ZICH BETER VERPLAATSEN IN BRUSSEL

Transcriptie

1 ZICH BETER VERPLAATSEN IN BRUSSEL 100 tips om het milieu te sparen bij uw verplaatsingen ZICH BETER VERPLAATSEN IN BRUSSEL 1

2 OVERZICHT Voorwoord 3 10 handige tips in een oogopslag 4 Verplaatsingen en Leefmilieu 5 Zich slim verplaatsen 7 Van thuis naar het werk 11 School en kinderen 13 Shopping, uitstapjes, dagtrips en vakanties 15 Spring op de fiets 17 De uitrustingen 20 Slimme kneepjes 22 Maak gebruik van het openbaar vervoer 23 Gebruik uw wagen beter 27 Soepel rijgedrag 31 Handige tips 33 Vaarwel auto! 34 Gemotoriseerde tweewielers 36 Plezier en verre reizen 37 Maak uw verplaatsingen FUN 38 Beperk het vliegtuiggebruik 39 Contact en info 40 2 ZICH BETER VERPLAATSEN IN BRUSSEL

3 Onze manier van verplaatsen Veranderen : daar werken we samen aan In de straten van Brussel rijden dagelijks zo n auto s. De gevolgen van een dergelijke verzadiging zijn van velerlei aard : files, zenuwachtige bestuurders, kans op ongevallen, geluidshinder... en laten we de luchtvervuiling niet vergeten. De auto is namelijk de oorzaak van een groot deel van de CO 2 -uitstoot in de lucht. De microdeeltjes en giftige stoffen die we op die manier inademen zijn voor de gezondheid bijzonder schadelijk. Regelmatig worden er verontreinigingspieken in de winter en ozonpieken in de zomer vastgesteld die kwetsbare personen ertoe dwingen hun verplaatsingen en inspanningen te beperken. Zonder het nut van de auto voor bepaalde verplaatsingen op losse schroeven te zetten, is het noodzakelijk en mogelijk aan deze situatie te verhelpen door onze verplaatsingsgewoonten te veranderen. 65% van de verplaatsingen in Brussel hebben immers betrekking op afstanden van minder dan 5 km, en 25% op afstanden van nog geen kilometer. Allerlei vergelijkingen hebben het uitgewezen : korte afstanden in de stad worden met het openbaar vervoer, op de fiets of te voet steevast sneller afgelegd. Gewoonten veranderen en steeds het juiste vervoermiddel kiezen, dat is niet alleen een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid maar dus ook dikwijls een kwestie van gezond verstand. Files en opstoppingen in de spits zijn in Brussel bijna niet weg te denken, maar ik weiger daarin te berusten. Ons Gewest timmert aan de weg zodanig dat onze verplaatsingen vloeiend en vooral met minder uitlaatgassen kunnen gebeuren. Er werd een plan aangenomen dat als doel heeft om het verkeer met 20% te verminderen tegen 2018, en het bevat ook een aantal maatregelen om dit doel te bereiken. Het Gewest doet er dus alles aan om dit probleem aan te pakken, en we merken al enkele bemoedigende verbeteringen waaronder een vermindering van het autogebruik en een vermeerdering van de verplaatsingen met het openbaar vervoer en met de fiets. Maar de burger voelt zich vaak een beetje verloren ten aanzien van deze omvangrijke uitdaging en vraagt zich af wat hij concreet kan doen om zich efficiënter te verplaatsen. Bovendien is het engagement en het enthousiasme van alle Brusselaars nodig om deze immense uitdaging aan te gaan. Daarom hebben we deze brochure opgesteld om alle gedetailleerde informatie terzake te verzamelen, aangevuld met 100 concrete tips om het juiste vervoermiddel op het juiste ogenblik te kiezen. Kortom, alles wat u moet weten om u snel en efficiënt te kunnen verplaatsen in Brussel. ZICH BETER VERPLAATSEN IN BRUSSEL 3

4 10 handige tips in een oogopslag 1. Leg kleine afstanden te voet af. 2. Spring op uw fiets. 3. Maak gebruik van het openbaar vervoer. 4. Wissel verschillende vervoermiddelen af. 5. Deel een auto met anderen. 6. Doe aan ecorijden. 7. Stap in het bedrijfsvervoerplan van uw onderneming. 8. Hou bij de keuze van uw woonplaats rekening met uw verplaatsingen. 9. Neem bij voorkeur de trein voor lange afstanden. 10. Kies voor een minder vervuilende wagen. 4 ZICH BETER VERPLAATSEN IN BRUSSEL

5 Verplaatsingen en leefmilieu De dominerende plaats die de personenwagen inneemt (net als trouwens het vrachtvervoer over de weg), heeft zware gevolgen voor het leefmilieu. Bijdrage aan de opwarming van de aarde Over de opwarming van de aarde bestaat er vandaag onder de wetenschappers een ruime eensgezindheid. De activiteiten van de mens, en vooral de uitstoot van CO 2, spelen daarbij een belangrijke rol. Nu moet u weten dat de CO 2 - uitstoot van het transport met 20% verhoogd is sinds 1990, terwijl het Kyoto-protocol eist dat de totale uitstoot met 7,5% moet verminderen over eenzelfde periode. Luchtkwaliteit Het transport in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in hoofdzaak door wagens en vrachtwagens is verantwoordelijk voor meer dan 50% van de uitstoot van koolstofmonoxide (CO), en stikstofdioxiden (NO 2 ), evenals van meer dan 70% van het fijnstof (PM), die alle zeer schadelijk zijn voor de gezondheid. CO kan de zuurstoftoevoer naar het zenuwstelsel en het hart blokkeren. Fijnstofdeeltjes kunnen niet alleen geurhinder en irritatie veroorzaken, maar ook een vermindering van het ademhalingsvermogen. De stikstofdioxiden (NO 2 ) tasten het ademhalingsstelsel aan. Hierbij komen nog de grootschalige lozingen van aerosolgassen, zware metalen (koper, lood en ijzer, die leiden tot bloedstoornissen en vitale organen zoals nieren, longen of lever aantasten), roet, onverbrande koolwaterstoffen (zoals benzeen dat kankerverwekkend is), zwavel en zwaveldioxide (SO 2, dat chronische bronchitis kan veroorzaken). In de winter treden regelmatig verontreinigingspieken met microdeeltjes en stikstofdioxyde op. In de zomer kunnen, onder invloed van de warmte en de zonnestralen, hoge ozonconcentraties ontstaan. Deze twee fenomenen hebben in die mate gevolgen voor onze gezondheid dat we tijdens de pieken een verhoging van het aantal doktersbezoeken voor longaandoeningen vaststellen. In beide gevallen dienen de burgers, en vooral de meest kwetsbaren onder ons, erop te letten hun verplaatsingen en inspanningen te beperken. Geluidskwaliteit Bijna een woongebouw op vier is blootgesteld aan een zeer oncomfortabel geluidsniveau door het autoverkeer. In totaal wordt 43% van de bevolking blootgesteld aan geluidsniveaus die gevolgen hebben voor de gezondheid (stress, slapeloosheid, gehoorstoornissen, concentratieproblemen, enz.). Lawaai wordt bovendien steevast in enquêtes aangeduid als de voornaamste schadelijke omgevingsfactor in het Brussels Gewest. Levenskwaliteit De wagen eist steeds meer plaats op in de stad. In de steden van de ontwikkelde landen nemen auto s zelfs meer plaats in dan woningen. Door de verkeersdrukte nemen de stress bij de autobestuurders en het aantal ongevallen toe, en bijgevolg ook de onveiligheid op onze wegen. Het doorgaand verkeer raast door woonwijken en verstoort er de rust van zijn bewoners. De uitlaatgassen tasten het architecturale erfgoed aan en daardoor ook de gezelligheid van de buurten. ZICH BETER VERPLAATSEN IN BRUSSEL 5

6 Enkele cijfers Elke dag rijden wagens van pendelaars Brussel binnen. Hierbij komen nog Brusselse wagens. Met andere woorden, op een doorsnee weekdag krijgt Brussel meer dan wagens te slikken, alleen al voor de verplaatsingen tussen woon- en werkplaats. De gemiddelde afstand die de Brusselaars met de wagen afleggen, bedraagt 8 kilometer. Maar 60% van de verplaatsingen heeft betrekking op een afstand van minder dan 5km. 20% heeft betrekking op een afstand langer dan 10 km. 70% van de publieke ruimte is momenteel voorbehouden aan de wagen (wegen en parking). 94% van het energieverbruik voor het vervoer is toe te schrijven aan het wegverkeer, tegen 6% aan de treinen, trams en metro s en 0,1% aan het verkeer over water. Bijna 40% van de Brusselaars legt het grootste deel van zijn verplaatsingen af met de wagen, 35% kiest voor actieve verplaatsingswijzen (wandelen, fietsen) en 25% verplaatst zich met het openbaar vervoer. 64,51% van het wegverkeer rijdt op diesel, 35,17% rijdt op benzine en slechts 0,31% rijdt op LPG of andere energiebronnen. Wereldwijd Er rijden meer dan 1 miljard personenwagens rond op aarde. Elk jaar worden er 77 miljoen nieuwe auto s geproduceerd. De autoloze zondag: een spectaculaire impact op het leefmilieu (cijfers ) De autoloze zondag, die elk jaar in september in Brussel wordt georganiseerd, zorgt voor een aanzienlijke verbetering van de luchtkwaliteit en de geluidsomgeving. De cijfers spreken voor zich Kroonlaan, Elsene: de concentratie van meest schadelijke deeltjes (Black Carbon, cijfers 2011) 4 keer minder dan op een gewone zondag 7 keer minder dan op een weekdag In de Wetstraat bedroeg de gemiddelde concentratie van NO (stikstofmonoxide, cijfers ) 3 keer minder dan op een gewone zondag 7 keer minder dan op een weekdag In de Leopold II-tunnel bedroeg de NOconcentratie (cijfers ) 48 keer minder dan op een gewone zondag 68 keer minder dan op een weekdag Het geluidsniveau in wijken met doorgaans veel verkeer, lag 10 decibels lager dan op een doorsnee zondag. Die dag is er duidelijk minder achtergrondlawaai dat veroorzaakt wordt door het verkeer. Deze wijken, die gewoonlijk te lijden hebben onder het verkeerslawaai, kenden dus een uiterst weldoende rust. De verontreiniging door het autoverkeer is des te zorgwekkender omdat de polluenten worden uitgestoten in de onmiddellijke nabijheid van mensen en woningen. 6 ZICH BETER VERPLAATSEN IN BRUSSEL

7 ZICH SLIM VERPLAATSEN Wie zich slim verplaatst, kiest voor elke verplaatsing de hiervoor meest geschikte vervoerswijze: fietsen, wandelen, step, trein, bus, metro, taxi, En, wanneer het echt niet anders kan, de auto. Zo kan men zich zo snel en efficiënt mogelijk verplaatsen en tegelijk kosten besparen en zijn impact op het leefmilieu verminderen. Het is goed voor de portemonnee, voor de levenskwaliteit, voor de gezondheid en voor het leefmilieu. ZICH BETER VERPLAATSEN IN BRUSSEL 7

8 1/ Laat uw wagen op stal voor verplaatsingen over minder dan 3 km Bij verplaatsingen over korte afstanden verbruikt uw wagen veel meer brandstof: + 80% voor de 1 ste km, + 50% voor de 2 de km. Korte afstanden afleggen met de auto is dus duur en vervuilend. Deze korte verplaatsingen doet u beter te voet, met de fiets, of met de step voor de jeugd. Een beetje beweging is bovendien goed voor uw gezondheid. 2/ Voorwaarts mars! Wandelen is de gemakkelijkste en meest natuurlijke verplaatsingswijze, is gratis en goed voor de gezondheid. Voor een kilometer te voet rekent u gemiddeld 12 minuten. Op een uur kan u dus een afstand van 5 km afleggen. Dat is de aanbevolen tijd die u dagelijks moet besteden om overgewicht en cardiovasculaire ziekten te bestrijden: een uitstekende manier dus om in goede fysieke conditie te blijven. Kies aangename of nieuwe wegen, en u doet wellicht verbazingwekkende ontdekkingen. Wat is er aangenamer dan toerist te zijn in eigen stad? 3/ Kies de minst verontreinigende alternatieven voor langere afstanden Er bestaan veel goedkopere, minder verontreinigende en vaak snellere alternatieven dan de personenwagen. De meeste verplaatsingen in Brussel kunnen perfect worden afgelegd met de fiets. Het openbaar vervoer (trein, metro, bus en tram) is nagenoeg overal aanwezig in de stad. Tot slot is er nog carpooling ideaal om naar het werk te rijden met collega s uit de buurt of carsharing of autodelen (zie p. 34), naast nog andere formules die het aantal voertuigen in het verkeer beperken. Al deze alternatieven (en andere originele of avant-gardistische oplossingen) komen aan bod in de andere hoofdstukken van deze brochure. Verkeersinfo Een bus vervangt 50 wagens in het verkeer en bespaart evenveel openbare ruimte. Een reiziger die 1km aflegt via het MIVB-netwerk, veroorzaakt 53g CO 2, met de wagen kan dit oplopen tot 141g CO 2. 8 ZICH BETER VERPLAATSEN IN BRUSSEL

9 4/ Pas uw reisweg aan en respecteer de woonwijken De invloed van koning auto is zodanig groot dat het verkeer overal doordringt. Dit komt de levenskwaliteit in de Brusselse wijken zeker niet ten goede. De vele voertuigen zorgen voor heel wat stress bij bewoners, voetgangers en fietsers. Indien u met de auto rijdt, vermijd dan woonbuurten en neem bij voorkeur de grote verkeersaders. Minder auto s in onze straten betekent ook rustigere en veiligere woonwijken, met een betere levenskwaliteit tot gevolg. Gebruik als voetganger of fietser de rustigere straten en de fietsroutes. 5/ Neem deel aan de verschillende mobiliteitsprojecten in uw gemeente of uw wijk Speel zelf een actieve rol in de mobiliteit van de gemeenten en de wijken. Vraag inlichtingen over de bestaande acties en neem zelf ook het voortouw. U kunt bijvoorbeeld een aanvraag indienen voor de aanleg van een zone 30 of voor het verkeersvrijmaken van een straat gedurende enkele weekends per jaar. Zo neemt u op originele wijze deel aan het mobiliteitsbeleid van uw gemeente. Gemeentelijk Mobiliteitsplan Het Gemeentelijk Mobiliteitsplan (GMP) is een planningsinstrument voor de mobiliteit op gemeentelijk niveau. Elke gemeente beschikt over haar eigen GMP. Dit plan moet het mobiliteitsluik van het Gemeentelijk Ontwikkelingsplan uitwerken, rekening houdend met, onder andere, de doelstellingen van het Gewestelijk Vervoersplan Iris II. veiligheid op de weg en in het verkeer, en op basis van een analyse van vraag en aanbod inzake mobiliteit (openbaar vervoer, parking, vrachtverkeer...). Aan de hand van deze gegevens legt de gemeente doelstellingen vast en bepaalt strategieën om die doelstellingen te bereiken. Het Gemeentelijk Mobiliteitsplan wordt onderworpen aan een openbaar onderzoek en wordt goedgekeurd door de Regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De voornaamste doelstellingen van het GMP zijn het streven naar een duurzame mobiliteit om, in het bijzonder, een belangrijke verschuiving teweeg te brengen van exclusief autogebruik naar een multimodale vervoerswijze en meer wandelen, fietsen en het openbaar vervoer nemen. Het GMP is uitgewerkt op basis van een analyse van de huidige problemen op vlak van leefmilieu, Verkeersinfo 30 minuten wandelen of fietsen per dag is goed voor de gezondheid. Meer energie, minder stress, een betere concentratie op het werk of in de klas (wat de efficiëntie ten goede komt), 5 keer minder kans op cardiovasculaire aandoeningen en behoud van de slanke lijn ZICH BETER VERPLAATSEN IN BRUSSEL 9

10 6/ Hou bij de keuze van uw woonplaats rekening met uw verplaatsingen Wie in de buurt van zijn werkplaats, de school van de kinderen, winkels en diensten woont, vermijdt vervelend pendelverkeer, files, tijdverlies en de verontreiniging die ermee gepaard gaat. Indien u overweegt te verhuizen, kies dan bij voorkeur een wijk die goed wordt bediend door het openbaar vervoer, waar er scholen of crèches in de buurt zijn en waar u gemakkelijk terecht kan voor inkopen of alledaagse aangelegenheden. 7/ Hebt u er al eens bij stilgestaan of u uw wagen wel echt nodig heeft? Veel gezinnen beschikken over twee wagens. Wie maar één of zelfs geen auto heeft, doet echter niet noodzakelijk langer over zijn verplaatsingen, en ze hoeven ook niet minder comfortabel te zijn, als men maar doordacht te werk gaat. Heel wat Brusselaars hebben deze stap al gezet en gekozen voor een gediversifieerde mobiliteit, bevrijd van de zeer zware kosten van een personenwagen (aankoop, onderhoud, brandstof, verzekeringen, herstellingen bij ongevallen, enz.). Dit is voordelig voor de portemonnee én voor het leefmilieu. Maak zelf de optelsom : een abonnement op het openbaar vervoer, voor de gebruikelijke verplaatsingen van alle leden van het gezin; een basisabonnement op Cambio (zie p. 34), waarbij u de huurkosten per uur of per dag dient te tellen voor de verplaatsingen waarvoor u een auto nodig heeft, alsook de prijs van enkele taxiritjes voor occasionele verplaatsingen. Vergelijk dit met wat uw auto u jaarlijks kost: aankoop, belastingen, onderhoud, brandstof, verzekeringen, plus mogelijk nog onvoorziene kosten en de herstellingen in het geval van een ongeval. U kan de berekening maken, op basis van uw reële uitgaven, met de simulatiemodule op 10 ZICH BETER VERPLAATSEN IN BRUSSEL

11 Van thuis naar het werk Het loont de moeite even stil te staan bij deze regelmatige verplaatsing. Hoeveel tijd brengt een automobilist alleen door in de files, elke ochtend en elke avond op weg naar het werk en weer naar huis? En hoeveel kost hem dat? Steeds meer ondernemingen hebben ingezien dat het efficiënt, rendabel en milieuvriendelijk is de verplaatsingen van hun personeel te vergemakkelijken en alternatieve vervoerswijzen te promoten. De overheid heeft voor instrumenten en incentives gezorgd om dit te bevorderen. 8/ Stap in het bedrijfsvervoersplan van uw onderneming Indien uw onderneming of organisatie op één enkele site meer dan 100 werknemers in dienst heeft, moet ze over een bedrijfsvervoersplan beschikken. Dit plan moet u alternatieven voorstellen voor het gebruik van de personenwagen, en u hiervoor zelfs financiële incentives aanbieden, bijvoorbeeld als u met de fiets of het openbaar vervoer komt. Maak hiervan gebruik: uw comfort kan er aanzienlijk op vooruitgaan, en het kan u ook een financieel voordeel opleveren. De bedrijfsvervoersplannen Sinds mei 2011 zijn alle publieke instellingen of privéondernemingen die meer dan 100 personen op één enkele site tewerkstellen in het Brussels Gewest, wettelijk verplicht om een bedrijfsvervoersplan op te stellen. Dergelijk plan beoogt de verbetering van alle verplaatsingen van het personeel, leveranciers en bezoekers. Uw bedrijf is dan ook wettelijk verplicht om een aantal acties op touw te zetten: de (nieuwe) werknemers informeren over het vervoersplan; jaarlijkse sensibiliseringsacties houden ter promotie van alternatieven voor de auto; een fietsenstalling met voldoende plaatsen voorzien; rekening houden met de ecoscore van wagens bij de aankoop/leasing; beschikken over een noodplan in geval van winterse verontreinigingspieken; het gebruik van het openbaar vervoer promoten Info: 9/ Gebruik het openbaar vervoer Voor uw regelmatige verplaatsingen, s morgens en s avonds, is het openbaar vervoer stipter en minder duur dan de wagen. U kunt lezen of een praatje slaan en komt ontspannen aan op het werk. s Avonds zorgt het openbaar vervoer voor een heilzame adempauze tussen werk en gezinsleven. 10/ Wijs uw werkgever op de fiscale voordelen die hij kan genieten Indien uw werkgever uw abonnement terugbetaalt, kan hij dit fiscaal aftrekken en er worden geen socialezekerheidsbijdragen geheven op deze extra vergoeding. Ook bij u wordt deze bijkomende vergoeding niet belast. Indien het gaat om een abonnement op trein of trein + MIVB en uw werknemer komt voor 80% tussen in de prijs van dit abonnement, dan kan hij een contract sluiten met de NMBS. De staat betaalt dan de resterende 20% van de kostprijs van uw abonnement. Voor u is uw abonnement dan volledig gratis. 11/ Ga met de fiets naar het werk Het is goed voor de gezondheid en voor het milieu. Bovendien voorziet de wet een fietsvergoeding van 0,21 /km. Die kan door de werkgever worden afgetrokken van zijn belastingen en is voor de werknemer vrijgesteld van belastingen. Een werknemer die op 5 km van zijn werkplaats woont, ontvangt zo n 500 euro per jaar, en noch hij noch zijn werkgever betaalt belastingen op dit bedrag. ZICH BETER VERPLAATSEN IN BRUSSEL 11

12 Een dag per week met de fiets naar het werk betekent, over een week beschouwd, 20% minder autoverkeer voor dit traject. En dat is al heel wat. 12/ Ruil uw bedrijfswagen in Een bedrijfswagen als voordeel bovenop het loon klinkt heel aanlokkelijk. Maar er zijn ook alternatieve voordelen die even interessant zijn voor u en die een duurzame mobiliteit bevorderen: een abonnement op het openbaar vervoer, een fietspremie, een Cambio-abonnement, vouwfiets of elektrische fiets, enz. 13/ Doe aan carpooling Als er collega s in de buurt wonen, aarzel dan niet om met hen te carpoolen. Zo deelt u de verplaatsingskosten en profiteert u van een fiscaal voordeel. Want als uw werkgever carpooling organiseert door middel van een overeenkomst die u met hem afsluit, krijgt u een belastingvermindering op het aantal afgelegde kilometers indien u recht heeft op een kilometervergoeding (behalve als u een bedrijfswagen heeft). Er bestaan meerdere online carpoolcentrales. Uw bedrijf kan zich hierop abonneren. Het volstaat om uw traject en uw gegevens te registreren, om mensen te vinden die bereid zijn om met u mee te reizen. Voor woon-werkverplaatsingen, surf naar of 14/ Deel een wagen met uw collega s Indien u met enkele collega s naar dezelfde vergadering moet buiten uw onderneming of instelling, kan u afspreken om er samen naartoe te rijden. 15/ COMBINEER TREIN EN FIETS Het is mogelijk om uw vouwfiets mee te nemen op de trein, zodat u van uw thuis naar het station kan fietsen en van het station naar uw werkplaats. De NMBS stelt ook Blue Bikes ter beschikking in de voornaamste Belgische stations. Met een abonnement kan u deze fietsen het hele jaar door gebruiken. Info: U kan uw fiets ook in een beveiligde parking stallen nabij de grote Brusselse stations (de Fietspunten). Info: 16/ NEEM DEEL AAN DE FIETSACTIES Vraag aan uw bedrijf om zich in te schrijven voor de actie Bike to Work. Vervolgens kan u uw verplaatsingen per fiets registreren om punten te verzamelen inruilbaar tegen verschillende bonnen (culturele uitstapjes, fietsherstellingen, enz.). Info: Elk jaar organiseren de Brusselse fietsverenigingen de actie Bike Experience om u aan te moedigen om de fiets gedurende 1 week te testen, vergezeld door een ervaren fietser, zodat u kan profiteren van zijn tips. Ook uw bedrijf kan hieraan deelnemen. Info: 17/ Laat ideeën opborrelen De werkplaats is een plek waar wordt gepraat, waar ideeën circuleren, ideaal om gewoonten te wijzigen en nieuwe gedragingen te promoten. Aarzel niet om het thema van de milieuvriendelijke mobiliteit aan te kaarten bij uw collega s, uw oversten, uw vakbondsafgevaardigde, binnen de ondernemingsraad of het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk. 12 ZICH BETER VERPLAATSEN IN BRUSSEL

13 School en kinderen Hebt u al eens gekeken hoe de directe omgeving van de scholen er s morgens uitziet tegen de tijd dat de schoolbel gaat? Een wirwar van wagens, van gestresseerde chauffeurs die om het even waar parkeren of overstekende kinderen op een haar na missen, En dan hebben we het nog niet over de uitlaatgassen die deze voertuigen uitstoten... op de hoogte van de kinderen. Mooi voorbeeld voor onze jeugd! 18/ Wandel naar school Indien de school niet te ver is, bent u even snel te voet als met de wagen (of zelfs sneller). Deze wandeling s morgens en s avonds vormt een uitstekende gelegenheid om stoom af te laten, wat te babbelen en aan lichaamsoefening te doen, wat heel gezond is. Ga zelf even na of uw kind oud genoeg is om de afstand naar zijn of haar school te voet af te leggen, en zorg eventueel voor een lichte en aangepaste rugzak. 19/ Kies het openbaar vervoer voor langere trajecten De meeste scholen worden goed bediend door het openbaar vervoer. De tram en de bus zijn bovendien gratis voor kinderen onder de 12 jaar en goedkoop voor studenten van 12 tot 24 jaar. Meer informatie vindt u op De prijs van een MIVB-schoolabonnement Voor kinderen jonger dan 6 jaar, is de MIVB gratis (max. 4 kinderen per volwassene). Voor kinderen van 6 t.e.m. 11 jaar is het abonnement J ook gratis, maar een Mobib-kaart is vereist (enkel de kaart moet betaald worden). Voor studenten van 12 t.e.m. 24 jaar is er een korting op het MIVB-abonnement. Studenten op de trein Ben je jonger dan 26 jaar en wens je met de trein naar school of naar de universiteit te reizen? Dan is de Schooltreinkaart de ideale formule. Je kunt ze combineren met De Lijn, de MIVB of TEC. Als je op kot zit of je niet elke dag hoeft te verplaatsen, dan ben je beter af met een Campuskaart. Meer details en de prijzen van de schoolabonnementen vind je op 20/ Koop een handige buggy Sommige modellen hebben veel opties die u maar zelden gebruikt maar waardoor de buggy hinderlijk veel plaats inneemt. Er bestaan echter andere modellen die handiger en lichter zijn. Ze laten zich vlot opvouwen en zijn gemakkelijk te hanteren op het openbaar vervoer. 21/ Breng uw kind naar school op de fiets Monteer een kinderstoeltje vooraan of achteraan op uw fiets. Er bestaan ook fietskarren die u achter de fiets hangt: ze hebben een stevig frame en voldoen aan strenge veiligheidsvoorwaarden. Verkeersinfo Door uw kind niet met de auto naar school te brengen, draagt u bij tot een veiligere en minder verontreinigde schoolomgeving. ZICH BETER VERPLAATSEN IN BRUSSEL 13

14 22/ Neem deel aan de schoolophaling met de fiets of te voet Sinds eind jaren 1990 sleutelt Pro Velo (zie gegevens achteraan in deze brochure) actief aan de schoolophaling met de fiets (de fietsbus). Dit opmerkelijke initiatief leert de kinderen dagelijks en veilig hun fiets te gebruiken. Meerdere scholen organiseren eveneens voetgangersrijen (voetgangersbussen), waardoor bepaalde plaatsen in alle veiligheid overgestoken kunnen worden om gemakkelijk naar huis te kunnen wandelen. Verschillende gemeenten zorgen ook voor voetgangers- of fietsbussen, onder begeleiding van ervaren opzichters. Vraag inlichtingen bij uw school of gemeentelijke administratie. 23/ Schrijf uw kind in voor HET FIETSBREVET Het Fietsbrevet biedt jongeren het perspectief om zelf in te staan voor hun mobiliteit. Omkaderd door hun leerkrachten en/of de lesgevers van Pro Velo, leren de leerlingen van het vijfde (en zesde) leerjaar in hun onmiddellijke omgeving de basis om veilig en zelfstandig met de fiets te rijden. Info: 24/ Spreek de oudervereniging en het schoolbestuur aan De mobiliteit en de veiligheid van de kinderen op de weg naar school is een belangrijk thema op de agenda van de oudervereniging. Stel een debat voor, doe suggesties aan het schoolbestuur (over de uitwerking van een schoolvervoersplan, fietskonvooien of wandelrijen, gegroepeerde reizen met het openbaar vervoer, de inrichting van fietsparkings, enz ). De schoolvervoersplannen Het Brussels Gewest ontwikkelt de schoolvervoersplannen. Na het maken van de diagnose, wordt een actieplan opgesteld. Dit omvat verschillende initiatieven, gaande van het informeren en sensibiliseren van de ouders tot zeer concrete initiatieven om op een andere manier dan met de auto naar school te gaan. Info: > Professionelen en scholen > Schoolvervoersplan 14 ZICH BETER VERPLAATSEN IN BRUSSEL

15 Shopping, uitstapjes, dagtrips en vakanties 25/ Beperk de verplaatsingen voor uw boodschappen Tracht uw boodschappen of administratieve klusjes (gemeentebestuur, post, enz.) zoveel mogelijk te groeperen op één dag en te beperken tot eenzelfde buurt. Zo vermijdt u veel heen en weer gerij tussen deze bestemmingen en uw woonplaats. Bovendien wint u, door deze activiteiten te rationaliseren, kostbare tijd die u kan besteden aan andere activiteiten. 26/ Kies voor de buurtwinkels Naast de grote boodschappen in de supermarkten zijn er tal van aankopen waarvoor de buurtwinkels een uitstekend alternatief vormen. En ze zijn niet noodzakelijk duurder, als u de tijd neemt om de juiste adresjes dicht bij huis te zoeken. Door elke dag te wandelen, te fietsen of te skaten om uw boodschappen bij hen te kopen, ontspant u zich en vervuilt u minder. En inkopen doen in de buurtwinkels stimuleert niet alleen de plaatselijke economie, maar is ook een uitstekende gelegenheid om sociale contacten aan te knopen, leven in de wijk te brengen en er de veiligheid te verhogen. modellen uit grootmoeders tijd. U kunt er grote hoeveelheden boodschappen in kwijt, zodat u zelf niet te veel moet zeulen. 29/ Maak gebruik van het Noctisnetwerk van de MIVB Elke vrijdag- en zaterdagavond, tussen 0.20 uur en 3.00 uur s ochtends, wordt het Brussels Hoofdstedelijk Gewest doorkruist door een tiental buslijnen. De nachtbussen brengen u veilig tot vlakbij uw woning. Voor meer informatie: 30/ Neem een taxi OF COLLECTO Als u geen auto moet bekostigen, is een taxi nu en dan heel betaalbaar. U beslist wanneer u naar huis terugkeert en hoeft voor een keer geen Bob aan te duiden. Een taxi delen is nog goedkoper en 27/ Rust uw fiets uit met aangepaste fietstassen Er bestaan verschillende soorten fietstassen : tassen uit soepel of stijf materiaal, verwijderbare tassen, bakken die u op de bagagedrager bevestigt, fietsmanden, dubbele stoffen fietstassen, schooltassen, enz. Ook de zeer handige aanhangwagentjes voor de grote boodschappen duiken steeds meer op in ons straatbeeld. 28/ Schaf u een boodschappenwagentje aan De moderne boodschappenwagentjes zijn heel handig en veel gemakkelijker te hanteren dan de ZICH BETER VERPLAATSEN IN BRUSSEL 15

16 ecologischer. Als u vooraf de reisweg bekijkt, is het heel gemakkelijk om de kosten te delen. Voor meer informatie: Als aanvulling op de Noctis-bussen, bestaat er een dienst voor taxidelen, Collecto, die alle dagen beschikbaar is tussen 23u en 6u. U moet gewoon naar een Collecto-halte gaan (zie infobord van de MIVB-haltes) en de gezamenlijke taxi brengt u naar uw bestemming. Deze formule is goedkoop en er wordt een extra korting toegekend als u over een MIVB-abonnement beschikt. Info: 31/ CARPOOL Verschillende websites helpen u om te carpoolen naar een specifiek evenement. Surf naar of tijdstippen en met een bekende duur, zonder files. Een stad bezoeken of het binnenland intrekken is gemakkelijk met de trein, en u blijft gespaard van parkeerproblemen. Bovendien bestaan er verschillende tickets, naargelang de reisdagen of de frequentie van uw verplaatsingen, waardoor u goedkoper kan reizen, zoals de Rail Pass (Go Pass voor jongeren onder de 26 jaar), het weekendbiljet, het Event-biljet, enz. Ook wat vakantiebestemmingen betreft, blijft het Europese treinnetwerk groeien. In de zomer kan u de files en de onveiligheid op de wegen vermijden, en u komt uitgerust aan op uw bestemming. Bovendien is de trein minder vervuilend dan de auto en het vliegtuig. En als u graag rondtrekt, dan is de InterRail-formule misschien wat voor u: hiermee ontdekt u heel Europa. 32/ MET DE FIETS KOMT U OP TIJD AAN Om naar het theater te gaan, een concert bij te wonen of met uw vrienden te gaan eten op een terras, is de fiets het beste transportmiddel om er op tijd te geraken. Vergeet de ellenlange files, het getoeter en het eindeloze zoeken naar een parkeerplaats! 33/ Maak voor uw dagtrips gebruik van de speciale aanbiedingen van de NMBS Een B-dagtrip omvat de treinreis, het eindvervoer en de toegang tot de gekozen attractie. Het is voordelig en handig omdat u korting krijgt en niet langer aan de verschillende kassa s moet aanschuiven. Met B-evenementen reist u voordelig naar tal van culturele bestemmingen. Of trekt u er graag eens op uit met de fiets? De NMBS verhuurt fietsen in verschillende Belgische stations. Tijdens de vakantie kan u ook een ticket Een dag aan de zee of Een dag in de Ardennen kopen. Voor meer informatie: 35/ Wees een slimme BESTUURDER Indien u toch met de auto vertrekt, zijn er heel wat eenvoudige reflexen waarmee u uw impact op het milieu vermindert en vaak nog kosten bespaart ook: rij soepel tegen een matige snelheid, laad uw wagen niet te zwaar en vermijd bagage en fietsen op het dak, spring zuinig om met de airco, kijk de bandendruk na en laat de afstelling van uw motor nakijken Meer tips vindt u op pagina / Kies de trein voor lange trajecten Voor de langere trajecten is de trein het ideale vervoersmiddel: rechtstreeks, op precieze 16 ZICH BETER VERPLAATSEN IN BRUSSEL

17 SPRING OP DE FIETS Fietsen is niet duur, vervuilt niet, maakt geen lawaai, vergt geen fossiele brandstoffen, vormt geen gevaar voor andere weggebruikers, is snel (met een gemiddelde snelheid die in een stedelijke omgeving vergelijkbaar is met die van een wagen) en is goed voor de gezondheid! En hoewel er steeds meer fietsers in het straatbeeld verschijnen, wordt slechts 4% van de verplaatsingen van de Brusselaars met de fiets afgelegd. ZICH BETER VERPLAATSEN IN BRUSSEL 17

18 In de stad fietsen is gevaarlijk. Veel gehoorde uitspraken als deze doen tal van stadsbewoners aarzelen om op hun fiets te stappen. Als u enkele eenvoudige voorzorgen treft en uw gezond verstand gebruikt, is fietsen in Brussel echter perfect haalbaar: het geeft een uniek gevoel en wordt een heus genoegen. 36/ Pas uw reisweg aan Fietsers hebben het voordeel dat ze hun reisweg kunnen kiezen en rustigere straten of fietsvoorzieningen (waarvan er overigens steeds meer bijkomen) kunnen gebruiken. Kijk even na welke wegen het aangenaamst zijn en pas uw reisweg aan, desnoods met een kleine omweg. 37/ Zorg dat uw fiets goed onderhouden is Een gesmeerde ketting, goed opgepompte banden, goed afgestelde versnellingen, en uiteraard remmen in perfecte staat: een goed onderhouden fiets staat borg voor veiligheid. Bent u zelf niet zo handig, ga dan regelmatig langs bij een fietsenmaker. Maar het beste is toch dat u uw fiets zelf leert onderhouden. In Brussel kunnen amateurs hun fiets leren herstellen, met de hulp van een professionele fietsenmaker, bij de Fietsateliers van de Vootstraat en van de vereniging Cyclo. Info: Fietsatelier Vootstraat: www. voot.be (FR), Fietsateliers Cyclo: 38/ Durf uw plaats op te eisen Onervaren fietsers vertonen al te vaak de neiging Een waardevol hulpmiddel voor de Brusselse fietsers De Brusselse fietsroutes zijn in kaart gebracht. Deze kaart bevat de Gewestelijke Fietsroutes (GFR) die reeds afgewerkt en nog gepland zijn. Op de kaart zijn ook de andere bestaande fietsvoorzieningen aangeduid: fietspaden, straten met beperkt eenrichtingsverkeer (BEV), fietsenstallingen, enz. Het reliëf is erop aangeduid evenals de geschatte duur van de trajecten met de fiets en te voet tussen verschillende punten. U kunt ze kopen voor de symbolische prijs van 1 bij de verschillende fietsorganisaties. uiterst rechts te houden, om de weg vrij te laten voor de snellere voertuigen. Dit is fout: zo moedigt u niet alleen de automobilisten aan om u snel voorbij te steken (en wellicht rakelings langs u te scheren), maar bovendien loopt u aldus meer gevaar als een autodeur plots openslaat of een geparkeerde wagen zijn parkeerplaats verlaat. Hou dus gerust een meter afstand van de geparkeerde wagens. 39/ Maak oogcontact met de autobestuurders De eerste voorzichtigheidsregel is dat u zeker moet zijn dat men u gezien heeft. Indien u geen oogcontact hebt gehad met een autobestuurder, moet u ervan uitgaan dat hij u niet gezien heeft: u bent in gevaar. Als u door een eenrichtingsstraat rijdt die u als fietser in de tegengestelde richting mag nemen, dient u vooral te letten op de voorrang van rechts: als er geen oogcontact is, neem dan niet uw voorrang. 40/ Maak uw bedoeling duidelijk kenbaar Verander uw traject niet, rij rechtdoor en begin niet om de geparkeerde auto s heen te zwenken. Indien u van richting wil veranderen, geef dat dan duidelijk aan. ENKELE CIJFERS 40% van de Brusselse gezinnen beschikt over minstens één fiets voor volwassenen. Op een gemiddelde dag gebeurt 4% van de verplaatsingen van de Brusselaars met de fiets. Het aandeel van de fiets in de verplaatsingswijzen in Bern, München, Edinburgh, Zürich en het Vlaams Gewest ligt rond de 15%. Tussen 1999 en 2011 is het aantal fietsers in het Brussels Gewest verviervoudigd; en toch heeft de fiets als vervoermiddel nog groeipotentieel. 18 ZICH BETER VERPLAATSEN IN BRUSSEL

19 41/ Rij zichtbaar Zorg ervoor dat de automobilisten u opmerken. Blijf in het gezichtsveld van de autobestuurders. Plaats u op kruispunten voor de auto s en gebruik het opstelvak wanneer het er is, geef aan dat u van richting wil veranderen, enz. 42/ Beknibbel niet op verlichting Kijk na of uw fietslichten en reflectoren proper zijn en werken. Gebruik ze, want dit is verplicht, en vertrouw niet op de straatverlichting om gezien te worden. Draag indien mogelijk ook reflecterende stroken (armbanden, riemen of enkelbanden, zelfklevers, reflectoren, enz.). Dergelijke materialen kan u ook kopen in de Fietsershuizen. 43/ Leef het verkeersreglement na Net als alle weggebruikers moeten de fietsers zich aan het verkeersreglement houden. De verkeersregels garanderen uw veiligheid en die van de anderen. Deze onmisbare regels hebben met name betrekking op de verkeerslichten, de stopen voorrangstekens, het inhalen langs links (en niet langs rechts), enz. 44/ Wees dubbel voorzichtig bij aanwezigheid van kwetsbaardere weggebruikers Zorg ervoor dat u geen voetgangers hindert, en besteed extra aandacht aan kinderen en bejaarden. Rij langzaam wanneer u door voetgangerszones moet en rij niet op de voetpaden als u ouder bent dan negen jaar. 45/ Bewaar een veilige afstand Blijf op enkele meters van het voertuig vóór u. U moet zonder probleem kunnen stoppen indien het voertuig vóór u plots stopt of van richting verandert. Deze afstand stelt u ook in staat obstakels op de Een handige website De website is een initiatief van het Brussels Gewest om de verplaatsingen per fiets in de stad te promoten. Op deze site vindt u heel wat informatie en nuttige links. weg tijdig op te merken. Scheer niet rakelings langs auto s, bewaar een afstand van ongeveer 1 meter zodat u niet door een openslaande autodeur wordt geraakt. 46/ Volg een opleiding BIJ DE FIETSERSBOND of Pro Velo Indien u toch nog bang bent om u in het verkeer te wagen, dan kan u aankloppen bij deze twee fietsersverenigingen. Bij hen leert u goede reflexen, hoe u uw plaats moet opeisen in het verkeer en hoe u het verkeer veilig kan trotseren, mét respect voor het verkeersreglement. Info: U kan ook deelnemen aan Bike Experience dat jaarlijks georganiseerd wordt door de Brusselse fietsverenigingen. Deze actie zorgt ervoor dat u de fiets kan uitproberen in het bijzijn van een ervaren fietser. Dankzij deze actie vindt u de veiligste reisweg naar uw werk en krijgt u handige tips van ervaren fietsers. Info: De uitbouw van het Brusselse fietsroutenet Het Brusselse fietsroutenet wordt op dit moment nog volop uitgewerkt met, onder meer: bewegwijzerde gewestelijke fietsroutes (GFR). Ze doorkruisen verschillende gemeenten en verbinden de belangrijkste centra van het Gewest. Ze volgen vooral lokale wegen met minder druk autoverkeer en met afgescheiden fietspaden op de drukkere verkeersaders. Op dit moment is er reeds 83 km aangelegd, en elk jaar worden er tientallen kilometers aan toegevoegd; fietsvoorzieningen op de gewestwegen, als aanvulling op het GFR-netwerk; een vermenging van fiets- en autoverkeer op de lokale wegen, in de wijken waar de auto s trager moeten rijden (bv. de BEV, straten met beperkt eenrichtingsverkeer die verplicht zijn sinds 1 juli 2004). ZICH BETER VERPLAATSEN IN BRUSSEL 19

20 De uitrustingen De moderne fietsen en fietsersuitrustingen zijn echte technologische juweeltjes. Of u nu door weer en wind wil rijden, hellingen vlotter wil kunnen beklimmen, uw fiets wil stallen in een hoekje van een vergaderzaal, voor alles bestaat er een oplossing. 47/ Koop een fiets die is afgestemd op uw behoeften Er zijn zoveel fietsen op de markt dat kiezen niet gemakkelijk is: stadsfietsen, tourfietsen, vouwfietsen, elektrische fietsen, Trek de nodige tijd uit om advies te vragen in een of meer gespecialiseerde winkels. Een professionele adviseur helpt u kiezen afhankelijk van het gebruik dat u wilt maken van de fiets: wilt u hem kunnen meenemen op het openbaar vervoer, een kind vervoeren, hem ook gebruiken voor ritjes door het bos,? 20 ZICH BETER VERPLAATSEN IN BRUSSEL