Maandoverzicht van het weer in Nederland

Transcriptie

1 Maandoverzicht van het weer in Nederland november 2011

2 November 2011: Recorddroog, zeer zonnig en vrij zacht November was recorddroog met gemiddeld over het land slechts negen mm neerslag tegen een langjarig gemiddelde van 82 mm. In de meetreeks, die aanving in 1906, was tot nu toe november 1920 het droogst met landelijk gemiddeld 11 mm neerslag. Op de droogste plaatsen in ons land viel deze maand slechts 2 tot 5 mm neerslag. Het natst was het in een strook van Gelderland naar het oosten van Brabant. Daar viel 10 tot lokaal 20 mm neerslag. De droogte is waarschijnlijk geen symptoom van de klimaatverandering door het versterkte broeikaseffect, maar het gevolg van natuurlijke variaties. Met gemiddeld over het land 95 zonuren tegen normaal 63 zonuren eindigde november op de derde plaats in de rij van zonnigste novembermaanden sinds tenminste Op de eerste plaats in deze rij staat november 1989 met 113 uren. Er was een groot verschil in het aantal uren zonneschijn tussen het zuiden en noorden van het land. In het zuiden scheen de zon het meest, in zelfs 127 uren. In het noorden van het land scheen het minst. Het KNMIstation Nieuw Beerta kwam niet verder dan 64 uren zon. registreerde 98 uren tegen 63 uren zon normaal. Met in een gemiddelde temperatuur van 7,2 C tegen een langjarig gemiddelde van 6,7 C, was november vrij zacht. De eerste decade (dag 1 tot en met 10) van november had een gemiddelde temperatuur van 11,0 C. Sinds 1901 is de eerste decade slechts twee keer nog zachter geweest. De zachtste viel in november 2005, met een gemiddelde van 11,3 C. Na de zachte start was het rond het midden van de maand koud voor de tijd van het jaar. In kwam het op 14 november voor het eerst na de zomer tot vorst. In totaal werden in acht vorstdagen genoteerd, tegen vijf normaal. Maximumtemperatuur [ o C] Gemiddelde temperatuur [ o C] Minimumtemperatuur [ o C] november Figuur 1: Temperatuurverloop De balkjes geven voor ieder element per etmaal de hoogste en laagste waarde aan zoals die gemeten is op één van de KNMI-stations. De rode (maximum), groene (gemiddelde) en blauwe (minimum) lijn geven het vijf-daags voortschrijdend gemiddelde aan over alle KNMI-stations, gemiddeld over het tijdvak KNMI, Klimaatdata en -advies

3 16 november mm Gemiddelde Maximum en minimum Figuur 2: Etmaalsom neerslag De blauwe balkjes tonen de gemeten etmaalsommen neerslag, gemiddeld over alle KNMI-stations. De zwarte lijnen geven de laagste en hoogste etmaalsom, gemeten op één van de stations. 16 november Uren Langst mogelijke duur Gemiddelde duur Maximum en minimum Figuur 3: Etmaalsom zonneschijnduur De gele balkjes tonen de etmaalsommen zonneschijnduur, gemiddeld over alle KNMI-stations. De rode lijnen geven de laagste en hoogste etmaalsom, gemeten op één van de stations. De blauwe balkjes geven de theoretisch langst mogelijke zonneschijnduur. KNMI, Klimaatdata en -advies 3

4 Geografische Overzichten NB. De kaarten zijn gebaseerd op een automatische interpolatie van gegevens van individuele meetstations zonder additionele klimatologische kennis. De getoonde lokale variaties kunnen mede bepaald zijn door de gehanteerde interpolatietechniek en de ligging van de meteorologische stations. 4 KNMI, Klimaatdata en -advies

5 NB. De kaarten zijn gebaseerd op een automatische interpolatie van gegevens van individuele meetstations zonder additionele klimatologische kennis. De getoonde lokale variaties kunnen mede bepaald zijn door de gehanteerde interpolatietechniek en de ligging van de meteorologische stations. KNMI, Klimaatdata en -advies 5

6 NB. De kaarten zijn gebaseerd op een automatische interpolatie van gegevens van individuele meetstations zonder additionele klimatologische kennis. De getoonde lokale variaties kunnen mede bepaald zijn door de gehanteerde interpolatietechniek en de ligging van de meteorologische stations. 6 KNMI, Klimaatdata en -advies

7 Synoptische beschrijving Tijdvak 1-4 november De luchtdruk was dit tijdvak hoog boven het oosten van Europa. In combinatie met een sturend lagedrukgebied dat van het midden van de oceaan naar IJsland trok, resulteerde dit boven onze omgeving in een zuidstroming met aanvoer van zachte lucht. De maxima liepen uiteen van 13 tot ca. 19 C. Op 1 november nam de bewolking vanuit het westen geleidelijk toe op nadering van een frontaal systeem. Dit systeem passeerde in de avond vergezeld van regen het land. In een strook van Noord-Brabant naar Gelderland viel 5 tot 20 mm regen. In de nacht van 1 op 2 november ontstond her en der mist. Overdag op de 2 e waren er in het zuidwesten zonnige perioden, in het noorden bleef het bewolkt. Op 3 november was het overwegend bewolkt en viel her en der wat lichte regen. Bewolking en neerslag behoorden bij een golvend frontaal systeem dat in de avond vanuit het westen ons land bereikte. In het zuidoosten van het land was er in de nacht naar 4 november sprake van föhn over de Ardennen. Bij een soms krachtige wind steeg de temperatuur in Limburg naar ca. 18 C. Op de 4 e waren er flinke perioden met zon. Tijdvak 5-10 november Aan het begin van het tijdvak bouwde zich boven Noordwest-Europa een hoogterug op. Aan het oppervlak vormde zich een kern van hogedruk boven Scandinavië. Boven onze omgeving kwam een zuidooststroming tot stand. In de vroege ochtend van 5 november trok een warmtefront van zuidoost naar noordwest over het land, in het zuiden vergezeld van wat regen. Het front behoorde bij een depressie boven Spanje. Overdag waren er zonnige perioden bij maxima van 13 C in het noorden tot 18 C in het zuiden. In de nacht van 5 op 6 november ontstond laaghangende bewolking. Overdag bleef het bijna overal grijs bij maximaal 10 tot 13 C. Dit weerbeeld veranderde niet op 7 november. Ook op 8 november bleef het in het noorden van het land grijs en nevelig. In het midden en zuiden klaarde het geleidelijk op. De maxima waren 9 tot 13 C. In de nacht van 8 op 9 november viel in het zuidwesten lokaal wat regen, in het noorden ontstond mist. Overdag op de 9 e bleef het in het noorden grijs, elders waren er opnieuw perioden met zon. De maxima liepen sterk uiteen van 6 C in het noorden tot 15 C in het zuiden. Inhetweerbeeldveranderdeopde10 e nietveel. Inhetnoordenwashetgrijsbij7 C,inhetzuidenvrijzonnigbij17 C. Tijdvak november Het zwaartepunt van het eerder genoemde hogedrukgebied verplaatste zich in dit tijdvak van Scandinavië naar Oekraïne. Daarbij bleef een sterke rug tot boven het Noordzeegebied bestaan. Depressies konden het continent niet bereiken. Boven onze omgeving stond een zuidooststroming. Op 11 november was het in een strook van Limburg naar Zuid-Holland vrij zonnig. Elders was het grijs. Het werd maximaal 6 tot 11 C. Na enkele mistbanken in de nacht was het op de 12 e overal vrij zonnig bij maxima van 8 tot 12 C. In de nacht van 12 op 13 november ontstond in het zuiden mist die zich overdag kon handhaven. In het noorden was het zonnig. De maxima liepen uiteen van 3 C langs de oostgrens tot 10 C in het westen. Tijdens de nacht van 13 op 14 november ontstond op veel plaatsen weer mist. Overdag was het in het zuidoosten zonnig, in het noorden en zuidwesten bleef het grijs en nevelig. De maxima liepen uiteen van 1 C in het noorden tot 10 C in het zuidoosten. Met uitzondering van de 11 e kwam het tijdens de overige dagen plaatselijk tot vorst in de nacht. Tijdvak november Ook in dit tijdvak was het hogedrukgebied boven het Zuidoost-Europa nog steeds aanwezig. De rug tot boven het Noordzeegebied vlakte geleidelijk af maar verdween niet geheel. Door deze ontwikkeling ruimde de anticylonale stroming boven West-Europa van zuidoost naar zuid tot zuidwest. Op 15 en 16 november is het in het noorden, grijs en komt plaatselijk nevel of mist voor. Het zuiden is onbewolkt en overdag zonnig. De maxima lopen sterk uiteen. In het noorden wordt het ca. 2 C, in het zuiden ca. 9 C. Tijdens de nachten vriest het in de opgeklaarde gebieden. De naar zuidwest draaiende stroming voerde op de 17 e geleidelijk vochtigere en zachtere lucht aan. Vanuit het westen raakte het bewolkt en nevelig. De maxima waren 9 C in het zuidwesten en 3 C in het noordoosten. Op de 18 e trokken gebieden met stratus en advectieve mist over het land, afgewisseld door opklaringen. Het was zacht met maxima van 9 tot 13 C. Ook op de 19 e wisselden zon en wolken elkaar af bij 7 tot 12 C. In de avond ontstond op veel plaatsen mist. Op 20 november kon de mist zich vooral in de westelijke helft van het land handhaven. In het oosten en zuidoosten waren er zonnige perioden. De maxima liepen uiteen van 2 C in mist tot 12 C in opgeklaarde gebieden. In de nacht van 20 op 21 november ontstond op veel plaatsen weer mist. In het noorden bleef de mist hangen. Daar werd het 2 C, in het zuidoosten maximaal 11 C. Tijdvak november Boven onze omgeving stond in dit tijdvak een anticylonale weststroming tussen een gordel van hogedrukgebieden van de Azoren via Frankrijk naar Oost-Europa en depressies die van de oceaan naar Scandinavië trokken. Op de 22 e wisselenden in het zuiden en midden zon en wolken elkaar af, lokaal viel een spat regen. In het noorden was er mist. In de nacht van 22 op 23 november passeerde een koufront met her en der wat regen. Daarna klaarde het op en ontstond op veel plaatsen mist. Op de 23 e verdween de mist geleidelijk door een toename van de stroming, het eerst in het westen. Op de 24 e was de mist overal verdwenen. Wolken en zon wisselden elkaar af. Op 25 november passeerde een zwak koufront met plaatselijk wat KNMI, Klimaatdata en -advies 7

8 (mot)regen. In de avond volgde een trog vergezeld van een enkele bui. Op de 26 e overheerste de bewolking. Een over de Noordzee oostwaarts trekkend warmtefront veroorzaakte in de noordelijke helft van het land wat (mot)regen. Op de 27 e passeerde een koufront met wat (mot)regen gevolgd door een trog vergezeld van een smalle buienlijn. Daarna klaarde het op. De maxima in dit tijdvak waren 8 tot 12 C. Echter, op de 22 e werd het in het noordoosten in mist niet warmer dan 2 C en op de 27 e waren de maxima 11 tot 14 C. Tijdvak november Het zwaartepunt van een hoog trok van Centraal-Europa naar Zuidoost-Europa en verloor haar invloed op ons weer. Tussen dit hoog en depressies boven het noordelijk deel van de oceaan stond boven onze omgeving een in kracht toenemende weststroming. Op 28 november was het vrij zonnig, alhoewel in met name het westen en midden van het land ook cumuliforme bewolking tot ontwikkeling kwam. Op de 29 e passeerde in de avond een koufront met wat regen. Op de 30 e waren er in zwakke doorstroomde trekrug zonnige perioden. De maxima in dit tijdvak waren 7 tot 12 C. KNMI KS-KA/Sluijter november 2011 november, normaal N N >=5 Bft 3-4 Bft 1-2 Bft >=5 Bft 3-4 Bft 1-2 Bft W stil/var 2.9% % E W stil/var 4.0% % E Figuur 4: Windroos Z In de windroos zijn de windrichtingen in klassen van 30 verdeeld. Voor iedere klasse is in drie Beaufortklassen aangegeven in hoeveel procent van de gevallen deze voorkwam (relatieve frequentie). De windroos heeft betrekking op het KNMI-station. Z Extremen Hoogste temperatuur: 19.7 C te Arcen op 4 november Laagste temperatuur: -4.4 C te Woensdrecht op 16 november Grootste aantal zonuren: uur te Kleinste aantal zonuren: 63.9 uur te Nieuw Beerta Grootste maandsom neerslag: 17.4 mm te Eindhoven Kleinste maandsom neerslag: 2.4 mm te Grootste dagsom neerslag: 14.2 mm te Eindhoven op 1 november 8 KNMI, Klimaatdata en -advies

9 Landgemiddelden Temperatuur Zonneschijn ( C) (uren) (percentage) Decade Gem. N Gem. dagmax. N Gem. dagmin. N Gem. N Gem. N I II III Maand Luchtdruk Neerslag Windsnelheid Globale straling zeeniveau (hpa) (mm) (m/s) (J/cm2) Decade Gem. N Gem. N Gem. N Gem. N I II III Maand Maandgemiddelden en maandsommen, temperatuur en neerslag Temperatuur ( C) Neerslag (mm) Dagelijks maximum Dagelijks minimum Station Gem. N Gem. N Hoogste Datum Gem. N Laagste Datum Som N Max. dagsom Datum Lauwersoog Hoorn (Terschl.) Vlieland Leeuwarden Nieuw Beerta Stavoren Hoogeveen Marknesse Berkhout Wijk aan Zee Lelystad Heino Schiphol Twenthe Valkenburg Hupsel Deelen Hoek van Holland Cabauw Rotterdam Herwijnen Volkel Gilze-Rijen Wilhelminadorp Arcen Woensdrecht Eindhoven Westdorpe Ell KNMI, Klimaatdata en -advies 9

10 Maandgemiddelden en maandsommen, overige Globale straling Zonneschijn (berekend Relatieve vochtigheid Dampdruk Windsnelheid Luchtdruk (J/cm2) uit globale straling) (percentage) (hpa) (m/s) zeeniveau (hpa) Station Som N uren N % N Gem. N Gem. N Gem. N Gem. N Lauwersoog Hoorn (Terschl.) Vlieland Leeuwarden Nieuw Beerta Stavoren Hoogeveen Marknesse Berkhout Wijk aan Zee Lelystad Heino Schiphol Twenthe Valkenburg Hupsel Deelen Hoek van Holland Cabauw Rotterdam Herwijnen Volkel Gilze-Rijen Wilhelminadorp Arcen Woensdrecht Eindhoven Westdorpe Ell , t/m november Graden Celsius jan feb mar apr mei jun jul aug sep okt nov dec Normaal Jaar 2011 Hoogste Laagste Figuur 5: Etmaalwaarden van de gemiddelde temperatuur,, 2011 De zwarte lijn toont de gemeten gemiddelde etmaaltemperatuur in het lopende jaar. De rode lijn geeft (per datum) de hoogst gemeten temperatuur sinds 1901, de blauwe lijn de laagste temperatuur. De groene lijn is het vijf-daagse voortschrijdend gemiddelde, gemiddeld over het tijdvak KNMI, Klimaatdata en -advies

11 Temperatuur, aantal dagen met Gemiddelde temperatuur ( C) >_ < 0.0 Station A N A N A N A N A N A N Lauwersoog Hoorn (Terschl.) Vlieland Leeuwarden Nieuw Beerta Stavoren Hoogeveen Marknesse Berkhout Wijk aan Zee Lelystad Heino Schiphol Twenthe Valkenburg Hupsel Deelen Hoek van Holland Cabauw Rotterdam Herwijnen Volkel Gilze-Rijen Wilhelminadorp Arcen Woensdrecht Eindhoven Westdorpe Ell Minimum temperatuur ( C) Maximum temperatuur ( C) < 0.0 < < 0.0 (10cm) >_ 30.0 >_ 25.0 >_ 20.0 < 0.0 A N A N A N A N A N A N A N KNMI, Klimaatdata en -advies 11

12 Neerslag, wind en zon, aantal dagen met Neerslag (mm) Windkracht (Beaufort) Zonneschijn (percentage) Maximum uurgemiddelde Droog >_ 0.1 >_ 1.0 >_ 10.0 <_ 4 >_ 6 >_ 7 >_ 8 Zonloos <_ 20 >_ 80 Station A N A N A N A N A N A N A N A N A N A N A N Lauwersoog Hoorn (Terschl.) Vlieland Leeuwarden Nieuw Beerta Stavoren Hoogeveen Marknesse Berkhout Wijk aan Zee Lelystad Heino Schiphol Twenthe Valkenburg Hupsel Deelen Hoek van Holland Cabauw Rotterdam Herwijnen Volkel Gilze-Rijen Wilhelminadorp Arcen Woensdrecht Eindhoven Westdorpe Ell Onweer, mist en sneeuw, aantal dagen met Onweer Mist Sneeuw Station A N A N A N Leeuwarden Schiphol Twenthe Valkenburg Deelen Rotterdam Volkel Gilze-Rijen Eindhoven KNMI, Klimaatdata en -advies

13 Bodemtemperaturen ( C) Nieuw Beerta Marknesse Wilhelminadorp Diepte (cm) Diepte (cm) Diepte (cm) Diepte (cm) Datum Gem november Y-coordinaat (km) X-coordinaat (km) Figuur 6: Onweer Ontladingen in Nederland, de kustwateren en het aangrenzende buitenland, zoals geregistreerd door het Nederlands-Belgische detectiesysteem. Het kaartje geeft het aantal ontladingen per 5 5 km vak. KNMI, Klimaatdata en -advies 13

14 Etmaalgemiddelden en etmaalsommen Temperatuur ( C) Gemiddeld Maximum Minimum Datum dec. I N dec. II N dec. III N maand N KNMI, Klimaatdata en -advies

15 Etmaalgemiddelden en etmaalsommen Datum Berekend uit globale straling Zonneschijn Zonneschijn Globale straling (uren) (percentage) (J/cm2) dec. I N dec. II N dec. III N maand N KNMI, Klimaatdata en -advies 15

16 Etmaalgemiddelden en etmaalsommen Datum Gemiddelde luchtdruk op zeeniveau Gemiddelde windsnelheid Relatieve vochtigheid (hpa) (m/s) (percentage) dec. I N dec. II N dec. III N maand N KNMI, Klimaatdata en -advies

17 Etmaalgemiddelden en etmaalsommen Datum Hoeveelheid neerslag Duur neerslag Referentiegewasverdamping (mm) (uren) (mm) dec. I N dec. II N dec. III N maand N KNMI, Klimaatdata en -advies 17

18 , t/m november Graden Celsius jan feb mar apr mei jun jul aug sep okt nov dec Normaal Jaar 2011 Figuur 7: Geaccumuleerde temperatuur,, 2011 De getrokken lijn geeft de etmaalgemiddelde temperatuur van het actuele jaar, cumulatief weer. De stippellijn laat het langjarig gemiddelde ( ) van de cumulatieve jaartemperatuur zien. Indien de actuele lijn zich onder die van het langjarig gemiddelde bevindt, is het jaar tot dan toe koud verlopen (blauw gearceerd). Als de actuele lijn zich erboven bevindt, verloopt het jaar tot dan toe warmer dan normaal (rood gearceerd) , t/m november mm jan feb mar apr mei jun jul aug sep okt nov dec Normaal Jaar 2011 Figuur 8: Geaccumuleerde neerslagsom,, 2011 De getrokken lijn geeft de cumulatief gevallen hoeveelheid neerslag weer in het actuele jaar. De stippellijn laat het langjarig gemiddelde tijdvak van de cumulatieve neerslag dagsommen zien. Indien de actuele lijn zich onder die van het langjarig gemiddelde bevindt, is het jaar tot dan toe droog verlopen (in rood aangegeven). Als de actuele lijn zich erboven bevindt, verloopt het jaar nat (blauw). 18 KNMI, Klimaatdata en -advies

19 WAARNEMINGEN TE DE BILT LUCHTDRUK (in hpa) zes-uurlijkse waarnemingen TEMPERATUUR (in C) etmaal-gemiddelden maxima en minima HOEVEELHEID NEERSLAG (in mm) etmaal-sommen SNEEUWDAGEN DUUR NEERSLAG (in uren) etmaal-sommen ONWEERSDAGEN RELATIEVE VOCHTIGHEID (in %) etmaal-gemiddelden GLOBALE STRALING (in Joule/cm2) etmaal-sommen ZONNESCHIJN (in uren) etmaal-sommen en langst mogelijke duur N 360 NO 45 O 90 ZO 135 Z *** ** 180 ZW 225 W 270 NW 315 N BEWOLKING (in achtste delen) gemiddelden uit uurlijkse waarnemingen WINDRICHTING (graden en streken) zes-uurlijkse waarnemingen * : variabel/windstil WINDSNELHEID (in m/s) gemiddelden en maximale snelheden over tijdvakken van zes uur KNMI, Klimaatdata en -advies 19

20 KNMI meteorologische stations Hoorn (Terschelling) 251 Vlieland 242 Lauwersoog 277 Leeuwarden Nieuw Beerta N Stavoren Marknesse Berkhout Wijk aan Zee 257 Lelystad 269 Hoogeveen 279 Heino 278 Schiphol Twenthe Valkenburg 210 Hupsel 265 Deelen Hoek van Holland 275 Rotterdam Cabauw Herwijnen 356 Wilhelminadorp 323 Woensdrecht Volkel 375 Gilze Rijen 350 Eindhoven 370 Arcen 391 Westdorpe 319 Ell km (c) 2009, KNMI Klimaatdata en advies 380 Verklaring In het Maandoverzicht van het Weer in Nederland (MOW) zijn gegevens opgenomen van de meteorologische stations. De ligging van de stations is aangegeven in de bovenstaande kaart. Het MOW is 106 jaar lang uitgegeven als KNMI-periodiek en wordt sinds 2010 verspreid via internet ( Een uitgebreide toelichting op het MOW is eveneens via internet beschikbaar. ( De tijden in het MOW zijn uitgedrukt in universal time (UT). Hierin komt 12 uur overeen met 13 uur Midden Europese Tijd (MET) en met 14 uur Midden Europese zomertijd. Alle gegevens heben betrekking op het etmaal uur UT. De vermelde normalen zijn berekend uit de metingen in het tijdvak Normalen van het aantal dagen met zijn berekend uit uurlijkse waarnemingen. Hierbij geldt dat het betreffende verschijnsel in tenminste één uurvak werd waargenomen. De globale straling is de som van de direkte en diffuse zonnestraling op een horizontaal vlak en wordt weergegeven in Joule/cm 2 (1 Joule/cm 2 = 2, KWh/m 2 ). De referentiegewas-verdamping E r is een richtgetal voor de bepaling van de potentiële verdamping van gewassen. E r wordt bepaald uit gegevens van globale straling en luchttemperatuur (berekeningswijze volgens Makkink). De aanduidingen I, II en III hebben betrekking op de decaden, waarbij I = dag 1 t/m 10, II = dag 11 t/m 20 en III = dag 21 t/m de laatste dag van de maand. M = de gehele maand. blank : gegeven ontbreekt A : aantal. : waarde nul STIL : windstil/veranderlijk 0 : minder dan 0.5 N : normaal : minder dan 0.05 Het MOW is een uitgave van het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut Klimaatdata en -advies Postbus AE klimaatdesk@knmi.nl 20 KNMI, Klimaatdata en -advies