoer. Wie bindt de strijd aan met de langste file van Nederland en wat wordt eraan gedaan? PM sprak met drie hoofdrolspelers van Rijkswaterstaat. Lindy Molenkamp, projectmanager Filevermindering, Kees Abrahamse, hoofd wegendistrict Rijnmond en Klaas Kosters, directeur Wegen en Verkeer van Rijkswaterstaat Zuid-Holland. Hoe denken zij de langste file van Nederland weer in beweging te krijgen? Kees Abrahamse houdt kantoor op de achtste verdieping van het gebouw van Rijkswaterstaat Zuid-Holland. Hoewel het hoofd van het wegendistrict Rijnmond nog maar een paar jaar op deze kamer zit, lijkt het alsof hij er al zijn hele leven bivakkeert. Op de kast liggen acht stapels multomappen hoog opgetast tegen de muur. Op zijn bureau liggen nog eens vijf stapels met A4tjes. Aan de muur een kaart van het beheergebied van Delft tot Zeeland, waar zo n zeventig Rijkswaterstaters werken. Abrahamse snort even tussen de papieren en duikelt daar een foto op uit Het Kleinpolderplein was nog net niet gebouwd, maar toen was de A13 al twee keer drie rijstroken plus een vluchtstrook, vertelt hij geestdriftig. Er zijn nu 7 12 PM 7 / 12

13 ijding van Nederland weer in beweging? TEKST MARCIA NIEUWENHUIS FOTO S ROB JONGBLOED miljoen auto s en 2 miljoen vrachtauto s en bestelbusjes. Dat hadden ze in 1950 nooit kunnen voorspellen, daar ben ik van overtuigd. Vooruitstrevend In het midden van de vorige eeuw is voor het eerst in Nederland een knooppunt van vier verdiepingen gebouwd. Dat was in 1964, toen zat ik nog op de lagere school, vervolgt Abrahamse die al 25 jaar bij Rijkswaterstaat werkzaam is. Destijds was dat heel vooruitstrevend. De files op de A13 verdwenen, maar op een gegeven moment loop je toch aan tegen de grenzen van een knooppunt. In een anderhalve literfles, krijg je misschien 1,52 liter, maar meer niet, licht hij beeldend toe. Een van de fileveroorzakers is de Giessenbrug. Dat is een gigantische bottleneck! Als het aan Abrahamse zou liggen blijft de brug de hele dag dicht, maar ik moet hier ook met de natte broeders en zusters over in conclaaf. Het verkeersknooppunt voor de aansluiting van de autosnelwegen A13 en A20 aan de noordkant van Rotterdam staat dicht bij de bebouwing van de deelgemeente Overschie. De huizen die er toen stonden, staan er nu nog steeds. Anders moet je half Rotterdam- Noord gaan slopen. Als je in de file staat, zit je bijna bij de bewoners op hun vensterbank. Je kijkt zo in hun kopje thee. Vanwege de beperkte ruimte is de maximumsnelheid in de bocht van Schiedam richting Delft maar 50 kilometer per uur. Abrahamse: In het begin van de twintigste eeuw heeft de gedachte postgevat dat mensen in hokken moesten werken. Dat was toen misschien noodzakelijk, maar met de opkomst van de automatisering is dat niet meer zo. Het is absurd dat wij elke vijf dagen twee spitsen hebben. Het roept veel agressie en spanning op. De files in Nederland nemen toe met gemiddeld 5 procent per jaar. Vorige week nog stonden er in één ochtendspits ruim PM 7 / 12 13

14 Knooppunt Kleinpolderplein Bij knooppunt Kleinpolderplein komen de volgende wegen samen: A 13 vanuit de richting Delft/Den Haag A 20 vanuit de richting Schiedam/Hoek van Holland A 20 vanuit de richting knooppunt Terbregseplein/Gouda Aansluiting op de Rotterdamse wijk Overschie Aansluiting op de wijk Blijdorp De doorgaande routes richting Maastunnel en Rotterdam-Centrum Kleinpolderplein 1960 tachtig files met een totale lengte van 606 kilometer. In de donkerste scenario s stijgen vracht- en personenverkeer in 2020 met 40 tot 100 procent, stelt Klaas Kosters, verantwoordelijk voor alle rijkswegen en driehonderd Rijkswaterstaters in Zuid-Holland. Fijnstof In strijd tegen de ergerniswekkende files deed minister Peijs van Verkeer en Waterstaat een oproep aan alle medewerkers van Rijkswaterstaat om te komen met snelle maatregelen tegen files. Immers, de Nota Mobiliteit biedt oplossingen om de bereikbaarheid in 2020 flink te verbeteren, maar lang niet alle oplossingen zijn op korte termijn beschikbaar. Betalen voor mobiliteit zal op zijn vroegst pas in 2012 worden ingevoerd. Het opheffen van knelpunten vergt veel tijd. Nu de luchtkwaliteit in het geding is, ligt de bouw van nieuwe wegen tot overmaat van ramp ook stil. Abrahamse: 1 januari vorig jaar kwam dit als donderslag bij heldere hemel. Sinds 2005 schrijft een Europese norm voor dat het maximum jaargemiddelde aan fijnstof 40 microgram per kubieke meter bedraagt. De lucht boven de Randstad en Zuid-Nederland behoort tot de smerigste en ongezondste van heel Europa. Eind oktober namen de EU-landen, tegen de zin van Nederland in, strengere regels voor de luchtkwaliteit aan. Alleen Nederland stemde tegen het aanscherpen van de regels voor fijnstof. Ondertussen heeft CDA-bewindsvrouw Peijs ingezet op groot onderhoud van het hoofdwegennet, waardoor tijdelijk juist extra files kunnen ontstaan. Om de weggebruiker niet langer dan noodzakelijk in de kou te laten staan, heeft minister Peijs haar ambtenaren opgeroepen om met zoveel mogelijk nieuwe, constructieve ideeën te komen voor de bestrijding van files, vertelt projectmanager Filevermindering Lindy Molenkamp. Een team van het ministerie van Verkeer en Waterstaat ging DE OPTIMALE SNELHEID IS 78 KILOMETER PER UUR hiermee aan de slag. Intern kreeg het projectteam de naam File Proof. Voor de buitenwereld valt het onder de bekende noemer Van A naar Beter. Gedachte is dat files onvermijdelijk zijn, maar dat overheid en burgers kunnen voorkomen dat ze uit de hand lopen. De schade voor de samenleving moet beperkt blijven, damage control dus. Op intranet konden medewerkers hun ideeën indienen en in het land werden brainstormsessies gehouden. Binnen drie weken werden ruim tweeduizend suggesties gedaan. Het project kwam in de media en via websites van kranten en omroepen stroomden nog eens vele honderden reacties binnen. Met een extern panel hebben we een selectie gemaakt van veertig bruikbare ideeën, vervolgt Molenkamp. Een aantal hebben we al gerealiseerd. Anti-kijk scherm Kees Abrahamse was er als de kippen bij om van die gelegenheid gebruik te maken: Op 31 mei was de behandeling in de Tweede Kamer en op 1 juni om 6.00 uur s ochtends startte bij mij het eerste project, vertelt hij trots. In Rijnmond zijn we een pilot gestart met idee nummer 1063 voor een snellere afhandeling van ongelukken waarbij het zeer open asfaltbeton door olie of benzine is verontreinigd. Na een ongeluk is zoab-reiniger binnen 15 minuten aanwezig. Door veel water in het asfalt te spuiten gaat vuil los zitten en kan het water - met vuil en al - weer opgezogen worden. Alras volgde de toepassing van een antikijkfilescherm. Molenkamp: Op het moment dat je het scherm opzet, verdwijnt de kijkfile als sneeuw voor de zon. Voor het oude calamiteitenscherm had je altijd een vangrail nodig, legt Abrahamse uit. Het nieuwe scherm, onstaan dankzij het potje research and development dat het project filevermindering met zich meebracht, kan worden gebruikt zonder vangrail en is ook landelijk een groot succes. Ik heb de specificaties al aan mijn collega s doorgestuurd. Ook kregen calamiteitendiensten de opdracht om slechts één zwaailicht aan te laten bij een ongeval. Veel weggebruikers remmen bij het zien van zwaailichten, soms zelfs met nieuwe ongevallen tot gevolg, zegt Abrahamse. Daarnaast worden er honderd camera s geplaatst voor een beter zicht op ongevallen. Na een ongeval komen er soms wel honderden telefoontjes binnen bij 112, waarvan de eerste drie meldingen worden behandeld. Maar de meeste meldingen zijn heel slecht, veel mensen weten niet eens op welke weg ze rijden. Het belonen van bergingsbedrijven die snel op de plaats van bestemming zijn, 14 PM 7 / 12

15 coverstory < Kleinpolderplein nu behoort ook tot de maatregelen. Komen de bergers eerder krijgen ze een bonus, zijn ze te laat dan wordt het een malus, licht Abrahamse toe. Het is, vindt hij, wel zaak te voorkomen dat de bergers gaan rijden als pizzakoeriers. Kosten noch moeite worden gespaard. Molenkamp: Alle grote ingenieursbureaus zijn betrokken bij het proces. Afgezien van zo n vijftig VenW ers zijn er nog vijftig tot honderd externe adviseurs bij het project fi levermindering betrokken. Vraag is waarom minister Peijs pal voor de verkiezingen inzet op bestrijding van de fi leproblematiek op de korte termijn. Op de vraag of dit riekt naar politiek gewin, antwoordt Molenkamp ontkennend. Als je dat zegt, doe je de minister tekort. Zij wijst erop dat een deel van het geld dat vrij gemaakt is voor dit project oorspronkelijk bestemd was voor bestrijding van fi les op de lange termijn, maar dat de fijnstofproblematiek roet in het eten gooide. Molenkamp: Daarnaast is substabtieel geld uit het Fonds Economische Structuur-versterking vrijgemaakt. Prijsbeleid In 2002 werd de omstreden 80-kilometerzone ingevoerd. Dat had volgens Abrahamse een paar positieve effecten. Het geluidsniveau werd de helft minder, de uitstoot van fijnstof nam 40 procent af, er waren bijna geen ongevallen meer en de doorstroming is verbeterd. De optimale snelheid ligt volgens Abrahamse op 78 kilometer per uur. Het duurt een jaartje voordat het tussen de oren van de weggebruikers zit. Het vrachtverkeer rijdt dan net zo hard als de personenauto s. Dat noemen wij harmonisering van het verkeer. Ook werd verboden om bij afslagen snel van rijstroken te wisselen. Met name snelle jongens kwamen met hun golfje GTI abrupt naar links zeilen, vervolgt Abrahamse. Nu dwingen we weggebruikers langer op hun rijstrook te blijven. Volgens het Meerjarenprogramma Infrastructuur en Transport (MIT) moet de A4 OVER DE A4 WORDT AL SINDS 1962 GESTEGGELD Midden-Delfland in 2013 gereed zijn. Over de A4 wordt al sinds 1962 gesteggeld. De weg had er in 1980 al kunnen zijn. Ook wordt sinds 1980 gesproken over een aansluiting van de A16 op de A13. Kosters: Deze projecten heb je allebei nodig om de groei in het verkeer op te vangen. Volgens Kosters wordt ten onrechte wel de suggestie gewekt dat Rijkswaterstaters de mannen van het asfalt zijn. De directeur benadrukt dat RWS ook nadenkt over de ruimtelijke inrichting, zoals de locatie van bedrijventerreinen en alternatieven voor asfalt zoals de RandstadRail. De RandstadRail komt misschien niet altijd even positief in het nieuws, maar het railproject zal het Kleinpolderplein wel degelijk kunnen ontlasten. Met smart wacht Kosters op de introductie van de kilometerheffi ng die op zijn vroegst pas in 2012 wordt ingevoerd. Prijsbeleid? Wat mij betreft doen we het gisteren. Als er een hoger tarief komt op de plekken waar het het drukst is, kunnen we degenen die s ochtends vroeg naar oma gaan, daarvan weerhouden. De prijs voor mobiel zijn is nog veel te laag. Als we daar de juiste prijs aan hangen, gaan mensen andere afwegingen maken. Het is nu nog leuk om in Friesland te wonen en in de Randstad te werken. We hebben allemaal leasebakken in de vaste arbeidsvoorwaarden en dan vinden we het gek dat we in de fi le staan. < Ambtenaren thuisblijven! Als het aan directeur Wegen en Verkeer Kosters, hoofd wegendistrict Rijnmond Abrahamse en projectmanager Filevermindering Molenkamp ligt, blijven ambtenaren voortaan thuis. Molenkamp: We hebben in de Nota Mobiliteit in strijd tegen de files gezegd dat we meer moeten doen aan thuis- en flexwerken. Dan moeten we zelf het goede voorbeeld geven. VenW deed dat. Toen de Haagse Koningskade afgesloten was, werd zelfs de ministerstaf op een ander tijdstip gezet. Abrahamse: Scholen en bedrijven beginnen om half negen en mensen gaan om half tien naar de Efteling. Mensen zijn net koeien. We moeten ICT beter benutten. Dan heb je ook geen dure kantoorlocaties meer nodig en het is nog veiliger ook. Van alle incidenten vindt 85 procent plaats in de file. Als wij het goede voorbeeld niet geven, kunnen we het ook niet anderen voorschrijven. PM 7 / 12 15

16 SG Joris Demmink: Met mensen op de payroll ben je vatbaar voor incidenten 16 PM 7 / 12

17 interview > TEKST GUIKJE ROETHOF EN JAN SANDERS FOTO S ROB JONGBLOED Joris Demmink is sinds 1 november 2002 SG van het ministerie van Justitie. Ofschoon hij zelden in de openbaarheid treedt, heeft hij als hoogste ambtenaar op een van de meest roerige terreinen een duidelijke mening over de positie van de ambtenaar, de modernisering van de rijksdienst en het omgaan met de Tweede Kamer. Aan het begin van de kabinetsformatie denkt hij niet dat deze zal uitlopen op een departementale herindeling. Maar bij een bezuiniging van 1,5 tot 2,5 miljard euro, waar enkele verkiezingsprogramma s over reppen, ontkom je niet aan structuuringrepen. Normaal gesproken praat secretaris-generaal Joris Demmink niet met de pers. Nergens voor nodig. Als men iets wil weten over het beleid, dan moet men bij de politiek verantwoordelijken zijn. Ik heb het hier in huis weleens gezegd: ambtenaren horen niet in de krant, tenzij ze bij de directie Voorlichting werken. Verder is het allemaal ijdeltuiterij. Enigszins schertsend voegt hij daar aan toe: Mijn directeur Voorlichting zegt me dat dit een buitengewoon ouderwetse opvatting is. Nu PM wil praten over Een Ander Justitie, het programmaonderdeel van Andere Overheid, heeft Demmink een uitzondering gemaakt. In dat kader heeft het ministerie een incidentenstrategie ontwikkeld die hij gaarne onder de aandacht brengt. Wat is uw ervaring met Andere Overheid? Het programma was een buitengewone stimulans voor alle departementen, en zeker voor Justitie, om eens even helemaal opnieuw na te denken over de vraag waar we hier mee bezig zijn. Ik realiseer me daarbij dat het bij alle departementen anders heeft uitgepakt. In aanzet was het programma zeker nuttig, maar of het nu over de volle breedte al zijn ambities heeft waargemaakt, daar kun je natuurlijk over aarzelen. Het programma heeft wel drie ministers gekend. Ja, maar er was slechts één project-dg. Enige continuïteit zat er dus wel in. Maar met het vertrek van Thom de Graaf was de ideologische lading, voor zover die er was, wel verdwenen. Dat heeft natuurlijk op het einde wel invloed gehad. Had Andere Overheid uiteindelijk niet een veel te instrumenteel karakter? Nee hoor, het was maar net wat je er zelf van maakte. En wij hebben het hier bij Justitie heel breed opgepakt. Dat de bemoeienis vanuit BZK zich beperkte tot een instrumentele facilitering van het geheel, daar ben ik alleen maar blij om. Want ik wil graag mijn eigen verantwoordelijkheid dragen. In het begin lag er nog wel een ideologisch sausje over. Maar dat dit allengs minder werd, was alleen maar verstandig. Naarmate departementen het zelf beter oppakten was dat ook niet zo nodig. Toch heeft het kabinet veel inhoudelijke beleidsveranderingen doorgevoerd. Had in dat licht niet meer van Andere Overheid verwacht mogen worden? Nee, en dat had me ook buitengewoon onwenselijk geleken. Om maar eens een voor de hand liggend voorbeeld te noemen: de minister van VWS, Hoogervorst, zat bij de herziening van het zorgstelsel echt niet te wachten ook nog eens in de rug gelopen te worden door Andere Overheid. Ik denk dat hij geen behoefte had aan backseatdriving door de minister van BVK. De herziening van het zorgstelsel, dat kon hij echt wel zelf. In het kader van Een Ander Justitie ontwikkelde uw ministerie een incidentenstrategie. Het departement wordt inderdaad geplaagd door incidenten. Dat is op zichzelf niet iets om je zenuwachtig over te maken. Het is inherent aan ons soort bedrijf. Wij maken geen beleid om dat vervolgens, al dan niet voorzien van een zak subsidiegeld, over de schutting te gooien. Wij voeren ons beleid zelf uit. Daarom hebben we ook mensen op de payroll staan. Ja, en dan ben je zeer vatbaar voor dagelijkse incidenten. Sla de krant maar open. De minister van Justitie staat bijna elke dag in de krant, bijvoorbeeld omdat weer eens een TBS er niet is teruggekeerd van verlof. Er is altijd wat. Vroeger hadden we ook nog veel vormfouten. Maar die zijn helemaal weg. De strategie is de afgelopen tijd een paar keer goed op de proef gesteld. Kunt u uitleggen dat, zelfs mèt zo n strategie, minister Hirsch Ballin in één week tot twee keer toe verkeerd geïnformeerd bleek te zijn? Twee keer lijkt me wat veel. In het geval van de ontsnapte TBS er, begin oktober in Rotterdam, was het een particuliere TBS-kliniek die het departement niet volledig had ingelicht. EEN INCIDENTENSTRATEGIE KAN NOG ZO GOED ZIJN, ALS ER IN DE AMBACHTELIJKHEID VAN HET WERK EEN FOUT WORDT GEMAAKT, HOUDT HET OP Maar bij het debat over de Schipholbrand was het natuurlijk zonneklaar. Kijk, een incidentenstrategie kan nog zo goed zijn, maar als er vervolgens in de ambachtelijkheid van het werk een fout wordt gemaakt, houdt het op. Met zo n strategie verdwijnt natuurlijk niet het incident op zichzelf, maar het wordt wel hanteerbaarder. Juist daarop is de strategie gericht. Zou u de strategie aan andere incidentgevoelige ministeries kunnen aanbevelen? Het rapport over de strategie heb ik aan alle collega s gestuurd. Onder het motto: doe er je voordeel mee. Ik zie het nu bij de tachtig vragen die Defensie moet beantwoorden over Irak: dat lijkt sprekend op het soort situaties dat wij regelmatig hebben. Daar spelen precies dezelfde gevoeligheden en valkuilen. Justitie doet zelf de uitvoering. Dat betekent een enorme verantwoordelijkheid voor de minister. Ja, het is een enorme belasting voor de minister. Temeer daar de Kamer zich steeds meer rechtstreeks bezighoudt met het enkele incident. Vroeger vonden er nog wel eens debatten plaats naar aanleiding van een reeks incidenten. Tegenwoordig wordt ieder incident afzonderlijk tot onderwerp van politieke discussie gemaakt. Dat verhoogt de druk op de minister natuurlijk enorm. Daar komt nog bij dat individuele Kamerleden de laatste jaren steeds vaker hun oordeel over een incident al klaar lijken te hebben op basis van wat er in de kranten staat, nog voordat de minister kans heeft gehad de Kamer meer in detail te informeren. Dat brengt een zekere hijgerigheid in het debat, die een evenwichtig oordeel over de consequenties voor het beleid of de uitvoering niet altijd bevordert. De parlementaire commissie-visser heeft daar in haar rapport over de TBS nog op gewezen. Dat vond ik heel verstandig. U had het zelf kunnen zeggen? Bij wijze van spreken. Het is ook Kamerbreed PM 7 / 12 17

18

19 interview > omarmd. Maar het effect daarvan in recente Kamerdebatten lijkt bescheiden. Bij Een Ander Justitie is de rolverdeling tussen het departement en de uitvoeringsorganisaties opnieuw bekeken. Met name de rolvastheid was hier en daar een probleem. Bij uitvoeringsorganisatie bleken mensen zich nog wel eens over het algemene beleid te buigen om te kijken of zij daar niet een betere opvatting over hadden. Zo zijn we na het interface -project met het college van procureurs-generaal gezamenlijk tot de conclusie gekomen dat sommige beleidstaken bij het college werden uitgevoerd, terwijl die bij het departement horen. In onderlinge overeenstemming hebben we dat teruggedraaid: de medewerkers hebben hun boeltje opgepakt en doen hetzelfde werk nu op het departement. En daar hoort het ook. Bestaat er bij de beleidsambtenaren niet de behoefte een beetje mee te sturen met de uitvoeringsorganisaties, omdat ze denken: als het fout gaat, krijgen wij het weer op ons bord? Die neiging zal er zeker zijn, maar die moet je onderdrukken. Iedere DG zit wekelijks om de tafel met de hoofden van zijn grote uitvoeringsdiensten. Als hij het idee heeft dat het ergens niet goed loopt, moet hij actie ondernemen. Dat kan variëren van het starten van afzonderlijke verbeterprojecten op bepaalde onderdelen tot DE FORMATIE VAN EEN DRIE PARTIJEN KABINET WORDT NIET MAKKELIJKER ALS ER MINDER MINISTERPOSTEN TE VERDELEN ZIJN alomvattende zaken als het in huis halen van de Algemene Rekenkamer om de hele IND door te lichten. Dat laatste is hier op het departement bedacht en door minister Verdonk ook gebruikt om de Kamer ervan te overtuigen dat ze de problemen bij de IND serieus nam. Overigens is de projectleidster van de rekenkamer, Anneke van Zanen, hier inmiddels plaatsvervangend secretaris-generaal. Het geeft aan hoe goed het ons is bevallen. Klopt het dat bij de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) personele consequenties zijn verbonden aan de Schipholbrand? Dat heeft de publiciteit eigenlijk niet gehaald. De gevolgen beperken zich tot een aantal leidinggevenden op verschillende niveaus. Denkt u dat het bij deze formatie komt tot departementale herindeling? Ik sluit niets uit. Er zijn twee redenen om aan te nemen dat het ervan komt. In de aanloop naar de verkiezingen zijn door verschillende partijen ideeën geventileerd over kernkabinetten, een ministerie voor Veiligheid en wat niet al. Ten tweede is door de grote partijen in hun programma een forse ombuiging van de rijksdienst opgenomen. Nu hangt het er een beetje vanaf hoe groot die ombuiging is. In de programma s variëren de voorstellen tot inkrimping van 1,5 tot 2,5 miljard euro. Zelfs bij 1,5 miljard, wat neerkomt op zo n ambtenaren, ontkom je eigenlijk niet aan structuuringrepen. Het kan niet anders zou je dus zeggen, ware het niet dat na de verkiezingsuitslag ook wel redenen zijn om aan te nemen dat er niet makkelijk overeenstemming kan worden bereikt over een herindeling. Om te beginnen ziet het er naar uit dat wij op een coalitie van tenminste drie partijen aansturen. De formatie daarvan wordt niet PM 7 / 12 19

20 interview < makkelijker als er minder ministerposten te verdelen zijn. Bovendien vereist een erg forse vermindering van het aantal departementen veel meer vertrouwen tussen de coalitiepartners dan wanneer je alles hetzelfde laat. Want stel nu dat je inderdaad terug gaat naar zeven departementen. Hele sectoren komen dan bij één partij terecht. Of dat in dit tijdsgewricht een formatie makkelijker maakt, staat te bezien. Bent u niet bang voor een lange uitputtende formatie, waarna de departementale herindeling nog even op het laatste moment geregeld moet worden? Dat mag je niet uitsluiten. Het is ook de vraag hoe groot de beleidsambitie van het nieuwe kabinet zal zijn. Hopelijk realiseert men zich dat grote beleidsambities en grote departementale reorganisaties slecht samen gaan. De meeste mensen kunnen namelijk erg moeilijk twee dingen tegelijk. Uit het PM Verkiezingsonderzoek is gebleken dat 87 procent van de ambtenaren vindt dat de overheid zelf de regels niet of niet voldoende naleeft. Dat vonden wij bijzonder hoog. Dat lijkt mij een zeer verbazende uitkomst. Het kan zijn dat ik de afgelopen 35 jaar niet goed heb opgelet. Uit mijn ervaring weet ik niet HOPELIJK REALISEERT MEN ZICH DAT GROTE BELEIDSAMBITIES EN GROTE DEPARTEMENTALE REORGANISATIES SLECHT SAMEN GAAN anders dan dat wettelijke voorschriften en vergunningsvoorwaarden altijd keurig worden opgevolgd. Nu hebben wij in het kader van de Schipholbrand daarover natuurlijk een uitgebreide discussie gehad, maar laten we het erop houden dat wij uiteindelijk altijd keurig een vergunning hebben gekregen. Kan de afgetreden minister Donner terugkeren op Justitie? 43 procent vond van niet, zo bleek eveneens uit het PM Verkiezingsonderzoek. Dat is een politieke vraag, die ik niet kan beantwoorden. Ik constateer wel dat hij ruim voorkeurstemmen had. Eén van uw ambtenaren die het veld heeft moeten ruimen naar aanleiding van de Schipholbrand heeft nu een nog hogere functie op het ministerie van Verkeer en Waterstaat (VenW). Even twee dingen goed uit elkaar houden. Het feit dat deze ambtenaar met ingang van 15 januari bij het ministerie van VenW gaat werken, heeft niets te maken met de Schipholbrand. Dat is een normale carrièrestap, waartoe alle benodigde beslissingen al waren genomen, ver voordat er sprake was van welke maatregel dan ook. VenW heeft al veel eerder het begerig oog op deze ambtenaar laten vallen. Dus dat heeft niets met elkaar te maken. Dat gerucht zou ik ook uitdrukkelijk uit de wereld willen hebben. Het was pure coïncidentie dat het ene en het andere in dezelfde week naar buiten kwam. Is dat niet ongelukkig voor de beeldvorming? Voor deze ambtenaar was dat buitengewoon ongelukkig. Ik heb dat hier in huis dan ook meteen recht gezet. Ik heb ook even contact gehad met de collega van VenW om te zorgen dat daar in huis ook niet een verkeerd beeld zou ontstaan. < JORIS DEMMINK Mr. J. Demmink (1947) is sinds 1 november 2002 secretarisgeneraal van Justitie. Demmink trad na zijn rechtenstudie in Leiden bij Defensie in dienst als juridisch adviseur. In 1982 stapte hij over naar Justitie. Daar was hij onder meer hoofd van de directie Politie, directeur-generaal Rechtspleging en vanaf 1993 directeur-generaal Internationale Aangelegenheden en Vreemdelingenzaken. Demmink heeft een aanstelling van zeven jaar, tot eind PM 7 / 12