Muziek en het Heilige. Over de spirituele dimensie van muziek. Caroline Goossens
|
|
- Christiaan de Graaf
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Muziek en het Heilige Over de spirituele dimensie van muziek. Caroline Goossens juni 2008
2 1 Inleiding Op 14 december 2007 bezocht ik een muziekuitvoering van de kerstvespers van Monteverdi door de Nederlandse Bachvereniging in de concertzaal van Theaters Tilburg. Het was vlak voor kerst, en het luisteren naar deze religieuze muziek zou goed zijn voor de kerststemming dacht ik. De Nederlandse Bachvereniging voerde de vespers uit, met een Italiaanse dirigent, en het merendeel Italiaanse solisten. 1 De kerstvespers bleken op zich geen bekend muziekstuk van Monteverdi te zijn, maar waren gebaseerd op zijn Mariavespers. Deze vespers componeerde hij, in dienst van de kerkelijke overheid, begin 1600 voor de San Marco basiliek in Venetië, ter ere van Maria en haar verering op bijzondere feestdagen. De Mariavespers bestaan uit een aantal psalmen, met bijbehorende antifonen, Lectio, Hymne en Magnificat. 2 Ik ben niet bijzonder bekend met klassieke muziek of met muziek van Monteverdi, anders dan het af en toe bezoeken van concerten. Ik wist ook niet precies wat ik kon verwachten. De zaal was uitverkocht, de reputatie van de Nederlandse Bachverenining maakte misschien dat niet alleen ik, maar meer mensen verwachtten naar mooie muziek te gaan luisteren. Ik verheugde me erop, en hoopte ook dat het feit dat de muziek zou helpen het gevoel van de nabije kerst dichterbij te brengen. Monteverdi s muziek bleek een bijzondere mengeling van sereen en uitbundig, en als vanzelf luisterde ik ernaar, zonder al teveel gedachten. Het was mooi. Op een gegeven moment realiseerde ik me dat ik luisterde naar één grote lofzang aan God. Met alle menselijke mogelijkheden werd God lof toe gezongen, op een voor mij ongekende manier. Ik vond het ineens volkomen vanzelfsprekend om dat te doen, en verbaasde me erover dat ik dat zo weinig deed en was tegengekomen. Het horen van de muziek raakte de ervaring van een vanzelfsprekende aanwezigheid van God in en door alles. Het was duidelijk dat de muziek en het heilige iets met elkaar te maken hadden. De vraag voor mij is nu of ik iets kan begrijpen van deze relatie tussen muziek en het heilige. Ik zoek met andere woorden naar antwoord op de vraag hoe in of door muziek het heilige aanwezig kan worden. Ik zal eerst een kort historisch overzicht geven van het denken over de relatie tussen muziek en het heilige. Daarna zal ik specifieker ingaan op de mogelijkheid van de ervaring van het heilige in en door muziek. 2 Kort historisch overzicht van de relatie tussen muziek en het heilige. Historisch gezien is de relatie tussen muziek en het heilige zowel vanzelfsprekend als problematisch gevonden. De christelijke liturgie is moeilijk voor te stellen zonder muziek, zoals ook de vespers van Monteverdi gecomponeerd zijn voor Roomse liturgie. 3 Toch is er ook een traditie van muzikaal puritisme, omdat men vreesde dat de schoonheid van de muziek zou afleiden van de werkelijke boodschap, het Woord van God. 4 Deze traditie van de verdachtmaking van schoonheid is overigens breder dan alleen muziek, alle kunst werd ervan verdacht niet het goddelijke present te stellen, maar slechts de menselijke verbeelding te zijn. Sinds het concilie van Nicea II in 787 is de algemene theologie dat het is toegestaan beelden te gebruiken, zolang niet beeld zelf, maar datgene waar het naar verwijst wordt vereerd. 1 Rinaldo Alessandrini dirigent Anna Simboli sopraan Monica Piccinini sopraan Luca Dondolo tenor Gianluca Ferrarini tenor Marcel Beekman tenor/alt Sergio Foresti bas 2 Voor het programma zie bijlage 1. 3 Ze werden zelfs aan paus Paulus V opgedragen en in 1610 door Monteverdi persoonlijk aan hem overhandigd. 4 R. Viladeseau, Theology and the arts: encountering God through music, art en rhetoric, Mahwah 2000, Voor het historisch overzicht maak ik tenzij anders vermeld, gebruik van dit artikel. 2
3 In de vroege kerk werd het gebruik van muziek in de eredienst beperkt, vanwege twee redenen. Ten eerste werden bepaalde vormen van muziek geassocieerd met bijgeloof en heidense godsdiensten. Ten tweede kon muziek door haar lichamelijkheid de geest afleiden waar het werkelijk om ging. Toch werd muziek niet uitgesloten. Zingen was toegestaan in de eredienst, mits de woorden goed verstaanbaar waren. Voor Augustinus was muziek verdacht, omdat de lichamelijke beleving van muziek de geest zou kunnen afhouden van de weg naar God. Door meeslepende muziek zou de mens de woorden niet meer kunnen verstaan, en daarmee niet tot het ware Goede gericht zijn. Hij plaatste muziek in de platoonse context van de strijd tussen lichaam en geest. Thomas verwerpt later de platoonse scheiding tussen lichaam en geest. Muziek en vooral zingen is voor hem een manier om de ziel te richten op God, en de mogelijkheid van misbruik van muziek is geen reden om muziek op zichzelf te verbieden. Hij zegt, anders dan Augustinus, dat muziek is toegestaan, omdat het de gerichtheid van de mens op God bewerkstelligt, ook al kan hij de woorden niet verstaan. Hij zegt in hierover: Want ook al verstaan mensen niet wat er wordt gezongen, ze begrijpen waarom het wordt gezongen namelijk ter ere van God, en dat is genoeg om hun devotie op te wekken. 5 In de middeleeuwen wordt muziek steeds vaker gebruikt vanwege de schoonheid van de muziek op zichzelf, en steeds minder als een begeleiding van de woorden. Muziek wordt complexer en komt verderaf te staan van woorden. De reformatie in de 16 e eeuw brengt hier verandering in. Het woord moet centraal staan, en zowel in de katholieke als protestantse kerken wordt het gebruik van muziek beperkt, zij het in verschillende mate. Luther bijvoorbeeld hield erg van muziek, en zag muziek als spiegel van de schoonheid van God en een middel om de ziel te bereiken met een boodschap over God die niet in woorden in uit te drukken. Zwingli verbood muziek in de eredienst. Calvijn stond alleen het zingen van psalmen toe. Toch werd, in navolging van Luther, muziek naast het woord de centrale kunstvorm in de protestantse kerk, als manier op God te prijzen. 6 Samengevat werd muziek over het algemeen door de christelijke traditie verwelkomd niet alleen als verfraaiing van de liturgie, maar als symbool van goddelijke zelf en daarmee als middelaar van het bewustzijn van God. Muziek lijkt een spirituele dimensie te hebben die verder gaat dan alleen het hebben van een plezierige ervaring. 2 Muziek als weg naar God. Hoe kan muziek de geest leiden naar het heilige? Volgens Viladeseau op drie manieren. Ten eerste door het dragen van en begeleiden van heilige woorden, gebaren en handelingen. Door de muziek worden de woorden heilig in de etymologische zin van dit woord. Ze worden apart gezet van het dagelijkse woordgebruik. Echter ook muziek zonder woorden kan het goddelijke aan het licht brengen, waarmee duidelijk wordt dat een verklaring gezocht dient te worden in de muziek zelf. Een tweede manier waarop het heilige door muziek opgevangen kan worden is volgens Viladeseau door de associatie van de ervaringen die de muziek teweeg brengt met religieuze ervaringen. Muziek symboliseert bepaalde gevoelens op een directe manier. We horen muziek, en meteen voelen we verdriet, of blijdschap. Hij haalt vervolgens een theorie van Rudolf Otto aan, waarin hij stelt dat de ervaring van het heilige die de grond vormt van religie analoog is aan de algemeen menselijke ervaring van schoonheid, waarheid en morele goedheid. De ervaring die de schoonheid van muziek oproepen lijken op en doen denken aan de ervaring die het heilige oproept. De vraag is nu of de ervaring door de muziek analoog is aan de ervaring van het heilige of dat muziek in zichzelf het heilige kan doen ervaren. Viladeseau komt zo aan de derde manier waarop muziek het heilige present kan stellen. Hij ziet het de ervaring van het heilige niet als aparte categorie die naast de schoonheidservaring, de één analoog aan de ander. De ervaring van het heilige is volgens hem meegeven in de ervaring van het schone, net als in de ervaring van het ware en goede. Het is zo de grond van de menselijke reactie op het goede, ware en schone. Muziek 5 Thomas van Aquino, Summa Theologiae, vol. 39, Religie en worship, (2a2æ ), in G.E.Thiessen (ed.), Theological Aesthetics, A Reader, Londen 2005, Thiessen, Theological Aesthetics,
4 bemiddelt de ervaring van het heilige niet alleen doordat zij een ervaring opwekt die lijkt op ervaring van het heilige, maar ook doordat haar doel de ervaring van het schone is, het schone dat in zichzelf goddelijk is. Het heilige wordt daarmee de grond van de ervaring van het schone. In de ervaring van de schoonheid van de muziek komt de ervaring van het heilige als het ware mee. Hij verwerpt hiermee de idee van schoonheid dat sinds Kant s Kritiek der Urteilskraft (1790) algemeen wordt aanvaard, namelijk dat schoonheid subjectief is geen ander doel dient dan het menselijke genot. 7 Zijn theorie vertoont gelijkenis met de esthetica van Urs von Balthasar, voor wie schoonheid voorafgaat aan alle menselijke waarneming. Schoonheid is een transcendentaal begrip, een kenmerk van alles wat is. Viladeseau s esthetica wordt ook transcedentaaltheologische esthetica genoemd. 8 De esthetica van Viladeseau stelt God als mogelijkheidsvoorwaarde voor de ervaring van schoonheid. Hij vergeet echter dat schoonheid, en ook muziek, alleen soms iets van haar heilige grond prijsgeeft. Hoe komt dat? In zijn artikel noemt hij wel als voorwaarde dat de (ongelovige) luisteraar de mogelijkheid van geloof openhoudt, maar ik denk dat dat onvoldoende is. Niet de muziek op zich is heilig, want daarmee zou de muziek zelf het object van verering zijn, maar in de betrokkenheid van de luisteraar kan het heilige zich tonen. De betrokkenheid, de intentionele act, zoals Maas dat noemt, is dus van wezenlijk belang. 9 Maar ook de betrokkenheid van de mens maakt de muziek niet religieus, want het heilige toont zich zelf in de muziek. Mede door het luisteren kan de muziek iets van het heilige prijsgeven. De dichter C.O. Jellema beschrijft een vergelijkbaar proces waar niet muziek maar poëzie het medium is waarin de mens geraakt kan worden door het heilige. 10 Hij refereert aan Eckhart, die de betrokkenheid vereenzelvigende aandacht noemt. In deze manier van aandacht, kijken of luisteren, wordt de dualiteit van ik die luister hier, en de muziek die gespeeld wordt daar opgeheven. Er is de intentionele gerichtheid om echt te luisteren, je te verliezen in het luisteren. Zo luisteren dat de grens tussen mij en de muziek wordt opgeheven. In die ervaring en het besef van eenheid kan iets van God worden ervaren. 3 Terug naar het concert van de vespers van Monteverdi. Mijn ervaring tijdens het concert van de kerstvespers maakte dat ik daarna begon na te denken over wat er eigenlijk was gebeurd. Heeft deze reflectie iets toegevoegd? Niet aan de ervaring zelf, wel aan mijn bewustzijn dat de schoonheid van de muziek een beginpunt is voor spiritualiteit. Mij werd vooral duidelijk dat de intentionele gerichtheid van groot belang is. De vespers zelf maakten dat ik wist dat ik naar religieuze muziek luisterde. Muziek op religieuze teksten, die ooit ten doel had Maria te eren en de liturgie op te luisteren. Maar dat alleen was waarschijnlijk niet voldoende geweest voor mijn ervaring. Het kost immers moeite om zo te luisteren dat de grens tussen mij en de muziek wordt opgeheven. Het feit dat ik doelbewust naar de concertzaal was gekomen om naar de muziek te luisteren, en niets anders hoefde te doen, de tijd van het jaar, de naam en reputatie van het uitvoerenden van de muziek en de sfeer van de concertzaal maakten dat ik me kon openstellen voor de muziek. Ik luisterde en deed niets anders, en toen gaf de muziek iets van het goddelijke prijs. Totaal onverwacht. Het schone is, net als het ware en goede, een vindplaats van religiositeit. Nu is de muziek van Monteverdi kunst, waarmee het een bijzondere categorie is binnen de dingen die mensen maken. Kunst heeft de bijzondere kwaliteit de ervaring van schoonheid (of van lelijkheid) te kunnen opwekken. Ook de natuur heeft deze kwaliteit, maar hoe zit het met de 7 S. van Erp, Fides quaerens imaginem. Esthetica als fundamentele theologie: geloof op zoek naar beelden., in: Tijdschrift voor Theologie, 43 (2003), A.w., F. Maas, De verleiding, de kras en de tranen. Over de sacramentele dimensie van religieuze kunst, Nijmegen 2008, C.O. Jellema, Een wet tegen afbakeningen. Over Eckhart en het dichterlijke denken, in C.O.Jellema, E.J. van Wolde, Poezie, wijsheid en mystiek, Alfrinklezing 2000, Radboutstichting, Vught, 7. 4
5 dingen uit het dagelijks leven, zoals het zingen van een lied tijdens de afwas, of het slaapliedje dat een moeder zingt bij het naar bed brengen van haar kind. Is daar op dezelfde manier het goddelijke in aanwezig? Het antwoord op deze vraag is niet meteen duidelijk. Mogelijk is een aanknopingspunt te vinden in het boek Gewoon Heilig van Linda Sexson. Zij schrijft dat er een sacraal aspect zit aan ervaring die alledaags lijkt. Het onderscheid tussen het sacrale en profane is volgens haar een bedacht onderscheid. Religie is volgens haar niet iets speciaals, het gewone is heilig, of potentieel heilig. Het verstaan van het heilige uit zich in de voorstelling dat er een relatie met het goddelijke is, door middel van een metafoor. Niet het ding of het beeld zelf, maar het binnengaan van de metafoor is de religieuze beweging. 11 Uitgaande van deze theorie is niet de muziek zelf belangrijk, maar de context en het verhaal waarbinnen de muziek wordt gemaakt of gehoord. 11 L. Sexson, Gewoon Heilig. De sacraliteit van het alledaagse, Zoetermeer 1997,
6 Bijlage 1: programma concert kerstverspers van Monteverdi Claudio Monteverdi ( ) Vespera in Nativitate Domini. Versiculum: Deus in adiutorium meum intende Responsorium: Domini ad adiuvandum me festina Antifoon : Rex pacificus (Gregoriaans) Psalm 109 : Dixit Dominus (a 6) Motet : Exulta filia Sion (a voce sola) Antifoon: Magnificatus est (Gregoriaans) Psalm 110: Confitebor tibi terzo alla francese Motet: Christe adoramus te (koor) Antifoon: Completi sunt (Gregoriaans) Psalm 111: Beatus Vir (a 6 voci concertato) Motet : Cantate Domino (a 6 voci) Antifoon : Scitote (Gregoriaans) Psalm 112 : Laudate pueri (a 8 voci) Motet : O bone Jesu (a 2) Antifoon : Levate (Gregoriaans) Psalm 116 : Laudate Dominum (a 5 voci concertato) Hymne: Christe Redemptor omnium Giovanni Gabrieli (ca.1553/ ) Canzon VI a 7 (Venetië 1615) Claudio Monteverdi Sonata sopra Sancta Maria (a 8) Canticum: Magnificat a 8 (reconstructie Alessandrini) 6
Les 3 Religie(s) in Nederland
Les 3 Religie(s) in Nederland? 16 Les 3 Religie(s) in Nederland 1. De spirituele supermarkt rooms-katholieke kerk islam boeddhisme meditatie U bent één van de sprekers op een cursusdag over religies en
Nadere informatieSabbat en zondag door de eeuwen door Ds. Duco Kerssen
Sabbat en zondag door de eeuwen Moe, druk, of gestrest? Ontdek de rust van de Bijbelse sabbat WIJ ZIJN DE KERK VAN DE ZEVENDE-DAGS DAGS ADVENTISTEN, GEMEENTE ZOETERMEER Sola Scriptura De fundering van
Nadere informatieToonkunstkoor Schiedam - Concertlijst vanaf 1998. Datum Repertoire Locatie. 16-11-2014 Rossini: Petite Messe Solennelle Korenbeurs, Schiedam
Toonkunstkoor - Concertlijst vanaf 1998 Datum Repertoire Locatie 16-11-2014 Rossini: Petite Messe Solennelle Korenbeurs, 23-11-2014 Rossini: Petite Messe Solennelle Open Hofkerk, Rotterdam- Ommoord 17-05-2014
Nadere informatieGeloven en redeneren. Samenvatting
Geloven en redeneren Samenvatting Historisch overzicht Pantheïsme en polytheïsme De spiltijd Het oosten Boeddhisme Confucianisme Taoïsme Het westen Jodendom, christendom, islam Filosofie Ontwikkelingen
Nadere informatieLicht op Maria Maria gezien vanuit de oecumenische gemeenschapsspiritualiteit van Focolare.
Licht op Maria Maria gezien vanuit de oecumenische gemeenschapsspiritualiteit van Focolare. Mijn naam is Hanneke Steetskamp, ik maak deel uit van een van de leefgemeenschappen hier op het terrein, ben
Nadere informatiemoeten maken. In de Lukaskerk hebben ze wel degelijk oog voor de verticale dimensie en in de lutherse kerk vergeten ze de horizontale dimensie niet.
Eredienst 4 december 2017: 1 e Advent, avondmaalsdient Gezamenlijke dienst met Lukaskerkgemeente lied 382 lied 463: 1,6 en 7 lied Adventslied (wijze: "midden in de winternacht") Jesaja 55: 1-3 lied 399:
Nadere informatieOver welke strijd gaat het in deze psalm? Wat betekent de waarschuwing in vers 12 voor jou?
3440 AB Zingend naar Bethlehem Samenstelling: mevr. H.J. de Jongste en mevr. M. Quist De psalmdichters hebben gezongen over Gods genade. Ze hebben lofzangen gezongen over de Zoon van David, over de komende
Nadere informatieZondag Cantate zondag Zingt
Zondag Cantate zondag Zingt Op deze zondag is er een bijzondere plaats voor zingen en muziek. We hebben een geweldig koor in ons midden en we luisteren naar de klanken van ons nieuwe orgel. En in deze
Nadere informatieEfeziërs 4 en NGB 27 Leerpreek: Wat is de kerk?
Efeziërs 4 en NGB 27 Leerpreek: Wat is de kerk? Voor preeklezers: ik hoor graag als mijn preek ergens gelezen wordt. Neem dan even contact met mij op: hmveurink@gmail.com. Dan stuur ik ook de bijbehorende
Nadere informatieHet is tegenwoordig in om naar een klooster te gaan: om tot rust te komen, tot bezinning. Of om God te ontmoeten.
Op zoek naar God (1) Het is tegenwoordig in om naar een klooster te gaan: om tot rust te komen, tot bezinning. Of om God te ontmoeten. In de stilte Enkele jaren geleden maakte de EO daarover een programma:
Nadere informatieLiturgie 9 april Morgendienst. Psalm 100
Liturgie 9 april Morgendienst Psalm 100 1. Juich, aarde, juich alom den HEER; Dient God met blijdschap, geeft Hem eer; Komt, nadert voor Zijn aangezicht; Zingt Hem een vrolijk lofgedicht. 3. Gaat tot Zijn
Nadere informatieLiturgie Jeugddienst Nijbroek in samenwerking met de jeugddienstcommissie van Terwolde 19 oktober 2014. Selfie? Ie-self!
Liturgie Jeugddienst Nijbroek in samenwerking met de jeugddienstcommissie van Terwolde 19 oktober 2014 Selfie? Ie-self! Voorganger: Dhr. G.J. Heinen Muzikale medewerking: koor van Groot Schuylenburg uit
Nadere informatieDE REFORMATIE DEEL 1. Vijf inleidende vragen: Naar Nathan Busenitz (Grace Ministries Seminary)
DE REFORMATIE DEEL 1 Vijf inleidende vragen: Naar Nathan Busenitz (Grace Ministries Seminary) Vijf inleidende vragen: 1. Wanneer is de Reformatie begonnen? Vijf inleidende vragen: 1. Wanneer is de Reformatie
Nadere informatieHierbij ontvangt u een proefles van de digitale versie van de cursus De Brief aan de Galaten van Maarten Luther.
Beste heer, mevrouw, Hierbij ontvangt u een proefles van de digitale versie van de cursus De Brief aan de Galaten van Maarten Luther. We hopen dat u met het inzien of maken van deze les tot de beslissing
Nadere informatiePreek 2 Timotheüs 2: februari 2019 Zoek je kracht in Christus
Preek Gemeente van Christus, Welke mensen inspireren je? Door wie ze zijn en hoe ze in het leven staan? Of door hoe ze hun werk doen? Of door hoe ze bezig zijn met hun sport? Welke mensen inspireren je?
Nadere informatieGeworteld leven. Je weg gaan in de Geest van Jezus 14 JANUARI 2015
Geworteld leven Je weg gaan in de Geest van Jezus 14 JANUARI 2015 Psalm 1 Gelukkig de mens Die vreugde vindt in de wet van de HEER en zich verdiept in zijn wet, dag en nacht. Hij zal zijn als een boom,
Nadere informatieLiederen voor zondag 5 februari 2017
Liederen voor zondag 5 februari 2017 Hemelhoog 429 / Opwekking 599 Nog voordat je bestond Kende Hij je naam Hij zag je elk moment En telde elke traan Omdat Hij van je hield Gaf Hij zijn eigen zoon Hij
Nadere informatieT O E W IJ D I N G. op bijzondere voorspraak van de. heilige Johannes Paulus II en zalige Jacinta en Francisco. s-hertogenbosch, 22 oktober 2016
T O E W IJ D I N G van Stichting KINDEREN BIDDEN VOOR KINDEREN aan het ONBEVLEKT HART VAN MARIA op bijzondere voorspraak van de heilige Johannes Paulus II en zalige Jacinta en Francisco s-hertogenbosch,
Nadere informatieOver de website en de boodschappen
Over de website en de boodschappen De website De website is opgericht om een reeks goddelijke boodschappen te publiceren waarvan een getrouwde moeder van een jong gezin, woonachtig in Europa, zegt dat
Nadere informatieZingen: OTH 45 - als een hert dat verlangt naar water. Zingen: Opwekking 468 - wij willen dat Jezus wordt verhoogd
Welkom Zingen: OTH 204 - kom tot de Vader Votum en groet Zingen: OTH187 - maak mij rein voor u Gebed Gezongen geloofsbelijdenis: Opwekking 426 Ja, ik geloof in Jezus Schriftlezing: Psalm 27 Zingen: OTH
Nadere informatieGemeente van Jezus Christus. 1. Hoe durven jullie hier vanmorgen te verschijnen?
Dienstnummer: 1305 zondag: 8 e zondag na Epifanie datum: 03-03-2018 plaats: De Bron, Assen Schriftlezingen (onderstreept = hoofdlezing): Jeremia 7:1-15; Lucas 6:39-49 liederen: ps 31:1,4,5; ps 92:1,2;
Nadere informatieAANBIDDING VAN HET HEILIG SACRAMENT
AANBIDDING VAN HET HEILIG SACRAMENT EEN UITGEWERKT VOORBEELD VAN HET AANBIDDINGSGEBED VAN HET HEILIG SACRAMENT Uitstelling van het Heilig Sacrament Bewieroking Kruisteken Evangelielezing: Mc 14, 12-16.
Nadere informatieAANTEKENINGEN WAAROM WERD GOD EEN MENS?
AANTEKENINGEN Alles draait om de visie op Jezus Christus. Door de eeuwen heen is er veel discussie geweest over Jezus. Zeker na de Verlichting werd Hij zeer kritisch bekeken. De vraag is waar je je op
Nadere informatieGeloven en redeneren. Religie en filosofie
Geloven en redeneren Religie en filosofie Historisch overzicht Pantheïsme en polytheïsme De spiltijd Het oosten Boeddhisme Confucianisme Taoïsme Het westen Jodendom, christendom, islam Filosofie Het begin
Nadere informatiePreek Hervorming 28 oktober 2018
Lieve Gemeente, 31 oktober, Hervormingsdag, noemen we vaak het begin van de Protestantse Kerk. Elke reformatie, of het nu de hervorming van koning Josia is of die van Luther en Calvijn of die van alle
Nadere informatie"een goed verstaander heeft genoeg aan een half woord."
Wijkgemeente Regenboog Zoetermeer (POR-dienst) Datum: 19 augustus 2018 KOMEN Welkom Aanvangslied: Lied 274: 1, 2, 3 (Wij komen hier ter ere van uw naam) Stilte Groet en bemoediging Psalm van de zondag:
Nadere informatieEen Visioen van Liefde
Een Visioen van Liefde Orthen, april 2012 WIE ZIJN WIJ? De oorsprong van de gemeenschap San Salvator ligt in de rooms-katholieke traditie, en voelt zich van daaruit verbonden met de Bijbel, geïnspireerd
Nadere informatieLiturgie voor de afscheidsdienst die wordt gehouden voorafgaande aan de begrafenis van. Maasje van de Bunt. Maas
Liturgie voor de afscheidsdienst die wordt gehouden voorafgaande aan de begrafenis van Maasje van de Bunt Maas * Ede, 22 april 1935 - Lunteren, 19 december 2018 Op maandag 24 december 2018 om 11.30 uur
Nadere informatieBaalderdienst Zondag 14 oktober 2018
AVG: Wet op Privacy In deze dienst zullen foto s worden gemaakt, die op de facebookpagina en website van onze gemeente kunnen worden geplaatst. Als u niet herkenbaar in beeld wilt komen op deze foto s
Nadere informatieZondagmiddag 28 december 2008 Welkomkerk Ds. J. Schep
Preek over het Bidden - bij Zondag 45 Lezingen: Lucas 11: 1-11 Zondag 45 Intro Waarom heeft een christen het gebed nodig? Het is eigenlijk een wat vreemde vraag, die we uit de Catechismus horen. Hebben
Nadere informatieDescartes schreef dat er geen ander land was "où l'on puisse jouir d'une liberté si entière" (waar men een zo volledige vrijheid kan genieten)
Verslag 25 mei 2018, Salon der Verdieping: Spinoza s politieke filosofie De bespreking van de politieke filosofie doe ik aan de hand van zijn belangrijkste politieke werk, te weten het Theologisch-politiek
Nadere informatieSOLA SCRIPTURA VERKONDIGING 5 FEBRUARI Zusters en broeders, gemeente van onze Heere Jezus Christus
SOLA SCRIPTURA VERKONDIGING 5 FEBRUARI 2017 Zusters en broeders, gemeente van onze Heere Jezus Christus Aan het eind van zijn leven schreef Maarten Luther: 1 "Alles wat ik gedaan heb, is het Woord van
Nadere informatieHet mooie van de vreugde des Heeren. Wie naar de HEER opzien, stralen van vreugde!
Het mooie van de vreugde des Heeren Wie naar de HEER opzien, stralen van vreugde! Definitie Vreugde of blijdschap is een posi
Nadere informatiewat is passend? naar aanleiding van Paulus brief aan de Kolossenzen wil ik dat uitwerken voor 4 categorieën vier kringen
vandaag wil ik dit gebod toepassen op het geloofsgesprek onderwerp van de gemeenteavond komende week onze overtuiging is dat zulke gesprekken hard nodig zijn voor de opbouw van onze gemeente tegelijk is
Nadere informatieInleidend orgelspel. Welkom en mededelingen. Zingen: Psalm 150 vers 3
Inleidend orgelspel Welkom en mededelingen Zingen: Psalm 150 vers 3 Looft God, naar Zijn hoog bevel, Met het klinkend cimbelspel; Looft Hem, op het schel metaal Van de vrolijke cimbaal; Looft den HEER;
Nadere informatieOntmoetingskerk, Laren NH 6 december 2015 Lucas 1, 26-38
Ontmoetingskerk, Laren NH 6 december 2015 Lucas 1, 26-38 Als je de Bijbel goed leest merk je dat elk verhaal over jou en mij gaat. Over onze werkelijkheid, over wat wij dagelijks zien en meemaken. De theoloog
Nadere informatieVan Bethlehem tot Golgotha
Van Bethlehem tot Golgotha Het Mysterie van Inwijding Esoterische Begrippen Elly Lichtenberg De Bijbel, een mystiek verhaal of..? Deel I De Bijbel: een mystiek verhaal of..? Is het evangelieverhaal juist?
Nadere informatieEredienst 21 mei :00 uur Voorganger: ds. J.W. Boerma
Eredienst 21 mei 2017 10:00 uur Voorganger: ds. J.W. Boerma Liturgie Votum / zegengroet Opwekking 462 Wet Gezang 165 Gebed Handelingen 4 : 10B - 12 Psalm 99 : 1, 4, 6, 8 >> Regenboog Preek Opwekking 733
Nadere informatieMissie Nederlands Gereformeerde Kerk Voorthuizen-Barneveld
Waarom een missie? We realiseren ons dat geloven in God en het verlossingswerk van Jezus Christus in 2008 geen vanzelfsprekendheid meer is. De ontkerkelijking is een feit, maar tegelijk is er ook weer
Nadere informatieHermeneutiek en de poëzie in het gedicht.
Hermeneutiek en de poëzie in het gedicht. Een interpretatie van het gedicht Boodschapper van Yannis Ritsos. Caroline Goossens December 2008 1 1. Inleiding Het gedicht Boodschapper van de Griekse dichter
Nadere informatieART HISTORY. V4 Renaissance 1400-1530
ART HISTORY V4 Renaissance 1400-1530 Tijdlijn Renaissance = wedergeboorte van de klassieke cultuur De klassieken zijn het grote voorbeeld. Het aardse leven is belangrijk. De mens bepaalt het eigen lot.
Nadere informatieDE GODDELIJKE WAARHEID EN HET RELIGIEUZE BEDROG
DE GODDELIJKE WAARHEID EN HET RELIGIEUZE BEDROG WAARTOE HEBBEN SOMMIGE MENSEN RELIGIES OPGERICHT, EN WAT IS ER WAAR VAN HUN LEERSTELLINGEN EN DOGMA S? DOOR PF V D MEER SR HET DOEL VAN DE UITVINDERS VAN
Nadere informatieImmanuel Kant Kritiek van het oordeelsvermogen
Ten geleide Kants derde Kritiek: hoe kan de vrijheid worden verwerkelijkt? 15 Geraadpleegde literatuur 46 Verantwoording bij de vertaling 49 Immanuel Kant aan Johann Friedrich Reichardt 51 Immanuel Kant
Nadere informatieDe Linkeroever. werkplaats voor levende spiritualiteit. Vier avonden over de vraag wat dat is, en wat ervoor nodig is om een spiritueel mens te zijn
Spiritualiteit? [Ralf Grossert] M1 Iets voor mensen die graag zweverig doen? Of moet je met je beide benen op de grond staan om spiritueel te kunnen zijn? En welke spiritualiteit past bij mij? Er is zoveel
Nadere informatieLiturgie voor de vierde zondag van Advent en bevestigingsdienst
Liturgie voor de vierde zondag van Advent en bevestigingsdienst 18-12-2016 Voorganger: Organist: Locatie: Bevestiging van: Thema: ds. Nita van der Horst - Kattenberg Marco 't Hart Dorpskerk te Oostvoorne
Nadere informatieIn de geest van Jezus leven
In de geest van Jezus leven Tien woorden rond Pinksteren Op de avond voordat Jezus werd verraden en gevangen genomen, beloofde Hij de apostelen dat Hij hun de Heilige Geest zal sturen. Dat gebeurde op
Nadere informatieAltaar en lezenaar. Ontmoeting met de Heer
Altaar en lezenaar Ontmoeting met de Heer Eucharistie en Woord EHet altaar is het hart van een kerkgebouw. Het woord altaar komt van het Latijnse woord altare. Dat betekent hoogte. Op deze goed zichtbare
Nadere informatieTAIZÉ VIERING. in de nacht waarin de geboorte van de Verlosser wordt gevierd. Pelgrimskerk Amsterdam Protestantse wijkgemeente Buitenveldert
TAIZÉ VIERING in de nacht waarin de geboorte van de Verlosser wordt gevierd Pelgrimskerk Amsterdam Protestantse wijkgemeente Buitenveldert 24 december 2018 muziek welkom openingsgebed lied 38: Wij gaan
Nadere informatieVersluierde boodschappen van Jezus in het Thomas Evangelie (392, 406, 407, 408, 409)
Versluierde boodschappen van Jezus in het Thomas Evangelie (392, 406, 407, 408, 409) 392. De versluierde boodschap van Jezus 22-02-2015 Deze preek is gebaseerd op het Evangelie van Thomas (Codex II, Boek
Nadere informatieAugustinus. Utrecht verhaalt: ( ) bladzijden uit het boek Doornburgh verhaalt. Doornburgh/ Dames en heren (bewoners)/
Utrecht verhaalt: Augustinus (354 430) bladzijden uit het boek Doornburgh verhaalt Augustinus (354 430) Zr.Mirjam, Priorij Emmaus te Maarssen 2015 Utrecht verhaalt is een concept van ar-gitect Bij gebruik
Nadere informatieWe zongen net uit Psalm 142 dat niemand, niemand naar mij vraagt... Een zin die me raakt. Die me ontroert.
Zondag 22 november 2015 Laatste zondag van het kerkelijk jaar LITURGIE Komen Orgelspel Lied vóór de dienst: Lied 288 (Goede morgen, welkom allemaal) Welkom Aanvangslied: Lied 219 (Licht om te leven) Moment
Nadere informatieLES 7 DE MANIER OM TE AANBIDDEN!
DE MANIER OM TE AANBIDDEN! Heb je een favoriete predikant of leraar? Wat is volgens jou de reden dat je die persoon zo graag mag? Heb je die persoon vertelt hoe je over hem of haar denkt? Stel je voor
Nadere informatie11 februari uur R Kelder orgel/piano: Jannes Munneke schriftlezing: Biny Blijdorp
11 februari 2018 10.00 uur R Kelder orgel/piano: Jannes Munneke schriftlezing: Biny Blijdorp Votum en zegengroet GK psalm 92:1, 3, 5 De Tien Woorden GK psalm 25:5, 7 Gebed Schriftlezing + tekst: Lukas
Nadere informatie1 e jaar 2 e bijeenkomst. De vraag naar God
1 e jaar 2 e bijeenkomst De vraag naar God School voor geloofsverdieping 1 jaar 01. Samen starten 02. De vraag naar God A. GOD VAN HET VERBOND 03. De Bijbel als woord van God 04. Uittocht en verbond 05.
Nadere informatieVoorganger: Jolanda Aantjes Begeleiding: Band True Colors Jeugdkring; Connect en enkele gemeenteleden
M.m.v.: Voorganger: Jolanda Aantjes Begeleiding: Band True Colors Jeugdkring; Connect en enkele gemeenteleden WELKOM door de ambtsdrager van dienst LIED Opw. 219 Juicht, aarde! Juicht alom de Heer. Juicht,
Nadere informatieLiturgie Jeugddienst 12- op 11 dec uur in de Westerkerk te Veenendaal Voorganger: ds. M.L.W. Karels
Liturgie Jeugddienst 12- op 11 dec. 2016 9.30 uur in de Westerkerk te Veenendaal Voorganger: ds. M.L.W. Karels Psalm 100: 1 t/m 4 (OB) 1. Juich aarde, juich alom den HEER', Dient God met blijdschap, geeft
Nadere informatieKlassieke Muziekgeschiedenis De Middeleeuwen (500 1500)
Klassieke Muziekgeschiedenis De Middeleeuwen (500 1500) Algemeen Als je aan de Middeleeuwen denkt, dan denk je waarschijnlijk aan grote kastelen, ridders en jonkvrouwen. Natuurlijk, dit is een gedeelte
Nadere informatie1 Korintiërs 13:13 Liefde doet ertoe
1 Korintiërs 13:13 Liefde doet ertoe Voor preeklezers: ik hoor graag als mijn preek ergens gelezen wordt. Neem dan even contact met mij op: hmveurink@gmail.com. Dan stuur ik ook de bijbehorende powerpoint
Nadere informatieLiturgie zondagmorgen 8 januari 2017 Jeugddienst 12-
Liturgie zondagmorgen 8 januari 2017 Jeugddienst 12- Voorganger: ds W.G. Teeuwissen Samen in de naam van Jezus 1 Samen in de naam van Jezus heffen wij een loflied aan, want de Geest spreekt alle talen
Nadere informatieLiturgie van zondag 24 februari in de Hervormde Dorpskerk. Aanvang uur
Liturgie van zondag 24 februari 2019 in de Hervormde Dorpskerk Aanvang 14.30 uur Zing allemaal en maak muziek! De dienst wordt geleid door dominee David ten Voorde. Muzikale medewerking wordt verleend
Nadere informatieK l o o s t e r. workshop spiritualiteit van het gregoriaans. l e v e n. Met het Mysterie mag je nooit klaar zijn. Tomás Halík.
K l o o s t e r Gemeenschappelijk leven met de grondtonen van het bestaan l e v e n workshop spiritualiteit van het gregoriaans Marian Geurtsen Met het Mysterie mag je nooit klaar zijn Tomás Halík Bij
Nadere informatieNaam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel
Naam: VAN WILLIBRORD tot Statenbijbel Willibrord Willibrord werd geboren als zoon van pas bekeerde ouders en werd als zevenjarige jongen door zijn vader Wilgis toevertrouwd aan het klooster van Ripon nabij
Nadere informatiepgscheemda e.o. Dit document staat t/m 6-9-'19 17:00 uur online op pgscheemda.nl 1
Liturgie eredienst 1 september 2019 Voorganger: Ds. G.R. Offringa Organist: H. de Vries Welkom en mededelingen Lied 276:1,3 3 Tafel van Een, brood om te weten dat wij elkaar gegeven zijn. Wonder van God,
Nadere informatieStem geven aan elkaar
03-10-2016 BELEIDSPLAN KERKMUZIEK 2016-2017 Stem geven aan elkaar Muziek is niet weg te denken uit de protestantse eredienst, van eenstemmige gemeentezang tot veelstemmige koormuziek, van een enkel begeleidend
Nadere informatieMet regelmaat komt ik nog in de Ooster. Als ik naar deze Oosterkerkgemeente kijk, dan zie ik een zeer levendige gemeenschap.
Verkondiging Een icoon met een groot rood veld. Een vurig veld in de vorm van een lindeblad het vuur dat overal heen kan waaien. Dat is de verbeelding van deze icoon uit de tweede helft van de zestiende
Nadere informatieLiturgie 23 juni bevestiging ambtsdragers
Liturgie 23 juni 2019 bevestiging ambtsdragers Votum en groet Zingen Hemelhoog 475 God maakt vrij In de naam van de Vader, in de naam van de Zoon, in de naam van de Geest voor Uw troon, zijn wij hier gekomen
Nadere informatieLevend Brood voor onderweg
Ton van Eijk Levend Brood voor onderweg Een theologisch commentaar bij de litanie van het Heilig Sacrament 's-hertogenbosch 5 Inhoud Woord vooraf 7 Inleiding 9 Tekst en vertaling 23 De aanroepingen 35
Nadere informatieGemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,
Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Ik heb een boek in de kast staan, met de titel: Wat doen wij als we bidden? Ik moest aan dit boek denken bij de voorbereiding van deze dienst. Afgelopen
Nadere informatieLiturgie voor de dienst. op zondag 26 juni uur in de Grote of Andreaskerk te Hattem. Overstapdienst
Liturgie voor de dienst op zondag 26 juni 2016 10 uur in de Grote of Andreaskerk te Hattem Overstapdienst De volgende kinderen maken in deze dienst de overstap: Yvonne Borst Anna Schrooten Isa van der
Nadere informatie- tijd om terug te kijken - tijd om vooruit te kijken
Oud/Nieuw - tijd om terug te kijken - tijd om vooruit te kijken Een moment om even uit de hectiek van alledag te stappen en van een afstand naar je leven te kijken en te onderzoeken welke plek God daarin
Nadere informatieDs. Arjan van Groos ( ) Tekst: 1 Korinthiërs 7, 14 Middagdienst Dopen. Broeders en zusters,
Ds. Arjan van Groos (1962-2014) Tekst: 1 Korinthiërs 7, 14 Middagdienst Dopen Broeders en zusters, 1. Zingen : Gezang 25 : 1 en 3 2. Gebed voor de opening van het Woord 3. Bediening van de Heilige Doop
Nadere informatieDe lessen. Hieronder vind je een uitwerking van de lessen die komen gaan.
De lessen Hieronder vind je een uitwerking van de lessen die komen gaan. Voor de lessen over het christendom heb je het lesboek Wegen van navolging nodig. Daarnaast neem je elke les het bronnenboek, een
Nadere informatieEen weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het Christendom. Naam:
Een weg door de geestelijke stromingen vragenlijst voor het Christendom Naam: Het Christendom Hallo, dit is de vragenlijst die hoort bij de website over geestelijke stromingen. Je kunt de website vinden
Nadere informatiePraktische opdracht Levensbeschouwing PKN Godsdienst
Praktische opdracht Levensbeschouwing PKN G Praktische-opdracht door een scholier 2195 woorden 21 januari 2005 7,4 73 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing 2. Probleemstelling en de deelvragen We hebben
Nadere informatierefrein - Breng ons samen, één in uw naam. Ieder is welkom hier binnen te gaan. Samen, één door de Geest; verbonden in liefde, die U aan ons geeft.
Liturgie Gospeldienst Zondag 19 februari 2017 om 19:00 uur Voorganger: ds. Reinoud Koning Muziek & begeleiding: Gospelkoor Spring o.l.v. Remco Hakkert Lector: Fennie van den Broek Koster: Dimri Bruggeman
Nadere informatieKunstfilosofisch Kwartet
Kunstfilosofisch Kwartet dr. Rob van Gerwen Departement Wijsbegeerte Universiteit Utrecht Chassé Breda, februari-maart 2016 Inhoudsopgave Website http://www.phil.uu.nl/~rob/ 1 Vooraf 1 2 Muzikale expressiviteit
Nadere informatieEredienst 17 maart uur Voorganger: Ds. H. Lopers
Eredienst 17 maart 2019 16.30 uur Voorganger: Ds. H. Lopers Liturgie Votum / zegengroet Gezang 145 : 1-4 Gebed Gezang 164 (2x) Schriftlezing Matteüs 19 : 16-30 Psalm 86 : 4 Verkondiging Gezang 62 : 1 4
Nadere informatieDe Heilige Geest. Deel 1: Wie en waarom
De Heilige Geest Deel 1: Wie en waarom Inhoud Inleiding Avond 1 Avond 2 Avond 3 Avond 4 Avond 5 Wie is de Heilige Geest? De komst van de Geest Ware wijsheid Je bent zelf een brief! Leven door de Geest
Nadere informatiezondag 31 december 2017 in het Kruispunt
zondag 31 december 2017 in het Kruispunt lezing oude testament (lector) Jesaja 8, 11-15 lied Liedboek 266 Die ons schiep... lezing nieuwe testament (lector) Lukas 2, 22-40 lied Liedboek 517, 1.2.3. Christus,
Nadere informatieIn ieder geval 5 keer dus. Dat woordje amen is dus eigenlijk best heel belangrijk. In de preek ga ik uitleggen waarom.
Gemeente van Christus, gasten, Ik begin met een vraag. Wie weet er wat amen betekent? En in welke taal? Amen is een Hebreeuws woord. En als je niet weet wat het betekent, weet je het na afloop van de preek.
Nadere informatie1. Het gesprek tussen theologie en muziek
1. Het gesprek tussen theologie en muziek - wederzijdse interesse van de musicoloog voor de betekenis en liturgische functie van de in sacrale composities gebruikte teksten, en van de theoloog die in deze
Nadere informatieHeilig huisjes bouwen
Heilig huisjes bouwen (Soms gaan mensen steeds meer op hun kerk lijken Bron: CartoonChurch.com) Windkrachtviering op zondag 30 oktober 2016 Met medewerking van Bright en Pieter Jan Barnhoorn Voorganger:
Nadere informatieWelkom in deze dienst Voorganger is ds. L.P. Blom
Welkom in deze dienst Voorganger is ds. L.P. Blom Psalm 2 vers 7 Schriftlezing Johannes 8:30-59 (Liedboek) Gezang 470 vers 1 t/m 4 Psalm 9 vers 9 en 10 Psalm 9 vers 11, 12, 14 en 20 Gezang 305 vers 1 en
Nadere informatieLied en eredienst. Een verkenning
Lied en eredienst Een verkenning Psalmberijmingen Utenhove Datheen Statenberijming (1773) Nieuwe berijming (1967) Psalmen voor nu (heden) Gezangen Altijd discussie geweest, voornamelijk in Nederland In
Nadere informatieRelatie <> Religie. Beste Galsem,
RelatieReligie BesteGalsem, Hetfeitdatjouwpatientnuopeenchristelijkevenementisisnietongevaarlijk.Hetgeestelijke levenvanjouwpatientzalgrotesprongenmakennaarhetkampvandevijandtoe.watikjou aanraadisomditnietafteremmen,maaromdittebederven.brengjouwpatientincontactmet
Nadere informatie24 mei 2015, uur, Amersfoort-West(+Oost) Pinkstermiddag
24 mei 2015, 17.00 uur, Amersfoort-West(+Oost) Pinkstermiddag Zingen: Gez. 145 : 1 4 Gesproken verwachting, groet Zingen: Ps. 67 : 1, 2 Gebed Schriftlezing: Johannes 15 : 26 16 : 16 Zingen: Gez. 106 :
Nadere informatiedinsdag uur Completen
dinsdag 19.00 uur Completen U bent van harte uitgenodigd deel te nemen aan deze gebedsdienst. Bij de zang van de monniken kunt u aansluiting zoeken op zachte toon. Completen De completen zijn het laatste
Nadere informatieStem geven aan elkaar
Januari 2017 BELEIDSPLAN KERKMUZIEK 2016-2017 Stem geven aan elkaar LAARKERK ZUIDLAREN Muziek is niet weg te denken uit de protestantse eredienst, van eenstemmige gemeentezang tot veelstemmige koormuziek,
Nadere informatieNieuwe geboorte in het koninkrijk. les 1 FOLLOW
Nieuwe geboorte in het koninkrijk les 1 DEEL 3 FOLLOW DE GEBOORTE Leven begint met een man en vrouw die elkaar liefhebben. Diep in het binnenste van de buik van de moeder ontstaat nieuw leven. Het duurt
Nadere informatie8 Laat niet verloren gaan één mensenkind
Inleiding Er is wellicht geen tijd geweest dat er zoveel controversen waren rond het leven, het ontstaan van het leven, de bescherming van het leven en het einde van het leven. Dat heeft natuurlijk te
Nadere informatieEredienst 2 juli :30 uur Voorganger: Ds. W.H. de Groot
Eredienst 2 juli 2017 16:30 uur Voorganger: Ds. W.H. de Groot Liturgie Votum van Sela Opwekking 638 Prijs Adonai Gebed Lezen: 1 Korintiërs 12 : 6-8 Preek Lied 39 (wisselzang) Gebed Viering Heilig Avondmaal
Nadere informatieHet kerkgebouw Huis van God
Het kerkgebouw Huis van God Tekenwaarde TTemidden van vele andere gebouwen die worden gebruikt voor bewoning en bedrijvigheid is een kerk de ruimte voor de ontmoeting met God. Kerken staan meestal op een
Nadere informatieTIJD VAN DE ROMEINEN. Na Chr. 70 na Christus: Verwoesting van Jeruzalem
Romeinen Het Romeinse rijk TIJD VAN DE ROMEINEN 3000 2000 1000 Voor Chr. Na Chr. 100 200 300 400 313 na Christus: Constantijn geeft christenen godsdienstvrijheid 70 na Christus: Verwoesting van Jeruzalem
Nadere informatieLuk. 1, preek NGKE
Luk. 1, 39-56 preek NGKE 11-12- 16 Onze Lieve Vrouwe? Wees gegroet, Maria, vol van genade. De Heer zij met u, gezegend zijt gij onder alle vrouwen en gezegend is de vrucht van uw schoot, Jezus. Heilige
Nadere informatieIk heb u vrienden genoemd ( Joh. 15:15)
Orde van dienst Vesperdienst 11 maart 2018 Ik heb u vrienden genoemd ( Joh. 15:15) Voorganger: Kees Verduijn Lector: Ineke van den Brink Muzikale begeleiding: Ina Tamerus Luisterlied: Ubi Caritas : Waar
Nadere informatieLooft de Heer, looft de Heer, looft de Heer, elk moet Hem eren. Looft de Heer, looft de Heer, looft de Heer, elk moet Hem eren.
Welkom Psalm 150 (Psalm Project) Looft God, looft Hem overal, Looft de schepper van t heelal. Om zijn wonderbare macht, om de heerlijkheid en pracht. Van zijn Naam en eeuwig wezen. Looft God, met bazuingeklank,
Nadere informatieOpening van de dienst
Liturgie voor de kerkdienst op 26 januari 2014 Introductie van het nieuwe liedboek Lector : Eline van der Kwast Opening van de dienst Welkom en mededelingen en aansteken van de kaarsen Prelude Votum en
Nadere informatieMAAR NIEMAND HEEFT OOIT GOD GEZIEN
NIEMAND HEEFT OOIT GOD GEZIEN MAAR Voorganger: ds. Werner Gugler Ouderling: Jannie Torsius Lector: Henk Buscher Pianist: Rik Nijs / Jan vd Brink Koster: Niels Kuyt / Coen Robbertsen Intochtslied: Opwekking
Nadere informatie