VRIJHEIDSBEPERKENDE MAATREGELEN.DOC 1

Transcriptie

1 VRIJHEIDS BEPERKENDE MAATREGELEN 1 DEFINITIE MOTIVATIE CLASSIFICATIE VAN VRIJHEIDSBEPERKENDE MAATREGELEN PROCEDURE OVERLEG MET ALLE BETROKKENEN persoon zelf medewerkers WERKWIJZE REGISTRATIE GEOORLOOFDE EN ONGEBRUIKELIJKE MIDDELEN registratie van alle maatregelen per persoon niet-systematische vrijheidsbeperkende maatregelen OPVOLGING AFWIJKINGEN VEILIGHEID afzondering fixatie BRANDPREVENTIE registratieformulieren BRONNEN VRIJHEIDSBEPERKENDE MAATREGELEN.DOC 1

2 Het gebruik van vrijheidsbeperkende maatregelen is ingebed in de totale ondersteuning van de cliënt. Het kadert in het gehele proces van ondersteuning bieden en is een zaak van het begeleidend team met maximale inspraak van de betrokkene zelf (luisteren, observeren en/of bespreken). Regelmatige evaluatie en bijsturingen zijn noodzakelijk. Het is vaak het resultaat van een lang proces van zoeken en als dusdanig ook opgenomen in het handelingsplan. We gaan er vanuit dat er slechts zelden of uitzonderlijk teruggevallen wordt op het beperken van de vrijheid van een cliënt. Een goede accommodatie, goed opgeleide medewerkers, voldoende rust, personeelsinzet, zinvolle dagbesteding, aandacht voor privacy, het geven van zekerheden, moeten het gebruik van die maatregelen maximaal voorkomen. De vrijheid beperken gebeurt op een menswaardige manier met respect voor de persoon en zijn gedrag. Het beperken van iemand zijn vrijheid is niet noodzakelijk een negatief gebeuren. Vaak kan het bevrijdend werken : duidelijkheid en veiligheid kunnen angst en onrust voorkomen. 1 DEFINITIE Vrijheidsbeperkende maatregelen zijn maatregelen die met of zonder toestemming van de betrokkene gebruikt worden om bewust zijn/haar vrijheid te beperken. Deze maatregelen omvatten niet enkel isolatie 1 of fixatie 2, maar moeten ruimer bekeken worden. 2 MOTIVATIE Er zijn verschillende motivaties om uiteindelijk te kiezen voor het beperken van iemand zijn vrijheid : preventief : bv. om onrust te doorbreken of bij weglopen uit veiligheidsoverwegingen : om mensen tegen zichzelf /anderen beschermen : bv. automutilatie om tot zichzelf komen : bv. agressie om vrijheid te vergroten : bv. door wereld overzichtelijker te maken uit medische overwegingen : bv. gedragsverandering bekomen 1 isolatie : het gebruik maken van veelal prikkelarme en daartoe speciaal bestemde ruimtes (timeout, rustkamer, ) 2 fixatie: het gebruik van materiaal of personen die de beweging en het handelen beperken (geheel of gedeeltelijk vastmaken van lichaam of lichaamsdelen, ptv, ). VRIJHEIDSBEPERKENDE MAATREGELEN.DOC 2

3 3 CLASSIFICATIE VAN VRIJHEIDSBEPERKENDE MAATREGELEN Om de middelen te kunnen opdelen, vertrekken we vanuit vier termen : gebruikelijk : maatregelen die we als gewoon ervaren binnen onze organisatie. ongebruikelijk : maatregelen die niet zonder expliciet overleg mogen toegepast worden, en waarvoor we steeds procedures moeten volgen. Deze maatregelen hebben een tijdelijk karakter en moeten steeds weer in vraag gesteld kunnen worden. geoorloofd en ongeoorloofd : dit zijn categorieën waarmee we een uitspraak maken over het al dan niet toepassen van een maatregel. Ongeoorloofde maatregelen kunnen nooit toegepast worden. Deze vier termen kunnen we in een schema verwerken dat er dan als volgt uitziet : Geoorloofd Onge oorloofd Gebruikelijk - huisregels - sociale afkeuring - correctie/overcorrectie - positieve bekrachtiging - schema s -psychofarmaca - Ongebruikelijk - afzonderen in alle vormen (time-out, rustkamertje, stoel, ) - noodmedicatie - lichamelijk optreden : ptv, vastnemen met dwang - fixatie (fixatieriemen, ) - - systematisch toedienen van pijnprikkels - ongecontroleerde pijnprikkels toedienen zoals slaan, schoppen, de pedagogische tik, - smaakaversie (tabasco, ) - afnemen van maaltijden, - koude douche geven - (zie ook visietekst agressie ) VRIJHEIDSBEPERKENDE MAATREGELEN.DOC 3

4 4 PROCEDURE 4.1. OVERLEG MET ALLE BETROKKENEN persoon zelf De betrokkene wordt vooraf geïnformeerd (en waar mogelijk betrokken bij het beslissingsproces) over : het doel de duur de wijze waarop zijn/haar vrijheid beperkt zal worden. Bij crisissituaties maken we tijd om achteraf de maatregel terug te bespreken. De ouders (of wettelijke vertegenwoordigers) worden vooraf op een actieve manier in het beslissingsproces betrokken. Indien dit niet kan worden ze achteraf geïnformeerd en wordt er naar hun inbreng geluisterd. Dit is een onderdeel van de handelingsplanning medewerkers 4.2. WERKWIJZE Het invoeren van vrijheidsbeperkende maatregelen wordt in het team vooraf besproken. Er zijn steeds drie fasen in deze bespreking. probleemanalyse (her)formuleren van alternatieve voorstellen afspraken met betrekking tot voorgestelde werkwijze Er worden concrete afspraken gemaakt omtrent : werkwijze tijdstip duur frequentie registratie De uiteindelijke beslissing wordt genomen door de organisatorische cel (directeur, teamhoofden, kwaliteitscoördinator, preventieverantwoordelijke). Het gebruiken van vrijheidsbeperkende maatregelen : verloopt op een respectvolle, rustige en serene manier mag niet bedreigend overkomen gebeurt in veilige omstandigheden wordt niet als straf gehanteerd werd vooraf afgesproken met het team 3 3 Bij onverwachte agressie worden deze maatregelen achteraf besproken en de genomen maatregelen geëvalueerd VRIJHEIDSBEPERKENDE MAATREGELEN.DOC 4

5 4.3. REGISTRATIE GEOORLOOFDE EN ONGEBRUIKELIJKE MIDDELEN Er wordt een onderscheid gemaakt tussen systematische en nietsystematische beperking van de vrijheid. Systematische beperkingen zijn : die beperkingen die onderdeel zijn van het indiividuele handelingsplan (standaard of regelmatig benut). Voorbeelden : gebruiken van riem om rondlopen te vermijden, poortje op slot, rustkamertje, medicatie Nietsystematische beperkingen zijn die maatregelen die gehanteerd worden om uit een crisissituatie te komen of om te vermijden dat er een crisissituatie ontstaat. Voorbeelden : op bed fixeren, isoleren, time-out ruimte, opsluiten op kamer, gebruik van ptv, Preventief maken we gebruik van : uit situatie verwijderen, (nood)medicatie, registratie van alle maatregelen per persoon In elk handelingsplan wordt een register bijgehouden van de vrijheidsbeperkende maatregelen die voor hem/haar van toepassing zijn. Dit wordt bewaard in het dossier bij ortho-agoge en in atelier/woning. In functie van de privacy ligt dit steeds achter slot. (dus ook de geoorloofde gebruikelijke middelen) Gegevens die terug te vinden zijn in het register : welke maatregelen wanneer waar waarom (welk effect willen we bereiken) voorziene evaluatiemomenten hoe contact herstellen andere afspraken niet-systematische vrijheidsbeperkende maatregelen Naast bovengenoemd register wordt er ook een blad gemaakt waar genoteerd wordt wanneer de niet-systematische maatregelen gebruikt worden. Volgende aspecten worden geregistreerd : naam bewoner naam begeleider(s) welke maatregel tijdstip voorafgaande interactie : hierbij wordt een situatiebeschrijving gegeven voorafgaand aan het concreet feit en belangrijke elementen in het gebeuren (eigen rol, veranderingen in de omgeving, reactie medebewoners, ) concrete aanleiding : welk feit deed de emmer overlopen en had de beslissing tot beperken van de vrijheid tot gevolg. duur VRIJHEIDSBEPERKENDE MAATREGELEN.DOC 5

6 afloop, afronding, eigen bedenkingen : omschrijf hoe de maatregel beëindigd werd en het beoogde resultaat bereikt werd. Verder is hier ook ruimte voor eigen reflecties (bedenkingen, emoties, ) 4.4. OPVOLGING Tijdens de bijzondere situatie wordt de permanentie geïnformeerd. Om nabespreking en opvolging mogelijk te maken wordt ook de orthoagoge of teamhoofd op de hoogte gebracht,zo snel mogelijk.. De preventie-verantwoordelijke leest maandelijks dit register na en bespreekt dit op organisatorische cel. De teamhoofden zijn verantwoordelijk voor de opvolging en evaluatie in het gebruik van vrijheidsbeperkende maatregelen, in samenspraak met ortho-agoge en preventieverantwoordelijke AFWIJKINGEN In uiterste nood en zonder dat het vooraf in het team besproken is, kan de individuele begeleider beslissen om voor het eerst de vrijheid van een cliënt te beperken. Dit gebeurt steeds in samenspraak met permanentie en ortho. De maatregel wordt op het eerstvolgende teamoverleg besproken (motiveren, verduidelijken, verantwoorden) en er worden verdere afspraken gemaakt. Daarom ook is het belangrijk deze afwijkingen nauwkeurig te registreren VEILIGHEID Vooral fixatie (aan een voorwerp) en afzondering van mensen kunnen op het vlak van veiligheid risico s inhouden afzondering fixatie de ruimte waar de bewoners in afzondering gebracht worden is voldoende veilig. Er zijn geen breekbare materialen of materialen waaraan de persoon zichzelf kan verwonden in de buurt. de deur is steeds open. er worden afspraken gemaakt omtrent de controle (minimaal om de x-aantal minuten). alle directe begeleiders zijn op de hoogte van de afzondering. fixatie gebeurt op een veilige manier en met de daartoe bestemde hulpmiddelen. Er wordt waar mogelijk gefixeerd via de kledij in plaats van rechtstreeks op het lichaam. de nodige middelen (sleutel, ) om de fixatie te beëindigen zijn in het bezit van begeleiding. VRIJHEIDSBEPERKENDE MAATREGELEN.DOC 6

7 4.7 BRANDPREVENTIE De brandpreventie beschikt over een lijst van plaatsen : die afgesloten zijn (overdag / s nachts) waar bewoners kunnen afgezonderd worden waar bewoners gefixeerd kunnen worden Deze worden opgenomen in het brandplan. VRIJHEIDSBEPERKENDE MAATREGELEN.DOC 7

8 6 REGISTRATIEFORMULIEREN REGISTRATIE VRIJHEIDSBEROVENDE MAATREGELEN Naam : Welke maatregel? (kamerdeur op slot, fixatie, ) Wanneer? (wanneer er om gevraagd wordt, s nachts, ) Waar? (fixatie aan de lenden, op de slaapkamer, ) Wat is het te bereiken effect? (tot rust komen, voorkomen zelfverwondend gedrag, veiligheid verhogen, rondlopen voorkomen, ) Te evalueren tegen (binnen 1 maand, datum, ) Hoe contact herstellen? (bellen, begeleider vraagt, ) Andere afspraken? (geen fixatie wanneer betrokkene alleen op kamer is, alleen in het weekend, wanneer minstens 2 begeleiders akkoord zijn, ) VRIJHEIDSBEPERKENDE MAATREGELEN.DOC 8

9 REGISTRATIE NIET SYSTEMATISCHE VRIJHEIDSBEPERKENDE MAATREGELEN Naam bewoner Naam begeleider(s) Tijdstip Welke maatregel Voorafgaande interactie Concrete aanleiding Afloop, afronding, eigen bedenkingen Duur VRIJHEIDSBEPERKENDE MAATREGELEN.DOC 9

10 7 BRONNEN Mpi Zevenbergen visie op agressie en vrijheidsbeperkende middelen Dvc bernadette visie op agressie en protocol vrijheidsberovende middelen Deze tekst is eigendom van VZW De Hoeve. Overnemen van deze tekst kan enkel mits vermelding van de bron. VRIJHEIDSBEPERKENDE MAATREGELEN.DOC 10