Kerkinformatie. nummer 194 juli-augustus Meedoen met musicals

Transcriptie

1 Kerkinformatie nummer 194 juli-augustus 2011 Meedoen met musicals Bas Plaisier over christenen in China Marcus- Connect in Den Haag Collecterooster 2012

2 2 Internetnieuwtjes Handige beeldbank Herdenking Srebrenica Kerkdiensten in buitenland Goed nieuws voor redacties van kerkbladen, kerkmagazines en websites: Beeldbank.pkn.nl is on line en openbaar. De Beeldbank bevat vele foto's en fotoseries, die samen een beeld geven van de activiteiten van en binnen de Protestantse Kerk. In de Beeldbank.pkn.nl zijn bijvoorbeeld portretfoto's te vinden van het moderamen, maar ook fotoseries van een synodevergadering, de Landelijke Pastorale Dag of van de doop van een kind in een protestantse gemeente ergens in Nederland. In de Beeldbank kan worden gezocht via de zoekmachine, maar ook systematisch, via trefwoorden. Het grootste deel van de foto's zijn 'rechtenvrij' en dus - onder enige voorwaarden - vrij te downloaden en te gebruiken. Wie een foto vindt die niet zomaar te downloaden is, kan deze foto opvragen bij beeldbank@pkn.nl. De foto s zijn beschikbaar in diverse formaten en ook geschikt voor drukwerk. Op de homepage zijn in een pdf de voorwaarden voor gebruik van de foto's te vinden. In de rubriek Help wordt met filmpjes en handleidingen getoond hoe iemand het best op zoek kan gaan naar die ene speciale foto. Kortom: kom eens kijken op Een website voor uw gemeente: te moeilijk? Te duur? Niet haalbaar? Kijk eens op Op maandag 11 juli vindt op het Plein in Den Haag de herdenking van de val van Srebrenica plaats. Honderden Nederlanders en Bosnische Nederlanders nemen hieraan jaarlijks deel uit solidariteit met de slachtoffers. Sprekers zijn advocate Liesbeth Zegveld, belangenbehartiger van een groep overlevenden, en Fahrudin Alic, voorzitter van de Vereniging van overlevenden van de genocide van Srebrenica. IKV Pax Christi is een van de organisatoren. Xnoizz Flevo Festival Het Xnoizz Flevo Festival is een christelijk jongerenevenement waar jaarlijks circa kampeerders aan deelnemen. Ze komen voor muziek, workshops, theater, cabaret, lezingen enz. Er zijn meer dan 200 programma s en 80 concerten vanaf vijf podia. Op zondagmorgen is de afsluitende openluchtdienst met ongeveer bezoekers. Het festival vindt plaats van augustus 2011 in Bussloo bij Apeldoorn. Organisatie: Youth for Christ, JOP en EO. kerkzoekerbuitenland Wie in het buitenland is voor vakantie of zakenbezoek en graag een zondagse kerkdienst wil meemaken, kan terecht bij pkn.nl/kerkzoekerbuitenland. Via deze kerkzoeker zijn kerken te vinden in Belgie, Duitsland, Engeland, Frankrijk, Italie, Luxemburg, Portugal, Spanje, Turkije, Zwitserland en Oostenrijk. Bij elke kerk staat een verwijzing naar meer informatie via mail, telefoon of website. Controleer voor uw vertrek even of er niets veranderd is. Geestelijke verzorgers De vereniging van geestelijke verzorgers bij zorginstellingen vierde in juni haar veertigjarig bestaan. In een interview, op deze site te vinden onder Actueel, hoopt voorzitter Simon Evers dat er over tien jaar een brede beroepsvereniging van geestelijke verzorgers zal bestaan, samen met de collega s bij justitie en krijgsmacht. Hij betwijfelt of de ambtelijke binding als voorwaarde voor het lidmaatschap zal zijn te handhaven. Colofon Nummer 194 juli-augustus 2011 ISSN X Kerkinformatie verschijnt elf keer per jaar als officieel orgaan van de Protestantse Kerk in Nederland. Algemeen adres Dienstenorganisatie Protestantse Kerk in Nederland, Joseph Haydnlaan 2a, 3533 AE Utrecht, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) , servicedesk@pkn.nl. Abonnementenadministratie Abonnementsprijs e 17,50 per jaar; buitenland e 24,-. Vanaf 35 ex.: e 15,- per jaar. U kunt zich als abonnee opgeven en afmelden bij de Abonnementen-administratie Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) , abonnementen@pkn.nl Dit blad is voor visueel gehandicapten in aanpaste leesvorm verkrijgbaar. Voor nadere informatie CBB, Postbus 131, 3850 AC Ermelo, telefoon (0341) Redactie-adres Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, telefoon (030) (di, wo, do). f.rozemond@pkn.nl Advertenties: zie achterin aan het begin van de advertentierubriek. Redactie Emmy Bregman, Janet van Dijk, Jan-Gerd Heetderks (hoofdredacteur), Michiel Nap, Marieke Raatgever en Frans Rozemond (eindredactie). Basis vormgeving ReproVinci, Schoonhoven Opmaak Interface Communicatie B.V., Ede Druk Koninklijke BDU, Barneveld Kerkinformatie op internet Overname van artikelen wordt op prijs gesteld, mits met bronvermelding. Overname van foto s in overleg.

3 3 Ten geleide Inhoud Waarom zijn deze protestantse kerken zo aantrekkelijk? Laat ik het zo samenvatten: de kerkleden tobben niet over hun geloof maar leven eruit. Zij zwijgen niet, maar laten het zien en spreken er met veel plezier en passie over Voormalig synodescriba Bas Plaisier is door Kerk in Actie uitgezonden naar Hong Kong als docent aan het Luthers Theologisch Seminarium. Hij vertelt over zijn ervaringen met christenen en kerken in Hongkong en geheel China. Hun passie hebben we hard nodig. Over kerkelijk spreken met het oog op samenlevingsvragen valt heel wat te zeggen en te schrijven. Wanneer mag de kerk wel en wanneer mag zij niet spreken? Hoe controversieel mag het spreken van de kerk zijn? Sommigen zullen zeggen dat de kerk zo weinig mogelijk moet spreken, anderen zullen de profetische taak van de kerk benadrukken. Kees Tinga schrijft over de Beraadsgroep Samenlevingsvragen van de Raad van Kerken. Het komt er steeds weer op aan om het juiste woord op de juiste tijd te spreken. 4 Kerk in Actie Bas Plaisier over het christendom in China 8 Meditatie Landelijke dag van Vacare 9 Samenwerking Kerken rond Buren bundelen krachten 10 Bijbelgenootschap Rappende meiden winnen BibleDate Award Expositie...en er was licht 13 Beraadsgroep Samenlevingsvragen Als kerken spreken, luistert het nauw Missionaire mogelijkheden MarcusConnect Den Haag: kerk met de wijk 16 Gemeenteopbouw De musical zoemde door het hele dorp Katern: Collecterooster 2012 kerk in actie Hoe een gezamenlijke activiteit een gemeenteopbouwende functie heeft, wordt beschreven in het artikel De musical zoemde door het hele dorp. In twee protestantse gemeenten werd een musical opgevoerd. Honderd mensen van binnen en buiten de gemeente deden voor en achter de schermen mee aan deze gebeurtenis. De mensen kregen een hechte band met elkaar. Een prachtige ervaring. 18 JOP Jeugdwerk voorbij kerk- en clubgebouw Jan-Gerd Heetderks hoofdredacteur van Kerkinformatie b i j d e c o v e r f o t o Rubrieken 6 Kroniek 12 Mensen (inclusief predikantswisselingen) 22 Collecten 23 Bijbelteksten 25 Advertenties Het organiseren van een musical geeft een band in de gemeente. Meer hierover op p

4 4 Bas Plaisier over christenen in China: Hun passie hebben wij hard nodig! Oud synodescriba Bas Plaisier en zijn vrouw Henny wonen sinds eind vorig jaar in Hong Kong. Zij zijn door Kerk in Actie en de PThU uitgezonden naar China. Twee jaar zullen ze er blijven om de contacten van de Protestantse Kerk in Nederland met de Chinese kerken verder uit te breiden. In deze bijdrage vertelt Plaisier over hun ervaringen in dit onmetelijke land. Kerk in China mensen Op het eerste college dat ik gaf aan de studenten van het LTS, vroeg ik hen een korte levensbeschrijving te geven. Tot mijn stomme verbazing bleek ongeveer 60 procent van hen een nieuw-gelovige te zijn. Zij waren in de afgelopen tien jaar christen geworden en zó gegrepen door het geloof dat zij hun hele leven daaraan willen wijden. Daarbij en dat was mijn tweede verbazing behoorde het merendeel van hen niet tot de gevestigde kerken, maar tot meer charismatische en evangelische kerken. Ik had het nieuwe christendom voor mijn neus zitten Minderheid Wat ik tijdens mijn lessen zie, is de realiteit in Hong Kong en in geheel China. Verreweg het grootste deel is nog niet zo lang geleden tot de kerk toegetreden en weet te vertellen wat voor verschil dit maakt met vroeger. Dat maakt de sfeer totaal anders dan dat het christelijk geloof je met de paplepel is eigen geworden. Zij praten niet besmuikt en omzichtig over Jezus, maar over de reddende Zoon van God door wie hun leven totaal veranderde, kleur en vreugde kreeg. De kerk van China heeft een vanzelfsprekende missionaire uitstraling. Zij die bij de kerk betrokken zijn, praten er met een geestdrift en vasthoudendheid over met hun buren en collega s. Het maakt hen ook niets uit dat zij een kleine minderheid zijn. In Hong Kong is niet meer dan 9% van de mensen christen, en in China is dat (waarschijnlijk) minder. Nederlandse christenen lijken vaak te worstelen met het gevoel te behoren tot een verdwijnende minderheid en niet goed te weten waar ze het zoeken moeten en hoe ze iets van ons geloof kunnen delen. Chinese christenen kennen die vragen ook, maar het geloof is zó Docent aan Luthers Seminarium Bas Plaisier, tot 2008 scriba van de generale synode, werkt als docent zendingswetenschap en oecumenische theologie aan het Luthers Theologisch Seminarium (LTS) in Hong Kong. Op de dagopleiding van het LTS studeren zo n 350 mensen (meest boven de twintig jaar) theologie, met het oog op een functie in de kerk, onderwijs en samenleving. De meesten van hen komen uit Hong Kong, maar ongeveer 100 uit China en een groot deel van zuidoost-azië waaronder de landen van de Mekongdelta en Indonesië. van! In Hong Kong worden ze omringd door een grote groep geseculariseerde mensen. Materialisme, individualisme en consumentisme hebben een net zo sterke invloed op het leven van de mensen. China is het land met de grootste groep mensen die niet bij een godsdienst betrokken zijn: 625 miljoen. Kerkleden praten hier met geestdrift en vasthoudendheid met hun buren en collega s. Het maakt hen niets uit dat zij een kleine minderheid zijn. Kerk in een nieuwe wijk in Shanghai vaak hoogopgeleid, jonger en leidinggevend. Na de dienst is er - zoals in veel kerken door heel China gelegenheid voor persoonlijk gebed. verweven met de kern van hun bestaan, dat het uit alles blijkt. En verder zijn ze erop gericht zeker in Hong Kong om alsmaar te zoeken naar nieuwe vormen van kerk-zijn. Hebben Chinese christenen het gemakkelijker dan wij? Geen sprake Een kleine excursie op zondagmiddag door een van de honderden gigantische shoppingscentra van Hong Kong geeft een aardig beeld van dat waarmee de mensen vooral bezig zijn. Je verdrinkt in de massa. Die drang tot kijken en kopen laat niemand ongemoeid.

5 5 spreken er met veel plezier en passie over. Ze laten zien dat het wat uitmaakt of je christen bent: je helpt onbaatzuchtig en je blijft komen waar geen helpers zijn. Trouw, geduld en doorzettingsvermogen is hun kenmerk. Ze praten niet zoveel, maar bidden des te meer en verwachten in een levende relatie met de Heer alles van zijn kracht en zijn Geest. Ze drinken de woorden van de Bijbel bijna in en zien in heel veel dingen om hen heen God aan het werk. We voelen het als een zegen om in hun midden te wonen! In de noodkerk na aardbeving in Mihanzu. Huiskerken In China zelf is het niet anders. De overheid daar heeft de kerk geaccepteerd officieel in de grondwet vastgelegd - mits deze zich aanpast aan de staatsregels en zich op een of andere manier onder overheidscontrole stelt. Zo is het niet toegestaan om een eigen protestantse kerk te beginnen of je verbonden te voelen met de wereldwijde Rooms- Katholieke Kerk. Daarvan trekken veel Chinezen zich echter niets aan. Er zijn schattingen dat het aantal mensen dat bij een protestantse huiskerk behoort, tussen de zestig en zeventig miljoen ligt, terwijl het aantal Rome-getrouwe katholieken rond de tien miljoen cirkelt. Opvallend is dus, dat het christendom in China vooral een protestantse godsdienst is: de schattingen zijn dat rond viervijfde van de christenen tot een protestantse kerk behoort. Een feit dat in Europa nauwelijks bekend is vanwege de algemene neiging om alles wat met de kerk te maken heeft als rooms-katholiek te bestempelen. Kerkleden opgepakt De mensen van de huiskerken hebben het ervoor over om op gezette tijden beknot te worden in hun vrijheid en veel dingen in het geheim te doen. Ze lijken er in het algemeen niet onder te lijden. Chinezen hebben al vele eeuwen ervaring om overheidsmaatregelen op hun eigen manier uit te leggen en toch redelijk onbekommerd te leven. Tot ze echt verboden worden, zoals de laatste Opvallend is, dat het christendom in China vooral een protestantse godsdienst is: de schattingen zijn dat rond vier vijfde van de christenen tot een protestantse kerk behoort. maanden met de grootste (gereformeerde) huiskerk van Peking de Shouwangkerk gebeurde. Deze kerk die voornamelijk uit intellectuelen en hoogopgeleide bestuurders bestaat, is de plek voor kerkdiensten ontnomen. Elke zondag (terwijl ik dit schrijf al bijna acht weken lang) worden er kerkleden opgepakt die in de open lucht hun kerkdienst willen houden. Inmiddels is de vasthoudendheid van de Shouwang-kerk wereldnieuws geworden en heeft bijna elke gerenommeerde krant in de wereld hierover al bericht en volgt de ontwikkelingen op de voet. Passie die wij nodig hebben De mensen in de officiële protestantse kerk (de CCC, de Drie Zelf Kerk ) hebben van deze repressie geen last. Ook deze kerk (die erg op de Protestantse Kerk in Nederland lijkt) is stormachtig gegroeid. Aan het einde van het Mao-tijdperk leek er niets meer van over. Nu, zo n dertig jaar later, behoren zeker 23 miljoen mensen tot deze kerk: anderhalf maal het inwonertal van Nederland! In het algemeen verschilt de geloofsbeleving, de manier van kerkdiensten houden en de missionaire drang van de officiële kerk niet zoveel met die van de huiskerken. We zouden kunnen zeggen dat dit de kerk van de toekomst is, met een passie die wij hard nodig hebben. Waarom zijn deze protestantse kerken zo aantrekkelijk? Daarop zijn allerlei antwoorden te geven. Laat ik het zo samenvatten: de kerkleden tobben niet over hun geloof, maar leven eruit. Ze zwijgen niet, maar laten het zien en Dissidenten worden protestant Wat ook opvalt is dat veel intellectuele christenen vol nieuwsgierigheid kijken naar de door het christendom gestempelde Europese cultuur met waarden en normen die zij maar wat graag zouden willen hebben. Het is op zijn minst opvallend te noemen dat het merendeel van de leidende dissidenten van het Plein van de Hemelse Vrede, inmiddels protestant geworden is en zelfs voorgaat in de kerkdiensten. Bij Augustinus en Calvijn vinden deze christenen antwoorden op vragen over de verhouding kerk en staat, menselijke waarden, mensenrechten, het doel van het leven en een door liefde, solidariteit en gerechtigheid gedomineerde staat. Er zijn in dit deel van de wereld in het christendom ontwikkelingen gaande, waarvan wij nauwelijks weten, maar die wel eens beslissend kunnen zijn voor het gezicht van de kerken in de wereld! Dr. Bas Plaisier oud-scriba generale synode en nu docent zendingswetenschap en oecumenische theologie aan het Luthers Theologisch Seminarium (LTS) in Hong Kong. Het leven en werk van Bas en Henny Plaisier-Wendt is te volgen op hun weblog: basplaisier en via Twitter: twitter.com/basplaisier Verkoopster van bijbels in de kerk van Xian.

6 6 Kroniek Vrede Recent vond in Kingston, Jamaica, een oecumenische vredesconferentie plaats van de Wereldraad van Kerken. Het was warm, zeker in de middag bijna ondragelijk. Alles geurde naar bougainville. En de deelnemers waren uit alle windstreken aangereisd. Behalve een sensatie aan geuren werd de conferentie dus ook een hele ervaring van kleuren en talen. Maar waar dat in Babel ooit bijna tot oorlog leidde, ging het die week in Kingston dus om vrede. Het is prachtig en inspirerend een dergelijke conferentie mee te maken. Het tilt je boven de werkelijkheid van de krant uit. Ik laat jullie vrede na; mijn vrede geef ik jullie, zegt Jezus. En dat wordt ter plekke waar. Er zijn veel mensen aanwezig die gedreven door het koninkrijk van God werkelijk iets voor de wereld willen betekenen. Er zijn zelfs realistische oplossingen voor de problemen van deze wereld. Het werkt aanstekelijk. Je voelt dat vrede kan. Onder vrede werd trouwens meer verstaan dan het ontbreken van oorlog. Daar begint natuurlijk wel alles mee, maar werkelijke vrede is meer. In Kingston werd de aandacht gericht op Moeten we als kerken niet verschrikkelijk oppassen voor het geheven vingertje? vrede in de samenleving, met de aarde, in de economie en tussen de volken. Voor elk van de vier thema s was een dag ingeruimd, en elke dag weer bracht nieuwe hoop. De zoon van Martin Luther King sprak ons toe en zei: The dream of my father rests on us. Was het alleen maar geweldig? De eerlijkheid gebiedt nee te zeggen. Naast alle hoop ervoer ik ook een andere kant. Allereerst: moeten we als kerken niet verschrikkelijk oppassen voor het geheven vingertje? Geachte wereld, we hebben er over nagedacht. En we zijn er uit. De kerk wil vrede. Wie kan daar wat mee? Dat is veel te massief. In het echte leven van alledag moet je toch soms gewoon roeien met de riemen die je hebt? Inclusief de vuile handen die daarbij horen. Voor zulk realisme was niet altijd evenveel ruimte. Daar komt bij dat het allemaal wel erg veel werd. Tijdens de conferentie waren er 160 workshops, die vrede beoogden voor bijkans elke verpletterende minderheidsgroepering die denkbaar is. Getuigt dat nog van werkelijkheidszin? Kun je niet soms beter kiezen, juist ter wille van de slachtoffers? De les van het brandende huis is: wie iedereen wil redden, redt uiteindelijk niemand. Ik verplaats mij weer naar mijn andere been en realiseer me dat het ondanks alles toch moet. De droom van Martin Luther King waarmaken is inderdaad aan ons. En het koninkrijk waartoe Jezus ons uitnodigt, is ondenkbaar zonder vrede. Het koninkrijk is vrede. En daar kun je niet van zeggen: da s moeilijk, kom later nog eens terug. Maar laten we in vredesnaam ook niet denken dat we dat varkentje wel even wassen. Babel is altijd om de hoek. Babel zit in ons. Peter Verhoeff preses van de generale synode

7 7 berichten Meer dan 1000 gemeenten kozen LRP Al meer dan 1000 van de 1800 (wijk) gemeenten binnen de Protestantse Kerk waren begin juni aangesloten op LRP, het nieuwe ledenregistratiesysteem. LRP werkt via een beveiligde internetverbinding. De uitrol is in maart begonnen. De eerste reeks trainingen in het land is afgerond. Alle autorisatiesleutels zijn uitgereikt en de meeste betrokken gemeenten hebben hun bestand geconverteerd naar het nieuwe systeem. De overgang gaf weinig problemen. Vooral bij gemeenten die het tweezijdig mutatieverkeer vanuit Baruch goed hadden bijgehouden verliep alles heel soepel. Bij lokale varianten, zoals bestanden zonder mutatieverkeer, zijn met enig puzzelwerk ook die gebruikers goed op de rit gezet. De keuze om bij het ontwerp af te stemmen op wat gemeenten echt nodig hebben om goed met LRP te kunnen werken, werpt nu vruchten af. Ook bij het testen bleek dat LRP voorziet in alles wat in de dagelijkse praktijk nodig is. Verdere wensen blijven nog even geparkeerd tot een volgende versie. Een voordeel van de nieuwe werkwijze is dat de gegevens altijd actueel zijn, wat een hoge kwaliteit en betrouwbaarheid garandeert. Een positief neveneffect is dat naburige gemeenten over LRP meer contact met elkaar hebben gekregen. Men ging men bij elkaar een kijkje nemen en wisselde ervaringen uit. Gemeenten zijn elkaar vervolgens gaan helpen en dat blijkt een goede onderlinge band op te leveren. In het najaar van 2011 volgt er een extra ronde trainingen in het land. Gemeenten die zich voor 1 juli hebben opgegeven, kunnen daarin dit jaar meedraaien. De protestantse gemeente Tienhoven was de duizendste gemeente die zich aansloot bij LRP. Vrijwilligers ontvingen uit handen van projectleider Henry Kieskamp een taart. Meedoen met de Vredesweek? Het thema van de Vredesweek 2011 (18-25 september) is Elk mens een veilig bestaan. Ieder mens heeft immers recht op een veilig en menswaardig bestaan, ver weg en dichtbij. Wat betekent het als je in Congo niet veilig naar de markt kunt voor je boodschappen? Wat betekent het om in Syrië te wonen en nooit te weten wanneer de veiligheidsdienst voor je deur staat? Ook in Nederland heeft iedereen recht op een menswaardige behandeling. Met het Ministerie van Vrede, de nieuwe campagne van IKV Pax Christi, kunnen ook kerken laten zien dat mensen daaraan bijdragen. In de buurt, in politiek Den Haag en ver over de grens in conflictgebieden. In verschillende plaatsen worden Ambassades van Vrede opgericht. Zij organiseren vredesweekactiviteiten, zoals een debatavond, jongerenactiviteiten, een vredesconcert of vredesfeest. Op de website van het Ministerie van Vrede staan ideeën voor activiteiten. Het Ministerie zoekt mensen die een lokale Ambassade van Vrede willen oprichten. Contactadres: Dorien Jansen, vredesweek@ikvpaxchristi.nl of tel. (030) Voor de Vredeszondag (18 september) is er een Liturgiekrant Vrede.vieren te bestellen. Hierin staan liturgische en exegetische suggesties voor vieringen in de Vredesweek. Te bestellen via Zonnepanelen op kerk in Schoondijke Op 1 juni werden vierentwintig zonnepanelen geplaatst op het dak van de protestantse kerk in Schoondijke (Zeeuws Vlaanderen). Daarmee voorziet gemeente De Verbinding voortaan in haar eigen behoefte aan elektriciteit. Het thema duurzaamheid krijgt hierdoor een nieuwe dimensie. Al zo n vijftien jaar gebruikt de gemeente koffie en thee met het Fair Trade keurmerk, teken van eerlijke handel, omdat men ervan overtuigd is dat woord en daad samen op moeten gaan. Regelmatig wordt in de kerkdiensten aandacht gevraagd voor het thema gerechtigheid. Zorg voor de schepping, duurzaamheid dus, ligt in het verlengde daarvan. De actie met de zonnepanelen gaat echter verder dan het kerkdak. De gemeenteleden worden opgeroepen om ook zonnepanelen aan te schaffen voor hun eigen huis. Om dat extra aantrekkelijk te maken heeft de leverancier van de zonnepanelen de toezegging gedaan dat per tien verkochte sets zonnepanelen één set zonnepanelen beschikbaar gesteld wordt voor partnerorganisaties van Kerk in Actie in het Zuiden. Meer informatie staat op de website van de gemeente:

8 8 Landelijke dag van Vacare Op zaterdag 1 oktober vindt in de Ichthuskerk in Amersfoort de tweede landelijke dag plaats van Vacare, platform voor meditatief leven in en vanuit de Protestantse Kerk. Tijdens deze Vacare-dag wordt het eerste exemplaar van het Handboek Christelijke Meditatie, geschreven door ds. Lex Boot, overhandigd aan dr. Arjan Plaisier, scriba van generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland. Mariska van Beusichem houdt een lezing over Meditatie en de geestelijke weg. meditatie mensen Workshops Er zijn twee rondes met workshops. Deelnemers kunnen kiezen uit: Chakra s en de Bijbel, een ontmoeting tussen Oost en West, door zr. Theresia Kool; Meditatie en gemeenteopbouw, door Marius Noorloos; Bibliodans, door Riëtte Beurmanjer; Loopmeditatie, door Inge van den Bosch; De theologie van de meditatieve beweging, door Lex Boot; Meditatief wandelen (buiten) door Marti Koster. Het programma eindigt met een slotviering. Aansluitend is er thee en koffie en de mogelijkheid om na te praten. Er zijn boekentafels aanwezig. Aanmelding De toegangsprijs bedraagt 15,-. Dat is inclusief koffie, thee, melk en karnemelk. Zelf graag een lunch meenemen. U kunt zich voor deze dag opgeven bij Wilmy van Hartingsveldt, via vacare@pkn.nl of telefoon (0183) berichten Kerkenpad in Zuid-Beveland Wie deze zomer in Zeeland is, kan een prachtige route rijden langs fraai religieus erfgoed in Zuid-Beveland. Tot aan Monumentendag (11 september) staan de deuren van vijftien eeuwenoude kerken ook doordeweeks open voor bezichtiging en een moment van rust en bezinning. In elke kerk zijn gidsen aanwezig. De werkgroep Kerk Open van de Geerteskerk in Kloetinge maakte bij de route een mooie Kerkenpadfolder, die deelnemers meevoert van toren naar toren. Uitgangspunt is de al bestaande fiets-knooppuntenroute, die ook wandelend kan worden afgelegd. Deelnemers zijn dit jaar: de protestantse kerken in s Heer Arendskerke, s Heer Abtskerke, Baarland, Goes (Grote Kerk), Heinkenszand, Hoedekenskerke, Kapelle, Kloetinge, Nisse, Yerseke, Wemeldinge en Wolphaartsdijk. Verder rooms-katholieke kerken in Goes (Magdalena parochiekerk) en in Kwadendamme. In de kerken liggen folders met exacte openingstijden en de routekaart. Informatie: onder: Gebouwen > Kerk Open. Huwelijksbijbel in Herziene Statenvertaling In het voorjaar zijn verschillende nieuwe uitgaven van de Herziene Statenvertaling verschenen. Naast de vijf compacte edities met psalmen en gezangen is er nu de kerkbankbijbel (16 x 24 cm), de huwelijksbijbel en de paralleleditie Statenvertaling - Herziene Statenvertaling. De paralleleditie biedt de mogelijkheid om een vergelijking te maken beide vertalingen. In september verschijnt er een schoolbijbel in hard - cover en flexibele cover. De inhoud is gelijk aan de vijf edities met psalmen en gezangen, maar het formaat is groter: 12 x 18 cm. De schoolbijbel is bedoeld voor scholen en voor catechese. Door de grotere letter is deze uitgave eventueel ook bruikbaar in de eredienst. Bij grote bestellingen kunnen kerken en scholen en kerken hun naam op de

9 Kerken rond Buren bundelen krachten 9 Zeven kerkelijke gemeenten in de gemeente Buren gaan nauw samenwerken. Op Eerste Pinksterdag namen ze de aftrap met ballonnen, duiven en een waterballet. Door onze samenwerking kunnen we meer betekenen voor de dorpen. Het gaat om de protestantse gemeenten van Asch, Erichem, Kerk- en Kapel-Avezaath, Rijswijk, Ravenswaaij en Zoelen en de hervormde gemeente van Buren. Met behoud van hun eigen identiteit vormen deze gemeenten sinds 1 maart de streekgemeente Tussen Lek en Linge. De publieke aftrap vond plaats op Eerste Pinksterdag. De kerken gaan samenwerken op het gebied van hun pastorale werkzaamheden, diaconale hulpverlening en jeugd- en toerustingswerk. Sterker We bundelen onze krachten om sterker te staan, vertelt ds. Machteld de Mik van Asch en Erichem. Kerksluiting is in deze regio niet aan de orde, benadrukt zij. De deuren van de verschillende kerken komen op deze manier juist meer open te staan. Waar supermarkten en andere winkels soms al jaren geleden uit de dorpen zijn verdwenen, wil de kerk aanwezig blijven. Juist door samen te werken kunnen de afzonderlijke kerken meer betekenen in het eigen dorp. Ook de diaconieën van de kerken gaan meer samen doen. Daardoor kunnen de kerken in een klimaat waarin de overheid zich terugtrekt straks meer hulp bieden, mocht dat nodig zijn. Nieuwe moed Het thema van de gezamenlijke Pinksterdienst op 12 juni in de Burense St. Lambertuskerk was Oud vertrouwen, nieuwe moed. Aan de dienst werkte een gelegenheidskoor mee, gevormd door kerkleden uit de verschillende dorpen. Na de dienst lieten gemeenteleden zeven duiven vrij en werden en gingen er ballonnen met wensen de lucht in. Ook ging een nieuwe website van start: Als symbool van de kerkelijke samenwerking-in-verscheidenheid koos de gemeente een regenboog. Samenwerking kerk in actie voorkant van de hardcover-bijbel laten afdrukken. Meer informatie hierover bij de christelijke boekhandel. De Herziene Statenvertaling is na de introductie in december 2010 in orthodox-christelijke en evangelische kringen positief ontvangen. Uitgevers zijn de Stichting Herziening Statenvertaling en Uitgeverij Jongbloed. Het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond is opdrachtgever van de herziening van de Staten vertaling. Jubileum Gereformeerde Kerk Boven-Hardinxveld Op 14 augustus 2011 is het 150 jaar geleden dat de Gereformeerde Kerk Boven-Hardinxveld werd geïnstitueerd. Van september wordt daarom een feestelijke jubileumweek gehouden. De activiteiten staan in het teken van het thema: danken vieren delen. Op zaterdag 10 september 2011 wordt een receptie/reünie voor (oud)gemeenteleden en oud-predikanten georganiseerd. Wie zich met deze gemeente verbonden voelt is van harte welkom. Meer informatie over het jubileumprogramma staat op de website: Contactpersoon: Gerda Eijkelenboom, gerda.eijkelenboom@xs4all.nl Cursus leiden van kinderkoren Komend najaar zal in Amersfoort een cursus voor leiders van kinderkoren en cantorijen plaatsvinden. Deze oecumenische praktijkcursus wordt gegeven door Catrien Posthumus Meyjes. De cursus is gericht op (amateur-)dirigenten van kinderkoren die een functie hebben in de protestantse of roomskatholieke eredienst, of die zich in de nabije omgeving daarvan bewegen. Ook mensen die overwegen een kinderkoor te gaan leiden kunnen deelnemen. Het gaat om zeven zaterdagochtenden in de periode 17 september 17 december. Behandeld worden: dirigeertechniek, stemvorming, repertoirekennis, meerstemmigheid, methodiek en liturgie. Basale kennis van het notenschrift is van belang. Plaats: Oud-Katholiek Seminarie in Amersfoort (vlakbij NS-station). De cursus wordt georganiseerd in samenwerking met het Oecumenische Werkgroep Kinderkoor-/cantorij (een samenwerkingsverband van NSGV, KCZB en Kerkzang.nl). Een flyer met uitgebreide informatie wordt op aanvraag toegestuurd. Informatie en aanmelding: bureau@kerkzang.nl. Zie ook

10 10 Rappende meiden winnen BibleDate Award 2011 Op 31 mei 2011 is de jaarlijkse BibleDate Award uitgereikt aan vier leerlingen van het Christelijk College Groevenbeek te Ermelo. Zij wonnen de prijs voor het mooiste filmpje dat is gemaakt tijdens een bezoek van de BibleDate-trailer van het Nederlands Bijbelgenootschap, die al aan vele scholen een bezoekje bracht. De leerlingen wonnen met hun filmpje Mozes die met zijn volk door de zee trekt. De jury schrijft in haar rapport: In veel filmpjes die in de BibleDate gemaakt worden, worden mensen geïnterviewd of wordt een Bijbelverhaal nagespeeld, maar de leerlingen van Groevenbeek durven zich te onderscheiden. Ze verpakken het Bijbelverhaal in een hip jasje. In het begin van het filmpje vraagt de kijker zich af wat er gaat gebeuren, het lijkt rommelig, maar dan hoor je de beat komen. Dit wordt niet gemaakt door instrumenten, maar door de acteurs zelf. Er is lef voor nodig om dit te doen en dat hebben ze! De vier meiden ontvingen de prijs uit handen van jurylid en zanger Rob Favier. Daarna werd de klas getrakteerd op taart en een optreden van Favier. Bijbelgenootschap mensen You Tube De BibleDate is een opvallende experience-trailer waarin jongeren van jaar op een interactieve manier kennis maken met de Bijbel. Het programma is bedoeld voor de onderbouw van vmbo, havo en vwo. Eén van de programmaonderdelen is het maken van een filmpje naar aanleiding van een bijbelverhaal. Per jaar bezoeken jongeren de BibleDate. Dit betekent dat er ongeveer 2000 filmpjes gemaakt en beoordeeld zijn. Het winnende filmpje staat op You Tube. V.l.n.r.: Claire The, Femke Visser, Eline Schuur, Mathilde van der Niet. berichten Kerkenpad voor slechtzienden Voor mensen met een visuele beperking wordt op 3 september een kerkenpad georganiseerd in Nijmegen. Initiatiefnemer is de Open Oecumenische Gemeenschap binnen de Nederlandse Vereniging van Blinden en Slechtzienden. De organisator roept kerken op om mensen in hun gemeente op deze mogelijkheid te attenderen. De deelnemers verzamelen om uur bij het station en drinken daarna koffie in het Kolpinghuis. In drie groepen worden vervolgens bezocht: de Sint Stevenskerk, het Titus Brandsma Memorial en de Petrus Canisiuskerk. Deskundige gidsen zullen rondleidingen geven. Het programma is afgestemd op blinden en slechtzienden, waarbij is gelet op toegankelijkheid en voelbaarheid van de te bezoeken gebouwen. Voor slechthorenden is er een mobiele ringleiding aanwezig. De bezoeken worden afgewisseld met een lunch en een drankje tussendoor. De dag wordt afgesloten met een vesper die om ca uur afgelopen zal zijn. Kosten: leden van de Open Oecumenische Gemeenschap betalen 15,-, niet-leden 22,50. Informatie en aanmelding: Jaap Van Dam, tel. (0341) of mail naar jwgvandam@hetnet.nl. Gezocht: vertalers-vrijwilligers voor Kerk in Actie Kerk in Actie, dat missionaire, diaconale en oecumenische taken uitvoert namens de gemeenten van de Protestantse Kerk, zoekt vrijwilligers die teksten willen vertalen vanuit Engels, Frans, Spaans of Portugees. Kerk in Actie ontvangt namelijk nogal wat materiaal over de voortgang van projecten uit het buitenland: foto s, reisverslagen, voortgangrapportages, interviews enz. Kerk in Actie Interactief gebruikt al deze informatie voor gemeenten die specifieke belangstelling hebben om deze projecten te steunen en een 'interactieve relatie' met een project op willen bouwen en zoekt daarom vertalers. Het is belangrijk dat zij accuraat zijn en zelfstandig vanuit huis kunnen werken: alles gaat digitaal. Meer informatie en sollicitatie: Mieke Labots, tel. (030) ; m.labots@kerkinactie.nl Tsjerkepaad 2011 In Friesland wordt dit jaar voor de achtste keer Tsjerkepaad gehouden.

11 Expositie Leeuwarden: en er was licht 11 Acht kunstenaars geven deze zomer in de Grote Kerk te Leeuwarden hun kunstzinnige visie op de eerste scheppingsdag. De groepsexpositie en er was licht bestaat uit metershoge transparante kunstwerken die geplaatst worden voor de ramen in het schip van de monumentale kerk. Iedere kunstenaar geeft op zijn of haar eigen wijze het licht door aan bezoekers van de kerk. Licht dat symbool staat voor begin van leven, hoop en verwachting. De commissie kerk en kunst van de Grote Kerk deed inspiratie op in het Zuid-Franse dorp Saint Prim. De middeleeuwse kerk van Saint-Prim is enkele jaren geleden heringericht met onder meer felgekleurde screens aan de binnenkant van de kerkramen. Nieuw evenwicht De kunstwerken die in Leeuwarden te zien zijn, zijn gemaakt door: Wilco Berga, Louise Cohen, Nikki van Es, Jan Hofman, Anke Kuypers, Henk Pietersma, Hanshan Roebers en Gerrit Terpstra. Zij hebben voor hun werken transparante materialen gebruikt. De ramen in het schip van de Grote Kerk bestaan sinds de restauratie van zo n veertig jaar geleden uit blank glas. De ramen in het koor van de kerk zijn originele glas-in-loodramen. Met de expositie ontstaat dus een bijzonder, nieuw evenwicht in het licht in de kerk. Openingstijden De expositie En er was licht duurt van 1 juli tot en met 10 september. De Grote Kerk is dagelijks open van uur, behalve op vrijdag ( uur) en maandag (gesloten). Tijdens de expositie worden diverse activiteiten georganiseerd, zoals een concert, een excursie en een lezing. Meer informatie op expositie Nieuw is dit jaar de samenwerking met Organum Frisicum en het openen van de Tsjerkepaad-Alvestêdenrûte. Er doen meer dan 250 kerken mee, waarvan 17 kerken voor de eerste keer. In vergelijking met andere provincies heeft Friesland het hoogst aantal open kerken in de zomer. Vorig jaar telde de organisatie meer dan bezoekers uit binnen- en buitenland. Het gaat echter niet om de hoge bezoekersaantallen maar om de gastvrijheid van de kerken, het bieden van een plaats van bezinning en ontmoeting. De kerken tonen aan belangstellenden hun cultuurhistorische schoonheid. Van 2 juli tot 10 september staan de deelnemende kerken open op zaterdag van uur. Meer informatie: Tsjerkepaadgids (verkrijgbaar is in de kerken en bij de VVV-kantoren) en op en Theologencursus Charismatische Vernieuwing In september 2011 gaat een nieuwe driejarige Theologencursus Charismatische Vernieuwing van start. Doel is kennismaking met de charismatische geloofsbeleving en het ontdekken van de waarde ervan voor de beroepsuitoefening. Deskundigheidsbevordering wordt nadrukkelijk gekoppeld aan groeien in ontvankelijkheid. In drie cursusjaren wordt achtereenvolgens stilgestaan bij: de theologische noties van de charismatische geloofsbeleving, de pastor persoonlijk en de pastor in de gemeente. Werkvormen zijn onder meer: luisteren naar lezingen, delen van eigen ervaringen in kleine groepen, bidden voor elkaar, creatieve verwerking na de lezing, samen vieren. Per cursusjaar zijn er zes vormingsdagen in Amersfoort (op donderdag van uur) en een retraite (dit cursusjaar van 2 t/m 5 januari 2012 in Zenderen). De inleidingen in het komende seizoen worden verzorgd door dr. Benno van den Toren, dr. Kick Bras, Bert Bakker, ds. Henk van Veen, dr. Reinhard van Elderen en ds. Tjitte Wever. Doelgroep: pastores, theologen en theologiestudenten in de laatste fase van de studie. Ook partners zijn welkom. Er is een kennismakingsdag op 5 september Deelname kost 395,- (inclusief retraite). Deze cursus is in de jaren zeventig samen met collega-predikanten opgezet door dr. Karel Kraan ( ). Informatie: ds. Henk van Veen, hvanveen44@kpnplanet.nl, tel. (0172) Aanmelding: Engelien Bakker, engelienbakker@ekklesia.nl, tel. (0180)

12 12 Predikantswisselingen mensen Beroepen te Amerongen-Overberg (herv.wijk 2 Overberg), ds. E.E. Bouter te Oud-Loosdrecht; te Dronten, ds. G.J. Heeringa te Harderwijk; te Giessen-Oudekerk (hervormd) en Peursum (PKN), ds. L. Lammers te Wezep-Hattemerbroek; te Heinenoord (hervormd), proponent E.J. Prins te Zeist; te Leiderdorp, proponent E. de Paauw te Leiden; te Oudewater-Hekendorp, ds. J.J. van den End te Molenaarsgraaf (herv.); te Rijssen (herv.wijk 3), ds. E. de Mots te Goedereede; te Rouveen (herv. wijk 2), ds. W. van Vreeswijk te Rijssen; te Werkhoven, proponent G.A. Termaat te Ede; te Zeist (wijk Bethel), ds. (dr.) T.T.J. Pleizier te Langerak (herv.); door de generale synode, universitair docent Oude Testament PThU ds. P. Sanders te Den Haag; door de generale synode, als universitair docent geestelijke verzorging, ds. M.N. Walton te Deventer. Aangenomen naar Almelo (geestelijk verzorger Trivium/MeulenbeltZorg), ds. M.D. Vlasblom te Glanerbrug; naar Apeldoorn, ds. G.J. Schüssler te Wassenaar; naar Bontebrug-Gendringen, ds. H.E. van der Zwaag te Halsteren/Nieuw-Vossemeer; naar Brussel-Anderlecht (VPKB, Bethlehemkerk), ds. L. Bosgra te Hallum; naar Delfzijl, ds. A. Ferwerda en ds. D. Ferwerda- Arends te Abetifi (Ghana; Presb. Church); naar Doorwerth- Heveadorp, ds. J.M. de Jong te Zetten (Vluchtheuvelkerk); naar Grijpskerk e.o. (protestantse gemeente i.w; deeltijd), ds. A. Landman te Groningen; naar Groenekan (de Boskapel), ds. E.A. Visser te Woerden; naar Hardenberg-Heemse (wijkgem. Heemse-West), deeltijd, proponent L. van Rikxoort te Hardenberg-Heemse; naar Heemskerk, ds. M. Visser te Amstelveen-Buitenveldert; naar Koudekerke, ds. R. Poesiat te Kudelstaart; naar Lemelerveld, proponent C.T. Benard te Wichmond; naar Maarssen (geref. wijkgemeente Open Hof), ds. J.H. Stuiver te Nieuwegein-Zuid (De Rank). naar Rijssen (herv.wijk 3), ds. E. de Mots te Goedereede; naar Rotterdam-Noordrand, als geestelijk verzorger van het Sint Franciscus Gasthuis, ds. W.A.M. Kelder te Voorschoten; te Rotterdam-Zuid (combinatie wijkgemeenten Zuid en West), ds. A.P. Davelaar te Zwartsluis; naar Rouveen (herv. wijk 2), ds. W. van Vreeswijk te Rijssen; naar Veenendaal- West, ds. A.H. Wielstra-Ensing te Dokkum; naar Vlissingen (deeltijd), ds. J.W. Steenbergen te Middelburg; naar Vreeland, ds. P. Hoekstra te Hoofddorp (interim-predikant); naar Wilnis, ds. P. Veerman te Lopikerkapel (herv.); naar Zoetermeer (wijkgem.rokkeveen), ds. D.A.J. Sonneveld te Spijkenisse. Bedankt voor Boven-Hardinxveld, ds. E. de Mots te Goedereede; voor Den Bommel (herv.), proponent H.I. Methorst te Wekerom; voor Dussen-Hank (herv.), ds. D.J.W. Kok te IJzendoorn; voor Epe, ds. J.B. ten Hove te Katwijk aan Zee (herv.); voor Hedel (Herv.), ds. (dr.) M.A. van den Berg te Zoetermeer (herv.); voor Katwijk aan Zee (wijkgem.sion), ds. H.J. Donken te Meerkerk; voor Oldebroek (wijk 1), ds. J.P.J. Voets te Wijk bij Heusden; voor Sommelsdijk, ds. G.J. Hiensch te Elst-Rhenen; voor IJsselmuiden en voor Zeist, ds. T.T.J. Pleizier te Langerak. beroepbaar ds. W.E. Onderwaater te Aalten, tel. (0543) Overleden 17 mei M.A. Janssens (geb. 19 juli 1922); 21 mei H.J. ter Maat (geb. 11 juli 1916); 26 mei P.C. de Vries (geb. 13 juni 1917); 7 juni A.A. Zwaal (geb. 23 mei 1936). naar Maas-Heuvelland (Maastricht), ds. P.B. van Reenen te Tervuren (België); naar Marken, ds. H. Dekker te Vollenhove; naar Nieuwland en Oosterwijk (herv.), proponent H.I. Methorst te Wekerom; naar Oldebroek (hervormd wijk 2), ds. M.J. Schuurman te Ilpendam-Watergang; naar Ommen (geref.), proponent M.J. Karels te Utrecht; naar Oudewater- Hekendorp (herv.), ds. J.J. van den End te Molenaarsgraaf; Wilt u berichten over predikantswisselingen en beroepbaarstellingen doorgeven aan het Synodesecretariaat? Postbus 8399, 3503 RJ Utrecht, jaarboek@pkn.nl Daarnaast kunnen deze berichten doorgegeven worden aan Persbureau Scheps, Postbus 103, 3770 AC Barneveld, info@persbureauscheps.nl bericht Drie eredoctoraten PThU Ter gelegenheid van haar eerste lustrum zal de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) op 6 december 2011 eredoctoraten uitreiken aan de oudtestamenticus Gerrit Singgih, aan Frits Hoogewoud, oud-bibliothecaris van de Bibliotheca Rosenthaliana in Amsterdam, en aan de econoom Bob Goudzwaard. Volgens de universiteit hebben zij ieder op unieke wijze het protestantse theologische denken beïnvloed en verder gebracht. Dr. E.G. Singgih (1949), hoogleraar Oude Testament in Yogyakarta, is een vooraanstaand protestants theoloog in Indonesië en een stimulator in de kerkelijke en theologische oost west dialoog. Behalve op zijn vakgebied publiceerde hij onder meer over contextualisatie, globalisering en interreligieuze dialoog. Drs. F.J. Hoogewoud (1941) was de drijvende kracht achter de brontekstgetrouwe bijbelvertalingen in de serie Een vertaling om voor te lezen. Als bibliotheekwetenschapper leidde hij een veelgeroemd onderzoek naar door de Nazi s geroofd boekenbezit en naar Nederlands-Joodse ex libris. Zijn inspanningen om de Hebreeuwse bijbel toegankelijk te maken en de collectie Judaïca in Nederland na de Tweede Wereldoorlog weer op te bouwen en te ontsluiten zijn voorbeeldig, aldus de PThU. Dr. B. Goudzwaard (1934) is emeritushoogleraar Economie van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Midden jaren zeventig was hij voorzitter van de commissie die het eerste verkiezingsprogramma van het CDA schreef: Niet bij brood alleen. Zijn denkbeelden over het rentmeesterschap en de economie van het genoeg hebben grote invloed gehad op het christelijk-sociaal denken in de christelijke politiek en de internationale oecumene, maar ook in kringen buiten de kerken, die opkomen voor een alternatief type economie. Behalve de lustrumviering houdt de PThU houdt op 6 december haar laatste diesviering binnen de huidige constellatie Utrecht - Kampen Leiden. Het zal de laatste diesviering zijn die in Kampen plaatsvindt. Medio 2012 verhuist de PThU naar Amsterdam en Groningen.

13 13 Beraadgroep Samenlevingsvragen Als kerken spreken, luistert het nauw... Als de kerk zich publiek uitspreekt, voelt de één zich in de kruin gestreeld en gaan bij de ander haren overeind staan. Toch is zwijgen vaak geen optie. De Beraadgroep Samenlevingsvragen is het oecumenisch adviesorgaan van de Raad van Kerken en zijn lidkerken. Soms komt het tot een publieke verklaring, maar niet altijd. Toen de Arnhemse gemeenteraad een paar maanden geleden bezuinigingen afkondigde op de sociale voorzieningen, pleitten vertegenwoordigers van de lokale kerken voor een andere aanpak. En toen de Tweede Kamer het onverdoofd ritueel slachten dreigde te verbieden, lieten naast Joodse en Islamitische geloofsgemeenschappen ook kerkleiders zich horen. Minister Rosenthal van Buitenlandse Zaken ontving aan het begin van de zomer een brief van de Raad van Kerken met een uitvoerige uiteenzetting over de oorlog in Libië en een oecumenische visie op de internationale rechtsbeginselen die daarbij een rol spelen. Bij de Europese Commissie in Brussel probeert de commissie Kerk en Samenleving van de Conferentie van Europese Kerken de zondag als vaste vrije dag veilig te stellen in de nieuwe Europese werktijdenregeling. De CEC overweegt zelfs een grootscheeps Europees burgerinitiatief op dit punt. En vanuit Jamaica deden eind mei honderden vertegenwoordigers van lidkerken van de Wereldraad van Kerken een publieke oproep tot rechtvaardige vrede. Vijf voorbeelden van kerkelijk spreken over samenlevingsvragen, elk met een eigen schaal, context en focus. Vroeger haalden dergelijke uitspraken, pleidooien of protesten nog wel eens het tv-journaal of de voorpagina van de krant. Maar hoeveel van deze vijf voorbeelden kende u? In de dagelijkse stortvloed van berichten vallen kerkelijke uitspraken zelden op. Een kerk die aandringt op vrede, op een rechtvaardig armoedeof klimaatbeleid, op een humane asielpolitiek, krijgt op haar best in de christelijke media wat aandacht. Voor lezers van kerkelijke standpunten geldt steeds opnieuw: wiens kruin wordt gestreeld en wiens haren komen overeind? Algemeen belang? Als kerken zich publiek uitspreken over een kwestie van algemeen belang, spelen er veel factoren mee. Is dat belang echt algemeen of pleit de kerk ook voor eigen belangen? Gebeurt een uitspraak over zondagsheiliging uit zorg voor de arbeidsvoorwaarden en omstandigheden of speelt het belang voor het eigen instituut mee? Het is van belang daar duidelijk en eerlijk in te zijn. Bij het opkomen voor religieuze lotgenoten, zoals bij het slachtverbod, loopt de solidariteit met dierenbeschermers gevaar. En sinds de jaren tachtig weten we dat uitspraken over vrede, armoede en vluchtelingenwerk de eigen kerkleden soms pijnlijk treffen in hun politieke overtuiging. Op de juiste tijd Maar zwijgen is geen optie. Daarvoor heeft de geschiedenis overtuigende argumenten. Het komt er steeds weer op aan om het juiste woord op de juiste tijd te spreken. Vooraf moet er veel worden geluisterd en nagedacht. Zijn er misschien consultaties nodig tussen kerkleiding en vakdeskundigen? Gelukkig zijn er in en rondom de kerken kenniscentra en adviesraden, die hun kennis beschikbaar stellen ten behoeve van studie en uitspraken op allerlei gebied. De Beraadgroep Samenlevingsvragen van de Raad van Kerken is zo n in dit geval oecumenisch adviesorgaan. Ze adviseert de Raad, zijn lidkerken en als het goed is ook van de samenleving als geheel. De leden hebben de opdracht om namens de kerken ogen en oren open te houden voor wat er in de samenleving speelt en daarover gevraagd of ongevraagd advies uit te brengen. Soms leidt dat tot een interne gedachtewisseling of publicatie, en een enkele keer ook tot een publieke verklaring. Ook u kunt de Beraadgroep op de hoogte stellen van wat u op maatschappelijk gebied zorgen baart, hoog zit of naar uw mening om aandacht vraagt. Want ook u hoort immers bij de ogen en oren van de kerk. Kees Tinga namens de Protestantse Kerk lid en secretaris van de Beraadgroep Samenlevingsvragen van de Raad van Kerken. k.tinga@pkn.nl De beleidsnota van de Beraadgroep, Pleidooi voor een inclusieve samenleving, staat op de website van de Raad van Kerken:

14 14 Missionaire mogelijkheden Met ideeën en materialen stimuleert het Missionair Team van de Protestantse Kerk initiatieven van plaatselijke gemeenten (zie MarcusConnect Den Haag: kerk voor en met de wijk Kerk-zijn voor en met de wijk. Dat is wat de protestantse wijkgemeente Marcuskerk in Den Haag voor ogen staat. De kerk staat in Moerwijk, een krachtwijk met meer dan 60% allochtonen, veel oudere mensen, veel flats en goedkope woningen voor mensen met een smalle beurs. Er is nauwelijks enige binding tussen mensen. De Marcuskerk wil zich richten op een intensievere verbinding tussen de gemeente en de wijk. Wijkpredikant René de Reuver is vanaf het begin betrokken bij de werkgroep die over deze verbinding na wilde denken. MarcusConnect werd bedacht als project van de Marcuskerk dat een nieuw netwerk in de wijk moet draagt al bij aan onze Kinderwinkel, moet zelf bezuinigen en kan niet nog eens financieel bijspringen. Ik heb toen Hans van Ark van Missionair Werk & Kerkgroei uitgenodigd. We kwamen tot de conclusie dat het hier niet ging om een pioniersplek in die zin dat er nog geen kerk was in de wijk, maar dat het te gek voor woorden zou zijn als we pas een pioniersplek zouden kunnen oprichten als de kerk hier ter ziele zou zijn. Missionair Werk besloot er een pioniersplek van te maken. We hebben ook bij de IZB aangeklopt, onder meer vanwege zijn expertise op dit gebied. Vervolgens is Marcus- Connect een gezamenlijk project geworden van de Marcuskerk, de IZB en Missionair Werk van de Protestantse Kerk. De werker wordt Hette Domburg. Hij komt in dienst van de Protestantse Kerk. Met zijn komst in september kunnen we echt gaan draaien. Voor meer informatie over de Marcusgemeente, de Kinderwinkel en MarcusConnect: Janet van Dijk communicatie Missionair Werk & Kerkgroei Kerk in de wijk Ds. René de Reuver. creëren, een netwerk van mensen uit de huidige gemeente, migrantenchristenen en anderen. Dit netwerk moet zichtbaar worden bij het aanpakken van concrete noden, in gemeenschapsvormende activiteiten, en in het zoeken van een nieuwe vorm van kerk-zijn in samenkomen en vieren. De Reuver: Niet zomaar een plan om er even bij te doen, er is een werker voor nodig. Maar dat kunnen we niet zelf betalen. We zijn op zoek gegaan naar partners, en begonnen bij STEK, stichting voor stad en kerk. Maar STEK We draaien er niet omheen dat MarcusConnect uit de nood geboren is, zegt Andrea Werkman, missionair ouderling en voorzitter van de werkgroep MarcusConnect. Door een steeds kleiner wordende gemeente ga je nadenken over het gemeente-zijn en hoe nu verder. Maar het is niet zo dat we met het project de kerk weer vol willen krijgen; we willen kerk in de wijk zijn. Het is fantastisch dat we in september echt van start kunnen gaan. Het Marcushuis is er ook klaar voor; Andrea Werkman. het is verbouwd tot een prachtige locatie met ruimtes voor activiteiten, én een grote keuken waar we maaltijden kunnen houden.

15 15 Werken dicht bij mensen In september begint Hette Domburg als missionair kerkelijk werker bij MarcusConnect. Het spreekt me enorm aan dat het ingaan op concrete nood van mensen en het delen van geloof bij MarcusConnect hand in hand gaan. Het is werken aan de basis, dicht bij mensen. Hij heeft wat met mensen die soms moeten worstelen om hun hoofd boven water te houden. De mooiste ervaringen deed ik de afgelopen jaren op in het contact met de gewone mensen in Mozambique, waar ik met mijn vrouw ruim vijf jaar werkte aan een theologische opleiding. Niet met de geleerden en de professionals, maar met de mensen voor wie hoop en wanhoop aan tastbare dingen raakt. Voor wie Gods aanwezigheid geen theoretische vraag is, maar een kwestie van levensbelang. De positieve houding van de Marcuskerk waardeert hij enorm. Men gaat niet bij de pakken neerzitten omdat de gemeente steeds kleiner wordt. Integendeel, men zoekt naar verandering van de eigen gemeente, naar toenadering tot mensen buiten de eigen kring, naar nieuwe groei. Daar is geloof voor nodig, en ik vind het geweldig om in zo n gemeente mee te mogen werken. Hette Domburg. berichten Bezichtiging Nieuwe Badkapel De Nieuwe Badkapel aan de Nieuwe Parklaan te Scheveningen opent in de zomermaanden op zaterdagmiddag Foto: Gerhard van Roon haar deuren voor bezichtiging. De Nieuwe Badkapel werd gebouwd in 1916 door architect W.Ch. Kuyper en is een van de weinige nog bestaande voorbeelden van protestantse architectuur uit die tijd. Er zijn duidelijke invloeden van Berlage en De Bazel. Het interieur is voor het grootste gedeelte nog oorspronkelijk. De kerk is een rijksmonument. De oorspronkelijke Badkapel stond op het Gevers Deynootplein en moest begin 1900 wijken voor een herinrichting van het plein. De diensten waren vooral bestemd voor de vakantie vierende badgasten in Scheveningen. De kerkelijke gemeente is om die reden van oudsher gewend aan een zeer gemêleerd publiek. De Nieuwe Badkapel werd regelmatig bezocht door Koningin Wilhelmina als zij in Scheveningen verbleef. Zoals veel protestantse kerken in Den Haag beschikte ook de Nieuwe Badkapel tot in de jaren zestig over een koninklijke loge. De kerk is in juli en augustus open voor bezichtiging, op zaterdagmiddag tussen en uur. De toegang is gratis. Nieuwe Parklaan 90, Scheveningen. Meer informatie: Haagse protestanten slaan nieuwe weg in De Protestantse Gemeente te s-gravenhage (PGG) gaat drastisch bezuinigen. Vanwege de grote financiële tekorten worden wijkgemeenten gecombineerd en gebouwen gesloten. Het aantal predikanten wordt bijna gehalveerd. Maar er komt ook ruimte om te investeren in nieuwe activiteiten, zo liet de algemene kerkenraad weten op Aan alle wijkkerken van de PGG had de Valkenboskerk aan de Loosduinsekade in 2010 het grootste tekort. De kerk staat in een arm gedeelte van Den Haag. Het voorstel is de veertien wijken te bundelen in negen levensvatbare combinaties van wijkgemeenten. Tegelijk wordt bezien welke van de zeventien kerkgebouwen buiten gebruik kunnen worden gesteld of op afzienbare termijn verkocht. Natuurlijk verloop Het aantal predikanten wordt de komende jaren teruggebracht van vijftien naar acht. Dat kan volgens de voorstellen 'in principe' via natuurlijk verloop. Al deze maatregelen moeten ertoe leiden dat de begroting over vijf jaar weer sluitend is. Zonder deze maatregelen, stelt het dagelijks bestuur van de PGG, zullen de wijkgemeenten de komende decennia één voor één ter ziele gaan, wat het failliet van de PGG als geheel zou betekenen. Nieuwe activiteiten Tegelijk met de bezuinigingen wil protestants Den Haag investeren in nieuwe activiteiten. Er is geld beschikbaar om voor vijf jaar acht kerkelijk werkers in deeltijd aan te stellen. Verder worden vernieuwende initiatieven ondersteund van vitale gemeenten die over voldoende menskracht, bezoekers en aansprekende activiteiten beschikken. Sinds april kunnen alle leden zich over de plannen uitspreken. In augustus stelt de algemene kerkenraad het reorganisatieplan vast.

16 16 De musical zoemde door het hele dorp Gemeenteopbouw In Hoevelaken werd eind mei in de protestantse gemeente De Eshof de musical Maria uitgevoerd. Een musical over de moeder van Jezus. De musical verbindt bijbelse fragmenten over het leven van Maria met de levensvragen van mensen van nu. Je trekt een heel seizoen met elkaar op en dat geeft een enorme band. Twee jaar geleden voerde deze gemeente de musical Ester uit. Nel Stoffelsen, producent van de musicals, vond dat vanaf het begin spannend. Vind je genoeg mensen die het leuk vinden om mee te doen met dit musical? Ik had zelf veel zin in zo n project, en de kerkenraad was ook enthousiast, maar zonder voldoende deelnemers kun je het vergeten. We hebben niet alleen in de kerk mensen geworven maar ook via plaatselijke bladen in Hoevelaken en omgeving. Daar kwamen meer dan vijftig mensen op af, voldoende om de musical uit te kunnen voeren. Daarnaast zijn er mensen nodig voor licht, geluid, decor, kleding, PR, catering, schminken, opbouw noem maar op. Al met al zijn zo n honderd mensen bij de musical betrokken. [tussenkop] Ellie Boot, predikant van deze protestantse gemeente: We hebben voor de musical Maria gekozen omdat het verhaal de mensen van nu iets moet zeggen. De musical roept herkenning op. Er komt zoveel uit het dagelijks leven van mensen voorbij, er blijft altijd wel iets haken. Alle emoties komen aan bod: blijdschap, verdriet, spijt, geroddel Die herkenning is belangrijk, ook om mensen aan de rand van of buiten de kerk aan te spreken. Ellie: We wilden graag mensen van buiten de kerk bij het groepsproces betrekken. Dat kan heel goed met een musical. En dan niet alleen spelers maar ook mensen die naar de uitvoering komen kijken. Zo n groepsproces doet veel. Je trekt een heel seizoen met elkaar op en dat geeft een enorme band. Het is dan prachtig als het niet beperkt blijft tot binnen de gemeente. En het is ook weer goed dat mensen van buiten zich niet verplicht voelen om na de musical nog weer in de kerk te komen. Zo willen wij kerk zijn. Heel blij waren ze dan ook met de Brigitte Lamers die, hoewel niet kerkelijk betrokken, toch met haar Volledig uitverkocht Er deden honderd mensen (spelers en mensen achter de schermen) mee aan de musical Maria, in de leeftijd van 17 tot 78 jaar. De repetities voor de musical begonnen in september 2010, de drie uitvoeringen waren eind mei 2011 volledig uitverkocht. Meer dan 700 mensen zagen de musical. Het entreegeld voor de uitvoeringen dekte de kosten van de musical voor een deel. Koffie, thee en maaltijden in het weekend van de uitvoeringen werden betaald door sponsors. Meer informatie over de inhoud van de musical, de makers en het bestellen van het musicalpakket op deskundigheid als dramadocente de regisseurskar heeft willen trekken. Brigitte: Ook voor mij was het groepsproces belangrijk. Ik beleefde veel aan de goede sfeer. De musical heet voluit Maria, de kracht van de liefde. Ik heb dat willen laten voelen door de manier waarop ik warmte in de verschillende rollen heb aangebracht. Zie verder p.17

17 'Je trekt wekelijks met elkaar op' 17 De kerkmusical Straten is een van de musicals die ds. Michiel de Zeeuw van de protestantse gemeente in Zierikzee samen met musicus Mar van der Veer schreef. Straten gaat over wegen van geloof en de vraag hoe mensen vandaag toegang vinden tot die wegen. De musical kan de hele gemeente erbij betrekken, van kinderen van de basisschool tot ouderen. Het vraagt verschrikkelijk veel voorbereiding, maar het levert dan ook wel heel veel op. Tannie Stoutjesdijk, met haar 77 jaar de oudste van de groep die in Zierikzee de kerkmusical Straten instudeerde en op de planken zette, kijkt met heel veel plezier terug op de periode van bijna een jaar dat de groep zich voorbereidde op het uitvoeren van de musical. Ze deed aan alle musicals mee die predikant Michiel de Zeeuw samen met musicus Mar van der Veer schreef. Het is erg leuk om met een groep mensen naar iets toe te werken. Je krijgt een heel hechte band met elkaar. Je trekt wekelijks met elkaar op. En het uitvoeren van zo n musical is dan echt het hoogtepunt. Maar ook in de rest van de gemeente geeft het een band. Veel mensen leven mee en leven toe naar het uitvoeren van de musical. Leuk was dat de leeftijdsopbouw van de cast deze keer heel erg uiteenliep. Van kinderen in de basisschoolleeftijd tot oudere mensen zoals ik. De vaders en moeders van die kinderen waren doordat ze hun kinderen naar de repetities moesten brengen en weer ophalen ook erg betrokken. Haar rol was die van oudere in een bejaardenhuis. Ik wilde die rol graag goed tot z n recht brengen, dat was voor mij de uitdaging: het verhaal laten spreken. Onderlinge band Ook Sjoerd Ennenga speelde al eerder mee in musicals van Michiel de Zeeuw. Hij vertolkte in de kerkmusical Straten de rol van Abraham. De cast van de musical bestond uit een dwarsdoorsnede van mensen uit de omgeving waar ik woon; iedereen heeft je wel wat te vertellen. Ik heb dat als bijzonder ervaren: mensen van verschillende leeftijd en niveau die enthousiast zijn voor dat ene onderwerp: de musical. Er deden al met al zo n vijftig mensen mee met de musical. Spelers, maar ook mensen voor de decors en mensen die hielpen met opbouw en afbraak op het moment van uitvoering. Er waren ook mensen bij betrokken die je niet of niet zo vaak meer ziet in de kerk. En dat is goed, want tijdens zo n musical laat je echt zien dat ook met kerkmensen lol te maken valt. Ik heb wel eens het idee dat daar buiten de kerk anders over gedacht wordt. Het lang met elkaar optrekken schept een enorme onderlinge band, vindt Sjoerd. We hebben als cast dan ook wel wat met elkaar meegemaakt. Er overleden in de tijd van de repetities enkele familieleden van spelers. Het was mooi om te zien hoe deze spelers omgingen met hun verdriet. Dat klinkt misschien raar, maar het draagt bij aan je levenservaring. Dat gold zeker ook voor de jonge spelers. De uitstraling op de gemeente was geweldig. Er kwam veel support vanuit de gemeente. En tijdens de uitvoeringen van de musical zat de kerk stampvol. Sjoerd noemt nog de samenwerking met de Wereldwinkel in Zierikzee. De Wereldwinkel verzorgde de catering in het weekend van de uitvoeringen, en kreeg de mogelijkheid zich te presenteren en wat te verkopen. Het leverde mooie dwarsverbanden op. kerk in actie Het musicalpakket Het pakket van de kerkmusical Straten bestaat uit een boek met de spelerstekst met alle rollen en de liederen, incl. een cd met de koor muziek en een soundmixversie die gebruikt kan worden om bij mee te zingen, een koorboek en een muziekboek. Het spelersboek (incl. cd) kost 17,50, het koorboek 12,50 en het muziekboek 22,50. Bestellen via tel. (030) of bestellingen@pkn.nl Meer informatie over de inhoud van de musical, de makers en het bestellen van het musicalpakket op en Voorbereiding vlak voor de uitvoering.

18 18 JOP is de jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland Jeugdwerk moet uitgaan van relatie tussen ouders en kinderen Het onderwerp geloofsopvoeding hangt in de lucht. Het wemelt van de themadagen, cursussen en nieuwe boeken. Zelfs het Sociaal en Cultureel Planbureau begon er eind vorig jaar over in het rapport Wisseling van de wacht over de overdracht van generatie op generatie in Nederland. Waarom krijgt dit thema zoveel aandacht? Eerst maar eens een spannende stelling: Als de gemeente geen aandacht heeft voor de betrokkenheid van ouders bij de geloofsopvoeding van hun kinderen, dan heeft het jeugdwerk van de kerk geen zin! Wie bedenkt dat in gemeenten deze expliciete aandacht vaak ontbreekt, kan door de stelling ontmoedigd raken. Veel vrijwilligers doen immers hun best om de kerk voor kinderen en jongeren tot een plek te maken waar het goed toeven is. Toch is het noodzakelijk deze stelling aan gemeenten en het jeugdwerk voor te houden. Zonder visie en beleid op de rol van de ouders in de geloofsopvoeding gaat het niet. Wat is geloofsopvoeding? Waar gaat het over bij geloofsopvoeding? Ten diepste gaat het om een socialisatieproces, waarbij ouders proberen christelijk godsdienstige opvattingen, praktijken en belevingen aan hun kinderen over te dragen. Het gaat dus om overtuigingen, de manier waarop die in de praktijk worden gebracht en de wijze waarop deze door ouders worden beleefd. Een voorbeeld: je vindt als ouder het gebed een belangrijke manier om contact te onderhouden met God. Je brengt deze overtuiging in praktijk door op gezette tijden te bidden. Je laat merken dat deze praktijk je rust geeft en vreugde biedt. Als ouders samenhang laten zien in hun zingevingsstijl, zo ontdekten onderzoekers, dan is de kans groter dat de kinderen die stijl zullen overnemen. Gewoon doorgaan? In zekere zin hebben we dat natuurlijk altijd al geweten. Het verschil met vroeger (pakweg vóór 1960) is de veranderde omgeving waarin het proces van geloofsopvoeding plaatsvindt. De geloofsopvoeding werd vroeger ondersteund door voor kinderen herkenbare overtuigingen, praktijken en belevingen: in de kerk, op school, in verenigingen, in de eigen media enzovoorts. Dat is nu anders. Godsdienst is een privézaak. De Nederlandse samenleving is religieloos geworden. Het probleem is echter, dat de gemiddelde ouder en ook de gemiddelde kerkelijke gemeente (waaronder het jeugdwerk) net doet of het nog 1960 is. De samenleving is veranderd, maar de praktijk van de gemeente en ook de geloofsop voeding lijkt daar niet zoveel rekening mee te houden. Daar komt nog bij, dat het proces van ontkerkelijking en secularisering bepaald niet is voorbijgegaan aan betrokken gebleven kerkleden. Foto: Waar ontstaat godsdienstigheid? Ook het hierboven aangehaalde rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau Wisseling van de wacht bevestigt het verband tussen een godsdienstige omgeving en de ontwikkeling van godsdienstigheid bij kinderen. Belangrijk zijn: gewoontevorming (door kerkgang en gezamenlijk gebed) én een voor kinderen duidelijke persoonlijke doorleefdheid van het geloof bij de ouders. Ook open gesprekken over geloof met de ouders zijn niet weg te denken uit de opvoeding. Kinderen nemen wellicht niet dezelfde praktijken en over - tuigingen over, maar wel de godsdienstigheid (de eerder genoemde zingevingsstijl ) van de ouders. Geloofscommunicatie, zo wordt gesteld, is erg belangrijk, omdat ze bijdraagt aan een proces van wederkerig geloofsleren, en dus niet van eenrichtingsverkeer van de kant van de ouders. Verlegen met geloof Natuurlijk is er geen reden om ouders van nu aan te vallen. Zij willen hun kinderen graag laten delen in de rijkdom van het christelijk geloof en in de uitdrukking die dit thuis en in de kerk heeft gevonden. Maar het is niet gemakkelijk om open te zijn over je geloof. Als ouder kun je de indruk

19 19 krijgen dat je nog de enige bent die z n kinderen gelovig probeert op te voeden. Daar komt nog bij: in de afgelopen decennia zijn binnen en buiten de kerk vraagtekens geplaatst bij geloofszaken die lange tijd onveranderlijk leken. Geloofstwijfel, zo leert het onderzoeksrapport, hoeft echter geen negatief effect te hebben op geloofsopvoeding. Wel zullen ouders zich vaker dan vroeger verlegen voelen over wat ze hun kinderen willen meegeven. Ze zoeken ook langer naar hoe ze het onder woorden zullen brengen. Geloofsopvoeding anno 2011 is vaak geen sinecure. De kerk is geen eiland Wat kun je met deze feiten als coach in de kerk? Kijken we nog even naar de stelling uit het begin: de geloofsopvoeding of de relatie van ouders/opvoeders met hun kinderen moet naar het centrum van de aandacht van elke gemeente en in alle facetten van het jeugdwerk worden getrokken. Door ontwikkeling van visie en beleid moet het voor elke jeugdwerker vast staan dat het jeugdwerk nooit los gedacht kan worden van de thuissituatie van de kinderen en de jongeren. De kerk is geen eiland. Er komen kinderen en jongeren die eerst en vooral leven in relatie met hun ouders. Tot aan het zestiende levensjaar is de relatie tussen ouders en kinderen voor tachtig procent verantwoordelijk voor de ontwikkeling van godsdienstigheid bij de kinderen. De kinderen en de jongeren nemen hun ouders dus als het ware mee naar de kerk. Het is van belang je daar in elke activiteit in het jeugdwerk van bewust te zijn. Zo kent bijvoorbeeld elke bijeenkomst van JOP Basics (basiscatechesemateriaal) een mogelijkheid om ook de ouders actief in te schakelen bij de verkenning van het thema dat aan de orde is en dat kost helemaal niet zo heel veel moeite. Aandacht voor tussengeneratie Het ontwikkelen van visie en beleid op geloofsopvoeding is niet alleen belangrijk voor de relatie van de ouders met hun kinderen. Het is ook belangrijk voor de ouders zelf. Ouders van nu worden ook wel de tussengeneratie of middengeneratie genoemd, of met wat minder fraaie woorden het gat van de kerk. Om allerlei redenen is deze groep grotendeels veel minder betrokken bij de kerk en kerkelijke activiteiten. Kerk en kerkgang nemen geen centrale plaats meer in het leven van een gezin in. De meeste ouders zijn in het beste geval gelegenheidsbezoekers geworden. Toch wil dat niet zeggen dat ze zich niet meer verbonden voelen met het christelijk geloof en de kerk, al was het maar omdat zij hun kinderen toch graag iets mee willen geven. Deze tussengeneratie verdient dus ook om zichzelf bijzondere aandacht. De knop omzetten Het is goed als de kerk activiteiten organiseert voor kinderen en jongeren in de kerk. Maar als die activiteiten alle aan- Foto: dacht opeisen, dan is dat niet goed voor de ontwikkeling van de godsdienstigheid van kinderen. Het jeugdwerk van de kerk mag ook ouders helpen om oude en nieuwe woorden te gebruiken om de relatie die zij met hun kinderen onderhouden vanuit het geloof in te vullen. Daarbij helpt trouwe kerkgang, maar ook thuis moet het geloofsgesprek worden ondersteund. Dat begint al bij het doopgesprek dat met ouders vanuit de kerk wordt gevoerd, maar daar zou het niet op moeten houden. De godsdienstpedagoog Wim ter Horst pleit in zijn boek Christelijke pedagogiek voor het bij elkaar brengen van gezinnen of families in familiegroepen die met hun kinderen activiteiten ontplooien, waarin ook het praktiseren en beleven van het christelijk geloof een plek krijgt. Dat laatste kan vanuit de kerk heel goed worden ondersteund. Het is een mooie manier om eens voorbij de gebruikelijke (jeugd)activiteiten te denken en meer te starten bij de relatie die er al is tussen ouders en hun kinderen en deze juist in de kleine gemeenschap van verschillende families te beoefenen. Grote vraag bij dit alles: durf je als vrijwilliger in het jeugdwerk de knop om te zetten? Dat is namelijk echt nodig! Wielie Elhorst medewerker van JOP berichten Kerk in Actie zoekt jonge deelnemers Cuba-reis In de Veertigdagentijd doen we dingen vaak net even anders. Door bezinning en door te vasten, richten we ons op God, onze naaste en op Pasen, het feest dat echte verandering mogelijk maakt. Dichtbij en ver weg hopen en bidden mensen om verandering in hun persoonlijke leven of in de situatie in hun land. Wij kunnen elkaar hierbij tot steun zijn. Geloof in verandering! Tijdens de herfstvakantie van 12 oktober t/m 23 oktober 2011 zendt Kerk in Actie acht jongeren (18-24 jaar) uit naar een zendingsproject in Cuba. Dit programma wordt uitgevoerd door Togetthere en JOP. Terug in Nederland gaan jongeren volgend jaar tijdens de Veertigdagentijd langs bij kerken, scholen en groepen jongeren om ervaringen te delen. Zo worden zij het gezicht van de 40dagentijdcampagne 2012 en zending. Kent u jongeren (18-24 jaar) met oog voor alles om zich heen, die meer willen weten van de wereld en die enthousiast kunnen presenteren in woord, beeld of andere kunstvorm? Geef dit bericht dan aan hen door. Meer informatie:

20 20 berichten Cursussen en Studiedagen PCTE Hier staat het overzicht van de basis- en vervolgtrainingen en de landelijke cursussen van het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie in de komende maanden. Aanmelding en nadere informatie over cursusinhoud, ook over het aanvragen van een cursus op maat voor de eigen gemeente: Vragen? PCTE, Postbus 8503 RM Utrecht, tel (030) , Inschrijving is nog mogelijk op de volgende cursussen en activiteiten: EREDIENST EN LITURGIE Basiscursus Liturgie 3 oktober, Franeker Cursus Preeklezen 11 oktober, Groningen Lectorentraining 12 september, Ootmarsum Cursus presentatie voor voorgangers 14 september 2011, Houten Leiden van uitvaarten door gemeenteleden 22 september, Drachten Werkweek Hoeven 12 juli 2011, Hoeven PASTORAAT Basiscursus Pastoraat 12 september, Den Ham 20 september, Naaldwijk 29 september, Nieuwleusen 29 september, Dordrecht 7 november, Heerenveen 9 november, Leek 17 november, Zuilichem Uitgebreide training Pastoraat voor vrijwilligers, 23 september, Amersfoort Pastoraat bij rouw 4 oktober, Drachten 8 november, Hoogeveen Pastoraat bij ziekte 18 augustus, Lisse Pastoraat bij ziekte en rouw 12 september, Hoorn Gezinspastoraat 27 oktober, Enter Begeleiden van rouwgroepen in de gemeente 14 september 2011, Hydepark Luisteren is een kunst 26 oktober, Rijnsburg Introductiecursus meditatie 23 september 2011, Maarssen Jeugdpastoraat 1 oktober 2011, Nijkerk DIACONAAT Micha cursus introductie-avond 3 oktober, Utrecht 4 oktober, Giessenburg 6 oktober, Joure 12 oktober, Zwolle Basiscursus Diaconaat 26 september, Rijnsburg 29 september, Zaltbommel 3 oktober, Emmen 10 oktober, Enschede 10 oktober, Naaldwijk 25 oktober, IJsselmuiden 31 oktober, Heerjansdam ZENDING EN MISSIONAIR WERK Missionair rond Kerst, 1 avond 5 oktober, Zaltbommel Basiscursus Missionair Werk 9 november, Rijssen ZWO 18 oktober, Waddinxveen KERKENRAAD EN ORGANISATIE Basiscursus Ambtsdragers 13 september, Wognum 20 september, Hengelo 4 oktober, Dokkum 5 oktober Appingedam 25 oktober, Bolsward 27 oktober, Hoogeveen 7 november, Medemblik 10 november, Nijverdal Kerk en Communicatie 26 september, Zuidwolde (Dr.) 6 oktober, Alkmaar 31 oktober, Joure 16 november, Numansdorp Cursus Effectief vergaderen 3 oktober, Enter Cursus voor de scriba 10 oktober, Hendrik Ido Ambacht 13 oktober, Almelo 23 november, Gouda Basiscursus Beroepingswerk 16 november, Borne Vergaderen voor voorzitters 15 november, Drachten Beleidsontwikkeling 1 november, Hendrik Ido Ambacht 15 september, West Zeeuws Vlaanderen Basiscursus kerkbeheer 27 september, Katwijk Leidinggeven aan veranderingen 8 september 2011, Hydepark In mei sloten cursisten van vier landelijke cursussen van het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie (PCTE) hun cursusperiode af. De cursussen Leidinggeven aan Veranderingen, Presentatie voor Predikanten, Begeleiding van Meditatie en de Uitgebreide training Pastoraat hadden alle vier hun laatste dag die maand. Op de foto staan de deelnemers van de cursus Uitgebreid Pastoraat voor Vrijwilligers.