Registratienummer collegebesluit:

Transcriptie

1 Ill G uemeente Nieuwkoop College van Burgemeester en Wethouders nieuwkoop Raadsvoorstel Portefeuillehouder: J.W.M. Pietersen Opgesteld door: Govard Slooters, afdeling Directie Besluitvormende vergadering: 21 januari 2016 Registratienummer collegebesluit: Raadsnummer: Titel 1 onderwerp: Huisvesting Statushouders Samenvatting: De vluchtelingenproblematiek blijft zowel internationaal als nationaal veel aandacht vragen. Ook de gemeente Nieuwkoop wordt gevraagd haar bijdrage te leveren in het kader van de nationale aanpak van de verhoogde asielinstroom. Het college stelt de raad voor de kaders vast te stellen voor de wijze waarop de gemeente Nieuwkoop haar bijdrage gaat invullen. Voorgesteld besluit: Het college van burgemeester S wethouders stelt de raad voor het volgende te besluiten: 1. Inzetten op het (extra) huisvesten van statushouders binnen de gemeente Nieuwkoop als bijdrage in de nationale aanpak van de verhoogde asielinstroom. 2. Voor het zoeken en uitwerken van de locaties van de bouw van extra wooneenheden uitgaan van de volgende criteria a. Bij voorkeur grotere kernen (vanwege voorzieningen en openbaar vervoer) b. Maximum aantal extra wooneenheden per kern dient in verhouding te staan tot het inwoneraantal (max 0,5-1 a k) c. Bij nieuwbouw kiezen voor meerpersoons eenheden d. Bij voorkeur minimaal 10 units bij elkaar e. Grond in eigendom van gemeente of corporatie, waarbij de grond in eigendom van de gemeente geen deel uitmaakt van een grondexploitatie. f. Kosten woonrijp maken moeten acceptabel zijn evenals de kosten van het realiseren van wooneenheden 3. In samenspraak met de WSN en de WDA de locaties in de kernen Nieuwkoop (Koetshuis), Nieuwveen (Teylersplein en A.H.Kooistrastraat), Zevenhoven (Stationsstraat), Ter Aar (Middelweg) en Langeraar (Damstaete) verder uitwerken en na een inspraak proces aan de raad voorleggen ter besluitvorming of en zo ja met welke invulling voor de genoemde locaties wordt gekozen. 4. Een budget van C ,- beschikbaar te stellen voor nader onderzoek naar de locaties en aanvullende capaciteit en dit ten laste te brengen van de post Onvoorzien. 1

2 Pagina 2 van 7 burgemeester en wethouders van Nieuwkoop r 7 7 f í mr. ooiers F. Buiiserd burgemeester 2

3 Pagina 3 van 7 TOELICHTING Inleiding / aanleiding De vluchtelingenproblematiek blijft zowel internationaal als nationaal veel aandacht vragen. Ook de gemeente Nieuwkoop wordt gevraagd haar bijdrage te leveren in het kader van de nationale aanpak van de verhoogde asielinstroom. In dit raadsvoorstel doen wij een voorstel ten aanzien van de voorgestane aanpak. Beoogd (maatschappelijk) effect Een bijdrage leveren in de aanpak van de verhoogde asielinstroom. Kader I eerdere besluiten I voorgeschiedenis Eerdere besluiten: Tot op heden zijn er door de raad geen besluiten genomen in het kader van de onderhavige problematiek. Voorgeschiedenis Reeds vele jaren hebben alle gemeenten in Nederland de opgave statushouders te huisvesten. Per halfjaar wordt het aantal vastgesteld aan de hand van het aantal te huisvesten statushouders afgezet tegen het aantal inwoners van de gemeente. Statushouders zijn urgent woningzoekenden en hebben (binnen de opgave) voorrang bij de toewijzing van een sociale huurwoning. Tot 2015 waren de aantallen relatief beperkt en lukte het om in samenspraak met de drie corporaties binnen de gemeente de opgave te realiseren. In 2015 steeg het quotum tot 47 statushouders. De opgave voor het eerste halfjaar van 2016 is 32. De verwachting is dat de opgave voor heel 2016 tussen de 60 en de 90 zal bedragen. Gelet op de aanhoudende instroom en de doorlooptijd van de procedure bij de IND is de verwachting dat dit aantal in 2017 niet zal afnemen. Bestuursakkoord Verhoogde Asielinstroom Op 27 november 2015 hebben het kabinet en het VNG een onderhandelaarsakkoord Verhoogde Asielinstroom gesloten. Wij hebben de raad hieromtrent reeds geïnformeerd bij brief van 1 december Wij verzoeken u deze informatie te betrekken bij uw besluitvorming. Brief Provincie Zuid-Holland Bij brief van 2 december 2015 heeft de provincie haar beleid kenbaar gemaakt ten aanzien van: "Asielzoekersopvang en huisvesting vergunninghouders: Aanpak en ruimtelijke instrumenten provincie". Wij verzoeken u ook deze brief bij uw besluitvorming te betrekken. Participatie I betrokken partijen I personen De belangrijkste partners in het kader van de huisvesting van statushouders zijn de woningbouwcorporaties. Binnen de gemeente zijn de Woningstichting Nieuwkoop (WSN), Woondienst Aarwoude (WDA) en Vestia actief. Vestia heeft aangegeven dat de gemeente Nieuwkoop niet tot haar focusgebieden behoort en zij in onze gemeente ook niet zal investeren in nieuwbouw. Vestia blijft wel bijdragen aan het huisvesten van statushouders in haar bestaande woningen.. Met de WSN en WDA is in de afgelopen periode regelmatig overleg gepleegd over de mogelijkheden tot uitbreiding van de huisvestingscapaciteit voor statushouders. Participe is onze partner bij de eerste opvang en eerste begeleiding van statushouders. Ook met de coördinator van Participe heeft overleg plaatsgevonden met name over de opvang en begeleiding. Samen met de raad hebben wij op 24 november 2015 een inloopbijeenkomst georganiseerd rondom het thema "huisvesting statushouders". Ook de WSN, WDA en Participe waren betrokken bij deze 3

4 Pagina 4 van 7 inloopbijeenkomst. De reacties die zijn verzameld tijdens de inloopbijeenkomst en die later zijn ontvangen zullen wij u voor de behandeling van dit voorstel in de meningsvormende raad toezenden. Duurzaamheidsaspecten Bij de huisvesting van statushouders is een van de varianten te kiezen voor semi-permanente wooneenheden dan wel permanente wooneenheden. De duurzaamheid van de oplossing is daarbij een relevant afwegingskader. Bij de uitwerking van de opties zal dit aspect worden betrokken. Varianten met argumenten voor en tegen 1. Inzetten op het (extra) huisvesten van statushouders binnen de gemeente Nieuwkoop als bijdrage in de nationale aanpak van de verhoogde asielinstroom. Er verblijven op dit moment ruim statushouders binnen de AZC's. Door het uitblijven van uitstroom kunnen nieuwe asielzoekers niet in een AZC worden geplaatst en is er noodzaak tot noodopvang en crisis noodopvang. Door het (extra) huisvesten van statushouders kunnen deze mensen uitstromen naar gemeenten en komen plaatsen in het AZC vrij. Alternatief: Naast het (extra) huisvesten van statushouders kan ook gekozen worden voor de vestiging van een AZC of een noodopvang. Binnen de gemeente Nieuwkoop zijn er geen locaties die zich lenen voor de vestiging van een AZC of noodopvang. Er geen ook geen (leegstaande) rijksgebouwen aanwezig. Vestiging van een grootschalige AZC of noodopvang legt een relatief hoge druk op de kleine kernen binnen de gemeente. 2. Voor het zoeken en uitwerken van de locaties van de bouw van extra wooneenheden uitgaan van de volgende criteria a. Bij voorkeur grotere kernen (vanwege voorzieningen en openbaar vervoer) De grotere kernen (a-kernen en b-kernen) beschikken over een basisschool, een supermarkt en openbaar vervoer. In de startsituatie zijn het grootste deel van de statushouders aangewezen op openbaar vervoer en op basisvoorzieningen op loopafstand. Ook in C-kernen kunnen nieuwe woningen en extra inwoners bijdragen aan de leefbaarheid van de kern. b. Maximum aantal extra wooneenheden per kern dien in verhouding te staan tot het inwoneraantal (max 0,5-1 "/o) In de samenleving zien wij vaak een negatieve reactie op grote concentraties asielzoekers. Door te kiezen voor spreiding zal het draagvlak groter zijn. Bij concentratie kan in der aanvangsfase de begeleiding meer gefocust worden en kan bijvoorbeeld één school specifiek worden ingezet om taalachterstanden aan te pakken. c. Bij nieuwbouw kiezen voor meerpersoons eenheden Een groot deel van de statushouders betreft alleenreizende mannen. Om deze te huisvesten zouden we kunnen volstaan met eenpersoons semipermanente wooneenheden (bijvoorbeeld studentencontainers). Een groot deel van de alleen reizende mannen heeft echter een gezin achter zich en zal de statushouder inzetten op gezinshereniging. Kleine) meerpersoons eenheden zijn breder inzetbaar in de huisvestingsopgave dan wooneenheden voor alleenstaanden. Binnen onze dorpen past laagbouw en gezinswoningen beter dan containerwoningen.de 4

5 Pagina 5 van 7 voors en tegens van diverse type wooneenheden worden meegenomen bij de uitwerking van de locaties.. Het is niet gewenst dat alleenstaanden een meerpersoonwoning krijgen toegewezen. Oplossing: door bij de toewijzing van een woning een intake gesprek te voeren kan worden voorkomen dat een meerpersoonswoning wordt toegewezen aan een alleenstaande statushouders. De wenselijkheid en uitvoerbaarheid van de optie van huisvesting van meerdere alleenstaanden in een woning is een onderwerp voor nadere uitwerking. d. Bij voorkeur minimaal 10 units bij elkaar Iedere bouwlocatie dient woonrijp (bouwrijp en alle nutsvoorzieningen) te worden gemaakt. Daarnaast dienen semipermanente of permanente wooneenheden te worden gebouwd. Op basis van eerste berekeningen geldt voor alle situaties dat dit een onrendabele investering betreft. Een minimale schaalgrootte helpt de kosten te beperken. Kleinere aantallen woningen (2 tot 4) dragen mogelijk meer bij tot integratie. Oplossing: indien gemende plaatsing van statushouders en reguliere woningzoekenden mogelijk is binnen de regelgeving van het Rijk, dan zal Nieuwkoop die mogelijkheid zoveel mogelijk proberen te benutten. e. Grond in eigendom van gemeente of corporatie, waarbij de grond in eigendom van de gemeente geen deel uitmaakt van een grondexploitatie Gelet op de maximaal te rekenen huur geldt voor alle nieuw te creëren wooneenheden (semipermanent of permanent) dat sprake is van een onrendabele investering. Indien gronden moeten gekocht of gronden die nu onderdeel van een grondexploitatie zijn moeten worden ingebracht nemen de kosten substantieel toe omdat rekening gehouden wordt met grondopbrengsten op die locaties. Gezocht wordt naar gronden met een relatief lage boekwaarde. Gronden binnen een grondexploitatie zijn bedoeld om woningen te bouwen. Daarom dienen deze, ongeacht de kosten, te worden ingezet. f. Kosten woonrijp maken moeten acceptabel zijn evenals de kosten van het realiseren van wooneenheden. Argumenten: De kosten vormen een onderdeel van het afwegingskader. Het is niet mogelijk om dit qua bedrag nu reeds te begrenzen. Ook voor WSN en WDA geldt dat zij de eigen financiële afweging zullen moeten maken. 3. In samenspraak met de WSN en de WDA de locaties in de kernen Nieuwkoop (Koetshuis), Nieuwveen (Teylersplein en A.H.Kooistrastraat), Zevenhoven (Stationsstraat), Ter Aar (Middelweg) en Langeraar (Damstaete) verder uitwerken en na een inspraak proces aan de raad voorleggen ter besluitvorming of en zo ja met welke invulling voor de genoemde locaties wordt gekozen. Argumenten: Op basis van een verkenningen van mogelijkheden zijn de hierboven genoemde locaties naar voor gekomen als kansrijk. Met uitzondering van het Koetshuis in Nieuwkoop zal op alle andere locaties sprake zijn van nieuwbouw van semipermanente of permanente wooneenheden. De gemeente draagt zorg voor woonrijp maken van de locatie en in beginsel worden de WSN of de WDA wordt gevraagd de wooneenheid te realiseren en de exploiteren. De locaties dienen nader te worden onderzocht te beginnen met de bodemgesteldheid. 5

6 Pagina 6 van 7 Het Koetshuis te Nieuwkoop neemt een bijzondere positie in. Gelet op de technische staat van de installaties is de inschatting van de eigenaar WSN dat het gebouw nog 5 tot 7 jaar dienst zou kunnen doen. In samenspraak met de eigenaar willen wij bezien wat de mogelijkheden zijn ten aanzien van onzelfstandige of zelfstandige wooneenheden zoals genoemd in het akkoord van 27 november Het college stelt voor om de inspraak per locatie invulling te geven. Daarbij willen we de inspraak op een zodanig tijdstip plannen dat aanpassing op basis van reacties van belanghebbenden mogelijk moet zijn. Graag willen in navolging van de opzet van de bijeenkomst van 24 november de raad intensief betrekken bij dit proces. 4. Een budget van C ,- beschikbaar te stellen voor nader onderzoek naar de locaties en aanvullende capaciteit en dit ten laste te brengen van de post Onvoorzien. Argumenten: Per locatie moet worden vastgesteld welke onderzoeken noodzakelijk zijn. Een deel van de onderzoeken (bijvoorbeeld bodemonderzoek) brengt extra kosten met zich mee. De verhoogde instroom van statushouders vraagt extra capaciteit in de begeleiding van het plaatsingproces en de planvorming ten aanzien van het creëren van extra wooneenheden. Bij het opstellen van de begroting waren deze uitgaven nog niet te voorzien. Voorgesteld besluit 1. Inzetten op het (extra) huisvesten van statushouders binnen de gemeente Nieuwkoop als bijdrage in de nationale aanpak van de verhoogde asielinstroom. 2. Voor het zoeken en uitwerken van de locaties van de bouw van extra wooneenheden uitgaan van de volgende criteria a. Bij voorkeur grotere kernen (vanwege voorzieningen en openbaar vervoer) b. Maximum aantal extra wooneenheden per kern dien in verhouding te staan tot het inwoneraantal (max 0,5-1 "/ 0 ) c. Bij nieuwbouw kiezen voor meerpersoons eenheden d. Bij voorkeur minimaal 10 units bij elkaar e. Grond in eigendom van gemeente of corporatie, waarbij de grond in eigendom van de gemeente geen deel uitmaakt van een grondexploitatie. f. Kosten woonrijp maken moeten acceptabel zijn evenals de kosten van het realiseren van wooneenheden 3. In samenspraak met de WSN en de WDA de locaties in de kernen Nieuwkoop (Koetshuis), Nieuwveen (Teylersplein en A.H. Kooistrastraat), Zevenhoven (Stationsstraat), Ter Aar (Middelweg) en Langeraar (Damstaete) verder uitwerken en na een inspraak proces aan de raad voorleggen ter besluitvorming of en zo ja met welke invulling voor de genoemde locaties wordt gekozen. 4. Een budget van ê ,- beschikbaar te stellen voor nader onderzoek naar de locaties en aanvullende capaciteit en dit ten laste te brengen van de post Onvoorzien. Kanttekeningen I risico's en beheersmaatregelen» De huisvesting van statushouders is zeker niet onomstreden. Hoewel er in landelijke discussies soms gesuggereerd wordt dat het sluiten van grenzen of anderszins beperken van een beroep op asielprocedures (op korte termijn) mogelijk is, is de realiteit dat Nederland deelnemer is in internationale vluchtelingenverdragen die de rechten en plichten van vluchtelingen beschrijven. Nederland is altijd een actief pleitbezorger geweest voor aandacht voor mensenrechten. Deze verdragen en de rechten die daarin beschreven worden voor vluchtelingen zijn voor ons als lokaal bestuur nog steeds leidend in het uitwerken van onze bijdrage aan het actuele vluchtelingenvraagstuk. We signaleren dat het nodig is om bij onze huidige inwoners, maar ook bij een deel van de vluchtelingen, goed uit te leggen wat de werkelijke rechten en plichten van vluchtelingen in onze samenleving zijn. Het idee dat 6

7 Pagina 7 van 7 vluchtelingen 'alles krijgen en niets terug hoeven te doen' is schadelijk voor het draagvlak voor opvang van vluchtelingen en voor hun integratie in onze samenleving.» Maatregel: Goede voorlichting en het betrekken bij van de omgeving bij de integratie dient bij te dragen tot begrip en onderlinge solidariteit.» Er is verzet tegen de urgentie van statushouders bij de toewijzing van sociale huurwoningen. Ook in onze gemeente is sprake van een wachttijd bij de toewijzing van een huurwoning. Door de urgentie van statushouders ontstaat een beeld dat zij na relatief korte tijd een woning krijgen toegewezen en reguliere woningzoekenden jaren moeten wachten. Er zijn signalen dat het rijk de urgentie voor statushouders in de wet wil afschaffen zonder echter de opdracht aan gemeenten om statushouders te huisvesten te wijzigen. De gemeenten zullen dan in de eigen (regionale) verordening bepalingen op moeten nemen om woningen toch toe te kunnen wijzen. Maatregel: Door extra wooneenheden toe te voegen aan de voorraad sociale huurwoningen kan voldaan worden aan de taakstelling zonder dat de wachtlijsten voor reguliere woningzoekenden veel verder oplopen. Bij voorkeur zou gekozen moeten worden voor vermeerdering van het bestand aan permanente goedkope sociale huurwoningen, waarvoor zowel statushouders als reguliere woningzoekenden in aanmerkingen kunnen komen. Argumenten: Er zijn verschillende juridische procedures om de bestemming van een locatie te wijzigen. Een van de mogelijkheden is specifieke activiteiten in verband met de huisvesting van statushouders. Dan is gemengde invulling niet mogelijk. Bij andere procedures is dat wel mogelijk. Door te kiezen voor een benadering zoals geformuleerd ontstaat een situatie waarin en de druk op de reguliere woningmarkt afneemt en de integratie beter verloopt. Financiële en juridische gevolgen Financieel: De verhoogde asielinstroom brengt zowel landelijk als lokaal extra kosten met zich mee. Het rijk verschaft extra middelen aan gemeenten en woningbouwcorporaties maar de verwachting is dat niet alle kosten hiermee kunnen worden gedekt. De raad wordt nu gevraagd C ,- beschikbaar te stellen voor voorbereidingskosten en tijdelijk verhoogde personele inzet rondom plaatsingstaken.. Bij de besluitvorming per locatie zal worden gevraagd om krediet beschikbaar te stellen voor woonrijp maken. Indien sprake is van verkoop van de grond aan WSN of WDA conform de afgesproken voorwaarden komen er ook inkomsten, maar de verwachting is dat de kosten de inkomsten zullen overstijgen. Ook voor de gemeente betreft het een onrendabele investering. Juridisch: Per locatie zal moeten worden bezien welke juridische procedure het meest geëigend is om de gewenste ontwikkeling mogelijk te maken. Bijlagen 1. Bestuursakkoord Verhoogde Asielinstroom dd 27 november Brief Provincie Zuid-Holland "Asielzoekersopvang en huisvesting vergunninghouders" Na te zenden 3. Realisatie plaatsing statushouders 2015 Advies meningsvormende raad II 7 januari 2016 De raad heeft voldoende informatie om een besluit te nemen. Het wordt een discussiestuk in de volgende besluitvormende raadsvergadering. 7