Concurrentiekracht Europa

Transcriptie

1 Concurrentiekracht Europa workshop VECON-studiedag april 2013 Universiteit Twente dr. Theo Roelandt ( EZ: Bedrijfsleven & Innovatie

2 Programma workshop 1) De toestand van de Europese economie. 2) Economische prioriteiten in de EU: financiele stabiliteit, fiscale consolidatie & structureel versterken economisch groeipotentieel. 3) Economische groei versterken: hoe doe je dat? volgens de tekstboeken economie? volgens de economie-leraren in Nederland en in de EU-praktijk? 4) "Europe 2020" & "EU State of the European Unit 2013" 5) Discussie 2

3 Economische activiteit in wereldeconomie is sterk vertraagd in month percent change (annual rate) The Conference Board Leading Economic Indexes 6-month percent change (annual rate) Japan (right side) U.S. (Sep '12) Euro Area (Sep '12) U.K. (Aug '12) Japan (Aug '12) China (Sep '12) Source: The Conference Board... en dus ook in Nederland...

4 Grote Europese economieën onder druk van verslechtering binnen en buiten Europa 6-month percent change (annual rate) The Conference Board Leading Economic Indexes Germany France Spain UK... en dus ook in Nederland... Open & internationale economie; Belangrijke handelspartner voor EU-landen (3/4 export naar EU); Van elke Euro die we verdienen komt 30 cent door internationale handel; Exportwaarde = 70% van BBP; 60% van de export gaat naar Du, B, Fr, UK & IT; Internationale omgeving cruciaal voor ons verdienvermogen -30 Aug '

5 Indicatoren in Nederland bewegen zich beneden de trend en zijn verder verslechterd CBS conjunctuurklok

6 Toekomst Nederlandse economie onzeker gegeven de Europese en internationale situatie. De internationale economische omgeving is sterk verslechterd in 2012; verwachtingen tweede helft 2013 positiever maar onzeker. Consumentenvertrouwen en andere conjunctuurindicatoren wijzen op voortdurend risico van recessie. Grote mate van onzekerheid onder ondernemers. Ondanks relatief gunstige macro-economische uitgangspositie neemt het risico van structurele vertraging ook in NL toe. Een toekosmtscenario met lage groei is derhalve een realistische uitkomst waarmee serieus rekening moet worden gehouden. Maar Nederland heeft nog steeds een sterke uitgangspositie: 2012: 1 miljard aan buitenlandse investeringen (5000 banen); Internationale concurrentiekracht neemt toe (van plaats 10 naar 5 op World Competitiveness Index in 3 jaar); welvarend en vermogend land; top qua infractructuur (wetenschap, logistiek & ICT-infrastructuur) 6

7 Programma workshop 1) De toestand van de Europese economie. 2) Economische prioriteiten in de EU: financiele stabiliteit, fiscale consolidatie & structureel versterken economisch groeipotentieel. 3) Economische groei versterken: hoe doe je dat? volgens de tekstboeken economie? volgens de economie-leraren in Nederland en in de EU-praktijk? 4) "Europe 2020" & "EU State of the European Unit 2013" 5) Discussie 7

8 Huidige EU-beleidsprioriteiten economisch beleid: condities creeren voor toekomstige economische groei 1) Fiscale consolidatie in de Euro-zone: "European Stability Mechanism (ESM)" (september 2012): 500 miljard steunfonds; gezonde overheidsbegrotingen (3%-norm, incl sancties); nieuw "stabiliteits & groeipact": vergrote begrotingsdiscipline en steunen van de Euro. 2) Leencapaciteit op kapitaalmarkt herstellen (investeringen!): herkapitaliseren banken & stabiliseren financieel systeem nationaal: leenpotentieel vergroten (business to business lending; garanties en overheidskredieten aan MKB) Europese investeringsbank: 60 mrd EU: competitiveness & Innovation Programme (2,1 mrd waagkapitaal & 11,6 miljard aan leningen MKB). 3) Economisch groeipotentieel structureel versterken (EC Horizon 2020): innovatie & nieuwe technologie, onderwijs & training; vestigings- en ondernemersklimaat; mogelijkheden "groene groei benutten"; regeldruk, " red tape" & administratieve lasten terugbrengen, moderne overheid; infrastructuur (ICT, energie, transport, e-commerce); 4) Maatschappelijke gevolgen van de crisis opvangen: minder belasting op arbeid & flexibilisering arbeidsmarkt; lonen meer in overeenstemming brengen met productiviteisniveaus; inzetten op werkgelegenheid & scholing op groeimarkten (ICT; groene en duurzame economie, zorg); transitie van school naar werk & van werk naar werk versterken. Bron: EC, Annual Growth Survey en dus ook in Nederland...

9 Financiele stabilisering & groeistrategie "Beyond creating financial stability, we can and must go further to put us back on track to growth. (...) So the question is how can we promote growth. And (...) we have a strategy for growth, it is Europe 2020." " Europe 2020 is the European Union s ten-year growth strategy. It is about more than just overcoming the crisis which continues to afflict many of our economies. It is about addressing the shortcomings of our growth model and creating the conditions for a different type of growth that is smarter, more sustainable and more inclusive. " Concretely, the Union has set five ambitious objectives - on employment, innovation, education, social inclusion and climate/energy - to be reached by Each Member State has adopted its own national targets in each of these areas. Concrete actions at EU and national levels underpin the strategy" José Manuel Barroso President of the European Commission 9

10 Programma workshop 1) De toestand van de Europese economie. 2) Economische prioriteiten in de EU: financiele stabiliteit, fiscale consolidatie & structureel versterken economisch groeipotentieel. 3) Economische groei versterken: hoe doe je dat? volgens de tekstboeken economie? volgens de economie-leraren in Nederland en in de EU-praktijk? 4) "Europe 2020" & "EU State of the European Unit 2013" 5) Discussie 10

11 Een eenvoudige groeiboekhouding Q = Q (A, EMG, K, MFP) Arbeidsuren Energie Materialen Grondstoffen Kapitaalgoederen (machines, ICT & infrastructuur Multi Factor Productiviteit Kapitaal productiviteit Onderwijs & training Kwaliteit v/d arbeid Arbeidsproductiviteit Ondernemersklimaat R&D, technologie & innovatie

12 Groeistrategie: wat vindt de economieleraar?? Q = Q (A, EMG, K, MFP)?? Arbeidsuren Arbeidsproductiviteit Energie Materialen Grondstoffen Multi Factor Productiviteit Kapitaalgoederen (machines, ICT & infrastructuur Kapitaal productiviteit? Onderwijs & training Kwaliteit v/d arbeid Ondernemersklimaat R&D, technologie & innovatie??

13 Groeistrategie Europe 2020 Arbeidsaanbod Flexibilisering Herziening Groene technologie Energie-zuinig Bio-Based Kapitaalmarkt Leencapaciteit pensioenstelsel Q = Q (A, EMG, K, MFP) Investeringen Arbeidsuren Energie Materialen Grondstoffen Kapitaalgoederen (machines, ICT & infrastructuur Onderzoek & Arbeidsproductiviteit Multi Factor Productiviteit Kapitaal productiviteit Ontwikkeling Onderwijs & training Kwaliteit v/d arbeid Ondernemersklimaat R&D, technologie & innovatie Kwaliteit onderwijs Transitie school naar werk Infrastructuur Moderne overheid Regeldruk & Concurrentie

14 Programma workshop 1) De toestand van de Europese economie. 2) Economische prioriteiten in de EU: financiele stabiliteit, fiscale consolidatie & structureel versterken economisch groeipotentieel. 3) Economische groei versterken: hoe doe je dat? volgens de tekstboeken economie? volgens de economie-leraren in Nederland en in de EU-praktijk? 4) "Europe 2020" & "EU State of the European Unit 2013" 5) Discussie 14

15 The 5 targets for the EU in 2020 Employment: 75% of the year-olds to be employed. R&D: 3% of the EU's GDP to be invested in R&D. Climate change and energy sustainability: greenhouse gas emissions 20% (or even 30%, if the conditions are right) lower than % of energy from renewables 20% increase in energy efficiency Education: Reducing the rates of early school leaving below 10% at least 40% of year-olds completing third level education Fighting poverty and social exclusion: at least 20 million fewer people in or at risk of poverty and social exclusion 15

16 Europe 2020 in een notendop NL 80% 2,5% -16% 14% n.a. <8% >40% % in Europe 2020 is the EU's growth strategy for the coming decade. In a changing world, we want the EU to become a smart, sustainable and inclusive economy. Ministerie van Economische Zaken Titel van de presentatie 5 november 2012

17 What s in for us? EU-initiatief Horizon 2020 SF Competitiveness & Innovation Programme Programme Totaal EU Budget *) ( mrd) ,4 Hoe kan NL profiteren ( )? R&D-programma's (industry-science). Just return KP7 = 6,7 % (Horizon 2020: 5 mrd). Schatting: 1,2 mrd. Meer gericht op structurele versterking van de economie vanaf ,1 mrd waagkapitaal & 11,6 miljard aan leningen MKB (via EIF) Regeldruk Europees Investerings- Fonds (EIF) Europese Investeringsbank (EIB) Connecting Europe Facility (CEF) **) NvT 11,6 ± 60 9,2 Lagere administratieve lasten voor burgers en bedrijven. Helft AL komt uit Brussel. 100 miljoen risicokapitaal, enkele honderdmiljoenen garanties ( ) 150 miljoen Innovatiekredieten ( ) en enkele individuele leningen ( x 20 mln). Nieuw programma In 2012/2013 starten reeds 5 à 10 proefprojecten breedband (jaarlijks 230 miljoen). Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB) 370 Jaarlijks 1 mrd. voor NL. Vanaf 2014 meer geld beschikbaar voor innovatie => relevant voor sommige topsectoren. Inzet op meer innovatie in GLB! *) Voorstel EC. Onderhandelen t/m **) Totaalbudget CEF: 50 miljard, w.v. 9,2 mrd voor breedbandnetwerken en digitale diensten.

18 Structurele achterstand op terrein innovatie Europa loopt achter op het terrein van innovatie, zowel voor wat betreft de omvang van R&D-investeringen als wat betreft het omzetten van kennis & technologie in nieuwe producten & diensten. Vanwege vergrijzing en afnemend arbeidsaanbod zal potentiele groei vooral moeten komen van productiviteitsgroei. R&D & innovatie zijn de belangrijkste peilers van productiviteitsgroei en daarmee van de potentiele economische groei. Groeimarkten liggen hier vooral op het het terrein van duurzame energie, bio-based materialen, milieu-vriendelijke en groene technologieen. Daarnaast blijft een concurrerend ondernemers- en vestigingsklimaat essentieel, en natuurlijk goed functionerende markten, structurele hervormingen en financiele stabiliteit.

19 Innovatie essentieel voor welvaartsgroei Resultaten voor verklaring van private R&D-uitgaven Financiële R&D-stimulering door overheid effectief Verder o.a. sectorstructuur en publieke R&D belangrijk Multipliers (effecten per euro op private R&D): Fiscale R&D-stimulering: 0,93 Overige overheidsfinanciering 1,15 R&D van hogeronderwijsinstellingen: 0,23 (NL, lange termijn) R&D van researchinstellingen: 0,46 (NL, lange termijn) Multipliers (effecten op BBP) 1 extra private R&D in NL op lange termijn bijna 11 extra BBP 1 extra publieke R&D in NL op lange termijn ruim 8 extra BBP Bron: proefschrift Piet Donselaar ( " Each euro invested in EU research leads to an increase in industry added value of between 7 and 14 euro, while spending 3% of EU GDP on research and development by 2020 could create 3.7 million jobs and increase annual GDP to 800 billion by 2025." (Bron: EC-2012)

20 EU27 innovation performance compared to main competitors verschillen zitten vooral in private R&D-investeringen en hoger opgeleiden

21 Growth in innovation performance EU sinds 2010: enige vooruitgang, maar onvoldoende. Amerika, Japan en Zuid-Korea wereldleiders, vooral op terrein private R&D, PPS en hoger opgeleiden EU Voorsprong tov van de BRICS blijft, maar is met name t.o.v China aan het afnemen, hoewel we dat niet moeten overdrijven.. NL: positie verbetert; binnen EU Nordics aan de kop. 21 Ministerie van Economische Zaken Titel van de presentatie 5 november 2012

22 European countries innovation performance

23 Country groups: innovation performance per dimension

24 Discussie