Een reflectie: het belang van specifiek opgeleide verpleegkundigen geriatrie

Transcriptie

1 Een reflectie: het belang van specifiek opgeleide verpleegkundigen geriatrie 17/03/2015 NVKVV - Oostende Lon Holtzer Zorgambassadeur Vlaamse Overheid Coördinator gezondheidszorg Associatie KU Leuven 1

2 Probleem samengevat in 1 grafiek Dubbele problematiek Uitbreidingsproblematiek Vergrijzing van de bevolking met meer chronische pathologie Vervangingsproblematiek Verzilvering van de beroepsgroep met grote golf van pensioengerechtigde collega s 2

3 Toenemende zorgvraag Tegen 2020: plussers meer dan nu! (Vlaanderen alleen) 20% mensen met dementie extra Mensen met een beperking worden ouder en zijn talrijker Vergroening in steden Stijging zorgvraag stijging vraag naar verpleegkundigen

4 Wat is de uitdaging voor de zorg- en welzijnssector? VOLDOENDE COMPETENT personeel vinden voor zorg en welzijn, om KWALITEITSVOLLE zorg te garanderen in continu evoluerende en budgettair krappe omstandigheden. 4

5 Omgevingsanalyse Maatschappij in beweging Zorg in beweging Visie op zorg en welzijn Vermaatschappelijking van de zorg Accent op chronische zorg en eerstelijnszorg Blijvend accent op thuiszorg, ouderenzorg en GGZ Sector onder financiële druk Arbeidsmarkt in beweging Langer werken Gedeelde aanstellingen Meer en meer ondernemerschap in de social profit Nauwere samenwerking tussen arbeidsmarkt en vorming 5

6 Inhoudelijk: multi van alles. Chronische ziekten en multimorbiditeit Artrose, ademhalingsstoornissen, cardiovasculaire ziekten, diabetes, kanker, reuma, zwaarlijvigheid, depressie 2/3 middelen chronisch zieken (1) Stijgende zorgvraag in de geestelijke gezondheidszorg 50% van de 65-plussers heeft minstens 3 chronische aandoeningen, 20% heeft er minstens 5 50% van ziekenhuispatiënten heeft multimorbiditeit Multicomplexiteit Nieuw samengestelde gezinnen Superdiversiteit Toenemende armoede (10% tot 15% van de bevolking) (1) Snyderman R. The AAP and the transformation of medicine. J Clin Invest :

7 Evolutie inschrijvingen HBO5 en professionele bachelor verpleegkunde verpleegkunde HBO5* Prof bachelor verpleegkunde Totaal * ** inschrijvingen 2008* ** % 2015 tov 2014 totale % evo gemid % abs 2015 groeifactor tov 2014 totale abs evo verpleegkunde HBO5* ,5% 58,9% 6,0% Prof bachelor verpleegkunde gemid absolute evo ,7% 64,6% 6,4% Totaal ,2% 62,0% 6,2% * Het cijfer voor 2008 vermeld onder HBO5 verpleegkunde betreft het aantal cursisten 4de graad verpleegkunde in het secundair onderwijs. Op 1 september 2009 werd deze 4de graad verpleegkunde afgesplitst van het secundair onderwijs en ondergebracht in het hoger beroepsonderwijs (HBO5). HBO5 valt juridisch onder het Hoger Onderwijs. ** De cijfers voor 2015 zijn voorlopige cijfers van VLHORA (telling oktober). Voor HBO5 verpleegkunde werd het voorlopige cijfer (bevraging sept 2015) aangepast op basis van de verschillen tussen de voorlopige cijfers en de cijfers van het Beleidsdomein Onderwijs en Vorming in de periode De evolutiecijfers zijn eveneens berekend op basis van de voorlopige cijfers 2015**. Bron: Departement Welzijn Volksgezondheid en Gezin, bewerking data Beleidsdomein Onderwijs en Vorming. 7

8 Meer dan 50% studeert nu al verder 2044 bachelordiploma s verpleegkunde in academiejaar Aantal 974 of 1070 of Studeert direct BANABA 338 of 16% Direct master 116 of 6% 48% 52% Studeert later BANABA 464 of 23%* Niet verder studeren Verder studeren Later master 152 of 7 %* * Inschatting op basis van academiejaar

9 ZORG VERPLEEGKUNDE Zorg- en verpleegkundige opleidingen in de Vlaamse Kwalificatie Structuur Model tot 2016 Niveau 8 Doctoraat Niveau 7 Master 60 sp Niveau 6 Niveau 6 BRUG opleiding 120 sp BANABA 60 sp Schakel 60 sp Bachelor verpleegkunde 180 sp Niveau 5 HBO5 verpleegkunde Niveau 4 Nvieua 3 Zorgkundige Personenzorg 9

10 Wat is het probleem? België KB nr. 78 is omgezet naar de Gecoördineerde wet betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen van 10 mei Elke verpleegkundige moet vanaf 18 januari 2016 voldoen aan Europese regelgeving om Verantwoordelijk algemeen ziekenverpleger te zijn. Gereglementeerd beroep in België Gereglementeerd beroep in Europa ifv. vrij verkeer van personen en diensten

11 Europese Richtlijn 2013/55/EU Kenmerken Toegelaten na 12 jaar leerplichtonderwijs Minimale duur: 3 jaar (4.600 u) Minstens de helft (2.300 u) klinische praktijk In direct contact met de patiënt Leiding kunnen geven aan een team Minstens 1/3 theorie (1.534 u) Binnen 7 domeinen stage lopen Minimaal voldoen aan 8 competenties 11

12 8 competenties zelfstandig een diagnose stellen voor de nodige verpleegkundige verzorging en verpleegkundige zorg plannen, organiseren en implementeren Samenwerken met andere actoren in de gezondheidszorg, incl. geven van praktische opleiding aan zorgverstrekkers personen, gezinnen en groepen helpen een gezonde levensstijl aan te nemen en voor zichzelf te zorgen zelfstandig urgente levensreddende maatregelen kunnen treffen en in crisis- en rampensituaties kunnen handelen;

13 8 competenties zorgbehoevenden en hun naasten onafhankelijk adviseren, instrueren en ondersteunen; zelfstandig de kwaliteit van verpleegkundige verzorging kunnen garanderen en evalueren; duidelijk communiceren en samenwerken met disciplines; de kwaliteit van zorg analyseren om de eigen praktijkervaring als verantwoordelijk algemeen ziekenverpleger te verbeteren.

14 Probleem? Te weinig stage: gemiddeld 1400 u versus 2300 u of 24 weken te kort. Verder generiek maken: 7 domeinen Kwaliteitsniveau inbouwen: 8 competenties Timing! Accreditatie bacheloropleiding liep 30/9/15 af Goede visitatieresultaten kwalitatief in orde Maar onvoldoende antwoord op Europa HBO5: omvormingsdossier in functie van hoger onderwijs Zelfevaluatierapport tegen 15 mei

15 3-jarige 4-jarige bacheloropleiding 180 studiepunten Gemiddeld 1400 uren stage Afstudeerrichtingen / trajecten Ongelijkmatige verdeling in de arbeidsmarkt Theoretischer dan HBO5 Specialisatie in BANABA Master: + 2 jaar 240 studiepunten 2300 uren stage (laatste deel: contractstage!) Generieke opleiding Heel de sector voorzien van deskundigheid Theor. en langer dan HBO5 Specialisatie zal nodig blijven maar via postgrad. Master: zal beter aansluiten

16 Generieke opleiding Competenties op een hoger / abstracter niveau Transfermogelijkheden van kennis zijn belangrijk Verpleegkundige wordt zelfsturende professional Meer flexibiliteit in de loopbaan Antwoord op multipathologie en chronische zorg 16

17 Verpleegkunde in beweging of is a nurse = a nurse = a nurse? 17

18 Generieke opleiding en specialisatie Beroepstitels en kwalificaties staan onder druk Oneerlijk systeem Waarom is een geriatrische verpleegkundige gespecialiseerd en een nefrologische verpleegkundige niet? BANABA s verdwijnen Wil niet zeggen dat specialisatie verdwijnt Worden vervangen door postgraduaten (financiering ) Meer mogelijkheden om in te spelen op noden uit het werkveld (lijst niet gelimiteerd tot lijst BBT/BBK) 18

19 Banaba s postgraduaten Basisopleiding wordt meer generiek Deel verdieping vanuit banaba s binnen initiële opleiding via Uitgebreide stage Focus bachelorproef Aanbod keuzevakken (student heeft regie) Doorgedreven specialismen (bovenop de bredere basisopleiding) kan blijven via postgraduaatopleidingen of andere vormen van levenslang leren 19

20 Specialisatie Blijft nodig! Ontwikkeling van de verpleegkundige professie State of the art verpleegkunde Ontwikkelen van EB kennis Verpleegkundig specialist wordt ingeschreven in WUG 15 in de toekomst! 20

21 HBO5 Verpleegkunde Alle opleidingen zijn cruciaal voor zowel het onderwijs (instroom en democratisering) als de zorgsector 38 % van de verpleegkundigen in België (2010) 45% van de verpleegkunde studenten in Vlaanderen (2015) Eigen plaats binnen de leerladder, met een duidelijke differentiatie tussen niveau 5 en niveau 6 beroepskwalificaties in voorbereiding Momenteel twee evoluties met impact: de nieuwe Europese Richtlijn 2013/55/EU de globale uitbouw van HBO5 (naast verpleegkunde ook CVO-opleidingen, in samenwerkingsverbanden met de hogescholen) 21

22 HBO5: beslissing moet nog vallen Met gelijke titel (VAZ) en Europroof Zeer zware studiebelasting in 3 jaar Hoeveel studenten zullen we verliezen? Instroom: 77% BSO Arbeidsmarkt zet selectief in (vb. pediatrie) Nog 2,5 jaar (150 stp) om bachelorniveau te halen Met andere titel en niet Europroof Semantische oplossing te zoeken Haalbaar niveau Aanvullend antwoord op maatschappelijke noden Differentiatie in praktijk brengen Professioneel antwoord op ZORG nood 22

23 Brugopleidingen Conclusie van taskforce bachelor: HBO5 Bachelor 60 studiepunten verkorting op basis van Eerder Verworven Kwalificatie (EVK) (= vroeger) Zonder relevante werkervaring en zonder bewijs van verworven competenties 150 stp, waarvan 30 stp. stage (= 2,5 jaar). (Vroeger: 120 stp) Met werkervaring en met EVC-dossier verdere afbouw van studiepunten mogelijk Vroedkunde Bachelor verpleegkunde 120 studiepunten (2 jaar) 23

24 Master verpleegkunde Schakelprogramma naar de master verpleegkunde: Masteropleiding: van niveau 6 naar niveau 7 Onderzoek naar inhoudelijke brug lopende Deel van de studiepunten worden niet vrijgesteld maar kunnen mogelijks wel behaald worden in 4 e jaar In volle samenwerking tussen de 3 universiteiten Met gezamenlijke afspraken en uitwisselbare opleidingsonderdelen 24

25 ZORG ZORG VERPLEEGKUNDE Zorg- en verpleegkundige opleidingen in de Vlaamse Kwalificatie Structuur Model vanaf 18/01/2016 Niveau 8 Doctoraat Niveau 7 Niveau 6 Master 60 stp Schakel 45 à 60 stp Postgraduaten stp Niveau 5 BRUG opleiding 150 stp HBO5 verpleegkunde Bachelor verpleegkunde 240 stp Niveau 4 Nvieua 3 Zorgkundige Personenzorg 25

26 En nu specifiek ouderenzorg In de verschillende soorten verpleegkunde is ouderenzorg Het meest complex Het meest compleet Het meest gevarieerd Het meest onderschat Met andere woorden Het is een privilege om in de ouderenzorg te mogen werken!!! 26

27 Charter voor inspirerende en enthousiasmerende stage 1. Elke student verpleegkunde ontwikkelt de noodzakelijke competenties voor kwalitatieve patiëntenzorg in ouderenzorg en geestelijke gezondheidszorg, ongeacht zijn/haar specialisatie. 2. De opleiding is gebaseerd op actuele en noodzakelijke competenties. 3. Alle docenten kennen de basisbeginselen van de ouderenzorg en de geestelijke gezondheidszorg 4. Ouderenzorg en geestelijke gezondheidszorg engageren zich in overleg met het onderwijs tot domeinspecifieke stages 5. Onderwijs en werkveld engageren zicht tot de gezamenlijke uitbouw van professioneel mentorship 27

28 De toekomst moet kunnen bouwen op sterk zorgleiderschap én visie Uitgangspunt: Zorg verlenen is een privilege omdat je onwaarschijnlijk dicht bij mensen MAG komen. Uitgangspunt: De maatschappij evolueert continu en de zorgverlening moet mee evolueren. We werken in een zeer KWETSBARE OMGEVING We werken in een zeer STERK WIJZIGENDE OMGEVING 28

29 ZORG verlenen doe je samen met de patiënten. Zorg verlenen is een privilege Als je het goed doet Als je mentale ruimte hebt voor de patiënt en zijn (veranderende) omgeving Zorg verlenen is geen exclusief privilege van verpleegkunde 29

30 Woord aan de zorgvrager Als échte zorg verlenen een privilege is, is goede en ethisch verantwoorde zorg ontvangen een BASISRECHT Teveel Bepampering Machtsmisbruik Foto: Leo De Bock 30

31 Belang van werkveld in opleiding 2300 stage!!!! Enkele kritische vragen Hoeveel mentoren hebt u op uw dienst? Hoe zijn zij opgeleid? Kent u de domein specifieke leerresultaten van de bachelor verpleegkunde? Hoeveel verschillende opdrachten geeft u aan studenten? Hoe differentieert u volgens niveau? Hoeveel verantwoordelijkheid krijgt een student op uw dienst Is uw stage-aanbod afgestemd op uw verwachtingen ten aanzien van de afgestudeerde verpleegkundigen? Hoe verrijkt u de leerkansen van studenten op uw afdeling? Hoeveel verpleegkundigen op uw dienst hebben een gedeelde aanstelling met onderwijs?. 31

32 Stagevormen Hoe krijgt de student zicht op het zorgprogramma s van patiënten? Werkt u samen met de eerstelijn / WZC? Hoeveel voorstellen voor bachelorproeven hebt u al doorgegeven aan de hogescholen? Hoe kan een student EBN opzoekingen doen op uw dienst?. 32

33 Ouderenzorg in de picture Foto s: Leo De Bock 33

34 Geriatrische specialisatie Verschillende banaba s en postgraduaten Gelijklopende thema s Geriatrisch pathologie Woonzorg dimensie Multidisciplinaire. ELKE verpleegkundige moet dit kennen Geriatrie is fundamenteel in de zorg! 34

35 Toch is specialisatie nodig want Veel verwarrende pathologie Veel (maatschappelijke) contextzorg, incl. aandacht voor de mantelzorgers Veel aandacht voor preventie en educatie Veel specifieke VK aandachtspunten Voeding Depressie Motoriek (incl. valpreventie) Slaapstoornissen. Maar de VOORAL liefde en trots voor het vak!! 35

36 Besluit Verpleegkunde, en zeker geriatrische VK, is een boeiende wereld in volle ontwikkeling Alle info: 36

37 Waar draait het om? Uit een getuigenis van Kristien Bonneure: Wat zijn we gezegend met een uitstekende sociale zekerheid, met prachtig medisch personeel, toegewijde artsen, verpleegkundigen, kinesisten, trajectbegeleiders, noem maar op. Ik ben hen ontzettend dankbaar voor hun diagnose, hun behandeling, hun steun. Maar die wachtkamers, die moet je alleen trotseren Je kunt er de existentiële verlorenheid snijden. De mens naast je is een rotsig eiland. En jij ook. Tot iemand eens in je ogen kijkt.

38 'Je hand wordt anders als je deze in een andere legt. (Paul Eluard) Foto: Leo De Bock 38

39 Werken in ouderenzorg is een privilege Als je dat gevoel verliest Tijd om in de spiegel te kijken! 39

40 Hartelijke dank voor uw aandacht Eleonora (Lon) Holtzer Zorgambassadeur GSM: Facebook: facebook.com/zorgjob én 40