Samenvatting van de standaard Hartfalen (eerste herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap
|
|
- Raphaël van Loon
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 aanwezig zijn. Vochtretentie uit zich vooral als perifeer oedeem. Hartfalen is een klinisch syndroom. Voor het stellen van de diagnose bestaat geen goede gouden standaard. In klinisch-wetenschappelijk onderzoek geldt meestal als beste maat de diagnose gesteld door een panel, dat hierbij gebruikmaakt van alle klinische gegevens en de uitkomsten van aanvullend onderzoek. Wanneer een patiënt een van de kernsymptomen heeft, dient de huisarts aan de mogelijkheid van hartfalen te denken. Op grond van de voorgeschiedenis van de patiënt, de anamnese en de bevindingen bij het lichamelijk onderzoek wordt de diagnose hartfalen meer of minder waarschijnlijk. De huisarts stelt de voorlopige diagnose hartfalen bij aanwezigheid van tenminste één van de drie kernsymptomen en één van de volgende bevindingen: paroxismale nachtelijke benauwdheid, orthopnoe, crepitaties, verhoogde centraalveneuze druk, derde harttoon of afwijkende ictus (naar lateraal verplaatst, heffend of verbreed). Van deze bevindingen staat vast dat ze de kans op aanwezigheid van hartfalen vergroten. 4-7 Aanvullende diagnostiek is vrijwel altijd nodig om de voorlopige diagnose te bevestigen. Verder kan hiermee informatie verkregen worden over de mogelijke oorzaak en de prognose van het hartfalen. Aanvullende diagnostiek. Nieuw is de plaats van de bepaling van de plasmaconcentratie van een van de natriuretische peptiden, te weten B-typenatriuretisch peptide (BNP) of N-terminaal pro-bnp. De testeigenschappen van beide bepalingen zijn goed, zowel voor het vaststellen als voor het uitsluiten van hartfalen. Wanneer een huisarts op klinische gronden hartfalen vermoedt, is de kans dat de betreffende patiënt inderdaad hartfalen heeft 30-70%. 8 Bij deze voorafvoor de praktijk Samenvatting van de standaard Hartfalen (eerste herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap J.van Lieshout, F.H.Rutten, E.P.Walma, Tj.Wiersma en A.N.Goudswaard Zie ook de artikelen op bl en De standaard Hartfalen van het Nederlands Huisartsen Genootschap is herzien. De huisarts stelt de voorlopige diagnose hartfalen bij een patiënt met een van de kernsymptomen (dyspnoe, moeheid, oedeem) in combinatie met paroxismale nachtelijke benauwdheid, orthopnoe, crepitaties, verhoogde centraalveneuze druk, een derde harttoon of een ictus buiten de medioclaviculaire lijn. Aanvullend onderzoek bestaat uit laboratoriumonderzoek, een ECG en eventueel echocardiografie en röntgenthoraxfotografie. Nieuw is de aanbeveling om bij het vermoeden van hartfalen de plasmaconcentratie te bepalen van B-typenatriuretisch peptide (BNP) of N-terminaal pro-bnp. Het medicamenteuze stappenplan is gewijzigd; nieuw hierin is de plaats van bètablokkers. Bij de behandeling van acuut hartfalen komen snelwerkende nitraten sublinguaal op de eerste plaats. Ned Tijdschr Geneeskd. 2005;149: In februari 2005 heeft het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) de standaard Hartfalen gepubliceerd. 1 De hierbij afgedrukte samenvattingskaart geeft de richtlijnen beknopt weer (figuur 1 en 2). Voor de volledige tekst met de wetenschappelijke verantwoording verwijzen wij naar de publicatie in Huisarts en Wetenschap. 1 Het betreft een herziening van de standaard uit Deze nieuwe versie sluit aan bij de multidisciplinaire richtlijn Chronisch hartfalen van Er is een aantal belangrijke wijzigingen in vergelijking met de vorige standaard: bij de diagnostiek is de bepaling van het natriuretisch peptide nieuw, in het medicamenteuze stappenplan zijn β-blokkers opgenomen en bij de behandeling van acuut hartfalen komen snelwerkende nitraten op de eerste plaats. In dit artikel bespreken wij deze veranderingen. klinische diagnostiek Hartfalen is gedefinieerd als een syndroom met als kernsymptomen moeheid, dyspnoe en vochtretentie ( nl/product/richtlijnen/pdf/hartfalen2002.pdf ). De klachten zijn het gevolg van een verminderde pompfunctie van het hart. Moeheid en dyspnoe ten gevolge van hartfalen ontstaan doorgaans tijdens een inspanning die de patiënt eerder goed verdroeg, maar kunnen in ernstige gevallen in rust Nederlands Huisartsen Genootschap, afd. Richtlijnontwikkeling en Wetenschap, Postbus 3231, 3502 GE Utrecht. Hr.J.van Lieshout, hr.f.h.rutten, hr.dr.e.p.walma, hr.dr.tj.wiersma en hr.dr.a.n.goudswaard, huisartsen. Correspondentieadres: hr.j.van Lieshout. 2668
2 kans verbetert een BNP- of N-terminaal-pro-BNP-bepaling de diagnostische accuratesse, met een sensitiviteit van 0,80, een specificiteit van 0,72 en goede positieve en negatieve voorspellende waarden. 8 De mogelijkheid om een van deze bepalingen te laten verrichten breidt zich snel uit. In de standaard wordt ook geadviseerd een ECG te maken. Een normaal ECG sluit de diagnose hartfalen bijna zeker uit. Afwijkende ECG-bevindingen kunnen bijdragen aan het vaststellen van een mogelijke oorzaak van het hartfalen dan wel van bijkomende cardiale problematiek. Op indicatie laat de huisarts een echocardiogram maken. Op een aantal plaatsen in Nederland kan dat in eigen beheer, anders verwijst de huisarts hiervoor naar de cardioloog. In de eerste plaats is diagnostische onzekerheid een indicatie voor echocardiografie, vooral als het klinische vermoeden en de bevindingen bij aanvullend onderzoek niet met elkaar overeenstemmen. Andere indicaties voor een echocardiogram zijn de evaluatie van een hartgeruis en diagnostiek naar een mogelijk behandelbare oorzaak voor het hartfalen. Systolisch of diastolisch hartfalen. De huisarts maakt voor het beleid geen onderscheid tussen hartfalen met een verminderde systolische linkerventrikelfunctie ( systolisch hartfalen ) en hartfalen met behouden systolische linkerventrikelfunctie ( diastolisch hartfalen ). De wetenschappelijke onderbouwing voor de medicamenteuze behandeling berust vooral op onderzoeken die verricht zijn bij patiënten met een verminderde systolische linkerventrikelfunctie. Bij hartfalen met behouden systolische linkerventrikelfunctie worden dezelfde middelen geadviseerd (zie figuur 2). De onderbouwing hiervoor berust echter op beperkt onderzoek en op pathofysiologische overwegingen. Bij een patiënt met hartfalen met behouden systolische linkerventrikelfunctie wordt het van meer belang geacht een diureticum in de laagste effectieve dosering te geven. Een hoge dosering kan door ondervulling leiden tot een verminderde vullingsdruk van het hart en afname van het hartminuutvolume, met toename van de klachten. het medicamenteuze stappenplan Sinds het verschijnen van de vorige versie van de NHG-standaard Hartfalen is er veel onderzoek gepubliceerd over de medicamenteuze behandeling van patiënten met hartfalen. Deze bestaat uit een stappenplan, waarbij rekening wordt gehouden met de ernst van de klachten volgens de indeling van de New York Heart Association (NYHA; zie figuur 1). Elke stap houdt in dat de medicatie wordt uitgebreid. Zowel in de oude als in de nieuwe versie is de eerste stap een diureticum en de tweede stap een angiotensineconverterendenzym(ace)-remmer. In de oude versie werd deze tweede stap alleen gezet als de patiënt ondanks een diureticum klachten hield; nu wordt een ACE-remmer bij het eerste controlecontact bij alle patiënten geadviseerd. De dosering van de ACE-remmer wordt, voorzover de patiënt dit verdraagt, geleidelijk verhoogd tot de maximumdosering. Van het diureticum daarentegen dient de patiënt juist de laagste effectieve dosering te krijgen. De remming van het renine-angiotensinesysteem (RAS) neemt een belangrijke plaats in bij de behandeling van hartfalen. Wanneer de patiënt een ACE-remmer niet verdraagt door met name een hardnekkige kriebelhoest, krijgt hij een angiotensine-ii-receptorantagonist voorgeschreven. De bijwerkingen hoest en angio-oedeem bij ACE-remmers worden verklaard door hun plaats van aangrijpen in het RAS. Deze bijwerkingen zouden door hun andere plaats van aangrijpen bij angiotensine-ii-receptorantagonisten niet voorkomen. Angio-oedeem, een potentieel gevaarlijke bijwerking, komt echter ook tijdens het gebruik van angiotensine- II-receptorantagonisten voor. Daarom wordt de huisarts geadviseerd deze middelen niet voor te schrijven aan een patiënt die het gebruik van een ACE-remmer staakt vanwege angio-oedeem. 9 De derde stap, een bètablokker, is nieuw in het stappenplan. Een patiënt die bij het gebruik van een diureticum en een ACE-remmer volledig klachtenvrij is, heeft hartfalen klasse I volgens de indeling van de NYHA. Voor deze patiënten is een bètablokker niet geïndiceerd, maar wel voor alle overige patiënten met hartfalen die niet klachtenvrij zijn geworden (hartfalen volgens NYHA-klasse II-IV). Voor patiënten met hartfalen klasse I bestaat er onvoldoende bewijs om met een bètablokker te starten, tenzij zij een hartinfarct in de voorgeschiedenis hebben of hypertensie ondanks behandeling met een diureticum en een ACE-remmer. Men dient met een zeer lage dosering van de bètablokker te starten en deze per twee weken te verhogen, zo mogelijk tot de maximumdosering. Een bètablokker kan in de eerste maanden van het gebruik de klachten van het hartfalen verergeren, maar uiteindelijk treedt klachtenreductie op en verbetert de prognose. 10 De huisarts met voldoende kennis van zaken kan zelf met de medicatie starten; anders doet de huisarts dit in overleg met een cardioloog of verwijst hij of zij hiervoor. Hartfalen en chronisch obstructieve longziekte (COPD) gaan vaak samen. COPD is geen contra-indicatie voor het gebruik van een bètablokker; goede controle is vereist. De volgende stappen betreffen het toevoegen van spironolacton en van digoxine. Spironolacton vermindert klachten en verbetert de prognose bij matig of ernstig hartfalen (klasse III of IV). 11 Digoxine geeft men bij bijkomend atriumfibrilleren en kan ook bij een patiënt met een sinusritme, wanneer het wordt toegevoegd aan de eerder genoemde middelen, symptoomverlichting geven
3 figuur 1. Samenvatting van de standaard Hartfalen (eerste herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap (het vervolg staat in figuur 2). 2670
4 figuur 2. Vervolg van de samenvatting van de standaard Hartfalen (eerste herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap (zie ook figuur 1). 2671
5 acuut hartfalen In het medicamenteuze advies voor de behandeling van acuut hartfalen is de volgorde van diuretica en nitraten gewijzigd ten opzichte van de vorige versie van de standaard. Voorheen kwamen diuretica op de eerste plaats. Nu krijgt de patiënt in eerste instantie een snelwerkend nitraat sublinguaal (zie figuur 2). Dit wordt zo nodig herhaald toegediend. De systolische tensie dient hierbij boven de 90 mmhg te zijn. Een lisdiureticum intraveneus wordt hier aan toegevoegd bij tekenen van vochtretentie. Vrijwel altijd volgt een spoedverwijzing. tot slot In de standaard zijn ook criteria geformuleerd voor verwijzing naar een cardioloog. De huisarts verwijst voor aanvullende diagnostiek en voor behandeling van het hartfalen bij onvoldoende verbetering op de ingestelde behandeling volgens het stappenplan of bij een mogelijk behandelbare oorzaak van het hartfalen. Andere verwijsindicaties staan in figuur 2. De zorg voor patiënten met hartfalen ligt voor een deel bij cardiologen en voor een deel bij huisartsen. Deze herziene standaard geeft richtlijnen voor diagnostiek en behandeling van patiënten met hartfalen in de huisartsenpraktijk. De huisarts kan de diagnose veelal met voldoende waarschijnlijkheid stellen of uitsluiten en heeft concrete richtlijnen voor de niet-medicamenteuze adviezen en de medicamenteuze behandeling. Toekomstige diagnostische ontwikkelingen zullen vooral de bepaling van de plasmaconcentratie BNP of N-terminaal pro-bnp betreffen; de waarde daarvan zal de komende jaren verder uitkristalliseren. In het medicamenteuze stappenplan zal de plaats van angiotensine-ii-receptorantagonisten duidelijker worden. Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld. Aanvaard op 25 april 2005 Literatuur 1 Rutten FH, Walma EP, Kruizinga GI, Bakx HCA, Lieshout J van. NHGstandaard Hartfalen. 1e herziening. Huisarts Wet. 2005;48: Thomas S, Geijer RMM, Laan JR van der, Wiersma Tj. NHG-standaard Hartfalen. In: NHG-standaarden voor de huisarts. Deel 2. Utrecht: Nederlands Huisartsen Genootschap; p Nederlandse Vereniging voor Cardiologie. Multidisciplinaire richtlijn Chronisch hartfalen. Alphen aan den Rijn: Van Zuiden Communications; Cost B, Grobbee DE, Moons KGM, Schoot-van Venrooy J van der, Balk AHMM, Man in t Veld AJ, et al. Diagnosis in patients suspected of heart failure: importance of neurohormones. In: Cost B. Heart failure in the elderly [proefschrift]. Rotterdam: Erasmus Universiteit; p Davie AP, Francis CM, Caruana L, Sutherland GR, McMurray JJ. Assessing diagnosis in heart failure: which features are any use? QJM. 1997;90: Rihal CS, Davis KB, Kennedy JW, Gersh BJ. The utility of clinical, electrocardiographic, and roentgenographic variables in the prediction of left ventricular function. Am J Cardiol. 1995;75: Drazner MH, Rame JE, Stevenson LW, Dries DL. Prognostic importance of elevated jugular venous pressure and a third heart sound in patients with heart failure. N Engl J Med. 2001;345: Doust JA, Glasziou PP, Pietrzak E, Dobson AJ. A systematic review of the diagnostic accuracy of natriuretic peptides for heart failure. Arch Intern Med. 2004;164: Fuchs SA, Meyboom RHB, Puijenbroek EP van, Guchelaar HJ. Use of angiotensin receptor antagonists in patients with ACE inhibitor induced angioedema. Pharm World Sci. 2004;26: Shibata MC, Flather MD, Wang D. Systematic review of the impact of beta blockers on mortality and hospital admissions in heart failure. Eur J Heart Fail. 2001;3: Pitt B, Zannad F, Remme WJ, Cody R, Castaigne A, Perez A, et al. The effect of spironolactone on morbidity and mortality in patients with severe heart failure. Randomized Aldactone Evaluation Study Investigators. N Engl J Med. 1999;341: Hood jr WB, Dans AL, Guyatt GH, Haeschke R, McMurray JJV. Digitalis for treatment of congestive heart failure in patients in sinus rhythm [Cochrane review]. Cochrane Database Syst Rev. 2004;(2):CD Abstract Summary of the practice guideline Heart failure (first revision) from the Dutch College of General Practitioners The guideline entitled Heart failure from the Dutch College of General Practitioners has been revised. The general practitioner makes the diagnosis of heart failure in a patient with the core symptoms (dyspnoea, fatigue, oedema) in combination with paroxysmal nocturnal dyspnoea, orthopnoea, crepitations, elevated central-venous pressure, a third heart sound or if ictus cordis is visible outside the mid-clavicular line. Further investigations include a panel of laboratory investigations, an ECG and possibly echocardiography and radiographic chest investigations. One new recommendation is that on suspicion of heart failure the plasma concentrations of B-type natriuretic peptide (BNP) or N-terminal pro-bnp should be investigated. The step-by-step medication plan has been changed; beta-blockers have been introduced to the plan. In the treatment of acute heart failure, rapidly working sublingual nitrates should be given first and foremost. Ned Tijdschr Geneeskd. 2005;149:
De oudere patiënt met comorbiditeit
De oudere patiënt met comorbiditeit Dr. Arend Mosterd cardioloog Meander Medisch Centrum, Amersfoort Dr. Irène Oudejans klinisch geriater Elkerliek ziekenhuis, Helmond Hartfalen Prevalentie 85 plussers
Nadere informatieRegionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant Hartfalen Toelichting
Regionale Transmurale Afspraak Zuidoost Brabant Hartfalen Toelichting Pagina 1 Achtergrondinformatie Chronisch hartfalen wordt gedefinieerd als: een complex van klachten en verschijnselen ten gevolge van
Nadere informatieHartfalen: kunnen we het beter doen?
Hartfalen: kunnen we het beter doen? Dr. Irène Oudejans, klinisch geriater 17 Maart 2015 Inhoud Wat is hartfalen? Wanneer aan hartfalen denken? Hoe stel je de diagnose? Hartfalen Onderzoek GERiatrie Wat
Nadere informatieHartfalen bij ouderen Hora, Hora, Hora est!
Home no. 6 December 2016 Eerdere edities Verenso.nl Hartfalen bij ouderen Hora, Hora, Hora est! Annette van Kerkhof annette_4@hotmail.com Het afgelopen jaar promoveerden Maaike Barents, Evelien van Riet
Nadere informatieApril 2016 Alexandra Kleberger, M ANP. Palliatieve zorg omtrent Hartfalen
April 2016 Alexandra Kleberger, M ANP Palliatieve zorg omtrent Hartfalen Deel I Wat is hartfalen? Oorzaken van hartfalen Symptomen Compensatiemechanismen Diagnostiek Behandeling Hartfalenpoli Vragen Deel
Nadere informatieHoe hartfalen te herkennen. Mark Valk, huisarts onderzoeker
Hoe hartfalen te herkennen Mark Valk, huisarts onderzoeker vroegdiagnostiek hartfalen Leusden 24 april 2012 2 Disclosure Geen belangenverstengeling Komt het vaak voor? 0,8% tussen de 55 en 64 jaar 3% tussen
Nadere informatieApril & September 2016 Alexandra Kleberger, M ANP. Palliatieve zorg omtrent Hartfalen
April & September 2016 Alexandra Kleberger, M ANP Palliatieve zorg omtrent Hartfalen Deel I Wat is hartfalen? Oorzaken van hartfalen Symptomen Compensatiemechanismen Diagnostiek Behandeling Hartfalenpoli
Nadere informatieKlinische les Links Hartfalen. IC/CC specialisatie Marco van Meer
Klinische les Links Hartfalen IC/CC specialisatie Marco van Meer Inhoud Definitie Gradaties Oorzaken (patho)fysiologie Gevolg Diagnostiek en monitoring Therapie Er komt een man bij de dokter: Definitie
Nadere informatieVersie juni
HARTFALEN Apeldoornse/Zutphen TWA Inleiding Hartfalen is een veel voorkomende aandoening. Tussen 20 en 30% van de bevolking krijgt te maken met hartfalen, meestal als zij ouder zijn dan 70 jaar. Momenteel
Nadere informatieHARTFALEN casusschetsen
HARTFALEN casusschetsen 1 Casusschetsen Hartfalen 4 maart 2003 Casusschets 1 Boer, 72 jaar Voorgeschiedenis: Bekend met COPD en recidiverende bronchitiden. Anamnese: Sinds 1 week last van hevige benauwdheid
Nadere informatie# $% &% ' ()))* +, - "./ -.. -, 0 -- % 1.! ', ', +. - % - 2 3, 4 5# 666! " %-
!" # $%&%'()))* +,-"./-.. -,0--%1.!', ', +.-%-2 3, 4 5# 666!"%- 7 $- 1-7,8 " 7 7 %- - - 9 - -: ;())6)))
Nadere informatiePolyfarmacie in de cardiologie
Polyfarmacie in de cardiologie CarVasZ congres 21 november 2014 Alina Constantinescu cardioloog Indeling Casus 1: - patient met hartfalen - belangrijkste medicatieklassen - introductie medicatie in de
Nadere informatieHARTFALEN achtergronden casusschetsen
HARTFALEN achtergronden casusschetsen 1 Voorstel wijzigingen bij herziening werkafspraak kunnen op de laatste pagina worden genoteerd. Achtergronden casusschetsen Hartfalen INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
Nadere informatieSamenvatting van de standaard Fluor vaginalis (eerste herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap
gaan. Fluorklachten hebben invloed op de seksualiteit en vrouwen kunnen bang zijn dat de klachten door een seksueel overdraagbare aandoening (soa) veroorzaakt worden. Bij de meeste vrouwen die zich bij
Nadere informatieHartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen?
Hartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen? Drs. Mariëlle AMJ van der Velden-Daamen Prof. Dr. Jan PH Hamers Prof. Dr. Hans Peter Brunner la Rocca Dr. Frans ES Tan Prof. Dr. Jos MGA
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Zowel beleidsmakers en zorgverleners als het algemene publiek zijn zich meer en meer bewust van de essentiële rol van kwaliteitsmeting en - verbetering in het verlenen van
Nadere informatieCBO RICHTLIJN. Multidisciplinaire richtlijn Hartfalen 2010. Ad Bakx, cardioloog BovenIJ Ziekenhuis Amsterdam SAHO 28 juni 2011
CBO RICHTLIJN HARTFALEN Multidisciplinaire richtlijn Hartfalen 2010 Ad Bakx, cardioloog BovenIJ Ziekenhuis Amsterdam SAHO 28 juni 2011 ESC guidelines Richtlijn is gebaseerd op de ESC Guidelines for the
Nadere informatieHARTFALEN PATHOFYSIOLOGIE HIGHLIGHTS
HARTFALEN PATHOFYSIOLOGIE HIGHLIGHTS Voor meer informatie zie.nl 2015 Novartis Pharma, oktober 2015, 1015HF466074 De onderliggende neurohormonale disbalans leidt tot verdere progressie van Bij patiënten
Nadere informatieHartfalen. Duo-avonden 20-4-2015. Jaco Houtgraaf, cardioloog
Hartfalen Duo-avonden 20-4-2015 Jaco Houtgraaf, cardioloog Opbouw presentatie Inleiding Wat is het? Hoe ziet het eruit? Hoe ontstaat het? Behandeling Waar op te letten? Symptomen / klachten / dieet / vocht
Nadere informatieInstellen van hartfalenmedicatie op het verpleegkundig poliklinisch spreekuur
Instellen van hartfalenmedicatie op het verpleegkundig poliklinisch spreekuur Marjan Aertsen Verpleegkundig specialist hartfalen Diakonessenhuis Utrecht/Zeist 22 januari 2019 Hartfalen Hartfalen is een
Nadere informatieHartfalen. in een notendop. Dr. Riet Dierckx 22/05/2018
Hartfalen in een notendop Dr. Riet Dierckx 22/05/2018 Hartfalen definitie en classificatie Hartfalen is een klinisch syndroom gekarakteriseerd door symptomen en/of tekenen van congestie objectieve vaststelling
Nadere informatieUpdates in hartfalen: Epidemiologie en diagnose. Bert Vaes, MD, PhD IRSS UCL ACHG KUL
Updates in hartfalen: Epidemiologie en diagnose Bert Vaes, MD, PhD IRSS UCL ACHG KUL 1. Definitie 2. Epidemiologie 3. Diagnose 4. Take home messages 1. Definitie hartfalen A - acute onset - slow onset
Nadere informatieDiagnostiek van hartfalen in het verpleeghuis
Home no. 1 Februari 2018 Themanummer Cardiovasculair Eerdere edities Verenso.nl Diagnostiek van hartfalen in het verpleeghuis Marielle van der Velden-Daamen, Maaike Barents, Evelien van Riet redactie@verenso.nl
Nadere informatieSamenvattingskaart chronisch hartfalen Huisarts en praktijkondersteuner
Samenvattingskaart chronisch hartfalen Huisarts en praktijkondersteuner Diagnostiek Verdenking hartfalen: Symptomen: moeheid of dyspnoe bij inspanning, orthopnoe, Tekenen: perifeer oedeem, pulmonale crepitaties
Nadere informatieHartfalen. Programma 1-11-2012. UFO 1 november 2012 Tom Schalekamp
Hartfalen UFO 1 november 2012 Tom Schalekamp Programma Verschijningsvormen, epidemiologie, diagnostiek Behandeling hoofdlijnen Behandeling in relatie tot pathofysiologie Afzonderlijke middelen bij hartfalen
Nadere informatieDe behandeling van hartfalen bij de oudere patiënt. Loes Klieverik WES 11-03-2010
De behandeling van hartfalen bij de oudere patiënt Loes Klieverik WES 11-03-2010 Wat is oud?? Definitie Hartfalen Tekortschieten van de pompwerking van het hart en veranderingen in de neurohumorale activatie
Nadere informatieHartfalen : diagnose en definities
Hartfalen : diagnose en definities Dr. Flor Kerkhof Dr. Stefan Verstraete Dr. Filip De Vlieghere Cardiologie AZ Zeno hartfalensymposium Brugge 17/1/2019 Groei van hartfalen in Europa Prevalentie in Europa
Nadere informatieBepaling van N-terminaal pro-bnp bij hartfalen: van NHG-standaard naar praktijk
Onderzoek Bepaling van N-terminaal pro-bnp bij hartfalen: van NHG-standaard naar praktijk Wytze Oosterhuis, Leandra Boonman, Arnoud Frericks, Hans Kragten, Wim Rutten Inleiding De prevalentie van hartfalen
Nadere informatieStaken antihypertensiva bij ouderen. Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie
Staken antihypertensiva bij ouderen Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie 2 Vragen Zou u antihypertensiva staken bij een geriatrische patiënt met hypertensie en een
Nadere informatieChronisch Atriumfibrilleren
Chronisch Atriumfibrilleren Wanneer terugverwijzen naar de huisarts? Dr. C.J.H.J. Kirchhof, cardioloog Alrijne Zorggroep, Leiderdorp Disclosure potential conflicts of interest Geen Atriumfibrilleren 165
Nadere informatie4 September 2018 Alexandra Kleberger, MSc. Palliatieve zorg bij Patiënten met Hartfalen
4 September 2018 Alexandra Kleberger, MSc Palliatieve zorg bij Patiënten met Hartfalen Deel I Wat is hartfalen Oorzaken van hartfalen Symptomen Compensatiemechanismen Diagnostiek Behandeling Deel II Chronische
Nadere informatieHartfalen: medicatie in de 1 e lijn en interacties
Hartfalen: medicatie in de 1 e lijn en interacties Disclosure Bart Kremers Werkzaam bij Apotheek Ravenstein en GIC-helpdesk van de KNMP Geen contacten/belangen mbt farmaceutische industrie Hartfalen-medicatie
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Samenvatting In de diagnose en prognose van hartfalen hebben B-type Natriuretisch Peptide (BNP) en N-terminaal probnp (NT-proBNP) in de afgelopen jaren hun waarde bewezen. Tegenwoordig
Nadere informatieMultidisciplinaire richtlijn Hartfalen 2010 *
Richtlijnen Multidisciplinaire richtlijn Hartfalen 2010 * Adriaan A. Voors, Edmond P. Walma, T.B. (Marcel) Twickler, Frans H. Rutten en Arno W. Hoes Gerelateerd artikel: Ned Tijdschr Geneeskd. 2011;155:A3159
Nadere informatieHartfalen. Manon van der Meer AIOS cardiologie
Hartfalen Manon van der Meer AIOS cardiologie Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium
Nadere informatieConnect Hartfalen Protocol 2: Diagnostiek en medicamenteuze behandeling in 1 e en 2 e lijn
Connect Hartfalen Protocol 2: Diagnostiek en medicamenteuze behandeling in 1 e en 2 e lijn Patiënten met bewezen hartfalen: Patiënten die geen baat hebben bij begeleiding/diagnostiek en/of behandeling
Nadere informatieAtriumfibrilleren, je zou er hartkloppingen van krijgen!
Atriumfibrilleren, je zou er hartkloppingen van krijgen! ATRIUMFIBRILLEREN EN ANTISTOLLING RECENTE ONTWIKKELINGEN WETENSCHAPPELIJKE BIJEENKOMST 2012 Drs. S Rutten- de Jong, cardioloog Elkerliek ziekenhuis
Nadere informatieMultidisciplinaire richtlijn. Chronisch hartfalen. Samenvattende adviezen voor diagnostiek, medicamenteuze behandeling en begeleiding
Multidisciplinaire richtlijn Chronisch hartfalen Samenvattende adviezen voor diagnostiek, medicamenteuze behandeling en begeleiding Multidisciplinaire richtlijn Chronisch hartfalen Samenvattende adviezen
Nadere informatieHartfalen. Lianne van der Leeuw & Joke van Driel
Hartfalen Lianne van der Leeuw & Joke van Driel Programma Hartfalen Wat is hartfalen, oorzaken, diagnostiek, symptomen en behandeling De patiënt centraal; de juiste zorg, op juiste plaats Wat is de rol
Nadere informatieINTERLINE CARDIOLOGIE 2014 februari 2014 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
INTERLINE CARDIOLOGIE 2014 februari 2014 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Inleiding Er zijn al eerder cardiologische Interlineprogramma s gepresenteerd: 1999 2004 Angina
Nadere informatieConcept Zorgprogramma hartfalen zorggroep Synchroon versie 4
Concept Zorgprogramma hartfalen zorggroep Synchroon versie 4 Inhoud: - 1.Inleiding, hartfalen, regio, zorggroep Synchroon, zkh Bernhoven - 2.Doelstelling, visie - 3. Achtergrond - 4.Ketenzorg hartfalen
Nadere informatieInhoud. Verpleegkunde Cardiologie. Symptomen. Diagnose. Verpleegkunde Cardiologie 1. Indeling New York Heart Association (NYHA)
Inhoud Verpleegkunde Cardiologie Han van der Borgh Verpleegkundige aspecten bij: Angina Pectoris Acuut coronair syndroom Prinz Metal Decompensatie cordis Cardiogene shock P.C.I./STENT/ spoed CABG in perifeer
Nadere informatieSamenvatting van de standaard Atriumfibrilleren (eerste herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap
richtlijnen Samenvatting van de standaard Atriumfibrilleren (eerste herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap Wim Opstelten, Bep S.P. Boode, Jan Heeringa, Frans H. Rutten en A.N. (Lex) Goudswaard
Nadere informatieRTA Hartfalen Chronisch hartfalen Regio Bernhoven-Synchroon
RTA Hartfalen Chronisch hartfalen Regio Bernhoven-Synchroon Versie Beheer 1.0 Bernhoven, Synchroon Layout aangepast op 28-03-2017 Distributielijst Huisartspraktijken Synchroon en medewerkers cardiologie
Nadere informatie(NT-pro)BNP Wat moet ik ermee. Willem-Jan Flu Cardioloog Antonius ZH Klinische Avond Stichting Catamaran 12 juni 2018
Willem-Jan Flu Cardioloog Antonius ZH Klinische Avond Stichting Catamaran 12 juni 2018 (potentiële) belangenverstrengeling geen voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven geen sponsoring
Nadere informatiehartfalen Transmurale Regionale Richtlijn Hartfalen Midden-Brabant
hartfalen Transmurale Regionale Richtlijn Hartfalen Midden-Brabant Werkgroep Hartfalen: dr. H.F. Baars mevr. drs. M.A.A.E. Cusiel mevr. drs. R.N. Eggink drs. D.W.A.A. Groot dhr. E.H.W.T. Hendriks drs.
Nadere informatieBepaling van N-terminaal pro-bnp bij hartfalen: van NHG-standaard naar praktijk
Onderzoek Bepaling van N-terminaal pro-bnp bij hartfalen: van NHG-standaard naar praktijk Wytze Oosterhuis, Leandra Boonman, Arnoud Frericks, Hans Kragten, Wim Rutten Inleiding De prevalentie van hartfalen
Nadere informatieRol van ST2 in ADHF. CAT 23 februari 2016 AZ Sint-Lucas Gent Marie-Astrid van Dievoet Hendrik De Puydt
Rol van ST2 in ADHF CAT 23 februari 2016 AZ Sint-Lucas Gent Marie-Astrid van Dievoet Hendrik De Puydt Overzicht Inleiding Huidige praktijk in het beleid van ADHF Cardiale biomerkers Wat is ST2? Meetmethode
Nadere informatieHARTFALEN BEHANDELRICHTLIJNEN
HRTFLEN BEHNDELRCHTLJNEN Voor meer informatie zie hartfalen.nl 2015 Novartis Pharma, oktober 2015, 1015HF466074 Wat is de definitie van hartfalen? De richtlijn van de European Society of Cardiology (ESC)
Nadere informatiePrevalentie en impact van symptomen bij patiënten met hartfalen NYHA III/IV in een Zuid Afrikaans ziekenhuis
Prevalentie en impact van symptomen bij patiënten met hartfalen NYHA III/IV in een Zuid Afrikaans ziekenhuis Ineke Lokker Project groep: M.E. Lokker MSc (NL), Dr L. Gwyther (UCT ZA), Professor R. Harding
Nadere informatieDr. Matthias Dupont Ziekenhuis Oost-Limburg Genk Symposium Belgisch Cardiologische Liga 13/05/2017
Dr. Matthias Dupont Ziekenhuis Oost-Limburg Genk Symposium Belgisch Cardiologische Liga 13/05/2017 Verenigde Staten: Zijn er Hartfalen-richtlijnen? American Heart Association (AHA): 2013 met update in
Nadere informatieMedicatie bij Hartfalen Synchroon/Bernhoven
Medicatie bij Hartfalen 24-11-2016 Synchroon/Bernhoven NHG: Voorlichting en leefstijlinterventies Vermijd het gebruik van NSAID s zoveel mogelijk. Adviseer dagelijks te wegen. Instrueer patiënt met betrekking
Nadere informatiePalliatieve zorg bij hartfalen en de nieuwe richtlijn. Nationale Hartfalendag, Zeist, 28 september 2018
Palliatieve zorg bij hartfalen en de nieuwe richtlijn Nationale Hartfalendag, Zeist, 28 september 2018 Disclosure belangen Lia Middeljans (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieUniversity of Groningen. BNP and NT-proBNP in heart failure Hogenhuis, Jochem
University of Groningen BNP and NT-proBNP in heart failure Hogenhuis, Jochem IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check
Nadere informatieChronisch hartfalen. NMP middag 27 mei 2008 Praktijkondersteuners en doktersassitenten. Lisette Baltussen Nurse practitioner hartfalenpoli UMC
Chronisch hartfalen NMP middag 27 mei 2008 Praktijkondersteuners en doktersassitenten Lisette Baltussen Nurse practitioner hartfalenpoli UMC Sessie 1 Casus Wat is hartfalen Klachten en verschijnselen Oorzaken
Nadere informatieEBM II: Korte casus 1. Kaat De Groot Laurens Deprost
EBM II: Korte casus 1 Kaat De Groot Laurens Deprost EBM II: Inleiding tot klinisch denken Titularis: Prof. Dr. Nicole Pouliart Tutor: Chelsey Plas 05/12/2014 Inhoud Casus Differentiaaldiagnoses oesofageale
Nadere informatieNationale Hartfalendag 2018
Richtlijn palliatieve zorg 2018 Concrete adviezen tav medicatie in NYHA III-IV hartfalen Louise Bellersen cardioloog, RadboudUMC, Nijmegen Nationale Hartfalendag 2018 Vrijdag 28 september 2018 Disclosure
Nadere informatieDieet bij hartfalen. Een kwestie van smaak. Marjon Achterberg- Budding, diëtist 4 e Nationale Voedingscongres 8 februari 2011
Dieet bij hartfalen Een kwestie van smaak Marjon Achterberg- Budding, diëtist 4 e Nationale Voedingscongres 8 februari 2011 Wat komt aan de orde? Achtergronden bij de nieuwe Multidisciplinaire Richtlijn
Nadere informatieAls het hart faalt. Dr. Sofie Moreels Cardiologie-Intensieve geneeskunde
+ Als het hart faalt. Dr. Sofie Moreels Cardiologie-Intensieve geneeskunde + + Wie behandelt hartfalenpatiënten? HF bij cardioloog HF bij huisarts Ongekend HF met symptomen Asymptomatisch HF Inadequate
Nadere informatieHartfalenzorg in de regio Alkmaar & Den Helder
Hartfalenzorg in de regio Alkmaar & Den Helder Inhoudsopgave Inleiding... 3 Protocol 1: Verdenking Hartfalen in de 1 ste lijn... 4 Protocol 2: Diagnostiek, behandeling en controle in de 2 e lijn... 6 Protocol
Nadere informatieSymptomen bij hartfalen 24 november M. Aertsen Verpleegkundig specialist hartfalen Diakonessenhuis Utrecht/Zeist
Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 M. Aertsen Verpleegkundig specialist hartfalen Diakonessenhuis Utrecht/Zeist Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele
Nadere informatieBoezemfibrilleren in de dagelijkse praktijk. Refik Kaplan Cardioloog SXB
Boezemfibrilleren in de dagelijkse praktijk Refik Kaplan Cardioloog SXB Boezemfibrilleren Ontbreken van relatie tussen sinusknoop activiteit en ventriculaire activiteit Elektrische activatie uit meerdere
Nadere informatieINTERLINE CARDIOLOGIE 2014 februari 2014
INTERLINE CARDIOLOGIE 2014 februari 2014 Inleiding Er zijn al eerder cardiologische Interlineprogramma s gepresenteerd: 1999 2004 Angina pectoris 2003 2006 Hartfalen 2006 2008 Atriumfibrilleren Daarnaast
Nadere informatieHartfalen en Nierfunctiestoornissen
Hartfalen en Nierfunctiestoornissen Dr. Kevin Damman Hartfalen Cardioloog, UMCG Groningen k.damman@umcg.nl Disclosures Geen (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties:
Nadere informatieSamenvatting van de standaard Stabiele angina pectoris (tweede herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap
Voor de praktijk Samenvatting van de standaard Stabiele angina pectoris (tweede herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap m.bouma, f.h.rutten, a.m.bohnen en tj.wiersma In februari 2004 publiceerde
Nadere informatieHartfalen, nieuw leven voor een oude ziekte?
Hartfalen, nieuw leven voor een oude ziekte? Prof. dr. H.P. Brunner-La Rocca Hoofd Divisie Structurele Hartziekte Waarnemend Hoofd Cardiologie Maastricht UMC+ Lid bestuur werkgroep hartfalen NVvC Disclosure
Nadere informatie26 Klinische aspecten, diagnostiek en behandeling
26 Klinische aspecten, diagnostiek en behandeling A.A. Voors en R.A. de Boer 219 Inhoud 26.1 Inleiding 219 26.2 Achtergrond 219 26.3 Huidige inzichten 222 26.4 Conclusie 226 Kernpunten 226 Literatuur 227
Nadere informatieof tegen de wind in moet fietsen. Omdat hij dan meer lucht nodig heeft, denkt hij ergens een vernauwing op de luchtpijp
H U I S A R T S & P R A K T I J K H A R T F A L E N I N D E H U I S A R T S E N P R A K T I J K Faalt de diagnostiek? A. COURTENS, W. SMOLDERS, D. VAN DUPPEN Het diagnosticeren van hartfalen in de huisartsenpraktijk
Nadere informatieRob Foppen, huisarts Jutta Schroeder-Tanka, cardioloog SLAZ
1 Rob Foppen, huisarts Jutta Schroeder-Tanka, cardioloog SLAZ 2 ACS wat doe ik als huisarts? Wat doet de cardioloog? Wanneer komt de patient weer terug? Welke afspraken hebben wij gemaakt? 3 Dhr Pieterse
Nadere informatieCHECK-HF: Hartfalenbehandeling in Nederland. Dr. G.C.M. Linssen, cardioloog Ziekenhuisgroep Twente (ZGT) Almelo en Hengelo
CHECK-HF: Hartfalenbehandeling in Nederland Dr. G.C.M. Linssen, cardioloog Ziekenhuisgroep Twente (ZGT) Almelo en Hengelo Nationale Hartfalendag 29 september 2017 Dr. Gerard Linssen, cardioloog, ZGT Disclosure
Nadere informatieDiagnostische en prognostische waarde van B-type-natriuretische peptiden bij hartfalen of bij aanwijzingen daarvoor
capita selecta Diagnostische en prognostische waarde van B-type-natriuretische peptiden bij hartfalen of bij aanwijzingen daarvoor J.H.Rutten, F.Boomsma en A.H.van den Meiracker Het biologisch actieve
Nadere informatieDagboek voor een patiënt met hartfalen
Dagboek voor een patiënt met hartfalen Cardiologie Locatie Hoorn/Enkhuizen Dagboek patient met hartfalen. Behandelend cardioloog.. Het gebruik van dit dagboek. In dit dagboek kunnen op overzichtelijke
Nadere informatieWat is uw diagnose? Kies één van de onderstaande mogelijkheden decompensatio cordis pneumonie longembolie exacerbatie COPD
Labquiz NT-proBNP Breinnatriuretisch peptide (BNP) is een circulerend hormoon dat informatie verschaft over de vullingsdrukken van het hart. BNP kan zodoende in de praktijk worden gebruikt als diagnostische
Nadere informatieTransmurale afspraken interne <-> huisartsen
Transmurale afspraken interne huisartsen dr. D.R. Faber, internist-vasculair geneeskundige A. van Essen-Rubingh, huisarts 18-03-2014 Casus Hypertensie Vrouw, 44 jaar, belaste familie anamnese, was
Nadere informatieSamenvatting van de standaard Hoofdpijn van het Nederlands Huisartsen Genootschap
voor de praktijk Samenvatting van de standaard Hoofdpijn van het Nederlands Huisartsen Genootschap M.H.Grol, A.Knuistingh Neven, L.Pijnenborg en A.N.Goudswaard Zie ook de artikelen op bl. 289 en 291. De
Nadere informatieDe NHG-Standaard Traumatische knieproblemen (eerste herziening): samenvatting
Richtlijnen De NHG-Standaard Traumatische knieproblemen (eerste herziening): samenvatting L. Willem Draijer, Janneke N. Belo, Hans F. Berg, Roeland M.M. Geijer en A.N. Lex Goudswaard Gerelateerd artikel:
Nadere informatie(N)OAC s bij atriumfibrilleren. Samenwerking huisarts en specialist, het transmurale protocol
(N)OAC s bij atriumfibrilleren Samenwerking huisarts en specialist, het transmurale protocol Casus 1 mw Grote Bromhaar Mw GB 68 jr CVRM 3 maandelijkse controle VG: Hypertensie, Diabetes Mellitus II, stress-incontinentie,
Nadere informatiePROTOCOL RIJBEWIJSKEURING CBR
PROTOCOL RIJBEWIJSKEURING CBR Maart 2018 Voor de geschiktheidbeoordeling zijn bij hart- en vaatziekten van belang: de actuele lichamelijke conditie (al of geen klachten optredend bij deelname aan het verkeer),
Nadere informatieHartfalen: pompen of verzuipen
https://www.artstation.com/artwork/aaj5m Hartfalen: pompen of verzuipen Louis Handoko, cardioloog / fellow hartfalen (HFpEF) Nationale Hartfalendag (Zeist), 28 september 2018 ml.handoko@vumc.nl Disclosures
Nadere informatieCardiologie De nieuwste ontwikkelingen. Dr. S.A.J. van den Broek Thoraxcentrum/Afdeling Cardiologie UMCG
Cardiologie De nieuwste ontwikkelingen Dr. S.A.J. van den Broek Thoraxcentrum/Afdeling Cardiologie UMCG Dhr. A, 48 jaar taxichauffeur s ochtends 06.20 uur acuut pijn op de borst met een zwaar gevoel in
Nadere informatieNHG-Standaard Hartfalen
NHG-Standaard Hartfalen Tweede herziening Hoes AW, Voors AA, Rutten FH, Van Lieshout J, Janssen PGH, Walma EP. Huisarts Wet 2010:53(7):368-89. De standaard en de wetenschappelijke verantwoording zijn herzien
Nadere informatieChapter Protocollen voor de behandeling van supraventriculaire tachycardieën bij de foetus
Chapter 8 Protocollen voor de behandeling van supraventriculaire tachycardieën bij de foetus Martijn A. Oudijk Barbara Ambachtsheer Philip Stoutenbeek Erik J. Meijboom 140 141 Chapter 8 Abstract Protocols
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35287 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35287 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Poortvliet, Rosalinde Title: New perspectives on cardiovascular risk prediction
Nadere informatieHypertensie. Presentatie door G.J. Knot-Veldhuis, verpleegkundig specialist
Hypertensie Presentatie door G.J. Knot-Veldhuis, verpleegkundig specialist Hypertensie Primaire of essentiële (95%) Secundaire (5%) G.J. Knot-Veldhuis, verpleegkundig specialist, jan. 2012 2 Bloeddruk
Nadere informatieSamenvatting van de standaard Constitutioneel eczeem (eerste herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap
voor de praktijk Samenvatting van de standaard Constitutioneel eczeem (eerste herziening) van het Nederlands Huisartsen Genootschap F.S.Boukes, Tj.Wiersma, J.P.Cleveringa, P.C.Dirven-Meijer en A.N.Goudswaard
Nadere informatieProf. dr. F. C. Visser Cardioloog Erasmus Medisch Centrum. Electrocardiografische & fysiologische veranderingen tijdens inspanning
Prof. dr. F. C. Visser Cardioloog Erasmus Medisch Centrum Electrocardiografische & fysiologische veranderingen tijdens inspanning Indicaties voor inspannings ECG Evaluatie van patienten met pijn op de
Nadere informatiediagnostiek en pathofysiologie Jan Hein Cornel Medisch Centrum Alkmaar
HARTFALEN ANNO 2010 diagnostiek en pathofysiologie Jan Hein Cornel Medisch Centrum Alkmaar http://www.nvvc.nl/richtlijnen/bestaande-richtlijnen#hoofdgroep2 nl/richtlijnen/bestaande-richtlijnen#hoofdgroep2
Nadere informatieHuisartsenmodule. Optimaliseren diagnostiek en niet-medicamenteuze zorg bij hartfalen. Werkmateriaal voor huisartsengroepen
Huisartsenmodule Optimaliseren diagnostiek en niet-medicamenteuze zorg bij hartfalen Werkmateriaal voor huisartsengroepen Colofon Auteurs Zamire Damen, arts Daniëlla Theunissen, apotheker Met medewerking
Nadere informatieC, arts, werkzaam te B, bijgestaan door mr. M.C. Hoorweg-De Boer, verbonden aan de VvAA Rechtsbijstand te Utrecht,
283/2013 ECLI:NL:TGZRZWO:2014:73 REGIONAAL TUCHTCOLLEGE VOOR DE GEZONDHEIDSZORG Beslissing in de zaak onder nummer van: 283/2013 REGIONAAL TUCHTCOLLEGE TE ZWOLLE Beslissing d.d. 2 juni 2014 naar aanleiding
Nadere informatieSneltesten voor respiratoire virussen: geschikt voor point-of-care? 13 juni 2017 Werkgroep Algemene Medische Microbiologie
Sneltesten voor respiratoire virussen: geschikt voor point-of-care? 13 juni 2017 Werkgroep Algemene Medische Microbiologie Andrea Bruning, MD PhD AIOS Medische Microbiologie Overzicht Introductie - Point-of-care
Nadere informatiePolyfarmacie bij ouderen. Renate Schoemakers AIOS Ziekenhuisfarmacie 12 november 2015
Polyfarmacie bij ouderen Renate Schoemakers AIOS Ziekenhuisfarmacie 12 november 2015 Inhoud Inleiding Farmacokinetiek Farmacodynamiek Problemen bij polyfarmacie Medicatiebeoordeling Take home messages
Nadere informatieProgramma. Atriumfibrilleren (AF) Ketenzorg. Welkom en inleiding NHG standaard AF. Hoofdbehandelaar 1 e en 2 e lijn 2014
Atriumfibrilleren (AF) Ketenzorg Programma Welkom en inleiding NHG standaard AF de standaard en ontwikkelingen Hoofdbehandelaar 1 e en 2 e lijn 2014 resultaten van pilot studie Diagnostiek en behandeling
Nadere informatie: klopt het? Take home messages. Vice versa 13 november 2018
Take home messages Vice versa 13 november 2018 : klopt het? Met medewerking van: cardiologen Edwin Melker, Jutta Schreuder en Renee van den Brink internist Sanne van Wissen Hartrevalidatie Hartrevalidatie
Nadere informatieNHG-standaarden Astma bij volwassenen en COPD
Richtlijnen NHG-standaarden Astma bij volwassenen en COPD Roeland M.M. Geijer, Mariska K. Tuut, Johannes C.C.M. in t Veen, Berna D.L. Broekhuizen, Niels H. Chavannes en Ivo J.M. Smeele* + Gerelateerd artikel
Nadere informatieFysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten
Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten 5 april 2017 Sarcoïdose ontsporing afweersyteem ophoping afweercellen: granulomen overal in lichaam: longen, lymfesysteem, huid,
Nadere informatieCardiologie. Verder na het hartinfarct.
Cardiologie Verder na het hartinfarct. Machiel van de Wetering Sylvia de Waal 18-3-2014 presentatie 1 inleiding 2 Richtlijn/protocol aan de hand van voorbeelden 3 samenvatting / discussie inleiding - Informatieoverdracht
Nadere informatieDiureticagebruik bij Hartfalen
Diureticagebruik bij Hartfalen Kevin Damman, Hartfalen Cardioloog UMCG Groningen k.damman@umcg.nl Disclosure belangen spreker Kevin Damman Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties: Bedrijfsnamen Sponsoring
Nadere informatieAddendum. Nederlandse Samenvatting
Addendum A Nederlandse Samenvatting 164 Addendum Cardiovasculaire ziekten na hypertensieve aandoeningen in de zwangerschap Hypertensieve aandoeningen zijn een veelvoorkomende complicatie tijdens de zwangerschap.
Nadere informatieSessie Electrofysiologie
Multidisciplinaire aanpak van de cardiale patie nt Sessie Electrofysiologie Dr Vanhuffel Christian Situatie Man, 68j Sociaal: Gepensioneerd Sportief, loopt nog frequent Geen ethyl abusus, occasioneel roker
Nadere informatieHartfalen voor de huisarts. Dr Katrien Gijsbers Cardioloog-intensivist
Hartfalen voor de huisarts Dr Katrien Gijsbers Cardioloog-intensivist Hartfalen voor de huisarts Hartfalen: een groeiende epidemie Duwen en trekken: 2 types hartfalen Hoe stel ik de diagnose? Behandeling
Nadere informatie