ALL CLEAR. Hoogvliegers. Zwart op wit. 1 st Dutch Light Aircraft Fly-in op Texel Hoe overleef je een noodlanding te water?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "ALL CLEAR. Hoogvliegers. Zwart op wit. 1 st Dutch Light Aircraft Fly-in op Texel Hoe overleef je een noodlanding te water?"

Transcriptie

1 ALL CLEAR Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen Jaargang 1 december 2009 nummer 4 Zwart op wit Zuid-Amerikaanse praktijklessen De piloot en zijn menselijke beperkingen 1 st Dutch Light Aircraft Fly-in op Texel Hoe overleef je een noodlanding te water? Hoogvliegers L viv, Lvov of Lemberg? Postvlucht Jubileum Vliegclub Fryslân KNVvL Afdelingsnieuws De overlevingskunstenaar Met smart verwacht Minilaptop als co-piloot Malle en Kiewit

2 Uw eigen privé hangar op luchthaven Teuge is nu binnen handbereik Oplevering 1 e fase december 2009 Koopsommen v.a. E ,- v.o.n. excl. BTW Uw eigen privé hangar op luchthaven Teuge. Een uniek complex bestaande uit een 20-tal privé hangars voor één- en twee motorige vliegtuigen en mogelijk kleine Jets. De hangars worden uitstekend geïsoleerd, zijn voorzien van een betonvloer en komen allen uit op een centraal platform, dat direct toegang geeft tot de taxibaan. De voorzieningen zoals lichtstraten in het dak, water, electra, verlichting binnen en buiten, elektrisch bedienbare overheaddeuren en blusapparatuur zijn uiteraard standaard. W-Aviation & Development BV Wilt u informatie, vraag dan de documentatie aan bij W-Aviation & Development BV telefoon (0578) of mobiel All Clear Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen

3 INHOUDSOPGAVE Kijk op onze website voor het laatste luchtvaartnieuws All Clear Jaargang 1, december 2009, nummer 4 All Clear is een uitgave voor de leden van de KNVvL Afdeling Gemotoriseerd Vliegen. Voorwoord Big Brother. Mei 2018 VASTE RUBRIEKEN L viv, Lvov of Lemberg? Henk van Rooyen...4 Zwart op wit Jan J. Zwart...6 Postvlucht Henk van Rooyen st Dutch Light Aircraft Fly-in op Texel Henk van Rooyen De piloot en zijn menselijke beperkingen - Hoogvliegers (deel 1) Kees Hordijk Met smart verwacht Rieteke van Luijt Hoe overleef je een noodlanding te water? Sjoerd Groot Minilaptop als co-piloot Rieteke van Luijt Malle en Kiewit Nathalie Chudiak Ongevalsanalyse Kleine afwijking - fatale gevolgen Navigatie De overlevingskunstenaar in de cockpit Afdelingsbestuur Michaël Tefsen, voorzitter: voorzitter@gemotoriseerd-vliegen.nl Stephan Erlings, vicevoorzitter: vicevoorzitter@gemotoriseerd-vliegen.nl Henk Verbruggen, secretaris: motorvliegen@knvvl.nl Martijn van Voorst, penningmeester: penningmeester@gemotoriseerd-vliegen.nl Aan dit nummer werkten mee: Nathalie Chudiak, Stephan Erlings, Kees Hordijk, Rieteke van Luijt, Henk van Rooyen, Jan J. Zwart All Clear wordt uitgegeven door info.allclear@gmail.com Redactie en redactiesecretariaat redactie.allclear@gmail.com Sales en marketing sales.allclear@gmail.com Drukwerk en vormgeving Print Productions, info@printproductions.nl Het is een prachtige dag en heb voor die dag met een collega een vluchtje naar Texel gepland. Alles verloopt naar wens en bij terugkomst op Lelystad maak ik nog even een paar touch and go s. Bij het invullen van het logboek ben ik even het aantal gemaakte landingen kwijt. Ik denk bij mezelf, dat is zo opgelost en bel het Ministerie van persoonsgegevens afdeling dataregistratie en krijg een keurige stem op het callcenter aan de telefoon. Goedemiddag zeg ik en leg hem mijn probleem uit. Ik zal even voor u kijken zegt de stem aan de andere kant van de lijn en komt terug met: Ik zie het al, u had volgens uw mail een afspraak met een collega vandaag om tien uur en u heeft hem vanmorgen nog gebeld dat de afspraak doorging, waarna u om kwart voor negen van huis bent weggereden en ach ook nog 15 minuten in de file heb gestaan waardoor u 10 minuten te laat op uw afspraak was. Ik onderbreek de stem aan de andere kant van de lijn en zeg: Er was ons toch indertijd met de invoering van de kilometer registratie toch echt voorgehouden dat er geen files meer zouden zijn. Tja, zegt de stem aan de andere kant van de lijn, zoals u weet wordt dat op dit moment onderzocht door een onafhankelijke commissie onder leiding van voormalig Minister Eurlings en dat onderzoek moeten we afwachten. Maar ik zal even verder kijken voor u. U bent om elf uur airborne gegaan en op 1150 voet wel erg krap langs de Oostvaarders plassen gevlogen en uiteindelijk op Texel geland. Ik zie dat u daar 2 koffie met appelgebak heeft gepind en bent s middags om één uur weer airborne gegaan waarna u bij aankomst op Lelystad vier keer onder de nul voet bent geweest en na de laatste keer uw transponder heeft uitgezet. Ik bedank de stem aan de andere kant van de lijn voor de informatie. Niets te danken zegt de stem en o ja ik zie nog wel in uw elektronisch patiëntendossier dat u een nog een afspraak moet maken met uw dokter en dat heeft u nog niet gedaan. Ik dank hem nogmaals hartelijk voor de laatste informatie en verbreek de verbinding. Ik neem afscheid van mijn collega en stap in de auto. Terwijl ik naar huis rijd met een voldaan gevoel over deze dag dwalen mijn gedachten af en denk ik bij mezelf: Wat is dit toch heerlijk, je zo vrij als een vogeltje te voelen!!!!! Michaël Tefsen, voorzitter Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen All Clear 3

4 VLIEGVELDEN UIT VERVLOGEN TIJDEN L viv, Lvov of Lemberg? Eind september moest uw reizende reporter even naar de Oekraine voor een vergaderingetje. De beste oplossing voor het transportprobleem bleek een vluchtje van Dortmund naar L viv te zijn. Met de Hongaarse prijsvechter Wizz-air een fluitje van 8000 cent. Koopje dus! Auto neergezet op P6 (P7 was dicht) voor een dagprijs van 8,00. Tussen twee haakjes, er wordt door de automaat niet in dagen afgerekend maar in uren! De shuttlebus naar de stationshal rijdt om de 20 minuten, dus lange wachttijden zijn er niet. Het inchecken verliep geruisloos, ware het niet dat mijn twee medereizigers zich van een nogal grove voetbaltas c.q. koffer hadden voorzien en door de mand vielen. Ingecheckt via internet en geen bagage gereserveerd: 20,00 de man extra afrekenen a.u.b.! 25% boven op de ticketprijs. Hoe blijft een prijsvechter in de lucht? Zó dus. De A320 met Oekraïense registratie UR-WUA zat lekker vol. Zeker voor 80%, dus hadden we zo n 150 medepassagiers. De geplande take-off tijd werd met 11 minuten overschreden en een aangenaam vluchtje van welgeteld één uur en drie kwartier bracht ons op Oekraïense bodem. L viv schijnt de Oekraïense benaming te zijn, de Russen zeggen L vov (maar het kan net zo goed andersom zijn) en de oude benaming van de stad is Lemberg. Ik heb me laten vertellen dat de bewoners van deze stad, zonder te verhuizen, drie keer binnen de eeuw van nationaliteit zijn veranderd Het kleine vliegveld ademt historie. Mooie, rijke historie. Hoewel ik later zag dat er op en rond het vliegveld niet gefotografeerd mocht worden heb ik toch wat plaatjes kunnen schieten vanuit de bus, die ons ophaalde en naar de aankomst hal bracht. Eerlijk gezegd een krappe bedoening. Daar werden we vriendelijk, doch dringend gevraagd om de z.g.n. immigration-cards Het vliegveld van L viv met de historische aankomsthal. 4 All Clear Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen

5 Wizzair? No nonsens vliegen. in te vullen. Zie je het voor je? 150 Mensen zoeken naar een pen en naar een plekje om te kunnen schrijven. Tegen de muur, op een koffer, op een aangeboden rug. Daarna langs één van de drie douaneloketjes, die ons stuk voor stuk door een beambte werd toegewezen. De terugvlucht was een dag of drie later. Helaas konden we onze vlucht niet vinden op de borden in de vertrekhal en bij navraag bleek dat we naar de nieuwe hal moesten lopen. Inderdaad een gebouw met minder sfeer en van véél latere datum. Pas nieuw eigenlijk en hoogstwaarschijnlijk uit de grond gestampt voor de komende EK Voetbal in Onzes inziens mogen ze nóg wel het een en ander uit de grond stampen, want de afhandeling van een invasie met voetbalsupporters lijkt er nauwelijks haalbaar. Vriendelijke mensen, dat wel. Het poortje bleef piepen na verschillende pogingen daaronder door te lopen. De twee penlightbatterijtjes, die ik in m n jaszak had gestopt en was vergeten, werden uiteindelijk door een lachende ambtenaar gespot. Mijn collega deed het minder. Hij had zijn retour immigration-card zonder nadenken weggegooid en had nu een probleem. Gelukkig loste onze Oekraïense medereiziger dit op: hij betaalde 40 Grivna (omgerekend 3,50) in keurige briefjes van 10 en die verdwenen vanuit het paspoort rechtstreeks in de binnenzak van de douanier. De goede man kan daarvan 2,5 keer naar de Oekraïense kapper. Dit zijn geen steekpenningen, maar hoort bij het systeem. De wielen van exact dezelfde machine als van de heenvlucht verlieten 19 minuten na de scheduled take-off time de grond en de terugvlucht duurde precies één minuut langer dan de heenvlucht. Maar ook nu werd er zonder bijkomende kosten thee, koffie en frisdrank geserveerd. Dat maken we wel eens anders mee Wizzair? No nonsens vliegen. Airport L viv? Zéér de moeite waard om eens een landinkje te wagen. Ik heb een stapeltje immigration-cards meegenomen voor de volgende keer. Kan ik ze thuis alvast invullen. Henk van Rooyen f.l.a.p. Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen All Clear 5

6 ZUID-AMERIKAANSE PRAKTIJKLESSEN (1) Zwart op wit Als er iets afbreekt (anders dan de start...!) Samaria, Samaria, 933 final San Pedro, klonk de laatste HF radiocall voor de landing in San Pedro. Ergens diep weggestopt in mijn hoofd zat er nog steeds een priemende vraag: Wat gebeurde er eigenlijk in takeoff, toen ik deze vlucht begon?. De dag was goed begonnen. Het weer was prima in deze Noordwest hoek van Colombia, Zuid Amerika. Al jaren vloog ik daar met mijn Cessna 180 over een gebied zo groot als Nederland met zo n 25 landingsbanen, nou ja, banen, het waren meer grasstrips, maar zelfs die definitie was te mooi voor een flink aantal van die stukjes land, uitgehakt in de kustjungle van de Colombiaanse provincies van Cordoba, Antioquia en Choco, mijn vlieggebied. De kortste strip telde de formidabele lengte van 230 meter, met een touch down area, van precies 10 meter. Maar de meeste strips waren zo om en nabij meter. Ik was opgestegen van onze basis Tierra Grata, bij Monteria, een 500 m. lange grasstrip. Van hier uit vervoerden we met twee Cessna s 180 duizenden passagiers door dit hele gebied. Alhoewel de toestellen eigendom waren van de Presbyteriaanse Kerk van Colombia, werd het complete vliegprogramma uitgevoerd door de M.A.F. Vandaag, twee dagen voor de Kerst, was San Pedro de Uraba aan de beurt. Dit was een soort hub van waaruit we naar zo n 12 bestemmingen vlogen. Hier was een langere (wel 500m. wat een luxe!) gravelbaan, waar we ook vaten met avgas hadden. Zoals gewoonlijk vertrokken we met de Cessna op max. gross geladen. Vlak na lift off gebeurde het! Het was alsof er kort iets tegen mijn yoke aan beukte. Heel even, vrij fel een tik tegen Jan J. Zwart. het horizontale staartvlak. Het was over voordat ik er erg in had. En bij 500 meter lengte en een volle 180 in de frisse tropenochtend, heb je niet veel tijd om daar stil bij te staan! De climb out verliep goed, maar ik froze als het ware en liet mijn ogen als die van een Duitse herder over de instrumenten gaan. Maar alles stond er goed bij, in het groen en daarbij voelde het ook wel goed. Toch maakte ik een climbing teardrop en vloog vlak langs onze landingsbaan om toch even een magnetocheck te doen en alles nog even na te lopen voordat ik mijn eenmotorige neus over de beboste jungle stak. Mijn collega was in de open hangaar bezig met onderhoud en zei later wel dat hij zich afvroeg waarom ik dat deed, maar omdat ik hem niet opriep via de HF (les 1), gaf hij geen sjoege: er was genoeg te doen aan die andere 180 die een 100 uurs beurt kreeg. De halfuur durende vlucht ging prima, niks aan de hand. Normaal vlogen wij altijd over een strip heen om te kijken hoe die erbij lag en om te checken of er van de duizenden varkens daar, er toch weer eentje bij was die zelfmoord neigingen had. Het meest voorkomende probleem in Colombia: obstakels en beesten op de strips met daarbij vaak lang sterk gras! Dit keer besloot ik straight in te landen: scheelt tijd, scheelt geld, redeneerde ik. 6 All Clear Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen

7 Tail low touchdown, kleine push forward en we landden op de hoofdwielen op deze 500 m. gravelstrip. Maar zodra ik de staart van de 180 liet zakken, was er een enorme herrie van knarsen, schuren en bonken! De staart zakte verder dan normaal, maar we stonden ook vrij snel stil in een stofwolk! Meteen hoorde ik ook via mijn headset een heel luid ELT signaal afgaan! Míjn ELT! De klap in het staartgedeelte was zo fel geweest dat die de zich in de staart bevindende ELT zender had getriggerd. Ik deed mijn deur open en zag onder het linkerstaartvlak een verwarde bende van kabels die zich om, wat eens mijn staartwiel was, gewikkeld had. De hele zaak was afgebroken! Ah, dat was het geweest dus! Maar eerst even het inspectie panel van de ELT losmaken om die uit te zetten, anders komt dat hele SAR apparaat op gang hier! Terwijl wij uitstapten kwamen andere mensen naar ons toe rennen. Toen zag ik het. De stinger van het staartwiel was wel heel, maar het hele staartwiel met stuurmechanisme en al was afgebroken en dat zaakje moet dus bij het afbreken een flinke dreun tegen de stabilizer gegeven hebben.en ja, daar zat precies een deuk onderin. Dat had ik gevoeld! Dat was die dreun vlak na take-off: that makes sense now Onze coördinator in San Pedro, timmerman Jose, kwam ook aanrennen en vroeg mij: Waarom vloog je niet een rondje zoals altijd? Dan had ik je kunnen waarschuwen want ik zag iets onder je toestel hangen, maar ik had geen tijd meer om je op te roepen, want je stond al aan de grond! (les 2). Ik heb toen het toestel leeggehaald en de meeste brandstof eruit gesyfoned. Ik wilde terug naar huis. Wetend dat het andere toestel voorlopig nog wel een of twee dagen uit de running was, maakte ik plannen om toch te vertrekken. Ik herinnerde me oude foto s van toestellen die helemaal geen staartwiel hadden maar ook gewoon een stub, dus dat moet hier ook kunnen.. Eerst heb ik de staartassembly losgehaald en toen de kabels van het afgebroken staartwiel om de stinger gewikkeld en vastgeknoopt met een touwtje. Toen de motor gestart en de trim van de all flying tail helemaal nose down gezet en zo met 60% power en een beetje bijremmen naar het eind van de baan getaxied, gedraaid (met de staart in de lucht ja het kan!) en het toestel zo goed en kwaad als t kon teruggevlogen naar onze thuisbasis. De landing was interessant lekker full stall met gillende stallhorn en een hoop power erop zette ik m neer met waarschijnlijk 40 mph (wij keken nooit naar de speedindicator, maar luisterden naar stallhorn en wind ). Direct na touchdown, remmen erop en gas bij. Meer remmen en meer gas en zo dwong ik de 180 tot stoppen. Stapvoets zette ik de staart van mijn trouwe 180 aan de grond. Het was gelukt. Mijn collega stond te kijken naar deze remverslindende, remschijfverhittende oefening! Ik was thuis. Maar de lessen lagen hier weer voor het oprapen: 1. Ik had mijn collega uit zijn hok moeten roepen vlak na de start om toch even naar mijn toestel te kijken omdat ik iets raars gevoeld had. 2. Ik had toch die extra kijk-360 over de strip moeten maken, dan was er tijd geweest voor een HF oproep van onze coördinator daar. 3. Er had veel meer schade kunnen ontstaan tijdens die take off en landing. Het was beter geweest te wachten op onder delen en het daar te repareren maar ja! 4. Je had de proptips moeten zien. Die hadden na deze oefening meteen een set professionele vijlen nodig... Daar had ik niet eens aan gedacht Je blijft leren, ook na duizenden uren! Never take things for granted! (c) Jan J. Zwart Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen All Clear 7

8 Postvlucht Foto: Carsten Gurk Soms komen jongensdromen uit. In mijn jeugd las ik met rode oortjes de verhalen van de onverschrokken avonturiers, die ervoor zorgden dat de luchtvaart in een eeuw tijd is geëvolueerd tot de huidige status; je boekt een vlucht, stapt in een vliegtuig en 12 uur later sta je aan de andere kant van de wereld. Al heel snel na de eerste geslaagde vliegpogingen van de gebroeders Wright in 1903 werd het vliegtuig gebruikt voor het vervoeren van post. Langzaam veranderde de waaghalzerij tot een nuttig instrument. Je zou kunnen zeggen dat postvluchten -naast het militaire gebruik van het vliegtuig- de luchtvaartindustrie een geweldige duw in de rug hebben gegeven. Nog steeds heeft de naam Maurice Guillaux een magische klank in Australië: hij was het die op 18 juli 1914 de eerste post en vracht Friese Kollum was neergestreken En wie kent niet het boek Nachtvlucht van de legendarische Antoine de Saint Exupéry? Een meeslepend relaas over de piloten die vanuit alle hoeken in Zuid-Amerika hun post Smith. Douma is sinds eind 2006 gepensioneerd KLM vlieger en heeft bijna vlieguren op zijn naam. Via de NLM F-27, de KLM DC-9, DC-8 en DC-10, uiteindelijk baas geworden op de F-28, B 737 en de Captain Mame Douma en first officer Jonathan Smith. vervoerde tussen Sydney en Melbourne, nadat hij in 1913 al vanuit Biarritz in het en vracht letterlijk bij nacht en ontij naar Buenos Aires vlogen. Charles Lindbergh was ook postvlieger. Tijdens zijn lange nachtelijke escapades kriskras over Amerika kwam hij op het idee om de oceaan over te vliegen. U weet wat dát voor impact had op de vliegerij. Hoe staat het anno 2009? Worden er nog steeds postvluchten uitgevoerd? Wanneer je aan post denkt, denk je al gauw aan TNT. Op een wonderlijke manier kreeg ik de mogelijkheid om een post -vlucht mee te maken, uitgevoerd door TNT Airways. Een nachtvlucht welteverstaan. Van Frankfurt/ Main (EDDF) naar Dubai (OMDB) en ruim 14 uur later van Dubai naar Amsterdam (EHAM). De vlucht naar Dubai met callsign Emirates 9972 werd uitgevoerd met de OO-THD, een Boeing ERF met serienummer vanaf Frankfurt. Op het vliegveld ontmoette ik de captain Mame Douma en first officer Jonathan 747, classic en Smith is zijn carrière begonnen op de F-27 van Channel Airways, maar kwam 15 jaar geleden bij TNT, waar hij na de Bae 146, de Airbus A300B vloog en nu zijn 8e (trainings)vlucht op de 747 maakte. Een grote bus met ons vluchtnummer en bestemming aan de buitenzijde pikte ons met z n drietjes op en bracht ons over het platform naar de gereedstaande kist. Het viel een beetje tegen dat de Jumbo niet was uitgevoerd in het sprankelende wit/oranje kleurenschema van TNT, zoals de zusterschepen A en B (google OO-THA of THB), maar in Emirates kleuren. Om 19:30 uur klommen we de cockpit binnen om aan de voorbereidingen te beginnen. Een klein uur later werden tijdens de pushback de enorme CF 6-80C2B5F motoren twee aan twee gestart, gespte ik mezelf in de vijfpunts safetybelt aan de jumpseat vast en rolden we langzaam naar runway 07R. Om exact 20:45 uur duwde Jonathan de gasmanchetten naar voren en net toen ik dacht dat het zo n vaart niet zou lopen, 8 All Clear Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen

9 schijnsel. Magnifiek om dat als toeschouwer vanaf het balkon gade te slaan. Boeda en Pest doorsneden door de Donau waren duidelijk te zien, ook Wenen gleed langzaam onder ons door. Boven Düsseldorf nam ik nog maar een trosje druiven ter hand en proefde weer de smaak van de Perzische Golf. Het zicht was ongelimiteerd. Heel Nederland lag aan onze voeten en uiteindelijk waren de contouren van Noord-Holland duidelijk te zien. Enkhuizen-Hoorn- Alkmaar en de fel oranje oplichtende kassen rond Heerhugowaard. Omstreeks 23:00 uur nam Smith het over van de automatische piloot en om exact 23:03 uur raakten we de enige echte polderbaan, runway 18R. Na zes uur en 19 minuten stonden we weer op Hollandse bodem. bleek ze dat tóch te doen en bij 161 knopen hoorde ik rotate en trok Smith het levier langzaam naar zich toe. Het Duitse beton viel snel onder ons weg. Wij waren op weg naar Dubai. De vier General Electric motoren, die ieder pond stuwdruk leveren hadden geen enkele moeite om het toestel (MTOW kg) de donkere lucht in te sleuren. We klommen naar een kruishoogte van voet (ruim 11 kilometer) om boven de Zwarte Zee na het passeren van Constanta nog twee leveltjes hoger te klimmen om ruim boven een cumulonimbus uit te komen. Opeens hoorde ik iets bekends: frequency de frequentie van Texel Airport! Hier bleek het om Teheran Radar te gaan, maar alle R/T brevethouders weten natuurlijk dat die frequentie slechts reikt tot de optische horizon en de Schoorlse duinen lagen echt al ver achter ons. Om 02:31 uur maakten we een keurige landing op de uitbundig verlichte baan 12R van Dubai om even te later met een spierwitte Audi A8 te worden afgevoerd naar het Al Bustan Rotana hotel. Daar even napraten aan de rand van het zwembad (nachttemperatuur ca 30 C.) met een (Russisch) biertje en om 06:00 uur werd het langzaam licht en tijd voor het ontbijt. En toen in de airconditioned hotelkamer eindelijk tijd om te gaan slapen. Na een verkwikkende dagrust (!) stapten we rond 16:30 uur weer in de verblindend witte Audi en werden we naar het vliegveld gebracht. Daar stond de C (OO-THC, serial nr en óók in Emirates kleuren gespoten) op ons te wachten, die we onder callsign Emirates 9989 naar Amsterdam gingen brengen. De in november 2007 gekochte machine, met inmiddels 8076 gelogde uren op haar naam werd volgegooid met liter Jet A1. Genoeg voor het taxiën (500 liter), de trip naar Amsterdam ( liter) en een flinke reserve voor eventuele uitwijk ( liter). Het (papier)werk ter voorbereiding nam weer een dik uur in beslag en om 16:44 uur verlieten de vele rubberen Goodyear bandjes baan 30R van Dubai. In de cockpit klonk een zucht van verlichting. De Dubaise douane kwam niet helemaal uit het feit dat een passagier (ik) met de crew meeliep; geen juiste papieren, wel een stempeltje, geen stempeltje, instapkaart of niet, dan maar een vanuit Luik (headquarters TNT), kortom het resultaat van een boze captain en een nog bozere Arabier resulteerde in het verlaten van het pand door mij via Gate 1 en door de crew via de daarvoor geëigende (artiesten)uitgang om uiteindelijk weer gezamenlijk in hetzelfde busje naar de ramp te worden gebracht Terug naar Amsterdam hielden we een hoogte aan van voet en een TAS van ca 490 knopen. (907 km/u.) Boven Noord- Iran moesten we wederom twee leveltjes (Fl. 360) klimmen om onweersbuien te vermijden. Schitterend gezicht trouwens hoor! Wolkenmassa s die van binnenuit verlicht worden met blauw-wit en soms oranje Of er heden ten dage nog postvluchten worden uitgevoerd? Als u denkt aan postzakken vol met van die dunne velletjes papier beplakt met mooie postzegels en stempels, dan moet ik u teleur stellen. Geen postzak gezien. Wel véél pallets beladen met machines en machineonderdelen in vrachtnetten gevangen en vastgesjord aan de immense laadvloer op de heenvlucht en op de terugvlucht hadden we véél vis aan boord. Nee, niets geroken eigenlijk. Postvluchten zijn vrachtvluchten geworden. En TNT is niet alleen. Op Dubai International zag ik de hangars van FedEx en DHL gebroederlijk naast elkaar. Fantastisch om een tipje van de nachtvrachtsluier opgelicht te zien. Om Europa en het Midden-Oosten in donker te doorkruisen, te zien hoe piloten elkaar onderling groeten, als ze elkaar head-to-head tegenkomen en even hun landingslichten aan doen. Om astronomieles te krijgen op flightlevel 390. Om ongeüniformeerd deel uit te maken van een 747 crew. Om een broodje ei te eten en koffie te drinken boven Boekarest Het oranje TNT embleem zal mij altijd doen herinneren aan een fantastisch avon(d)(t)uur: een vlucht van Frankfurt naar Dubai en van Dubai naar Amsterdam. Met dank aan: Mame Douma en TNT Airways Liège. Henk van Rooyen f.l.a.p. Foto: Piet Alberts Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen All Clear 9

10 1 st Dutch Light Aircraft Fly-in op Texel: eclatant succes! 236 Bezoekende vliegtuigen in één weekend. Binnen Nederland is dat naar alle waarschijnlijkheid nog niet vertoond bij een evenement zonder spectaculaire vliegshow. Op Texels gastvrije vliegveld stonden vrijdag 11 september de eerste 78 binnengekomen vliegtuigen weldra vleugel aan vleugel keurig geparkeerd en verrezen naast de kisten de eerste tentjes. De First Dutch Light Aircraft Fly-in was een feit. Een wonderlijke en misschien wel een wat uit de hand gelopen combinatie van organisatiedrift uit verschillende luchtvaartgeledingen kwam samen op het Texelse gras. Tim Weert en Henk Roelofs wilden graag alle Europese Europa s samenbrengen en prikten een datum in september. René Bubberman en Aad Proost planden een RV fly-in een week later. Resultaat van een paar telefoontjes: een samengaan van deze twee zuilen binnen de kleine luchtvaart Nederland en gretige medewerking en betrokkenheid van KNVvL, NVAV en AOPA. De Fly-in werd dus door vele schouders gedragen en mocht er zijn! Zaterdags voegden zich nog eens 121 vliegtuigen bij de vliegers van het eerste uur, die er al een lange Texelse nacht op hadden zitten. Het feit te kunnen kamperen naast je eigen vliegtuig, de lage landingsgelden, de mogelijkheid het eiland te exploreren per fiets en het prachtige vliegweer maakte deze fly-in tot een unieke gebeurtenis. Zondag liet de zon verstek gaan, althans tot ver na de middag. Hoewel zichten en wolkenbasis goed bleven joeg een noordelijke wind van 20 met uitschietertjes tot 25 knopen toch schrik aan (04 in gebruik) en haakten er meerdere vliegers af. Niettemin waagden 37 piloten met of zonder passagiers de oversteek en konden zij op de valreep nog even meegenieten van de ongedwongen luchtvaartsfeer op de Light Aircraft Fly-in. Niet zo light was de Dakota PH-PBA van de DDA, die ook acte de présence gaf, maar dat heeft voor enige zelfbouwbezitters 10 All Clear Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen

11 wellicht fraaie plaatjes opgeleverd voor het familiealbum. PH-RVN Wat is er nou zo bijzonder aan een fly-in op Texel? Ik vroeg dat aan Joke Verhoeven, die samen met haar man Rens in een uurtje van Budel naar Texel was gevlogen in hun zelfgebouwde RV9A, de PH-RVN (cruisespeed 140 knopen). Zij zijn lid van de NVAV en de RVN is al de tweede kist die Rens heeft gebouwd. De bouw duurde twee volle jaren en werd in eigen schuur uitgevoerd. Eerder had Rens al laten zien niet alleen over de juiste technische motoriek te beschikken, maar ook nog eens over een knap vlieghandje, want met de eerder gebouwde Pelican PH-VKL vloog hij maar liefst 1000 uur! ( Daar heb ik hem ook voor gebouwd ) Vanaf april 2009 en de eerste vlucht van de RVN zijn er alweer 92 uren gelogd. En sinds die tijd hebben Rens en Joke verschillende RV fly-ins bezocht: in Damme (Dld.), Sambrieux (Fr.), Höganas (Zw.), North Weald (U.K.) en nu dus Texel. Joke: op Texel is het altijd leuk en dat begint bij Ed op de toren. We zijn er dit jaar met de nieuwe kist al vijf keer geweest. Het is nèt of je naar het buitenland gaat. Je kunt er een fiets huren en dan krijg je een echt vakantiegevoel. Rens (1500 vlieguren): een echte RV Fly-in is meer een technisch onderonsje. Het bouwen van zo n vliegtuig is minstens zo leuk als het vliegen ervan. Voor mij is het bouwen, het verenigingsleven èn het vliegen een unieke combinatie. G-BXDY David (enige korte broek op het veld) en Marion Watts kwamen van een private airstrip uit Kent Engeland naar het evenement. De 750 meter lange strip heet Leddingford en ligt onder de rook van het bekende Headcorn. David beheert de strip voor de tien (mede-)eigenaars omdat hij er het dichtst bij woont. Ze hebben pas een 8 x 6 meter grote Finse blokhut De Verhees Delta is een toestel ontworpen en gebouwd door Bart Verhees, ingenieur en oprichter van Verhees Engineering. Het toestel is geconstrueerd met een zo groot mogelijke binnenruimte (?) en een zo goed mogelijke aerodynamica. als clubgebouw in gebruik genomen. Er is geen enkele bemoeienis van hogerhand. Geen FAA toezicht, geen hondehokken, geen landingsgeld. Alleen maar 750 meter kortgemaaid gras en tien enthousiaste vliegers. Volgens David zijn er in Kent zo n acht gewone gecertificeerde vliegvelden voor de general aviation en moeten er wel 60 à 70 privé veldjes zijn. Klinkt absurd voor Nederlandse oren en dat was ook wel te zien aan de wenkbrauwen van schrijver dezes. David heeft de Europa zelf gebouwd, samen met zijn dochter. (!) Na 22 inspannende maanden kon de eerste vlucht met de BXDY worden gemaakt. Twee jaar vóór de bouw van de Europa had David zijn vliegbrevet gehaald, ook weer samen met zijn dochter. Nu dochterlief in Cornwall is gaan wonen, zo n 320 kilometer verwijderd van het ouderlijk huis hebben David en Marion besloten om voor haar maar een tweede Europa aan te schaffen Vanwege de sterke tegenwind vlogen ze van Leddingford naar Texel in tweeëneenhalf uur. De terugvlucht hoopten ze in minder dan twee uur te maken. De Europa is snel en goedkoop, volgens David. Het vorige weekend zaten ze in Frankrijk en deden ze mee aan de PFA rally. Op zondag vlogen ze van la Rochelle weer naar huis nadat ze drie nachten in plaats van de geplande één nacht in Quibron waren gebleven (het was zo gezellig!) om vervolgens naar huis te vliegen, de kampeerspullen weer in te laden en naar Texel te gaan. Soms knijp ik mezelf in m n arm en vraag ik me af of ik niet droom, lacht David. Op mijn vraag wat hij van beroep is of is geweest (je vraagt een piloot niet naar z n leeftijd) zegt hij met oplichtende pretogen: ik verkoop al 32 jaar brandstof voor modelvliegtuigen, daarvóór was ik manager op een racecircuit, waar dragraces werden gehouden en kwam ik vaak op Zandvoort en dáárvoor was ik boekhouder bij Walt Disney in Londen. Het hoeft geen betoog dat ook nu mijn wenkbrauwen een ongeëvenaarde hoogte bereikten David en Marion Watts met, de door David en zijn dochter zelf gebouwde, Europa. Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen All Clear 11

12 PH-COR Alle fly-in deelnemers kregen ook de gelegenheid om het Texelse Oorlogs- en Luchtvaartmuseum tegen gereduceerde prijs met een bezoek te vereren. Dat museum is het thuis voor een uniek Nederlands product: de PH-COR. Willy Messerschmitt, Igor Sikorsky, Frits Koolhoven, Anthony Fokker, Cor Dijkman Dulkes. Een rijtje illustere namen. Je hoeft niet eens luchtvaartminded te zijn om te weten dat dit alles met het bouwen van vliegtuigen te maken heeft. En die laatste naam dan? Cor zou zo maar eens goed kunnen passen in die rij luchtvaartvisionairs. Een timmerman met gouden handjes, koppie vol vernuft en goed technisch inzicht. Droomde al lange tijd ooit zelf een vliegtuig te bouwen. Eigenhandig vervulde Wolanda Dijkman Dulkes heeft de PH-COR in langdurige bruikleen afgestaan aan het Luchtvaartmuseum op Texel. hij die droom begin 1969 en bouwde van gelaste staalbuis en linnen naar eigen ontwerp de PH-COR. Cor wist als geen ander dat de Nederlandse luchtvaartautoriteiten daarvan op de hoogte moesten zijn en deed verwoede pogingen om steun. De RLD was faliekant tegen. Steun kwam er uit een andere hoek: Jaap van Ham, eigenaar van een transportbedrijf te Assendelft en begenadigd sportvlieger bij de vliegclub Rotterdam, kreeg lucht van Cor zijn plannen en belde eigenhandig aan. Wilde graag Cor s maatje zijn in dit in beider ogen levensvatbare project. Het toestel kreeg langzaam maar zeker vorm en kan zelfs als voorloper van het heden zo graag gebezigde hergebruik worden gezien: een oude DAF (33) motor werd ingebouwd, er werden onderdelen van een stofzuiger en elektrapijp gebruikt, de houten propeller werd door Cor zelf geconstrueerd en het landingsgestel kreeg de wielen en banden van een overleden kruiwagen. Op 13 september 1969, exact 40 jaar geleden, werden romp en vleugels (op unieke wijze zó geconstrueerd dat vervoer achter een auto zeer wel mogelijk was) in elkaar gezet op het strand van Beverwijk. Via een meegebracht trapje liet van Ham zich in de Spartaanse en nauwe cockpit zakken. Cor vertrok na een laatste beraad, dat riekte naar een samenzwering, zenuwachtig naar huis en Jaap begon aan de taxiproeven. En dan lopen de lezingen wat uiteen. Het ging goed met de PH-COR. Luisterde naar al de bevelen van de piloot en deed wat ze moest doen. Plotseling was de snelheid zó hoog en doemde er een binnenmeertje op voor van Ham dat hij wel móest trekken. Langzaam verhief het witte vliegtuigje zich boven het strand. Met open mond keek het vroege publiek het toestel na, toen het laag boven de duinen in pal zuidelijke richting verdween. Van Ham wist wat hij deed. Zijn thuishaven als piloot, Rotterdam, was niet ver. En hij kende alle ins and outs. Veiligheid voor alles en dus linea recta naar EHRD. Juist op die dag (!!) werd de nieuwe hangar voor de VCR geopend. Hoogwaardigheidsbekleders uit alle vaderlandse luchtvaartdivisies waren uitgenodigd. Het voorvliegen van het materieel van de club was één van de items op die dag en plotsklaps waren de verzamelde genodigden getuige van de landing van een witte UFO: voor de verbaasde ogen van eenieder zette van Ham de PH-COR zachtjes neer. Nergens kunnen achterhalen of er ook geklapt is toen. Men was hoogstwaarschijnlijk té verbouwereerd. De kist werd gegrounded. Natuurlijk. Aan de ketting gelegd. Jaap belde na de landing op naar Cor: Joh, wat er nu gebeurd is! Vertel het maar aan de rechter, ja! Cor kreeg na lang soebatten zijn vliegtuig weer terug, maar het mocht nooit meer de lucht in. Er volgde inderdaad een rechtzaak. Alvorens het vonnis uit te spreken complimenteerde de rechter Cor en Jaap met hun beider inspanningen, bedankte hen voor de leuke zaak en veroordeelde beiden tot een boete van honderd gulden. Jaap zou Jaap niet zijn geweest als hij daar in zijn eindpleidooi nog 12 All Clear Uitgave voor or de leden en van de KNVvL afdeling gemotoriseerd eer dv vliegen

13 niet eventjes 25,00 gulden afpraatte In april 1988 kwam de PH-COR, vastgebonden op zakken kunstmest per vrachtwagen naar Texel. Er bestonden plannen om daar een luchtvaartmuseum op te richten. Inmiddels is de PH-COR weer in zijn element na een zwerversleven van blikvanger in etalages en op daken (de Bijenkorf Amsterdam!). Door Cor zelf gerestaureerd hangt ze, voor iedereen zichtbaar, mooi te wezen aan het plafond van het museum. Cor is helaas op 14 november 2006 overleden, maar op 28 april 2007 heeft Cor s echtgenote Wolanda een overeenkomst getekend dat het illegaaltje in langdurig bruikleen door haar aan het Texelse museum is afgestaan. Ja, toen was de RLD ontwaakt. De Nederlandse Vereniging voor Amateur Vliegtuigbouwers kreeg eindelijk bestaansrecht. Cor bouwde daarna onder auspiciën van de RLD een tweede PH-COR. Die kreeg zelfs een type-aanduiding: Dijkhastar II. Een combinatie van (u raadt het al) de namen van de bouwer, de vlieger, aangevuld met de naam van de man die de berekeningen maakte: Wim Staargaard. Nu keek de RLD over de schouder van de bouwer mee. De Dijkhastar II bleek en blijkt een geregelde bezoeker van vliegshows, fly-ins en de Nederlandse vliegvelden te zijn. Wordt binnenkort gereviseerd en zal Hoogeveen als thuisbasis krijgen. Maar Cor kon niet stil zitten; de PH-KOR zag het licht. Een De PH-KOR, Dijkhastar III, in ferrari-rood. ferrari-rood geschilderde tweezitter met intrekbaar landingsgestel. (Dijkhastar III) Ook dat was niet het einde voor de nijvere luchtvaartliefhebber, die inmiddels natuurlijk al lang zijn brevetje op zak had. Er moest een watervliegtuig komen! En dat kwam er. De PH-CDD. Er zijn schitterende opnames gemaakt van Cor peddelend in de Dijkhastar IV en als ik me niet vergis zag ik ook de glimlach van een mee-peddelende ex-texelaar Ronald Handgraaf. De De PH-CDD, Dijkhastar IV. koek was nog niet op. Een helikopter leek Cor ook wel wat. De PH-WOL (niet de originele regi) werd gebouwd om mee te De PH-WOL, Dijkhastar V. spelen en niet om airborne te gaan, ook wel aangeduid als de Dijkhastar V. De Beverwijkse timmerman heeft dus een compleet oeuvre nagelaten! Speciaal voor Cor werd er zaterdag om uur een tribute gevlogen. Vijf kisten (Europa s PH-LOB en PH-JAI, Gardan Horizon F-BNYC, Katana PH-USH en Cherry PH- VIN ) vlogen ter ere van deze trendsetter een hommage. Tot besluit kunnen we stellen dat de 1st Dutch Light Aircraft Fy-in buitengewoon geslaagd is geweest. Een kleine smet zou het optreden van de douane geweest kunnen zijn. Drie man en één vrouw sterk kwamen ze in uniform en gewapend met gele hesjes het veld op om te controleren of Amerikaans geregistreerde kisten wel invoerrechten zouden hebben betaald. Op mijn vraag of dit niet op een andere manier zou kunnen, wist de aangesproken douanier niet anders te antwoorden dan dat men bezig was de general aviation in kaart te brengen, dat men belastingtechnisch aan het rechercheren was en dat men graag meer informatie wilde verzamelen over de vliegbewegingen in het algemeen. De man in kwestie, die weigerde zijn naam te noemen, wilde verder nog kwijt dat hij zich meer Europees ambtenaar dan Nederlands ambtenaar voelde. (??) Blijft de vraag of de overheid zich niet anders kan en moet opstellen als zoveel mensen bij elkaar een gezellig luchtvaartweekend hebben. En wat kost dit allemaal wel niet? Een abonnement op Airnieuws en/of Scramble is véél goedkoper dunkt me. Henk van Rooyen f.l.a.p. Uitgave ev voor de leden van de eknv KNVvL afdeling gg gemotoriseerd erd vliegen en All Clear 13

14 Jubileum Vliegclub Fryslân Op 11, 12 en 13 september werd door de vliegclub Fryslân het 20 jarig jubileum gevierd op het vliegveld Drachten. Begonnen met 13 enthousiastelingen, waarvan sommigen nog steeds lid zijn van de club, die zich de kunst van het vliegen met een gezamenlijk gekochte Fox C 22 eigen maakten op wat boeren weilandjes, wel of niet rijkelijk voorzien van koeienvlaaien, is de club uitgegroeid tot een volwaardige IVW erkende vliegschool met ongeveer 140 leden. In de hangaars staan nu ongeveer 30 vliegtuigen, in bezit van één of meerdere eigenaren, terwijl de club zelf op dit moment beschikt over een Tecnam P 92 en een spiksplinternieuwe Dynamic WT 9. De club mag zich verheugen in een goede aanwas van leerlingen; een complete theoriecursus wordt in de avonduren gegeven. De gedachte dat vliegen een elitaire sport is, wordt bestreden. Vliegen moet, aldus de voorzitter Wout Weterings, niet een elitaire sport zijn, maar bereikbaar voor de gewone man. De club kenmerkt zich door een brede pluimage van leden die elkaars meningen, waarden, kunnen en doen respecteert, wat borg blijkt te staan voor een bijzonder informele en gezellige vereniging. De voorzitter, Wout Weterings en de secretaris, Henk van Ginneken, maakten samen een tandemsprong. Sinds het jaar 2000 heeft de vliegclub het vliegveld Drachten (EHDR) als thuisbasis, de voormalige Philips baan, thans eigendom van de Stichting Vliegveld Drachten. Er is destijds veel werk verzet door het toenmalige bestuur o.l.v. Tijn van Beek, om het vliegen op deze verharde baan mogelijk te maken. Daarbij was en is een goede verstandhouding met de gemeente Smallingerland onontbeerlijk. Bijzonder dankbaar is de vliegclub voor het feit dat een tiental vrijwilligers, veelal uit de luchtmachtwereld, als toezichthouder fungeren en RT onderhouden met de startende en landende vliegtuigen. Tevens hebben zij allen de brandweeropleiding gevolgd, waardoor het veld volledig operationeel is en voldoet aan de gestelde eisen. Veiligheid moet daarbij voorop staan; al wordt (ondoordachte) regelgeving als steeds benauwender ervaren. Voor de openingsact waren de clubleden en diverse autoriteiten uitgenodigd, waaronder IVW, KNVvL, AOPA, zusterclubs, het gemeentebestuur en een afvaardiging van de vliegbasis Leeuwarden. De voorzitter, Wout Weterings en de secretaris, Henk van Ginneken, maakten samen een tandemsprong met de parachutisten uit Hoogeveen uit een Cessna 207-T, gevlogen door ons bestuurslid Harry Broersma, evenals de havenmeester van de gemeente Smallingerland. De penningmeester, tevens begrafenisondernemer, bleef dit keer op de grond, want ja, je weet nooit Door middel van de radio werd contact onderhouden met het toestel dat was opgestegen in Hoogeveen. Exact om uur kregen we de melding dat de para s waren gedropt. De lucht was 4/8e bewolkt en de vrije val vanaf 9000 ft was duidelijk waar te nemen. De parachutes ontplooiden zich correct en na enige tijd werd een perfecte landing gemaakt. Hiermee werd het jubileum ingeluid. Onder het genot van een hapje en drankje werd de middag doorgebracht; de voorzitter van de KNVvL, Frits Brink en ere-voorzitter van de AOPA, Gerrit Jacobs raakten geanimeerd in gesprek en op het luchtvaartterrein kon men zich inschrijven voor een tandemsprong, waar veel gebruik van werd gemaakt; ook werden diverse demo s van luchtsporten getoond. Er kon een rally worden gevlogen, waarbij 11 dorpen werden aangedaan. Zaterdag werd het programma herhaald, was er een ballonvaart en werd er s avonds feest gevierd. De oud-voorzitters van de club voerden daarbij het woord en haalden diverse anekdotes op over hoe het vliegen vroeger ging. We kwamen tot de conclusie dat er in die tussentijd heel veel is veranderd. Ze ontvingen allen als eersten een club-das met logo, waarna er een BBQ werd gehouden. De vliegbewegingen werden voortreffelijk begeleid door de toezichthouders en met veel voldoening konden we terug zien op een geslaagd festijn, wat mede mogelijk werd gemaakt door Michael Verbeek en zijn feestcommissie. Doede Douma 14 All Clear Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen

15 ONGEVALSANALYSE De piloot wilde de Piper PA alleen even van Frankfurt naar Reichelsheim vliegen. Voor dit korte stukje leken de vluchtcondities voldoende. Maar een kleine afwijking van de koers en een sneeuwbui over de Taunus leidden tot een catastrofe. Kleine afwijking - fatale gevolgen De piloot had met een noordoostkoers de CTR moeten verlaten, maar deed dat met een noordkoers. De baan van Reichelsheim was al meerdere dagen niet te gebruiken in verband met ijsafzetting. De daar gestationeerde Piper PA Cheyenne moest na een vlucht om die reden uitwijken naar Frankfurt/Main en zou, zodra de weersverwachting beter werd, weer van Frankfurt/ Main naar Reichelsheim gevlogen worden. De afstand is slechts 41 kilometer en voert voornamelijk over vlak terrein langs de oostkant van de Taunus. Op 19 januari 2009 waren de omstandigheden voor een VFR vlucht naar Reichelsheim in orde en de baan weer ijsvrij. Uit het voorlopige onderzoek naar het vliegtuigongeluk van de Bundesstelle für Flugunfalluntersuchung (BFU) betrof het een 51-jarige piloot, met CPL(A), een- en meermotorige ratings op verschillende type vliegtuigen, IFR bevoegdheid en meer als 2900 vlieguren. Hij was met de auto van Reichelsheim naar Frankfurt gebracht en stapte daar in de tweemotorige turboprop voor de korte vlucht. De Cheyenne startte op baan 25L van Frankfurt. Aangezien het zicht niet optimaal was, moest het vliegtuig onder Special VFR tot 1500 ft stijgen en zich boven het verplichte meldpunt November (Autobaankruispunt bij Eschborn) de CTR verlaten. De wind was 110/3 kts. De verkeersleiding vertelde de piloot rekening te houden met een rechterbocht na de start en op de frequentie van de toren te blijven. De piloot bevestigde het verlaten van de CTR bij November en gaf aan niet boven 1500 ft. te stijgen (luchtruim C). Direct na de start werd het vliegtuig zichtbaar op de radar en de piloot kreeg de opdracht naar rechts richting November te draaien. Ook dit werd bevestigd. Het vliegtuig draaide echter slechts op noordelijke koers, steeg tot 1800ft. om direct daarna weer te dalen tot 1400 ft. Op dit tijdstip lag het verplichte meldpunt November 45º rechts van de actuele koers van de Piper Cheyenne. Anderhalve minuut later informeerde de verkeersleider de piloot dat het meldpunt November zich 8 NM ten oosten van zijn actuele koers bevond. De piloot antwoordde dat hij op het punt stond om naar rechts te draaien. De bocht werd op koers 025 graden beëindigd. Op de aanwijzing van de toren; Watch your altitude, antwoordde de piloot: Nadat de turboprop de CTR verlaten had, stelde de verkeersleiding de piloot voor over te schakelen naar de FIS op 119,15 MHz. De piloot bevestigde dit, maar nam geen contact op. Hij bevond zich op dat moment op 1400 ft. boven het plaatsje Kelkheim en op 10 km ten noordwesten van November. Zijn koers, nog steeds 025 gr. voerde hem rechtstreeks naar het oplopende gebied van het Taunusgebergte. Zijn snelheid bedroeg 230 kt (426 km/h). Slechts een minuut later werd het laatste radarsignaal van de Piper geregistreerd. Ten noorden van Kronberg/Taunus vloog de Piper om uur op 1460 ft (455 m) tegen de bomen van het oplopende gebied van de zuidelijke uitlopers van de Taunus. De piloot was op slag dood. Het feit dat de wrakstukken over een lengte van meer dan 220 meter verspreid lagen en dat er vele kleine brokstukken lagen en geen grote delen, wijst erop dat de botsing met grote snelheid moet plaats gevonden hebben. Bij de eerste aanraking met de bomen had het tweemotorige toestel een helling van 20º naar rechts. Ten tijde van het ongeluk was het zicht tussen de 4 en 9 km en het regende. De eerste lichte wolkenbasis lag op 800 ft. Een tweede gebroken wolkenband begon op 1400 ft. De temperatuur was 4 graden Celsius. In de loop van de middag waren over het Taunusgebergte, met name boven Kronberg (de plaats van het ongeval) meerdere sneeuwbuien getrokken, die het zicht aanzienlijk verslechterden. Als men zich baseert op het weer ten tijde van het ongeval, is het waarschijnlijk dat de piloot in een dergelijke sneeuwbui terecht is gekomen toen hij op de uitlopers van de Taunus koerste. De piloot kende het gebied, hij had de afstand Frankfurt-Reichelsheim meermalen gevlogen met hetzelfde vliegtuig en met andere typen. Op de directe koers vanaf het meldpunt November naar Reichelsheim zou de hoogte van 1460 ft. MSL bij deze marginale weersomstandigheden voldoende zijn geweest, want het gebied is daar aanzienlijk lager. Echter direct na de start had de piloot het punt November gemist. Hij draaide nog wel naar rechts, zoals de verkeersleiding had aangegeven, maar beëindigde de bocht veel te vroeg. Ook de latere correctie naar rechts was niet voldoende. Tenslotte verliet de Cheyenne 8 mijl te ver naar links de CTR en koerste direct aan op een botsing met het Taunusgebergte. Dit artikel is met toestemming overgenomen uit Aerokurier van juni 2009 Vertaling en bewerking: Rieteke van Luijt Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen All Clear 15

16 Legaliteit luchtvaartterreinen verzekerd De KNVvL is in zekere mate tevredengesteld met de brief die zij ontvangen heeft van de Inspectie van Verkeer en Waterstaat inzake de invoering van de Regeling Burgerluchthavens en Militaire Luchthavens (RBML). Na de vele vragen die het afgelopen jaar gesteld zijn door het bureau operations van de KNVvL aan de diverse overheden, inzake de omzetting van de luchtvaartwet via de RBML naar de Wet luchtvaart (Wlv) en de consequenties daarvan voor de bestaande luchtvaartterreinen en opstijgplaatsen, hebben wij deze week een antwoord mogen ontvangen. Zoals bekend treedt op 1 november 2009 de RBML in werking. Dit houdt in dat alle vergunningen en ontheffingen op basis van de Besluit Inrichting en Gebruik Niet Aangewezen Luchtvaartterreinen (BIGNAL) en de ex art. 14 van de luchtvaartwet op 1 november komen te vervallen. Op 19 januari 2009 heeft de minister via een brief aan ons kenbaar gemaakt dat door middel van een omzettingsprocedure de bestaande aanwijzingen in omzettingsbesluiten worden vastgesteld waarbij het bestaande gebruik één op één zal worden overgenomen. Onze vreugde over het jaar uitstel dat de minister heeft verleend voor de omzetting van bestaande luchtvaartterreinen naar het nieuwe systeem van luchthavenregelingen betekent niet dat de KNVvL op dit punt een pauze in acht neemt. Vele luchtvaartterreinen blijven in de gevarenzone door het verschil tussen het oude artikel 14 van de luchtvaartwet en de BIGNAL en de bepalingen ten aanzien van tijdelijk en uitzonderlijk gebruik uit de Wet Luchtvaart. Beide ogenschijnlijk gelijke bepalingen verschillen hemelsbreed door de uitleg die er aan gegeven wordt. Was het incidentele gebruik onder de oude wet beperkt tot 100 bewegingen, onder de nieuwe wet zijn dat er slechts 12. Alle velden met meer dan 12 bewegingen dienen omgezet te worden in permanente velden met een luchthavenregeling. Het spreekt voor zich dat uw KNVvL dat voor u en met u gaat regelen. Na bijna een jaar met intensief overleg en contacten op vele niveaus, zoals Interprovinciaal Overleg (IPO), Directoraat Generaal Luchtvaart en Maritieme zaken (DGLM), Inspectie Verkeer & Waterstaat (IV&W), Provincies en Leden van de 2de en 1ste Kamer, ten einde de vele hiaten en onzekerheden weg te doen nemen, lijkt er een, voor dit moment, werkbaar resultaat te zijn bereikt. Hiermee is de dreiging van sluiting een groot deel van de terreinen en velden voorkomen, wat inhoudt dat u voorlopig uw sport nog kan beoefenen. In de ontvangen brief met betrekking tot de inwerkingtreding van de RBML op 1 november 2009 wordt aan de KNVvL o.a. het volgende bevestigd: alle zweefvlieg- en permanente MLA terreinen die voorheen onder de BIGNAL vielen worden legaal voortgezet en dienen vóór 1 november 2010 een luchthavenregeling met de provincie vast te stellen; MLA terreinen op basis van ontheffing ex art. 14 luchtvaartwet dienen eveneens vóór 1 november 2010 een luchthavenregeling met de provincie vast te stellen; alle bestaande ontheffingen ex art. 14 van de luchtvaartwet worden in principe verlengd tot 1 november 2010; Vanuit het bureau operations van de KNVvL zijn contacten gelegd met de provinciale vertegenwoordigers, waarbij in gezamenlijk overleg getracht wordt een standaard luchthavenregeling te ontwerpen en vast te stellen. Deze luchthavenregeling zal dan in alle twaalf de provincies als modelregeling worden gehanteerd. Gebruikers en beheerders van permanente luchtvaartlocaties worden verzocht zich te melden bij de contactpersoon van de provincie. Bureau operations van de KNVvL biedt aan de coördinatie van de omzetting voor aangesloten leden op zich te nemen en deze bij de provincies te vertegenwoordigen. Op de website is de brief van IVW te downloaden, in het nieuwsoverzicht (menu Actueel). Onze vreugde over het jaar uitstel dat de minister heeft verleend voor de omzetting van bestaande luchtvaartterreinen naar het nieuwe systeem van luchthavenregelingen betekent niet dat de KNVvL op dit punt een pauze in acht neemt. Vele luchtvaartterreinen blijven in de gevarenzone door het verschil tussen het oude artikel 14 van de luchtvaartwet en de BIGNAL en de bepalingen ten aanzien van tijdelijk en uitzonderlijk gebruik uit de Wet Luchtvaart. Beide ogenschijnlijk gelijke bepalingen verschillen hemelsbreed door de uitleg die er aan gegeven wordt. Was het incidentele gebruik onder de oude wet beperkt tot 100 bewegingen, onder de nieuwe wet zijn dat er slechts 12. Alle velden met meer dan 12 bewegingen dienen omgezet te worden in permanente velden met een luchthavenregeling. Het spreekt voor zich dat uw KNVvL dat voor u en met u gaat regelen. Algemene ledenvergadering Op zaterdag 16 januari 2010 houdt de afdeling gemotoriseerd vliegen haar algemene ledenvergadering op Lelystad, van tot uur in het VCL gebouw, Emoeweg 1, met aansluitend een nieuwjaarsborrel. Leden ontvangen bij deze All Clear een uitnodiging met de definitieve agenda. Zet u hem maar vast in de agenda. S-BvL Inspectieprotocol voor MLA s De afdeling gemotoriseerd vliegen heeft samen met AOPA Nederland het S-BvL Inspectieprotocol voor MLA s gepubliceerd. Het S-BvL Inspectieprotocol voor MLA s dient ter onderbouwing van de jaarlijkse eigen verklaring ten behoeve van de S-BvL verlenging. Het protocol stelt de Inspecteur (de grondwerktuigkundige GWK), en daarmee de eigenaar, in staat een beter beeld te vormen van de technische staat van het MLA en van de technische administratie daarvan. Ook vormt het protocol een gestandaardiseerde werkwijze voor alle S-BvL inspecties. Met de publicatie van dit protocol sluiten AOPA en KNVvL GV wederom een actiepunt van de Kerngroep MLA s af. Het protocol wordt gratis aan alle GWK s die eigen verklaringen voor de S-BvL verlenging van MLA s mede-ondertekenen ter beschikking gesteld. MLA-eigenaren kunnen het Inspectieprotocol gratis downloaden vanaf de website onder menu Documenten/techniek. In de nog volgende workshops onderhoud MLA s zal het protocol uiteraard niet ontbreken. 16 All Clear Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen

17 Extra workshop onderhoud MLA s op Hilversum Op 10 december a.s. (voor het definitieve tijdstip: zie website) organiseren AOPA Nederland en KNVvL gemotoriseerd vliegen nogmaals een extra workshop onderhoud MLA s, ditmaal op vliegveld Hilversum. Inschrijven kan via het contactformulier op de website. Even ter herinnering: dit voorjaar organiseerden KNVvL Gemotoriseerd Vliegen en AOPA Nederland 7 maal een workshop waarin met name de administratieve verplichtingen die bij het onderhoud van een luchtvaartuig - ook van een MLA - komen kijken. Tijdens de workshops worden vooral praktische richtlijnen gegeven hoe e.e.a. aan te pakken. Centraal in de workshop staat de Gedragscode onderhoud MLA s. De workshops worden georganiseerd in het kader van de Kerngroep MLA s. Deze beoogt het vliegveiligheidsniveau en het bewustzijn daarvan binnen de MLA sector te verbeteren. Nog niet alle MLA eigenaren hebben de workshop bijgewoond. Daarom willen KNVvL en AOPA hen hiertoe alsnog in de gelegenheid stellen. Maar ook diegenen die de workshop al een keer hebben bijgewoond zijn van harte welkom. Onderwerpen die aan bod zullen komen zijn o.a. Wat is het wettelijk toetsingskader voor MLA onderhoud? De praktijk: Het opstellen van het onderhoudsprogramma en de technische administratie Het uitvoeren van het onderhoud De jaarlijkse S-BvL Inspectie Reparaties en wijzigingen Waar kan de MLA-eigenaar ondersteuning en meer informatie vinden? Uitgebreide gelegenheid voor vragen Er zijn geen kosten aan de workshop verbonden en voor elke vliegtuigregistratie is er een handout van de presentatie plus een exemplaar van de gedragscode onderhoud MLA s, welke door KNVvL en AOPA gezamenlijk is opgesteld. De gedragscode is te downloaden van de webite onder het menu Documenten/techniek. Inmiddels is ook het S-BvL Inspectieprotocol voor MLA s door KNVvL Gemotoriseerd Vliegen en AOPA gepubliceerd en op de website geplaatst, zie het nieuwsoverzicht en eveneens onder het menu Documenten/ techniek. Uiteraard komt ook deze tijdens de workshop aan de orde. Eurlings knevelt luchtsporten De KNVvL is erg geschrokken van en teleurgesteld over de ministeriele regeling Veilig gebruik Luchthavens en andere Terreinen (RVGLT). Op 4 augustus jl. heeft de KNVvL op uitnodiging van het ministerie gereageerd op het concept RVGLT door het indienen van een zienswijze. Vervolgens heeft de KNVvL op 9 oktober jl. het ontwerp Koninklijk besluit RVGLT via het Interprovinciaal Overleg nogmaals van commentaar voorzien. Het lijkt erop dat de overheid weinig gedaan heeft met de deskundigheid die door de KNVvL is ingebracht. Het ministerie schijnt niet te beseffen dat door de regelgeving die ingegaan is op 1 november jl. enkele luchtsporten uit Nederland verdreven worden of zelfs in de illegaliteit zullen verdwijnen. Het lijkt erop of er getwijfeld wordt aan de integriteit van de bestuurders van de KNVvL en het vermogen van de organisatie tot verantwoorde zelfregulering. De KNVvL zal stappen richting de politiek en de pers gaan nemen om deze onnodige regelgeving en vergaande betutteling van tafel te krijgen. De belangrijkste punten uit de regeling die bij de KNVvL in het verkeerde keelgat zijn geschoten zijn te lezen op de hoofdwebsite van de KNVvL, onder het menu Actueel. Een unicum in de Nederlandse rechtsstaat is het geven van eenzijdige zeggenschap over het toelaten van een luchtsportactiviteit aan een instantie die ingevolge internationale regelgeving geen zeggenschap of verantwoordelijkheid heeft buiten zijn gebied. Acties KNVvL De KNVvL zal nu rechtstreeks contact opnemen met de Minister om deze verregaande dwaling en absurde maatregelen die de luchtsporten om zeep helpen aan te kaarten. De vaste commissie van Verkeer en Waterstaat van de Tweede Kamer zal verzocht worden te bemiddelen om deze gecreëerde misstand ongedaan te maken. IVW staat PLB niet toe als alternatief voor ELT IVW heeft het AB per brief medegedeeld dat PLB s niet worden geaccepteerd als alternatief voor een ELT. Eerder had het AB daartoe verzocht, in navolging van de situatie in Frankrijk en Engeland (zie All Clear ). Naar nu blijkt gaat het om wat verwarring omtrent de eisen. In de lezing van IVW accepteert de Franse DGAC alleen PLB s die aan de eisen van een survival ELT voldoen. Dus toch gewoon een ELT. Schijnbaar is er 1 fabrikant (naam niet bekend) die onder de noemer PLB een S-ELT verkoopt. Let u er bij de aanschaf van uw ELT op dat deze is toegelaten voor de luchtvaart. De brief van IVW is te downloaden vanaf de website als bijlage bij het betreffende nieuwsbericht, onder het menu Actueel. SRZ Schiphol: de stand van zaken Op 3 november hebben IVW en LVNL gezamenlijk een nieuwsbulletin uitgegeven met betrekking tot de SRZ Schiphol en het transpondergebruik onder de Schiphol TMA 1. Waar wij medio september nog de hoop hadden dat de problemen bij LVNL eind dit jaar zouden zijn opgelost, blijkt uit dit schrijven dat het nog tot 3 juni 2010 zal duren voordat LVNL het hoogtefilter gereed heeft waarmee GA verkeer op voor de verkeersleider begrijpelijke wijze wordt onderscheiden van de grote luchtvaart. Pas dan zal de SRZ Schiphol worden opgeheven en zullen VFR vliegers weer tot 1500 ft AMSL en met actieve transponder mogen vliegen onder de Schiphol TMA1. Enerzijds is het AB teleurgesteld dat er wederom sprake is van een vertraging: dergelijke vertragingen aan de zijde van de sector wordt doorgaans niet geaccepteerd. Anderzijds zijn we wel verheugd over het feit dat er nu concrete maatregelen op tafel liggen, en dat er een concrete einddatum wordt genoemd. Gezien het voorbehoud wat daarbij wordt gemaakt ten aanzien van het correct functioneren van het hoogtefilter, zal het AB de ontwikkelingen nauwgezet in het oog houden. In de bijlage bij het nieuwsbericht op de website (menu Actueel) treft u het nieuwsbulletin van IVW en LVNL aan. Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen All Clear 17

18 MLA landingsknipkaart op vliegveld Hoogeveen Op vliegveld Hoogeveen kunnen vliegers van MLA s sinds kort met veel korting een 10 landingen knipkaart aanschaffen. Hoogeveen heeft dit zeer aantrekkelijke initiatief genomen om meer MLA vliegers naar het veld te lokken. Normaal gesproken moet voor een overlandlanding 16,50 worden betaald, en voor een lokale landing 7,50. Voor de 10 landingen knipkaart betaalt u als MLA vlieger echter slechts 50,- oftewel 5 per landing. En dat scheelt! Even ter vergelijking, op een ander veld mocht ondergetekende recent 22,- aftellen voor een landing met zijn MLA. De knipkaart is een jaar geldig. Het mooiste van dit initiatief is dat de kaart niet per se persoonlijk is: hij kan ook op naam van Texel Airshow 2010 de vliegclub worden uitgeschreven. En 10 overlandjes in 1 jaar tijd naar het knusse veld van Hoogeveen moet toch mogelijk zijn met de club. De eerste vlucht telt overigens gelijk mee, dus die korting begint al bij het eerste bezoek. De knipkaart mag zowel voor overland als voor lokale vluchten worden gebruikt. Ook aantrekkelijk voor touch en goes, dus. De afdeling verwelkomt dit schitterende initiatief van vliegveld Hoogeveen met open armen, en spreekt de hoop uit dat andere velden in Nederland dit voorbeeld zullen volgen. Overigens kan uit persoonlijke ervaring ook het restaurant op Hoogeveen van harte worden aanbevolen: lekker, gezellig en prima te betalen. Op naar Hoogeveen dus! Op zaterdag 31 juli 2010 wordt wederom de Texel Airshow georganiseerd op EHTX. Meer informatie op Zet hem vast in uw agenda! Kijk voor meer fly-ins en evenementen op Nieuw MLA vliegveld Venlo TrafficPort in gebruik genomen Na vele jaren van voorbereiding is op 31 oktober j.ll het nieuwe MLA vliegveld Venlo TrafficPort in gebruik genomen. Na een briefing door initiatiefnemer voor het nieuwe veld, eigenaar van MLA importeur Cycloon Holland en MLA vlieger Frans Keunen werden alle vliegtuigen die Grubbenvorst als standplaats hadden, overgevlogen naar het nieuwe veld. Voor menig piloot was het even wennen om op de 700 meter lange verharde baan te landen. Op Venlo TrafficPort komt niet alleen een MLA vliegveld maar ook een verkeerseducatiecentrum. Daar kunnen bijvoorbeeld vrachtwagenchauffeurs de verplichte cursussen volgen. Vooralsnog is het nieuwe vliegveld alleen open voor vliegtuigen die TrafficPort als thuishaven hebben. In een later stadium zijn ook andere vliegtuigen van harte welkom. Onze felicitaties zijn dan ook voor Frans Keunen en zijn team die dit mogelijk hebben gemaakt. Zover wij weten is dit het eerste permanente vliegveld dat in jaren is geopend. Many happy landings! IVW publiceert richtlijn On Condition onderhoud Middels een informati heeft IVW een nieuwe richtlijn gepubliceerd ten aanzien van het on condition onderhoud, welke per 28 september 2009 van kracht is geworden. Een en ander hangt samen met de nieuwe Europese verplichtingen voor goedgekeurde onderhoudsprogramma s, waarover reeds eerder in All Clear en op de website werd bericht. De richtlijn geldt uitsluitend voor luchtvaartuigen met een standaard BvL die niet opereren in de commercial air transport, en dus niet voor luchtvaartuigen met een speciaal BvL (zoals de MLA s, maar ook historische luchtvaartuigen en experimentals). Desaltniettemin kan de richtlijn ook voor deze luchtvaartuigen prima gebruikt worden voor het opstellen van een on-condition onderhoudsprogramma. U kunt de IVW richtlijn On Condition onderhoud downloaden vanaf onze website, onder menu Documenten/techniek. Wilt u zelf de informati s van IVW ontvangen? Stuur dan een tje naar nieuwsbrief-ltb@ivw.nl. Dutch Light Aircraft fly-in 2010 En nu we het toch over evenementen hebben: vanwege het succesvolle verloop van de 1st Dutch Light Aircraft Fly-in heeft de organisatie in overleg met Texel Airport en andere betrokken partijen de datum voor de Dutch Light Aircraft Fly-in 2010 gepland tijdens het derde weekend van september: van vrijdag 17 tot en met zondag 19 september Houdt u de website in de gaten voor het laatste nieuws: jaar Vliegen Voorbij Lezers van All Clear kunnen deze unieke uitgave op de valreep van 2009 tegen een vriendenprijsje in hun boekenkast krijgen. Het 448 pagina s tellende boek kost hen geen 49,95 maar slechts 35,- (exclusief 7,50 verzendkosten). Te bestellen via jaar vliegveld Brasschaat (EBBT) En nog eentje: naar aanleiding van de 100ste verjaardag van het vliegveld van Brasschaat organiseert de Koninklijke Aeroclub Brasschaat (KACB) op zaterdag 19 juni 2010 een fly-in. Geen grootste luchtvaartshow, maar een gezellige dag voor vliegtuigliefhebbers, omwonenden, vrienden en familie. De dag erna, op zondag 20 juni, vindt op dezelfde lokatie de jaarlijkse Corvette- en oldtimerrun plaats. Geïnteresseerde piloten/vliegclubs gelieve zich te melden per (fly2brasschaat@ aeroclub-brasschaat.be). Voor verdere inlichtingen kan contact worden opgenomen met de voorzitter van de vereniging Erik Van Houwe (erik.van.houwe@skynet.be). Meer informatie is weldra ook beschikbaar op KABC De Koninklijke Aeroclub van Brasschaat (KABC) ontstond in 1950 in de schoot van het Lichte Vliegwezen. Geleidelijk aan heeft de club zich ontwikkeld tot één van de grootste vliegverenigingen in België met bijna 200 leden. 18 All Clear Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen

19 HANDIGE LINKS KNVvL - Afdeling gemotoriseerd vliegen: - KNVvL hoofdsite: - Europe Air Sports: Houd Nederland Lucht(sport)waardig Vluchtvoorbereiding: - Diverse links: - Weerbericht: (inloggen met KNVvL lidmaatschapsnummer en achternaam in HOOFD- LETTERS) - Buienradar: - AIP, AIC s: - Vliegplannen en NOTAM s: - Duitse DFS VFRe bulletin: Luchtvaartautoriteiten en verkeersleidingsorganisaties - Inspectie Verkeer en Waterstaat: - Luchtverkeersleiding Nederland: Agentschap Telecom: - Europese luchtvaartautoriteit: - Duitse Luftfahrt-Bundesamt: - Duitse nationale luchtvaartautoriteit: - Belgische nationale luchtvaartautoriteit: - Belgische luchtverkeersleiding: Vliegveiligheid Light sport aircraft (LSA) - FAA LSA pagina: gov/aircraft/gen_av/light_sport - EAA LSA: - Light aircraft association: Microlight aircraft - European Microlight Federation: - Belgische ULM federatie: - British MLA association: - Deutscher Aero Club, Luftsportgerateburo: - Deutsche Ultraleichtflugverband: - Rotax SB s, SI s, SL s en andere documentatie: Kijk op voor een nog uitgebreider overzicht van links De KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen zet zich actief in om het recreatief vliegen in Nederland mogelijk te blijven maken. Daartoe is uw stem en uw steun hard nodig. Word daarom nú lid van de KNVvL! Inschrijfformulier voor nieuwe leden afdeling Gemotoriseerd Vliegen Naam: Adres: Postcode: Woonplaats: Land: Telefoon: Mobiel: Geboortedatum: Geslacht: Man Datum: Plaats: Fax: Plaats: Vrouw Nationaliteit: Handtekening: Zie voor verdere toelichting en contributietarieven: Dit formulier kunt u opsturen in een portvrije envelop naar: KNVvL afd. Gemotoriseerd Vliegen, Antwoordnummer 44, 1700 VB Heerhugowaard * Vergeet niet het formulier te ondertekenen. Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen All Clear 19

20 De piloot en zijn menselijke beperkingen Hoogvliegers Het zijn onze collega zweefvliegers die met hun ranke toestellen vaak het bergvliegen beoefenen. Ze maken daarbij gebruik van thermiek, hellingstijgwind en golfsystemen. Golfsystemen kunnen tot grote hoogte een verticale lucht-stroming veroorzaken. Hoogtes tot > ft. komen daarbij regelmatig voor. Maar ook in de kleine (gemotoriseerde) luchtvaart komt het voor dat we vluchten naar en in de bergen willen maken. Vliegers die in de bergen gevlogen hebben, zullen altijd een beeld van eindeloze schoonheid bij zich houden. Maar voor het zover is, moeten we ons op een aantal zaken voorbereiden: 1. de praktijk van het bergvliegen en 2. vliegen op grote hoogte en zuurstof(gebruik). Uw vliegtuig heeft ook (hoogte)beperkingen. Lees daarvoor goed het vlieghandboek. De praktijk Over het bergvliegen valt veel te schrijven. Denk maar aan de soms onvoorspelbare weersveranderingen in de bergen of windsystemen die van het ene op het andere ogenblik zich volledig kunnen wijzigen. Meewind van 10 knopen kan binnen enkele seconden veranderen in tegenwind van knopen. Windrichtingen in het Aostadal bij Mont Blanc en Matterhorn DEEL 1 Verassingen van schoonheid kunnen zich in de bergen even snel voordoen als verrassingen met het weer. Begin september jl. maakte een groepje enthousiaste vliegers een vlucht van EHHV naar LSZW (Thun in Zwitserland). Na een tussenlanding op Koblenz leken de weersomstandigheden om de vlucht naar Thun te vervolgen uitstekend. Toch zou plotseling optredende lage bewolking in de dalen tussen Basel en Bern roet in het eten gooien. Er moest een alternate aerodrome gekozen worden. Dat werd Basel. Het is dan heel plezierig als je hierop voorbereid bent. Informatie en kennis van meerdere velden op de route is absoluut noodzakelijk. Vrijwel ieder vliegveld in de bergen heeft zijn eigen procedures om er veilig te landen. Het is een must bekend te zijn met deze lokale procedures. Zo zijn er vliegvelden waar de wind plotseling 180 graden kan draaien, zich bij een bepaalde windrichting een rotor op final bevindt, of waar die dag alleen met rugwind geland wordt. Zelf tijdens het vliegen van een circuit kan de windrichting plotseling veranderen. Rotoren kunnen een nette landing danig in de war schoppen. Maar ook op hoogtes tot enkele kilometers kunnen rotoren ons verrassen. Ze kunnen heel turbulent zijn, in tegenstelling tot de golf die daarboven staat. Deze stijgende verticale stroming ( golf is groen) heeft meer weg van een liftje in een bejaardenhuis. Er is geen enkele turbulentie, alhoewel hier stijgsnelheden van > 30 ft. per seconde voor kunnen komen. In de rode verticale stroming komen over een grote afstand flinke daalwinden voor. Ook moeten we ons realiseren dat onze snelheidsmeter op hoogte andere waarden aangeeft. Alleen op zeeniveau is de werkelijke snelheid gelijk aan de aangewezen snelheid. Bij het toenemen van de hoogte wordt de statische druk lager en neemt de temperatuur af. Dit heeft (op onze vlieghoogtes) tot gevolg dat per 1000 m. hoogtetoename de aanwijzing van de snelheidsmeter 6% lager zal zijn. Zo vliegt u als de snelheidsmeter 100 knopen aangeeft op ft. in werkelijkheid 123 knopen. Een verschil van 20 All Clear Uitgave voor de leden van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen

TEXEL INTERNATIONAL AIRPORT NIEUWSBRIEF

TEXEL INTERNATIONAL AIRPORT NIEUWSBRIEF TEXEL INTERNATIONAL AIRPORT NIEUWSBRIEF Editie Maart 2013 Wilt u dit soort nieuwsbrieven in de toekomst niet meer ontvangen? Dan kunt u ons mailen op info@texelairport.nl, wij zullen u uit de mailinglist

Nadere informatie

Zondag, 18 oktober 2015.

Zondag, 18 oktober 2015. Zondag, 18 oktober 2015. Nadat we gisteren eerst nog de familiedag hadden gevierd, heel gezellig, met haast iedereen, Heeft Ria mij weggebracht naar het station van Hengelo. Vincent, Angelique, Bobbie

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

ALGEMENE GEGEVENS SAMENVATTING FEITELIJKE INFORMATIE. Nummer voorval: 2008031. Datum, tijd 1 voorval: 31 maart 2008, 12.07 uur

ALGEMENE GEGEVENS SAMENVATTING FEITELIJKE INFORMATIE. Nummer voorval: 2008031. Datum, tijd 1 voorval: 31 maart 2008, 12.07 uur ALGEMENE GEGEVENS Nummer voorval: 2008031 Classificatie: Ongeval Datum, tijd 1 voorval: 31 maart 2008, 12.07 uur Plaats voorval: Rotterdam Airport (EHRD) Registratie luchtvaartuig: PH-KIS Type luchtvaartuig:

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

1 of 9 13-03-2004 21:21

1 of 9 13-03-2004 21:21 1 of 9 13-03-2004 21:21 Hello Beginnende Piloot Hierbij een stukje uitleg waarom je "niet goed voor de baan uitkomt" Allereerst begin het maken van een vlucht bij een goede voorbereiding! 1. Vluchtvoorbereiding

Nadere informatie

Gemaakt door Nico van Dam, t.b.v. www.dutchfs.com/ 04 december 2006.

Gemaakt door Nico van Dam, t.b.v. www.dutchfs.com/ 04 december 2006. Gemaakt door Nico van Dam, t.b.v. www.dutchfs.com/ 04 december 2006. inleiding flight simulator: Starten met Cessna alles uit zetten voor de cold & dark cockpit Vliegtuig kiezen = Lockheed L-049A Constellation

Nadere informatie

De ontelbaren is geschreven door Jos Verlooy en Nicole van Bael. Samen noemen ze zich Elvis Peeters.

De ontelbaren is geschreven door Jos Verlooy en Nicole van Bael. Samen noemen ze zich Elvis Peeters. Over dit boek De ontelbaren is geschreven door Jos Verlooy en Nicole van Bael. Samen noemen ze zich Elvis Peeters. Dit boek bestaat uit twee delen. Het eerste deel gaat over een man die vlucht naar Europa.

Nadere informatie

Er was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig

Nadere informatie

Spreekbeurt Dag. Oglaya Doua

Spreekbeurt Dag. Oglaya Doua Spreekbeurt Dag Oglaya Doua Ik werd wakker voordat m n wekker afging. Het was de dag van mijn spreekbeurt. Met m n ogen wijd open lag ik in bed, mezelf afvragend waarom ik in hemelsnaam bananen als onderwerp

Nadere informatie

Het tweede avontuur van Broer Vos en Broer Konijn

Het tweede avontuur van Broer Vos en Broer Konijn Het tweede avontuur van Broer Vos en Broer Konijn Oom Remus bron. Z.n., z.p. ca. 1950 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/remu001twee01_01/colofon.php 2010 dbnl / erven J.C. Harries 2 [Het

Nadere informatie

Iris marrink Klas 3A.

Iris marrink Klas 3A. Iris marrink Klas 3A. 1 Inhoud. 1- Voorpagina 2- Inhoud, inleiding & mijn mening 3- Dag 1 4- Dag 2 5- Dag 3 6- Dag 4 7- Dag 5 Inleiding. Ik kreeg als opdracht om een dagverslag te maken over Polen. 15

Nadere informatie

Hand- out Boeing 737 vliegen. hand- out- PU.01

Hand- out Boeing 737 vliegen. hand- out- PU.01 Hand- out Boeing 737 vliegen. Pitch- Up Arendweg 37- B Lelystad Airport 085-210 60 66 pitch- up.nl 1 Deze hand- out is samengesteld door Simcenter Lelystad, Pitch- Up en wordt toegepast bij het uitvoeren

Nadere informatie

Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen.

Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. Een klein gesprekje met God Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. God lachte breed. Dat is waar!, zei God. Jij bent ook het licht.

Nadere informatie

7 december school versieren voor kerst 16 december Kerstviering in de kerk in Uitwijk 21 december - 1 januari kerstvakantie

7 december school versieren voor kerst 16 december Kerstviering in de kerk in Uitwijk 21 december - 1 januari kerstvakantie 7 december school versieren voor kerst 16 december Kerstviering in de kerk in Uitwijk 21 december - 1 januari kerstvakantie Bijbelles Er klinkt een stem. Matteüs 3: 1-12, Lucas 1: 26-38 en 46-55 Die stem

Nadere informatie

Vraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2

Vraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2 Bladzijde negen, Bladzijde tien, Krijg ik het wel ooit te zien? Ander hoofdstuk, Nieuw begin.. Maar niets, Weer dicht, Het heeft geen zin. Dan probeer ik achterin dat dikke boek. Dat ik daar niet vaker

Nadere informatie

Klein Kontakt. Jarigen. in april zijn:

Klein Kontakt. Jarigen. in april zijn: A Klein Kontakt Het is alweer eind maart wanneer dit Kontakt uitkomt, het voorjaar lijkt begonnen, veel kinderen hebben kweekbakjes met groentes in de vensterbank staan, die straks de tuin in gaan. Over

Nadere informatie

Gijsje zonder staart geschreven door Henk de Vos (in iets gewijzigde vorm) Er was eens een klein lief konijntje, dat Gijs heette. Althans, zo noemden

Gijsje zonder staart geschreven door Henk de Vos (in iets gewijzigde vorm) Er was eens een klein lief konijntje, dat Gijs heette. Althans, zo noemden Gijsje zonder staart geschreven door Henk de Vos (in iets gewijzigde vorm) Er was eens een klein lief konijntje, dat Gijs heette. Althans, zo noemden zijn ouders hem, maar alle andere konijntjes noemden

Nadere informatie

Inhoud. Een nacht 7. Voetstappen 27. Strijder in de schaduw 51

Inhoud. Een nacht 7. Voetstappen 27. Strijder in de schaduw 51 Inhoud Een nacht 7 Voetstappen 27 Strijder in de schaduw 51 5 Een nacht 6 Een plek om te slapen Ik ben gevlucht uit mijn land. Daardoor heb ik geen thuis meer. De wind neemt me mee. Soms hierheen, soms

Nadere informatie

Mijn mond zat vol aarde

Mijn mond zat vol aarde Mijn mond zat vol aarde Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum,

Nadere informatie

Geelzucht. Toen pakte een vrouw mijn arm. Ze nam me mee naar de binnenplaats van het huis. Naast de deur van de binnenplaats was een kraan.

Geelzucht. Toen pakte een vrouw mijn arm. Ze nam me mee naar de binnenplaats van het huis. Naast de deur van de binnenplaats was een kraan. Geelzucht Toen ik 15 was, kreeg ik geelzucht. De ziekte begon in de herfst en duurde tot het voorjaar. Ik voelde me eerst steeds ellendiger worden. Maar in januari ging het beter. Mijn moeder zette een

Nadere informatie

7 e bericht van zeevarenden Vrijdag 2-6-2011. We spreken inmiddels al effe Zweeds.

7 e bericht van zeevarenden Vrijdag 2-6-2011. We spreken inmiddels al effe Zweeds. 7 e bericht van zeevarenden Vrijdag 2-6-2011 We spreken inmiddels al effe Zweeds. We zitten inmiddels boven de 55 e breedte graad. Donker wordt het niet meer en de langste dag moet nog komen. Het is een

Nadere informatie

De bij die niet kon vliegen

De bij die niet kon vliegen De bij die niet kon vliegen De kleine bij zat in het gras en keek treurig om zich heen. Daar vlogen alle andere bijen af en aan. Hun kleine pootjes vol met stuifmeel, de mond vol met de nectar van de mooie

Nadere informatie

Bijzondere vakantie op Cyprus Ans van den Helm

Bijzondere vakantie op Cyprus Ans van den Helm Bijzondere vakantie op Cyprus Ans van den Helm In 2011 gingen mijn man en ik 10 dagen op vakantie naar Cyprus. Toen we geland waren, stond er een taxi klaar, om ons naar ons vakantieverblijf, te brengen.

Nadere informatie

Verslag Roemenië reis 11 mei 2013 t/m 14 mei 2013 Gerjan Visscher, Wim de Jonge, Harma Koers, Gerrie Knol en Tiny Bergman

Verslag Roemenië reis 11 mei 2013 t/m 14 mei 2013 Gerjan Visscher, Wim de Jonge, Harma Koers, Gerrie Knol en Tiny Bergman Verslag Roemenië reis 11 mei 2013 t/m 14 mei 2013 Gerjan Visscher, Wim de Jonge, Harma Koers, Gerrie Knol en Tiny Bergman Het is zaterdag 11 mei 2013. De wekker loopt af om 03.00 uur. Oei, wat is het vroeg.

Nadere informatie

Het was aan boord van mijn geliefde Karel Doorman. We hadden een sortie met enkele kisten gevlogen en kwamen uiteraard weer op landen.

Het was aan boord van mijn geliefde Karel Doorman. We hadden een sortie met enkele kisten gevlogen en kwamen uiteraard weer op landen. Het was aan boord van mijn geliefde Karel Doorman. We hadden een sortie met enkele kisten gevlogen en kwamen uiteraard weer op landen. Er stond niet veel wind, maar wel een stevige deining. Theo Jansen

Nadere informatie

Musical De Eendenclub verdwaalt

Musical De Eendenclub verdwaalt Pagina 1 van 9 Musical De Eendenclub verdwaalt Normale versie voor 3 typetjes (Otto/Elle/Izzi) Een eigen productie van Recrateam Zang: Leonie van Gent en Martijn Boer Stemmen op de cd-versie: Martijn Boer

Nadere informatie

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen Neus correctie 2012 Aanleiding Al een tijdje heb ik last van mijn neus. Als kind van een jaar of 5 kreeg ik een schep tegen mijn neus, wat er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat mijn neus brak. Als kind

Nadere informatie

Finale weekend club competitie

Finale weekend club competitie Finale weekend club competitie Ploegentijdrit Zaterdag stond als allereerst de ploegentijdrit op programma. Jawel hoor we moesten als eerste van start. We waren maar met 5 in plaats van 6 man. Start ging

Nadere informatie

ALGEMENE GEGEVENS SAMENVATTING. Nummer voorval: Datum, tijd 1 voorval: 24 mei 2010, uur

ALGEMENE GEGEVENS SAMENVATTING. Nummer voorval: Datum, tijd 1 voorval: 24 mei 2010, uur Doel van de werkzaamheden van de Onderzoeksraad is het voorkomen van toekomstige voorvallen of de gevolgen daarvan te beperken. Onderzoek naar schuld of aansprakelijkheid maakt nadrukkelijk geen deel uit

Nadere informatie

Het restaurant in Otterlo.

Het restaurant in Otterlo. Het verslag van mijn spontane actie/uitdaging handbikend van Enschede naar Scherpenzeel en terug. Een totale afstand van 259,92 km en heb hier zowel de zaterdag als de zondag 12 uur over gedaan (inclusief

Nadere informatie

De tijd die ik nooit meer

De tijd die ik nooit meer De tijd die ik nooit meer vergeet Jan Smit uit eigen pen deel 3 De Stiep Educatief De tijd die ik nooit meer vergeet De schrijver die blij is dat hij iets kan lezen en schrijven, vertelt over zijn jeugd.

Nadere informatie

Voor Maresa Jacobse: bedankt voor al je hulp Proloog: 7 januari Chantal dekte de tafel en keek op de klok. Nog even en dan was Menno er ook. Vanavond aten ze weer met zijn drieën. Soms vond ze dat nog

Nadere informatie

rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005

rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 Provided by Fanart Central. http://www.fanart-central.net/stories/user/fightgirl91/21803/rijm Chapter 1 - rijm 2 1 - rijm Gepaard

Nadere informatie

Charles den Tex VERDWIJNING

Charles den Tex VERDWIJNING Charles den Tex VERDWIJNING 3 Klikketik-tik-tik Het is halftwaalf s ochtends. Marja vouwt een hemd. En kijkt om zich heen. Even staat ze op haar tenen. Zo kan ze over de kledingrekken kijken. Die rekken

Nadere informatie

Nieuwsbrief Odoorner Luchtvaart Club

Nieuwsbrief Odoorner Luchtvaart Club Nieuwsbrief Odoorner Luchtvaart Club Contact: nieuwsbrief@flyolc.nl Redactie: Piet Sloot Januari 2016 De redactie wenst iedereen een goed, gezond en vooral een fijn vliegjaar. Bate Hardenberg heeft de

Nadere informatie

"Afraid of the Dead ( The Escape ) Hoofdstuk 5"

Afraid of the Dead ( The Escape ) Hoofdstuk 5 "Afraid of the Dead ( The Escape ) Hoofdstuk 5" Voor het eerst alleen Ik werd wakker in een kamer. Een witte kamer. Ik wist niet waar ik was, het was in ieder geval niet de Isolatieruimte. Ik keek om me

Nadere informatie

Met de Wielerbroeders fietsen in The Dales, Engeland 2015

Met de Wielerbroeders fietsen in The Dales, Engeland 2015 Met de Wielerbroeders fietsen in The Dales, Engeland 2015 Langzaam kwam het grote schip in beweging. Tientallen fietsers, waarvan de Wielerbroeders de vaste kern vormen, hadden inmiddels hun hut gevonden

Nadere informatie

Verteld door Schulp en Tuffer

Verteld door Schulp en Tuffer Verteld door Schulp en Tuffer Het allereerste kerstfeest Het allereerste kerstfeest Verteld door Schulp en Tuffer Vertaald en bewerkt door Maria en Koos Stenger Getekend door Etienne Morel en Doug Calder

Nadere informatie

OPEN HUIS WIJKPARK TRANSVAAL 28 JULI 2010

OPEN HUIS WIJKPARK TRANSVAAL 28 JULI 2010 OPEN HUIS WIJKPARK TRANSVAAL 28 JULI 2010 Ik arriveer op een zon overgoten Wijkpark. Nog geen kwartier later wordt het park in de schaduw gelegd door donkere wolken. Die trokken gelukkig weg en wederom

Nadere informatie

Eerste druk, 2013 2013 Arinka Linders AVI E5 M6 Illustraties: Michiel Linders

Eerste druk, 2013 2013 Arinka Linders AVI E5 M6 Illustraties: Michiel Linders Leo Leeuwtje Eerste druk, 2013 2013 Arinka Linders AVI E5 M6 Illustraties: Michiel Linders isbn: 9789048431052 nur: 282 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Hoewel aan de totstandkoming

Nadere informatie

Een vluchtje met een ILS Landing.

Een vluchtje met een ILS Landing. Een vluchtje met een ILS Landing. In de kleuren van 1972, net als het gebouw op de achtergrond, staat hij op ons te wachten, de PH-BUC. We gaan hem even gebruiken voor een klein vluchtje naar Heathrow,

Nadere informatie

En? zegt mijn moeder, die haar nieuwe zomerjurkje laat zien: Wat vind je ervan? Mooi. Ik zeg niets meer dan dat, want ik weet dat ik er geen verstand

En? zegt mijn moeder, die haar nieuwe zomerjurkje laat zien: Wat vind je ervan? Mooi. Ik zeg niets meer dan dat, want ik weet dat ik er geen verstand En? zegt mijn moeder, die haar nieuwe zomerjurkje laat zien: Wat vind je ervan? Mooi. Ik zeg niets meer dan dat, want ik weet dat ik er geen verstand van heb. De vorige keer zei ik dat de nieuwe broek

Nadere informatie

Begin jaren 90 was er een uitwisseling tussen Dart Club Sport en één Engels dartsteam.

Begin jaren 90 was er een uitwisseling tussen Dart Club Sport en één Engels dartsteam. Begin jaren 90 was er een uitwisseling tussen Dart Club Sport en één Engels dartsteam. Gezellig met ongeveer 15 personen naar Engeland om daar een lang weekend tegen elkaar te gaan darten en uiteraard

Nadere informatie

De eekhoorn kon niet slapen. Hij liep van zijn deur om zijn tafel heen naar zijn kast, bleef daar even staan, aarzelde of hij de kast zou opendoen,

De eekhoorn kon niet slapen. Hij liep van zijn deur om zijn tafel heen naar zijn kast, bleef daar even staan, aarzelde of hij de kast zou opendoen, De eekhoorn kon niet slapen. Hij liep van zijn deur om zijn tafel heen naar zijn kast, bleef daar even staan, aarzelde of hij de kast zou opendoen, deed hem niet open, liep langs de andere kant van de

Nadere informatie

Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg.

Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg. Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg. Ik begon deze week met het gevoel ik heb er zin in en ik zie wel wat we allemaal gaat gebeuren, ik laat het wel op me afkomen. Na de eerste dag voor

Nadere informatie

1 Vinden de andere flamingo s mij een vreemde vogel? Dat moeten ze dan maar zelf weten. Misschien hebben ze wel gelijk. Het is ook raar, een flamingo die jaloers is op een mens. En ook nog op een paard.

Nadere informatie

Zaterdagmorgen vroeg arriveerden Ronald Niehoff, Rob van Overbeeke en Fred van Amesfoort per auto en hebben we samen de kraam opgebouwd.

Zaterdagmorgen vroeg arriveerden Ronald Niehoff, Rob van Overbeeke en Fred van Amesfoort per auto en hebben we samen de kraam opgebouwd. Met een bestorming van het vliegveld Twente door 120 vliegtuigen bij mooi weer, was de tweede AOPA fly-in wederom een groot succes! Bovenstaande foto toont de line-up op van de bezoekers op de klinkers

Nadere informatie

LES 4. Handelingen 12:1-19; Van Jeruzalem tot Rome: Verlost uit de gevangenis blz.109-116

LES 4. Handelingen 12:1-19; Van Jeruzalem tot Rome: Verlost uit de gevangenis blz.109-116 LES 4 Handelingen 12:1-19; Van Jeruzalem tot Rome: Verlost uit de gevangenis blz.109-116 De boodschap God hoort en verhoort onze gebeden voor elkaar. Leertekst: Terwijl Petrus onder zware bewaking zat

Nadere informatie

Nee, ik ben niet pet. Ik ben EEN pet. De Pet van een Douanier. GROEP 7-8

Nee, ik ben niet pet. Ik ben EEN pet. De Pet van een Douanier. GROEP 7-8 Nee, ik ben niet pet. Ik ben EEN pet. De Pet van een Douanier. GROEP 7-8 Hé. Hallo! Wat ontzettend leuk dat je naar mij kijkt. Ja, je ziet het goed. Ik ben een pet. Nee, ik ben niet pet. Ik ben EEN pet.

Nadere informatie

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven.

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Water Egypte In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Ik ga naar een restaurant in Nederland. Daar bestel ik een glas water. De ober vraagt

Nadere informatie

Nee, ik ben niet pet. Ik ben EEN pet. De Pet van een Douanier.

Nee, ik ben niet pet. Ik ben EEN pet. De Pet van een Douanier. Nee, ik ben niet pet. Ik ben EEN pet. De Pet van een Douanier. Hé. Hallo! Wat ontzettend leuk dat je naar mij kijkt. Ja, je ziet het goed. Ik ben een pet. Nee, ik ben niet pet. Ik ben EEN pet. De Pet van

Nadere informatie

NOORWEGEN. Vertrek: s ochtends moesten we gewoon naar school tot 12 uur. we werden 09-05-2012 13-05-2012

NOORWEGEN. Vertrek: s ochtends moesten we gewoon naar school tot 12 uur. we werden 09-05-2012 13-05-2012 NOORWEGEN 09-05-2012 13-05-2012 Vertrek: s ochtends moesten we gewoon naar school tot 12 uur. we werden door onze ouders naar Schiphol gebracht. Ik zat bij Ilonka in de auto. Op Schiphol gaf meester Hendrie

Nadere informatie

Pumadrivers nieuwsbrief 3/2011

Pumadrivers nieuwsbrief 3/2011 Pumadrivers nieuwsbrief 3/2011 Van de voorzitter Ik heb in de eerste nieuwsbrief van dit jaar gezegd dat er nieuws moet zijn voor een nieuwe nieuwsbrief En nieuws hebben we zeker weer. Nieuwe bestuursleden

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Soms gebeuren er dingen met mensen waarbij ze per ongeluk in een andere dimensie terecht komen.

Soms gebeuren er dingen met mensen waarbij ze per ongeluk in een andere dimensie terecht komen. Soms gebeuren er dingen met mensen waarbij ze per ongeluk in een andere dimensie terecht komen. Toen ik aan het rijden was merkte ik dat er opeens geen verkeer of mensen meer op de weg waren. Normaal gesproken

Nadere informatie

Een van de agenten komt naar hem toe. Nou, het is me het dagje wel, zegt hij. Nu zijn er toch rellen in de stad.

Een van de agenten komt naar hem toe. Nou, het is me het dagje wel, zegt hij. Nu zijn er toch rellen in de stad. Een dode De voetbalwedstrijd is afgelopen. Het stadion is bijna leeg. Het is koud, de zon schijnt bleek. Munck staat op de tribune van vak H en staart naar de dode man op de bank. Wat vreselijk, denkt

Nadere informatie

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al:

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al: Niet meer overgeven Vaak is de eerste zin die de klant uitspreekt een aanwijzing voor de hulpvraag. Paula zat nog maar net toen ze zei: ik ben bang om over te geven. Voor deze angst is een mooie naam:

Nadere informatie

Eindelijk ben ik in Canada voor langere tijd na de 1e keer in januari 2008 en vervolgens 1x per jaar.

Eindelijk ben ik in Canada voor langere tijd na de 1e keer in januari 2008 en vervolgens 1x per jaar. WELCOME TO CANADA Eindelijk ben ik in Canada voor langere tijd na de 1e keer in januari 2008 en vervolgens 1x per jaar. 7-11-2010 Bij aankomst Toronto moest ik mijn werkvergunning afhalen, maar omdat het

Nadere informatie

Een jaar geleden begon ik met de voorbereidingen. In augustus 2008 schreef ik al een verslag over de hoogtevaart naar 20000 voet die ik als opstap

Een jaar geleden begon ik met de voorbereidingen. In augustus 2008 schreef ik al een verslag over de hoogtevaart naar 20000 voet die ik als opstap Een jaar geleden begon ik met de voorbereidingen. In augustus 2008 schreef ik al een verslag over de hoogtevaart naar 20000 voet die ik als opstap naar de oversteek over de Alpen maakte. Doel van die vaart

Nadere informatie

Borstkanker ''Angst voor het onbekende''

Borstkanker ''Angst voor het onbekende'' Borstkanker ''Angst voor het onbekende'' Borstkanker ''Angst voor het onbekende'' Ellen Wagter-Streep Schrijver: Ellen Wagter-Streep ISBN: 9789402129663 Ellen Wagter-Streep Inhoud Inhoud... 05 Voorwoord...

Nadere informatie

Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT

Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT ROOS Roos (27) is zeer slechtziend. Ze heeft een geleidehond, Noah, een leuke, zwarte labrador. Roos legt uit hoe je het beste met geleidehond en zijn baas

Nadere informatie

Andrea Voigt. Augustus in Parijs. Uitgeverij De Geus

Andrea Voigt. Augustus in Parijs. Uitgeverij De Geus Andrea Voigt Augustus in Parijs Uitgeverij De Geus I Loretta deed de deur open. Ze was op haar pantoffels. De roze lippenstift klonterde een beetje om haar mond en haar ogen waren zwartomlijnd. - Dat is

Nadere informatie

WERKBOEK. Lest we Forget

WERKBOEK. Lest we Forget 1 WERKBOEK Lest we Forget 2 Lest we Forget Dit is een uitgave van de stichting Aircraft Recovery Groep 1940-1945 Contact: Secretaris Stichting A.R.G. 1940-1945, Dorpsstraat 204H, 1566 AT Assendelft. Website:

Nadere informatie

Het paaltje van Oosterlittens Er stond weer een pot met bonen! Elke avond kreeg de schoenmaker van Oosterlittens bonen te eten. Maar de schoenmaker

Het paaltje van Oosterlittens Er stond weer een pot met bonen! Elke avond kreeg de schoenmaker van Oosterlittens bonen te eten. Maar de schoenmaker Het paaltje van Oosterlittens Er stond weer een pot met bonen! Elke avond kreeg de schoenmaker van Oosterlittens bonen te eten. Maar de schoenmaker klaagde nooit. Hij was te arm om vlees te kopen. Elke

Nadere informatie

VEILIGHEIDS REGLEMENT

VEILIGHEIDS REGLEMENT versie 8 VEILIGHEIDS REGLEMENT Algemeen: Modelvliegers vallen onder het Basis Veiligheidsreglement Modelvliegsport en de Regeling Modelvliegen van de Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat van 2 december

Nadere informatie

Suzanne Peters. Blijf bij me! liefdesroman

Suzanne Peters. Blijf bij me! liefdesroman Suzanne Peters Blijf bij me! liefdesroman Hoofdstuk 1 Katja belde aan bij het huis. Ze vond het toch wel erg spannend. Het was de tweede keer dat ze op visite ging bij de hondenfokker en deze keer zou

Nadere informatie

Oud wit Prins de Vos. Ik wil je.

Oud wit Prins de Vos. Ik wil je. Oud wit Prins de Vos Ik wil je. Het is het eerste berichtje dat ik vandaag van hem ontvang. De uren waarin het stil blijf zijn ondragelijk. Pas als ik de trilling in mijn broekzak voel begint mijn hart

Nadere informatie

Met het inschrijvingsnummer mochten de mensen dan naar het veld gaan alwaar één van de toestellen hun knuffel dan zou meenemen.

Met het inschrijvingsnummer mochten de mensen dan naar het veld gaan alwaar één van de toestellen hun knuffel dan zou meenemen. Pampa Modelfighters Knuffelvliegen Zondag 6 mei 2007 Reeds jaren organiseert de club van Weert in Nederland het bij hun overbekende berenvliegen. Bedoeling is dat de kinderen uit de buurt naar het veld

Nadere informatie

Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons

Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons Dankdag voor gewas en arbeid Liturgie Voorzang LB 448,1.3.4 Stil gebed Votum Groet Zingen: Gez 146,1.2 Gebed Lezen: Johannes 6,1-15 Zingen: Ps

Nadere informatie

HOE VERINNEWEER IK EEN HARLEY? Een verhaal van vallen en opstaan.

HOE VERINNEWEER IK EEN HARLEY? Een verhaal van vallen en opstaan. HOE VERINNEWEER IK EEN HARLEY? Een verhaal van vallen en opstaan. Ik had zelf geen zin om het verhaal van de Oldtimers vanaf het begin te gaan schrijven, want dat heb ik bij een eerder jubileum al een

Nadere informatie

Nieuwsflits juli 2014

Nieuwsflits juli 2014 Nieuwsflits juli 2014 Samen bouwen in Vertrouwen Nog maar een kleine 2 weken en dan is het vakantie wat is het weer enorm snel gegaan. En wat hebben we allemaal weer ontzettend veel geleerd! Vanaf deze

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Inleiding. De vakantiegangers waren: Elzelien de Baan Ronald Hovius Frank Boutkan Edwin Roos Mark van Dun. De begeleiding bestond uit:

Inleiding. De vakantiegangers waren: Elzelien de Baan Ronald Hovius Frank Boutkan Edwin Roos Mark van Dun. De begeleiding bestond uit: Inleiding Vrijdag 26 juni 2015 was het dan eindelijk zover. Met z n achten vertrokken vertrokken we van het hoofdkantoor van tendens in Arnhem naar de vakantiebestemming Koblenz in Duitsland. De vakantiegangers

Nadere informatie

KINDEREN VAN HET LICHT

KINDEREN VAN HET LICHT KINDEREN VAN HET LICHT Verteller: Het gebeurde in een donkere nacht, heel lang geleden, dat er herders in het veld waren, die de wacht hielden over hun schapen. Zij stonden net wat met elkaar te praten,

Nadere informatie

ONTMOETEN KENNY KOKEN

ONTMOETEN KENNY KOKEN Gratis Excemplaar ONTMOETEN KENNY KOKEN WIL JIJ HET HELE (VOORLEES) VERHAAL GRAAG LEZEN? Je krijgt Ontmoeten Kenny Koken thuis gestuurd als je een mailtje stuurt naar timo-co@coderups.nl met je naam, adres

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

En.donderdag is het dan ook nog Hoeksteenfeestdag! De weersvoorspelling is goed en dat belooft dus ook weer een topdag te worden.

En.donderdag is het dan ook nog Hoeksteenfeestdag! De weersvoorspelling is goed en dat belooft dus ook weer een topdag te worden. CALKOENSTRAAT 15 1121XA LANDSMEER INFO-BULLETIN 19 2 juli JAARGANG 2013-2014 Vanuit de directie Op het moment dat ik mijn aandeel voor de INFO schrijf, is de vakantie echt in het vooruitzicht. Wat een

Nadere informatie

sarie, mijn vriend kaspar en ik

sarie, mijn vriend kaspar en ik sarie, mijn vriend kaspar en ik Leen Verheyen sarie, mijn vriend kaspar en ik is een theatertekst voor kinderen vanaf 4 jaar en ging in première op 12 september 2009 bij HETPALEIS in Antwerpen 1 ik: het

Nadere informatie

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten. Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar

Nadere informatie

Dag 2: Goed aangekomen & dag 2

Dag 2: Goed aangekomen & dag 2 Dag 2: Goed aangekomen & dag 2 Hallo allemaal, Eerst even een bedankje voor de post, sms'jes die wij gekregen hebben en aan allen die ons uitgeleide hebben gedaan. En natuurlijk aan Maaya voor de koffie,

Nadere informatie

Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige.

Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Burn out Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Ik was al een tijd druk met mijn werk en mijn gezin. Het viel mij zwaar, maar ik moest dit van mezelf doen om aan de omgeving te laten zien

Nadere informatie

Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten

Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten Doortje Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten isbn: 978-90-484-0769-9 nur: 344 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgenomen

Nadere informatie

Help, mijn papa en mama gaan scheiden!

Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Joep ligt in bed. Hij houdt zijn handen tegen zijn oren. Beneden hoort hij harde boze stemmen. Papa en mama hebben ruzie. Papa en mama hebben vaak ruzie. Ze denken

Nadere informatie

Tik-tak Tik-tak tik-tak. Ik tik de tijd op mijn gemak. Ik haast me niet zoals je ziet. Tik-tak tik-tak, ik denk dat ik een slaapje pak.

Tik-tak Tik-tak tik-tak. Ik tik de tijd op mijn gemak. Ik haast me niet zoals je ziet. Tik-tak tik-tak, ik denk dat ik een slaapje pak. Tik-tak - Lees het gedicht tik-tak voor. Doe dit in het strakke ritme van een langzaam tikkende klok: Tik - tak - tik - tak Ik tik - de tijd - op mijn - gemak. Enzovoort. - Laat de kinderen vrij op het

Nadere informatie

Knabbel en Babbeltijd.

Knabbel en Babbeltijd. Knabbel en Babbeltijd. (zorg ervoor dat je deze papieren goed leest, uitprint en meeneemt naar de VBW) Het thema van deze VBW-week is Zeesterren. Het thema is de titel van de week (dus geen kreet of korte

Nadere informatie

gans e n broer Moeyaert Dendooven met tekeningen van

gans e n broer Moeyaert Dendooven met tekeningen van De gans e n zijn broer Bart Moeyaert met tekeningen van Gerda Dendooven Amsterdam Antwerpen Em. Querido s Uitgeverij BV 2014 Zover Broer, zei de gans. Nu moet je eens goed naar me luisteren. Nu moet je

Nadere informatie

april 30 Nieuwsflits In deze nieuws flits, de agenda, verjaardagen, koningsspelen.

april 30 Nieuwsflits In deze nieuws flits, de agenda, verjaardagen, koningsspelen. april 30 Nieuwsflits 2015 In deze nieuws flits, de agenda, verjaardagen, koningsspelen. Aan de ouders en verzorgers van de leerlingen van De Zuidster, Het is toch even wennen, zorgen dat er een nieuwsflits

Nadere informatie

Eindevaluatie. Riga. Begeleiders;Geert Daams en Remco Reijke

Eindevaluatie. Riga. Begeleiders;Geert Daams en Remco Reijke Eindevaluatie Riga 2011 Begeleiders;Geert Daams en Remco Reijke Inhoud Inleiding... 3 Wat voor cijfer geef je de Riga reis?... 4 Wat was je voornaamste reden om naar Riga te gaan?... 4 Hoe heb je de heenreis

Nadere informatie

l Wouter mag Floor niet slaan. l Wouter mag geen alcohol drinken (geen druppel!).

l Wouter mag Floor niet slaan. l Wouter mag geen alcohol drinken (geen druppel!). 3. Net keek mama heel beteuterd toen ze me een nachtzoen kwam geven. Vind je het echt erg dat ik zoveel moet werken? vroeg ze. Wat moest ik daarop zeggen? Ze keek zo droevig! Valt wel mee, hoor, zei ik.

Nadere informatie

inhoud 1. In de lucht 3 2. Ik zweef 4 3. Een sigaar in de lucht 5 4. Brand! 6 5. In de luchtballon 7 6. Landen op water 8 7. Op reis 9 8.

inhoud 1. In de lucht 3 2. Ik zweef 4 3. Een sigaar in de lucht 5 4. Brand! 6 5. In de luchtballon 7 6. Landen op water 8 7. Op reis 9 8. In de lucht inhoud 1. In de lucht 3 2. Ik zweef 4 3. Een sigaar in de lucht 5 4. Brand! 6 5. In de luchtballon 7 6. Landen op water 8 7. Op reis 9 8. In een helikopter 10 9. Een mooie sprong 11 10. Vouw

Nadere informatie

2 15 kilometerwedstrijden, maar toch niet helemaal...

2 15 kilometerwedstrijden, maar toch niet helemaal... 2 15 kilometerwedstrijden, maar toch niet helemaal... Alweer een tijdje geleden, maar vanwege de drukte nog geen verslag, maar zondag 16 november jongstleden liep ik mijn eerste Zevenheuvelenloop in Nijmegen.

Nadere informatie

Hallo, ik ben Leo! Leuk om kennis met je te maken! Ik ben lang en dun en ik heb heel veel krullen. Ik moet eerlijk zeggen...ik mag er best wezen!

Hallo, ik ben Leo! Leuk om kennis met je te maken! Ik ben lang en dun en ik heb heel veel krullen. Ik moet eerlijk zeggen...ik mag er best wezen! Hallo, ik ben Leo! Leuk om kennis met je te maken! Ik ben lang en dun en ik heb heel veel krullen. Ik moet eerlijk zeggen...ik mag er best wezen! Maar om nog eerlijker te zijn, gisteren zag ik er heel

Nadere informatie

Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te

Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te Hij had dezelfde soort helm op als in het beeld vooraf...2 Mijn vader was verbaasd dat ik alles wist...3 Ik zat recht overeind in mijn bed te kijken...4 De mensenmenigte opende zich in het midden...5 Toen

Nadere informatie

Fiets vakantie Gran Canaria oktober 2013.

Fiets vakantie Gran Canaria oktober 2013. Fiets vakantie Gran Canaria oktober 2013. In de zomer van 2013 is het plan geboren om met de racefiets een weekje te fietsen op Gran Canaria. 11 oktober is na wat voorbereiding de vertrek datum gevonden.

Nadere informatie

Micha kijkt Ruben aan. Hij trekt een gek gezicht. Micha houdt niet van puzzelen, want de puzzels die oma maakt, zijn altijd heel erg moeilijk.

Micha kijkt Ruben aan. Hij trekt een gek gezicht. Micha houdt niet van puzzelen, want de puzzels die oma maakt, zijn altijd heel erg moeilijk. 1. Puzzelen Wie er het eerst is! Micha staat bij het schoolhek. Hij krijgt een harde klap op zijn schouder van Ruben, zijn grote broer. Oké. Micha is wel in voor een wedstrijdje. Hij begint meteen te rennen,

Nadere informatie